Profielkeuzeboekje Trinitas Gymnasium

Transcriptie

1 Profielkeuzeboekje Trinitas Gymnasium

2 Inhoudsopgave blz. 1. Voorwoord 2 2. Inleiding Kiezen is moeilijk 3 3. De bovenbouw 4 4. Het gemeenschappelijk deel 4 5. Kiezen voor een profiel 5 6. Profielen op het Trinitas Gymnasium 7 7. Het vrije deel 8 8. Het examen 8 9. Verbreden in de bovenbouw De vakken Doorstroommogelijkheden 20 1

3 1. Voorwoord Voor je ligt het profielkeuzeboekje. Hierin vind je informatie over de verschillende profielen en alles wat daar mee samenhangt. We hopen dat deze informatie jou helpt de juiste keuzes te maken. Maar naast deze informatie is het belangrijk dat je veel praat met je ouders, familie, vrienden, mentor, medeleerlingen en vakdocenten over het kiezen van je profiel. Ook de decaan is altijd bereid antwoorden te geven op al je vragen. Wij wensen je veel succes met kiezen! Sandra Acke (decaan Trinitas Gymnasium) 2

4 2. Inleiding Kiezen is moeilijk Je staat voor een lastige opgave. Je moet een keuze maken tussen vier profielen, en die keuze bepaalt voor een groot deel je toekomstmogelijkheden. Het aanbod van vervolgopleidingen is enorm, en de eisen die de opleidingen stellen variëren sterk. Bovendien hangt je bij sommige opleidingen een loting of andere selecties boven het hoofd. Het lijkt erop of een keuze alleen verantwoord is, als je precies weet wat je wilt en als je de zekerheid hebt dat je naar de gewenste vervolgopleiding kunt. Het lijkt een moeilijke opgave. De werkelijkheid is minder somber. In de loop van de jaren dat je nu op Trinitas Gymnasium zit, hebben jij en de school vaak een redelijk beeld gekregen van je mogelijkheden. Hoe lastig het ook lijkt, bij de meeste leerlingen in de derde klas komt de vervolgkeuze er vanzelf uit, anderen hebben wat hulp nodig van decaan, mentor, vakdocenten of ouders. Als je echt moet kiezen, dan lukt het vaak toch wel om een keuze te maken. Ook liggen na je keuze zaken nog lang niet zo vast als we soms ook denken, er blijven veel wegen open. Zelfs na het afsluiten van een vervolgopleiding hebben mensen veel mogelijkheden om te veranderen en om uiteindelijk toch te kiezen wat bij hen past, door loopbaanontwikkeling of door later een studie op te pakken. Hierna volgen enkele vragen die bij de keuze een rol spelen. De bedoeling is niet volledig te zijn, ook niet om het definitieve antwoord op de vragen te geven. In alle gevallen is het belangrijk om er veel over te praten. Met je ouders, met je mentor, met de decaan, met vakdocenten, maar ook met vrienden of kennissen. Van keuzes van anderen kan je leren! Moet je kiezen wat je leuk vindt of waar je goed in bent? Een moeilijke vraag. Het is fantastisch als het samenvalt. Maar soms is het minder eenvoudig. Je hart ligt bij een opleiding in de medische richting bijvoorbeeld, maar in de exacte vakken die je daarvoor nodig hebt, ben je niet zo sterk. Of vul zelf maar aan. In ieder geval heeft het geen zin om een richting of beroep te kiezen dat je niet leuk vindt, al ben je er nog zo goed in. Maar aan de andere kant: als je iets kiest waar je niet goed in bent, dan gaat de lol er ook snel af. Je zult dus verder moeten denken. Met je ouders, met je mentor, met je vakdocent, met de decaan, met je vrienden. Je moet zoeken naar wegen om wat je leuk vindt en waar je goed in bent toch te combineren. Soms moet je kiezen: je eerste liefde wordt je hobby, je tweede liefde, het beroep dat je ligt, wordt later je werk. Wat moet je doen als voor de opleiding die je wilt volgen meer profielen geschikt zijn? Er zijn nogal wat opleidingen waarvoor het niet zoveel uitmaakt welk profiel je kiest. In ieder geval niet bij de toelating. Achteraan in dit boekje staan tabellen met eisen die opleidingen stellen aan je profielkeuze. Het is verstandig om heel goed na te gaan wat de eisen zijn. Maar ook wat de wensen, en of je kansen om toegelaten te worden door die wensen worden beïnvloed. Je mentor kan dat niet van alle opleidingen weten, ga in zo n geval even langs bij je decaan. Zelf informatie zoeken op de site of langs gaan bij de opleiding kan uurlijk ook. 3

5 3. De bovenbouw De eerste drie jaren van de middelbare school wordt onderbouw genoemd. Alle leerlingen krijgen allemaal dezelfde vakken en zitten drie jaar lang in dezelfde klas. In de loop van leerjaar 3 moeten alle leerlingen een profiel kiezen waarin ze eindexamen gaan doen. Een profiel is een groep van aan elkaar gekoppelde vakken die qua inhoud en aanpak met elkaar samenhangen. Zo n groep vakken is bedoeld als voorbereiding op bepaalde beroepensectoren in de samenleving en de opleidingen daarvoor. Het profiel bestaat uit: het gemeenschappelijk deel (vakken die voor alle leerlingen verplicht en hetzelfde zijn, onafhankelijk van het profiel) profielvakken (vakken die horen bij de door de leerling gekozen richting) profielkeuzevakken (keuzevak behorende bij de gekozen richting) het vrije deel (bestaande uit een keuze-examenvak en een vrij deel ingericht door de school). 4. Het gemeenschappelijk deel De inhoud van het gemeenschappelijk deel is wettelijk vastgelegd. Deze vakken zijn voor alle leerlingen verplicht. Het gemeenschappelijk deel bevat vakken waarin elke vwo-leerling een goed basis moet hebben. De vakken die in het gemeenschappelijk deel worden gegeven zijn: Nederlands Engels Klassieke taal (Latijn of Grieks) Klassieke culturele vorming (KCV) Algemene uurwetenschappen Levensbeschouwing Filosofie Maatschappijleer Lichamelijke opvoeding 4

