Hogeschool NTI. HBO Rechten

Transcriptie

1 Hogeschool NTI HBO Rechten Netherlands Quality Agency (NQA) Oktober 2010

2 2/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

3 Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) een bestaande hbo-bacheloropleiding heeft beoordeeld. Het beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het rapport is conform het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding opgesteld. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Hogeschool NTI Opleiding(en) HBO Rechten Variant(en) Voltijds (Open Bestel) en deeltijds afstandsonderwijs Croho-nummer en Locatie Leiden Auditdatum 10 september 2010 Auditteam De heer mr. F.G.A.M. Berntsen (voorzitter en vakdeskundige) De heer mr. H.J.L.M. van de Luytgaarden (vakdeskundige) Mevrouw L. Huurdeman (studentlid auditteam) Mevrouw drs. P. Göbel (NQA-auditor) Door Hogeschool NTI is een dossier ingediend bij NQA voor de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen die NQA in het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding stelt. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het team heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Samenvatting Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding De opleiding HBO Rechten beschikt over een relevante set competenties die adequaat op bachelorniveau zijn geoperationaliseerd. De competenties sluiten aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. De competenties zijn gerelateerd aan de Dublin descriptoren waardoor ze aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van het bachelorniveau. De opleiding leidt op voor een breed beroepenveld waardoor afgestudeerden als juridische professionals zijn gekwalificeerd voor functies als juridisch adviseur en juridisch kennismanager. Onderwerp 2: Programma Het programma van de opleiding HBO Rechten is beroeps- en praktijkgericht. De gebruikte vakliteratuur voor de benodigde theoretische basis, is van goede kwaliteit. Het studiemateriaal is geschikt voor afstandsleren. De casuïstiek voor beroepsopdrachten komt NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 3/53

4 uit de praktijk. Onderzoeksvaardigheden worden in een juridische context aangeleerd al kan de toepassing nog explicieter worden gemaakt. De beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie bewaken de actualiteit van het programma. Er zijn per module leerdoelen geformuleerd. De opleiding biedt een samenhangend en studeerbaar programma van 240 EC. Door de individuele aanpak met een eigen studieplan per student sluit het programma aan op de beginsituatie van de verschillende studenten. Het concept van blended learning is een zeer bruikbaar didactisch concept voor studenten die op afstand willen leren. Ook de toetsing en de toetsvormen sluiten bij deze wijze van leren aan. Onderwerp 3: Inzet van personeel Het merendeel van de docenten is naast het docentschap werkzaam in de juridische beroepspraktijk. Zij zijn daarom goed in staat de verbinding tussen de theorie en de praktijk te leggen. De docent-studentratio is voldoende om de opleiding te verzorgen. De kwaliteit van docenten wordt via evaluaties gemonitord. Het functioneren van docenten wordt jaarlijks besproken. Er zijn trainingen, met name op onderwijskundig terrein. Het personeel is goed gekwalificeerd om de verschillende taken te kunnen uitvoeren. Onderwerp 4: Voorzieningen De belangrijkste materiële voorziening is de digitale leeromgeving. Studenten gebruiken deze als communicatiemiddel en voor informatievoorzieningen. Nog niet alle functionaliteiten worden optimaal benut. Er is een nieuwe functionaris aangetrokken om de digitale leeromgeving verder te ontwikkelen. Studenten waarderen de begeleiding door mentoren en docenten positief. Onderwerp 5: Kwaliteitszorg De opleiding beschikt over een gedegen opgezet en goed functionerend kwaliteitszorgsysteem. Er zijn voldoende instrumenten waarmee regelmatig evaluaties aan de hand van toetsbare streefdoelen worden uitgevoerd. De uitkomsten zijn aanleiding voor verbeteracties. Medewerkers, studenten en de beroepenveldcommissie worden actief bij de interne kwaliteitszorg betrokken. Dat geldt nog niet voor de alumni aangezien er nog geen afgestudeerden zijn. De opleiding conformeert zich aan het hogeschoolbrede alumnibeleid. Onderwerp 6: Resultaten Er zijn nog geen afgestudeerden, waardoor het gerealiseerd niveau niet kon worden vastgesteld. Wel heeft het auditteam stageverslagen, stageopdrachten en een conceptscriptie gezien op basis waarvan het auditteam er vertrouwen in heeft dat het gerealiseerde niveau zal voldoen aan de nagestreefde eindkwalificaties. Het onderwijsrendement voldoet aan de door de hogeschool en de opleiding geformuleerde streefcijfers. Er is een actief beleid om uitval te voorkomen. Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is opgenomen in hoofdstuk 2. 4/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

