DRAGERSCHAPSCREENING IN NEDERLAND
|
|
- Petra Barbara de Graaf
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DRAGERSCHAPSCREENING IN NEDERLAND Genetische screening Dr. Lidewij Henneman met dank aan: Phillis Lakeman, Lidewij klinisch geneticus, Henneman AMC Research Programme > Symposium, 14 nov 2012 Quality of Care Afdeling Klinische genetica, sectie community genetics
2 Overzicht Dragerschapscreening Definitie en doel - Welke aandoeningen? Preconceptioneel dragerschaponderzoek op maat 4 initiatieven Toekomst dragerschapscreening
3 Sylvia and Alex Praktijk: Phillis Lakeman, klinisch geneticus AMC
4 Dragerschap screening Vaststellen dragerschap van (autosomaal) recessieve aandoeningen bij mensen zonder a priori verhoogd risico (zonder belaste familieanamnese) Castellani et al. JOCG 2010
5 Autosomaal recessieve (AR) aandoeningen >7000 Mendeliaans overervende (monogene) aandoeningen (1100 AR) Afzonderlijk: zeldzaam Samen: hoge ziektelast en mortaliteit (20% sterfte op kinderleeftijd)
6 Autosomaal recessieve (AR) aandoeningen Iedereen is drager (1-3 AR aandoeningen) Dragers: gezond, meestal niet bewust van dragerschap 1 op 100 paren drager van dezelfde aandoening Dragerparen: in elke zwangerschap kans 1 op 4 (25%) op aangedaan kind gezond gezonde drager gezonde drager patiënt
7 Doel dragerschapscreening Mogelijk maken van geïnformeerde reproductieve keuzes voor dragerparen: prenatale diagnostiek & selectieve abortus pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) kunstmatige inseminatie donorzaad/eiceldonatie geen (eigen) kinderen; adoptie risico accepteren, niet interveniëren Verminderen ziektelast Dragerschapscreening bij voorkeur vóór zwangerschap (preconceptioneel)
8 Zonder screening Dragerparen niet bewust van hun risico tot (volkomen onverwacht) aangedaan kind geboren wordt Meeste aangedane kinderen (>80%) geboren in gezin waarbij de ziekte in de familie niet voorkomt Reproductieve keuzemogelijkheden alleen beschikbaar voor families met aangedaan kind Minderheid hoog-risico familieleden vraagt dragerschaptest aan Daarom: slechts een minderheid risicoparen opgespoord/geinformeerd
9 Dragerschapscreening: welke aandoeningen? Moeten voldoen aan algemene screeningcriteria: Belangrijk gezondheidsprobleem Handelingsopties beschikbaar Betrouwbare, valide en acceptabele test voorhanden bijv. cystic fibrosis, spinale spieratrofie, hemoglobinopathieen (sikkelcelziekte, thalassemie), ziekte van Tay Sachs WHO: recommends hemoglobinopathy carrier screening NIH/ACMG: recommends cystic fibrosis carrier screening
10 Onderzoek VUmc/LUMC/TNO Aanbod dragerschapscreening CF/HbP Doelgroep (paren met kinderwens): positieve attitudes deelname pilot 3-25% (reden geen deelname: geen tijd, geen invloed reproductieve beslissingen) geen nadelige gevolgen van deelname Betrokken professionals positief (scholing gewenst) Geen overtuigende morele bezwaren Probleem: hoe bereik je de doelgroep? Paren met kinderwens?