6 5. Kiezen voor een profiel Er zijn vier profielen: - Cultuur en Maatschappij (C&M) - Economie en Maatschappij (E&M) - Natuur en Gezondheid (N&G) - Natuur en Techniek (N&T) Wat zijn eigenlijk de verschillen tussen de vier profielen? Cultuur & Maatschappij (C&M) Wanneer kies je voor een profiel met C&M? Als je talen en kunstvakken leuk vindt, eigen baas wilt zijn, met mensen wilt praten, creatief bent, maatschappelijke interesse hebt. In dit profiel zijn talen, creativiteit en geschiedenis belangrijk. Het spreekt vanzelf, dat dit de ideale opleiding is voor opleidingen op het terrein van kunst, voor de sociale sector en voor sectoren waarin veel beroep wordt gedaan op talenkennis (zeker als je als keuze-examenvak nog een taal kiest). Als je als profielkeuzevak economie kiest blijven ook veel economische studies mogelijk. Een aantal opleidingen hebben in de aanvullende eisen staan dat wiskunde verplicht is. Je kan dan ook wiskunde A als keuze-examenvak kiezen. Economie & Maatschappij (E&M) Wanneer kies je voor een profiel met E&M? Als je kritisch wilt lezen, werken met grafieken, verbanden leggen tussen theorie en praktijk, ondernemend en zakelijk bent, dingen wilt regelen, dingen uitrekent, leiding zou willen geven, kantoorwerk zou willen doen. In dit profiel zijn economie en wiskunde belangrijk. Het profiel is uiteraard de ideale vooropleiding voor economische opleidingen. Naast de economische opleidingen kan je vaak ook richting de sociale opleidingen. Je kan met dit profiel ook de technische richtingen op, daar heb je uurkunde en wiskunde B voor nodig, ook kan je door biologie te kiezen als keuze-examenvak worden toegelaten in een aantal opleidingen van de gezondheidszorg. Biologie is niet altijd verplicht maar wel een aanrader. Natuur & Gezondheid (N&G) Wanneer kies je voor een profiel met N&G? Als je interesse hebt in medische zaken, onderzoek wilt doen, interesse hebt in milieu, oog hebt voor mensen, dieren en planten om je heen, goed in teamverband kan werken. In dit profiel zijn biologie en scheikunde van belang. Het profiel N&G is uitermate geschikt voor agrarische en medische vervolgopleidingen. Een enkele heel technische agrarische opleiding vraagt om het profiel N&T. Als je als profielkeuzevak uurkunde kiest, is het wenselijk om ook wiskunde B te kiezen. Je kan dan ook alle technische opleidingen volgen, je hebt als het ware een dubbelprofiel met N&G en N&T. Door economie als keuze-examenvak te kiezen, houd je ook de weg open naar de economische opleidingen. 5

7 Het is mogelijk om wiskunde te verzwaren. Binnen het profiel N&G kan je wiskunde A omruilen voor wiskunde B. Daarnaast heb je mogelijkheid om als je wiskunde B hebt het deel wiskunde te verzwaren door wiskunde D te kiezen zowel als profielkeuzevak bij N&T als keuzeexamenvak bij N&G. Hiervoor geldt dat je dan nog meer uren wiskunde gaat volgen. Natuur & Techniek (N&T) Wanneer kies je voor een profiel met N&T? Als je graag rekent en bouwt, techniek leuk vindt, dingen ontwerpt, stoffen onderzoekt, nieuwsgierig bent, logisch nadenkt, zorgvuldig bent. In dit profiel zijn wiskunde, uurkunde en scheikunde van belang. Het profiel N&T is een goede voorbereiding op de technische en uurwetenschappelijke studies. Als je vliegtuigbouw of technische wiskunde wilt doen is dit profiel een must. Daarnaast geeft het profiel zonder meer toelating tot agrarische opleidingen of fysiotherapie. Kies je voor economie of management en organisatie als keuze-examenvak, dan houd je ook nog de mogelijkheid open om richting economische opleidingen te gaan. Moeite met kiezen Er zijn altijd leerlingen die het moeilijk vinden om een keuze te maken of een knoop door te hakken omdat ze niet goed weten wat ze willen gaan doen na de havo of het vwo. Leerlingen kunnen zelfstandig testen doen in de mediatheek op de computer. LCD data staat op onze computers, verder worden er door allerlei sites testen aangeboden op internet. Ook wordt er veel informatie aangeboden op de onderstaande sites: (voor een deel is inlogcode nodig) Kijk ook eens op de sites van verschillende hogescholen en universiteiten. Die bieden vaak ook studiekeuzetests aan. En uurlijk zijn jullie zelf in staat om via Google veel informatie te vinden. 6

8 6. Profielen op Trinitas Gymnasium profielkeuzekaart GYMNASIUM Cohort 2013 PROFIELEN GYMNASIUM Het vakkenpakket zal bestaan uit: - Een gemeenschappelijk deel: vakken die voor alle leerlingen verplicht en hetzelfde zijn, onafhankelijk van het profiel. - Verplichte profielvakken: vakken die horen bij de door de leerling gekozen richting. - Profielkeuzevakken: keuzevak behorende bij de gekozen richting. - Keuze-examenvak: bestaande uit een keuze-examenvak en een vrij deel ingericht door de school. gemeenschappelijk deel Cultuur & Maatsch. Economie & Maatsch. Natuur & Gezondh. Nederlands Engels Grieks of Latijn Maatschappijleer Klassieke Culturele Vorming Lichamelijke Opvoeding Algemene Natuurwetenschappen Levensbeschouwing Natuur & Techniek verplichte profielvakken Wi C (of Wi A) Wi A (of Wi B) Wi A (of Wi B) Wi B Gs Gs Sk Sk -- Ec Bi Na profielkeuzevakken Er moet 1 vak of 2 vakken (bij C&M) gekozen worden naast de profielvakken. Afhankelijk van het rooster of het aantal leerlingen dat een vak kiest, kan er besloten worden of een vak wel of niet wordt aangeboden. 1 uit: Ak Ec 1 uit: Kunst: Bv of Dr Fa of Du 2 e klassieke taal 1 uit: Ak M&O Fa of Du 1 uit: Ak Na 1 uit: In Bi één keuze-examenvak Er moet 1 vak gekozen worden naast de verplichte profielvakken en profielkeuzevakken. Afhankelijk van het rooster of het aantal leerlingen dat een vak kiest, kan er besloten worden of een vak wel of niet wordt aangeboden. Je moet nog één vak kiezen uit de bovengenoemde profielvakken wid kun je alleen kiezen als verbreding 7