5 1 Basisgegevens 7 2 Beoordeling Doelstellingen van de opleiding Programma Inzet van personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten 35 3 Bijlagen 39 Bijlage 1 Deskundigheden auditteam 41 Bijlage 2 Onafhankelijkheidsverklaring auditteam 45 Bijlage 3 Bezoekprogramma 49 Bijlage 4 Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal 51 Bijlage 5 Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 52 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 5/53

6 6/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

7 1 Basisgegevens De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. Naam instelling Hogeschool NTI 2. Status instelling Rechtspersoon hoger onderwijs 3. Naam opleiding in CROHO HBO Rechten 4. Registratienummer in CROHO en Oriëntatie en niveau hbo-bachelor 6. Aantal studiepunten 240 EC 7. Afstudeerrichting(en) Minor Mediation Minor Openbaar Bestuur 8. Locatie(s) Hogeschool NTI, afstandsonderwijs 9. Code of conduct n.v.t. 10. Variant(en) Voltijds en deeltijds afstandsonderwijs 11. Inhoudelijk profiel opleiding De opleiding heeft de volgende doelstelling: De bacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI leidt via een breed programma, waarin het Nederlands recht centraal staat, mensen op tot startbekwame juridische professionals die gekwalificeerd zijn voor functies als toepassen en facilitator van het recht, waarbij de juridisch professional de rollen vervult van (juridisch) adviseur, secretaris en/of kennismanager. 12. Beoogd werkveld alumni Op basis van de beschreven werkvelden in het Opleidingsprofiel1 en de discussie die heeft plaatsgevonden binnen de Beroepenveldcommissie herkent Hogeschool NTI zich in de onderstaande drie functieprofielen: juridisch adviseur, juridisch secretaris of griffier, juridisch kennismanager. Deze profielen zijn nader toegelicht in het opleidingsprofiel HBO Rechten. 13. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool 14. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO De opleiding HBO Rechten valt onder de verantwoordelijkheid van de Business Unit Manager Hogeschool NTI. De uitvoering ligt bij de toetscoördinatie en de opleidingscoördinatie, in samenwerking met het docententeam en de afdeling Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie maart Zie bijlage A voor Opleidingsprofiel HBO Rechten. NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 7/53

8 15. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie Het aanpassen van de samenstelling van het docententeam door de hoofddocent. Het profiel van de nieuw aangetrokken docenten sluit beter aan bij het profiel van de opleiding. In het opleidingsprogramma zijn de juridische methoden van onderzoek sterker neergezet door, naast een integratieve beroepsopdracht per themablok, in de minor in jaar 3 eveneens een onderzoek van beperkte omvang op te nemen. In het stagehandboek zijn twee opleidingsspecifieke beroepsopdrachten opgenomen, waarbij de studenten een (beperkt) onderzoek moeten uitvoeren. Hierdoor is er binnen het opleidingsprogramma meer aandacht voor methoden van onderzoek. In het opleidingsprogramma is een specifieke scriptiedag opgenomen. Studenten krijgen op deze dag informatie over de afstudeerdag, de beoordeling van de scriptie en zij kunnen ook hun scriptieopzet laten keuren. Vanwege de beroepsgerichtheid is er sprake van een substantiële praktijkcomponent door 8 maal per jaar een dag aan te bieden waarin expliciet vaardigheden worden getraind. Een sterkere profilering van de ethische component van het beroepshandelen van de jurist door het aanbieden van een module Inleiding Beroepsethiek in de propedeuse en een module Juridische Beroepsethiek in het derde jaar. Meer aandacht voor communicatieve vaardigheden door het aanbieden van de modules Mondeling Communicatieve Vaardigheden voor Juristen en Schriftelijke Communicatieve Vaardigheden voor Juristen. Meer aandacht voor het werkveld Openbaar Bestuur door het toevoegen van de modules Bestuursprocesrecht en Juridische Kwaliteitszorg en het aanbieden van de minor Openbaar Bestuur. Het aanbieden van een themablok Internationalisering in jaar 3 van het opleidingsprogramma. Meer aandacht voor juridisch Engels. 8/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

