Samen voor de toekomst innoveren

Transcriptie

1 Samen voor de toekomst innoveren JONGCD&V INNOVA congres 28 februari 2015

2 VOORWOORD VOORWOORD Met het congresthema innovatie koos JONGCD&V resoluut voor het inzetten op de toekomst. De economische en maatschappelijke uitdagingen vandaag zijn groot. Duurzame economische groei, de klimaatverandering of het energievraagstuk zijn maar enkele thema s die dagelijks op het bord van burger, ondernemer of beleidsmaker liggen. Het zal creativiteit en inventiviteit vergen om met vernieuwende oplossingen voor morgen te komen. De congrestekstcommissie zag het dan ook als een opdracht om na te gaan hoe creatieve en innovatieve geesten optimaal omkaderd kunnen worden om met oplossingen voor economie en samenleving te komen. De congrestekstcommissie bestond uit een tiental enthousiaste JONGCD&V ers die een zestal keren zijn samengekomen. Tijdens deze momenten van discussie en dialoog betrok de commissie verschillende externe deskundigen om de gedachten te voeden. Daarnaast bracht de commissie een bezoek aan Living Tomorrow in Vilvoorde en het Research & Development Centrum van Coca- Cola in Anderlecht. De visie werd verder gevoed door het personalisme, het rentmeesterschap en het principe van subsidiariteit, allen christendemocratische grondbeginselen. Het levert een congrestekst op met een negental beleidsdromen om mensen aan te zetten en te ondersteunen in het innoveren. In de discussies bleek al snel dat innovatie met zeer veel domeinen raakvlakken heeft. In feite wordt in alle lagen van onze economie en samenleving aan innovatie gedaan. Die vaststelling stemt tot optimisme. Optimistisch was de commissie ook over innovatie als een belangrijke hefboom in de zoektocht naar antwoorden op uitdagingen als pakweg de grondstoffenschaarste of klimaatverandering. De mens heeft van nature een aanpassingsvermogen om met problemen die op haar afkomen innovatief om te gaan. Vandaag luidt dan ook het motto: samen voor de toekomst innoveren. Het dwingt ons als JONGCD&V ook om realistisch te zijn. De draagkracht van de aarde is al even bereikt. Het grondstoffenverbruik, de energieconsumptie en de CO²- uitstoot stijgen dermate hard dat de effecten op de economische markten, ons leefmilieu én ons klimaat steeds meer met schokken zichtbaar zullen worden. Ons economisch handelen produceert ongeziene effecten die als externe, maatschappelijke kosten worden omschreven. Zo zit de vervuiling door het gebruik van fossiele brandstoffen niet voldoende verrekend in de prijs van ons produceren en consumeren vandaag. Aan innovatie hangt eveneens een ingewikkeld vraagstuk rond het toenemende belang van kapitaal in onze economie en samenleving. De link met de groeiende vermogensongelijkheid is snel gelegd. Innovatie alleen zal hier onvoldoende antwoord op bieden. Tijdens de discussies in de commissie kwamen dan ook diverse thema s aan bod zoals duurzaamheid of rechtvaardige fiscaliteit en sociale herverdeling. Kwesties als de bedrijfswagens, voedselverspilling of de tax shift passeerden even de revue. Eveneens kwamen een aantal kwesties in beeld die nog het best te linken zijn aan debatten rond een nieuwe politieke cultuur. Ook in de politiek kan wel wat geïnnoveerd worden. Voor de congrestekstcommissie konden thema s als duurzaamheid, rechtvaardige fiscaliteit en de nieuwe politieke cultuur onvoldoende aan de kapstok van innovatie opgehangen worden. Die thema s verdienen afzonderlijke aandacht en uitdieping. De commissie adviseert het nieuwe bureau van JONGCD&V om de dialoog over die thema s in 2015 binnen JONGCD&V te stimuleren. Ze zijn vanuit het personalisme en rentmeesterschap té belangrijk als jongerenpartij om links te laten liggen. De congrestekstcommissie 1

3 1. Wat verstaat JONGCD&V onder innovatie? WAT VERSTAAT JONGCD&V ONDER INNOVATIE? Innovatie, say what? Een JONGCD&V er die een definitie van het woord innovatie wil kennen, doet wat elke jongere in dat geval zou doen: googlen en klikken op de eerste Wikipediapagina die in de zoekresultaten verschijnt. En dan leren we dat innovatie of vernieuwing betrekking heeft op nieuwe ideeën, goederen, diensten en processen. Innovatie kan plaatsvinden binnen organisaties maar ook binnen bredere - sociale - verbanden. Het proces van innoveren (innovatieproces) omvat het geheel van menselijke handelingen gericht op vernieuwing (van producten, diensten, productieprocessen, etc.). Centraal in het innovatiebegrip staat de creatie van meerwaarde door het vertalen van vernieuwde ideeën naar de implementatie van nieuwe processen, nieuwe producten en diensten of een nieuwe werkwijze. Als we inzoomen op de definitie van innovatie, leren we een aantal zaken. In de eerste plaats gaat innovatie over vele soorten vernieuwingen. We komen voorbeelden van innovaties dagelijks in ons leven tegen. Er zijn talrijke individuele behoeften en maatschappelijke uitdagingen die mensen drijven om verbeterde of vernieuwende ideeën en oplossingen te vinden. Innoveren vertrekt van het besef dat dromen realiteit kunnen worden. Innoveren vertrekt vanuit het intrinsieke geloof dat positieve verbetering en verandering onze problemen van vandaag kunnen oplossen. Alternatieven vinden voor pakweg de grondstoffen die schaarser en duurder worden en voor de energie die vandaag te vervuilend wordt opgewekt. Innovatie is een erg breed begrip. Er wordt bij het woord al snel gedacht aan een nieuwe technologie of product. De gedekte lading is echter veel groter: nieuwe diensten, bedrijfsprocessen, arbeidsorganisatiemodellen, wetenschappelijke ontdekkingen, verfrissende businessmodellen tot vernieuwende oplossingen voor brede maatschappelijke problemen. Een innovatief concept wordt ontwikkeld vanuit een wetenschappelijke curiositeit, een maatschappelijke nood of een economisch motief. Die breedheid maakt dat innovatie overal te vinden is in onze maatschappij. Van de kleinste zelfstandige of startup tot de grootste multinational. Van in de universiteit en hogeschool tot in de social profit en non- profit. Innovatie kan baanbrekend zijn. Nieuwe wetenschappelijke modellen, zoals de ontdekking van het Higgsdeeltje, producten zoals de 3D printer of een concept als Fairtrade, veranderen wetenschap, de economie of de maatschappij fundamenteel. Ze zetten aan tot een radicaal anders denken en/of doen. Maar nog vaker gaat het om het zien van nieuwe opportuniteiten in bestaande ideeën, producten of diensten. Die innovaties bestaan voor 90% uit oude uitvindingen en 10% uit nieuwe goocheltrucs uitvoeren met die bestaande elementen. De vernieuwing wordt hier gecreëerd door het zetten van kleine stapjes, bijvoorbeeld door het gebruiken en implementeren van bestaande technologieën binnen nieuwe domeinen of het verbeteren van bestaande producten. Zo was de eerste computer 2