9 7. Het vrije deel Leerlingen moeten in het vrije deel nog één keuze-examenvak kiezen. Je kunt een vak kiezen omdat je het leuk vindt of omdat het heel goed bij vervolgopleidingen past die je wilt doen. Je kunt kiezen voor vakken van een ander profieldeel. Je kan zo mogelijkheden open laten om bij de N-profielen met economie als keuze-examenvak toch richting economie te gaan of bij de M-profielen en biologie de mogelijkheid tot paramedische beroepen open te laten. naast de vakken die in de profielen worden aangeboden, kan er ook gekozen worden voor Spaans-elementair of Bewegen, sport en maatschappij (BSM). Je hebt dus heel veel mogelijkheden bij het kiezen van het keuze-examenvak. Toch is niet alles mogelijk. Door het rooster kan het zijn dat een combiie van een aantal vakken niet gekozen kan worden. Sommige vakken staan tegelijk in het rooster en dan moet je tussen die vakken kiezen. Soms is het dan toch mogelijk om een van deze vakken als verbredingsvak (dus extra vak) te kiezen. Je zult dan de leerstof van het vak vooral zelfstandig moeten kunnen bestuderen. Ook kan het voorkomen dat een bepaald vak zo weinig gekozen wordt, dat de schoolleiding moet besluiten om het vak niet aan te bieden, omdat de groep te klein wordt. Een deel van het vrije deel wordt door de school ingevuld. Trinitas Gymnasium heeft gekozen om de identiteit van de school tot uitdrukking te laten komen door de vakken Levensbeschouwing, mentortijd en LOB op te nemen in het vrije deel. Levensbeschouwing is een vak dat door de school geheel zelf bepaald is. Het wordt gegeven in de vierde klas en in de vijfde klas. Tijdens Loopbaanoriëntatie (LOB) oriënteer je jezelf op een vervolgstudie. Je bezoekt open dagen, opleidingenmarkten, of gaat een dag meelopen of proefstuderen. Het doel is om te zorgen dat je beter voorbereid aan een vervolgstudie begint en er minder uitval is in de eerste jaren van de vervolgopleidingen. Mentortijd: tijdens mentortijd wordt er aandacht besteed aan het reilen en zeilen op school, de overstap naar de bovenbouw, SE s en de examens. 8. Het examen Het examen begint al in leerjaar 4. Voor verschillende vakken worden er al toetsen gegeven die meetellen voor het schoolexamen, andere toetsen zijn voortgangstoetsen, die meetellen voor de overgang. Er zijn vakken met alleen een schoolexamen en vakken met een schoolexamen plus een centraal examen. Er zijn vakken die een examencijfer geven, maar ook vakken die kunnen volstaan met goed, voldoende of onvoldoende. Alle vakken tellen mee voor de uitslag, dus ook lichamelijke opvoeding! Verschillende vakken moeten voldoende worden afgesloten, voordat een leerling aan het centraal examen mag deelnemen. Ook zijn er een aantal vakken die samen tellen in het combiiecijfer. Vrij kort na de start van het cursusjaar in gymnasium 4 ontvangt een leerling een uitgebreid programma van toetsing en afsluiting (PTA), waarin de regelingen en de gewichten van de verschillende onderdelen zijn beschreven; dat betreft zowel de regelingen per vak (verhoudingen van toetsen en practica) als de regelingen over de vakken heen (herkansingen). 8

10 9. Verbreden in de bovenbouw Leerlingen kunnen in de onderbouw verbreden. In de bovenbouw is dat ook mogelijk. Dat kan op verschillende manieren. Meer vakken In de bovenbouw is het mogelijk om meer vakken te volgen dan voor het examen wordt vereist. Je kunt een (of meer) extra keuzevak(ken) kiezen, maar die extra vakken passen niet altijd in het persoonlijk rooster van de leerling en dat kan betekenen, dat leerlingen regelmatig een uur van een bepaald vak moeten missen, om een les van het extra gekozen vak te kunnen bijwonen. Dit vraagt uurlijk veel zelfstandigheid van de leerling en je moet in de desbetreffende vakken echt goed zijn. Dat betekent dat je voor het verbredingsvak minstens een 7,0 gemiddeld moet staan en het gemiddelde voor de vakken die je gaat volgen in de 4 e klas moet minstens 6,5 zijn. Het is niet bij alle vakken mogelijk om de stof voor een groot deel zelfstandig te doen. Op het moment dat de keuze voor een extra vak gemaakt wordt, weet je nog niet hoe het rooster wordt en dus ook niet of vakken tegelijk in het rooster staan en of je die keuze kunt maken. Een leerling kan er soms voor kiezen om, in overleg met een vakdocent, enkele uren van het vak bij een willekeurige andere lesgroep van dat vak mee te draaien, om zich zodoende te verzekeren van voldoende uitleg en feedback. Wiskunde A en wiskunde B kunnen niet tegelijk gekozen worden, dus ook niet als verbredingsvak. Wiskunde D kan alleen maar als verbreding gekozen worden. Om een extra vak te mogen kiezen, moet je de leerstof gemakkelijk aankunnen. Dat betekent dat je voor de vakken die je in de 4e klas gaat volgen, op je eindrapport van de 3e klas gemiddeld minstens een 6,5 moet staan en voor het vak dat je wilt verbreden minstens een 7,0. Het kan zijn dat een groep/klas bij een vak dat je wilt kiezen als verbreding, al vol is. Dan is er geen plaats meer voor extra leerlingen. De school kan dan besluiten om dat vak niet als verbredingsvak aan te bieden. Uiteindelijk beslist de school of een leerling toestemming krijgt om extra vakken te kiezen. Modules/Masterclasses Een mogelijk toekomstbeeld zou kunnen zijn om een module of masterclasses op een HBO of Universiteit te volgen. Het aanbod hiervoor richt zich echter vooralsnog hoofdzakelijk op leerlingen uit leerjaar 5 en 6. Projecten Alles is er op gericht de leerling zelfstandig een project te doen afronden, met een klein beetje hulp van onze kant. In het geval van een door een leerling zelf opgezet project, wordt deze hulp gegeven door een begeleider die, bij voorkeur, geen enkele affiniteit heeft met het onderwerp van het project; het gaat er immers om het proces te begeleiden. De leerling is vrij het onderwerp te kiezen. Wel wordt van de inhoud van het project een zeker niveau verwacht dat past bij de jaarlaag waarin de leerling zich op dat moment bevindt. Je kunt ook meedoen aan de Interional Award. 9