11 Beleidsadviezen Gezondheidsraad 2007: Aanbeveling: Haalbaarheid & effectiviteit CF en HB-pathieën onderzoeken in grote pilot In samenhang met overige onderdelen van preconceptiezorg Stuurgroep zwangerschap en geboorte, 2009: Erfelijke aanleg: risico factor voor perinatale sterfte
12 In Nederland: geen dragerschapscreening Preconceptiezorg minimaal, geen vergoeding Wel steeds meer initiatieven (kinderwensspreekuren) Overheid - Geen argumenten tegen preconceptionele dragerschapscreening Niet diens verantwoordelijkheid Dragerschaptest enkel op indicatie
13 Overzicht Dragerschapscreening Definitie en doel - Welke aandoeningen? Preconceptioneel dragerschaponderzoek op maat 4 initiatieven Toekomst dragerschapscreening
14 Dragerschaponderzoek op maat Binnen subpopulaties in Nederland komen bepaalde erfelijke aandoeningen vaker voor dan algemene populatie Vraagt om aanbod op maat Initiatieven: 1. Preconceptiespreekuur Volendam 2. Aanbod screening Joodse ziekten 3. Pilot: screening dragerschap CF en HBP 4. Online aanbod CF dragerschaptest
15 1. Preconceptiespreekuur Volendam
16 1. Preconceptiespreekuur Volendam Afstamming enkele oerfamilies : kans op zeldzame genetische ziekten groter dan elders Bijv. Pontocerebellaire hypoplasie type 2 ( Volendamse ziekte ) Jaarlijks ~2 kinderen aangedaan (1 op 5 à 10 inwoners drager) Spreekuur: behalve algemene preconceptie adviezen ook dragerschaponderzoek mogelijk op 4 ernstige aandoeningen
17 2. Aanbod screening Joodse ziekten Ashkenazisch-Joodse afkomst: verhoogde kans ernstige aandoeningen, bv. ziekten van Tay-Sachs en Canavan In veel landen laagdrempelig testen mogelijk op dragerschap >10 Joodse ziekten (USA, UK)
18 2. Aanbod screening Joodse ziekten In NL: testen wel beschikbaar via sommige KG centra (moeten mensen zelf om vragen) Echter: bij veel paren & zorgverleners onbekend (dus naar buitenland) Opzetten laagdrempelig spreekuur voor screening op 5 meest frequente aandoeningen (omgeving A dam)
19 3. Pilot: screening dragerschap CF en HbP CF risicogebied: Europa, Noord Afrika, Turkije, Midden Oosten, voormalige Sovjet Unie 1 op drager HbPs risicogebied: Afrika, Midden Oosten, Middellandse Zeegebied, delen van India, Zuidoost Azië Drager freq. 5-40%
20 3. Pilot: screening dragerschap CF en HbP Via kinderwensspreekuren (A dam) Pilot project CF test: 150 euro (paar) / HbP test: euro (paar) 1 zorgverzekeraar heeft kosten vergoed (AGIS) Jans et al. Tijdschr Verlosk 2010
21 3. Welke test? Keuzehulp Lakeman et al. Genet Med, 2006
22 3. Uitkomst pilot & Vervolg Opkomst spreekuren i.h.a. laag (testen nog lager) Belangrijke reden geen deelname: niet besproken in consult, geen positieve familiegeschiedenis (??) Vervolg: input voor Healthy Pregnancy 4All Inbedding van HbP dragerschapscreening kinderwensspreekuren eerstelijn Uitrollen Sikkelcelspreekuur met Expertise-centrum AMC
23 4. Dragerschaptesten via Internet Commerciele initiatieven:
24 4. Commerciele initiatieven roepen vragen op Counseling, medische supervisie, nazorg? Gebalanceerde informatie (non-directief)? Kan een geïnformeerde keuze gemaakt worden op basis van online informatie? - voor 1 ziekte - voor 2 ziekten - voor >100 ziekten? De commerciele web-aanbieders zijn er! (Borry et al., Hum Reprod 2010) Hoe gaan we hier in de reguliere zorg mee om?
25 4. Klinische genetica, VUmc, Amsterdam Via de ziekenhuiswebsite: aanbod van een CF dragerschaptest voor paren met kinderwens waarbij CF niet in de familie voorkomt Prijs: 150 euro (paar) Geen commerciele doeleinden Counseling is beschikbaar (indien nodig/gewenst) Geaccrediteerd lab Binnen de reguliere zorg
26 4. Online aanbod CF dragerschaptest (
27 Overzicht Dragerschapscreening Definitie en doel - Welke aandoeningen? Preconceptioneel dragerschaponderzoek Op Maat: 4 kleinschalige initiatieven Toekomst dragerschapscreening
28 Toekomst dragerschapscreening the National Center for Genome Resources is developing a carrier screening test for a panel of more than 400 recessive genetic conditions (next generation sequencing). Bell et al. Sci Transl Med 2011;3:65ra4 Nieuwe technieken => testen op dragerschap van veel (verschillende) erfelijke aandoeningen eenvoudiger en goedkoper Wat/hoe includeren? Aanbieden?
29 Conclusie Dragerschapscreening is een snel ontwikkelend, essentieel onderdeel van preconceptiezorg Uitgangspunt: respect voor eigen keuze Bijdrage aan: verminderen van ziektelast Nieuwe initiatieven te verwachten! Multidisciplinaire aanpak met verschillende stakeholders Patiëntenorganisaties, doelgroep, klinisch genetici, kinderartsen, verloskundigen, huisartsen, psychologen, verzekeraars, ethici,
30 Dank aan betrokkenen o.a.: VU Medisch centrum Klinische genetica - Martina Cornel - Hanne Meijers-Heijboer - Leo ten Kate - Lidewij Henneman - Anke Kleinveld - Suze Jans - Erik Sistermans - Hans Gille - Alessandra Maugeri Katholieke Universiteit Leuven - Pascal Borry Erfocentrum - Klaas Dolsma Academic Medisch Centrum - Phillis Lakeman - Merel van Maarle - Inge Matthijssen - Marjolein Peters - Marcel Mannes 1stelijn Amsterdam - Anne Annegarn Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting - Jacqueline Noordhoek AGIS Zorgverzekeringen - Anna Krüger
WORKSHOP. Utrecht, 24 mei 2013. Dragerschapstesten: wat kan er en willen we dat ook?