4 1. Wat verstaat JONGCD&V onder innovatie? eigenlijk een vereenvoudiging van de bestaande tel- of rekenmachines. Niemand die het toen voor mogelijk hield dat zo n computer ooit een toepassing voor de consument zou kennen, laat staan in bijna elke huiskamer te vinden zou zijn. In het informatietijdperk van vandaag, bestaat de kunst van het innoveren er meer dan ooit in om slim bestaande concepten uit het ene veld te vinden en de toepasbaarheid ervan te kunnen ruiken in een ander domein, een ander segment van de markt of een uitdaging die zich elders stelt. Of het nu radicale, disruptieve of incrementele veranderingen zijn we hebben ze allemaal nodig. Stelling 1: het belang van een breed innovatiebegrip kan voor JONGCD&V moeilijk onderschat worden. Of het nu kleine stapjes vooruit zijn of radicale vernieuwingen, beiden zijn noodzakelijk. innovatie moet daarom in alle lagen en domeinen van onze samenleving aanwezig zijn en dat gaat breed: het heeft een wetenschappelijke, economische én maatschappelijke finaliteit. Het proces van innoveren omvat het geheel van menselijke handelingen gericht op vernieuwing ( ) Inderdaad, innovatie gedreven vanuit mensen staat gelijk aan hoop én geloof in de toekomst voor mensen. En wie het over de toekomst heeft, ziet de rentmeester om de hoek komen. Een rentmeester kijkt vooruit, kiest voor de lange termijn en poogt met wat hij of zij vandaag kreeg verantwoordelijk om te gaan en het beter door te geven aan de volgende generatie. Innoveren is een belangrijke manier om als jonge christendemocraat de opdracht van rentmeester goed te vervullen. Innovatie komt voort van mensen. Een christendemocratische politiek die innovatie wil aanmoedigen, versterkt mensen om te durven dromen, te verbeelden, te experimenteren, te proberen. Geen overheid die innovatie volledig overlaat aan de onzichtbare hand. Evenmin een staat die innovatie overheidsgestuurd maakt. Naast beleid ter ondersteuning van ondernemerschap en innovatie, maken ook onderwijs, digitalisering en privacy, samen met een toegankelijke overheid, integraal onderdeel uit van een gedegen kijk op innovatie. Bovendien gaan christendemocraten uit van de noodzaak van verbondenheid. Iedereen die innoveert weet dat innovatieve ideeën eerder samen ontstaan dan alleen. Het vraagt het samenbrengen en botsen van verschillende leefwerelden en domeinen. Door het samenbrengen van niet- evidente partners en actoren ontstaan nieuwe verbindingen. Samenwerking en multidisciplinair werken zijn dan ook sleutelwoorden in het christendemocratische innovatiedenken. Daarom wordt ook gekeken naar innovatie in de arbeidsorganisatie en sociale innovatie. Stelling 2: Voor JONGCD&V staat inzetten op innovatie gelijk aan het geloof in de toekomst voor jongeren. Als rentmeester gaan jonge christendemocraten duurzaam en rechtvaardig om met de toekomst. JONGCD&V staat voor een innovatiebeleid dat mensen versterkt om te innoveren en dat aanmoedigt tot samenwerken. Innovatie gaat vaak sneller dan de mensen zelf beseffen. Ouderen haken soms af door de complexiteit van moderne technologie; maar ook voor de gebruikers van nieuwe 3

5 1. Wat verstaat JONGCD&V onder innovatie? technologie is het vaak moeilijk in te schatten hoe fundamenteel de impact van een nieuwe toepassing kan zijn op onze leefwereld. Zo beïnvloeden nieuwe technologieën ons dagelijkse leven niet alleen in positieve zin, maar kunnen zij ook schadelijke stoffen in ons milieu vrijgeven. Denk maar aan de nucleaire risico s of broeikasgassen. In andere gevallen leiden technologieën tot voorheen onbekende mogelijkheden waarvan we niet meteen weten of we deze vanuit ethisch standpunt wel kunnen aanvaarden in onze maatschappij. Zo was er heel wat discussie over reproductief klonen. In andere gevallen kan innovatie een niet afrembaar innovatieproces op gang brengen waarvan we niet kunnen weten wat de eindbestemming zal zijn. De ontwikkelingen op vlak van Artificiële Intelligentie stemmen op dat vlak tot nadenken. De reden waarom een maatschappij zich tegen een bepaalde innovatie verzet is in veel gevallen niet rationeel, maar ook cultureel bepaald. Zo stelt Europa zich veel kritischer op ten opzichte van het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen of de bescherming van privacy, terwijl in de Verenigde Staten meer politieke weerstand is ontstaan ten opzichte van het gebruik van embryonale stamcellen voor wetenschappelijk onderzoek of euthanasie. We hanteren in Europa daarom graag het voorzorgsprincipe als leidraad. Wanneer evenwel de invloed van perceptie de overhand krijgt, kan het voorzorgsprincipe innovatie in de samenleving afremmen. Zeker wanneer men zich in andere regio s van de wereld wel openstelt voor dezelfde technologie, kan een sterke economische achterstand worden opgelopen. Stelling 3: JONGCD&V pleit voor een rationelere houding ten opzichte van risico s voor nieuwe technologieën. We zijn ons terdege bewust dat voorzichtig moet worden omgesprongen met nieuwe technologieën waarvan de impact op onze gezondheid, leefwereld of het menselijk gedrag nog niet voldoende kan worden ingeschat. Als christendemocraten willen we echter op een positieve manier geloven in de mogelijkheden van de menselijke vooruitgang. We geloven dat een brede wetenschappelijke expertise op een objectieve manier moet kunnen oordelen over de wetenschappelijke en de ethische risico s van innovaties. 4

6 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren JONGE GEESTEN AANZETTEN TOT INNOVEREN 2.1. DROOM 1: innovatieve starters ruimte geven A startup is a human institution designed to create a new product or service under conditions of extreme uncertainty. Een startup kan op vele manieren vernieuwend zijn. Denk maar aan enkele jonge onderzoekers die hun wetenschappelijk onderzoek valoriseren door het opstarten van een spin- off aan universiteit of hogeschool. Of een nieuw consultancybedrijf van arbeidspsychologen die bij bedrijven een vernieuwend arbeidsmarktmodel aan de man brengen om ouderen langer maar werkbaar te laten werken. Deze startups leggen ondernemerszin aan de dag, willen risico nemen, maar zijn zeker bij jonge starters erg kwetsbaar. Ze riskeren al hun hebben en houden om hun innovatieve droom in de praktijk te brengen. De opstart van een nieuwe onderneming zelf blijft een complexe aangelegenheid. De roep om minder administratieve last is er al jaren. De aankondiging van één uniek loket binnen een nieuw agentschap voor ondernemen en innovatie is alvast een stap in de goede richting. Binnen dit loket moet de mogelijkheid bestaan om formaliteiten voor de opstart van een nieuwe onderneming zoveel als mogelijk digitaal aan te vragen. Stelling 4: JONGCD&V pleit voor een geïntegreerd digitaal ondernemersloket, waarlangs alle formaliteiten voor de opstart van een nieuwe onderneming kunnen worden geregeld. Uit studies over de belemmeringen van het ondernemerschap blijken de risico s die startende ondernemers moeten nemen één van de grootste hinderpalen zijn voor het opstarten van een onderneming. De overheid ontwikkelde een speciale rechtsvorm op maat van die ondernemers: de S- BVBA. In deze rechtsvorm hoeft de onderneming nog niet onmiddellijk het volledige minimumkapitaal te storten om onder voorwaarden te kunnen genieten van de beperkte aansprakelijkheid. Dit heeft evenwel als nadeel dat de verplichtingen niet afgedekt worden en dit leveranciers kan afschrikken. Daarnaast blijft er een aanzienlijke kostprijs verbonden aan die rechtsvorm, zoals de kosten voor de notaris. Stelling 5: JONGCD&V pleit ervoor om de kostprijs voor het aannemen van een rechtsvorm die de aansprakelijkheid beperkt te drukken voor startende ondernemers en de knelpunten van het starterstatuut weg te nemen. De toegang tot financieringsmogelijkheden voor innovatieve starters en projecten vormt een bijkomende uitdaging. Banken financieren innovatieve projecten en starters slechts wanneer het risico voldoende beperkt is. Innovaties kenmerken zich daarentegen door veel risico. Overheidssteun voor innovatieve projecten laat dan weer vaak op zich wachten. Er is evenwel voldoende kapitaal in onze samenleving aanwezig. Zo staat er meer dan 250 miljard euro op de Belgische spaarboekjes en dat op een moment dat de interest historisch laag 5