11 Interional Award for Young People Het Trinitas Gymnasium biedt dit pretentieuze programma aan waarin leerlingen hun talenten kunnen ontwikkelen en ontplooien. Vanuit school worden de deelnemers begeleid maar de meeste activiteiten vinden buitenschools plaats. Het programma bestaat uit drie onderdelen; sport, vrijwilligerswerk en persoonlijk talent. Iedere deelnemer kiest zelf zijn talent en stelt zijn eigen doel in overleg met de begeleider. Na afronding van de drie onderdelen gaan de deelnemers in groepjes op een goed voorbereidde expeditie. Dit programma kan in de derde klas, na selectie, worden gestart. Voor de bronzen medaille duren de onderdelen 3 maanden. Voor de zilveren medaille duren alle onderdelen 6 maanden en voor de gouden medaille duren alle onderdelen een jaar en komt er nog een vierde onderdeel bij. Op 7 oktober 2014 werden er 27 medailles en Awards door de wethouder van onderwijs van Almere de heer René Peeters uitgereikt aan de talentvolle deelnemers van de Interional Award for Young People. Het Awardsprogramma geniet interionale erkenning. Voor meer informatie; kijk op de schoolsite, of vraag de docenten Olga Visser of Ron Eussen, zij zijn de officiële begeleiders van de Interional Award hier op school. 10. De vakken Nederlands Nederlands is een vak met een forse omvang en dat is niet zo gek, omdat de Nederlandse taal je basisinstrument is voor alle andere vakken op school, voor je studie en je professionele leven. In de onderbouw heb je de beginselen van effectief en doeltreffend lezen van zakelijke teksten geleerd, die basis wordt verder ontwikkeld in de bovenbouw. Niet omdat het zo van belang is dat je vragen over een tekst kunt beantwoorden, maar omdat het heel belangrijk is dat je goed kunt bepalen waar een tekst over gaat, wat de schrijver precies zegt, wat de kern is en wat bijzaken zijn, wat de structuur van een tekst is en of de schrijver betrouwbare informatie geeft. Je CE bestaat uit tekstanalyse. Een andere taalvaardigheid die je heel goed kunt gebruiken in je studie en werk is schrijven. Heel veel kennis wordt getoetst door middel van werkstukken. Niks vervelender dan uren voor een wit vel zitten en niet weten hoe je het moet aanpakken, er wil maar niks op papier verschijnen en de deadline nadert. Geen enkele schrijver begint bij de eerste hoofdletter en zet na 1000 woorden een punt. Hoe pak je het schrijven van een tekst aan en hoe kun je elkaar helpen om je tekst te verbeteren? Een belangrijk onderdeel van Nederlands. Zenuwen, stamelen en rode vlekken: presenteren is niet de liefhebberij van iedereen. Toch is het heel handig als je voor een publiek een verhaal kunt houden. In de bovenbouw wordt in elk jaar één keer je mondelinge taalvaardigheid getraind: een betoog, een informerende presentatie en tot slot het debat. De ervaring leert: hoe beter het gaat, hoe leuker het wordt. Naast deze drie hoofdvaardigheden leer je documenteren en informeren ter ondersteuning van je profielwerkstuk in de vijfde en zesde klas; breid je je woordenschat uit en leer je formuleren en spellen, die laatste twee onderdelen zijn uurlijk de basis van je schrijfvaardigheid, maar ze worden als aparte onderdelen aangeboden, omdat ze de puntjes op de i zijn. 10

12 Engels Engels is de wereldtaal en daarom eveneens een vak met een forse omvang, ongeveer gelijk aan Nederlands, en met dezelfde onderdelen maar dan uiteraard in het Engels. Ook Engels heeft een schoolexamen en aan het eind van de zesde klas een centraal examen. De schoolexamens toetsen voornamelijk de vaardigheden lezen, luisteren, schrijven en spreken. Kennis van Land en Volk wordt ook behandeld en getoetst. Bij het Centraal examen ligt de nadruk voornamelijk op leesvaardigheid. Duits Englisch ist ein Muss Deutsch ist ein Plus! "Duitsland is met afstand de belangrijkste Nederlandse handelspartner. Kennis van de Duitse taal en cultuur is niet alleen een vereiste voor logistiek dienstverleners of bouwbedrijven die opdrachten in Duitsland vervullen, maar vooral ook op het brede gebied van dienstverlening: van advocatenkantoren en banken tot en met architectenbureaus en de gezondheidssector bijna overal kom je met Duitse klanten en partners in aanraking", zegt Lars Gutheil, woordvoerder van de DNHK. "Het handelsvolume tussen Nederland en Duitsland lag in 2010 op meer dan 130 miljard euro. Meer dan Nederlandse bedrijven hebben een dochteronderneming in Duitsland", aldus Gutheil: "Het is daarom geheel in het eigen belang van Nederland dat Duits naast Engels een populaire vreemde taal blijft." Leerlingen leren de taal receptief en productief te gebruiken. Receptief wat betreft tekstbegrip en luistervaardigheid. Productief wat betreft spreek- en luistervaardigheid. In de bovenbouw verwachten we van de leerling dat ze m.b.t. allerlei thema's hun zegje kunnen doen. De grammatica is een onderdeel van onze lessen, maar neemt niet een dominante rol in. Daarnaast is er een klein gedeelte literatuur toegevoegd waarmee leerlingen het verplichte deel voor vreemde talen kunnen afdekken. Vanaf klas 4 gaan we dieper in op de verschillende vaardigheden: spreken, schrijven, lezen en luisteren. Leerlingen die voor het vak Duits gekozen hebben, worden op een gedegen manier op het eindexamen voorbereid. Daarnaast bieden wij de leerlingen in G6 aan tegen een kostprijs een interionaal erkend certificaat te behalen waarmee zij hun taalvaardigheid over de hele wereld kunnen aantonen. Dit doen wij in samenwerking met het Goethe-Institut waarmee wij nauw samenwerken. Frans Met het spreken van Frans kun je je onderscheiden: Er is in Nederland een tekort aan kennis van de Franse taal en cultuur. Dit is in het bijzonder zichtbaar in het bedrijfsleven. Veel transacties met Franssprekende landen kunnen geen doorgang vinden vanwege dit communicatie tekort. Voor 72 miljoen mensen is Frans de moedertaal en voor nog eens 50 miljoen mensen is Frans de tweede taal. Met 65 miljoen inwoners is buurland Frankrijk één van de grootste Europese retailmarkten en één van Nederlands grootste afzetmarkten op het gebied van consumentenproducten. De Franse industriële sector is de op één na grootste van Europa en een van de belangrijkste markten voor de Nederlandse toeleveringsindustrie. 11