WORKSHOP Utrecht, 24 mei 2013 Dragerschapstesten: wat kan er en willen we dat ook? Dr. Phillis Lakeman, klinisch geneticus, AMC Dr. Lidewij Henneman, senioronderzoeker, VUmc Contact: p.lakeman@amc.uva.nl
Nadere informatiePreconceptie Dragerschapsscreening Waar staan we en waar gaan we naartoe?
Preconceptie Dragerschapsscreening Waar staan we en waar gaan we naartoe? Dr. Lidewij Henneman, VUmc Dr. Marleen Jansen, VUmc Belangen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieDragerschapsscreening
Dragerschapsscreening Dr. Lidewij Henneman Afdeling Klinische genetica, l.henneman@vumc.nl (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 30 371 Evaluatie Wet afbreking zwangerschap Nr. 32 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieDragerschapscreening: waarom ontbreekt het draagvlak?
Dragerschapscreening: waarom ontbreekt het draagvlak? Mw. dr.phillis Lakeman Klinisch geneticus in opleiding VU medisch centrum NACGG 10 jaar Utrecht, 22 september 2011 Dragerschapscreening Screeningop
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieUw kans op een kind met cystic fibrosis (taaislijmziekte) of sikkelcelziekte en thalassemie (erfelijke bloedarmoede)
Uw kans op een kind met cystic fibrosis (taaislijmziekte) of sikkelcelziekte en thalassemie (erfelijke bloedarmoede) Deze folder is bedoeld voor mensen die samen met hun partner een kind willen krijgen
Nadere informatieDragerschap en erfelijke belasting
Dragerschap en erfelijke belasting VSOP 17 mei 2010 Martina Cornel Hoogleraar Community Genetics & Public Health Genomics Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Nieuwe technologische
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 323 Prenatale screening Nr. 92 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatiePrenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen. Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.
Prenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Prenataal testen verwijst naar het testen van de foetus tijdens de zwangerschap
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieNIVEL Kennisvraag 2015: Het maatschappelijk draagvlak voor preconceptie dragerschapscreening in Nederland
NIVEL Kennisvraag 2015: Het maatschappelijk draagvlak voor preconceptie dragerschapscreening in Nederland Anne Marie Plass NIVEL December 2015 Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen
Nadere informatieDe belangrijkste doelstelling van het onderzoek zoals beschreven in dit proefschrift was om de haalbaarheid en de wenselijkheid te evalueren van
nl samenvatting 226 Samenvatting Preconceptionele screening op dragerschap voor cystic fibrosis en hemoglobinopathieën Een aanbod, afhankelijk van etnische origine, in een multi-etnische samenleving Cystic
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieKinderwens spreekuur Volendam
Kinderwens spreekuur Volendam Voor wie is deze folder? Deze folder is voor mensen afkomstig uit Volendam met kinderwens. Wat is het kinderwens spreekuur? Het spreekuur is een samenwerking tussen de afdelingen
Nadere informatieHet belang van het eerstelijns preconceptieconsult voor (aanstaande) ouders en kind
Het belang van het eerstelijns preconceptieconsult voor (aanstaande) ouders en kind Leo P ten Kate emeritus hoogleraar klinische genetica VUmc, Amsterdam Risico om hier te komen Per jaar 290.000 verkeersslachtoffers
Nadere informatieGenetische testen. Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.