7 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren staat. Het loont dus als overheid de moeite alternatieve wijzen van investeren van privaat kapitaal te stimuleren. Niet- conventionele financiering zoals crowdfunding is een eerste instrument om dit te stimuleren. Een crowdfundingcampagne is voor een innovatief project of starter een ideale graadmeter om de populariteit van de innovatie te testen. Vindt het publiek een project top, dan zal het ook bereid zijn om hierin te investeren. Voor vele innovatieve starters kan het bovendien een eenvoudige toegang tot financiering zijn. Er bestaan al een aantal mooie platformen zoals Kickstarter, Indie gogo, Crofun, enz. waar innovatieve ondernemers kunnen aankloppen. De sommen die daarmee opgehaald kunnen worden blijven echter beperkt. In België mogen daarnaast enkel erkende financiële instellingen een beroep doen op het publiek om terugbetaalbare gelden te ontvangen. Boven de euro wordt het project beschouwd als een financiële instelling die beroep doet op het openbaar spaarwezen en dienen allerhande formaliteiten vervuld te worden. Daarnaast is er in België een groot tekort aan risicokapitaal en business angel - financiering. De Belgische internetondernemer Xavier Damman zocht in België naar kapitaal, maar na een vruchteloze zoektocht vertrok hij naar de Silicon Valley waar hij voor Storify makkelijk durfkapitaal ophaalde. Het is een probleem waar veel startende innovatieve ondernemers mee kampen. Het aantal privé- initiatieven dat risicokapitaal verschaft, zoals recentelijk het Fortuniofonds van Duco Sickinghe, blijft beperkt. Daarnaast is er te weinig zaaigeld beschikbaar voor ondernemers. Stelling 6: Voor JONGCD&V moet het innovatieve karakter van startups meer zichtbaarheid krijgen bij investeerders. De overheid kan de contacten tussen starters en investeerders sterker faciliteren. Niet- conventionele financiering van innovatie, door middel van bijvoorbeeld crowdfunding, moet een duidelijk en toegankelijk wettelijk kader krijgen. Er is bijkomende nood aan begeleiding om crowdfunding voor investeringskapitaal in te zetten. Daarnaast moeten privé- initiatieven die risicokapitaal aanboren aangemoedigd worden en dient de overheid meer zaaigeld beschikbaar te maken. Om innovatieve startups te omkaderen zijn een aantal initiatieven door privé of overheid ontwikkeld. Zo opende KBC het initiatief Start KBC. In de Antwerpse KBC- toren kunnen innoverende starters terecht voor onderdak, ondersteuning en advies op vlak van ondernemerschap en financiering. Ook Telenet startte een vergelijkbaar initiatief. De vraag naar deze zogenoemde incubatoren overstijgt evenwel ruimschoots het aanbod. Bovendien zijn dergelijke incubatoren niet in alle regio s actief. Stelling 7: JONGCD&V pleit ervoor dat de overheid faciliterend en coördinerend optreedt in de opstart van nieuwe incubatoren. De overheid moedigt privé- actoren aan om in elke stedelijke regio en voor verschillende sectoren incubatoren op te richten of te ondersteunen. Waar privé- initiatief uitblijft, initieert ze in samenwerking met privé- actoren dergelijke incubatoren. Deze instanties dienen méér aan te bieden dan een werkplek alleen. 6

8 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren Ze bieden expertise en advies aan inzake de opstart van een innovatieve onderneming en geven toegang tot een netwerk voor de startende ondernemer. Iemand die innoveert, handelt in een context van verandering, aanpassing en dus onzekerheid. Innoveren en opstarten slaat op durf aan de dag leggen, op risico nemen en ja, ook beseffen dat er tientallen ideeën en concepten nodig zijn om er één bruikbaar van over te houden. Innoveren houdt dus hoe dan ook de durf om te mislukken in. Het is vallen en opstaan. Mensen zijn evenwel gewoontedieren en staan van nature uit niet altijd te springen voor aanpassingen. Bovendien zijn Vlamingen ten opzichte van de gemiddelde Europeaan nog eens extra schuw voor risico. Illustratief daarvan is onder meer de lage graad aan ondernemerschap in Vlaanderen. Wie risico neemt, en faalt, voelt snel enige schaamte om hier openlijk over te spreken. Een falende ondernemer wordt al snel afgeschreven. Nochtans luidt het gezegde: uit fouten moet je leren. Mensen moeten net aangemoedigd worden om risico te nemen en te falen zodat ze eruit kunnen leren. Stelling 8: innovatie hangt samen met verandering en risico nemen en het besef dat succes én falen de keerzijden zijn van dezelfde medaille. JONGCD&V ijvert daarom voor een maatschappij waarin mensen mogen falen. Sensibiliseren en campagnes kunnen de positieve leerelementen van een faling of exit benadrukken. Daarnaast dienen ondernemersloketten en innovatiecentra ondersteuning aan te bieden voor innovatoren en startende ondernemingen die gefaald hebben: wat zijn de mogelijkheden in geval van faling? En waar kan ik terecht voor psychologische bijstand? 2.2. Droom 2: creativiteit van jongeren ontbolsteren in toponderwijs JONGCD&V besteedde de afgelopen jaren terecht veel aandacht aan onderwijs. Centraal in het Startcongres stonden voorstellen die de overgang tussen onderwijs en arbeidsmarkt dienden te verbeteren. In het Paascongres kwamen reeds diplomavoorwaarden en betere carrièremogelijkheden voor leerkrachten aan bod. We moeten voortgaan op de ingeslagen weg. We gaan ervan uit dat innovatie een modern onderwijs vergt. In het onderwijs verdienen jonge mensen het om in aanraking te komen met creativiteit, ondernemerschap, technologie en wetenschap. Alle lagen van de bevolking maar in het bijzonder de jongeren moeten gestimuleerd en gecoacht worden in het dromen en in het realiseren van die dromen. Dat vraagt toponderwijs met topleerkrachten. Dit geldt des te meer omdat we in Vlaanderen voor grote uitdagingen staan. Heel wat uitdagingen hebben te maken met de positie van de leerling: de socio- economische status & etniciteit van leerlingen zijn voorspellers voor succes. Vlaanderen scoort niet goed op het versterken van de positie van jongeren in het onderwijs die starten vanuit een achterstand. Ook rond het beroep leerkracht zijn de uitdagingen groot: er is een lerarentekort, te weinig 7