13 Maar uurlijk is kennis van de Franse taal en cultuur ook van groot belang in de diplomatie, de politiek, de kunstwereld en het toerisme. En voor wie Frans heeft geleerd is het een kleine stap om andere romaanse talen te leren. Zoals het bij een moderne vreemde taal hoort, biedt Frans in de bovenbouw alle taalvaardigheden aan: luisteren, spreken, lezen en schrijven. Vanaf het schooljaar werken we met de uitdagend en modern Franstalige editie van Libre Service (Thieme Meulenhoff) die kort geleden in Nederland is ontwikkeld en je goed zal voorbereiden op het eindexamen. Naast het uitbreiden van je woordenschat en het verdiepen van de grammatica ga je ook presentaties houden, webquesten maken en Franse literatuur lezen. Daarnaast willen we op vrijwillige basis leerlingen de mogelijkheid bieden om hun taalniveau vast te leggen. Een DELF-certificaat op B1/B2 niveau (in 5 e of 6 e klas) geeft o.a. toegang tot Franstalige universiteiten en hogere opleidingen. Alors, à bientôt? Klassieke Talen en Klassieke Culturele Vorming in de Tweede Fase In de onderbouw heb je kennisgemaakt met de oude talen van de Grieken en de Romeinen, en heb je ook het nodige geleerd over hoe deze volkeren leefden, wat hun gebruiken, gewoonten en wetten waren en in welke goden ze geloofden. Natuurlijk kan er veel meer gezegd worden over de cultuur. Dat zal in de vierde en de vijfde klas vooral gebeuren bij KCV. De thema s die daar behandeld worden, kunnen variëren. In ieder geval is er aandacht voor het oude Griekse toneel en wordt de Klassieke Reis voorbereid, waarbij een selectie van al het moois dat Rome of Griekenland te bieden had en heeft aan kunst, gebouwen en literatuur aan bod komt. Het vak wordt afgesloten door middel van een schoolexamen. De talen Grieks en Latijn zelf bereiken in de bovenbouw ook hun hoogtepunt. Na een paar jaar flink studeren in de onderbouw resteren er nog een aantal laatste grammaticale zaken, maar in de tweede helft van de vierde is het dan eindelijk zover: met de hulp van wat gerichte aanwijzingen ben je zelf in staat om teksten te lezen die al zo n 2000 tot zelfs 2700 jaar oud zijn! Dat is erg bijzonder en een mooie beloning voor al het werk van de onderbouw. Eindelijk kun je de oude mythen ervaren in de vorm waarin de Romeinen en de Grieken hen zo lang geleden zelf hebben opgeschreven. Je leest hoe de Grieken en de Trojanen elkaar voor de poorten van Troje bestreden en hoe Aeneas jarenlang op zee rondzwierf om Lavinium, de voorloper van Rome te kunnen stichten. Je maakt kennis met de poëzie van Griekse dichters als Archilochos en Sappho, de overtuigende redevoeringen van de advocaten Cicero en Lysias, de spottende en soms wat grove gedichten van Martialis en Catullus, de luchtige kijk op de mythologie van Ovidius, de tragedies van Euripides en Sophokles en uiteraard ook met de oude Bijbelteksten van het Nieuwe Testament. Natuurlijk wordt er ook aandacht besteed aan het leven van de auteurs en de tijd waarin zij leefden, om zo de teksten beter te kunnen begrijpen. Verder wordt de grammatica herhaald en leer je op een goede manier omgaan met een woordenboek, zodat je in de zesde helemaal klaar bent voor het eindexamen. Je moet dan vragen kunnen beantwoorden over de in dat jaar gelezen teksten en ook een nog niet eerder bekeken stuk Latijn of Grieks vertalen. De klassieke talen zijn leuke, bijzondere en lonende puzzelvakken, waarvoor echter wel hard gewerkt zal moeten worden. Je zal dan merken dat inzicht in het vertalen van Latijnse en/of Griekse teksten heel nuttig is. Het zal je zeker helpen bij het leren van de woorden, grammatica en zinsopbouw bij andere talen, met name bij Frans en Spaans, maar ook bij Engels, Duits en Nederlands. Kennis van klassieke talen is voor de vervolgstudies ook handig bij met name medisch en biologisch georiënteerde opleidingen, zij het niet meer verplicht. Nog steeds geven afgestudeerde gymnasiasten in deze (maar ook andere) studierichtingen aan dat ze nog steeds veel voordeel ervaren van Latijn en Grieks. Al is het alleen maar dat je door het vele puzzelen op een hele logische manier leert denken om 12

14 problemen op te lossen. En het mooiste van alles moeten we uurlijk niet vergeten: je krijgt in ruil voor al je harde werk een mooi gymnasiumdiploma terug! Levensbeschouwing Tijdens de lessen Levensbeschouwing in de bovenbouw worden verschillende thema s behandeld zoals: schoonheid en uiterlijk, vrijheid, geluk maar ook diverse religies zoals het Hindoeïsme en het Boeddhisme. Er wordt gekeken hoe deze godsdiensten mensen helpen om hun leven vorm te geven en om lijden en verdriet een plaats te geven. In de bovenbouw wordt er - meer dan in de onderbouw - gediscussieerd over verschillende onderwerpen. Aan deze discussies zul je actief moeten deelnemen om op die manier te ontdekken wie je bent en wat jouw opvattingen zijn over verschillende levensvragen. De meeste onderwerpen sluit je af met een werkstuk. Maatschappijleer Maatschappijleer wordt gedurende twee lesuren per week gegeven in het 5 e leerjaar en twee uur tijdens periode 1 en 2 van het 6 e leerjaar. Maatschappijleer gaat over de samenleving, over problemen in de samenleving, over oplossingen van die problemen en over opvattingen in de samenleving. Over elk maatschappelijk probleem bestaat veel informatie. Je leert hoe je die informatie kunt verzamelen en hoe je een goede selectie kunt maken uit al die informatie. Op basis daarvan kun je dan (nog) beter je eigen mening vormen en leer je die ook (nog) beter te verwoorden. Het vak heeft alleen een schoolexamen. Geschiedenis Geschiedenis is een verplicht vak in het profiel E&M en C&M. Het vak heeft een schoolexamen en een centraal examen. Het vak geschiedenis helpt je bij een beter begrip van het verleden en heden en draagt bij aan je algemene kennis. Dit doen we door, dieper dan in de onderbouw, in te gaan op de 10 tijdvakken en hun kenmerkende aspecten. In het eindexamen worden de 10 tijdvakken en 4 historische contexten getoetst. Historische contexten zijn thema s uit de geschiedenis waar dieper op in wordt gegaan. Deze vier thema s worden door de overheid vastgesteld. Het eindexamen is verder ingedeeld in de volgende onderwerpen: Door de tijd heen Prehistorie en Oudheid De Middeleeuwen Vroegmoderne tijd Moderne tijd De schoolexamens (toetsen en praktische opdrachten) toetsen de 10 tijdvakken en daarnaast jouw kennis over 5 thema s die vastgesteld worden door de docent. Ook valt geschiedenis van de rechtsstaat en parlementaire democratie onder het vak geschiedenis. Zowel in het schoolexamen als in het centraal examen worden je historische vaardigheden en het analyseren van bronnen getoetst. 13

