HBO-raad Den Haag. Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Laws Versie 23 juni 2008

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HBO-raad Den Haag. Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Laws Versie 23 juni 2008"

Transcriptie

1 HBO-raad Den Haag Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Laws Versie 23 juni 2008

2 2 Ten geleide De wereld staat niet stil. Veranderingen voltrekken zich in een steeds hoger tempo en dat op mondiale schaal. De halfwaardetijd van kennis wordt steeds korter. Dynamiek is een constante geworden. Dat is het kader waarbinnen het hoger economisch onderwijs (22 hogescholen, studenten) zijn opdracht gestalte geeft om meer (jonge) mensen hoger op te leiden, en dat in een continue interactie met ontwikkelingen in de samenleving en het werkveld. De samenleving verwacht van een afgestudeerde die de door hogescholen afgegeven graad bachelor of business administration bezit dat die graad op goede gronden is verleend en dat die graad inhoudelijk van een goed niveau is. Ook wordt verwacht dat een afgestudeerde met de graad bachelor of communications van een hogeschool in Noord-Nederland, in essentie dezelfde basiskennis en basiscompetenties bezit als een afgestudeerde met dezelfde graad van een hogeschool in Zuid- Nederland. Het is om die redenen dat hogescholen eigen in het werkveld gevalideerde landelijke opleidingsprofielen en landelijke domeincompetenties hebben (zie informatiebank opleidingscompetenties op Het hoger economisch onderwijs kent vijf clusters van opleidingen, vijf domeinen te weten Business Administration, Commerce, Communications, Economics en Laws 1. Voor die domeinen bestaan landelijke domeincompetenties. Daarop aanhakend is nu per domein een eerste landelijke Body of Knowledge & Skills (BoKS) opgesteld. In een BoKS wordt per competentie dieper ingegaan op achterliggende basiskennis- en deskundigheidsgebieden. De ambitie is het bieden van landelijke transparantie. Een BoKS fungeert als collectief referentiekader voor de betrokken hogescholen. Verschillen tussen hogescholen in met name de aard van de regionaal economische bedrijvigheid kunnen een logische reden zijn voor verschillen in de eigen invulling van een BoKS. Bij de totstandkoming ervan is Bureau Berenschot ingeschakeld niet alleen voor de begeleiding van het proces maar ook voor de inbreng van inhoudelijke expertise. Elke BoKS is opgesteld door de opleidingen zelf waarbij vertegenwoordigers van het werkveld zijn betrokken. Kennis- en deskundigheidsgebieden zijn voortdurend in ontwikkeling. Een BoKS is dan ook nooit af of compleet. Vandaar dat de titel nadrukkelijk de toevoeging versie 23 juni 2008 bevat. De kunst is een BoKS actueel te houden. De ambitie is rond een BoKS een kennisgemeenschap, een netwerk te vormen van zowel mensen uit de opleidingen (docenten, lectoren) als uit het werkveld. Gedacht wordt aan een wikipedia-achtige opzet via internet, mogelijk gefaciliteerd door SURF, het Nederlands computernetwerk voor hoger onderwijs en onderzoek. Wij hopen dat deze eerste BOKS-versie inspiratie biedt voor een duurzame, inhoudelijke interactie tussen opleidingen en werkveld, gericht op de verdere ontwikkeling ervan. Namens het Sectoraal Adviescollege Hoger Economisch Onderwijs van de HBO-raad, Ineke van der Linden, voorzitter. 1 Tot Business Administration worden gerekend opleidingen als Management, Economie & Recht, Facility Management, International Business and Management Studies, Hotelonderwijs, Toerisme, Logistiek, Vastgoed & Makelaardij, Personeel & Arbeid; tot Commerce opleidingen als Commerciële Economie, Small Business & Retailmanagement; tot Communications opleidingen als Communicatie, Hogere Europese Beroepen, Media & Entertainment Management, Journalistiek; tot Economics opleidingen als Bedrijfseconomie, Accountancy, Fiscale Economie, Financial Services Management en tot Laws opleidingen als HBO Rechten, Sociaal-juridische Dienstverlening.

3 3 Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Laws Versie 23 juni 2008 Domein Laws Het domein Laws bestaat uit twee opleidingen: HBO-Rechten (HBO-R) Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD) De SJD opleiding bestaat al geruime tijd en heeft haar sporen verdiend. HBO-Rechten is een betrekkelijk nieuwe opleiding en bestaat sinds In 2006 kwamen de eerste HBO-Rechten afgestudeerden op de arbeidsmarkt. In dit document wordt bij de indeling een alfabetische volgorde tussen beide opleidingen gehanteerd. De opleidingen van het domein Laws worden aangeboden door 12 hogescholen in Nederland. Jaarlijks leveren zij binnen het domein zo n 1500 afgestudeerde studenten af, die de internationaal erkende titel Bachelor of Laws mogen dragen. De opleidingen HBO-Rechten binnen het domein Laws leiden onder andere op tot Gerechtssecretaris, Parketsecretaris, Paralegal, Professional support Lawyer, Juridisch medewerker, Projectmanager, Informatiemanager, Juridisch adviseur. De opleidingen SJD binnen het domein Laws leiden onder andere op tot Sociaal raadsman/-vrouw, Jeugd-reclasseringswerker, medewerker WMO, Coördinator jongerenbeleid, Ombudsman/-vrouw, Bewindvoerder schuldhulpverlening, Buurtregisseur (SJD). Deze functies komen in uiteenlopende organisaties voor: Advocatenkantoren, Notariskantoren, Rechterlijke macht, Openbaar Ministerie, Bedrijfsleven, Rechtsbijstandverzekeraars, Centrale en decentrale overheid (HBO-R), en Jeugdreclassering, Sociaal Raadslieden, Raad voor de Kinderbescherming, Sociale zekerheid, Openbaar bestuur, Bedrijfsleven, Juridisch loket (SJD). Afgestudeerden van de opleidingen van het domein Laws spelen vooral een rol binnen organisaties met een primair juridisch proces, zoals juridische dienstverlening of in het publieke domein van rechterlijke macht en overheid, maar ook binnen andere organisaties waarin behoefte is aan juridische expertise. De HBO-jurist is een brede praktisch gerichte juridische professional die het recht in uiteenlopende situaties kan toepassen alsmede de toepassing van het recht weet te faciliteren. Belangrijke vertegenwoordigers uit het werkveld, zoals rechters, advocaten, deurwaarders en notarissen, geven aan dat er veel behoefte is aan juridisch geschoolde hbo'ers die het recht kunnen toepassen en aandacht hebben voor efficiëntie, zorgvuldigheid en kwaliteit. Zij verwachten een combinatie van: praktisch inzicht; efficiënt organiseren en ordenen zodat projecten en procedures goed verlopen; assertiviteit om teamleden aan te spreken op hun verantwoordelijkheden; zorgvuldigheid en deskundigheid in het omgaan met informatie en kennis van juridische (digitale) bronnen. Body of Knowledge & Skills De term Body of Knowledge & Skills (hierna: BoKS) staat voor het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes van de beroepsbeoefenaar. Voor de domeinen binnen de sector HEO is deze BoKS verwoord in de zogenaamde domeincompetenties. Deze geven aan wat de bachelor of Laws moet kennen en kunnen om als professional succesvol in de beroepspraktijk te opereren: 1. Adviseren van klanten en opdrachtgevers bij juridische vragen en problemen. 2. Behartigen van de juridische belangen van klanten en opdrachtgevers, en het verlenen van rechtsbijstand. 3. Onderhandelen en bemiddelen in een geschil of conflict om tot een oplossing te komen.

4 4 4. Coördineren van werkprocessen binnen de organisatie en het daarbij bewaken van juridische en bestuurlijke procedures en termijnen. 5. Selecteren en analyseren van externe informatie op juridische en maatschappelijke relevantie. 6. Signaleren van effecten van (nieuwe) wet- en regelgeving voor klanten en voor de eigen organisatie, en voorstellen van verbeteringen in de werkprocessen of het beleid van de organisatie. 7. Beoordelen binnen de expertise die op bepaalde gebieden is verworven van uitkomsten van (wetenschappelijk) onderzoek op hun toepasbaarheid en vertaalt ze in een advies voor implementatie. Elke afgestudeerde bachelor of Laws bezit al deze competenties, maar er zijn accentverschillen per opleiding. De kenniscomponent van de domeincompetenties bestaat uit drie elementen: 1. Basics: de basiskennis waarover elke afgestudeerde HBO Bachelor of Laws beschikt. 2. Verdiepende kennis waarover elke afgestudeerde HBO Bachelor of Laws beschikt. 3. De vaardigheden die bachelor of Laws beheersen. Hieronder wordt een impressie gegeven van de basics per domeincompetentie en van enkele belangrijke visies en trends. Competentie 1 Competentie 2 Competentie 3 Competentie 4 Competentie 5 Competentie 6 Competentie 7 Adviseren van klanten en opdrachtgevers bij juridische vragen en problemen. Behartigen van de juridische belangen van klanten en opdrachtgevers, en het verlenen van rechtsbijstand. Onderhandelen en bemiddelen in een geschil of conflict om tot een oplossing te komen. Coördineren van werkprocessen binnen de organisatie en het daarbij bewaken van juridische en bestuurlijke procedures en termijnen. Selecteren en analyseren van externe informatie op juridische en maatschappelijke relevantie. Signaleren van effecten van (nieuwe) wet- en regelgeving voor klanten en voor de eigen organisatie, en voorstellen van verbeteringen in de werkprocessen of het beleid van de organisatie. Beoordelen binnen de expertise die op bepaalde gebieden is verworven van uitkomsten van (wetenschappelijk) onderzoek op hun toepasbaarheid en vertaalt ze in een advies voor implementatie.