9 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren topstudenten kiezen voor onderwijs, de instroom in de lerarenopleiding mist soms de nodige voorkennis, een derde tot de helft van de beginnende leerkrachten stroomt uit voor ze vijf jaar lesgeven en het ontbreekt aan een goed loopbaanbeleid voor professionalisering van leerkrachten. Bovendien komen deze problemen in stedelijke context het scherpst naar voren. Om toponderwijs te leveren, waar jongeren uitgedaagd worden om creatief en vernieuwend te denken en te handelen, zijn leerkrachten nodig die de jongeren kunnen inspireren, motiveren en waar nodig individueel kunnen remediëren. Binnen de klas dient elke leerling op basis van zijn persoonlijk profiel gecoacht te worden. Dit vraagt leerkrachten die een klas naar een hoger niveau tillen. Dit type van leerkrachten heeft een sterk sociaal leiderschapsprofiel en heeft een uitgebreide didactische topopleiding genoten. Naar Fins model valt het te overwegen om kandidaat- leerkrachten te selecteren op dat sociaal leiderschapsprofiel en hen vervolgens een kwalitatief hoogwaardige opleiding aan te bieden. Door van de lerarenopleiding een topopleiding te maken en daarvoor de studenten op een valide en betrouwbare manier te selecteren, zal niet alleen het onderwijs versterkt worden, maar stijgt ook de waardering voor het beroep van de leerkracht. Dit dient samen te lopen met een opwaardering van het statuut van de leerkracht en de professionalisering van omkadering en loopbaan. Zij moeten beroep kunnen doen op een intensieve, permanente vorming, zowel binnen de schoolmuren als op verplaatsing. In de scholen van de toekomst werken leerkrachten niet langer op een eiland, maar werken ze samen in teams waar ze kennis en ervaringen over elkaars vakken en domeinen kunnen uitwisselen, van elkaar kunnen leren en feedback op elkaars lesgeven kunnen verstrekken. Team Teaching wordt de regel. Dit vraagt eveneens een doorgedreven professionalisering van het management van de school. De schooldirectie bewaakt een sterke visie op onderwijs en zorgt voor een gedegen opleidingskader binnen het HR- beleid. Zij zorgen voor het coachen en evalueren de prestaties van leerkrachten periodiek. Stelling 9: Voor JONGCD&V zijn leerkrachten sociale leiders in de klas. Zij hebben de competenties om leerlingen individueel en als groep creatief uit te dagen en naar een hoger niveau te brengen. Zij kunnen leerlingen aanzetten tot innovatief en out- of- the- box- denken. Dat vraagt een topopleiding waar kandidaat- leerkrachten starten die het potentieel hebben om tot sociale leiders open te bloeien. Het bestaande aanbod van pedagogische studiedagen wordt vervangen door een hoogkwalitatief en permanent vormingsaanbod voor leerkrachten. Binnen de schoolmuren wordt Team Teaching de regel. Het directiekader binnen een school wordt geprofessionaliseerd en elke school ontwikkelt binnen het algemeen kader van eindtermen een eigen visie op onderwijs. Daarnaast moet een aangepast statuut voor leerkrachten en een gedegen loopbaanbegeleiding en HR- beleid binnen de scholen het leerkrachtenberoep aantrekkelijker maken. Niet alleen dient er aandacht te zijn voor beroepsgerichtheid, ondernemerschap en innovatie binnen opleidingen, ook het onderwijs zelf dient voldoende aangepast te zijn aan 8

10 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren de 21 ste eeuw. Huidige generaties jongeren groeien in een mix van fysieke en digitale leefwerelden. Ze komen vroeger dan ooit en met meer informatie dan ooit in contact. Dit vraagt een onderwijsaanpak die innovatie stimuleert. Heel wat leerkrachten en docenten willen experimenteren met nieuwe onderwijsvormen, zoals weblectures of alternatieve semester- en examensystemen. Een goed voorbeeld van een project rond onderwijsinnovatie was een experiment in een Vlaamse school waarbij voortaan de lessen al staande werden gevolgd. Dit innovatieproject werd opgestart om na te gaan of leerlingen die rechtstaand de lessen volgen zich beter kunnen concentreren. Onderwijsinnovatie dient bij de leerkrachten, docenten en directie van scholen en hoger onderwijsinstellingen dan ook actief gepromoot te worden. Stelling 10: JONGCD&V wenst onderwijsinnovatie sterker te stimuleren door het permanent vormingsaanbod voor leerkrachten meer toe te spitsen op vernieuwende onderwijsvormen. Daarnaast dient vrije ruimte voor experimentatie voor leerkrachten en docenten voorzien te worden om het eigen onderwijs kritisch tegen het licht te houden en waar nodig bij te sturen en te vernieuwen. Elke scholengemeenschap zou moeten kunnen beschikken over een innovatiebudget waarop projectmatig beroep gedaan kan worden door leerkrachten en medewerkers. De leeromgeving heeft de evoluties op vlak van digitalisering en technologische vernieuwingen niet kunnen volgen. Zo werken de leerlingen lang niet in alle scholen met een laptop en is het machinepark van technische richtingen verouderd. Het is echter te duur om permanent de laatste machines aan te kopen en zo bij te blijven met de nieuwste ontwikkelingen. Ook op vlak van ICT dienen veel scholen een inhaalbeweging te maken, zodat de leerlingen vertrouwd opgroeien met de digitale competenties die op vlak van leren en werken in de 21 ste eeuw noodzakelijk zijn. Belangrijk in dat kader is dat leerlingen vroegtijdig basiscompetenties rond programmeren meekrijgen. Programmeren aanleren levert immers een heel andere, creatieve manier van denken op. Bovendien evolueren bedrijven om concurrentieel te blijven in de kenniseconomie naar hoogtechnologische omgevingen waar elementaire competenties rond programmeren een must zijn. Daarnaast blijft JONGCD&V, conform het Startcongres, ook ijveren voor meer aandacht voor het aanleren van competenties die ondernemerschap stimuleren. Stelling 11: JONGCD&V ijvert voor slimme partnerschappen met de private sector om voor technisch georiënteerde richtingen gebruik te kunnen maken van de nieuwste apparatuur in het lesprogramma. Daarnaast wordt het gebruik van laptop of tablet in het middelbaar onderwijs verplicht. De aankoop gebeurt ten laste van de leerlingen. Er worden evenwel sociale correcties voorzien voor ouders die dit niet kunnen betalen. De eindtermen bevatten voortaan dat elke scholier over de basiscompetenties van programmeren dient te beschikken. 9