Genetische testen Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Inzicht krijgen in genetische testen en testresultaten Inhoud Wat is genetisch testen? Klinische toepassingen
Nadere informatieSnelle ontwikkelingen rond DNA en de gevolgen voor de screeningen
Snelle ontwikkelingen rond DNA en de gevolgen voor de screeningen Derde landelijke conferentie pre- en neonatale screeningen Doorn 17 april 2012 Martina Cornel Hoogleraar Community Genetics & Public Health
Nadere informatieKanker en genetisch testen
Kanker en genetisch testen Dirk Jan Boerwinkel Freudenthal Instituut voor didactiek van wiskunde en natuurwetenschappen Nascholing Reizende DNA labs als voorbereiding voor het examen 4 november 2011 Definitie
Nadere informatieGenetische kennis, attitudes en vaardigheden onder artsen niet werkzaam op het terrein van de genetica
NINE Chapter 9 Genetische kennis, attitudes en vaardigheden onder artsen niet werkzaam op het terrein van de genetica De laatste decennia hebben snelle ontwikkelingen de relevantie van genetica in de geneeskunde
Nadere informatieKlinische Genetica heeft veel raakvlakken. Cystic Fibrosis. Rol van Klinische Genetica in de praktijk:
Rol van Klinische Genetica in de praktijk: Cystic Fibrosis Klinische genetica is een belangrijk en nog steeds groeiend medisch specialisme. Vragen gesteld aan klinisch genetici hebben onder andere betrekking
Nadere informatieRecessieve overerving
12 Recessieve overerving Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Januari 2008 G e s t
Nadere informatieInzicht hebben in veel voorkomende patronen van overerving. Professor Martina Cornel and professor Heather Skirton Gen-Equip Project
Inzicht hebben in veel voorkomende patronen van overerving Professor Martina Cornel and professor Heather Skirton Gen-Equip Project Leerdoelen Inzicht hebben in de drie belangrijkste patronen van overerving
Nadere informatiePosition Paper. Embryoselectie
Position Paper Embryoselectie Vastgesteld door de Werkgroep Genetisch Onderzoek (2011/2012) Geaccordeerd door het VSOP bestuur, februari 2012 Achtergrond Allereerst willen we benadrukken dat de VSOP positief
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek anno 2015. Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015
Erfelijkheidsonderzoek anno 2015 Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015 Erfelijkheidsonderzoek Bij wie, hoe en waarom? Consequenties en belang voor patiënt(e) en familieleden Nieuwe ontwikkelingen
Nadere informatieKinderwens en Cardiogenetische aandoeningen Dr. Yvonne Arens, klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica, MUMC+
Kinderwens en Dr. Yvonne Arens, klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica, MUMC+ Kinderwens en cardiogenetische aandoeningen : de keuzes Spontaan zwanger worden met het aanvaarden van het risico Spontaan
Nadere informatieUpdate NIPT sinds 1 april 2017
Update NIPT sinds 1 april 2017 Dr. Lidewij Henneman Onderzoeker klinische genetica VU medisch centrum Regiobijeenkomst SPSRU sept 2017 Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen
Nadere informatieRecessieve Overerving
12 Recessieve Overerving Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Juli 2008 Vertaald door
Nadere informatieNIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening Vumc-AMC maart dr Wybo Dondorp, Health, Ethics & Society
NIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening Vumc-AMC maart 2014 dr Wybo Dondorp, Screening en diagnostiek S: Aanbod medisch onderzoek aan personen die in beginsel geen gezondheidsklachten hebben,
Nadere informatieVraag & Antwoord over PLN. Dr. P.A. van der Zwaag Landelijke dag Erfelijke Hartaandoeningen 29 oktober 2016
Vraag & Antwoord over PLN Dr. P.A. van der Zwaag Landelijke dag Erfelijke Hartaandoeningen 29 oktober 2016 Indeling 1. Preïmplantatie genetische diagnostiek (PGD) en andere mogelijkheden rondom de zwangerschap
Nadere informatieNiet invasieve prenatale testen: stand van zaken in Nederland. Lidewij Henneman, senior onderzoeker
Niet invasieve prenatale testen: stand van zaken in Nederland Lidewij Henneman, senior onderzoeker Symposium Eurocat / SPSNN 26 september 2014 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieESPRIT studie. Niet-invasieveprenatale testen (NIPT): gevolgen voor counseling, geïnformeerde besluitvorming en het prenatale screeningsbeleid
Niet-invasieveprenatale testen (NIPT): gevolgen voor counseling, geïnformeerde besluitvorming en het prenatale screeningsbeleid Ethical Social Psychological Research for Implementing screening for fetal
Nadere informatieAlgemene aspecten van erfelijkheid. Waarom is kennis over erfelijke aspecten van een ziekte belangrijk? Wanneer erfelijkheidsadvies/onderzoek?
Erfelijke nierziekten: algemene aspecten van erfelijkheid, overerving en erfelijkheidsadvies Nine Knoers Klinisch Geneticus Commissie Erfelijke Nierziekten NVN 4 november 2006 HUMAN GENETICS NIJMEGEN Inhoud
Nadere informatieWat is een genetische test?
12 Wat is een genetische test? Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Juli 2008 Vertaald
Nadere informatieFiguur 1: schematische weergave van een cel
Inleiding De titel van het proefschrift is Preventing the transmission of mitochondrial diseases. Dat wil zeggen: het tegengaan dat mitochondriële ziekten worden doorgegeven aan het nageslacht. Mitochondriën
Nadere informatieNieuwe mogelijkheden voor genetische screening; speelt herkomst van voorouders een rol?