9 Schema opbouw programma Onderwijseenheden HBO Rechten Toetsvorm EC s JAAR 1 Themablok Juridische Vaardigheden 15 EC 1 Studie- en Beroepen oriëntatiedag Praktijktraining 2 2 Inleiding Recht Tentamen 3 3 Juridische Vaardigheden Tentamen en Praktijktraining 6 4 Schriftelijke Communicatie voor Juristen Opdracht 2 Integratieve beroepsopdracht Juridische Vaardigheden 2 Themablok Het juridisch Perspectief 13 EC 5 Inleiding Privaatrecht Tentamen en Praktijktraining 6 6 Rechtssociologie Tentamen 2 7 Inleiding Juridische Beroepsethiek Opdracht 3 Integratieve beroepsopdracht Juridisch Perspectief 2 Themablok De Onderneming 17 EC 8 Ondernemingsrecht Tentamen en Praktijktraining 6 9 Bedrijfseconomie voor Juristen Tentamen 3 10 Juridisch Engels I Tentamen 2 11 Mondelinge Communicatie voor Juristen Praktijktraining 4 Integratieve beroepsopdracht De Onderneming 2 Themablok Het Juridisch Proces 15 EC 12 Burgerlijk Procesrecht Tentamen 4 13 Procesrecht, incl. Rechtbankbezoek Praktijktraining 2 14 Strafrecht Tentamen 4 15 Bestuursprocesrecht Tentamen 3 Integratieve beroepsopdracht Het Proces 2 JAAR 2 Themablok Juridische Zekerheid 15 EC 16 Arbeids- en Sociaal recht Tentamen en Praktijktraining 5 17 Insolventierecht Tentamen 3 18 Verzekeringsrecht Tentamen 3 19 Verzekeringsrecht & Int. Eigendomsrecht Praktijktraining 2 Integratieve beroepsopdracht Juridische Zekerheid 2 Themablok Het (Overheids)project 15 EC 20 Juridische Kwaliteitszorg Tentamen 3 21 Projectmanagement Opdracht en Praktijktraining 5 22 Staats- en Bestuursrecht Tentamen 5 Integratieve beroepsopdracht Het Project 2 Themablok Vermogensrecht 15 EC 23 Goederenrecht Tentamen 5 24 Verbintenissenrecht Tentamen en Praktijktraining 6 25 Intellectueel Eigendomsrecht Tentamen 2 Integratieve beroepsopdracht Vermogensrecht 2 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 9/53

10 Themablok Juridische Advisering 15 EC 26 Belastingrecht Tentamen en Praktijktraining 5 27 HES Tentamen 3 28 Mediation Opdracht en Praktijktraining 5 Integratieve beroepsopdracht Juridische Advisering 2 JAAR 3 Themablok Internationalisering 30 EC 29 Internationaal Privaatrecht Tentamen 6 30 Internationaal Publiekrecht Tentamen 6 31 Europees Recht Tentamen 6 32 Juridisch Engels II Opdracht 4 33 Juridische Beroepsethiek Opdracht 6 Integratieve beroepsopdracht Internationalisering 2 Minor Keuze uit: Openbaar Bestuur 30 EC 34 Bestuursrecht I Tentamen 6 35 Gemeenterecht Opdracht 6 36 Bestuursrecht II Tentamen 6 37 Bestuurskunde Opdracht 6 Integratieve beroepsopdracht Openbaar Bestuur 6 Keuze uit: Mediation 30 EC 34 Conflictkunde Tentamen en Opdracht 8 35 Verwijzen naar Mediation Praktijktraining en Opdracht 4 36 Conflictmanagementsystemen Praktijktraining en Opdracht 4 37 Mediation en Arbeidsconflicten Tentamen en Praktijktraining 8 Integratieve beroepsopdracht Mediation 6 38 Werkervaring/Stage Praktijkexamen (stage), 30 Tentamen (Stageverslag), 2 beroepsopdrachten 39 Afstudeerproject Schriftelijk examen (scriptie), Praktijkexamen (verdediging scriptie) 30 10/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

11 2 Beoordeling Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp Oordeel Facet Oordeel 1 Doelstellingen P 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau 1.3 Oriëntatie hbo 2 Programma P 2.1 Eisen hbo 2.2 Relatie doelstellingen programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming vormgeving inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing 3 Inzet personeel P 3.1 Eisen hbo 3.2 Kwantiteit 3.3 Kwaliteit 4 Voorzieningen P 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding 5 Interne kwaliteitszorg P 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen verbetering 5.3 Betrokkenheid 6 Resultaten P 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement G G G V V G G G Voldaan G V G G G V G G G G V G Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbobacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau. 2.1 Doelstellingen van de opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 11/53

