SINGLE-BUNDLE VERSUS DOUBLE-BUNDLE VOORSTE KRUISBAND RECONSTRUCTIE VAN DE KNIE: WELKE TECHNIEK GENIET DE VOORKEUR?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "SINGLE-BUNDLE VERSUS DOUBLE-BUNDLE VOORSTE KRUISBAND RECONSTRUCTIE VAN DE KNIE: WELKE TECHNIEK GENIET DE VOORKEUR?"

Transcriptie

1 FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar SINGLE-BUNDLE VERSUS DOUBLE-BUNDLE VOORSTE KRUISBAND RECONSTRUCTIE VAN DE KNIE: WELKE TECHNIEK GENIET DE VOORKEUR? Pieter VANHERWEGHE Promotor: Prof. Dr. F. Steenbrugge Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het kader van de opleiding MASTER OF MEDICINE IN DE GENEESKUNDE

2

3 FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar SINGLE-BUNDLE VERSUS DOUBLE-BUNDLE VOORSTE KRUISBAND RECONSTRUCTIE VAN DE KNIE: WELKE TECHNIEK GENIET DE VOORKEUR? Pieter VANHERWEGHE Promotor: Prof. Dr. F. Steenbrugge Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het kader van de opleiding MASTER OF MEDICINE IN DE GENEESKUNDE

4 De auteur en de promotor geven de toelating dit afstudeerwerk voor consultatie beschikbaar te stellen en delen ervan te kopiëren voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht, in het bijzonder met betrekking tot de verplichting uitdrukkelijk de bron te vermelden bij het aanhalen van resultaten uit dit afstudeerwerk.

5 VOORWOORD Bij het tot stand komen van deze masterproef wil ik graag mijn promotor, Prof. Dr. F. Steenbrugge, bedanken voor de vlotte samenwerking, de vrijgemaakte tijd, de nuttige tips en de snelle feedback. Daarnaast wil ik ook mijn jaargenoten en vrienden bedanken voor het beantwoorden van mijn praktische vragen. Natuurlijk wens ik ook mijn ouders te bedanken, die mij de kans hebben gegeven om deze opleiding te volgen. Ook wil ik mijn zussen bedanken voor de steun. In het bijzonder Lotte, voor het nalezen van mijn masterproef. I

6 INHOUDSTAFEL VOORWOORD... I INHOUDSTAFEL... II LIJST VAN AFKORTINGEN... IV LIJST VAN FIGUREN... IV ABSTRACT... 1 INLEIDING... 2 METHODOLOGIE... 3 LITERATUURSTUDIE Anatomie De voorste kruisband Aanhechtingen en verloop Ultrastructuur en de anteromediale en posterolaterale bundel Bloedvoorziening en innervatie Achterste kruisband Functie en biomechanica van de VKB Rol van de VKB in de stabiliteit van het kniegewricht Niet-belaste omstandigheden Belaste omstandigheden VKB reconstructie Geschiedenis van de VKB reconstructie Wie heeft VKB reconstructie nodig Graft mogelijkheden Synthetische/artificiële grafts Autografts Allografts Autograft of allograft? Anatomisch versus niet-anatomisch Niet-anatomische (conventionele) VKB reconstructie Techniek Biomechanica en kinematica Complicaties II

7 3.6. Anatomische VKB reconstructie Techniek Anatomische SB techniek Anatomische DB techniek: Individualisering van de procedure Vergelijkingen tussen SB en DB VKB reconstructie Biomechanica Anteroposterieure en rotatiestabiliteit Graft tensie Range of motion In vivo kinematica Kwaliteit van leven en subjectieve tevredenheid Complicaties Gezondheidseconomisch Terugkeer naar voorafgaand niveau van sportparticipatie DISCUSSIE CONCLUSIE REFERENTIELIJST BIJLAGEN... V III

8 LIJST VAN AFKORTINGEN 3D-CT: AKB: AMB: AMP: BPTB: DB: HT: ICER: LP: MP: OA: PLB: QALY: QOL: RCT: ROM: SB: VKB: 3-dimensionale computertomografie achterste kruisband anteromediale bundel accessoir mediaal portaal bone-patellar tendon-bone double-bundle hamstring tendon incremental cost-effectiveness ratio (antero)lateraal portaal (antero)mediaal portaal osteoartrose posterolaterale bundel quality-adjusted life year quality of life randomized controlled trial range of motion single-bundle voorste kruisband LIJST VAN FIGUREN Figuur 1: Anatomie van de femorale insertieplaats van de VKBl... 5 Figuur 2: Anatomie van de tibiale insertieplaats van de VKB... 6 Figuur 3: Kadaverknie... 7 Figuur 4: Kadaverknie anterieur zicht... 7 Figuur 5: Bloedvoorziening... 8 Figuur 6: Biomechanische sagittale tekening in extensie en flexie Figuur 7: Kadaverknie in extensie en flexie Figuur 8: Spanning op de AMB en PLB gedurende de range of motion Figuur 9: Hamstring tendon autograft Figuur 10: BPTB allograft Figuur 11: Niet-anatomische transtibiale VKB reconstructie Figuur 12: Portalen voor anatomische reconstructie Figuur 13: Anatomische SB VKB reconstructie Figuur 14: Anatomische DB ACL reconstructie IV

9 ABSTRACT Voorste kruisband reconstructie is een frequente operatie, die traditioneel door middel van de transtibiale single-bundle techniek wordt uitgevoerd. Recent is deze techniek onder vuur komen te liggen, omdat de niet-anatomische plaatsing de normale knie biomechanica inadequaat herstelt. Anatomische double-bundle reconstructie zou de normale kniefunctie beter herstellen dan de transtibiale SB reconstructie, steunend op een aanzienlijk aantal vergelijkende studies. Dit leidde tot het idee dat DB reconstructie beter is dan SB reconstructie. In deze literatuurstudie werd nagegaan of er op basis van de momenteel beschikbare literatuur voldoende evidentie is om één techniek te verkiezen. De literatuur werd opgezocht via Web of Knowledge en PubMed. In biomechanische studies behaalde de anatomische DB VKB reconstructie inderdaad een betere kniestabiliteit dan de conventionele transtibiale SB VKB reconstructie. Maar de anatomische DB reconstructie kon in de overgrote meerderheid van de studies geen biomechanische superioriteit aantonen ten opzichte van de anatomische SB reconstructie. Dit tempert het initiële enthousiasme in de double-bundle reconstructie en suggereert het belang van een anatomische plaatsing, onafhankelijk van het aantal gebruikte bundels. Bijgevolg is er momenteel geen evidentie om systematisch een DB VKB reconstructie te verkiezen boven een correct geplaatste anatomische SB VKB reconstructie. Toch dient de anatomische DB reconstructie nog niet afgeschreven te worden. Behalve biomechanische studies, zijn er immers bitter weinig tot geen vergelijkende anatomische studies. De niet-biomechanische aspecten zijn momenteel verwaarloosd. Of de anatomische DB reconstructie voordeel biedt wat betreft in vivo kinematica, patiëntentevredenheid, kwaliteit van leven, complicaties, kosteneffectiviteit of terugkeer naar sport dienen toekomstige anatomische studies met langetermijn follow-up uit te wijzen. De huidige middellange-termijn follow-ups van vergelijkende studies zijn te kort om de lange-termijngevolgen op de gezondheid van de knie, zoals osteoartrose, te voorspellen. 1

10 INLEIDING De voorste kruisband is het meest frequent gekwetste ligament van de knie (1). Een VKB ruptuur is één van de meest frequente kwetsuren in veeleisende sportactiviteiten (2-4). De jaarlijkse incidentie bedraagt 35 per mensen (4-6). Dit gebeurt vooral in actieve personen, en vrouwelijke atleten hebben 2 tot 3 keer meer kans op een VKB ruptuur dan mannelijke atleten (3, 4). Een volledige VKB ruptuur kan leiden tot knie-instabiliteit, meniscusscheuren, degeneratie van het articulaire kraakbeen en op lange termijn tot osteoartrose (3, 7-10). VKB rupturen zorgen voor een verandering in de levenssituatie met impact op de levenskwaliteit (3). De VKB geneest zelden spontaan wanneer het gescheurd wordt en chirurgische reconstructie is vaak noodzakelijk (6, 9, 11). Bijgevolg is VKB reconstructie één van de meest frequent uitgevoerde orthopedische ingrepen (4, 12). In de VS worden jaarlijks zo n à reconstructies uitgevoerd (3, 13-16). Het doel van een VKB reconstructie is om de normale kniestabiliteit en kinematica te herstellen en de patiënt toe te laten terug te keren naar het vroeger niveau van activiteit, met het bewaren van de lange-termijngezondheid van de knie (2, 7, 17). Traditioneel wordt de voorste kruisband hersteld met behulp van 1 graft, genaamd een conventionele single-bundle VKB reconstructie (4, 5, 8, 18-20). Een succesvol herstel met terugkeer naar de voorafgaande activiteiten blijft bij 10 à 30% van de patiënten echter niet mogelijk, ondanks een correct uitgevoerde SB reconstructie (6, 13, 21). Deze SB reconstructie haalt slechts goede tot uitstekende resultaten bij 60% van de patiënten (5, 17). Zo blijft een aanzienlijke groep van patiënten knie-instabiliteit vertonen en zijn er atleten die niet in staat zijn om terug te keren naar hun voorafgaand niveau, wat leidt tot ontevredenheid bij de patiënten (12, 22). Ook werd beschreven dat de SB VKB reconstructie het ontstaan van osteoartrose niet kan tegengaan (4). Om deze nadelen te bestrijden heeft het concept van anatomische dubbel-bundel VKB reconstructie het afgelopen decennium aan populariteit gewonnen (2, 4, 5, 23). Via dubbelbundel reconstructie tracht men de 2 verschillende bundels van de VKB, de anteromediale en de posterolaterale bundel, te herstellen (21, 24). Anatomische VKB reconstructie heeft tot doel de normale anatomie en biomechanica van de knie beter te herstellen en zou mogelijk de lange-termijnincidentie van osteoartrose na VKB reconstructie doen dalen (4, 25). De klinische superioriteit van een dubbel-bundel procedure blijft echter controversieel (18, 19, 26, 27). Er woedt nog hevige discussie over wat nu de beste methode is voor VKB herstel, wat leidt tot een grote hoeveelheid aan publicaties (25, 28, 29). 2

11 Deze thesis wil nagaan of er op basis van de op dit moment voorhanden literatuur reeds argumenten zijn om de voorkeur te geven aan een bepaalde techniek. Daarin onderscheiden we zowel de niet-anatomische als de anatomische VKB reconstructie. Deze kunnen allebei uitgevoerd worden door middel van 1 bundel of door middel van 2 bundels. METHODOLOGIE Voor deze literatuurstudie werd literatuur opgezocht via Web of Knowledge en PubMed. Initieel werd op Web of Knowledge gezocht onder de zoektermen single-bundle doublebundle anterior cruciate ligament reconstruction in title. Om het aantal resultaten uit te breiden werden diezelfde zoektermen ook gebruikt in topic. Aan die zoektermen werd verder gevarieerd door anatomic, longterm, advantages, complications, costeffectiveness, quality of life, biomechanical, in vivo, anatomy of return to sports toe te voegen. Ook op PubMed werden combinaties van diezelfde zoektermen gebruikt. Zo werd een brede basis aan nuttige artikels bekomen, waarop de related citations in PubMed en de related records in Web of Knowledge af en toe een nuttige aanvulling vormden. De uiteindelijke selectie van de literatuur gebeurde op basis van de titel en het abstract, waarbij rekening werd gehouden met de impactfactor van het tijdschrift, het aantal keer dat een artikel geciteerd werd en het jaartal. In deze literatuurstudie werd sterk gefocust op recente literatuur, wat logisch is gezien het om een recent onderwerp gaat. De gebruikte literatuur werd allemaal gepubliceerd tussen 2007 en Indien het een studie betrof werd rekening gehouden met de grootte van de onderzoeksgroepen, de lengte van de follow-up, de methodes en het type studie. In deze literatuurstudie werden enkel artikels gebruikt waarvan de full text gratis beschikbaar was via de Universiteit Gent. Er werd geregeld ook nagegaan of er reeds nieuwe nuttige literatuur beschikbaar was. De laatste keer dat er gecontroleerd werd op nieuwe literatuur was op 1 maart