Nieuwe mogelijkheden voor genetische screening; speelt herkomst van voorouders een rol? Amstelveen, World Fellowship Israel Medical Association, 18 Oktober 2009 Prof.dr. Martina Cornel Hoogleraar Community
Nadere informatieOmdat PGD voorafgaand aan de zwangerschap plaatsvindt, kan het gezien worden
Samenvatting Preïmplantatie genetische diagnostiek Preïmplantatie genetische diagnostiek (PGD) is het onderzoeken van een cel die afgenomen is van een embryo in vitro (of een eicel vóór de bevruchting)
Nadere informatieNIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening. 31 maart 2014 SPSZN - Rotterdam dr mr Antina de Jong - Health, Ethics & Society
NIPT: dynamiek & ethiek van prenatale screening 31 maart 2014 SPSZN - Rotterdam dr mr Antina de Jong - Inhoud Context prenatale screening NIPT: 3 scenario s Dubbele doelstelling prenatale screening De
Nadere informatieSamenvatting. Huidig programma en criteria voor screening
Samenvatting Technologische ontwikkelingen maken het in toenemende mate mogelijk om al vroeg in de zwangerschap eventuele afwijkingen bij de foetus op te sporen. Ook zijn nieuwe testen beschikbaar die
Nadere informatieNIPT: Een nieuwe mogelijkheid voor prenatale screening. Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics
NIPT: Een nieuwe mogelijkheid voor prenatale screening Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor
Nadere informatie2 E NATIONAAL CONGRES PRECONCEPTIEZORG
2 E NATIONAAL CONGRES PRECONCEPTIEZORG 18 september 2009 10.00 16.30 uur NBC Nieuwegein INLEIDING Er wordt op veel plaatsen hard gewerkt aan de implementatie van preconceptiezorg: sinds het vorige congres
Nadere informatieX-gebonden overerving
12 Universiteit Gent - UG http://medgen.ugent.be/cmgg/home.php Tel. +32(0)9 240 36 03 X-gebonden overerving Université Libre de Bruxelles - ULB Tel. +32 (0)2 555 31 11 Vrije Universiteit Brussel - VUB
Nadere informatieKinderen uit familiehuwelijken
Een gezonde baby Kinderen uit familiehuwelijken De geboorte van je baby is een van de mooiste momenten in je leven. Negen maanden lang kijk je er naar uit. Natuurlijk hoop je dat je kind gezond is. Gelukkig
Nadere informatieACHTERGROND DOCUMENTATIE BIJ PROGRAMMA NCZA 2018
ACHTERGROND DOCUMENTATIE BIJ PROGRAMMA NCZA 2018 - Aanbevelingen NCZA 2017 - Reactie VWS NCZA 2017 - Aanbevelingen en ambities diagnostiek - Reacties op slotadvies VWS - Kamerbrief over dragerschapstest
Nadere informatieEEN KLINISCH GENETISCH EN POPULATIEGENETISCH PERSPECTIEF: RISICOSCHATTING IN GEVAL VAN CONSANGUÏNITEIT
Samenvatting Consanguïne paren (zoals neef/nicht paren) hebben een verhoogd risico op het krijgen van een kind met een erfelijke/aangeboren aandoening. Dit extra risico wordt veroorzaakt door het feit
Nadere informatieDuchenne/Becker spierdystrofie in de familie, zijn. vrouwen getest met behulp van DNA onderzoek?
Duchenne/Becker spierdystrofie in de familie, zijn vrouwen getest met behulp van DNA onderzoek? Paula Helderman-van den Enden, klinisch geneticus, Leiden en Maastricht Inleiding: In het kader van mijn
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: de procedure
Erfelijkheidsonderzoek: de procedure Divisie Biomedische Genetica, afdeling Genetica Erfelijkheidsonderzoek: de procedure Wanneer erfelijkheidsonderzoek? Er is reden voor een erfelijkheidsonderzoek als:
Nadere informatieVoorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening
Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening Rolf Sijmons Afdeling Genetica Op weg naar het 1000$ Genoom Een gen codeert voor 1 of (meestal) meerdere eiwitten Al ons DNA samen is ons GENOOM
Nadere informatieGenetische testen en gezondheid
Genetische testen en gezondheid Genetische testen en gezondheid We hebben allemaal een unieke combinatie van genen van onze ouders geërfd. Onze unieke combinatie van genen en de invloed van onze omgeving
Nadere informatieVan gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek
Van gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek Anne Herkert, klinisch geneticus Jan Jongbloed, moleculair geneticus Landelijke dag erfelijke hartziekten 29 oktober 2016 Erfelijkheid
Nadere informatiePERSONTMOETING 18 mei 2005 Geboorte van de eerste HLA baby s
Partner Universitaire Associatie Brussel Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel PERSONTMOETING 18 mei 2005 Geboorte van de eerste HLA baby s Het programma Preimplantatie Genetische Diagnose
Nadere informatiePreconceptie voorlichting
Preconceptie voorlichting De voorgeschiedenis Dr. Anneke Meuwese-Jongejeugd, Projectleider RIVM-CvB 1 Workshop preconceptievoorlichting 1. Voorgeschiedenis Anneke Meuwese-Jongejeugd (RIVM-CvB) 2. Kernboodschappen
Nadere informatieWat is een genetische test?