11 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren R&D- afdelingen die in België gevestigd zijn, hebben een internationaal personeelsbestand van onderzoekers en ontwikkelaars. Zij bieden daarnaast regelmatig stageplaatsen aan. Belgische stagestudenten die actief zijn in R&D- contexten zijn eerder zeldzaam. De oorzaak is gelegen in het ontbreken van een lange stage van vier tot zes maanden. Dit is de periode die minimaal nodig is om duurzaam en met resultaat begeleid en ingeschakeld te worden in een innovatieproject binnen een bedrijf. Stelling 12: JONGCD&V vraagt om in elk masterprogramma al dan niet in combinatie met de masterproef een stageoptie te voorzien van vier tot zes maanden. Elke jongere moet bij het afstuderen de mogelijkheid hebben gekregen om onderzoeksgeoriënteerde stage- ervaring op te doen binnen zijn of haar opleiding. Er is in Vlaanderen een groot tekort aan STEM- gediplomeerden. STEM staat voor Science, Technology, Engineering and Mathematics. Dat zijn jongeren die afstuderen in de richtingen exacte wetenschappen, toegepaste wetenschappen, ICT en techniek. De komende jaren gaan bovendien veel werknemers met dat profiel op pensioen. Voor een kennismaatschappij zijn die gediplomeerden eveneens broodnodig. In heel wat huidige STEM- opleidingen is een ondervertegenwoordiging van vrouwen waar te nemen. In vergelijking met andere Europese landen is Vlaanderen met vier op tien afstuderenden in een STEM- richting binnen het secundair onderwijs slechts een Europese middenmoter. Er is aldus nog groeimarge. De hervorming van het secundair onderwijs neemt het opwaarderen van techniek en wetenschap in opleidingen alvast mee als aandachtspunt. Stelling 13: JONGCD&V vraagt een structurele aanpak van het STEM- beleid door techniek sterker aan bod te laten komen in het onderwijs en scholen prikkels te geven om meer meisjes bij technische richtingen te betrekken. Daarnaast dient het pedagogische kader van STEM- vakken in het lager en secundair onderwijs kritisch bekeken te worden. Voldoende innovatieve voorbeelden en verbanden met de praktijk zijn essentieel. Een samenwerking tussen scholen, kennisinstellingen en bedrijven brengt eveneens leerlingen en studenten in contact met STEM- richtingen Droom 3: geef jonge onderzoekers een broeiplaats voor baanbrekend onderzoek en toepassingen In universiteiten en hogescholen wordt vandaag heel wat waardevol onderzoek verricht. Onze universiteiten dienen oases van geestelijke rust en academische vrijheid te zijn om out of the box te kunnen denken, los van de dagdagelijkse rat race. Daarnaast komen uit die oases ook nieuwe vruchten voort, die op hun beurt de maatschappij voeden. Elke universiteit en hogeschool heeft vandaag wel een belangrijke R&D- pijler waarbij wordt ingezet op het valoriseren van de kennis die in deze oase ontstaat. Daarnaast zijn die oases geen eilanden, maar zijn ze verbonden zowel met de overheid, het bedrijfsleven als de bredere samenleving. Tot slot worden die oases gefinancierd door publieke middelen en is 10

12 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren het terecht dat er naar instrumenten van verantwoording wordt gezocht. Over de verschillende functies van universiteiten en hun financiering bestaat heel wat discussie. Zo is voor fundamenteel onderzoek structurele overheidssteun onontbeerlijk. In Vlaanderen ligt, in vergelijking met de buurlanden, de nadruk erg sterk op competitieve projectsubsidiëring. Dergelijke projectoproepen zorgen ervoor dat onderzoekers zich laten leiden door de omschrijving van het project, eerder dan hun eigen, vernieuwende ideeën te onderzoeken of revolutionair onderzoek op te starten. Het projectmatig werken leidt te vaak tot consensusdenken. Daarnaast zorgt het grote aandeel van projectsubsidiëring ervoor dat onderzoekers veel tijd besteden aan het zoeken en inzamelen van geld voor onderzoek. Ook maakt dit systeem de financieringsbasis van het vaste personeels- en werkingskader erg smal. Verhoudingsgewijs zijn er een zeer groot aantal academische personeelsleden niet in het minst doctorandi voor een erg beperkt professorenkorps (ZAP of Zelfstandig Academisch Personeel genaamd). Het zoeken naar nieuwe projecten, financiering én het aansturen van een heel peloton doctorandi en postdocs zorgt, met name bij de professoren, ervoor dat zij hoofdzakelijk manager zijn van hun onderzoekseenheid eerder dan onderzoeker. Stelling 14: JONGCD&V ijvert voor een meer solide basisfinanciering van universiteiten, die robuuste en langdurige researchprojecten met een vaste onderzoekskern, een stevig professorenkorps en een professioneel management mogelijk maakt. Om de verhoging van de basisfinanciering mogelijk te maken, dienen middelen van het FWO (Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek) naar de basisfinanciering verschoven te worden. Dit is een budgetneutrale operatie. Daarnaast dient het bureaucratisch klimaat aangepakt te worden. In Vlaanderen is het financieringssysteem van onderzoek erg prestatiegedreven, wat in principe niet verkeerd hoeft te zijn, maar kenmerkt het zich ook door een erg kwantitatieve benadering van het meten van die prestaties. Hierdoor is er een hoge publicatiedruk voor jonge onderzoekers. De vraag die kan gesteld worden is wat het aantal publicaties, citaties, enz. in feite wezenlijk zegt over de kwaliteit en vooral de impact van het onderzoek op de samenleving. Daarnaast is de kwantitatieve benadering van het meten van prestaties van onderzoek erg gericht op het onderzoekselement. De andere twee luiken van de universitaire pijlers (het verlenen van kwaliteitsvol onderwijs en valorisatie van onderzoek) worden onderbelicht. Zij vormen hooguit elementen in een functioneringsgesprek of vragen wat aandacht in het binnenhalen van projectmiddelen. Stelling 15: JONGCD&V pleit voor een meer kwalitatieve, impactgedreven benadering in het beoordelen en evalueren van prestaties. Daarnaast dient de waardering voor onderwijs en valorisatie nadrukkelijk aan bod te komen in de prestatiemeting van jonge onderzoekers. Een carrière van een jonge onderzoeker aan de universiteit is een onzeker gegeven. Na een doctoraat van gemiddeld vier jaar, heeft slechts een deel van de onderzoekers uitzicht op een verlengd verblijf aan de universiteit. Bovendien is dat verlengd verblijf vaak opnieuw gestoeld op projectonderzoek dat per definitie tijdelijk van aard is. Het aantal posities om 11