15 Aardrijkskunde De inhoud van het vak aardrijkskunde komt in de bovenbouw vaak de actualiteit tegen van het wereldtoneel en Nederland speelt daarin een bijzondere rol. Nieuwe ontwikkelingen komen aan bod, meestal door de mens in gang gezet, waar aardrijkskunde verklaringen en oplossingen voor kan bieden. De leerstof is totaal vernieuwd in de bovenbouw en aangepast aan de snelle veranderingen in de wereld. Globalisering (de wereld als 1 grote winkel en 1 grote fabriek), honger in de wereld terwijl er meer dan genoeg eten is, klimaatopwarming, zeespiegelstijging en uurrampen zijn slechts enkele van de thema's. Zuidoost-Azië wordt als regio uitgebreid behandeld omdat deze regio enorm in opkomst is als nieuw economisch en politiek machtscentrum in de wereld. Denk aan China. De Grote Bosatlas 53 e druk en de pc worden belangrijke hulpmiddelen bij dit vak. Natuurkundige of fysische aardrijkskunde zoekt verklaringen voor de ontstaanswijze van de vormen van het aardoppervlak. Dit onderdeel treedt op de voorgrond in uurlijke processen, zoals weer, klimaat(veranderingen), zeespiegelstijging, gebergtevorming en afbraak, enz. die op aarde voorkomen. Ook uurrampen komen aan bod, zoals het afgelopen jaar met extreme regenval (Pakistan), langdurige droogte (Somalië), vulkanisme (Indonesië), aardbevingen (Nieuw-Zeeland), tsunami's (Japan) en orkanen (New Orleans, 2005). Komend schooljaar zullen er weer andere, nieuwe rampen voorkomen. In Nederland moet heel veel opnieuw worden ingericht. Bescherming tegen hogere risico's van overstroming vanuit zee en rivieren, filebestrijding, uitbreiding van Schiphol en de haven Rotterdam, aanleg Betuwegoederenspoorlijn, hogesnelheidslijn Amsterdam-Parijs (Thalys), nieuwe snelwegen, uitbreiding steden voor wonen en werken, enz. vragen allemaal om afstemming in de ruimtelijke ordening van ons land. Met aardrijkskunde ben je volop bezig om de ruimte opnieuw in te richten en daarmee bijdragen te leveren om toekomstige problemen het hoofd te bieden. Op bestuurlijk gebied is dit vak nauw verbonden met de verdere eenwording van de Europese Unie. Het is geen toeval dat er opeens veel meer Bulgaren, Polen en Roemenen in de Nederlandse tuinbouw werken.. Voor sommige opleidingen is aardrijkskunde een gewenst vak, maar niet verplicht. Je kunt denken aan een opleiding geografie aan de universiteit, zoals de lerarenopleiding, sociale geografie, fysische geografie, aardwetenschappen, aardrijkskunde en economie, demografie, cartografie, meteorologie, klimatologie, planologie, statisticus, geologie, petrologie, bodemkunde, landschapsarchitectuur, stedelijk ontwerper, enz. ; de journalistieke sector i.v.m. de breedte van de aangeboden lesstof; de sector toerisme; de sector transport en logistiek; de sector vastgoed; de afdelingen ruimtelijke ordening bij gemeentes en provincies. Geografie heeft veel politici voortgebracht, omdat het vak veel bijdragen (informatie) levert voor het nemen van politieke beslissingen over het gebruik van de ruimte. Aardrijkskunde heeft ook veel raakvlakken en overlap met economie, biologie, uurkunde, scheikunde, geschiedenis en maatschappijleer. 14

16 Informatica Een examenvak dat je in de onderbouw nog niet hebt gehad is Informatica. Het vak Informatica biedt een brede kijk op het omgaan met en verwerken van informatie, de theorie daarachter en vooral ook de praktische toepassingen hiervan met behulp van computers en steeds meer mobiele toepassingen. Informatica heeft vele gezichten die je ook terugziet in de onderwerpen die aan bod komen. Neem in gedachten dat je thuis een website van bijvoorbeeld Trinitas Gymnasium bekijkt, wat is daar allemaal voor nodig? De informatie moet van school naar jouw huis door een kabel of door de lucht en dan moet je computer dit bewerken en naar het beeldscherm sturen. Hoe werkt dat in grote lijnen? De pagina is ontworpen zodat deze in Bakenstijl is en prettig te bedienen is (of niet), dat noemen we Webdesign, maar ook moet gezorgd worden dat de computer dat design begrijpt en dat je bijvoorbeeld je rooster kunt opvragen Webtechnologie Je kunt thuis je cijfers bekijken, maar hoe worden die bewaard en waarom kan je ze niet zelf veranderen? gegevensopslag en privacy Stel de school wil dat je via de website ook in kunt schrijven voor verbredingsprojecten. Hoe je dat aanpakt leer je bij systeemontwikkeling en wat er speelt als je dat in een groep ontwikkelt zie je bij projectmatig werken en managen. Een computer lijkt heel veel automatisch te doen maar dat kan alleen als de programmeur dit zo heeft geprogrammeerd. Denk je bij al deze saaie tekst: ik wil even een spelletje spelen, bedenk dan dat ook het spelletje is ontworpen en geprogrammeerd; dat leer je bij Game design. Overigens kun je voor elk van de genoemde onderdelen ook een hele studie volgen dus je begrijpt dat je de beginselen leert zodat je die later in je studie of als hobby kunt uitbouwen. Kortom ben je technisch of juist creatief of kun je goed anderen laten samenwerken dan moet je eens gaan luisteren en kijken bij de voorlichting informatica. Economie Economie is verplicht in het profiel Economie en Maatschappij en kan in de andere profielen ook als keuzevak worden gekozen. Bij het vak worden begrippen als inflatie, werkloosheid, productiecapaciteit, geldhoeveelheid, belasting, en het gebruik van modellen in de Economie behandeld. Het accent ligt op (inter-)ionale maatschappelijke ontwikkelingen. Doorgaans verdelen economen de maatschappij in 5 groepen: consumenten, producenten, bankwezen, de overheid en het buitenland. De Economie bestudeert elk van deze 5 groepen en hun onderlinge relaties. Economie houdt zich o.a. bezig met de vraag, hoe mensen met een bepaalde hoeveelheid middelen een zo groot mogelijke vervulling van wensen kunnen bereiken. Daarbij moeten keuzes gemaakt worden. Waarom Economie kiezen? Overal word je geconfronteerd met ontwikkelingen die economisch van aard zijn. Je kunt de krant niet openslaan, op internet surfen of een journaal kijken of er zijn raakvlakken met de Economie. Om maatschappelijke ontwikkelingen te begrijpen is de Economie steeds belangrijker geworden. Daarnaast heb je met Economie in je pakket (ook al heb je gekozen voor een ander profiel dan het E&M profiel) de mogelijkheid om in alle economische vervolgopleidingen in te stromen. 15