5 5 Deskundigheidsgebied Basics Verdieping HBO-Rechten Verdieping SJD Staatsrecht Algemene beginselen van staatsvormen en het concept van Trias Politica, inrichting van het Nederlandse Koninkrijk en het land Nederland, wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende organen van Nederland, ministeriele verantwoordelijkheid, processen van wet- en regelgeving, concept van decentralisatie, mandaat en attributie, provincies, gemeenten en waterschappen, kiesrecht, mensenrechten. Wetten: Grondwet, Provinciewet, Gemeentewet, Waterschapswet. Bestuursrecht Bestuursorganen, bestuurshandelingen, legaliteitsbeginsel, Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, regelgeving, handhaving, Algemene begrippen aangaande Vluchtelingen, Asielprocedure algemene beginselen van behoorlijk bestuur, verkeer tussen burgers en bestuursorganen, besluitvorming, handhaving. Wetten: algemene wet bestuursrecht. mensenrechten, decentralisatie, bijzonder bestuursrecht: nationaliteit, ruimtelijke ordening, milieu, onderwijs, bijzondere voorzieningen, Wetten: Algemene wet bestuursrecht, Kieswet, Algemene wet gelijke behandeling, Rijkswet op het Nederlanderschap, Wet op de Ruimtelijke Ordening. Inburgering, Mensenrechten, immigratie- en Naturalisatie, Verblijf, Illegaliteit, Tewerkstelling, Terugkeer, Bezwaar en Beroep. Wetten: Vreemdelingenwet en Wet Arbeid Vreemdelingen. Bestuursprocesrecht Organen belast met bestuursprocesrecht, algemene begrippen beschikking, besluit, algemeen verbindend voorschrift, termijnen, procedures rond bezwaar, procedures van beroep, hoger beroep, marginale en integrale toetsing. Wetten: algemene wet bestuursrecht. Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, regelgeving, handhaving, mensenrechten, decentralisatie, bijzonder bestuursrecht: nationaliteit, ruimtelijke ordening, milieu, onderwijs, bijzondere voorzieningen, Wetten: Algemene wet bestuursrecht, Kieswet, Algemene wet gelijke behandeling, Rijkswet op het Nederlanderschap, Wet op de Ruimtelijke Ordening. Privaatrecht Algemene begrippen als persoon, rechtspersoon, vermogen, vordering, goederenrecht, vermogensrechten en verbintenissen, overdracht en vestiging rechten, bronnen van verbintenis, overeenkomsten, nakoming en wanprestatie, onrechtmatige daad, uitgangspunten burgerlijk procesrecht. Wetten: Burgerlijk Wetboek, Wetboek van burgerlijke rechtsvordering. Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, zaken, vermogensrechten, beperkte rechten, zekerheden: pand en hypotheek, verbintenissen uit de wet en overeenkomst, (risico)aansprakelijkheid, betaling, schadevergoeding, verrekening, gemeenschap, hoofdelijkheid, bijzondere overeenkomsten: koop, opdracht, vaststellingsovereenkomst, huur, arbeid, borgtocht, internationaal privaatrecht, geharmoniseerd privaatrecht: Weens Kooprecht, EG-Verbintenissenverdrag, EU-Richtlijnen, Algemene en bijzondere procedures, bewijs, beslag, executie, naamgeving, afstamming, verzorging, huwelijk, scheiding, alimentatie, huwelijks vermogen, erfrecht: nalatenschappen, beheer, verdeling. Wetten: Burgerlijk Wetboek, Boek 5, 6 en 7, Burgerlijk Wetboek Boek 1 en 4, Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Algemene begrippen als woonruimte, bedrijfsruimte, verplichtingen huurder en verhuurder, overgang huur bij overdracht, opzegging, beëindiging, medehuur, huurbescherming, onderhoud, schadevergoeding, verandering van de ruimte, huurprijzen, registers. Wetten: Burgerlijk Wetboek Boek 7, Huurwet. Algemene begrippen als algemene voorwaarden bij consumentenovereenkomsten, Consumentenkoop van roerende zaken, Koop van onroerende zaken, Koop-/aannemingsovereenkomst, Reisovereenkomst, Borgtocht, Verzekeringsovereenkomst, Warenwet, Misleidende reclame, Handelspraktijken, Geschillencommissies, Europees consumentenrecht. Algemene begrippen als geneeskundige behandelingsovereenkomst, bijzondere opneming psychiatrische ziekenhuizen, rechten en plichten van de patiënt, informatie en gegevensverstrekking, privacy, medisch dossier, beroepsgeheim, zwijgplicht, toestemming, behandeling, inzage dossier, seksueel misbruik, intimidatie, bezwaar, klachten, patiëntenvertrouwenspersoon. Wetten: WGBO, BOPZ en Wet BIG.

6 Deskundigheidsgebied Basics Verdieping HBO-Rechten Verdieping SJD Sociaalrecht Algemene begrippen als arbeid, loon, zeggenschap, Algemene begrippen inzake ziekte, loon, uitkering, re-integratie, medezeggenschap, sociaal vangnet, arbeidsovereenkomst, ontslag, ziekengeld, zwangerschap en bevalling, arbeidsongeschiktheid, uitkeringen, flexibele arbeidsrelaties, collectief arbeidsrecht. Wetten: Burgerlijk Wetboek Titel 6.10, WW, WWB, WIA, AOW, WOR, WCAO. werkeloosheid, bijstand. Wetten: WW, Abw, WWB, WMO, WVG. Algemene begrippen inzake (het opstellen van) arbeidsvoorwaarden, non-discriminatie, gelijke behandeling, recht op deeltijdarbeid, zwangeren ouderschapsverlof, binden en boeien van werknemers, ontslagtrajecten, ontslagtrajecten bij arbeidsongeschiktheid, ontbindingsprocedure, CAO-recht, algemeen verbindend verklaring, medezeggenschapsrecht, stakingsrechtbescherming en ARBO wetgeving. 6 Strafrecht Algemene begrippen als dader, medepleger, overtreding, misdrijf, straffen en internationale aspecten, legaliteitsbeginsel, actoren in het strafrecht, schuld en opzet, elementen van art. 348 Sv, elementen van art. 350 Sv. Wetten: Wetboek van Strafrecht. Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, bijzondere misdrijven, terrorisme, economische delicten, bijzondere opsporingsmethodes, uitlevering, overlevering, wederzijdse rechtshulp, bijzondere straffen, tbs, Wetten: Sr, Sv, Wet BOB, WED, MOT, Penitentiaire wetten, Reclasseringsregels, Uitleververdragen. Algemene begrippen in de praktijk en jurisprudentie, slachtofferhulp, reclassering, halt, bijzondere straffen, tbs, vrijheidbeperkende maatregelen, rechtshulp en criminologie. Wetten: Sr, Sv, Reclasseringsregels. Strafprocesrecht Algemene begrippen competentie, vervolging, cautie, verdachte, rechtsbijstand, dwangmiddelen, opsporingsbevoegdheden, fases in een strafprocedure, elementen van art. 348 Sv, elementen van art. 350 Sv. Wetten: Wetboek van Strafvordering. Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, bijzondere misdrijven, terrorisme, economische delicten, bijzondere opsporingsmethodes, uitlevering, overlevering, wederzijdse rechtshulp, bijzondere straffen, tbs, Wetten: Sr, Sv, Wet BOB, WED, MOT, Penitentiaire wetten, Reclasseringsregels, Uitleververdragen. Bedrijfsrecht Basisbegrippen en bedrijfsvormen in de praktijk, rechtspersoonlijkheid, medezeggenschap, vertegenwoordiging, (doorbraak van) aansprakelijkheid, insolventie. Wetten: Burgerlijk Wetboek Boek 2, 7 en 8, Wetboek van Koophandel, Faillissementswet. Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, rechtspersoonlijkheid, besluitvorming, personen- en kapitaalvennootschappen, aandelen, bestuur, medezeggenschap, corporate governance, vertegenwoordiging, (doorbraak van) aansprakelijkheid, (publiek) mededingingsrecht, handelstransacties, bescherming uitvindingen en onderscheidingstekens, verzekering, vervoer, insolventie, corporate litigation. Wetten: Burgerlijk Wetboek Boek 2, 7 en 8, Wetboek van Koophandel, Faillissementswet, Rijksoctrooiwet, Auteurswet, Merkenwet, Handelsnamenwet, Mededingingswet. Personen- en familierecht, Erfrecht Algemene begrippen als burgerlijke stand, gezag, afstamming, minderjarigheid, huwelijk, echtscheiding, levensonderhoud, huwelijksvermogensrecht, erfopvolging en vereffening. Wetten: Burgerlijk Wetboek Boek 2 en 4. Algemene begrippen inzake burgerlijke stand, gezag, afstamming, minderjarigheid, huwelijk, echtscheiding, levensonderhoud, huwelijksvermogensrecht, samenlevingscontracten, erfopvolging en vereffening, erkenning, adoptie, ouderlijke macht, voogdij, curatele, mentorschap, legitieme portie, beschermingsbewind, kinderbescherming en jeugdstrafrecht. Wetten: Burgerlijk Wetboek Boek 2, en 4. Internationaal recht Algemene beginselen van bronnen van recht, soevereiniteit, jurisdictie, verdragen, rechtsbescherming, individueel klachtrecht, vrede en veiligheid, sancties en geweld, internationale organisaties, mensenrechten en tribunalen. Wetten: Handvest Verenigde Naties, Weens Verdragenverdrag, Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Internationaal privaatrecht. Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, handhaving vrede en veiligheid, Interne Europese markt, mededinging, EU buitenlands beleid, EU strafrechtelijke beleid. Wetten: EU-Verdrag, EG-Verdrag, Capita Selecta Verordeningen & Richtlijnen, respectievelijk de tweede en derde pijler instrumenten. Europees recht Algemene beginselen van communautaire rechtsorde, subsidiariteit, organen van de EU en de EG, besluitvorming, rechtsbescherming, beleidsterreinen. De invloed van het Europees recht op het Nederlands recht komt bij de behandeling van de diverse rechtsgebieden aan de orde. Wetten: EU-Verdrag, EG-verdrag. Basisbegrippen in de praktijk en in de jurisprudentie, handhaving vrede en veiligheid, Interne Europese markt, mededinging, EU buitenlands beleid, EU strafrechtelijke beleid. Wetten: EU-Verdrag, EG-Verdrag, Capita Selecta Verordeningen & Richtlijnen, respectievelijk de tweede en derde pijler instrumenten. Algemene begrippen inzake wonen, zorg en inkomen.