13 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren op termijn professor te worden zijn immers zeer beperkt. Veel jonge onderzoekers hebben het moeilijk met het inherent tijdelijk karakter van hun carrière. Ze worden eveneens geconfronteerd met een arbeidsmarkt die niet altijd openstaat voor onderzoekers die langdurig aan de universiteit hebben verbleven. Jonge onderzoekers dienen tegen deze context gewapend te worden. Stelling 16: JONGCD&V ijvert voor carrièreperspectieven voor jonge onderzoekers. Elke jonge onderzoeker zou een voldoende brede vorming mee moeten krijgen om te allen tijde gewapend te zijn met generieke arbeidscompetenties. Wanneer men dan het onderzoek uitstroomt, zijn er nog perspectieven op de arbeidsmarkt. Tot nog toe werd gefocust op de positie van de jonge onderzoeker aan de kennisinstellingen. Er is echter eveneens een probleem met het onderzoek zelf. In België is er sprake van een innovatieparadox, waarbij veel hoogwaardig fundamenteel onderzoek wordt verricht, maar wat te weinig gevaloriseerd wordt en waarbij de kennisdiffusie moeilijk verloopt. Valorisatie is het proces waarbij kennis wordt omgezet in vernieuwende producten, diensten of toepassingen. Dit is de veelgehoorde vraag of er met al dat onderzoek vroeg of laat ook echt iets zal gebeuren. Vandaag is er te weinig onderscheid tussen fundamenteel onderzoek en onderzoek met het oog op valorisatie. Kennisdiffusie slaat op de vraag hoe alle ontwikkelde kennis aan hogescholen en universiteiten toegankelijk gemaakt kan worden voor het bedrijfsleven en in het bijzonder KMO s. Ten gevolge hiervan ontstaat de teneur in het bedrijfsleven dat universiteiten en hogescholen te veel middelen van het R&D- budget naar zich toetrekken, waardoor er te weinig geld over blijft voor vraaggestuurde innovatieprojecten binnen die bedrijven. Ook leeft de idee dat langdurige researchprojecten vaak te laat komen zeker als er bedrijven bij betrokken worden. Bedrijven leven in een liever gisteren dan morgen - mentaliteit en dit botst soms met de minder toepassingsgerichte oriëntering van onderzoeksafdelingen van hogescholen en universiteiten. Kortere researchprojecten kunnen hieraan tegemoetkomen. Deze projecten spelen kort op de bal en gaan uit van het principe van technologieverkenningen binnen nieuwe bedrijven, marktsegmenten of sectoren. Een andere sleutel ligt bij de financiering van onderzoeksprojecten vanuit IWT (Instituut voor Innovatie door Wetenschap & Technologie). IWT heeft als opdracht onderzoeks- en innovatieprojecten te stimuleren die duidelijk inzetten op valorisatie van kennis. Vandaag neemt de onderzoeksfinanciering vanuit IWT niet altijd even sterk de valorisatie mee in de beoordeling van aanvragen tot onderzoeksfinanciering. Een versterkte valorisatiecheck kan hier soelaas bieden. De intensieve samenwerking van hogescholen en universiteiten in associaties maakt dat er meer bruggen mogelijk zijn tussen fundamenteel en toegepast onderzoek. Door het verder stimuleren van partnerschappen tussen hogescholen, universiteiten en bedrijven, en een vroegtijdige bekendmaking van elkaars behoeftes, kan kennisdiffusie en valorisatie beter gerealiseerd worden. 12

14 2. Jonge geesten aanzetten tot innoveren Stelling 17: JONGCD&V pleit voor het stimuleren van partnerschappen tussen hogescholen, universiteiten en bedrijven, om meer kennisdiffusie en valorisatie mogelijk te maken. De nadruk dient daarbij op KMO s te liggen. Daarnaast dienen de beoordelingen van aanvragen tot onderzoeksfinanciering bij IWT en Innoviris sterker de valorisatiecomponent ter overweging te nemen en moet meer ruimte worden vrijgemaakt voor kortere researchprojecten in samenwerking met het bedrijfsleven. 13

15 3. Een innovatief land, een innovatieve overheid EEN INNOVATIEF LAND, EEN INNOVATIEVE OVERHEID 3.1. Droom 4: door beleidsinnovatie met de overheid de 21 ste eeuw in De hele verontwaardiging rond het verbod van Uber in Brussel beroerde in april 2014 heel wat opiniemakers: De Brusselse regering leeft in de oertijd en staat elke vorm van innovatie in de weg. Ook de consument mort: waarom zoveel betalen voor oude taxi s, terwijl er een goedkoper alternatief voorhanden is? Bovendien is Uber niet het enige voorbeeld. Ook Bhaalu, de videorecorder die programma s opneemt en beschikbaar stelt wanneer en op welk toestel je maar wil, werd geconfronteerd met bestaande regels die hun innovatieve idee blokkeerden. De teneur luidt al snel: De regulitis in België snijdt iedereen die wil innoveren de adem af. Technologische evoluties gaan razendsnel. Van drones tot Big Data, van zelfrijdende auto s tot minicamera s nieuwe technologie zal onze leefomgeving de komende tientallen jaren verder ingrijpend wijzigen. En wat meer is: ze verstoort de status quo. Veel wetgeving zoals op vlak van privacy en veiligheid, maar ook sectorspecifieke regelgeving als in de taxisector dateert van tijden van voor de grote internetomwenteling en bijbehorende radicale innovaties. Denk maar aan suikervervanger stevia, Genetisch Gemanipuleerde Organismen, deelsystemen, drones, enz. Het stelt niet in het minst de politiek voor grote uitdagingen om met de regelgeving bij de tijd te blijven. De politiek heeft echter de fundamentele opdracht om in haar regelgeving de grondrechten te bewaken of wetgeving die pakweg vrije mededinging en eerlijke concurrentie garandeert af te dwingen. Zo lang de regelgeving niet is aangepast, geeft het geen enkel bedrijf het recht om zomaar tegen die regels in te gaan. Wanneer een bedrijf als Uber geen verantwoordelijkheid neemt inzake het respecteren van vigerende regelgeving in de taxisector of het garant stellen van betaling van sociale en fiscale bijdrages door de aangesloten taxi s, stelt zich een probleem. Maar wanneer Uber alle bestaande regels respecteert, is het enige wat een bestaande sector kan doen in de tegenaanval gaan door zelf iets te ontwikkelen, waarmee ze competitief blijven. Het laatste wat een overheid mag doen, is regelgeving aannemen die de ontwikkeling van innovatieve producten louter uit protectionistische overwegingen van bestaande marktactoren belemmert. Stelling 18: JONGCD&V pleit ervoor dat innovatoren, die bij de uitwerking van hun innovatie worden geconfronteerd met een belemmerende regelgeving, terecht kunnen bij de overheid. Daartoe wordt een meldpunt ingericht. Dit meldpunt dient in contact te staan met de verantwoordelijke ministeries en departementen en moet hen op de hoogte brengen als een probleem door een innovator wordt gesignaleerd. Ze dienen daarnaast de innovator door te verwijzen naar de juiste ministeries of administraties. Wanneer een dergelijke verzuchting bij de betreffende instanties terecht komt, dienen zij elke aanvraag tot regelwijziging te onderzoeken en geven ze adviezen tot wijziging van regelgeving aan de verantwoordelijke ministeries. 14