17 Management & Organisatie Het vak Management & Organisatie (M&O), ook een Economievak, is meer op bedrijfseconomie gericht, met onderdelen uit handelsrecht. Bij M&O maak je kennis met wat zich op economisch gebied afspeelt in zowel commerciële als in niet-commerciële organisaties. De nadruk ligt op commerciële organisaties, de ondernemingen. Je leert daarbij bedrijfseconomische vraagstukken te bekijken vanuit het gezichtspunt van de onderneming. Hoe komt een ondernemer aan het geld voor het bedrijf (financiering)? Hoe kan de ondernemer succesvol producten blijven verkopen (marketing/personeelsbeleid)? Hoe organiseer je een onderneming? Wanneer is een onderneming financieel gezond? Wat is een financieel jaarverslag, een balans en een resultatenrekening? Hoe maak je een begroting en bereken je kengetallen? De bedrijfseconomische vraagstukken bevatten veel leeswerk en veel rekenwerk. Dit vak is in geen enkel profiel verplicht en kan in het vrije deel worden gekozen worden. Het vak heeft een centraal schriftelijk examen. Kunst Kunst dramaaaahhh De oude Grieken zeiden het al: Ken uzelf. Door toneel te spelen, leer je jezelf beter kennen in allerlei situaties. Je onderzoekt de grote emoties (bang, boos, blij, bedroefd), je wordt specialist lichaamstaal, leert presenteren, samenwerken, leidinggeven, en alles over het creatief proces, en nog veel meer. Je onderzoekt spelend allerlei speelstijlen, van Shakespeare tot improvisatietoneel, van tragedie tot absurdistisch theater en film. Je zult optreden voor je eigen groep, voor kleuters en een jury van dramadocenten (meesterproef). Je wordt beoordeeld op proces (je ontwikkeling) en product (de praktijkopdracht). Kortom drama is een vak waarbij je veel zult beleven en veel zult leren. Bij kunst beeldend ga je zelf beeldend aan het werk! Je werkt naar aanleiding van een thema. Je verdiept je in dit thema vanuit een eigen gekozen probleemstelling. In klas vier zijn de opdrachten wat meer gestructureerd en in het eindexamenjaar is de uitwerking vrijwel zelfstandig. Niet alleen het eindwerkstuk is belangrijk, maar het gehele proces vanaf de eerste schetsen tot aan het eindwerkstuk. Het doel is het maken van een collectie kunstwerken, die gepresenteerd worden. Binnen de aangeboden thema s kun je kiezen voor twee-of driedimensionale uitvoering. In het eindexamenjaar vindt de belangrijkste presentatie plaats, de zogenoemde meesterproef. Voor deze expositie wordt elk jaar een passende locatie gekozen en elke leerling heeft een taak in de voorbereiding en realisatie van deze tentoonstelling. 16

18 Kunst Algemeen is een veelomvattend vak dat je kennis laat maken met de belangrijkste perioden uit de cultuurgeschiedenis. Je krijgt les in de ontwikkeling van muziek, beeldend, dans en drama door de eeuwen heen. Voor het vwo worden altijd de volgende onderwerpen behandeld: Cultuur van het Moderne, Massacultuur en nog twee andere cultuurhistorische periodes. Kunst Algemeen wordt afgesloten met een centraal examen. Dit cijfer bepaalt ongeveer de helft van het eindcijfer Kunst. De andere helft is het cijfer, behaalt voor een van de keuzevakken kunst (beeldend, of drama). Dit gemiddelde vormt je diplomacijfer. Algemene uurwetenschappen Algemene uurwetenschappen (Anw) is een vak dat in de eerste plaats verwant is met de vakken Aardrijkskunde, Biologie, Natuurkunde en Scheikunde. De leerlingen die deze vakken in hun profiel hebben hoeven niet bang te zijn alles dubbel te doen: bij Anw gaat het niet om de inhoud van de wetenschappelijke theorieën, maar over hoe de theorieën tot stand zijn gekomen en hoe de kennis tot stand gekomen is. Ook de vraag of je alles mag onderzoeken komt aan de orde. Onderwerpen die te maken hebben met: A. Leven en Gezondheid B. de Biosfeer C. Materie en D. het Zonnestelsel en Planeten komen aan de orde bij Anw. Algemene uurwetenschappen krijg je in de vierde klas, gedurende drie uur per week en wordt afgesloten met een schoolexamen. Natuurkunde Hoe kan ik met minder benzine verder rijden? Moeten we in de toekomst toch kernenergie gebruiken? Is de klimaatsverandering echt een bedreiging? Dat zijn vragen die je dagelijks in de media tegenkomt. Je kunt ook eigen vragen hebben zoals: Hoe is de uur opgebouwd? En waar komen alle stoffen eigenlijk vandaan? Wanneer is elektriciteit gevaarlijk? Waarom klinkt een C op een gitaar anders dan een C op een piano? Wat is straling? Allemaal dingen waarover je leert wanneer je uurkunde doet. Natuurlijk moet je het interessant vinden om iets te leren over hoe de uur in elkaar zit. Je moet je ook willen verdiepen in dingen die moeilijk lijken. Maar het is des te leuker als je het daarna begrijpt. Je bestudeert onderwerpen zoals krachten, bewegingen, elektriciteit, licht, geluid, straling, golven, elementaire deeltjes. Je gebruikt formules om opgaven mee te maken, je doet onderzoek, werkt met computers en wordt daarop getoetst in schoolexamens en het centraal examen. Niet makkelijk, wel leuk. Omdat je creatief, analytisch en kritisch leert denken kun je in heel veel studies en beroepen terecht, ook in het bedrijfsleven. Scheikunde Chemie, oftewel scheikunde, is overal. Alles om je heen heeft te maken met chemie, ook al sta je er niet zo bij stil. Denk maar aan de materialen waar kleding van gemaakt worden, de voedsel industrie, het ontwikkelen van medicijnen, ontwikkelen van nieuwe energieleveranciers en zuinige auto s, gadgets als mobiele telefoons, ipod s en ipads, cosmetica en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Dit wordt allemaal mogelijk gemaakt door de kennis van stoffen en het ontwikkelen van nieuwe stoffen middels chemische reacties. In de bovenbouw leer je de basis van verschillende reacties kennen. Zo kan je het dagelijks leven koppelen en begrijpen vanuit de principes van de 17