12 Bevindingen De opleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI baseert haar opleidingscompetenties op het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel en de landelijke domeincompetenties voor de bachelor of Law (Domeincompetenties en Illustraties Law, HBO-raad, december 2005) en op de Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Law (HBO-raad, juni 2008). Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding haar opleidingsprofiel en opleidingscompetenties in het document NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010 (2010) heeft vastgelegd. De opleidingscompetenties zijn als volgt onderverdeeld: diagnosticeren, beslissen, adviseren, belangen behartigen, bemiddelen, reguleren, auditen, managen van juridische dossiers, managen van informatie, managen van kwaliteit, sociale en communicatieve competenties, zelfsturende competentie en beroepshouding. In bijlage 5 zijn de opleidingscompetenties met een volledige beschrijving opgenomen. Op basis van het landelijk profiel en nader onderzoek en analyse door onder andere de beroepenveldcommissie HBO-Rechten worden acht verschillende rollen voor de HBO-Jurist onderscheiden: adviseur, project- en procesmanager, kennismanager, dossierbeheerder, onderzoeker, productontwikkelaar, coördinator en facilitator/ ondersteuner. De opleiding van Hogeschool NTI heeft de competenties aan deze rollen gekoppeld en aangepast naar aanleiding van opmerkingen van de eigen beroepenveldcommissie. Dit is bevestigd in het gesprek met de beroepenveldcommissie. Aspecten van deze rollen staan centraal tijdens praktijktrainingen, beroepsopdrachten en stage- en afstudeerperiodes (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010). De opleiding heeft zich met vijf andere hbo-rechtenopleidingen (vier reguliere instellingen en één aangewezen instelling) vergeleken (Vergelijking Rechten met andere relevante opleidingen, z.j.). Net als veel andere opleidingen werkt Hogeschool NTI met themablokken bestaande uit vier of vijf modulen. Er wordt net als op andere opleidingen gewerkt met authentieke opdrachten (integratieve beroepsopdrachten). Twee van de andere opleidingen bieden net als Hogeschool NTI juridisch Engels aan. Hogeschool NTI legt daarnaast een accent op communicatieve vaardigheden door twee communicatieve modulen in het eerste jaar op te nemen en het communicatieve element in de studiestof en beroepsopdrachten van de hogere jaren te verwerken. De opbouw van het curriculum is vergelijkbaar met andere opleidingen: een brede basis gevolgd door specialisatie via minoren. De andere opleidingen bieden veel keuze in minoren aan. Hogeschool NTI profileert zich door slechts twee keuzeminoren aan te bieden: de minor Mediation, in aansluiting op het landelijk profiel, en de keuzeminor Openbaar Bestuur, aansluitend bij het profiel van de doelgroep. Hogeschool NTI werkt op het gebied van Bachelor of Law samen met AKAD (Duitse afstandsopleider en moederbedrijf van NTI), met name over de ontwikkeling van een rechtenopleiding via AKAD (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010). Het Nederlandse en Duitse docententeam zullen onder andere het internationale karakter van de opleidingen verder uitwerken. Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI haar opleidingsprofiel en opleidingscompetenties baseert op het landelijke beroeps- en 12/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

13 opleidingsprofiel en de landelijke domeincompetenties. De eindkwalificaties van de opleiding sluiten derhalve aan bij eisen van het domein bachelor of Law. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet domeinspecifieke eisen. Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen De opleidingsspecifieke competenties geven een concrete invulling aan de domeinspecifieke competenties. De Dublin descriptoren geven het beheersingsniveau aan. In een matrix in het zelfevaluatierapport (Hogeschool NTI Zelfevaluatie HBO Rechten, augustus 2010) laat de opleiding de relatie zien tussen de opleidingscompetenties en de Dublin descriptoren. Kennis en inzicht. De student bezit na afronding van de opleiding een breed scala aan kennis en inzicht op de volgende gebieden: privaatrecht (verbintenissen- en goederenrecht), procesrecht, ondernemingsrecht, communicatie, bedrijfseconomie, arbeids- en sociaal recht, verzekeringsrecht, insolventierecht, staats- en bestuursrecht, juridische kwaliteitszorg, belastingrecht, mediation, projectmanagement en internationaal recht. Daarbij heeft hij kennis en inzicht in het (juridisch) Engels. Hij is in staat door de opgedane juridische vaardigheden om actuele ontwikkelingen in wet- en regelgeving en jurisprudentie te volgen en deze te beoordelen op de betekenis voor de juridische beroepsuitoefening. Toepassing van kennis en inzicht. De student beschikt na afronding van de opleiding over (juridisch) methodische en reflectieve vermogens om op effectieve wijze juridische problemen aan te pakken en oplossingen te ontwikkelen en implementeren. Binnen de opleiding wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van een gedegen kennisbasis en handelingsbekwaamheid. Oordeelsvorming. De student is na afronding van de studie in staat zich een beeld te vormen op basis van een breed perspectief aan informatie. Hij kan actuele ontwikkelingen in wet- en regelgeving interpreteren t.b.v. de aanpak van een breed spectrum aan juridische vraagstukken van bedrijven en organisaties. Communicatieve vermogens. De ontwikkeling van meertalige communicatieve vaardigheden is een belangrijk bestanddeel van de opleiding. Binnen de opleiding dienen studenten mondeling en schriftelijke communicatie voor juristen en (juridisch) Engels af te ronden. De afgestudeerde bezit goede mondelinge en schriftelijke vaardigheden (vooral ook juridisch-beleidsmatig) en kan communicatief opereren in een breed perspectief van verschillende communicatieve contexten. Hij is zich bewust van morele aspecten en weet hier op in te spelen. NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 13/53