16 3. Een innovatief land, een innovatieve overheid Om innovatoren toe te laten te experimenteren, dient de nodige ruimte beschikbaar te zijn. Vele regels belemmeren vandaag het uitwerken of uittesten van innovaties. Het wetgevende proces om de innovatie mogelijk te maken duurt jaren en vraagt een overheid die bereid is om de wet te veranderen. Net voor of tijdens de introductie tot de markt van de innovatie is het noodzakelijk dat de overheid open staat voor overleg. Een goed voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van drones. In Nederland is er net zoals in België geen wettelijk geïntegreerd kader voor het gebruik van drones. Wel heeft men in Nederland een ontheffingsprocedure in het leven geroepen die toelaat af te wijken van de vigerende luchtvaartwetgeving. Dit gaf een jonge industrie de mogelijkheid om te groeien, weliswaar binnen de opgelegde beperkingen en nodige risicoanalyses. Dit heeft niet alleen positieve gevolgen voor de Nederlandse dronesector, maar ook de overheid bouwt ervaring op met een nieuwe sector en profileert zich internationaal als kennisbaken voor drones. Opnieuw is dit een voordeel voor Nederlandse bedrijven die in het buitenland willen werken. Stelling 19: JONGCD&V ijvert voor een proeftuinregeling, waarbij een minister innovatoren kan toelaten tijdelijk van de regelgeving af te wijken. De innovator dient de afwijking omstandig te motiveren. De recente innovatieve digitale technologieën hebben een aanzienlijk effect op onze intermenselijke relaties. Niet alleen verloopt een groot deel van de communicatie vandaag digitaal, die communicatie wordt ook opgeslagen in grote databanken. Door jarenlang zoek-, aankoop- en mailgedrag bij te houden en de inhoud van sociale media te registreren, hebben heel wat ondernemingen, zoals de grote internetbedrijven, een minutieus zicht op ons doen en laten. Dit stelt de vraag naar de intimiteit van onze digitale identiteit en hoe we hiermee op vlak van privacybescherming moeten omgaan. De regelgeving is allerminst aangepast aan deze digitalisering. Innovatie doorkruist vaak die complexe regelgevende structuren en beoogt indirect ook een innovatie van procedures en processen. Door de versnelling in de innovatie dankzij informatica en communicatietechnologie en de toegankelijkheid ervan is de regelgevende kwestie des te prangender. Een consument en gebruiker van digitale communicatiemiddelen heeft niet altijd door wat er met de informatie gebeurt en op welke schaal de handelingen worden geregistreerd. Er zijn slechts recentelijk een aantal wetgevende initiatieven die pogen om één en ander te remediëren. Zo voerde onlangs nog de Europese Unie het recht in om vergeten te worden op het internet. Ook Duitsland past een strenge privacywetgeving toe op de data die internetbedrijven in hun bezit krijgen. Stelling 20: JONGCD&V pleit ervoor dat de gebruiker beter geïnformeerd moet worden over wat er met zijn of haar gegevens zal gebeuren. Daarnaast dient de overheid het initiatief te nemen om bestaande wetten te screenen op vlak van digitale veranderingen en privacy, en waar nodig aan te passen. 15

17 3. Een innovatief land, een innovatieve overheid Digitalisering binnen de overheid blijft een groot pijnpunt. Niet alleen is het soms moeilijk om documenten, gegevens of data terug te vinden op het kluwen van overheidswebsites, de burger dient in haar contact met de overheid nog te vaak gebruik te maken van formalistische en omslachtige papieren procedures. De aanvraag van vergunningen, subsidiedossiers, afschriften, neerleggingen van statuten en het aanvragen van documenten bij de burgerlijke stand dient nog te vaak op papier ingediend, opgestuurd en soms zelfs afgehaald te worden. De procedures zijn omslachtig en het tijdsverloop is groot. Op justitie, of pakweg bij de aanvraag van subsidieprojecten, is de tijd die verloren gaat door de papieren procedures en formaliteiten enorm. Daarnaast loopt de kostprijs voor die papieren mallemolen hoog op. Inzetten op verdere digitalisering van de contacten tussen burger en overheid is dan ook onontbeerlijk. Wel dient de overheid een fysiek contactpunt te behouden voor mensen die onvoldoende digitale toegang hebben. Om dergelijke complexe informatiseringsoperaties binnen de overheid succesvol en gedragen te laten verlopen, kan gebruik worden gemaakt van de agile- methode. Daarbij wordt software ontwikkeld in korte overzichtelijke periodes, helder en direct gecommuniceerd naar de eindgebruiker, en is de voortgang via werkende producten duidelijk zichtbaar. Dit motiveert de medewerkers die hiermee in de toekomst zullen moeten werken. Stelling 21: JONGCD&V pleit voor een overheid die burgers de mogelijkheid geeft tot digitale eerstelijnscontacten met de overheid. Dit vraagt vandaag een grote investering in een goedwerkende front office, maar zorgt tevens voor een groot terugverdieneffect. Daarnaast liggen in verschillende publieke diensten, zoals de gezondheidszorg of de werkloosheid, bijzonder veel grote datasets voor het grijpen, die toelaten om de overheidswerking efficiënter en meer doelgroepgericht te organiseren. Denk maar aan het destilleren van goede praktijken bij de behandeling van bepaalde ziektes of het monitoren van de kwaliteit van de zorg. De overheid heeft reeds een aantal succesvolle projecten van dataverzameling lopen. Toch beschikken heel wat overheidsdiensten vandaag nog niet over de instrumenten en middelen die toelaten die gegevens te verzamelen, te verwerken en als beleidsinstrument te gebruiken. Fiscale data, die toelaten na te gaan of iedereen correct belastingen betaalt, zijn onvolledig en niet geconnecteerd met andere databanken, die fraude of onregelmatigheden aan het licht kunnen brengen. Andere diensten zijn dan weer niet altijd bereid om gegevens beschikbaar te stellen of vrezen dat hierdoor meer controle op de kwaliteit van hun werk mogelijk wordt. Hier zijn weliswaar met respect voor de privacy nog sprongen te maken. Stelling 22: JONGCD&V ijvert voor een overheid die verder inzet op dataverzameling en - analyse met het oog op het voeren van een meer klantgericht, efficiënt en effectief beleid. Data is de grondstof van de nieuwe economie. Het laat bedrijven, overheden en andere organisaties toe om tot nieuwe inzichten te komen en nieuwe producten en diensten te ontwikkelen. Om hierbij het maximale potentieel te bereiken, is het nodig dat die data beschikbaar worden gemaakt. Zo kan bijvoorbeeld de real time data van De Lijn en de NMBS 16

18 3. Een innovatief land, een innovatieve overheid gebruikt worden om nieuwe geïntegreerde mobiliteitsapplicaties te maken of bestaande tools te verbeteren. Privacy kan een argument zijn om niet naar Open Data te gaan, maar in veel gevallen kan hier een mouw aan gepast worden. Door data te anonimiseren kan de privacy gewaarborgd worden en kan de data via een open datalicentie toch ter beschikking worden gesteld. Stelling 23: JONGCD&V pleit, waar mogelijk, voor een beleid van open data bij bedrijven en overheden. Steden worden vandaag geconfronteerd met heel wat uitdagingen. Als beslissingsniveau beschikken steden over voordelen die staten niet hebben. In steden staat men dichter bij de mensen, de resultaten van beslissingen zijn snel zichtbaar, kennen lokale actoren elkaar en gaan ze samenwerkingen aan. Bovendien laat die kleinere schaal toe om te experimenteren. Die elementen maken van steden de ideale plaats om te innoveren op vlak van mobiliteit, ICT, armoede, gezondheid, leefmilieu of wonen. Zo ontstaan steden waar het goed is om te leven en waar economische groei duurzaam is. Een Smart City gaat resoluut voor de integratie van technologie, een efficiënt grondstoffengebruik en innovatieve concepten in de stad. Daarmee bouwt de stad aan intelligente oplossingen voor de problemen waar ze voor staan. Technologie wordt gebruikt in de uitbouw van bijvoorbeeld duurzame watervoorziening of slimme elektriciteitsnetwerken, waar de energieverspilling lager is. Elk project wordt via partnerschappen vorm gegeven en versterkt. Om van een stad een Smart City te maken, zijn drie zaken essentieel. In de eerste plaats geldt het principe van individuele intelligentie. Daarbij geeft een stad verantwoordelijkheid aan innoverende burgers en ondernemingen en voorziet ze de nodige ruimte om te experimenteren bijvoorbeeld door de inrichting van living labs. Ten tweede kiest de stad voor intelligente oplossingen die slim omgaan met de beperkte ruimte of grondstoffen. Tot slot staan dataverzameling en analyse centraal. Zo worden bijvoorbeeld sensoren geïnstalleerd die de mobiliteitsdoorstroom moeten verbeteren, of wordt aan datamining gedaan om het gedrag van inwoners kunnen voorspellen en hierop met geschikt beleid of aangepaste infrastructuur op in te spelen. Stelling 24: JONGCD&V wil dat de Vlaamse overheid en steden investeren in Smart Cities en dit in nauwe samenwerking met universiteiten, bedrijven, organisaties en burgers Droom 5: Investeren in innovatie is investeren in de toekomst België spendeert op dit moment zo n 2,28% 1 van haar BBP aan R&D, behoorlijk onder de maatstaf van 3%. Van 2000 tot 2005 daalde dit tot 1,83%, gevolgd door een gestage stijging sinds Die stijging is voornamelijk te wijten aan bijkomende R&D- uitgaven door 1 Eurostat cijfers van