12 LITERATUURSTUDIE 1. Anatomie Gezien de anatomische dubbel-bundel VKB reconstructie tracht de natuurlijke anatomie van de VKB zo goed mogelijk te herstellen, is een grondige kennis omtrent de anatomie van de VKB noodzakelijk. Deze structuur is dan ook veelvuldig gedetailleerd bestudeerd en beschreven. In de knie onderscheiden we 2 kruisbanden: de voorste kruisband (VKB) en de achterste kruisband (AKB). Deze gewrichtsbanden bevinden zich intra-articulair en hebben een femorale en tibiale aanhechting. De embryonale ontwikkeling van beide kruisbanden start gedurende de 8ste week. Omstreeks de 14de week zijn alle kniestructuren compleet gevormd (30) De voorste kruisband Aanhechtingen en verloop De VKB loopt vanaf de femur naar anterieur, mediaal en distaal naar de tibia. Hierbij draait de VKB lichtjes om zijn eigen as, in een naar buiten gerichte laterale spiraal. Deze draaiing is het gevolg van de positie van de hieronder beschreven beenderige aanhechtingspunten (31). De voorste kruisband vindt zijn femorale oorsprong in een kuiltje op het posterieure gedeelte van het mediale oppervlak van de laterale femurcondyl, posterieur van de lateral intercondylar ridge (30-32). Deze lateral intercondylar ridge fungeert als anterieure grens van de femorale aanhechtingsplaats van de voorste kruisband (Fig. 1) (4). Ter hoogte van de femorale aanhechting splitst de lateral bifurcate ridge de insertieplaatsen van de anteromediale en de posterolaterale bundel van de voorste kruisband (30). De lateral bifurcate ridge kan bij 80% van de individuen geïdentificeerd worden (4). 4

13 Figuur 1: Anatomie van de femorale insertieplaats van de VKB (32). De lateral intercondylar ridge en de lateral bifurcate ridge zijn zichtbaar op zowel artroscopisch (links) als 3D-CT beeld (rechts). De gehele femorale insertieplaats bevindt zich posterieur van de lateral intercondylar ridge. De lateral bifurcate ridge splitst de insertieplaatsen van de anteromediale en posterolaterale bundel. De femorale aanhechting heeft de vorm van een cirkelsegment, waarvan de anterieure grens recht is, en de posterieure grens convex, de contouren van het posterieure articulaire kraakbeen volgend (5, 30). Deze aanhechting wordt soms ook als ovaalvormig beschreven (5, 30). De femorale aanhechting is gemiddeld kleiner dan de tibiale aanhechting, maar nog steeds 3,5 keer groter dan het middelste deel van de VKB (5, 14, 30). Het is de oriëntatie van de femorale aanhechting die verantwoordelijk is voor de wisselende aanspanning gedurende de flexie en extensie van de knie (6, 31). De tibiale aanhechting van de voorste kruisband bevindt zich in een kuiltje anterieur en lateraal van het tuberculum intercondylaris medialis, dus op de area intercondylaris anterior (Fig. 2) (30, 31). Bij deze aanhechting gaat de voorste kruisband onder het ligamentum transversum genus door, en mogelijk vermengen enkele fascikels zich met de anterieure aanhechting van de laterale meniscus (30, 31). In sommige gevallen kunnen fascikels van het posterieure deel van de tibiale aanhechting van de VKB uitstrekken tot en versmelten met de posterieure aanhechting van de laterale meniscus (30, 31). Gemiddeld meet de tibiale insertie 11mm in het frontale en 17mm in het sagittale vlak (5, 30). De tibiale insertie wordt beschreven als driehoekig of ovaalvormig, en is het breedste deel van de VKB (30). Ze is groter en sterker dan de femorale aanhechting (31). 5

14 Figuur 2: Anatomie van de tibiale insertieplaats van de VKB (32). De tibiale insertieplaatsen van de anteromediale en posterolaterale bundel zijn aangeduid op artroscopisch beeld (links) en op 3D-CT (rechts). Gemiddeld is de voorste kruisband 32mm lang, variërend van 22mm tot 41mm. De breedte bedraagt 7 tot 12mm (12, 30). De doorsnede van de VKB neemt toe van het midden naar de tibiale insertie (30) Ultrastructuur en de anteromediale en posterolaterale bundel De VKB dient niet als één koord beschouwd te worden (31). De VKB is een multifasciculaire structuur (30). Het ligament bestaat immers uit vele kleine fascikels, omgeven door een matrix van los bindweefsel. De fascikels zelf bestaan voornamelijk uit niet-parallel geschikt collageen type I, terwijl collageen type III het meest voorkomt in het losse bindweefsel (5, 30). De VKB is dus een verzameling van individuele fascikels die uitwaaieren over een groter plat oppervlak ter hoogte van de aanhechtingen (31). Deze uitwaaiering maakt het moeilijk om tijdens chirurgische reconstructie de normale anatomie volledig te herstellen (5). In 1975 werd door Girgis et al voor het eerst een onderscheid gemaakt tussen de twee verschillende VKB bundels (6, 12). Over het algemeen bestaat er nu consensus dat we de fascikels in 2 bundels kunnen indelen: de anteromediale bundel (AMB) en de posterolaterale bundel (PLB) (Fig. 3 en 4) (4-6, 14, 18, 30, 31). Deze consensus werd deels bekomen door anatomische foetale studies, die de dubbel-bundel compositie van de VKB gedurende de foetale evolutie konden aantonen (5, 6). Er bestaat wel nog discussie over de precieze indeling van deze 2 bundels (30). De naam van de 2 bundels is afkomstig van hun tibiale insertieplaats (Fig. 2) (4-6, 30). 6

15 Figuur 4: Kadaverknie anterieur zicht (14). De anteromediale en posterolaterale bundel vanuit anterieur zicht. Figuur 3: Kadaverknie (6). De dubbel-bundel structuur van de natuurlijke VKB is mooi zichtbaar. De mediale femurcondyl werd verwijderd. De AMB omvat de fascikels die ontstaan uit het proximale en anterieure deel van de femorale oorsprong en aanhechten op het anteromediale deel van de tibiale insertieplaats (6, 12, 30, 31). De posterieure en inferieure fascikels van de femorale aanhechting vormen de PLB, die op het posterieure en laterale deel van de tibiale insertieplaats aanhecht (6, 12, 30, 31). Het is de femorale oorsprong die bepaalt welke rol de bundels spelen in de kniebeweeglijkheid (6). Sterk vereenvoudigd kan men stellen dat de PLB aangespannen wordt bij een gestrekte knie, terwijl de AMB relatief gerelaxeerd is. Anderzijds spant bij flexie de AMB aan en wordt de PLB losser (5, 6, 30, 31). Dit is natuurlijk relatief, aangezien indelen van de VKB in 2 bundels artificieel is. De VKB bestaat uit vele kleine fascikels waarvan gedurende flexie of extensie telkens een verschillend deeltje wordt aangespannen of losser wordt. In elke positie van de knie blijft er dus een deeltje van de VKB onder spanning en functioneel (30, 31) Bloedvoorziening en innervatie De voorste kruisband krijgt zijn bloedtoevoer hoofdzakelijk van de ligamentaire takjes van de arteria genicularis media, doch het distale deel ontvangt ook enkele takjes van de arteria genicularis inferioris lateralis en de arteria genicularis inferioris medialis (Fig. 5) (5, 30, 31). De kruisbanden worden bedekt door een synoviale plooi, die z n oorsprong vindt posterieur van de area intercondylaris posterior en zich uitstrekt tot aan de anterieure tibiale insertie, waar het versmelt met het synoviale weefsel van de gewrichtscapsule, distaal van het 7

16 infrapatellaire vetkussen (31). De hierboven vermelde takjes vormen een rijke synoviale plexus (30, 31). Vanuit deze periligamentaire plexus vertrekken takjes die de binnenste lagen van de VKB bereiken en in het losse bindweefsel tussen de fascikels liggen (30). De bloedvoorziening van de VKB is niet homogeen. Het proximale deel krijgt meer bloedtoevoer (30). De fibrocartilagineuze regio in het anteromediale gedeelte van het ligament is avasculair. Ook de fibrocartilagineuze gebieden ter hoogte van de aanhechtingsplaatsen hebben geen bloedvaten (30). Figuur 5: Bloedvoorziening (31). De bloedvoorziening naar de kruisbanden geschiedt via de ligamentaire takjes van de arteria genicularis media, alsook via enkele terminale takjes van de arteriae genicularis inferiores. Zenuwuiteinden en sensoriële receptoren zijn beschreven in de VKB, ofwel vergezeld van bloedvaten onder de vorm van neurovasculaire bundels, ofwel apart gelokaliseerd in het ligament (31). Deze zijn voornamelijk afkomstig van de posterieure articulaire takken van de nervus tibialis, die posterieur het gewrichtskapsel infiltreren en langs de periligamentaire bloedvaten lopen (30). Geschat wordt dat ongeveer 1% van het volume van de VKB bestaat uit vrije zenuwuiteinden en gespecialiseerde zenuwreceptoren, waaronder lichaampjes van Ruffini en lichaampjes van Vater-Pacini (30, 31). Ook Golgi-peeslichaampjes kunnen teruggevonden worden. De paravasculaire zenuwvezels zouden vooral belangrijk zijn voor vasomotore controle. Hun distale takjes die niet door bloedvaten vergezeld zijn, schijnen eerder een rol te spelen in de transmissie van trage pijnprikkels (30). Golgi-peeslichaampjes en lichaampjes van Ruffini zijn traag aanpassende mechanoreceptoren, die een continue activiteit hebben als antwoord op beweging, positie en rotatie van het gewricht (30). De lichaampjes van Vater-Pacini zijn snel aanpassende mechanoreceptoren. Deze reageren snel 8

17 op veranderingen in de spanning van het ligament, onafhankelijk van de gewrichtspositie (30). Het kleine aantal vrije zenuwuiteinden die in de midsubstantie van het ligament gevonden worden spelen een rol als nociceptoren en vermoedelijk ook in de vasomotore controle (30). De sensoriële input van gewrichtspositie en beweging vanuit de VKB blijft deels onbegrepen (31) Achterste kruisband De femorale aanhechting van de achterste kruisband (AKB) bevindt zich op het posterieure deel van het laterale oppervlak van de mediale femurcondyl (31). Net als de VKB heeft deze aanhechting de vorm van een cirkelsegment (31). De tibiale aanhechting bestaat uit een kleine depressie, gelokaliseerd achter de area intercondylaris posterior (31). Deze aanhechting strekt zich voor enkele millimeters uit op het posterieure oppervlak van de tibia (31). Vlak boven z n tibiale aanhechting, versmelten enkele fascikels van de AKB met de posterieure hoorn van de laterale meniscus. De vorm en oriëntatie van de femorale en tibiale aanhechtingsplaatsen bepalen de relatieve spanning en laxiteit van de AKB fascikels gedurende bewegingen. Bij extensie is het anterieure gedeelte van de AKB ontspannen, terwijl een klein posterieur gedeelte aangespannen wordt. Wanneer de knie geplooid wordt relaxeert dit posterieure gedeelte, doch het anterieure gedeelte wordt aangespannen. Ook dit is een simplificatie, gezien de multifasciculaire anatomie van zowel de AKB als de VKB. Kadaverstudies hebben aangetoond dat de voorste kruisband significant groter en sterker is dan de achterste kruisband (31). Hoewel de AKB in nauw contact staat met de ligamentaire takjes van de arteria geniculata media en het vasculaire synoviale weefsel, is er geen evidentie om te suggereren dat de AKB een betere bloedvoorziening heeft dan de VKB (31). 9

