Social Profit: cijfers en trends

Transcriptie

1 17/11/2016 Brussel Studiedag Onderwijs Social Profit: cijfers en trends SPREKER: Luc VAN WAES, VIVO

2 Inhoud 1. Evolutie tewerkstelling in de social profit 2. Trends in de social profit met impact op onderwijs 3. Welke uitdagingen voor Onderwijs in de toekomst 2

3 1. Social profit blijft groeien 3

4 Recente evoluties per subsector / Diensten voor gezins- en bejaardenhulp , , ,3-0,1 319 Opvoedings- en huisvestingsinrichtingen en -diensten , , ,5 1,7 327 Beschutte werkplaatsen en sociale werkplaatsen , , ,4 1,7 329 Socio-culturele sector , , ,1-1,5 330 Gezondheidsinrichtingen en -diensten , , ,2 2,9 331 Vlaamse welzijns- en gezondheidssector 7 013, , ,0 6,0 4

5 Groeiprognose: Social profit blijft belangrijke motor voor stijging van de werkgelegenheid (persbericht VERSO op basis van HERMREG Vlaams gewest) De verwachte toename van het aantal loontrekkende jobs ( in de periode ) De banengroei situeert zich hoofdzakelijk in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening en de overige marktdiensten. Voor de sector van de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening verwachten we over de hele projectieperiode bijkomende loontrekkende jobs. Dit is een gemiddelde jaarlijkse groeivoet van 2,4%. In aantal jobs uitgedrukt, zou de loontrekkende werkgelegenheid in de socialprofitsectoren stijgen van ongeveer arbeidsplaatsen in 2015 tot bijna arbeidsplaatsen in Dit komt neer op een nettojobcreatie van bijna jobs per jaar. 5

6 Prognoses lange termijn evolutie werkgelegenheid per deelsector, in percentages (basisjaar 2014 = 100) Bron: J. Pacolet Ziekenhuizen Woonzorgcentra Thuiszorg Kind & Gezin Voorzieningen gehandicapten Totale zorgsector 6

7 Astitel 18/11/2016 [titel presentatie in voetnoot aanpassen] Kenmerken Social Profit sterke vergrijzing, vooral in gezinszorg en maatwerkbedrijven (RSZ-cijfers 2015) 100% Social profit naar leeftijd 90% 80% 70% 60% >59 jaar jaar 50% jaar jaar 40% jaar 30% jaar jaar 20% jaar 10% < 25 jaar 0% 318 Gezinszorg 319 VOHI 327 Maatwerk 329 Socioculturele sector Astitel 330 Federale GZZ 331 Vlaamse welzijns. Social profit Vlaamse arbeidsmarkt 7

8 Kenmerken Social profit: enkel in socio-culturele sector en in maatwerkbedrijven relatief meer tewerkgest. WN van vreemde origine 18/11/2016 [titel presentatie in voetnoot aanpassen] 100% 90% 4,40% 2,90% 4,20% 5,20% 9,60% 5,50% 14,20% 5,20% 6,10% 6,10% 6,90% 5,00% 5,50% 5,40% 7,10% 80% 7,60% 70% 60% 50% 40% 90,30% 92,80% 84,07% 78,10% 89,80% 88,30% 88,40% 86,00% NIET-EU EU Belg 30% 20% 10% 0% PC PC PC PC PC 330 PC 331 SP TOT TW TOT 8

9 Kenmerken social profit: beperkte tewerkstelling van WN met arbeidshandicap (op basis van VOP-premies) 9

10 Bachelor verpleegkundigen Welk zorgpersoneel in de verschillende sectoren: ramingen in aantallen, Vlaamse Gemeenschap (2014) (Bron: J. Pacolet) Ziekenhuis -sector Diensten thuisverple ging + zelfstandig en Sector personen met een handicap Woonzorgcentra Gezinszorg Kinderopvang Zelfstandige kinesitherapeuten TOTAAL Gegradueerde verpleegkundigen Ziekenhuisassistent Subtotaal Verpleegkundigen Vroedkundigen Subtotaal Verpleegkundigen + vroedkundigen Verzorgenden/ zorgkundigen Kinesitherapeuten Opvoeders Begeleiders/ onthaalouders TOTAAL

11 2. Trends met impact op onderwijs Samengebracht onder 3 grote noemers: 2.1. Veranderingen in organisatie van het aanbod/zorgverlening 2.2. Verschuivingen in demografie/populatie 2.3. Veranderingen politiek/arbeidsmarktbeleid op social profit 11

12 2.1. Veranderingen in organisatie van het aanbod/de zorgverlening Client/patiënt centraal vraaggestuurd vermarkting persoonsvolgende financiering in Herdenking organisatieprocessen woonzorgcentra In de voorgestelde hervorming van KB78 is principe patiënt centraal één van de 3 hoofdpijlers (naast Multisdisciplinaire, geïntegreerde gezondheidszorg en Competente zorgverleners: zie verder) Uitdagingen voor de sector: Omgaan met concurrentie Bewaken van de kwaliteit van het aanbod Uitdagingen voor personeelsbeleid: werkorganisatie, competentiebeleid 12

13 2.1. Veranderingen in organisatie van het aanbod/zorgverlening Toename online-hulpverlening/ technologie E-health / Elektronisch patiëntendossier (EPD) Domotica M-health: ICT-toepassingen/apps op smartphone en tablet Zit ook vervat in hervormingen KB78 concept patiënt als (co-)piloot Uitdagingen voor de sector Invloed op organisatie en financiering van zorg/welzijn Impact op de rollen van patiënt/context en zorgverstrekkers Impact op competenties van zorgverleners en - voorzieningen 13

14 2.1. Veranderingen in organisatie van het aanbod/zorgverlening Ontschotting of weg van het hokjesdenken Social profit is erg versnipperd georganiseerd Principe van cliënt centraal vraagt naar meer en efficiënte, multidisciplinaire samenwerking over zorg- én welzijnssectoren heen Gezinszorg thuisverpleging Ziekenhuizen ouderenzorg kinderopvang gehandicaptenzorg Uitdagingen voor sector: Herbekijken/herschrijven van wetgeving, financieringsvormen en organisatie Competenties medewerkers (kennis, samenwerken, ) 14

15 2.2. Verschuivingen in demografie/populatie Vergrijzing en verkleuring bij werknemers Vergrijzingsverhaal is niet in elke subsector even acuut (zie eerdere cijfers), maar vast staat: Enerzijds gaat de uitstroom van werknemers enorm toenemen Anderzijds gaan heel wat werknemers langer moeten werken Verkleuring onder werknemers: nog beperkt, maar voorzichtige inhaalbeweging Uitdagingen voor sector: binnen 5 jaar wordt uitstroom in zorg en welzijn zo groot dat aandacht voor extra instroom (generatiestudenten én zijinstromers) nodig blijft; Meer aandacht voor diverse instroom Langer werken legt druk op werknemers bij wie emotionele belasting en werkdruk nu reeds hoog is 15

16 2.2. Verschuivingen in demografie/populatie Verzilvering bij zorgvragers Dit betekent vooral: toename complexe en langdurige zorgvraag door toename van groep 80-plussers Uitdagingen voor de sector Betere organisatie van de eerstelijnszorg, meer geïntegreerde zorg Meer afstemming tussen zorgverstrekkers (via oa EPD) Meer nood aan geriatrische specialismen Verkleuring bij zorgvragers Verkleuring betekent dat steeds meer patiënten/cliënten uit andere culturen, beroep doen op onze zorg- /welzijnsfaciliteiten Uitdagingen voor de sector: Open staan voor cultuursensitieve zorg Werknemers er op voorbereiden/vormen, startend in onderwijs 16

17 2.2. Verschuivingen in demografie/populatie Mondiger en moderner cliënteel: Alles wordt opgezocht, cliënt is beter geïnformeerd dan vroeger Cliënt gebruikt meer en meer sociale media, ook mbt zijn/haar eigen gezondheids- en welzijnstoestand Uitdagingen voor de sector Zelf beter geïnformeerd en georganiseerd zijn Omgaan met meer druk omwille van juridische dreiging Omgaan met cliënten die omgang met sociale media normaal vinden, en grenzen privacy aftasten 17

18 2.3. Veranderingen politiek /arbeidsmarktbeleid op social profit Besparingen: Bij verschillende deelsectoren volgt het budget niet de groei van de noden in de sector Efficiëntie-oefeningen zijn overal aanwezig Nieuwe regelgeving houdt deels ook besparing in Uitdagingen voor de sector: slimmer organiseren wordt de uitdaging bv. in de ouderenzorg (waar onvoldoende middelen zijn overgekomen na federaal verhaal) 18

19 2.3. Veranderingen politiek /arbeidsmarktbeleid op social profit Doelgroepenbeleid Hoewel langdurig werkzoekenden en etnisch culturele minderheden, samen met 55-plussers, het minst makkelijk aan het werk geraken (cfr. Cijfers VDAB), focust doelgroepenbeleid Vlaamse regering op: Jongeren/ Ouderen 55+ maar niet voor social profit Mensen met een arbeidshandicap Uitdagingen voor de sector: Weinig stimuli voor doelgroepen die nochtans, naast deze van de Vlaamse regering, een plaats verdienen in de sector Sterkere druk op doorstroming naar NEC vanuit sociale economie 19

20 2.3. Veranderingen politiek /arbeidsmarktbeleid op social profit Gewijzigd beleid Evenredige ArbeidsDeelname (EAD): EAD-conceptnota wordt stilaan uitgerold geen diversiteitsplannen meer, maar ook geen KMO-portefeuille voor social profit verdwijnen van Jobkanaal, diversiteitsconsulenten Uitdagingen voor de sector: Met minder rechtstreekse ondersteunende middelen toch trachten organisaties bij te staan op het vlak van Evenredige Arbeidsdeelname 20

21 3. Uitdagingen voor Onderwijs 3.1. Kan onderwijs de nog steeds groeiende nood aan zorgpersoneel volgen? 3.2. Moet het onderwijsaanbod personenzorg en hoger onderwijs, veranderen ifv de evoluties die op ons afkomen? 3.3. Moet op nieuwe/andere competenties gefocust worden? 21

22 /11/2016 [titel presentatie in voetnoot aanpassen] 3.1. Kan onderwijs de nog steeds groeiende nood aan zorgpersoneel volgen? Evolutie van het aantal afgeleverde diploma s (bruto cijfers) in de opleidingen tot verzorgende, zorgkundige en begeleiders kinderopvang (Vlaamse Gemeenschap, ) BSO-verzorgende (2de jaar, 3de graad) BSO-thuis-en bejaardenzorg/zorgkundige (3de jaar, 3de graad) BSO-kinderzorg (3de jaar, 3de graad) VDAB-begeleider in de buitenschoolse kinderopvang VDAB-polyvalent verzorgende VDAB-zorgkundige BSO-Personenzorg (3de jaar, 3de graad) VDAB-begeleider in de kinderopvang 22

23 Evolutie van aantal afgestudeerden de opleidingen tot zorgberoepen, , Vlaamse Gemeenschap, netto cijfers Verzorgenden/zorgkundigen/kinderzorg TSO-doorstroomrichtingen Opvoeders/begeleiders Logistiek Verpleegkunde en vroedkunde Sociaal werkers Paramedici Kinesitherapeuten 23

24 3.2. Moet het onderwijsaanbod personenzorg en hoger onderwijs, veranderen ifv de evoluties die op ons afkomen? 18/11/2016 [titel presentatie in voetnoot aanpassen] Discussies lopend over afstemming: Logistiek / Verzorgende / Zorgkundige / HBO5 verpleegkunde / Bachelor Verpleegkunde Nota hervorming KB78: Wat met Health Care assistent Wat met bekwame helpers? 24

25 Zie website 25

26 26

27 Wat met huidig aanbod na modernisering S.O. 27

28 3.3. Moet op nieuwe/andere competenties gefocust worden? Verschillende bronnen (SARR, VLOR, KB78 ) bevestigen dat we in de richting gaan van meer aandacht aan generalistische competenties naast specialistische in zorg en welzijn Waarom? het kunnen beluisteren van vragen en behoeften van zorgvragers staat centraal Welke generalistische competenties? Voorbeelden: Communicatie- en nieuwe gesprekscompetenties Oprecht luisteren Openheid Domeinoverstijging Samenwerken binnen team Zelfreflecterend vermogen Digitale competenties 28

29 Streven naar algemeen beroeps- en competentieprofiel in Nota hervorming KB 78 29

30 3.3. Aandachtspunten bij focus op generalistische competenties Lat niet te hoog leggen, instroom niet in gevaar brengen Generalistische competenties op verschillende niveaus definiëren Instapvoorwaarden te (her)bekijken, ermee rekening houdend dat in een team gewerkt wordt (niet alle leden ervan moeten alle competenties beheersen) Visie op de zorgprofessional moet meer rode draad worden in opleidingen Meer tussentijdse evaluatiemomenten om tijdig bij te sturen Stages anders gaan opvolgen, met meer aandacht naar attitude Druk op begeleiding in het werkplekleren in de sector wordt enorm: Verdere toename van aantal stages ( nu 1 stagiair per 3 werknemers) samenwerking tussen mentoren en stagebegeleiders verhoogt 30

31 Conclusies Boeiende maar moeilijke tijden Veel wetgevende wijzigingen op korte termijn Toenemende vermarkting: zoeken naar evenwichten Druk op organisaties: efficiëntieverhoging, lastiger personeelsbeleid, Wijzigende beroepen en competenties: Vraag naar andere/hogere (aanwervings)profielen Vraag naar meer generieke competenties en attitudes Druk op verandering beroepen en onderwijsprogramma s Druk op beroepenstructuur Maar: nog steeds veel instroomnoden, ook voor kansengroepen, zij het met minder ondersteunende middelen (cfr EAD-beleid) 31

32 18/11/2016 competentienoden voor de toekomst Bedankt voor jullie aandacht! Surf ook eens naar ONDERWIJS ARBEIDS- MARKT LEVENSLANG LEREN DIVERSITEIT FONDSEN ICOBA SAINCTELETTESQUARE 13-15, 1000 BRUSSEL T F INFO@VIVOSOCIALPROFIT.ORG 32