19 3. Een innovatief land, een innovatieve overheid bedrijven. Concreet komt van deze 2,28% zo n 68% van bedrijven 2. Momenteel bezet België een positie qua R&D- uitgaven die hoger is dan het Verenigd Koninkrijk en Nederland, maar lager dan Frankrijk en Duitsland. België en haar regio s worden door de Europese Commissie bestempeld als innovation followers. 3 Om de uitgaven voor R&D in Vlaanderen en Brussel tot 3% van het BBP op te trekken, is er een extra inspanning nodig van bedrijven en publieke instellingen, zowel qua omvang van de budgetten, als op de efficiëntie van het besteden ervan. Stelling 25: Voor JONGCD&V dient de Vlaamse overheid haar ambitie om 1% van het BBP te spenderen aan innovatie tegen 2020 waar te maken. Vlaanderen zet in de financiering momenteel sterk in op onderzoek en ontwikkeling. Innovatieprojecten die steun van de overheid krijgen, spitsen zich voornamelijk toe op het begin van het innovatieproces. Eens een innovatief product, dienst of concept is ontwikkeld, dient er echter nog een lange weg afgelegd te worden om de nodige efficiënte productieprocessen te ontwikkelen en de innovatie breed te vermarkten en op te schalen. Meer financiële en niet- financiële steun voor het valorisatie- en opschalingsaspect in het innovatieproces zou dat zwakke punt binnen het Vlaamse en Belgische steunkader kunnen wegwerken. Stelling 26: JONGCD&V wil dat de financiering voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie wordt gegarandeerd over heel de cyclus: van basisonderzoek over valorisatie tot upscaling van innovatieve activiteiten. Een deel van de financiële en niet- financiële innovatieondersteuning wordt geheroriënteerd naar het valorisatieproces binnen een innovatieproject. Fiscale stimuli zoals de korting op de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers zijn bijzonder belangrijk voor R&D- activiteiten in ons land, - zowel voor KMO s als grote bedrijven - en dragen bij tot de sterke positie van Brussel en Vlaanderen als R&D- regio s. Het is dan ook belangrijk dat deze gehandhaafd blijven en dat de administratieve lasten hieromtrent beperkt blijven. Recente verplichtingen die de Europese Unie oplegt rond het systeem van aanmelding en bewijsvoering verdienen in die zin kritisch herbekeken te worden. De procedure van aanvraag en bewijsvoering dient bovendien dringend gedigitaliseerd te worden. Stelling 27: De korting op de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers is cruciaal voor R&D in ons land. Deze korting moet behouden blijven. Recent zijn evenwel administratieve lijsten aanzienlijk toegenomen. Voor JONGCD&V dienen de strengere regels inzake aanmelding en 2 exporttypestohtml.jsp?contentid=0be a92a- 11e3-8f28-3b1a37daf5b5&country=Belgium&option=PDF 3 Zie ook de EU Innovation Scoreboard van

20 3. Een innovatief land, een innovatieve overheid bewijsvoering herbekeken te worden en de aanvraagprocedure moet worden gedigitaliseerd. Vlaanderen en Brussel werken voor een aanzienlijk deel van de steun met gesubsidieerde innovatieprojecten. Het nadeel aan subsidies is dat de overheid dit bedrag niet meer terugziet, zelfs al komen uit de gesubsidieerde innovatieprojecten commerciële successen voort. Voordelige leningen, zogenaamde soft loans, of een combinatie van leningen en subsidies, kunnen hier een oplossing bieden. Door het introduceren van leningen in plaats van subsidies hebben bedrijven de verplichting om bij een succesvolle commercialisering van hun innovaties de lening terug te betalen. Door een leningstelsel te introduceren, worden overheidsfondsen deels recycleerbaar en zullen die fondsen een grotere impact hebben. Daarnaast moeten publieke middelen meer ingezet worden als hefboom naar bijkomende private investeringen. Om dit te realiseren moet er worden gekeken om, onder bepaalde voorwaarden, aan matching funding te doen bij investeringen van risicokapitaal. Volgens dit principe legt de overheid eenzelfde bedrag in, bovenop de private inbreng van investeerders. Eventueel kan een gelijkaardig systeem worden opgezet voor crowdfunding. Naast het inzetten van publieke middelen voor innovatieondersteuning dient de overheid ook het investeren van privaat kapitaal te stimuleren. Zo staat er meer dan 250 miljard euro op de Belgische spaarboekjes, op een moment dat de intrest historisch laag staat. Er dienen daarom slimme manieren gezocht te worden om dit spaargeld te mobiliseren voor de economie en innovatie in het bijzonder. Zo is de Winwinlening alvast een goed instrument hiervoor. Stelling 28: Vlaanderen en Brussel herbekijken de subsidiesteun aan innovatieprojecten kritisch. JONGCD&V wil dat de overheid voor elke subsidielijn nagaat of deze vervangen kan worden door een voordelige lening of door een combinatie van subsidie en lening. Publieke middelen moeten dienen als hefboom voor meer private investeringen. De overheid voert een slim fiscaal beleid om privaat kapitaal, in het bijzonder spaargeld, te mobiliseren voor economie en innovatie. In België hebben de gewesten de hoofdmoot van de bevoegdheden inzake wetenschap en innovatie. Daarnaast speelt de federale overheid, onder meer via het toekennen van fiscale voordelen, een belangrijke rol. Door de afbakening van de bevoegdheden is het niet altijd gemakkelijk om interregionale projecten op te zetten voor bedrijven die in meerdere regio s operationeel zijn. Een gepast interregionaal kader, dat samenwerking tussen de regio s faciliteert, zou wenselijk zijn. Stelling 29: JONGCD&V wil dat het opzetten van interregionale samenwerking en steunprogramma's eenvoudiger wordt Droom 6: Keep it simple als devies voor de innovatieondersteuning 19