18 2. Functie en biomechanica van de VKB Met oog op een correcte anatomische VKB reconstructie, is een goede kennis van de functie en biomechanica van de VKB en zijn 2 bundels noodzakelijk. Biomechanische studies hebben aangetoond dat de AMB en de PLB een verschillende functie hebben, afhankelijk van de flexiegraad van de knie (33). Ook fungeren de 2 bundels anders wanneer ze belast worden dan in niet-belastende omstandigheden (5) Rol van de VKB in de stabiliteit van het kniegewricht De VKB wordt algemeen aanvaard als de primaire weerstand tegen anterieure bewegingen van de tibia (5, 17, 30, 33). Ook verzorgt de VKB weerstand tegen interne rotatie van de tibia (17, 30). De functie van de VKB betreft dus het limiteren van de gecombineerde bewegingen van anterieure translatie en interne tibiale rotatie (30). Vroeger dacht men dat de AM bundel de primaire weerstand was tegen anterieure laxiteit en de PL bundel tegen roterende laxiteit (5). Tegenwoordig erkent men dat zowel de AM als de PL bundel belangrijk zijn in het onderhouden van de normale anterieure en rotatiestabiliteit van de knie, wat ondersteund wordt door kadaverstudies met selectieve resectie van 1 van de bundels (5, 30, 33). De individuele bijdrage van elk van de bundels varieert met de flexiehoek, wat een specifiek tensiepatroon met zich meebrengt (5, 30). Zo tonen verschillende studies aan dat bij anterieure belasting de in situ kracht op de PLB groter is dan die op de AMB bij flexiehoeken tussen 0 en 45, terwijl bij flexie boven de 45 de AMB een grotere kracht draagt dan de PLB (4, 17, 30, 33). Onder gecombineerde roterende belasting (10Nm valgus en 5Nm interne tibiale rotatie) is de in situ kracht op de AMB groter dan op de PLB, zowel bij 15 als 30 flexie (5, 30). De in situ kracht op de PLB is echter ook significant en bedraagt bijna 2/3 van de kracht op de AMB en wordt belangrijker naarmate de knie extensie benadert (30). Algemeen kan men dus stellen dat de weerstand en de daarbij horende spanning telkens door een groep vezels wordt gedragen, variërend met flexiehoek (4, 30) Niet-belaste omstandigheden De lengte van de bundels van de VKB varieert met de beweging van de knie. Dit is logisch gezien de anatomische basis van beide bundels. In extensie zijn beide bundels bijna parallel aan elkaar, waarbij vooral de PLB aangespannen wordt. Bij 90 flexie zijn ze gedraaid, ten gevolge van de femorale aanhechtingen (4, 13, 17, 30). De femorale aanhechtingsplaats komt meer horizontaal bij flexie, en doet de PLB relaxeren terwijl de AMB meer aangespannen wordt (Fig. 6 en 7) (30). 10

19 Figuur 6: Biomechanische sagittale tekening in extensie en flexie (30). A, Schematische tekening van de femorale insertieplaatsen van de AMB (oranje) en de PLB (blauw). In extensie bevindt de PLB insertieplaats zich posterieur en inferieur van de AMB insertieplaats. Bij flexie neemt de femorale insertieplaats een meer horizontale positie aan, waarbij de PLB insertieplaats anterieur van de AMB insertieplaats komt. B, Schematische tekening van de AMB (oranje) en PLB (blauw). In extensie bevinden beide bundels zich bijna parallel aan elkaar. Bij flexie gaat die parallelle positie verloren. Figuur 7: Kadaverknie in extensie en flexie (32). Deze kadaverknie toont mooi de shift van een bijna verticale femorale insertieplaats in extensie naar een bijna horizontale femorale insertieplaats in flexie. Dit resulteert in quasi parallelle bundels in extensie en de gedraaide positie in flexie. 11

20 Kurosawa et al gebruikten hoog compliante transducers om de bundellengte te meten en beschreven dat de AM bundel geëlongeerd is in volledige extensie, gerelaxeerd bij 20 tot 60 knieflexie en dan opnieuw geëlongeerd bij meer dan 90 flexie (5, 33). De PL bundel was nog meer geëlongeerd in extensie, en relaxeerde gradueel gedurende flexie, om te ontspannen bij een flexie groter dan 90 (5, 33). Andere studies hebben gelijkaardige resultaten aangetoond, zoals Bach et al, die rekstrookjes in de AM en PL bundel implanteerden (Fig. 8) (5). Ook hier was de AM bundel geëlongeerd in volledige extensie en flexie en was relatief gerelaxeerd tussen 10 en 90 flexie. De PL bundel was maximaal geëlongeerd in volledige extensie en begon met relaxeren rond 40 flexie (5). Figuur 8: Spanning op de AMB en PLB gedurende de range of motion (5). Onder niet-belaste omstandigheden is de AMB is geëlongeerd bij volledige extensie en bij volledige flexie, terwijl hij relatief gerelaxeerd is tussen 10 en 90 flexie. De PLB wordt maximaal geëlongeerd bij volledige extensie en is gerelaxeerd bij flexiegraden groter dan 40 (5) Belaste omstandigheden De 2 bundels fungeren anders in belastende omstandigheden, wanneer vergeleken met onbelaste situaties (5). Li et al observeerden de lengte van de bundels gedurende gewichtdragende condities. De AMB had een relatief constante lengte van volledige extensie naar 90 flexie, terwijl de lengte van de PLB afnam met flexie van de knie (5). Echter Jordan et al verkregen andere resultaten bij het meten van de lengte van de bundels gedurende gewichtdragende flexie. Zij beschreven dat de AMB en PLB maximaal geëlongeerd waren bij lichte flexie en beiden significant verkortten met toenemende flexie (5). In elk geval tonen deze 2 studies aan dat in gewichtdragende condities de AM en PL bundel niet het reciproke 12

21 karakter vertonen zoals in niet-geladen kadaverstudies (5). Het verschil in data tussen de gewichtdragende en niet-gewichtdragende studies kan mogelijk verklaard worden door het effect van de quadricepsspier in de gewichtdragende condities. Het opspannen van de quadriceps rekt beide bundels significant, vooral tussen 0 en 60 flexie (5). 3. VKB reconstructie Moderne VKB chirurgie heeft als gemeenschappelijk doel de gewrichtshomeostase te herstellen, met bijhorende normale knie-kinematica en -functie, wat mogelijk uiteindelijk bijdraagt tot het verminderen van de prevalentie van postoperatieve gewrichtsdegeneratie zoals osteoartrose (17, 34) Geschiedenis van de VKB reconstructie Reeds in 1895 werd door Mayo-Robson de eerste VKB reconstructie uitgevoerd (34). In de daaropvolgende evolutie van de VKB reconstructie zijn een grote variëteit aan chirurgische procedures aan bod gekomen, vaak eerder gebaseerd op chirurgische mode en de afwezigheid van een goed alternatief dan op bewijs van betere resultaten (34). Men heeft met verschillende soorten enten geëxperimenteerd, waaronder xenografts, allografts en synthetische grafts, maar autoloog weefsel is de meest populaire keuze gebleven (34). Tot de jaren 70 werden VKB reconstructies, mede door de complexiteit, als een uitzonderlijke procedure voor een selecte patiëntengroep beschouwd. Door het meer vertrouwd geraken van de artroscopie, gepopulariseerd door Jackson en Dandy, en de verbetering van chirurgische technologie, is VKB reconstructie een meer courante ingreep geworden (25, 34). De klinische resultaten van single-bundle VKB reconstructie verbeterden immers drastisch in de jaren 1980 en 1990, mede door het vinden van het isometrisch punt in single-bundle VKB reconstructie in de jaren 1990 (33). In 1983 beschreven Mott et al voor het eerst een dubbel-bundel reconstructie, gebruik makend van 2 tibiale en 2 femorale tunnels, doch Mott gebruikte deze techniek al gedurende een vijftal jaar (6, 13, 18, 33). Meer recent is het principe van anatomische VKB reconstructie opgekomen, met als doel het functioneel herstel van de dimensies en insertieplaatsen van de natuurlijke VKB (34). We dienen dus in het concept van dubbelbundel VKB reconstructie een onderscheid te maken tussen de niet-anatomische procedures, uitgevoerd in de jaren 1980 en 1990, en de anatomische dubbel-bundel reconstructie (33). De anatomische dubbel-bundel reconstructie werd voor het eerst beschreven in 2003 en 2004, door Yusada et al (33). 13

22 3.2. Wie heeft VKB reconstructie nodig Er bestaat geen consensus over wat de ideale behandelingsmethode is voor een VKB ruptuur: chirurgische VKB reconstructie of een conservatieve benadering met protocollen van immobilisatie en revalidatie (11, 35). Sommige mensen met een VKB kwetsuur zullen zelfs zonder VKB een normale kniefunctie hebben, terwijl anderen zowel objectief als subjectief aan VKB insufficiëntie zullen lijden (31). Het is in elk geval een feit dat sommige mensen meer voordeel zullen halen uit een VKB reconstructie dan anderen (35). Hoe de indicatiestelling en selectie voor chirurgie precies dient te gebeuren, blijft een sterk bediscussieerd punt, mede door het gebrek aan RCT s met lange-termijnresultaten (35). Er bestaat geen twijfel over dat een VKB ruptuur de degeneratie van het kniegewricht kan induceren (11). Ook is uit een kosteneffectiviteitsanalyse in Zwitserse setting gebleken dat VKB reconstructie bij patiënten met subjectieve symptomen een kosteneffectieve strategie is (35). Maar, hoewel sommige auteurs dit suggereren, is er momenteel geen evidentie dat VKB reconstructie de incidentie van toekomstige meniscusletsels of OA vermindert (11). Of de graad van OA ook hetzelfde is bij conservatieve of chirurgische aanpak, dienen vergelijkende lange-termijnstudies in de toekomst uit te wijzen (35). Het dient benadrukt te worden dat VKB reconstructie geen garantie is voor de terugkeer naar sportactiviteiten (11). Goed onderbouwde studies hebben aangetoond dat ook conservatieve behandeling voor veel mensen een bevredigend resultaat kan opleveren (11). Spontane genezing van een gescheurde VKB wordt soms gezien (11). Ook kan conservatieve neuromusculaire revalidatie de stabiliteit van de knie verbeteren (11). Kortom, er zijn momenteel onvoldoende evidence-based argumenten om een systematische chirurgische reconstructie uit te voeren bij iedere patiënt die zijn VKB gescheurd heeft (11). Het komt er dus op neer om enerzijds de patiënten te selecteren die voordeel zullen halen uit een adequate VKB reconstructie, en anderzijds chirurgie en de bijhorende complicaties te vermijden bij de anderen (11, 31). Om te trachten deze patiëntengroepen zo goed mogelijk te onderscheiden, moeten we ons baseren op eigenschappen die een bepaalde uitkomst meer waarschijnlijk maken (31). Argumenten voor chirurgie zijn: een jonge leeftijd van de patiënt, zware manuele arbeid of intensieve sportbeoefening, hoge eisen wat betreft gewrichtsstabiliteit, onmogelijkheid of weigering om de huidige activiteiten te wijzigen, voorafbestaande meniscus- en kraakbeenlaesies, frequente instabiliteit tijdens activiteiten van het dagelijkse leven, terugkerende zwelling, gevoel van instabiliteit na 6 maanden intensieve revalidatie, en een eerdere identieke laesie in de andere knie met een insufficiënte uitkomst 14