7 7 Deskundigheidsgebied Ethiek Legal English Juridische informatiemethoden Bestuurlijke / organisatorische processen Basics Rechtsfilosofie, sensitiviteit voor kloof tussen recht en rechtvaardigheid, tussen recht hebben en recht krijgen, tussen recht en politiek, sensitiviteit voor kloof tussen feit en fictie, beroepsregels, public governance / corporate governance codes en regels, belangenverstrengeling en integriteit. Sensitiviteit voor probleem van juridisch jargon en vertaling, basisbeginselen Engels (Anglo-Amerikaans) recht, basisbegrippen Nederlands recht in het Engels. Rechtsbronnen ontsluiten, zoekmethodes, citeren, werkwijze van juridische portals. Bestuursmodellen, management, leiderschap, delegatie, mandaat, groepsdynamica, beleidsvorming bij overheid, lobby, belangen, corporate governance, zelfreguleringsinstrumenten, maatschappelijke organisaties, rechtspsychologie. Alle competenties Vaardigheden Basisvaardigheid Specifieke vaardigheden HBO-Rechten Presenteren Sociale- en communicatieve vaardigheden Specifieke vaardigheden SJD Professionele doelgroep- en resultaatgerichte gespreksvoering Vaardigheden op het terrein van Intake gesprek, motivering, verwijzen, advisering, rapporteren. Taalvaardigheid Adviseren Methodiek sociaal juridisch dienstverlening: Vaardigheden op het terrein van hulpverlening bij schulden (WSNP, minnelijk traject, schuldenregelingen, bewindvoering etc.), reïntegratie en trajectbegeleiding / case-management, uitkeringsverstrekking en opleggen boetes en maatregelen, signaleren en preventie alsmede het geven van voorlichting op deze terreinen. Solliciteren Conflicthantering Projectmanagement Belangenbehartiging (Proces)Vertegenwoordigen Onderhandelen en bemiddelen Reguleren Onderzoeksvaardigheden Juridisch auditten Dossiermanagement Kwaliteitsmanagement Informatiemanagement

8 8 4. Maatschappelijke trends Dominante maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op het domein LL.B en zijn derhalve bepalend voor de keuze van de body of knowledge & Skills. We noemen er vier. Gesteld kan worden dat de samenleving juridiseert. Dat is geen beweging op zich, maar een uitvloeisel van enkele dominante maatschappelijke ontwikkelingen. Trefwoorden daarvan zijn: individualisering en internationalisering. (Groepen) individuen worden steeds mondiger. Winnen lijkt belangrijker dan gemeenschappelijkheid. Tegelijkertijd neemt vanuit de samenleving de roep om verantwoording toe. Profit- en non-profit organisaties dienen zich in toenemende mate te verantwoorden. Vertrouwen is geen vanzelfsprekendheid meer, het moet gewonnen worden, onder andere door openheid van zaken ( transparantie ) over hoe wet- en regelgeving is nageleefd. In onderhandelingen is steeds meer behoefte aan zekerheid. Zaken worden vooraf tot in detail geregeld, geen risico of onduidelijkheid mag over het hoofd worden gezien. Het belang van conflictbeheersing en risicomanagement neemt dan ook toe. Dat geldt zeker in complexe situaties en in internationale context. Maar ook de verhoudingen in het maatschappelijke verkeer worden complexer: de vanzelfsprekendheid van zo zijn de regels heeft plaats gemaakt voor onzekerheid over wat nu wel en niet kan. Nieuwe regelgeving is daarbij aan de orde van de dag. Bovendien wordt de regelgeving ingewikkelder, onder andere door het in elkaar haken van nationale, Europese en internationale wetgeving. In alle maatschappelijke geledingen neemt de behoefte aan juridisch advies en juridische dienstverlening toe. Bij bedrijven wil men uit algemeen bedrijfsbelang er zeker van zijn dat men aan geldende regelgeving voldoet ( compliance ). Dit doet de vraag naar juridisch geschoolde medewerkers toenemen. Inmiddels is ook een tegenbeweging zichtbaar. Alles vooraf vastleggen en elk conflict via de rechter willen beslechten is ondoenlijk. Nieuwe vormen van samen tot een oplossing komen dienen zich aan. Mediation, in ruime zin opgevat als de inspanning om een kwestie buiten rechte voor de betrokken partijen tot een aanvaardbare oplossing te brengen, is in opkomst. Daarbij wordt in toenemende mate op basis van signalering van maatschappelijke gedragingen, gevolgen of weerstanden preventief geprobeerd conflicten en ongewenste verschijnselen van regelgeving te voorkomen. Een oplossingsgerichte pragmatische casemanager op HBO-niveau, gewend aan het omgaan met agressie en weerstand, in staat overzicht te houden in multiproblem situaties, met kennis van juridische posities en mogelijkheden, lijkt hierbij in toenemende mate een sleutelrol te gaan spelen. Parallel aan de geschetste maatschappelijke ontwikkelingen veranderen de juridische organisaties en afdelingen zelf. Belangrijke veranderingen hier zijn functiedifferentiatie en vergroting van doelmatigheid. Functiedifferentiatie is een algemeen herkenbare trend. Daarin past de vraag naar brede praktijkgerichte HBO-Juristen; de verwachting is dat deze vraag alleen maar zal toenemen. Vergroting van de doelmatigheid en beheersing van de kosten doen de vraag ontstaan naar medewerkers die juridische expertise combineren met expertise op het gebied van de administratieve organisatie en de daarbij behorende bedrijfsprocessen. Het onder mandaat afhandelen van zaken zoals men dat van oudsher in het openbaar bestuur kent is een voorbeeld van vergroting van doelmatigheid. HBO- Juristen kunnen in die behoefte voorzien. Kennisdeling en -ontwikkeling is van vitaal belang voor alle organisaties in onze samenleving. Het vindt in toenemende mate plaats in (multidisciplinaire) netwerken. Ondersteuning door ICT is daarbij onmisbaar. Maar ook bij de dagelijkse productie hangt het succes van de jurist in toenemende mate af van een innovatief gebruik van ICT. Het digitale dossier is er slechts een begin van. Bovendien wordt het recht steeds vaker geraadpleegd en geselecteerd via juridische databanken. Juristen worden daarom steeds vaker ingezet bij de totstandkoming en optimalisering van een juridisch informatiesysteem in de eigen organisatie. Beide ontwikkelingen zorgen ervoor dat de vraag naar juridische medewerkers met kwaliteiten op dit terrein stijgt.

Statistieken voor vraag 2 : Wat is de omvang van uw organisatie?

Statistieken voor vraag 2 : Wat is de omvang van uw organisatie? In totaal legden 20 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? 1. Gemeente 41.67% 2. Provincie 0.00% 3. Deurwaarderkantoor 0.00% 4. Incassobureau 0.00% 5. Bedrijfsleven

Nadere informatie

Domeincompetenties en Illustraties Law (versie december 2005)

Domeincompetenties en Illustraties Law (versie december 2005) Domeincompetenties en Illustraties Law (versie december 2005) HBO-raad, vereniging van hogescholen (www.hbo-raad.nl) December 2005 Het copyright geldt voor activiteiten met commercieel gebruik. Wanneer

Nadere informatie

In totaal legden 64 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het?

In totaal legden 64 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? In totaal legden 64 mensen deze enquete af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? 1. Gemeente 36.96% 2. Provincie 0.00% 3. Deurwaarderkantoor 4.35% 4. Incassobureau 0.00% 5. Bedrijfsleven

Nadere informatie

Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het?

Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? In totaal legden 20 respondenten deze enquête af. Statistieken voor vraag 1 : Wat voor organisatie is het? 1. Gemeente 41,67% 10. Rechtbank 8,33% 2. Provincie 0,00% 11. Bureau Jeugdzorg 0,00% 3. Deurwaarderskantoor

Nadere informatie

STAGEINSTELLINGEN ONDERZOEK HJO-JURISTEN ZUYD HOGESCHOOL. Geachte heer/mevrouw,

STAGEINSTELLINGEN ONDERZOEK HJO-JURISTEN ZUYD HOGESCHOOL. Geachte heer/mevrouw, STAGEINSTELLINGEN ONDERZOEK HJO-JURISTEN ZUYD HOGESCHOOL Geachte heer/mevrouw, De Hogere Juridische Opleiding (HJO) is ontstaan vanuit de voormalige opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD).

Nadere informatie

Algemeen juridische beroepsvorming 4 ALGEMEEN JURIDISCHE BEROEPSVORMING 4 (CJU01.4/CREBO:50109)

Algemeen juridische beroepsvorming 4 ALGEMEEN JURIDISCHE BEROEPSVORMING 4 (CJU01.4/CREBO:50109) ALGEMEEN JURIDISCHE BEROEPSVORMING 4 (CJU01.4/CREBO:50109) sd.cju01.4.v3 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in

Nadere informatie

Hét Juridisch Archief

Hét Juridisch Archief Op veler verzoek maakt Wolters Kluwer de oude drukken van 135 belangrijke boeken én het archief van 25 tijdschriften online beschikbaar! Binnen Navigator, Legal Intelligence of Rechtsorde heeft u nu al

Nadere informatie

Inhoud. 1.5 Materieel en formeel recht 16 1.6 Samenvatting 17

Inhoud. 1.5 Materieel en formeel recht 16 1.6 Samenvatting 17 Inhoud 1 Basisbegrippen in het burgerlijk recht 13 1.1 Inleiding 13 1.2 De plaats van het burgerlijk recht 13 1.3 Bronnen van het burgerlijk recht 15 1.4 Burgerlijk Wetboek en Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering

Nadere informatie

Alfabetische inhoudsopgave

Alfabetische inhoudsopgave A Aanbevelingen van de Kring van Kantonrechters, De - / B31 Aanpassing arbeidsduur, Wet - / B10 Aanwijzing aantal arbeidsverhoudingen die als dienstbetrekking ex artikel 2 Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag

Nadere informatie

Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, Rome, 4 november 1950 (EVRM) / 1

Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, Rome, 4 november 1950 (EVRM) / 1 Voorwoord Ten geleide Algemene inhoud wetten en regelingen Alfabetische inhoud wetten en regelingen Afkortingenlijst Internationaal recht Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele

Nadere informatie

1 Inleiding recht. 1.1 Inleiding. 1.2 Omschrijving en doel

1 Inleiding recht. 1.1 Inleiding. 1.2 Omschrijving en doel 1 Inleiding recht 1.1 Inleiding Wie het jeugdrecht wil leren kennen, moet iets weten over het recht in het algemeen. Daarom in dit hoofdstuk een korte introductie in het recht met een definitie van recht,

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv Inhoud Inleiding 13 1 Enige grondbeginselen 15 1.1 Rechtsregels 16 1.1.1 Publiekrecht en privaatrecht 16 1.1.2 Dwingend en aanvullend (regelend) recht 17 1.1.3 Materieel en formeel recht 18 1.1.4 Objectief

Nadere informatie

Inhoud 1 Recht Indelingen in het recht 3 Rechtsbronnen

Inhoud 1 Recht Indelingen in het recht 3 Rechtsbronnen Inhoud 1 Recht 21 1 Rechtsregels 21 2 Rechtsregels en andere sociale regels 22 3 Rechtssysteem 23 3.1 Functies van het rechtssysteem 23 3.2 Functies van staatsorganen 23 4 Soorten rechtsregels 24 4.1 Gedragsnormen

Nadere informatie

Introductie in het recht

Introductie in het recht Introductie in het recht mr. A.J. Wierenga Introductie in het recht Hoofdstuk 1 Recht in het algemeen Programma Actualiteiten Rechtsbronnen Rechtsgebieden Indelingen 1 Wortels in de maatschappij Acties

Nadere informatie

ADR 1 1 2 Leerlijn Burgerlijk recht: Leerlijn Bestuursrecht: Leerlijn Strafrecht: Major Burgerlijk recht - deel 1 (= Minor)

ADR 1 1 2 Leerlijn Burgerlijk recht: Leerlijn Bestuursrecht: Leerlijn Strafrecht: Major Burgerlijk recht - deel 1 (= Minor) Schematische weergave Beroepsopleiding Advocaten mei 2014 voor raden van toezicht Schematische weergave Beroepsopleiding Advocaten LEERJAAR 1 contacttijd voorbereiding Totale studiebelasting in Beroepsattitude

Nadere informatie

Reglement Juridische Dienstverlening Vereniging van Middenkader en Hoger Personeel van AkzoNobel

Reglement Juridische Dienstverlening Vereniging van Middenkader en Hoger Personeel van AkzoNobel Reglement Juridische Dienstverlening Vereniging van Middenkader en Hoger Personeel van AkzoNobel Artikel 1 Definities Arbeidsgeschillen; geschillen omtrent de interpretatie en uitvoering van hetgeen tussen

Nadere informatie

Hét Juridisch Archief

Hét Juridisch Archief Binnen Navigator, Legal Intelligence en/of Rechtsorde heeft u de beschikking over een grote hoeveelheid vakinformatie. Toch komt het voor dat wordt verwezen naar oudere artikelen. Op veler verzoek heeft

Nadere informatie

Organisatie Onderwerp datum. Aantal toegekende punten Vakinhoudelijk Vaardigheden

Organisatie Onderwerp datum. Aantal toegekende punten Vakinhoudelijk Vaardigheden Erasmus Universiteit Onderzoekspracticum: personen, familie en huwelijksvermogensrecht 3 Hogeschool Utrecht Personen en familierecht 3 JOBO Training & Advies De klant staat centraal 6 Jupeca Basiscursus

Nadere informatie

(groep of individueel) SJ111 3 Staatsrecht Staatsrecht 1 Cijfer 1 2 Schriftelijk Individueel 120

(groep of individueel) SJ111 3 Staatsrecht Staatsrecht 1 Cijfer 1 2 Schriftelijk Individueel 120 Leerjaar: 1e jaar voltijd (Osiris)code Naam Blok 1 De oriënterende SJD'er Onderwijseenheid EC Naam Toetsnaam Weging s schaal in SJ111 3 Staatsrecht Staatsrecht 1 Cijfer 1 2 Schriftelijk Individueel 120

Nadere informatie

Inleiding in het NEDERLANDSE RECHT

Inleiding in het NEDERLANDSE RECHT Mr.J.W.P. Verheugt Inleiding in het NEDERLANDSE RECHT TWAALFDE DRUK Boom Juridische uitgevers Den Haag 2003 Lijst van ajkortingen XV Recht in het algemeen 1 1 2 3 4 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6 7 8 2 1 2 2.1

Nadere informatie

2.3.3 Overeenkomst is in strijd met de wet, goede zeden of openbare orde 58

2.3.3 Overeenkomst is in strijd met de wet, goede zeden of openbare orde 58 Inleiding 12 1 Terreinverkenning 15 1.1 Is recht saai? 15 1.2 Waarom recht? 16 1.3 Waar vinden we het recht? 17 1.3.1 Wet 18 1.3.2 Verdrag 27 1.3.3 Jurisprudentie 27 1.3.4 Gewoonte 33 1.4 Enkele onderscheidingen

Nadere informatie

Leeswijzer. Gebruikte afkortingen. Deel 1 Inleiding in het recht en het oplossen van een casus 1. Inhoud 3. 1 Basisstructuur van het recht 9

Leeswijzer. Gebruikte afkortingen. Deel 1 Inleiding in het recht en het oplossen van een casus 1. Inhoud 3. 1 Basisstructuur van het recht 9 Leeswijzer Gebruikte afkortingen V IX Deel 1 Inleiding in het recht en het oplossen van een casus 1 Inhoud 3 1 Basisstructuur van het recht 9 1.1 De basisstructuur van het recht 9 1.2 Objectief en subjectief

Nadere informatie

Reglement Juridische Dienstverlening Vereniging van Middenkader en Hoger Personeel Chemie en Coatings

Reglement Juridische Dienstverlening Vereniging van Middenkader en Hoger Personeel Chemie en Coatings Reglement Juridische Dienstverlening Vereniging van Middenkader en Hoger Personeel Chemie en Coatings Artikel 1 Definities Arbeidsgeschillen; geschillen omtrent de interpretatie en uitvoering van hetgeen

Nadere informatie

Vakkennis en vaardigheden specifiek 2015/ Juridisch-administratieve beroepen

Vakkennis en vaardigheden specifiek 2015/ Juridisch-administratieve beroepen brede kennis van rechtsbronnen / rechtsgebieden kan psycho-sociale problematiek van doelgroepen (globaal) herkennen brede kennis van indeling recht / rechtsregels kan de bedrijfsregels en -procedures m.b.t.

Nadere informatie

Vastgesteld door het CvB op 25 juni 2014

Vastgesteld door het CvB op 25 juni 2014 Leerjaar: 1e jaar voltijd (Osiris)code Naam Blok 1 De orienterende SJD'er Onderwijseenheid EC Naam Toetsnaam Weging s schaal in SJ111 3 Staatsrecht Staatsrecht 1 Cijfer 1 2 Schriftelijk Individueel 120

Nadere informatie

HBO-raad Den Haag. Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Economics Versie 23 juni 2008

HBO-raad Den Haag. Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Economics Versie 23 juni 2008 HBO-raad Den Haag Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Economics Versie 23 juni 2008 2 Ten geleide De wereld staat niet stil. Veranderingen voltrekken zich in een steeds hoger tempo en dat op mondiale

Nadere informatie

Overzicht inschrijvingsvereisten Rechten 2015-2016

Overzicht inschrijvingsvereisten Rechten 2015-2016 Bachelor of Science in de Rechten (180 studiepunten) 1ste bachelorjaar - Modeltraject ( 60 sp verplicht ) Bronnen en beginselen van het recht 1 6 Sociologie I 1 6 Politieke Geschiedenis van België 1 6

Nadere informatie

Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een aantal vragen om de kennis te toetsen. Het betreft steeds drie multiplechoicevragen en drie open vragen.

Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een aantal vragen om de kennis te toetsen. Het betreft steeds drie multiplechoicevragen en drie open vragen. 1 Inleiding In wetten worden veel zaken geregeld: studiefinanciering, de huur van een studentenkamer, de koop van studieboeken en kleding, maar ook verkeersregels en belastingheffing. Hiermee en met vele

Nadere informatie

BIJLAGE 2. ZAAKCODES TEN BEHOEVE VAN KLIËNT- EN TOEVOEGREGISTRATIE

BIJLAGE 2. ZAAKCODES TEN BEHOEVE VAN KLIËNT- EN TOEVOEGREGISTRATIE BIJLAGE 2. ZAAKCODES TEN BEHOEVE VAN KLIËNT- EN TOEVOEGREGISTRATIE Rechtsterrein Rechtscategorie Gewicht in punten voor procedures Arbeidsrecht A010 nietig ontslag 11 A011 kennelijk onredelijk ontslag

Nadere informatie

Faculteit der Rechtsgeleerdheid

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Onderwerp: Onderwijsprogramma s 2015-2016 1 bacheloropleidingen: Rechtsgeleerdheid Fiscaal recht Notarieel recht Criminologie Moederbestand bachelor onderwijsprogramma s Leiden, 17 februari 2014 mr. K.

Nadere informatie

Faculteit der Rechtsgeleerdheid

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Faculteit der Rechtsgeleerdheid Onderwerp: Onderwijsprogramma s 2018-2019 1 bacheloropleidingen: Rechtsgeleerdheid Fiscaal recht Notarieel recht Criminologie Leiden, 27 juni 2018 Mr. drs. Sven Bontje afd.

Nadere informatie

http://www.kdgheb.be/vrijstellingen_v1/print_alle_aanvragen.php

http://www.kdgheb.be/vrijstellingen_v1/print_alle_aanvragen.php Page 1 of 23 Artesis Hogeschool Antwerpen Accountancy-Fiscaliteit 09-10 Basisprincipes fiscaliteit (3stp) 09-10 Personenbelasting (5stp) Artesis Hogeschool Antwerpen Accountancy-Fiscaliteit 09-10 Sociaal

Nadere informatie

Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 1

Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 1 Inhoudsopgave Hoofdlijnen Nederlands Recht Prof. mr. C.J. Loonstra Inleiding 1 Terreinverkenning 1.1 Is recht saai? 1.2 Waarom recht? 1.3 Waar vinden we het recht? 1.3.1 De wet 1.3.2 Het verdrag 1.3.3

Nadere informatie

HBO-raad Den Haag. Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Business Administration Versie 23 juni 2008

HBO-raad Den Haag. Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Business Administration Versie 23 juni 2008 HBO-raad Den Haag Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Business Administration Versie 23 juni 2008 2 Ten geleide De wereld staat niet stil. Veranderingen voltrekken zich in een steeds hoger tempo

Nadere informatie

Cursusinformatie. Opleidingen Informatie. Juristnet Nice Move Boost je kennis

Cursusinformatie. Opleidingen Informatie. Juristnet Nice Move Boost je kennis Cursusinformatie Opleidingen Informatie Juristnet Nice Move Boost je kennis 2015 5 WEET U DAT DE KWALITEITSEISEN WORDEN VER- SCHERPT EN DAT U NOG TWEE JAAR DE TIJD HEEFT OM DAAR AAN TE VOLDOEN? DE BETERE

Nadere informatie

VERMOGENSRECHT. Tekst & Commentaar

VERMOGENSRECHT. Tekst & Commentaar VERMOGENSRECHT Tekst & Commentaar INHOUD Voorwoord Auteurs Lijst van afkortingen V VII XVII BOEK 3. VERMOGENSRECHT IN HET ALGEMEEN 1 Titel 1. Algemene bepalingen (art. 1-31) 3 Afdeling 1. Begripsbepalingen

Nadere informatie

SORE-1AA (Arbeidsrecht) SORE-1AS (Sociaal Zekerheidsrecht) SORE-1AA: de heer mr. C.S. Lo Manto (MNTC) SORE-1AS: mevrouw mr. M.

SORE-1AA (Arbeidsrecht) SORE-1AS (Sociaal Zekerheidsrecht) SORE-1AA: de heer mr. C.S. Lo Manto (MNTC) SORE-1AS: mevrouw mr. M. Algemene informatie Titel OWE Code OWE Onderdelen Eigenaar OWE Sociaal Recht SORE SORE-1AA (Arbeidsrecht) SORE-1AS (Sociaal Zekerheidsrecht) SORE-1AA: de heer mr. C.S. Lo Manto (MNTC) SORE-1AS: mevrouw

Nadere informatie

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 114

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 114 2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 114 Inhoudsopgave Ondernemingsrecht... 4 Arbeidsrecht... 6 Intellectual property law... 8 Insolventierecht...10 Sociale zekerheid... 11 Corporate social responsibility...