12 Wat is een genetische test? Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Januari 2008 Gest
Nadere informatieKlinische Genetica. Autosomaal recessieve overerving
Klinische Genetica Autosomaal recessieve overerving Klinische Genetica U of uw kind is doorverwezen naar de polikliniek Klinische Genetica. Tijdens de afspraak legt een klinisch geneticus of een genetisch
Nadere informatieHoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker?
Hoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker? Brochure voor patiënten en familieleden Inhoud 1. Inleiding 2. Erfelijke en familiaire kanker 3. Waarom familie informeren?
Nadere informatiePreconceptie- en prenatale zorg
Preconceptie- en prenatale zorg bij zeldzame aandoeningen November 2014 Generiek zorgthema ten behoeve van zorgstandaarden voor zeldzame aandoeningen Auteur: Dr. I. Vajda, VSOP Accordering door: Drs. E.
Nadere informatieVeranderingen in de counseling voor (en na) de combinatietest
Veranderingen in de counseling voor (en na) de combinatietest Ilse Feenstra Klinisch geneticus Wat verandert er in de counseling voor de screening op trisomie? Wat & wanneer? Vanaf 1 april 2014: - Alle
Nadere informatiePALB2 en het risico op borstkanker
PALB2 en het risico op borstkanker Deze informatie is tot stand gekomen met hulp van de werkgroep Oncogenetica (WKO) van de Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) Maart 2018 Inleiding Met betrekking
Nadere informatieCARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013
CARDIOGENETICA Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 Inhoud Polikliniek Cardiogenetica DNA en mutaties Erfelijkheid en gedilateerde cardiomyopathie Taken Verpleegkundig
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Inhoud Inleiding Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 1 Wachten op de uitslag 2 Het doel van erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Nadere informatieDe introductie van NIPT als eerste screeningstest in Nederland. Lidewij Henneman, senior onderzoeker Community Genetics
De introductie van NIPT als eerste screeningstest in Nederland Lidewij Henneman, senior onderzoeker Community Genetics Symposium Vervolmaakte Mens - 26 september 2016 Disclosure belangen spreker (potentiële)
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE
INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE INHOUD 01 Inleiding 4 02 Hartaandoening 5 03 Erfelijkheidsonderzoek 6 04 Genetische counseling 6 05 Wie komt in aanmerking 7 06 (Preventieve) behandeling
Nadere informatiePrenatale screening in Nederland: historisch en geografisch perspectief Oegstgeest, 26 september 2016
Prenatale screening in Nederland: historisch en geografisch perspectief Oegstgeest, 26 september 2016 Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics Disclosure belangen spreker Geen (potentie
Nadere informatieErfelijkheid: nieuwe DNA testen en dilemma s die daarbij horen NVN Nederlandse Nierdag 4 oktober 2014
Erfelijkheid: nieuwe DNA testen en dilemma s die daarbij horen NVN Nederlandse Nierdag 4 oktober 2014 Nine Knoers Afdeling Medische Genetica Overzicht presentatie Algemene principes genetica Belang van
Nadere informatieKlinische Genetica. Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Klinische Genetica Inhoud Inleiding 3 Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 3 Wachten op de uitslag 3 Kosten 4 Het doel van
Nadere informatieLaat ik mijzelf testen?
Laat ik mijzelf testen? Drs. Nandy Hofland Genetisch Consulent Polikliniek Klinische Genetica Leids Universitair Medisch Centrum 21-05-2011: Themamiddag Jong en BRCA, BVN, Werkgroep Erfelijke Borst- en
Nadere informatieKinderen uit familiehuwelijken
Een gezonde baby Kinderen uit familiehuwelijken De geboorte van je baby is een van de mooiste momenten in je leven. Negen maanden lang kijk je er naar uit. Natuurlijk hoop je dat je kind gezond is. Gelukkig
Nadere informatieMannen en BRCA1/2. Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009
Mannen en BRCA1/2 Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009 Rudi van Dantzig Danser en choreograaf Risico borstkanker Bevolkingsrisico
Nadere informatieNederlandse samenvatting
136 Melanoom van de huid is kanker die uitgaat van de pigmentcellen in de huid. Melanoom bij twee of meer eerstegraads verwanten of drie tweedegraads verwanten noemen we erfelijk. Als deze vorm van kanker
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek
Erfelijkheidsonderzoek Divisie Biomedische Genetica, afdeling Genetica Erfelijkheidsonderzoek Wanneer erfelijkheidsonderzoek? Er is reden voor erfelijkheidsonderzoek als: U een ziekte heeft en vermoedt
Nadere informatieMeerjarenplan 2014-2016. Omdat erfelijkheid iedereen aangaat!
Meerjarenplan 2014-2016 Omdat erfelijkheid iedereen aangaat! Amersfoort, februari 2014 Voorwoord Voor u ligt het meerjarenplan 2014-2016 van het Erfocentrum. Met het tot stand komen van dit plan sluiten
Nadere informatieX-gebonden Overerving
12 http://www.nki.nl/ Afdeling Genetica van het Universitair Medisch Centrum Groningen http://www.umcgenetica.nl/ X-gebonden Overerving Afdeling Klinische Genetica van het Leids Universitair Medisch Centrum
Nadere informatieVoor Cindy zorgt Harteraad dat ze haar erfelijke hartaandoening een plekje kan geven
Voor Cindy zorgt Harteraad dat ze haar erfelijke hartaandoening een plekje kan geven Een erfelijke hartaandoening? Wat nu? Harteraad verbindt, versterkt en vertegenwoordigt mensen met hart- en vaataandoeningen
Nadere informatieH4 REPRODUCTIEVE VRAAGSTUKKEN Uitgangsvraag
682 683 684 685 686 687 688 689 H4 REPRODUCTIEVE VRAAGSTUKKEN Uitgangsvraag Welke counseling en advisering is wenselijk ten aanzien van anticonceptie, kinderwens, zwangerschap en preventie van overdragen
Nadere informatieWorkshop DNA-schade. Erfelijkheidsonderzoek bij borstkanker: met welk doel? Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen
Workshop DNA-schade Erfelijkheidsonderzoek bij borstkanker: met welk doel? Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen Erfelijkheidsonderzoek ging over Down syndroom, Duchenne spierdystrofie,
Nadere informatieUpdate in Genetische diagnostiek (o.a. preconceptie dragerschap)
Update in Genetische diagnostiek (o.a. preconceptie dragerschap) Dr. Phillis Lakeman, klinisch geneticus, AMC p.lakeman@amc.uva.nl Klinische Genetica, AMC: 020-5665281 Nascholing 1 e lijn, Amsterdam, 27
Nadere informatieObstetrie en Gynaecologie PGD
Obstetrie en Gynaecologie PGD Pre-implantatie Genetische Diagnostiek Inhoud Inleiding 1 Voor wie is de PGD 1 Hoe verloopt een PGD behandeling 2 Wat zijn de kansen 4 Welke aandoeningen kunnen onderzocht
Nadere informatieHealthy Pregnancy 4 All vroege start, lang profijt. Adja Waelput. 8 juni 2015, UMCG
Healthy Pregnancy 4 All vroege start, lang profijt Adja Waelput 8 juni 2015, UMCG Gezond ouder worden gebeurt in de baarmoeder en die verschillen zijn er al vanaf de geboorte Perinatale sterfte 2000-2008
Nadere informatieGenetic Counseling en Kanker
Genetic Counseling en Kanker (erfelijke en familiaire kanker in de praktijk) dr Rolf Sijmons, klinisch geneticus afdeling Genetica UMC Groningen (Theoretische en) Practische aspecten Erfelijke Kanker Counseling
Nadere informatieKlinische Genetica. Geslachtsgebonden (X-chromosoom gebonden) recessieve overerving
Klinische Genetica Geslachtsgebonden (X-chromosoom gebonden) recessieve overerving Klinische Genetica Bij uw bezoek aan de polikliniek Klinische Genetica heeft de klinisch geneticus of een genetisch consulent
Nadere informatieWES: Informatiebrief en toestemmingsformulier voor whole exome sequencing
WES: Informatiebrief en toestemmingsformulier voor whole exome sequencing Geachte ouders, De arts van uw kind heeft aan u voorgesteld om met gebruik van een nieuwe techniek uitgebreid onderzoek van het
Nadere informatieDiagnose MODY nog vaak gemist
Diagnose MODY nog vaak gemist Verzekeren en erfelijkheid 1 Heeft u als huisarts wel eens een patiënt laten testen op MODY? Die kans is best klein. Deze erfelijke vorm van diabetes is zeldzaam en relatief
Nadere informatieDe toekomst van de neonatale hielprikscreening
De toekomst van de neonatale hielprikscreening 28 februari 2018 Nationale Conferentie Zeldzame Aandoeningen Prof.dr. Martina Cornel, VU University Medical Center, Amsterdam www.vumc.com/researchcommunitygenetics
Nadere informatieWat verandert er in de counseling?
Wat verandert er in de counseling? Dr. Janneke Gitsels Nascholing counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieGenetische diversiteit. Eric Legius Centrum voor Menselijke Erfelijkheid UZLeuven
Genetische diversiteit Eric Legius Centrum voor Menselijke Erfelijkheid UZLeuven Hindorff et al. 2018 Veeramah, 2014 Genepool en allelen Allelfrequentie: frequentie van een bepaald allel in de genepool
Nadere informatieKlinische Genetica. Autosomaal dominante overerving
Klinische Genetica Autosomaal dominante overerving Klinische Genetica U bent (of uw kind is) doorverwezen naar de polikliniek Klinische Genetica. Tijdens de eerste afspraak legt een klinisch geneticus
Nadere informatieUitgebreide genentest (exoom sequencing) naar oorzaak cardiomyopathie
& Kindercardiologie Uitgebreide genentest (exoom sequencing) naar oorzaak cardiomyopathie Informatie voor ouders Uw klinisch geneticus (erfelijkheidsarts) / dokter heeft voorgesteld om uitgebreid onderzoek
Nadere informatieWES-MR: Informatiebrief en toestemmingsformulier voor whole exome sequencing bij kinderen met een verstandelijke beperking
Betreft : Informatiebrief WES-MR: Informatiebrief en toestemmingsformulier voor whole exome sequencing bij kinderen met een verstandelijke beperking Geachte ouders, De arts van uw kind heeft aan u voorgesteld
Nadere informatieB elangenverklaring. Persoonlijke gegevens aanvrager
B elangenverklaring In het kader van de Code ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling wordt alle beoogd betrokkenen bij de totstandkoming van wetenschappelijke adviesrapporten
Nadere informatieAuteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum Bureauredacteur: Jet Quadekker
1 Prenatale screening Onderzoek naar aangeboren aandoeningen in het begin van de zwangerschap Commissie Patiënten Voorlichting NVOG I.s.m. Erfocentrum en VSOP Auteur: A. Franx Redacteur: dr. E. Bakkum
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Het lange QT-syndroom Het lange QT-syndroom (LQTS) is een erfelijke aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Hierdoor is er een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Het
Nadere informatieAfspraak bij de arts
Afspraak bij de arts Informatie voor patiënten en hun familie 2 Afspraak bij de arts Deze informatie werd samengesteld voor ouders, patiënten en familieleden die een afspraak hebben met een klinisch geneticus.
Nadere informatieGezonde start. Elk kind heeft recht op zo gezond mogelijke ouders. Prof. Dr. S.Pauline Verloove-Vanhorick Preventieve gezondheidszorg voor kinderen
Gezonde start Elk kind heeft recht op zo gezond mogelijke ouders Prof. Dr. S.Pauline Verloove-Vanhorick Preventieve gezondheidszorg voor kinderen Amersfoort, 20 november 2014 De trap des levens Anonymus,
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. DNA-onderzoek en gentherapie
Afsluitende les Leerlingenhandleiding DNA-onderzoek en gentherapie Inleiding In de afsluitende les DNA-onderzoek en gentherapie zul je aan de hand van een aantal vragen een persoonlijke en kritische blik
Nadere informatieZiekte van von Hippel Lindau
Ziekte van von Hippel Lindau Kenmerken De ziekte van von Hippel Lindau (VHL) is een zeldzame erfelijke aandoening die wordt gekenmerkt door goed- of kwaadaardige gezwellen (tumoren) op verschillende plaatsen
Nadere informatieDeskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening
Deskundigheidsbevordering NIPT i.v.m. counseling prenatale screening Programma: 1. Inleiding (10 minuten): recente ontwikkelingen rond NIPT, aandacht in de pers, belangstelling van publiek, toelichting
Nadere informatieHet belang van de PIL Eric A.P. Steegers Verloskunde & Gynaecologie Erasmus MC, Rotterdam
Het belang van de PIL Eric A.P. Steegers Verloskunde & Gynaecologie Erasmus MC, Rotterdam 25 januari 2019 Het belang van preconceptiezorg Eric A.P. Steegers Verloskunde & Gynaecologie Erasmus MC, Rotterdam
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Non-compactie Cardiomyopathie Een non-compactie cardiomyopathie (NCCM) is een aandoening waarbij er diepe groeven in de hartspier zitten. NCCM kan het enige verschijnsel zijn, maar kan ook worden gevonden
Nadere informatie