23 (31). Eigenschappen die beter bij conservatieve therapie aanleunen zijn een leeftijd ouder dan 45 jaar, een laag niveau van activiteiten en een sedentaire job (31). Indien zowel de patiënt als de arts onwillig staan tegenover chirurgie, kan een tijdje watchful waiting een nuttige en weinig risicovolle oplossing zijn (31). Wat de behandeling ook moge zijn, chirurgisch of conservatief, de volledige normale kniekinematica is niet hersteld (11, 35). Patiënten die dus wensen terug te keren naar intensieve sportbeoefening, dienen geïnformeerd te worden dat het risico op verdere knieletsels en OA hoog blijft, onafhankelijk of de behandeling nu chirurgisch of conservatief was (11, 35). Dus ook na een chirurgische VKB reconstructie is een terugkeer naar hoog-risico sporten niet te promoten (11) Graft mogelijkheden We kunnen de mogelijke grafts voor VKB reconstructie in 3 categorieën indelen: de synthetische/artificiële grafts, de autografts en de allografts (7) Synthetische/artificiële grafts Synthetische/artificiële grafts hebben slechte klinische resultaten laten zien, secundair aan het verzwakken van de graft en een sterke immuunrespons bij de gastheer (7) Autografts De meest gebruikte autografts omvatten het centrale derde van de patellapees, de hamstringpezen (semitendinosus en gracilis) en de quadricepspees (7, 25). De bone-patellar tendon-bone (BPTB) graft was traditioneel de gouden standaard voor VKB reconstructie gedurende bijna 3 decennia, doch het laatste decennium is ook de hamstrings tendon (HT) graft meer op de voorgrond gekomen (25, 36). De BPTB graft heeft als grote voordeel dat het botdeeltjes heeft op beide uiteinden, wat bot-tot-bot genezing toelaat en dus graftfixatie en -incorporatie vergemakkelijkt (25). Dit is vermoedelijk verantwoordelijk voor het succes van de BPTB VKB reconstructie in lange-termijn follow-up (25). Het grote nadeel is de morbiditeit ter hoogte van de donor plaats, onder de vorm van anterieure knie pijn, pijn bij het knielen, quadricepszwakte, een mogelijke patellafractuur of patellapeesruptuur (25, 36). De HT graft is sterker en stijver dan de BPTB en is het afgelopen decennium wat meer in opmars gekomen, aangewakkerd door de donorplaats-morbiditeit bij BPTB (Fig. 9) (25). Er zijn echter ook bezorgdheden, voornamelijk het feit dat we hier met zacht weefsel-tot-bot fixatie te maken hebben (25). Ook bij HT is er donorplaats-morbiditeit, onder de vorm van 15

24 een negatief effect op de hamstringkracht in diepe flexie en interne rotatie (25, 36). Ook mogelijke fixatiemoeilijkheden, inconsistente graftgrootte en vertraagde graft-tunnel genezing behoren tot de nadelen van deze techniek (36). Figuur 9: Hamstring tendon autograft (24). Bij de hamstring tendon is zacht weefsel-tot-bot fixatie noodzakelijk. Wanneer we de BPTB grafts en de HT grafts vergelijken, hebben beiden hun voor- en nadelen. Een systematische review van Samuelsson et al bevestigde dat de BPTB graft meer anterieure kniepijn en pijn bij het knielen veroorzaakt dan de HT graft, hoewel dit verschil mogelijk met mettertijd verdwijnt (25). Ook de initiële quadricepszwakte na wegname van de BPTB graft verdwijnt met verloop van tijd (25). Studies hebben bevestigd dat de zacht weefsel-tot-bot genezingstijd van HT grafts langer is dan deze van bot-tot-bot genezing van BPTB grafts, hoewel dit het uiteindelijke herstel van de kniestabiliteit niet beïnvloedt (25). Kortom, de huidige literatuur toont geen duidelijk verschil aan tussen beide grafts wat betreft herstel van kniestabiliteit of het OA risico (25). Een derde mogelijke autograft is de quadricepspees. Deze kan gemakkelijk weggenomen worden, en is vaak meer toereikend voor zowel SB als DB reconstructie dan de BPTB graft (25). Er is ook minder anterieure kniepijn dan de bij de BPTB graft en de quadricepspees vertoont uitstekende biomechanische eigenschappen, vermoedelijk door het grote crosssectionele oppervlak (25) Allografts Bij de allografts kunnen we een onderverdeling maken in grafts die bot-tot-bot genezing toelaten en grafts die enkel bestaan uit zacht weefsel (7). De patellapees allograft is de enige optie voor proximale en distale bot-tot-bot integratie (Fig. 10). De achillespees en quadricepspees allografts bestaan uit één enkele botaanhechting. Zacht weefsel allografts 16

25 omvatten de pezen van de hamstrings, tibialis anterior, tibialis posterior, peroneus longus of tensor fascia lata (7, 36). Figuur 10: BPTB allograft (7). Een BPTB allograft voor (A) en na graft preparatie (B). De botdeeltjes laten beiderzijds bot-tot-bot genezing toe. Elk allograft type biedt verschillende voor- en nadelen voor de patiënt en de chirurg (7). Het grote voordeel van een allograft is het vermijden van morbiditeit ter hoogte van een donorplaats, en bijgevolg het intact houden van de flexie- en extensiemechanismen van de knie (25). Andere voordelen zijn een kortere operatieduur, beschikbaarheid voor meer complexe gevallen (bijvoorbeeld multiligamentaire reconstructies en revisie VKB chirurgie), de keuze uit verschillende graftgroottes, een beter kosmetisch resultaat en een vergelijkbare kracht met de autografts op het moment van reconstructie (7, 36). Significante nadelen zijn de potentieel hogere falingspercentages, de verlengde tijd tot incorporatie van de graft, de variabiliteit in mechanische kracht secundair aan sterilisatietechnieken, het risico op ziektetransmissie, de immunogene reacties en het gebrek aan lange termijn uitkomstdata (7, 36). Initieel zorgden deze nadelen ervoor dat allografts zelden gebruikt werden, doch tegenwoordig zijn de meeste knelpunten al overwonnen door betere sterilisatietechnieken en een grotere beschikbaarheid (25, 36). De verlengde incorporatie- en maturatietijd van de graft heeft tot gevolg dat patiënten vaak klinisch sneller verbeteren dan hun graft zichzelf kan incorporeren. Bijgevolg zullen ze mogelijk het verlangen hebben sneller terug te keren naar activiteiten die de graft op dat 17

26 ogenblik nog niet aankan, met graftfalen tot gevolg. De revalidatie dient dus anders te verlopen dan bij autografts, met een tragere terugkeer naar activiteiten (7, 25) Autograft of allograft? Er zijn vele studies geweest die de resultaten van allograft en autograft VKB reconstructies hebben vergeleken (36). De literatuur heeft succesvolle resultaten van zowel allografts als autografts beschreven en de meeste vergelijkende studies hebben weinig verschil aangetoond (36). Toch beschreef een grote meta-analyse van Prodromos et al dat bij 2 jaar follow-up de stabiliteit van autografts significant beter was dan die van de allografts (7, 36). Ook toonden sommige studies bij jonge atleten een hogere incidentie van ruptuur van de allograft aan (7). De wisselende resultaten tussen studies onderling zijn mogelijk het gevolg van de verschillende reconstructietechnieken, het allograft behandelingsproces en de revalidatieprotocollen (36). Zowel de allografts als de autografts hebben elk hun eigen voor- en nadelen (7, 25, 36). Deze dienen tegen elkaar afgewogen te worden, met oog op de selectie van de graft die het beste aanleunt bij de noden van de patiënt (7, 36). Hoewel de BPTB autograft nog steeds als de gouden standaard beschouwd wordt, is er in de hedendaagse geneeskunde ook plaats voor de allograft, en kan mits de juiste indicatiestelling een gelijkaardig resultaat bekomen worden als met een autograft (25, 36). Zo kan bijvoorbeeld een mild tot matig actieve patiënt van boven de 40 jaar, die symptomatische instabiliteit ondervindt tijdens activiteiten van het dagelijkse leven, een ideale kandidaat zijn voor een allograft (7). Allografts hebben ook hun nut bij multiligamentaire kniekwetsuren, revisie VKB reconstructie en gevallen waar er geen adequaat autograftweefsel is (7, 25). Ook atleten die mogelijk negatief beïnvloed kunnen worden door funtionele gevolgen of symptomen op de donorplaats kunnen baat hebben bij een allograft procedure, weliswaar mits aangepaste verlengde revalidatie wegens de tragere maturatie en incorporatie van een allograft (25). Autograft procedures blijven de meest populaire keuze, doch merken we wel een stijging in het gebruik van allograft VKB reconstructie gedurende de laatste 2 decennia, geïnduceerd door de drang om donorplaats-morbiditeit te vermijden (36). De allograft VKB reconstructies betreffen ongeveer 20% van de VKB reconstructies, en hun gebruik zal waarschijnlijk blijven toenemen in de toekomst (36). 18

27 3.4. Anatomisch versus niet-anatomisch Een eerste belangrijk onderscheid in de VKB reconstructie is de anatomische VKB reconstructie versus de niet-anatomische VKB reconstructie. Belangrijk om op te merken is dat anatomische VKB reconstructie geenszins een synoniem is voor DB VKB reconstructie (4, 5, 37). DB VKB reconstructie wil zeggen dat het ligament gereconstrueerd is door 2 aparte bundels, zonder info te verschaffen over de locatie van de bottunnels (5). Een incorrect geplaatste DB VKB reconstructie is immers even niet-anatomisch als een incorrect gepositioneerde SB VKB reconstructie (37). Anatomische VKB reconstructie wil zeggen dat de tunnels geplaatst worden in het centrum van de natuurlijke femorale en tibiale insertieplaatsen, onafhankelijk of er nu een SB of een DB reconstructie techniek gebruikt wordt (5, 33). Immers anatomische tunnelplaatsing en herstel van de VKB insertieplaats kan bekomen worden zowel via SB als DB VKB reconstructie (4, 5). Bij anatomische DB VKB reconstructie worden de 2 peesgrafts geplaatst in het centrum van de anatomische aanhechting van respectievelijk de AM en de PL bundel (20, 24) Niet-anatomische (conventionele) VKB reconstructie De conventionele SB VKB reconstructie technieken hebben een aanzienlijke en groeiende hoeveelheid van lange-termijndata opgestapeld om hun efficiëntie te ondersteunen (13). De conventionele VKB reconstructietechniek is nog steeds de meest frequent gebruikte (14). Hoewel de conventionele VKB reconstructie een zeker succes geboekt heeft in het herstellen van de algemene gewrichtsstabiliteit, rapporteert de literatuur ook een resterende instabiliteit en bijgevolg ontevredenheid bij de patiënt (17). Niet meer dan 60% van de patiënten heeft een volledig herstel na een conventionele SB VKB reconstructie (14). Daarenboven zal een significant deel van de patiënten met VKB reconstructie niet terugkeren naar hun voorgaande niveau van sportbeoefening (9). 11 tot 30% van de patiënten hebben persisterende instabiliteit van de knie bij follow-up, vooral wat de rotatiestabiliteit betreft (30) Techniek Bij niet-anatomische conventionele SB VKB reconstructie, een relatief snelle en simpele techniek, wordt de femorale tunnel transtibiaal geboord (Fig. 11a) (8, 25). De locatie van de tibiale tunnel bepaalt dus waar de femorale tunnel zich zal bevinden (25). Bijgevolg is het moeilijk om met deze methode een anatomische tunnelplaatsing te bekomen (8, 32). Hierbij wordt de tibiale tunnel geboord door de posterieure helft van de natuurlijke tibiale insertieplaats (32, 38). De femorale tunnel wordt zo consistent meer superieur dan de 19

28 anatomische femorale afdruk geplaatst (8, 32, 38). Rue et al toonde aan dat een transtibiaal geboorde femorale tunnel van 10mm diameter gemiddeld slechts voor 58% met de femorale VKB insertie overlapte (8). Bij de conventionele SB VKB reconstructie bevindt de tibiale tunnel zich in het posterolaterale gedeelte van de natuurlijke insertieplaats en de femorale tunnel zich in het anteromediale gedeelte van de natuurlijke femorale VKB insertieplaats (Fig. 11b) (5, 14, 18, 25, 32, 38). Dit noemt men graft-mismatch en resulteert in een VKB dat meer verticaal is dan de natuurlijke VKB (Fig. 11c) (5, 25, 32, 38). Deze posterieure plaatsing van de tibiale tunnel is ontstaan vanuit de bezorgdheid van vele chirurgen dat de VKB impingement zal vertonen tussen de AKB en het dak van de intercondylaire inkeping (14). Dit wil zeggen dat de graft tegen het dak van de intercondylaire inkeping schuurt. Naast deze non-anatomische tunnelplaatsing wordt ook soms een notch-plastiek uitgevoerd om impingement te vermijden (14). Figuur 11: Niet-anatomische transtibiale VKB reconstructie (38). A, De femorale tunnel wordt transtibiaal geboord. B, De insertieplaatsen van de PLB worden in het groen aangeduid, die van de AMB in het rood. De tibiale tunnel bevindt zich ter hoogte de insertieplaats van de PLB. Het boren vanuit een posterieur geplaatste tibiale tunnel resulteert vaak in een hoog geplaatste femorale VKB tunnel, die overlapt met de AMB insertieplaats. C, De posterieure tibiale tunnel en de hoge femorale tunnel resulteren in een niet-anatomische verticale VKB graft. D, Een voorbeeld van een VKB reconstructie met de transtibiale techniek Biomechanica en kinematica De niet-anatomische plaatsing leidt tot abnormale biomechanica en niet-fysiologische kinematica (14). Vele biomechanische studies hebben aangetoond dat niet-anatomische SB VKB reconstructie de normale anterieure en rotatiestabiliteit niet kan herstellen (5, 25, 38). 20

29 Andere studies rapporteren dat de gemismatchte graft wel de anteroposterieure laxiteit herstelt, maar er niet in slaagt om de rotatoire instabiliteit te verminderen. (9, 25). Nietanatomische tunnelplaatsing resulteert in een gelimiteerde range of motion, suprafysiologische graftspanning en een grotere kans op graftfalen (25). Kinematische studies hebben aangetoond dat patiënten met een succesvolle conventionele VKB reconstructie mogelijk een abnormaal toegenomen tibiale rotatie hebben gedurende wandelen of meer actieve activiteiten (24). Een groeiende hoeveelheid klinisch onderzoek heeft aangetoond dat conventionele SB VKB reconstructie de normale rotatiecontrole in het transversale vlak niet herstelt bij activiteiten zoals wandelen, een trap afgaan, plotse richtingsverandering, landing na een sprong en bergaf lopen (13). De conventionele SB VKB reconstructie vermindert dus inadequaat de rotatoire instabiliteit (25, 39). Op basis van verschillende biomechanische studies is anatomische DB VKB reconstructie gedurende het laatste decennium populairder geworden, omdat deze procedure de rotatiestabiliteit nauwkeuriger zou kunnen herstellen dan de conventionele SB VKB reconstructie (2, 9) Complicaties Tunnel mismatch komt frequent voor wanneer de femorale tunnel geboord wordt via een transtibiale techniek en kan leiden tot de plaatsing van een tunnel buiten de natuurlijke insertieplaats, met abnormale knie-kinematica, een gelimiteerde ROM, suprafysiologische graftspanning, en uiteindelijk graftfalen (9). Ook is de biologische genezing van de grafttunnel-overgang van een gemismatchte graft mogelijk geremd (9, 14). Naast graft-mismatch kan ook impingement voorkomen na niet-anatomische SB of DB VKB reconstructie (25). De huidige opvatting is dat als de natuurlijke VKB geen impingement vertoont, ook het anatomisch gereconstrueerde VKB geen impingement zal vertonen (14, 25). Pathologische graft-impingement wordt enkel veroorzaakt door niet-anatomische tunnelplaatsing (14). Verhoogde laxiteit leidt tot een grotere en meer abrupte gewrichtsbeweging en contact tussen slecht passende gewrichtsoppervlakten (40). De 2 meest frequente lange-termijnoorzaken van een mislukte VKB reconstructie zijn de ontwikkeling van osteoartrose met noodzaak tot chirurgische interventie, of het falen van de graft, en beiden zijn mogelijk afhankelijk van gewrichtsstabiliteit (40). Verhoogde laxiteit resulteert mogelijk in schade aan het articulaire kraakbeen en/of de menisci, wat verder bijdraagt tot de progressie van OA (40). Toegenomen laxiteit is in elk vlak van beweging betrokken in de ontwikkeling van OA, maar er wordt gesuggereerd dat vooral de excessieve tibiale rotatie betrokken is in de progressie van knie 21

30 OA (40). Lange-termijn follow-up toonde aan dat de conventionele SB VKB reconstructie de ontwikkeling of de progressie van degeneratieve OA niet voorkomt (25, 39). Ondanks het vertonen van inferieure knie-instabiliteit wanneer vergeleken met anatomische VKB reconstructie, is met de conventionele SB reconstructie bij veel patiënten een succesvolle klinische uitkomst bekomen (40). Er is echter duidelijk ruimte voor verbetering, en de sleutel naar die verbetering is waarschijnlijk gebaseerd op de anatomische VKB reconstructie (14) Anatomische VKB reconstructie Bij anatomische VKB reconstructie kunnen we 4 principes beschouwen (4, 14, 25). Het eerste principe betreft het herstellen van de natuurlijke insertieplaatsen. De VKB aanhechtingsrestanten moeten gebruikt worden om de tunnelpositie te bepalen. Ten tweede dienen beide VKB bundels functioneel hersteld te worden, hetzij door een anatomische dubbel-bundel techniek of door een anatomisch correct geplaatste single graft. Ten derde dient de gereconstrueerde VKB het tensiepatroon van de natuurlijke VKB na te bootsen. Tenslotte bestaat het vierde principe eruit dat de chirurgische procedure geïndividualiseerd dient te worden voor elke patiënt (zie Individualisering van de procedure) (4, 25). Volledig identiek herstel van de natuurlijke VKB lijkt onmogelijk gezien de complexe natuur van het ligament (5). Maar aangezien anatomie de basis is van de orthopedische chirurgie, zou de chirurg moeten streven naar een zo nauwkeurig mogelijke benadering (5) Techniek Gezien aangetoond is dat de transtibiale techniek in een niet-anatomische reconstructie resulteert, is recent de mediaal portaal femorale boortechniek, die gebruik maakt van het accessoir mediaal portaal, in de belangstelling komen te staan (25). Deze techniek laat anatomische SB of DB VKB reconstructie toe (25). In tegenstelling tot de transtibiale techniek kan zo een femorale tunnel gecreëerd worden die volledig onafhankelijk is van de tibiale tunnellocatie (25). Dit laat consistente plaatsing van de femorale tunnel(s) binnen de natuurlijke insertieplaats toe (38). Routinematig worden 3 portalen gebruikt: een (antero)lateraal portaal (LP), een (antero)mediaal portaal (MP) en een accessoir mediaal portaal (AMP) (9, 14). Het (antero)mediaal portaal wordt ook het centraal portaal genoemd (Fig. 12a) (4). De artroscoop wordt geplaatst in het MP, het AMP wordt gebruikt als werkportaal (14). Het is belangrijk om de volledige laterale wand van de intercondylaire inkeping te visualiseren om de positie van 22

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De chirurgische reconstructie van een gescheurde voorste kruisband resulteert in een aanzienlijk betere klinische uitkomst dan de conservatieve behandeling van patiënten. Er blijft echter

Nadere informatie

Posterolaterale hoek letsels

Posterolaterale hoek letsels Posterolaterale hoek letsels Dr. Peter Van Eygen 04-11-2014 CAMPUS HENRI SERRUYS Inleiding Vaak niet herkend J. Hughston: You may not have seen posterolateral corner injuries, I can assure you that they

Nadere informatie

De Knie Sport- en peesletsels Aad Dhollander

De Knie Sport- en peesletsels Aad Dhollander De Knie Sport- en peesletsels 02.06.2018 Aad Dhollander Inhoud presentatie Wat is er nieuw? - Kraakbeen - Meniscus - Voorste kruisband Conclusie 2 Kraakbeen 3 De plaats van kraakbeenchirurgie Current treatments

Nadere informatie

Sport Specifieke Blessure Begeleiding

Sport Specifieke Blessure Begeleiding Sport Specifieke Blessure Begeleiding Week 8. Knierevalidatie Acute knie 300.000 knie letsels per jaar Aandoeningen contusie / distorsie hydrops heamartros meniscus kruisbanden / collaterale banden Acute

Nadere informatie

Voorste kruisbandreconstructie: effect van de greffe selectie op de lange termijn resultaten

Voorste kruisbandreconstructie: effect van de greffe selectie op de lange termijn resultaten Academiejaar 2012-2013 Voorste kruisbandreconstructie: effect van de greffe selectie op de lange termijn resultaten Hannes RUYMBEKE Promotor: Prof. Dr. J. Victor Scriptie voorgedragen in de 2 de Master

Nadere informatie

BETEKENT NIEUWE TECHNIEK AUTOMATISCH OOK ANDERE REVALIDATIE?