14 Leervermogens. De afgestudeerde opereert in een dynamische context, veranderende wet- en regelgeving en nieuwe vraagstukken en weet daar op in te spelen door te werken aan zijn eigen competentieontwikkeling. Modulen zijn gekoppeld aan een te behalen niveau. De opleiding hanteert drie niveaus: Niveau 1 De student voert met enige mate van begeleiding enkelvoudige taken met een voorspelbaar verloop en resultaat uit binnen een omgeving waar beperkte factoren van invloed zijn. Niveau 2 Niveau 3 De student voert zelfstandig meervoudige taken uit in een omgeving waarop meerdere en veranderlijke factoren van invloed zijn. De student voert geheel bekwaam zelfstandig meervoudige complexe taken uit in een deels onvoorspelbare complexe omgeving waarin belangen- en waardetegenstellingen een rol spelen. (Hogeschool NTI Zelfevaluatie HBO Rechten, augustus 2010) Uit het gesprek met de beroepenveldcommissie bleek dat de leden positief zijn over het niveau van de bacheloropleiding HBO Rechten. Overwegingen Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding de opleidingsspecifieke competenties heeft gerelateerd aan de Dublin descriptoren waardoor deze aansluiten bij internationale beschrijvingen van het bachelorniveau. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet niveau bachelor. Oriëntatie hbo-bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen Bij het opstellen van het opleidingsprofiel (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010) met de visie op het beroep en op de opleiding heeft Hogeschool NTI gebruik gemaakt van de volgende documenten: Domeincompetenties en Illustraties Law, HBOraad, december 2005), Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Law (HBO-raad, juni 2008) en Beroeps- en opleidingsprofiel landelijk overleg Rechten (mei 2005). Daarnaast heeft de opleiding gebruik gemaakt van de input van het werkveld via de beroepenveldcommissie. De opleiding heeft sinds 2003 een beroepenveldcommissie die de opleiding heeft ondersteund bij het opstellen van het opleidingsprofiel. Het auditteam heeft de curricula vitae van de leden van de beroepenveldcommissie ingezien en stelt vast dat de vijf leden een academische juridische opleiding hebben genoten en dat ze in diverse bedrijfstakken werkzaam zijn. Op basis van het gesprek met de beroepenveldcommissie stelt het 14/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

15 auditteam vast dat deze commissie uitgebreid zou kunnen worden met mensen die werkzaam zijn bij de regionale en centrale overheden in verband met de minor openbaar bestuur. De beroepenveldcommissie komt twee à drie keer per jaar bij elkaar, zoals ook uit de notulen (mei 2009, oktober 2009, april 2010 en juni 2010) blijkt. Het afgelopen jaar is onder andere gesproken over het opleidingsprofiel, de inhoud van beroepsopdrachten, actualisering van het curriculum en de minoren. De bacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI heeft als doelstelling mensen via een breed programma, waarin het Nederlandse recht centraal staat, op te leiden tot startbekwame juridische professionals die gekwalificeerd zijn voor functies als toepasser en facilitator van het recht, waarbij de juridische professional rollen vervult van (juridisch) adviseur, secretaris en/of kennismanager. Volgens de beroepenveldcommissie is het een trend om steeds meer hbo-juristen in dienst te nemen, vanwege hun praktische vaardigheden. Afgestudeerden zijn generalisten in het juridische vakgebied. Zij zijn minder specialistisch dan juristen met een wetenschappelijke opleiding, maar zijn in staat om juridische processen te begeleiden en te coördineren. Studenten kunnen zich via minoren verdiepen in mediation of openbaar bestuur. Afgestudeerden zijn gekwalificeerd om als beginnend beroepsbeoefenaar werkzaam te zijn als generalistische en breed inzetbare functionarissen in de publieke en private sector. Dit kunnen beleids-, adviserende of organisatorische functies zijn. Afgestudeerden kunnen werk vinden bij de rechterlijke macht, de advocatuur, het notariaat, deurwaarderskantoren, het bedrijfsleven, bank- en verzekeringswezen, overheden en organisaties als incassobureaus, juridische loketten en belastingadviseurbureaus. Afgestudeerden komen in drie functiegroepen terecht: juridisch adviseur, juridisch secretaris of griffier en juridisch kennismanager. Overwegingen Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat de opleiding een actieve beroepenveldcommissie heeft waarin het opleidingsprofiel en de opleidingscompetenties worden besproken. Studenten worden opgeleid voor brede functies op juridisch terrein in de publieke en private sector die mede gezien de combinatie van theorie en praktijk op hbo-niveau liggen. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet oriëntatie hbo-bachelor. Samenvattend oordeel Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp Doelstelling opleiding positief. NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 15/53