19 scheikunde. Deze kennis ontwikkel je doordat er verschillende onderwerpen behandeld worden. Zoals Redox, dat zijn reacties met elektronen overdracht, de reacties die onze batterijen mogelijk maken. Of koolstofchemie, waar vele reacties behandeld worden die worden toegepast in de voedselindustrie. Of zuur- base reacties, die veel in de analytische sector worden toegepast. En biochemie, waar DNA bekeken wordt op moleculair niveau. En nog veel meer. Kortom, een vak dat onmisbaar is voor het vormen van een goede algemene ontwikkeling als basis voor je vervolgopleiding zoals geneeskunde, farmacie, biochemie, (levensmiddelen)technologie, en nog vele andere mogelijkheden. Biologie Het vak Biologie in de tweede fase bouwt voort op wat je al hebt geleerd in de eerste drie jaar. Dat komt goed van pas want de nadruk komt nu te liggen op de toepassing van kennis en inzichten die je verworven hebt en nog gaat verwerven. Anders dan bij de meeste vakken staan de onderwerpen die we behandelen naast elkaar. Maar ze hebben wel alles met elkaar te maken: je lichaam is een ingewikkelde machine die uit veel verschillende onderdelen bestaat. De werking van elk ervan ga je leren en de samenwerking tussen de onderdelen. Er komen dus heel verschillende onderwerpen aan bod zoals je afweer tegen ziekten, gedrag, erfelijkheid maar ook ecologie. We kijken bijvoorbeeld wat griep doet, met jou als persoon maar ook waar en hoe je dan last krijgt: welke organen, weefsels, en cellen. Wat gebeurt daar dan allemaal? De uitleg die je krijgt wordt ondersteund met animaties, afbeeldingen, powerpoints en films. Je leert om je kennis en inzicht in verschillende contexten toe te passen: in het voorbeeld van griep kun je na afloop uitleggen hoe andere ziekten jou ziek kunnen maken of hoe je jezelf kunt verweren en juist gezond blijft. En dit wordt getoetst door middel van schoolexamens. Daarnaast voer je een aantal praktische opdrachten uit (bijvoorbeeld werking van enzymen, gedragsonderzoek, microscopie, veldonderzoek). Het vak wordt afgesloten met een centraal examen. Om Biologie met succes te kunnen volgen moet je de lesstof goed bijhouden. Daarnaast heb je ook enige kennis en inzicht nodig van Scheikunde en Wiskunde. Wiskunde Wiskunde speelt vaak een belangrijke rol bij je keuze, omdat er in de verschillende profielen verschillende soorten Wiskunde worden aangeboden. In het profiel Cultuur en Maatschappij is Wiskunde verplicht, maar je kunt wel kiezen tussen Wiskunde C en A. In de 4 e klas start je altijd met wiskunde A. In het profiel Economie en Maatschappij is Wiskunde A verplicht, in plaats daarvan mag je wiskunde B kiezen. In het profiel Natuur en Gezondheid is Wiskunde A verplicht, maar ook bij dit profiel kun je in plaats daarvan Wiskunde B kiezen. Als je uurkunde kiest, is wiskunde B verplicht. In het profiel Natuur en Techniek is Wiskunde B verplicht. In het profiel N&T kun je naast Wiskunde B ook nog het profielkeuzevak Wiskunde D kiezen als extra uitbreiding van de Wiskunde. Dit kan overigens ook bij het profiel N&G of E&M, maar alleen als je Wiskunde B doet in plaats van Wiskunde A. In het schema hieronder zie je de keuzes nog eens. 18

20 Profiel Profiel Wiskunde Mogelijk i.p.v. profielvak (dit is dan het profielvak) Eventuele extra keuze (alleen naast Wiskunde B) C&M Wiskunde A Wiskunde C E&M Wiskunde A Wiskunde B Wiskunde D N&G Wiskunde A Wiskunde B Wiskunde D N&T Wiskunde B Wiskunde D Let op: anders dan de letters suggereren wordt Wiskunde C wel beschouwd als de makkelijkste Wiskunde. Wiskunde C is eigenlijk wat tot nu toe Wiskunde A1 heette. Bij Wiskunde C en Wiskunde A krijg je over het algemeen meer verhaalopgaven. Het is de soort Wiskunde zoals je die ook bij sociale en economische studies gebruikt. Over het algemeen zijn de opgaven taliger en sommige leerlingen vinden dat juist lastiger. Bij Wiskunde A en Wiskunde C wordt niet alles bij het centraal examen gevraagd en zit de rest alleen in de schoolexamens. Wiskunde B is de soort Wiskunde die hoort bij de technische studies. Wiskunde B is abstracter (meer Wiskunde om de Wiskunde ). De meeste leerlingen vinden dit juist moeilijker. Bovendien wordt bij Wiskunde B bij het centraal examen 100% van de leerstof geëxamineerd. Wiskunde D kun je kiezen naast Wiskunde B in het profiel Natuur en Techniek als profielkeuzevak of in het profiel Natuur en Gezondheid of Economie en Maatschappij als keuzeexamenvak (maar daar dus alleen als je Wiskunde B kiest). Het is een nieuw vak dat bedoeld is om zowel verdieping als verbreding te bieden. De verbreding houdt een aantal extra onderwerpen in (onder andere kansrekening en statistiek). Als verdieping zal vooral de samenhang binnen de Wiskunde en tussen Wiskunde en andere exacte vakken aan de orde komen. wiskunde D kun je alleen kiezen als extra vak naast je profielkeuze- en keuzeexamenvak. dit is een vorm van verbreding. 19