BETEKENT NIEUWE TECHNIEK AUTOMATISCH OOK ANDERE REVALIDATIE? ACL-RECONSTRUCTIE BETEKENT NIEUWE TECHNIEK AUTOMATISCH OOK ANDERE REVALIDATIE? Sofie Verbeeck Stamnummer: 01203558 Promotor: Prof. Dr. Luc Vanden Bossche Masterproef voorgelegd in het kader tot het behalen

Nadere informatie

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Anatomie Anatomie Anatomie Anatomie Algemeen Goede anamnese! ontstaansmechanisme van het letsel begrijpen

Nadere informatie

Sport Trauma Voorste Kruisband Knie. Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima

Sport Trauma Voorste Kruisband Knie. Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima Sport Trauma Voorste Kruisband Knie Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima Disclosure: Geen belangenverstrengeling Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima Overzicht I. Kennisquiz 2016 Voorste Kruisband

Nadere informatie

PATIËNTSPECIFIEK PLANNEN EN UITLIJNEN VAN EEN KNIEPROTHESE

PATIËNTSPECIFIEK PLANNEN EN UITLIJNEN VAN EEN KNIEPROTHESE PATIËNTSPECIFIEK PLANNEN EN UITLIJNEN VAN EEN KNIEPROTHESE Dankzij 3D-printen kan een knieprothese optimaal gepland worden. Benige resecties van het femur en de tibia kunnen worden uitgevoerd met conventionele

Nadere informatie

KNIE OKTOBER Kliniek Zestienhoven

KNIE OKTOBER Kliniek Zestienhoven BASISCURSUS ARBOARTSEN KNIE OKTOBER 2013 Anatomie functie stabiliteit kraakbeen meniscus slijmvlies kniebanden Hoffa musculatuur quadriceps hamstrings popliteus gastrocnemius Knie anatomie Quadriceps:

Nadere informatie

Ontwikkelingen voorste kruisband chirurgie van dubbel-bundel tot mid-mid

Ontwikkelingen voorste kruisband chirurgie van dubbel-bundel tot mid-mid Ontwikkelingen voorste kruisband chirurgie van dubbel-bundel tot mid-mid Joris Jansen, orthopaedisch chirurg Rijnland Ziekenhuis. Huisartsen & Bedrijfsartsen Symposium Leiderdorp, 26 april 2012. 28-04-12

Nadere informatie

Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak. Dr Mike Tengrootenhuysen

Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak. Dr Mike Tengrootenhuysen Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak Dr Mike Tengrootenhuysen Inleiding Heup Knie FAI Coxartrose Meniscusscheur Voorste kruisband Bursitis ruptuur Patellofemorale klachten Gonartose trochanterica

Nadere informatie

Update Ontwikkelingen. Behandeling knieletsels

Update Ontwikkelingen. Behandeling knieletsels Update Ontwikkelingen Behandeling knieletsels Juliette Starmans Orthopedisch chirurg Update Orthopedie Knie -Knie-anatomie en functie -Knieletsel: Preventie en Behandeling. Voorste kruisband Meniscus Kraakbeen

Nadere informatie

Beschermt een voorstekruisbandreconstructie tegen artrose van de knie?

Beschermt een voorstekruisbandreconstructie tegen artrose van de knie? WWW.PHYSIOS.NL 4 PUNTEN KENNISTOETS Beschermt een voorstekruisbandreconstructie tegen artrose van de knie? Rob Janssen R.P.A. Janssen, orthopedisch chirurg, Orthopedisch Centrum Máxima, Máxima Medisch

Nadere informatie

OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15

OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15 OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE 2016 FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15 WERKING KNIEGEWRICHT (beschouwingen uit de literatuur) PATELLA: - beschermt kniegewricht - is katrol voor pees

Nadere informatie

Achterste Kruisband Reconstructie Revalidatie Protocol. FASE 1 (0-6 weken na het letsel)

Achterste Kruisband Reconstructie Revalidatie Protocol. FASE 1 (0-6 weken na het letsel) Achterste Kruisband Reconstructie Revalidatie Protocol RPA Janssen, orthopedisch chirurg-traumatoloog (www.rpajanssen.nl) FAM Brooymans, PT, MSc, fysio-manueeltherapeut Inleiding Geïsoleerde achterste

Nadere informatie

Achterste Kruisband Revalidatie Protocol (conservatief) FASE 1 (0-6 weken na het letsel)

Achterste Kruisband Revalidatie Protocol (conservatief) FASE 1 (0-6 weken na het letsel) Achterste Kruisband Revalidatie Protocol (conservatief) RPA Janssen, orthopedisch chirurg-traumatoloog (www.rpajanssen.nl) FAM Brooymans, PT, MSc, fysio-manueeltherapeut Inleiding Geïsoleerde achterste

Nadere informatie

Knieblessure Anatomie van de knie meniscus kruisbanden

Knieblessure Anatomie van de knie meniscus kruisbanden ! Knieblessure De knie is het gewricht tussen het bovenbeen (het femur) en het scheenbeen (de tibia). Het kuitbeen (de fibula) begint onder het kniegewricht en ligt aan de buitenkant van het onderbeen.

Nadere informatie

Voorste Kruisband Letsel. Manfred Vischjager Orthopedisch Chirurg & Arjan Tenwolde Fysiotherapeut

Voorste Kruisband Letsel. Manfred Vischjager Orthopedisch Chirurg & Arjan Tenwolde Fysiotherapeut Voorste Kruisband Letsel Manfred Vischjager Orthopedisch Chirurg & Arjan Tenwolde Fysiotherapeut Onderwerpen algemene aspecten incidentie ontstaansmechanisme neven pathologie anamnese lichamelijk onderzoek

Nadere informatie

Totale heupprothese: de posterieure/laterale aanpak vs de nieuwe anterieure aanpak

Totale heupprothese: de posterieure/laterale aanpak vs de nieuwe anterieure aanpak Totale heupprothese: de posterieure/laterale aanpak vs de nieuwe anterieure aanpak Inleiding In deze brochure wordt beschreven wat het verschil is tussen de anterieure techniek t.o.v. de posterieure en

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Sinds enkele decennia is de acute zorg voor brandwondenpatiënten verbeterd, hetgeen heeft geresulteerd in een reductie van de mortaliteit na verbranding, met name van patiënten

Nadere informatie

MENISCUSTRANSPLANTATIE: NOG ALTIJD EXPERIMENTELE CHIRURGIE? DE CHIRURGISCHE TECHNIEKEN VAN VANDAAG

MENISCUSTRANSPLANTATIE: NOG ALTIJD EXPERIMENTELE CHIRURGIE? DE CHIRURGISCHE TECHNIEKEN VAN VANDAAG Academiejaar 2008-2009 MENISCUSTRANSPLANTATIE: NOG ALTIJD EXPERIMENTELE CHIRURGIE? DE CHIRURGISCHE TECHNIEKEN VAN VANDAAG Kris MOENS Promotor: Prof. Dr. R. Verdonk - Prof. Dr. F. Almqvist Scriptie voorgedragen

Nadere informatie

3D analyse van het kniegewricht. Anatomie en Reconstructie

3D analyse van het kniegewricht. Anatomie en Reconstructie Academiejaar 2011-2012 3D analyse van het kniegewricht Anatomie en Reconstructie Thomas TAMPERE Promotor: Prof. Dr. P. Verdonk Co-promotor: Prof. Dr. J. Victor Onderzoeksrapport 4 de master geneeskunde

Nadere informatie

Reconstructie van de voorste kruisband

Reconstructie van de voorste kruisband Reconstructie van de voorste kruisband RECONSTRUCTIE VAN DE VOORSTE KRUISBAND INLEIDING Uw knie is niet stabiel. De orthopedisch chirurg heeft geadviseerd om de voorste kruisband van de knie te vervangen

Nadere informatie

Kruisbandherstel d.m.v.

Kruisbandherstel d.m.v. Kruisbandherstel d.m.v. operatie Voorste kruisbandruptuur VKB-ruptuur) Vaak worden we geconfronteerd met een hond die plotseling of geleidelijk is gaan manken met een of beide achterbenen. Zeer frequent

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting en Conclusie

Chapter 10. Samenvatting en Conclusie Chapter 10 Samenvatting en Conclusie 91 SAMENVATTING EN CONCLUSIE De thesis behandelt de resultaten van chirurgie op de thoracale sympaticusketen en bestaat inhoudelijk uit twee delen en een scharnierartikel

Nadere informatie

Chronische instabiliteit van de enkel

Chronische instabiliteit van de enkel Chronische instabiliteit van de enkel Een update Dr. Wim Jorissen, 24 maart 2012. Recidiverende enkeldistortio s Recidiverende enkeldistortio s met vaak een gevoel van instabiliteit Recidiverende enkeldistortio

Nadere informatie

POSTKLINISCH FYSIOTHERAPEUTISCH REVALIDATIEPROTOCOL NA ARTHROSCOPISCHE RECONSTRUCTIE VOORSTE KRUISBAND

POSTKLINISCH FYSIOTHERAPEUTISCH REVALIDATIEPROTOCOL NA ARTHROSCOPISCHE RECONSTRUCTIE VOORSTE KRUISBAND Versie 2017 POSTKLINISCH FYSIOTHERAPEUTISCH REVALIDATIEPROTOCOL NA ARTHROSCOPISCHE RECONSTRUCTIE VOORSTE KRUISBAND (middels hamstringgraft of bone patellartendon bone) 1. Doel Het op eenduidige wijze uitvoering

Nadere informatie

Anatomic anterior cruciate ligament reconstruction: a changing paradigm van Eck, C.F.

Anatomic anterior cruciate ligament reconstruction: a changing paradigm van Eck, C.F. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Anatomic anterior cruciate ligament reconstruction: a changing paradigm van Eck, C.F. Link to publication Citation for published version (APA): van Eck, C. F. (2011).

Nadere informatie

Sinds de jaren zeventig heeft het ontwerp van de totale knieprothese zich verder ontwikkeld dankzij de incorporatie van het low-friction concept en

Sinds de jaren zeventig heeft het ontwerp van de totale knieprothese zich verder ontwikkeld dankzij de incorporatie van het low-friction concept en Samenvatting 221 Sinds de jaren zeventig heeft het ontwerp van de totale knieprothese zich verder ontwikkeld dankzij de incorporatie van het low-friction concept en de materialen die gebruikt werden bij

Nadere informatie

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren Vlak As Beweging Gym Frontaal Sagitale Ab-adductie Radslag Latero flexie Ulnair-radiaal deviatie Elevatie-depressie Sagitaal Frontale Flexie-extensie Salto Transversale Ante-retro flexie Dorsaal flexie

Nadere informatie

John Hermans. Imaging of the distal tibiofibular syndesmosis: anatomy in relation to radiological diagnosis

John Hermans. Imaging of the distal tibiofibular syndesmosis: anatomy in relation to radiological diagnosis John Hermans Imaging of the distal tibiofibular syndesmosis: anatomy in relation to radiological diagnosis Dit proefschrift gaat over het afbeelden van de syndesmose van de enkel, bij mensen die hun lichaam

Nadere informatie

Voorste kruisband reconstructie. Orthopedie

Voorste kruisband reconstructie. Orthopedie Voorste kruisband reconstructie Orthopedie Inhoudsopgave Inleiding 4 Klachten 5 Diagnose stellen 6 De operatie 6 Hamstring pezen techniek 7 Patellapees techniek 9 Na de operatie 10 Ontslag 11 Leefregels

Nadere informatie

Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen

Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen Dr.ir. A. de Lange Fontys Paramedische Hogeschool Opleiding Podotherapie Eindhoven Inhoud 1. Conclusies 2. Functie van knie-orthesen 3. Belastingen

Nadere informatie

De Meniscus. Pagina 1 van 7

De Meniscus. Pagina 1 van 7 Pagina 1 van 7 Pagina 2 van 7 Pagina 3 van 7 Pagina 4 van 7 Anatomie en Functie De meniscus is een halfcirkelvormige kraakbeenschijf tussen bovenbeen en onderbeen en men Pagina 5 van 7 herkent de achterhoorn,

Nadere informatie

OSTEOCHONDRAAL AUTOGRAFTTRANSFERSYSTEEM (OATS ), borende ruimer en botgraft-harvester DFU-0070 NIEUWE HERZIENING 10

OSTEOCHONDRAAL AUTOGRAFTTRANSFERSYSTEEM (OATS ), borende ruimer en botgraft-harvester DFU-0070 NIEUWE HERZIENING 10 OSTEOCHONDRAAL AUTOGRAFTTRANSFERSYSTEEM (OATS ), borende ruimer en botgraft-harvester DFU-0070 NIEUWE HERZIENING 10 A. BESCHRIJVING VAN HET MEDISCHE HULPMIDDEL Het osteochondraal autografttransfersysteem

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 165 Neuromusculaire gevolgen van epimusculaire myofasciale krachttransmissie Ter vergroting van het begrip over de neurale aansturing van lichaamsbewegingen is gedetailleerde kennis

Nadere informatie

Beeldvorming bij sportletsels van de knie

Beeldvorming bij sportletsels van de knie Beeldvorming bij sportletsels van de knie indicatiestelling 02.06.2018 Peter Bracke Welke beeldvormende techniek? Keuze kan afwijken ifv de vraag: - uitsluiten bepaalde pathologie - integriteit bepaalde

Nadere informatie

Knieletsels. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Knieletsels. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Knieletsels T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Lange termijn resultaten bij gebruik van allogreffe pezen voor voorste kruisband reconstructie

Lange termijn resultaten bij gebruik van allogreffe pezen voor voorste kruisband reconstructie FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2011-2012 Lange termijn resultaten bij gebruik van allogreffe pezen voor voorste kruisband reconstructie Loran DEFRUYT Promotor: Prof. Dr.