16 2.2 Programma Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen HBO Rechten heeft de landelijke profielen als uitgangspunt genomen voor het inrichten van het curriculum. De opleiding heeft daarbij opmerkingen van studenten, docenten (studentenraad, docentenoverleg, jaarlijkse enquêteresultaten en klachtenafhandeling) en werkveld (beroepenveldcommissie) betrokken. Het auditteam heeft de notulen van het afgelopen jaar van de beroepenveldcommissie ingezien waaruit de betrokkenheid van deze commissie bij de inrichting van het curriculum blijkt. In het gesprek met de beroepenveldcommissie is de betrokkenheid bevestigd. Het programma van de opleiding HBO Rechten bestaat uit 37 modulen verdeeld over 10 themablokken waarin de eindkwalificaties geconcretiseerd worden (zie schema programmaopbouw in hoofdstuk 1). Kennisontwikkeling vindt plaats via vakliteratuur. Op de literatuurlijst staan standaardwerken uit het juridische vakgebied en speciaal voor Hogeschool NTI ontwikkeld studiemateriaal. De gebruikte literatuur is niet ouder dan vijf jaar. Voorbeelden van studiemateriaal zijn: Schrijven voor juristen, Bedrijfseconomie in juridisch perspectief en Legal English for Bachelors. Standaardwerken die worden gebruikt zijn bijvoorbeeld: Projectmanagement (Grit), Zwaartepunten van het vermogensrecht (Brahn en Reehuis) en Personen- en familierecht, huwelijks-vermogensrecht en erfrecht (Van Mourik en Nuytink). Het auditteam heeft vastgesteld dat de boeken op de literatuurlijst tot de standaardwerken behoren. Het niveau van de boeken is goed; er staan veel werken van academisch niveau op. Er zou nog meer literatuur specifiek gericht op de hbo-jurist op kunnen staan. De opleiding voegt literatuur gericht op hbo-rechten toe wanneer het aan de kwaliteitscriteria voldoet. De opleiding maakt verder gebruik van actuele artikelen die op de digitale leeromgevingen worden geplaatst als aanvulling op de verplichte literatuur. De beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie adviseren jaarlijks over het vervangen of aanvullen van vakliteratuur. Voor het beoordelen van de literatuurlijst heeft de opleiding criteria vastgelegd in Criteria voor het beoordelen van boeken en studiemateriaal (z.j.). Het studiemateriaal is afgestemd voor gebruik in afstandsonderwijs. Via de modulewijzers worden studenten door de verplichte literatuur geleid en worden verbindingen tussen theoretische inzichten en praktijkgerichte vragen gelegd. Tijdens praktijktrainingen wordt aan de hand van het studiemateriaal gekeken naar praktijkvoorbeelden en staan juridische vaardigheden als debatteren, adviseren, 16/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