Nadere informatie

VERKORTE INHOUDSOPGAVE

VERKORTE INHOUDSOPGAVE VERKORTE INHOUDSOPGAVE (* met commentaar) Eerste band - Burgerlijk Wetboek en aanverwante regelingen Burgerlijk Wetboek Boek 1* 1 Bijlagen 889 NAAM, ADELDOM, BURGERLIJKE STAND 891 Besluit geslachtsnaamswijziging

Nadere informatie

Faculteit der Rechtsgeleerdheid

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Onderwerp: Onderwijsprogramma s 2017-2018 1 bacheloropleidingen: Rechtsgeleerdheid Fiscaal recht Notarieel recht Criminologie Leiden, 21 februari 2017 (zoals vastgesteld door het FB) Redactionele aanpassingen:

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag AD Juridisch medewerker Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel AD Juridisch medewerker

Samenvatting aanvraag AD Juridisch medewerker Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel AD Juridisch medewerker Samenvatting aanvraag AD Juridisch medewerker Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 Naam (Nederlands en evt. Engels) In geval van een Ad: van welke bacheloropleiding

Nadere informatie

Inleiding tot het recht

Inleiding tot het recht 1ste bach PSW Inleiding tot het recht Prof. Janvier Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be R B08 3,50 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Inleiding tot het

Nadere informatie

Organisatie Onderwerp datum. Aantal toegekende punten Vakinhoudelijk Vaardigheden

Organisatie Onderwerp datum. Aantal toegekende punten Vakinhoudelijk Vaardigheden Erasmus Universiteit Onderzoekspracticum: personen, familie en huwelijksvermogensrecht 3 Hogeschool Utrecht Personen en familierecht 3 JOBO Training & Advies De klant staat centraal 6 Jupeca Basiscursus

Nadere informatie

Stage Advocatenbureau VS Suriname

Stage Advocatenbureau VS Suriname Stage Advocatenbureau VS Suriname Afdeling: n.v.t Gewenste Opleiding: Rechten Stage omschrijving: Dit prestigieuze dienstverlenende advocatenkantoor staat voor deskundigheid en discretie. Het heeft zich

Nadere informatie

Algemene inhoudsopgave

Algemene inhoudsopgave Algemene inhoudsopgave Voorwoord...V Ten geleide...vi Algemene inhoudsopgave...ix...xii 1 Burgerlijk Wetboek...1 Burgerlijk Wetboek Boek 7 (titel 10, afdeling 1 t/m 11)...3 Burgerlijk Wetboek Boek 7 (overgangsrecht)...41

Nadere informatie

Cursusaanbod. FlexExpert Non-Profit 11.13

Cursusaanbod. FlexExpert Non-Profit 11.13 Cursusaanbod FlexExpert Non-Profit 11.13 Inhoud Cursusaanbod FlexExpert Non-Profit... 3 Bezwaar en beroep... 3 Algemene wet bestuursrecht voor medewerkers schuldhulpverlening... 3 Algemene wet bestuursrecht

Nadere informatie

VERGELIJKING KWALIFICATIEDOSSIERS JURIDISCH

VERGELIJKING KWALIFICATIEDOSSIERS JURIDISCH VERGELIJKING KWALIFICATIEDOSSIERS JURIDISCH 2008 / 2009 VERSUS 2010-2011 * Vanaf schooljaar 2009-2010 is er sprake van drie kwalificatiedossiers voor de sector Juridisch: - Juridisch medewerker (met uitstromen

Nadere informatie

JUVE JUVE1AR (Juridische Vaardigheden) JUVE1AP (Praktijkvaardigheden) JUVE1AM (Mediatheektraining)

JUVE JUVE1AR (Juridische Vaardigheden) JUVE1AP (Praktijkvaardigheden) JUVE1AM (Mediatheektraining) Algemene informatie Titel OWE Code OWE Onderdelen Eigenaar OWE Opleiding Juridische en JUVE JUVE1AR (Juridische Vaardigheden) JUVE1AP () JUVE1AM (Mediatheektraining) JUVE: mevrouw mr. M. le Fèbre HBO-Rechten

Nadere informatie

I INDIVIDUEEL ARBEIDSRECHT 33

I INDIVIDUEEL ARBEIDSRECHT 33 Inhoud Afkortingen 13 1 Het begrip sociaal recht 17 1.1 Het sociaal recht als juridisch vakgebied 17 1.2 Geschiedenis 18 1.3 Ongelijkheidscompensatie 21 1.4 Flexibilisering 23 1.5 Internationalisering

Nadere informatie

Wettenbundel Verzekeringen INKIJKEXEMPLAAR

Wettenbundel Verzekeringen INKIJKEXEMPLAAR Wettenbundel Verzekeringen 2017-2018 Burgerlijk Wetboek_FM.indd 1 25/07/17 10:32 AM Burgerlijk Wetboek_FM.indd 2 25/07/17 10:32 AM Wettenbundel Verzekeringen 2017-2018 Wetsartikelen in de verzekeringspraktijk

Nadere informatie

Inleiding. 1 Strafrecht

Inleiding. 1 Strafrecht Inleiding 1 Strafrecht Plaats van het strafrecht Het strafrecht is, net als bijvoorbeeld het staatsrecht en het bestuursrecht, onderdeel van het publiekrecht. Het publiekrecht regelt de betrekkingen tussen

Nadere informatie

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 141

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 141 2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 141 Inhoudsopgave Sancties... 5 Verdieping strafprocesrecht...7 Capita selecta criminologie... 9 European criminal law... 11 Verdieping materieel strafrecht... 13

Nadere informatie

ALGEMENE WET BESTUURSRECHT

ALGEMENE WET BESTUURSRECHT ALGEMENE WET BESTUURSRECHT Besluitvorming Toezicht Sancties Rechtsgebied bestuursrecht oktober 2011 Rechtsgebied bestuursrecht Verhoudingen tussen bestuursorgaan/belanghebbende - stelt het bestuur is staat

Nadere informatie

Juristnet opleidingen MBO NICEMOVE Maliebaan 45 3581 CD Utrecht www.mbo-nicemove.nl nicemoveopleidingen.nl

Juristnet opleidingen MBO NICEMOVE Maliebaan 45 3581 CD Utrecht www.mbo-nicemove.nl nicemoveopleidingen.nl Betreft OPLEIDING MBO4 FINANCIEEL JURIDISCH HULPVERLENER OPLEIDING naar de kwalificaties van MBO4 JURIDISCH ADMINISTRATIEF DIENSTVERLENER TOEGEKEND OPLEIDINGSDOMEIN ECONOMIE EN ADMINISTRATIE CREBONUMMER

Nadere informatie

Presentatie Master Nederlands Recht Specialisatie Staats-en Bestuursrecht

Presentatie Master Nederlands Recht Specialisatie Staats-en Bestuursrecht Presentatie Master Nederlands Recht Specialisatie Staats-en Bestuursrecht Mr. E.M.J (Ellen) Hardy Master Open Dag 18 maart 2017 Wie is wie? Waarom specialisatie SBR? Waarom in Maastricht? Onderwijs Het

Nadere informatie

Deontologische code - Commissie Projectsourcing

Deontologische code - Commissie Projectsourcing Deontologische code - Commissie Projectsourcing 1. Algemene bepalingen 1.1. Doel van deze gedragscode is het bepalen van de regels waartoe de leden zich verbinden ze na te leven. Ze moet bijdragen tot

Nadere informatie

Tentamenkalender Faculteit der Rechtsgeleerdheid - Leiden

Tentamenkalender Faculteit der Rechtsgeleerdheid - Leiden Tentamenkalender Faculteit der Rechtsgeleerdheid - Leiden 2005-2006 Trimester - 1 Vakkode Vaknaam dag - datum Aanvang Pers. Locatie Opmerking B2604 Accounting & legal report system wo 07-12-2005 13:30

Nadere informatie

1 Inleiding recht. 1.1 Rechtsgebieden en rechtsbronnen. Inleiding

1 Inleiding recht. 1.1 Rechtsgebieden en rechtsbronnen. Inleiding 1 Inleiding recht 1.1 Rechtsgebieden en rechtsbronnen Inleiding Onze samenleving heeft zich de afgelopen vijftig jaar in snel tempo ontwikkeld. De groeiende complexiteit van, onder andere, intermenselijke

Nadere informatie

Inleiding Nederlands sociaal recht

Inleiding Nederlands sociaal recht Inleiding Nederlands sociaal recht G.J.J. Heerma van Voss Achtste druk Boom Juridische uitgevers Den Haag 2011 Inhoud Afkortingen 13 1 Het begrip sociaal recht 17 1.1 Het sociaal recht als juridisch vakgebied

Nadere informatie

Inleiding tot Recht. Uit Praktisch Burgerlijk Recht

Inleiding tot Recht. Uit Praktisch Burgerlijk Recht Inleiding tot Recht Uit Praktisch Burgerlijk Recht 1. Wat is recht? Een exacte definitie is niet te geven. Elke klassieke definitie bevat vier elementen: Gedragsregels, normen Doel = maatschappelijk leven

Nadere informatie

Verordening loonkostensubsidie Participatiewet

Verordening loonkostensubsidie Participatiewet 1 Verordening loonkostensubsidie Participatiewet De raad van de gemeente Winterswijk; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 14 juli 2015; gelet op artikel 6, tweede lid, van de Participatiewet;

Nadere informatie

Masterclass Toezicht op en in de financiële sector

Masterclass Toezicht op en in de financiële sector Masterclass Toezicht op en in de financiële sector ALGEMEEN KADER STAATSRECHT PROFMR LODEWIJK ROGIER 19 MAART 2019 1 STAATSRECHT 2 RECHTSSTAAT 3 CONCORDANTIEBEGINSEL 4 BESTUURLIJKE HANDHAVING ALGEMEEN

Nadere informatie

LEERPLANSCHEMA S LEERPLANSCHEMA JAAR 1 PUBLIEKSTROOM

LEERPLANSCHEMA S LEERPLANSCHEMA JAAR 1 PUBLIEKSTROOM LEERPLANSCHEMA S 2017-2018 LEERPLANSCHEMA JAAR 1 PUBLIEKSTROOM Jaar 1 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Jurist bij de overheid 1 Jurist bij de overheid 1 Jurist in het bedrijfsleven 1 Jurist in het bedrijfsleven

Nadere informatie

Verdieping sociale zekerheid

Verdieping sociale zekerheid Keuzedeel mbo Verdieping sociale zekerheid gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0116 Penvoerder: Sectorkamer zakelijke dienstverlening en veiligheid Gevalideerd door: Sectorkamer zakelijke

Nadere informatie

Afkortingen. Inleiding

Afkortingen. Inleiding Inhoud Afkortingen 11 I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Deel 1 II 12 III 13 14 15 16 Inleiding Inhoud internationaal privaatrecht (ipr) Bestaansgrond ipr Primair doel ipr Hoofdonderdelen ipr Internationale rechtshulp

Nadere informatie

Inhoud. vii. Deel 1 Algemene inleiding 1. 1 Inleiding 3. Deel 2 De structuur Onderneming, eenmanszaak en personenvennootschappen 49

Inhoud. vii. Deel 1 Algemene inleiding 1. 1 Inleiding 3. Deel 2 De structuur Onderneming, eenmanszaak en personenvennootschappen 49 vii Voorwoord v Lijst van afkortingen vi Softy bv xv Bedrijfsprofiel Softy bv xv Deel 1 Algemene inleiding 1 1 Inleiding 3 1.1 Wat is recht? 3 1.2 Rechtspraak 4 1.3 Rechtsbronnen 4 1.4 Formeel en materieel

Nadere informatie

CONCEPT Tentamenplanning Bachelor en Masteronderwijs Tt of Hk. Week Dag Datum begin-tijd eindtijd Vaknaam. studiegids-nr.

CONCEPT Tentamenplanning Bachelor en Masteronderwijs Tt of Hk. Week Dag Datum begin-tijd eindtijd Vaknaam. studiegids-nr. 41 Ma 11-10-10 09.00 12.00 Transnationaal vermogensrecht T 23011008 MA 41 Ma 11-10-10 09.00 12.00 Transnationaal vermogensrecht T 23011008 MA 41 Ma 11-10-10 13.00 16.00 Trade and finance in a global economy

Nadere informatie

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober [nummer];

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober [nummer]; Verordening loonkostensubsidie Participatiewet gemeente Castricum 2015 De raad van de gemeente Castricum; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober [nummer]; gelet op artikel 6,

Nadere informatie

&BRANCHETEAM AUTOMOTIVE

&BRANCHETEAM AUTOMOTIVE &BRANCHETEAM AUTOMOTIVE Ons brancheteam Automotive is op de hoogte van de actualiteiten in de branche. Daarbij strekt onze kennis verder dan louter die van de juridische aspecten. Onze grote betrokkenheid

Nadere informatie

Domeinpresentaties Tilburg University per 1 januari 2019

Domeinpresentaties Tilburg University per 1 januari 2019 Domeinpresentaties Tilburg University per 1 januari 2019 Beste decaan, Wij komen graag onze opleidingen presenteren op uw school. Wij hebben onze opleidingen verdeeld over 7 domeinpresentaties. Bij elke

Nadere informatie

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 123

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 123 2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 123 Inhoudsopgave Rechtshandeling en overeenkomst... 4 Onrechtmatige daad en schadevergoeding... 6 Family law in Europe... 8 Civiele rechtspleging... 10 Overheid

Nadere informatie

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 128

2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 128 2008 Universiteit Maastricht Page 1 of 128 Inhoudsopgave Strafrechtelijke sancties... 5 Verdieping strafprocesrecht...7 Capita criminologie... 9 European criminal law... 11 Verdieping materieel strafrecht...

Nadere informatie

STUDENTEN ONDERZOEK HJO-JURISTEN ZUYD HOGESCHOOL. Geachte student van de Hogere Juridische Opleiding te Sittard,

STUDENTEN ONDERZOEK HJO-JURISTEN ZUYD HOGESCHOOL. Geachte student van de Hogere Juridische Opleiding te Sittard, STUDENTEN ONDERZOEK HJO-JURISTEN ZUYD HOGESCHOOL Geachte student van de Hogere Juridische Opleiding te Sittard, Door de recente herwaardering en curriculumwijziging van de Hogere Juridische Opleiding van

Nadere informatie

1.3.4 Recente wetswijzigingen... 9 1.3.5 De organisatie van de jeugdhulpverlening... 14 1.3.6 Samenwerkingsvormen... 17

1.3.4 Recente wetswijzigingen... 9 1.3.5 De organisatie van de jeugdhulpverlening... 14 1.3.6 Samenwerkingsvormen... 17 IX 1 Ter oriëntering..................................................................... 1 1.1 Inleiding............................................................................. 2 1.2 Begripsaanduidingen................................................................

Nadere informatie

Staatsrecht. Course information. Commencement Period. Lecturer(s) RD Nederlands

Staatsrecht. Course information. Commencement Period. Lecturer(s) RD Nederlands Staatsrecht Course information C OURSE RD201 AC ADEMIC YEAR 2017-2018 EC 7.5 LANGUAGES Nederlands PROGRAMME bachelor 2 / Bachelor Rechtsgeleerdheid / Vrijdagmiddagonderwijs C ONT AC T mr. S Philipsen Commencement

Nadere informatie

LEERPLANSCHEMA S 2015-2016

LEERPLANSCHEMA S 2015-2016 LEERPLANSCHEMA S 2015-2016 LEERPLANSCHEMA JAAR 1 VOLTIJD PUBLIEKSTROOM LEERPLANSCHEMA JAAR 1 VOLTIJD PRIVAATSTROOM Jaar 1 Jaar 1 Jurist bij de overheid 1 Jurist bij de overheid 1 bedrijfsleven 1 bedrijfsleven

Nadere informatie

Deel 0 ALGEMEEN RECHT 13

Deel 0 ALGEMEEN RECHT 13 7 Deel 0 ALGEMEEN RECHT 13 1 ALGEMENE INLEIDING 15 1.1 Wat is recht? 15 1.2 Indelingen van het recht 16 A Privaatrecht publiekrecht 16 B Enkele andere indelingen 17 1.3 De bronnen van het recht 18 A Wetgeving

Nadere informatie

FAMILIE- & ERFRECHT ADVOCATUUR NOTARIAAT ESTATE PLANNING

FAMILIE- & ERFRECHT ADVOCATUUR NOTARIAAT ESTATE PLANNING & FAMILIE- & ERFRECHT ADVOCATUUR NOTARIAAT ESTATE PLANNING Familie- & Erfrecht - Advocatuur Onze advocaten zijn zeer ervaren en de meeste zijn ook scheidingsmediator. Wij treden veel op voor ondernemers

Nadere informatie

Bijlage. Antwoorden op de vragen Wetsartikelenregister Jurisprudentieregister

Bijlage. Antwoorden op de vragen Wetsartikelenregister Jurisprudentieregister Bijlage Antwoorden op de vragen Wetsartikelenregister Jurisprudentieregister Versie 2016/2017 1 Inleiding recht Antwoorden Hoofdstuk 1 Antwoord 1: B Antwoord 2: B Antwoord 3: wetten (regelgeving), verdragen,

Nadere informatie

Opdrachten & docentenhandleiding www.rechtvoorjou.nl

Opdrachten & docentenhandleiding www.rechtvoorjou.nl Opdrachten & docentenhandleiding www.rechtvoorjou.nl Opdrachten & docentenhandleiding www.rechtvoorjou.nl pagina 2 van 14 Inhoudsopgave 1 Opdracht 1: Kennisvragen bij www.rechtvoorjou.nl 3 Werkblad 1:

Nadere informatie

Afkortingen 13 I PERSONEN- EN FAMILIERECHT 23

Afkortingen 13 I PERSONEN- EN FAMILIERECHT 23 Inhoud Afkortingen 13 1 Inleiding recht 15 1.1 Inleiding 15 1.2 Omschrijving en doel 15 1.3 Rechtsgebieden 16 1.4 Materieel recht en formeel recht 19 1.5 Nationaal en internationaal recht 20 1.6 Inhoud

Nadere informatie

Inhoud. Lijst van afkortingen 1. Volgnummers parlementaire stukken Staten 3 BOEK 1 PERSONEN- EN FAMILIERECHT 7. Inleidende opmerkingen 9.

Inhoud. Lijst van afkortingen 1. Volgnummers parlementaire stukken Staten 3 BOEK 1 PERSONEN- EN FAMILIERECHT 7. Inleidende opmerkingen 9. Inhoud Lijst van afkortingen 1 Volgnummers parlementaire stukken Staten 3 BOEK 1 PERSONEN- EN FAMILIERECHT 7 Inleidende opmerkingen 9 Algemeen 11 Opschrift 23 Titel 1 Algemene bepalingen 25 Titel 2 Het

Nadere informatie

Profielen Raad van Commissarissen. Stichting Christelijke Woningcorporatie (SCW)

Profielen Raad van Commissarissen. Stichting Christelijke Woningcorporatie (SCW) Profielen Raad van Commissarissen Stichting Christelijke Woningcorporatie (SCW) 1. De functie van de Raad van Commissarissen In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden en bevoegdheden

Nadere informatie

vrijstellingen rechtspraktijk 2014/2015

vrijstellingen rechtspraktijk 2014/2015 vrijstellingen rechtspraktijk /2015 vrijstellingen /2015 1 Bedrijfsmanagement, 5 3 3 3 3 3 3 3 4 3 3 5 3 4 6 6 sonderdeel Industriële wetenschappen en technologie Industriële wetenschappen en technologie

Nadere informatie

Wetboek van Strafrecht in het algemeen. Hoofdstuk 15 Lesboek Basisbekwaamheid Buitengewoon Opsporingsambtenaar

Wetboek van Strafrecht in het algemeen. Hoofdstuk 15 Lesboek Basisbekwaamheid Buitengewoon Opsporingsambtenaar Wetboek van Strafrecht in het algemeen Hoofdstuk 15 Lesboek Basisbekwaamheid Buitengewoon Opsporingsambtenaar Casus Een Belgische passagier aan boord van een Nederlands vrachtschip, haalt uit de koffer

Nadere informatie

SDV RECHTSPRAKTIJK Curriculum 2010-2011

SDV RECHTSPRAKTIJK Curriculum 2010-2011 Vooropleiding: Bedrijfsmanagement, Accountancy-Fiscaliteit Legende: EVK = vrijgesteld Totaal studieduurverkortingsprogramma: 58 blauw = keuzevak Geïntegreerde ICT topics REP 3 3 EVK Legal English REP 3

Nadere informatie

Juridisch secretariaat 3 JURIDISCH SECRETARIAAT 3 (CSE08.3/CREBO:50179)

Juridisch secretariaat 3 JURIDISCH SECRETARIAAT 3 (CSE08.3/CREBO:50179) JURIDISCH SECRETARIAAT 3 (CSE08.3/CREBO:50179) sd.cse08.3.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in enige vorm of

Nadere informatie

LEERPLANSCHEMA S MEI Jaar 1 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4. Jaar 1 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4

LEERPLANSCHEMA S MEI Jaar 1 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4. Jaar 1 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 LEERPLANSCHEMA S LEERPLANSCHEMA JAAR VOLTIJD PUBLIEKSTROOM LEERPLANSCHEMA JAAR VOLTIJD PRIVAATSTROOM Jaar Jaar Jurist bij de overheid Jurist bij de overheid bedrijfsleven bedrijfsleven bedrijfsleven bedrijfsleven

Nadere informatie

NEDERLANDsE ORDE VAN ADVOCATEN. Strafprocesrecht

NEDERLANDsE ORDE VAN ADVOCATEN. Strafprocesrecht 4. NEDERLANDsE ORDE VAN ADVOCATEN. Strafprocesrecht Samsom H.D. Tjeenk Willink Alphen aan den Rijn 1992 Derde druk Prof. mr M. Wladimiroff Mr S.E. Marseille Dr mr J.M. Sjöcrona Mr P.R. Wery Strafprocesrecht

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4 Samenvatting door een scholier 1623 woorden 10 december 2007 5,4 53 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Hoofdstuk 1: Idee

Nadere informatie

BEGINSELEN VAN EUROPEES FAMILIERECHT BETREFFENDE VERMOGENSRECHTELIJKE RELATIES TUSSEN ECHTGENOTEN

BEGINSELEN VAN EUROPEES FAMILIERECHT BETREFFENDE VERMOGENSRECHTELIJKE RELATIES TUSSEN ECHTGENOTEN BEGINSELEN VAN EUROPEES FAMILIERECHT BETREFFENDE VERMOGENSRECHTELIJKE RELATIES TUSSEN ECHTGENOTEN PREAMBULE Erkennende dat ondanks de bestaande verschillen in de nationale familierechten er evenwel een

Nadere informatie

Particulier onderzoeker Wettelijke kaders

Particulier onderzoeker Wettelijke kaders Particulier onderzoeker Wettelijke kaders ex:pla n smart educational tools Mannelijk/vrouwelijk Er bestaat in Nederland een dilemma als het gaat over het gebruik van woorden die als mannelijk en vrouwelijk

Nadere informatie

Forensisch onderzoek 4 FORENSISCH ONDERZOEK 4 (CBE29.4/CREBO:55032)

Forensisch onderzoek 4 FORENSISCH ONDERZOEK 4 (CBE29.4/CREBO:55032) FORENSISCH ONDERZOEK 4 (CBE29.4/CREBO:55032) sd.cbe29.4.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in enige vorm of

Nadere informatie

ProDemos Huis voor democratie en rechtsstaat

ProDemos Huis voor democratie en rechtsstaat Wat is rechtspraak? Nederland is een rechtsstaat. Een belangrijk onderdeel van een rechtsstaat is onafhankelijke rechtspraak. Iedereen heeft wel eens ruzie met een ander. Stel je hebt een conflict met

Nadere informatie

Internationaal Privaatrecht 2017/2019

Internationaal Privaatrecht 2017/2019 Internationaal Privaatrecht 2017/2019 Verordeningen, Verdragen & Wetten Redactie Prof. Dr. K. Boele-Woelki & Mr. R. ter Rele Ars Aequi Libri Nijmegen 2017 Woord vooraf Het Nederlandse internationaal privaatrecht

Nadere informatie

Privacy Statement Eigenheid Vastgoed BV 25 mei 2018

Privacy Statement Eigenheid Vastgoed BV 25 mei 2018 Privacy Statement Eigenheid Vastgoed BV 25 mei 2018 In dit Privacy Statement vindt u informatie over hoe we omgaan met het verwerken van uw persoonsgegevens door Eigenheid Vastgoed BV. Heeft u vragen over

Nadere informatie

Inleiding tot de rechtswetenschap 3 Inleiding in het Nederlandse recht Verheugt (17e druk, 2013 NIEUW) ISBN:9789089747839 53,10

Inleiding tot de rechtswetenschap 3 Inleiding in het Nederlandse recht Verheugt (17e druk, 2013 NIEUW) ISBN:9789089747839 53,10 BACHELOR 1 Inleiding tot de rechtswetenschap 3 Inleiding in het Nederlandse recht Verheugt (17e druk, 2013 NIEUW) ISBN:9789089747839 53,10 Schriftelijke vaardigheden en argumentatie 4 Schrijfhulp - Hesemans

Nadere informatie

Regelgeving die op deze regeling is gebaseerd (gedelegeerde regelgeving)

Regelgeving die op deze regeling is gebaseerd (gedelegeerde regelgeving) Wetstechnische informatie Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie Officiële naam regeling gemeente Heerhugowaard Verordening Loonkostensubsidie Participatiewet Heerhugowaard 2015 Citeertitel Verordening

Nadere informatie

Boekenlijst eerste semester 2014/2015 Aan deze lijsten kunnen geen rechten worden ontleend Kijk voor meer informatie op www.sbjs.

Boekenlijst eerste semester 2014/2015 Aan deze lijsten kunnen geen rechten worden ontleend Kijk voor meer informatie op www.sbjs. BACHELOR 1 LET OP! Je hoeft maar een van bovenstaande wettenbundels aan te schaffen. Het zijn beide wetboeken en bevatten dus ook allebei dezelfde inhoud. Inleiding tot de rechtswetenschap - Inleiding

Nadere informatie

Inhoud. Deel 1 Ondernemingsrecht 12

Inhoud. Deel 1 Ondernemingsrecht 12 Inhoud Deel 1 Ondernemingsrecht 12 1 Bedrijf en onderneming 15 1.1 Bedrijf, vrij beroep en onderneming 16 1.2 Plicht tot het voeren van een administratie 17 1.3 Plicht tot inschrijving in handelsregister

Nadere informatie