Nadere informatie

1.16 Kniegewricht: articulerende beenderen

1.16 Kniegewricht: articulerende beenderen 1.16 Kniegewricht: articulerende beenderen A Rechter kniegewricht in (a) voor- en (b) achteraanzicht In het kniegewricht (art. genus) articuleren drie beenderen met elkaar: femur, tibia en patella. Daarbij

Nadere informatie

CHAPTER 8. Samenvatting

CHAPTER 8. Samenvatting CHAPTER 8 Samenvatting Samenvatting 8. Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene introductie. Doel van dit proefschrift is om de kosten en effectiviteit van magnetische resonantie (MR) te evalueren indien

Nadere informatie

Voorste kruisband reconstructie Het plaatsen van een nieuwe kruisband (donorpees)

Voorste kruisband reconstructie Het plaatsen van een nieuwe kruisband (donorpees) ORTHOPEDIE Voorste kruisband reconstructie Het plaatsen van een nieuwe kruisband (donorpees) Uw orthopedisch chirurg heeft u geadviseerd om de voorste kruisband van uw knie te vervangen en daarmee de stabiliteit

Nadere informatie

Is direct belasten mogelijk?

Is direct belasten mogelijk? Fracturen van de onderste extremiteit Is direct belasten mogelijk? Bas Frietman, Arts-onderzoeker Disclosure Potentiële belangen verstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Diagnose gescheurde voorste kruisband. Wat staat u te wachten?

Diagnose gescheurde voorste kruisband. Wat staat u te wachten? Diagnose gescheurde voorste kruisband Wat staat u te wachten? Gescheurde kruisband Het letsel Oorzaken Een gescheurde kruisband is het meest voorkomende letsel aan banden van het kniegewricht. Bijna driekwart

Nadere informatie

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie. Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan

Nadere informatie

De kijkoperatie. (Artroscopie)

De kijkoperatie. (Artroscopie) De kijkoperatie (Artroscopie) De kijkoperatie Als u een aandoening in uw knie heeft, kan de orthopedisch chirurg een kijkoperatie adviseren. Met deze ingreep kan de diagnose vaak beter worden gesteld.

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 154 NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 155 SAMENVATTING Achtergrond Hoewel het lumbosacraal radiculair syndroom (LSRS) zo lang bestaat als de geschiedenis van onze

Nadere informatie

4. Resultaten. 4.1 Levensverwachting naar geslacht en opleidingsniveau

4. Resultaten. 4.1 Levensverwachting naar geslacht en opleidingsniveau 4. Het doel van deze studie is de verschillen in gezondheidsverwachting naar een socio-economisch gradiënt, met name naar het hoogst bereikte diploma, te beschrijven. Specifieke gegevens in enkel mortaliteit

Nadere informatie

Signature Oxford. Gepersonaliseerde patiëntenzorg voor uni knieprotheses Patiëntenvoorlichting

Signature Oxford. Gepersonaliseerde patiëntenzorg voor uni knieprotheses Patiëntenvoorlichting Signature Oxford Gepersonaliseerde patiëntenzorg voor uni knieprotheses Patiëntenvoorlichting Inzicht in patiëntenzorg op maat U bent uniek en uw lichaamsbouw (ofwel anatomie) is dat ook. Daarom biedt

Nadere informatie

Signature Vanguard. Gepersonaliseerde patiëntenzorg voor knieprotheses Patiëntenvoorlichting

Signature Vanguard. Gepersonaliseerde patiëntenzorg voor knieprotheses Patiëntenvoorlichting Signature Vanguard Gepersonaliseerde patiëntenzorg voor knieprotheses Patiëntenvoorlichting Inzicht in patiëntenzorg op maat U bent uniek en uw lichaamsbouw (ofwel anatomie) is dat ook. Daarom biedt Zimmer

Nadere informatie

Voorste kruisband reconstructie

Voorste kruisband reconstructie Voorste kruisband reconstructie De voorste kruisband Tijdens sporten of een ongelukkige beweging kan de voorste kruisband scheuren. Uw orthopedisch chirurg zal in veel gevallen adviseren de voorste kruisband

Nadere informatie

Welk letsel kunt u opgelopen hebben?

Welk letsel kunt u opgelopen hebben? Acute knieblessure U bent op de Spoedeisende hulp van het Canisius-Wilhelimina Ziekenhuis (CWZ) terecht gekomen omdat u een acute knieblessure heeft opgelopen. Deze folder geeft u informatie over mogelijk

Nadere informatie

Polsartroscopie. informatie voor patiënten

Polsartroscopie. informatie voor patiënten Polsartroscopie informatie voor patiënten WAT IS EEN POLSARTROSCOPIE? De polsartroscopie is een moderne chirurgische techniek die minimaal invasief is. Hierdoor kunnen we steeds vaker polsproblemen behandelen

Nadere informatie

Signature Vanguard. Gepersonaliseerde Patiëntenzorg voor Knieprotheses. Patiënten informatie brochure. www.biomet.nl

Signature Vanguard. Gepersonaliseerde Patiëntenzorg voor Knieprotheses. Patiënten informatie brochure. www.biomet.nl Gepersonaliseerde Patiëntenzorg voor Knieprotheses Patiënten informatie brochure www.biomet.nl Artrose Inzicht in Patiëntenzorg op maat U bent uniek en uw lichaamsbouw (ofwel anatomie) is dat ook. Daarom

Nadere informatie

Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Informatie bijeenkomst. Voorste kruisband ruptuur

Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Informatie bijeenkomst. Voorste kruisband ruptuur Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Informatie bijeenkomst 9 december 2015 Voorste kruisband ruptuur Belle van Meer AIOS Sportgeneeskunde Sportarts = specialist Per 1 januari 2016 wordt sportgeneeskundige

Nadere informatie

Inleiding. Anatomie. Humerus

Inleiding. Anatomie. Humerus Inleiding Koos van Nugteren De elleboog verbindt de bovenarm met de onderarm. Buiging van de arm zorgt ervoor dat we de hand in de richting van het hoofd en de schouder kunnen bewegen. Activiteiten als

Nadere informatie

UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE. Academiejaar 2005-2006

UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE. Academiejaar 2005-2006 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT DIERGENEESKUNDE Academiejaar 2005-2006 MENISCUSLETSELS BIJ DE HOND EN HUN BEHANDELING Retrospectieve studie naar resultaten van meniscectomie en meniscal release Door Kristien

Nadere informatie

BRACING TER HOOGTE VAN DE KNIE: ZIN VERSUS ONZIN

BRACING TER HOOGTE VAN DE KNIE: ZIN VERSUS ONZIN Academiejaar 2015-2017 BRACING TER HOOGTE VAN DE KNIE: ZIN VERSUS ONZIN Heyndricx KATHLEEN Promotor: Prof. Dr. F. Steenbrugge Co-promotor: / Begeleider: / Masterproef voorgedragen in de 2 de Master in

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20432 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Linden- van der Zwaag, Henrica Maria Jannetta van der Title: CAOS & TKA. A critical

Nadere informatie

Factsheet Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar)

Factsheet Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar) 1/4 Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar) Auteurs F. Driehuis, MSc, FT Prof. dr. M.W.G. Nijhuis - van der Sanden, KFT E. R. I. C. Saedt, MT B. H. van der Woude, MT

Nadere informatie

Anatomie van de heup. j 1.1

Anatomie van de heup. j 1.1 j1 Anatomie van de heup De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae, het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. As Vlak Beweging Transver- Sagittaal

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Barzouhi, Abdelilah el Title: Paradigm shift in MRI for sciatica Issue Date: 2013-12-03

Nadere informatie

Lange-termijn resultaten van meniscus herstel in de stabiele en instabiele knie: voorkomt het osteoarthrose?

Lange-termijn resultaten van meniscus herstel in de stabiele en instabiele knie: voorkomt het osteoarthrose? Academiejaar 2012-2013 Lange-termijn resultaten van meniscus herstel in de stabiele en instabiele knie: voorkomt het osteoarthrose? Olivier VERCRUYSSE Promotor: Prof. Dr. F. Steenbrugge Scriptie voorgedragen

Nadere informatie

Beeldvorming bij acute knieletsels

Beeldvorming bij acute knieletsels Beeldvorming bij acute knieletsels Dr. Mattias Spaepen Dr S Verhamme, Dr R Visser, Dr G Vandenbosch, Dr M Palmers, Dr P Grouwels, Dr A Rappaport Radiologie, St-Trudo Ziekenhuis Beeldvorming bij acute knieletsels

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER Orthopedie Meniscusletsel

PATIËNTENFOLDER Orthopedie Meniscusletsel PATIËNTENFOLDER Orthopedie Meniscusletsel Algemeen Er is bij u meniscusletsel in de knie vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de knie, de symptomen, de oorzaak en behandeling

Nadere informatie

De pijn is typisch gelokaliseerd aan de voorzijde van de schouder en straalt uit in de bicepsspier.

De pijn is typisch gelokaliseerd aan de voorzijde van de schouder en straalt uit in de bicepsspier. Biceps Tendinopathie Biceps tendinopathie is een ontsteking van de lange kop van de bicepsspier. Soms kan de pees ontstoken zijn na een val of een blessure, bijv. zware gewichten heffen, maar kan soms

Nadere informatie

Samenvatting, Nederlands

Samenvatting, Nederlands 01010011 01100101 01100001 01101001 01100001 01101110 01110100 01101110 01101101 01110110 01110100 01100111 Samenvatting, Nederlands SAMENVATTING, NEDERLANDS Je weet pas waar je heen kan gaan als je weet

Nadere informatie

Controverses rond knie-pathologiën. Pascal Wernaers Orthopedie rztienen

Controverses rond knie-pathologiën. Pascal Wernaers Orthopedie rztienen Controverses rond knie-pathologiën Pascal Wernaers Orthopedie rztienen Controverses rond knie-pathologiën Misleidende beeldvorming Kraakbeenletsels Meniscus: Overdiagnose en Overbehandeling Evidence based

Nadere informatie

De Schouder. Schouderartroscopie en de rotator-cuff. Artrose en breuken. Eenmalige of recidiverende luxatie. Schouder artroscopie.

De Schouder. Schouderartroscopie en de rotator-cuff. Artrose en breuken. Eenmalige of recidiverende luxatie. Schouder artroscopie. De Schouder Schouderartroscopie en de rotator-cuff. Artrose en breuken. Eenmalige of recidiverende luxatie. Schouder artroscopie. Behandeling van de schouder. Pagina 1 van 8 Schouderartroscopie en de rotator-cuff

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 beschrijft een systematisch literatuuroverzicht waarin studies worden samengevat die de effectiviteit, op bewegingsuitslag, hebben

Hoofdstuk 2 beschrijft een systematisch literatuuroverzicht waarin studies worden samengevat die de effectiviteit, op bewegingsuitslag, hebben Samenvatting Artrose is een aandoening van de gewrichten en wordt in het dagelijkse leven ook wel slijtage genoemd. Artrose kan in alle gewrichten optreden maar komt voornamelijk voor in de gewrichten

Nadere informatie

Functional Knee Brace PLUSPOINT

Functional Knee Brace PLUSPOINT -Ob1- Functional Knee Brace PLUSPOINT Aangewezen bij : Complete instabiliteit (zowel traumatisch als degeneratief) Instabiliteit van ACL, MCL, LCL en PCL Voor- en nabehandeling van operaties Langdurige

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2-5 Hoofd- stuk 2 en 3 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 en 5

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2-5 Hoofd- stuk 2 en 3 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 en 5 Patella tendinopathie (ook wel jumper s knee of springersknie genoemd) is een veel voorkomende blessure in sporten waarin veel wordt gesprongen, zoals basketbal en volleybal. In top- en recreatieve basketballers

Nadere informatie

Graad 1 verzwikking: Lichte overrekking en geringe beschadiging van de vezels (fibrillen) van het ligament.

Graad 1 verzwikking: Lichte overrekking en geringe beschadiging van de vezels (fibrillen) van het ligament. Verstuikte enkel Een verstuikte enkel is een veel voorkomende aandoening. Ongeveer 25.000 mensen per dag maken dat mee. Enkel verstuikingen komen voor bij atleten en bij niet atleten, bij kinderen en volwassenen.

Nadere informatie

Voorste kruisbandreconstructie

Voorste kruisbandreconstructie Afdeling: Onderwerp: Orthopedie Quality Care Als u in het Ikazia Ziekenhuis geopereerd wordt aan de voorste kruisband, bent u verzekerd van een kwalitatief zeer goed behandel- en nazorgtraject. In dit

Nadere informatie

Voorste kruisbandreconstructie

Voorste kruisbandreconstructie Voorste kruisbandreconstructie De voorste kruisband Tijdens sporten of een ongelukkige beweging kan de voorste kruisband scheuren. Uw orthopedisch chirurg zal in veel gevallen adviseren de voorste kruisband

Nadere informatie

Inhoud. Patty Joldersma. Koos van Nugteren. Patty Joldersma. 1 Inleiding: de knieprothese... 1

Inhoud. Patty Joldersma. Koos van Nugteren. Patty Joldersma. 1 Inleiding: de knieprothese... 1 Inhoud 1 Inleiding: de knieprothese.... 1 1.1 Ontwikkeling van de totale knieprothese... 2 1.2 Moderne typen knieprothesen.... 2 1.2.1 Gecementeerde versus ongecementeerde knieprothese.... 4 1.2.2 Cruciate

Nadere informatie

Enkelinstabiliteit. Wat is de oorzaak van enkelinstabiliteit? Wat zijn de klachten? Hoe stelt de arts de diagnose?

Enkelinstabiliteit. Wat is de oorzaak van enkelinstabiliteit? Wat zijn de klachten? Hoe stelt de arts de diagnose? Enkelinstabiliteit Het enkelgewricht bestaat uit 3 botdelen: het scheenbeen (tibia), het kuitbeen (fibula) en het sprongbeen (talus). De stabiliteit van de enkel wordt, behalve door de vorm van de botten,

Nadere informatie

Sprains en Fracturen van de Enkel. Debbie Van Renterghem 19-01-2013

Sprains en Fracturen van de Enkel. Debbie Van Renterghem 19-01-2013 Sprains en Fracturen van de Enkel Debbie Van Renterghem 19-01-2013 Anatomie Complex gewricht : congruentie tibia fibula talus Mediaal en lateraal ligamentair complex Dynamische vs statische stabiliteit

Nadere informatie

Voorste kruisbandreconstructie

Voorste kruisbandreconstructie Voorste kruisbandreconstructie Orthopedie / Fysiotherapie Beter voor elkaar 2 Orthopedisch netwerk Ikazia Als u in het Ikazia Ziekenhuis geopereerd wordt aan de voorste kruisband, bent u verzekerd van

Nadere informatie

Acute Knie en Enkel in de huisartsenprak3jk. Huisartsendag LangeLand ziekenhuis 19 april 2011

Acute Knie en Enkel in de huisartsenprak3jk. Huisartsendag LangeLand ziekenhuis 19 april 2011 Acute Knie en Enkel in de huisartsenprak3jk Huisartsendag LangeLand ziekenhuis 19 april 2011 De acute knie Knie: anatomie Knie: anamnese Tijds3p en aard trauma (mate inwerkend geweld, rota3e vs hyperextensie

Nadere informatie

Tips na een arthroscopie van de knie bij meniscusletsel

Tips na een arthroscopie van de knie bij meniscusletsel Tips na een arthroscopie van de knie bij meniscusletsel - 1 - Inleiding De menisci zijn eigenlijk de schokdempers van de knie. Ze beschermen het kraakbeen tegen slijtage. Op jonge leeftijd is er meestal

Nadere informatie

Samenvatting. Introductie

Samenvatting. Introductie 11SAMENVATTING Chapter 11 158 Samenvatting Introductie In patiënten met lang bestaande reumatoïde arthritis is het ellebooggewricht in 41 tot 68 % aangedaan. Dit zorgt voor pijnklachten en functiebeperkingen

Nadere informatie

Vervangen buiten- of binnenband of achterste kruisband van de knie. Laterale/ mediale bandreconstructie of achterste kruisbandreconstructie

Vervangen buiten- of binnenband of achterste kruisband van de knie. Laterale/ mediale bandreconstructie of achterste kruisbandreconstructie Vervangen buiten- of binnenband of achterste kruisband van de knie Laterale/ mediale bandreconstructie of achterste kruisbandreconstructie Inhoud Inleiding 3 Mediale/laterale band 3 De operatie 3 Na de

Nadere informatie

1. BEKKENGORDEL EN HEUP

1. BEKKENGORDEL EN HEUP Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT Het bekken is een beenderige ring bestaande uit vier verschillende botten die onderling verbonden zijn met stevige ligamenten: Sacrum

Nadere informatie

Coordinatie--Organen--Transplanteren--Prijs-allogreffen-orthopedische--MB doc

Coordinatie--Organen--Transplanteren--Prijs-allogreffen-orthopedische--MB doc 24 NOVEMBER 1999. - Ministerieel besluit tot vaststelling van de prijs van orthopedische allogreffen en van orthopedische celculturen van menselijke oorsprong. BS 04/01/2000 in voege 01/01/2000 1 / 5 Artikel

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE

PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE Meniscusletsel Algemeen Er is bij u meniscusletsel in de knie vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de knie, de symptomen, de oorzaak en behandeling

Nadere informatie

Schouder instabiliteit

Schouder instabiliteit Schouder instabiliteit 16 maart 2011 SchouderWerkgroep Groene Hart Ron Onstenk Shoulder stabilizers 1. Statisch 2. Dynamisch Shoulder stabilizers 1. Statisch: - ossaal - capsulair --Labrum --GH ligamenten

Nadere informatie

Artroscopie, diagnose en behandeling van knieproblemen

Artroscopie, diagnose en behandeling van knieproblemen Artroscopie, diagnose en behandeling van knieproblemen ARTROSCOPIE, DIAGNOSE EN BEHANDELING VAN KNIEPROBLEMEN INLEIDING Uw orthopedisch chirurg heeft u een artroscopie van de knie geadviseerd. In deze

Nadere informatie

Diagnostiek Kliniek: anamnese: aard letsel (hoogenergetisch?), pre-existente afwijkingen, aard en tijdsduur zwelling, belastbaarheid

Diagnostiek Kliniek: anamnese: aard letsel (hoogenergetisch?), pre-existente afwijkingen, aard en tijdsduur zwelling, belastbaarheid T-III Acuut enkelletsel Inleiding Het inversietrauma van de enkel is met een geschatte incidentie van 425.000 gevallen per jaar in Nederland waarschijnlijk het meest voorkomende letsel van het bewegingsapparaat.

Nadere informatie

Biomechanica van het kniegewricht: een gedetailleerd eindig elementenmodel

Biomechanica van het kniegewricht: een gedetailleerd eindig elementenmodel Biomechanica van het kniegewricht: een gedetailleerd eindig elementenmodel Isabelle Waterplas Promotoren: prof. dr. ir. Benedict Verhegghe, dr. ir. Matthieu De Beule Begeleiders: dr. ir. Sofie Van Cauter,

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35462 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35462 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35462 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Huétink, Kasper Title: Knee complaints and prognosis of osteoarthritis at 10 years

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING In het eerste gedeelte van dit proefschrift worden verschillende coagulatie instrumenten tijdens laparoscopische ingrepen geëvalueerd ter voorkoming van bloedingen en gerelateerde

Nadere informatie

Fase 1: 0-4 weken (na operatie) Revalidatie schema Knie Anatomic Medial Reconstruction. Auteurs: F.A.M. Brooymans, Msc. R.P.A. Janssen M.D.

Fase 1: 0-4 weken (na operatie) Revalidatie schema Knie Anatomic Medial Reconstruction. Auteurs: F.A.M. Brooymans, Msc. R.P.A. Janssen M.D. Revalidatie schema Knie Anatomic Medial Reconstruction Auteurs: F.A.M. Brooymans, Msc. R.P.A. Janssen M.D. Voorafgaand aan iedere behandelsessie vindt een korte tussentijdse evaluatie plaats van de afgelopen

Nadere informatie

Infobrochure. Duimbasisartrose. Dienst: orthopedie Tel.: mensen zorgen voor mensen

Infobrochure. Duimbasisartrose. Dienst: orthopedie Tel.: mensen zorgen voor mensen Infobrochure Duimbasisartrose Dienst: orthopedie Tel.: 011 826 130 mensen zorgen voor mensen Inhoud Wat is duimbasisartrose...3 Symptomen...4 Diagnose...4 Behandeling...5 2 Wat is duimbasisartrose? Pijn

Nadere informatie

Resultaten van de KNALL (KNee osteoarthritis anterior cruciate Ligament Lesion) studie

Resultaten van de KNALL (KNee osteoarthritis anterior cruciate Ligament Lesion) studie KNALL studie Inleidin KNALL studie Inleidin Resultaten van de KNALL (KNee osteoarthritis anterior cruciate Liament Lesion) studie Belle van Meer Erasmus MC, Universitair Medisch Centrum Rotterdam, Afdelin

Nadere informatie

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.

Nadere informatie

Kijkoperatie van de knie

Kijkoperatie van de knie Kijkoperatie van de knie Algemeen Uw behandelend specialist heeft u op de wachtlijst geplaatst voor een kijkoperatie van uw knie (arthroscopie). Deze folder geeft u informatie over deze behandeling en

Nadere informatie

Luxaties van schouder elleboog en vingers. Compagnonscursus 2012

Luxaties van schouder elleboog en vingers. Compagnonscursus 2012 Luxaties van schouder elleboog en vingers Compagnonscursus 2012 De schouder - Epidemiologie Meest gedisloceerde gewricht: NL 2000/jaar op SEH 45% van alle luxaties betreffen schouder 44% in de leeftijdsgroep

Nadere informatie

Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn

Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn 15 2 Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn Koos van Nugteren Samenvatting De knie-endoprothese wordt vrijwel altijd geïmplanteerd bij personen met ernstige

Nadere informatie