17 mediationtechnieken en communicatie centraal. De praktijktrainingen vinden acht keer per jaar plaats. Van studenten worden een actieve inbreng bij het uitwerken van een casus verwacht. Zij moeten voor een praktijktraining een voor- en een eindopdracht inleveren. Uit de gesprekken met docenten en studenten heeft het auditteam begrepen dat onderzoeksvaardigheden met name in de juridische context worden aangeleerd. De voor- en eindopdrachten voor de praktijktrainingen bevatten onderzoekscomponenten. Door de gerichte begeleiding van docenten maken studenten zich deze vaardigheden eigen, zoals het auditteam in gesprekken heeft vernomen. Voordat de studenten aan het onderzoek voor de afstudeeropdracht beginnen, is er één voorbereidingsdag waarin algemene onderzoeksvaardigheden centraal staan. In de Nationale Studentenenquête (2009) scoort de kennismaking met het toepassen van onderzoek net onder de zes (tienpuntsschaal). Om actuele ontwikkelingen in het programma te garanderen hebben de docenten allemaal inhoudelijke expertise en ervaring in de beroepspraktijk. Tijdens de studie voeren studenten tien integratieve beroepsopdrachten ter afsluiting van een themablok uit. De beroepenveldcommissie levert input voor deze beroepsopdrachten waarin van een authentieke beroepssituatie wordt uitgegaan en die een beroepsproduct moeten opleveren. De afsluitende scriptie wordt in opdracht van een externe opdrachtgever geschreven naar aanleiding van een probleem in de beroepspraktijk. De oplossingen moeten in de beroepspraktijk toepasbaar zijn. In het eerste jaar krijgen studenten een module gericht op juridische vaardigheden aangeboden, waarbij aandacht besteed wordt aan de juridische wijze van methoden van onderzoek. Deze module biedt een theoretische basis voor het (onder)zoeken van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving en jurisprudentie. De minor (mediation of openbaar bestuur) wordt afgesloten met een paper waarin een onderzoekselement moet zijn opgenomen. Voor de scriptie zoekt de student een opdrachtgever voor het uitvoeren van een grootschalig onderzoek. Voorafgaand hieraan doorlopen studenten een stageen scriptievoorbereidingsdag waarin wordt ingegaan op methoden en technieken van onderzoek. Het programma wordt jaarlijks aan de hand van de input van de beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie op actualiteit beoordeeld en zonodig herzien of uitgebreid. Voorbeelden hiervan zijn de invoering van juridische ethiek en communicatieve vaardigheden. Studenten werken met de meest recente wetsbundels en kunnen via de hogeschool een abonnement op Ars Aequi krijgen. Door het blended learning-principe kunnen studenten naast de opleiding werken in de beroepspraktijk. Hierdoor en door praktijkgerichte casussen komen actuele juridische zaken aan de orde. Naast een gedegen kennisbasis dient de student te beschikken over beroepsvaardigheden. Door de inzet van deskundige docenten garandeert de opleiding de ontwikkeling van beroepsvaardigheden bij studenten. Docenten die studenten begeleiden, geven inhoudelijke feedback op ingezonden huiswerk en/of starten discussies binnen de digitale leeromgeving. Daarnaast krijgen studenten praktijktrainingen waar beroepshouding en beroepsvaardigheden centraal staan. NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 17/53

18 Tijdens de stage laat de student zien dat hij het geleerde, kennis en (beroeps-) vaardigheden in praktijk kan brengen. De student zoekt zelf een stageplaats, soms de eigen werkplek, die hij ter goedkeuring aan de stagecoördinator voorlegt. Uit evaluaties (Rapport Studententevredenheidsonderzoek 2009, Resultaten Nationale Studentenenquête 2009) blijkt dat studenten tevreden zijn over de koppeling tussen theorie en praktijk, de diverse vaardigheden en de aansluiting op de actualiteit. Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding door de vakliteratuur waarborgt dat studenten een goede theoretische basis krijgen. De beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie controleren jaarlijks de actualiteit van de literatuur. Het studiemateriaal bestaat verder uit beroepsopdrachten die door de beroepenveldcommissie worden ingebracht. Hierdoor komt de actuele beroepspraktijk in het programma terecht. Verder biedt het programma de studenten de gelegenheid om diverse vaardigheden die relevant zijn voor de latere beroepsuitoefening, aan te leren. Alleen het aspect kennismaking met het toepassen van onderzoek scoort laag in evaluaties. De opleiding kan meer aandacht aan dit aspect besteden. Conclusie Op grond van de opmerking oover onderzoeksvaardigheden komt het auditteam tot het oordeel voldoende op het facet eisen hbo. Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet 2.2) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen Hogeschool NTI gaat uit van het concept van blended learning dat bestaat uit een combinatie van zelfstudie, contactonderwijs en e-learning en van het werken met praktijkgerichte beroepsopdrachten. De docent begeleidt als coach studenten in het bereiken van het gewenste eindniveau door middel van het eindproduct. In het Onderwijs- en Examenreglement (Hogeschool NTI, Leiden, z.j.) en in de modulewijzers zijn de onderwijsvormen, de competenties en de wijze van toetsing van een bepaalde module opgenomen. De twaalf opleidingscompetenties zijn met behulp van competentie-indicatoren (kennis, houding en vaardigheden) op bachelorniveau geconcretiseerd (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010). De competenties zijn opgenomen in de modulewijzers. De competentie-indicatoren zijn als actieve leerdoelen geformuleerd. Hoewel de relatie voor studenten niet expliciet wordt gemaakt, bleek uit de gesprekken dat studenten geen problemen met deze relatie hebben. 18/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten

19 In de module Inleiding Recht staat bijvoorbeeld de volgende competentie centraal: op adequate wijze feiten op juridische relevantie te selecteren en op basis van de juridische relevante feiten één of meerdere rechtsvragen te formuleren (competentie 1: diagnosticeren). Daarbij zijn de volgende leerdoelen geformuleerd: - toepassen van wetsartikelen van de diverse wetboeken; - identificeren van de grondslag van de bestuursbevoegdheid; - herkennen van verschillende vormen van daderschap in het Strafrecht. In hoofdstuk 1 is het programma van de opleiding HBO Rechten opgenomen. Daaruit blijkt dat de inhoud van dit programma de studenten de mogelijkheid biedt om de eindkwalificaties te realiseren. Het programma biedt de studenten in het derde jaar een keuze uit twee minoren van 30 EC: mediation of openbaar bestuur. Hiermee kunnen studenten een eigen accent aanbrengen. In de afstudeerfase dienen studenten te laten zien dat ze het gewenste niveau in competentieontwikkeling hebben bereikt. Studenten kunnen geen vrijstelling voor de scriptie krijgen, omdat daarin alle competenties uit het opleidingsprofiel voorkomen. Uit evaluaties (Rapport Studententevredenheidsonderzoek 2009, Resultaten Nationale Studentenenquête 2009) blijkt dat studenten tevreden zijn over het programma. Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat het programma een concretisering is van de in onderwerp 1 genoemde competenties. De vertaling van competenties naar leerdoelen zou nog explicieter voor studenten kunnen worden gemaakt. De opleiding heeft aangegeven deze relatie te zullen verduidelijken. Het auditteam is van mening dat het een deugdelijk en goed opgebouwd programma is. Conclusie Op grond van de bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel voldoende, omdat de leerdoelen nog duidelijker aan de competenties kunnen worden gerelateerd. Samenhang in opleidingsprogramma (facet 2.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen De opleiding HBO Rechten is opgebouwd rondom themablokken. Elk themablok bestaat uit drie tot vijf modulen en kent een integratieve beroepsopdracht ter afsluiting van het themablok. De modulen worden elk met een tentamen afgesloten. Hoewel het programma flexibel is opgebouwd, wordt er in de studiehandleiding een advies gegeven over de volgorde waarin onderdelen doorlopen kunnen worden en geeft de mentor (niet vakinhoudelijke studiecoach) studenten persoonlijk advies over de te doorlopen leerweg en het aan te houden studietempo (zie ook 2.4). De themablokken uit het eerste jaar vormen de basis voor de blokken in de hoofdfase. De advisering over de volgorde is hier strenger dan in de hoofdfase. NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten 19/53

20 Binnen een themablok krijgen studenten modulen met theorie aangeboden. Deze kennisbasis vormt het fundament waarop het handelen in een praktijksituatie is gebaseerd. De praktijktrainingen sluiten aan bij de inhoud van de modulen in dat themablok. De voor- en eindopdrachten van de praktijktrainingen grijpen terug op het geleerde uit de modules. Studenten doorlopen de modulen geclusterd in een themablok waardoor kennis, houding en vaardigheden in eerste instantie apart worden aangeleerd. De beroepsopdrachten vormen de integratieve afsluiting van het themablok. De samenhang in het programma en de uitvoering ervan worden bewaakt door de hoofddocent van de opleiding in samenspraak met de opleidingscoördinator en de curriculumcommissie. De examencommissie, met externe en interne leden, bewaakt het bachelorniveau. Uit enquêtes blijkt dat studenten tevreden zijn over de samenhang in het programma en de inhoud van het programma (Nationale Studentenenquête, 2010). Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat het programma zowel horizontaal, bijvoorbeeld in de combinatie van modulen en integratieve beroepsopdracht binnen een themablok, als verticaal, in de vorm van een oplopende moeilijkheidsgraad, een duidelijke samenhang vertoont. Conclusie Op basis van bovenstaande overweging komt het auditteam tot het oordeel goed op het facet samenhang. Studielast (facet 2.4) Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen Per onderwijseenheid is de studielast in de modulehandleidingen en in het onderwijs- en examenreglement vastgelegd. Door het spreiden van het aantal toetsmomenten en het feit dat studenten niet aan plaats en tijd gebonden zijn en dus gedurende het gehele jaar kunnen studeren, is de studielast evenredig over het studiejaar te spreiden. Studenten blijken volgens onderzoeken negen à twaalf uur per week te studeren. De studenten die het auditteam heeft gesproken gaven aan vijftien tot twintig uur aan de studie te besteden. In lijn met het concept blended learning is het aantal contactmomenten beperkt. Ongeveer zestien procent van de studie bestaat uit contacttijd. Praktijktrainingen beslaan een dag (acht uur contacttijd) en worden aangevuld met contacten met de docent buiten de trainingen om. De stage wordt als contacttijd beschouwd. Studenten kunnen elk moment instromen en gedurende het gehele jaar studeren door het systeem van zelfstudie, begeleiding door middel van e-learning en contactmomenten. Het derde studiejaar omvat vier grote onderdelen: themablok internationalisering, minor, stage en afstuderen. Om dit in één jaar te realiseren, moeten studenten zorgvuldig 20/53 NQA NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten