Toekomst. Nieuwe wegen van de industrie. Vijf landen, één toekomst? Wetenschap en fictie. Wij grijpen de toekomst met beide handen aan!

Transcriptie

1 Toekomst Editie 2015 voestalpine magazine Wij grijpen de toekomst met beide handen aan! Nieuwe wegen van de industrie Economische ontwikkeling, maatschappelijke meerwaarde Vijf landen, één toekomst? Succesmodel Silicon Valley wat ze in Bangalore, Chili, Londen en Ruanda van de Californiërs willen leren Wetenschap en fictie Van de fantasie naar de nieuwe technologie

2 voestalpine informatie Wij grijpen de toekomst met beide handen aan. Beste lezers, Onder het motto Wij grijpen de toekomst met beide handen aan. verduidelijkt onze nieuwe imago- en merkcampagne 2014 wat ons vormt: wij, de medewerkers, met onze persoonlijke sterke kanten! Onze dagelijkse inzet, onze liefde voor het detail en ons plezier in uitdagingen, zij het in ons werk of privé, staan voor onze veelzijdigheid. Door de bijgevoegde dvd met alle twaalf films in twaalf talen leert u onze hoofdrolspelers van de campagne beter kennen en maakt u voor een moment deel uit van hun leven. U krijgt authentieke en ontroerende kijkjes in hun dagelijkse leven en heeft de mogelijkheid verrassende en onverwachte dingen te ontdekken waarmee ons concern zich bezig houdt. Wanneer was u er voor het laatst blij mee dat u iets leert of zojuist heeft geleerd? Leren is net als tegen de stroom in roeien. Als je ermee ophoudt, drijf je achteruit, zei ooit de Chinese filosoof Laotse. Wie iets leert, doet dat vaak voor de gemeenschap, maar ook altijd nog veel meer voor zichzelf, want de wil om te leren is familie van de wens naar zelfverwezenlijking. Steeds meer mensen vinden het belangrijk zich na hun oorspronkelijke opleiding verder te ontwikkelen. In hoeverre geldt dat ook voor onze maatschappij? Waarom vertoont zij vaak een hoge mate van leervermogen, terwijl zij dan weer in gedragspatronen terugvalt die men allang als afgedankt beschouwde? Waar ligt de sleutel tot leervermogen? Met deze en andere vragen houden de auteurs van dit nummer zich bezig. Laten wij dit verklappen: wij zijn nog lang niet aan het einde van onze mogelijkheden beland. Doe vandaag iets waarvoor je jezelf in de toekomst dankbaar zult zijn. dat antwoordde voestalpine-medewerkster Dimakatso Matehbula uit Zuid-Afrika op onze vraag welk advies zij komende generaties zou willen meegeven. Een advies dat voor de jonge mensen in de bijdrage Jonge uitvinders al vanzelfsprekend is. Met hun frisse ideeën lukt het hun zelfs op ervaren experts indruk te maken. Ook wij moeten nog meer leren als wij de energievoorziening voor komende generaties veilig willen stellen. Bij de olie- en gaswinning zijn er veelbelovende nieuwe ontwikkelingen, zoals Antje Ellwanger laat zien. En als u op het gebied van energie en mobiliteit over onze schouder wilt kijken, neem dan even de tijd voor de bijgevoegde dvd met films over succesverhalen van ons concern in twaalf talen. Juist het bedrijfsleven wordt door permanente soms smartelijke leerprocessen gevormd: zo is het thans onbetwist dat vooral in conjunctureel moeilijke tijden een sterke industrie een land, een regio meer weerstand schenkt. Maar welke kant gaat de industrie van de toekomst eigenlijk op? Petra Hannen houdt zich met die vraag bezig. Een succesvolle industrie van de 21e eeuw heeft in elk geval ook nieuwe, extra dimensies bij de informatietechnologie nodig. In de Bay Area van San Francisco is het voorgedaan. En tot op de dag van vandaag wordt steeds weer getracht dit succesmodel in de rest van de wereld te kopiëren. Onze reporters onderzoeken in vijf landen waar het volgende Silicon Valley ontstaat. Deze en andere spannende onderwerpen van Toekomst zult u hopelijk met plezier lezen en wie weet, misschien wordt u daardoor geïnspireerd zelf meer over een van de onderwerpen te weten te komen? Met vriendelijke groet Wolfgang Eder, CEO voestalpine AG 1 3

3 Inhoud Er zijn Vooruit denken Nieuwsgierig blijven Editie 2015 Hoe stellen wij grondstoffen voor de komen- de generaties veilig? blz. 46 Verbinding tussen China en Europa: de Zijderoute blz. 52 Collectieve kunst: internet stimuleert de creativiteit blz Onze wereld Hoe zal de wereld van morgen eruitzien? 8 Meewerkenden De mensen die dit magazine hebben gemaakt 8 Impressum 12 Het moet persoonlijk zijn Interview met Alex Hunter over de wetenschap van marketing 14 Onze toekomst Wat de mensen van voestalpine verwachten 16 Goede ideeën verbinden Het fenomeen van de TED-conferenties 20 Jonge uitvinders Schrandere talenten die de wereld veranderen 28 Nieuwe wegen van de industrie Economische ontwikkeling, maatschappelijke meerwaarde 34 Mobiliteit van de toekomst Hoe wij ons binnenkort op wegen, rails en in de lucht kunnen gaan voortbewegen 36 Vijf landen, één toekomst? Succesmodel Silicon Valley wat ze in Bangalore, Chili, Londen en Ruanda van de Californiërs willen leren 46 Grondstoffen voor de volgende generatie Vooruitgang bij de olie- en gaswinning 52 Nieuwe goederen op oude wegen Wij bezoeken drie plaatsen aan de herontdekte Zijderoute 60 Collectief creatief Hoe de social media de kunst revolutioneren 64 De toekomst in vliegen Nieuwe wegen in de luchtvaart 70 Slimme huizen Hoe wij morgen zullen wonen 72 Wetenschap en fictie Van de fantasie naar de nieuwe technologie 4 5

4 Onze wereld Hoe zal onze wereld van morgen eruitzien? Dit zijn de plekken waar wij in dit nummer onderzoek naar doen. Victoria Mexico New York Londen Dostyk Bangalore Xi an Victoria, Canada Ann Makosinski vond op haar vijftiende een zaklamp uit die op handwarmte werkt. Jonge uitvinders blz. 20 Sierra Leone New York, USA Man Bartlett maakte van een busstation een interactief kunstplatform. Collectief creatief blz. 60 Bolivia Mexico Een stabiel loonniveau, lage belastingen en een betrouwbare valuta maken van het land een aantrekkelijke industrielocatie. Nieuwe wegen van de industrie blz. 28 Chili Johannesburg Bolivia Een land dat geen technische producten maakt, loopt tegenwoordig achterop. Nieuwe wegen van de industrie blz. 28 Chili Chilecon Valley als nieuw Silicon Valley? Met Start-up Chile wil Chili een centrum voor ondernemers in de regio zijn. Vijf landen, één toekomst? blz. 36 Londen, Groot-Brittannië Zonder hulp heeft Londen een ITwijk gekregen. Vijf landen, één toekomst? blz. 36 Sierra Leone Nood maakt vindingrijk: Kelvin Doe bouwt van schroot generatoren en een zender. Jonge uitvinders blz. 20 Johannesburg, Zuid-Afrika Dimakatso Mathebula adviseert: Doe vandaag iets waarvoor je jezelf in de toekomst dankbaar zult zijn. Onze toekomst blz.14 Bangalore, India India wil Silicon Valley nastreven. Vijf landen, één toekomst? blz. 36 Dostyk, Kazachstan De spoorlijn van China naar Europa brengt het stadje tot bloei. Nieuwe goederen op oude wegen blz. 52 Xi an, China Men is erin geslaagd deze stad op de nieuwe Zijderoute aan te sluiten. Nieuwe goederen op oude wegen blz

5 Impressum Meewerkenden De mensen achter Toekomst Meewerkenden Hoe de toekomst eruit zal zien, kunnen wij niet voorspellen. Maar met onze ideeën van nu geven wij vorm aan de wereld van morgen en bereiden ons zo voor op een toekomst zoals wij die wensen. Wij hebben mensen op de hele wereld verzocht ons over hun ideeën, nieuwe ontwikkelingen en vernieuwende innovaties te vertellen: van India tot Chili en van Groot-Brittannië tot Ruanda. Enkele mensen die aan deze editie van Toekomst hebben meegewerkt, willen wij u hier op deze bladzijden voorstellen. Impressum Petra Hannen Journaliste ( Duitsland ) De onderwerpen die Petra Hannen behandelt zijn voornamelijk grondstoffen, energie en consumptie. Voor dit nummer zoekt zij Nieuwe wegen van de industrie. Hannen woont en werkt als vrije journaliste en researcher in Berlijn. blz. 28 André Uhl Redacteur ( Duitsland ) André Uhl is mede verantwoordelijk voor concept en redactie van Toekomst. Hij heeft geografie gestudeerd en onderzoekt vragen van de maatschappijontwikkeling; hij woont en werkt als redacteur en vrije journalist in Berlijn. blz. 32 Jesko Johannsen Journalist en mediatrainer ( Ruanda ) Jesko Johannsen zoekt voor Duitse zenders naar verhalen waarmee een andere kijk op Afrika mogelijk is. Ons legt hij uit hoe Ruanda de IT-hub van Afrika wil worden. Bovendien werkt hij aan een kinderboekenserie: Simon in Ruanda. blz. 36 Eigenaar en mediabezitter: voestalpine AG voestalpine - Strasse Linz, Oostenrijk Uitgever: Peter Felsbach Hoofdredactie: Maria Reibenberger T / / maria.reibenberger@voestalpine.com Concept, redactie en vormgeving: Commandante Berlin GmbH Eigenaar: Toni Kappesz Schröderstrasse Berlin, Duitsland Druk: Kontext Druckerei GmbH Spaunstrasse 3a 4020 Linz, Oostenrijk Mathis Rekowski Illustrator ( Duitsland ) Mathis Rekowski werkte na zijn studie bij diverse filmproducties en reclame-agentschappen. Thans creëert hij als vrije illustrator fantasierijke en kleurige afbeeldingen voor klanten als Mercedes, Delta Airlines of voestalpine. blz. 36 Ellen Lee Journaliste ( USA ) Ellen Lee is economie- en technologiejournaliste en werkt onder meer ook voor de Washington Post en CNBC. Voor ons zoekt zij in Silicon Valley naar factoren die de IT-locatie tot datgene maken wat hij nu is. blz. 36 Dinara Nurusheva & Nurtas Janibekov Onderzoekers ( Kazachstan ) Dinara Nurusheva houdt zich vooral met de politieke economie en de regionale belangen van Kazachstan bezig. Nurtas Janibekov concentreert zich op wereldgeschiedenis en -politiek. Hij is expert voor geopolitiek en geo-economie. blz

6 Er zijn Mensen houvast en zekerheid geven. Dankzij onze decentrale structuur kunnen wij sneller ageren en reageren; op die manier zijn wij bereikbaar voor iedereen die ons nodig heeft en trachten met een zeer hoge mate van flexibiliteit en dynamiek aan hun behoeften te voldoen. Wij pakken problemen bij de wortel aan en houden niet op, want het is de moeite waard voor de toekomst te strijden. 12 Het moet persoonlijk zijn Interview met Alex Hunter over de wetenschap van marketing 14 Onze toekomst Wat de mensen van voestalpine verwachten 16 Goede ideeën verbinden Het fenomeen van de TED-conferenties 20 Jonge uitvinders Schrandere talenten die de wereld veranderen 10 11

7 Er zijn Er zijn Het moet persoonlijk zijn Tekst Björn Lüdtke Wat Alex Hunter precies doet, is niet met een simpel woord te beschrijven. Vroeger noemde hij zichzelf een Independent Digital Ninja, maar dat doet hij inmiddels niet meer, want de mensen weten nooit zo precies wat hij daarmee bedoelt en raken in de war. Hunter zegt van zichzelf dat hij graag in de digitale wereld onderweg is; hij is erdoor gefascineerd en ook door hoe zij alles verandert. Hij kijkt graag waar mensen zoal warm voor lopen en daar praat hij dan met hen over. Maar wat voert hij nu eigenlijk de hele dag uit? Alex Hunter is Public Interview met Alex Hunter over de wetenschap van marketing Speaker, investeert in startups en realiseert allerlei producten in het net van het eerste idee op een Marketing is eigenlijk een vrij emotionele zaak velletje papier tot en met het kanten-klare product. Hoewel hij als expert voor branding en communicatie geldt, beweert hij van zichzelf dat hij privé en in zijn dagelijks leven niet beter communiceert dan ieder ander. Maar wel kijkt hij oplettender naar tvreclame dan anderen. En met die analytische kijk op marketing doen de klanten die hij adviseert, hun voordeel. Voordat hij voor zichzelf begon was hij bij de Virgin Group voor de globale digitale strategie verantwoordelijk en hielp de oprichter Richard Branson zijn airline te maken tot wat zij nu is. In het interview vertelt Hunter ons wat hij aan marketing zo fascinerend vindt en waarom wij de mensen aan het andere uiteinde van de muisklik niet mogen vergeten. PerformanceIN U heeft eens gezegd de wetenschap van marketing fascinerend te vinden. Op welke principes berust zij? Ja, dat klopt. De focus van mijn filosofie ligt bij het evenwicht van verstand en emotie, techniek en menselijkheid. Er wordt vaak over het hoofd gezien dat marketing en de reactie daarop eigenlijk een vrij emotionele zaak is. Beslissingen zijn niet altijd de logische reactie op feiten zoals de eigenschappen en de prijs van een product. Ik neem een besluit op basis van het gevoel waarmee ik op een belevenis reageer op het koopbeslissingsproces, de service of reclame. Na een ervaring waarbij wij ons slecht voelen is de waarschijnlijkheid dat wij het product nog eens kopen, vrij laag, maar omgekeerd geldt dat ook. Hoe functioneert succesvolle communicatie tegenwoordig? Tot dusver hebben wij alleen maar onze digitale processen geoptimaliseerd: uit elke klik, elke zoekbewerking en elke proberen wij de laatste cent te persen. Maar ik denk dat dit vaak op kosten van de menselijke component gebeurt. Wij hebben de neiging te vergeten dat aan de andere kant van de klik een mens zit, die het altijd prettiger zal vinden met een ander mens te communiceren. Vooral als er eens iets misloopt. Wij moeten erin slagen de digitale processen zo goed te blijven optimaliseren, er echter een persoonlijk tintje aan te geven zoals wij dat van vroeger kennen. Ik zou zelfs zover gaan te willen zeggen dat er weer brieven met de hand worden geschreven om bij de consument een goed gevoel teweeg te brengen. Ik denk dat grote ondernemingen vrezen zoiets met miljoenen klanten niet te kunnen bewerkstelligen. Dat kan wel waar zijn, maar zolang je je processen een menselijk tintje kunt geven, zul je steeds voorop lopen vergeleken met de concurrentie die alleen naar automatisering streeft. In de communicatie gaat het niet meer om business-to-consumer of business-to-business, maar om people-to-people. Kunt u ons wat vertellen over de wereld van de communicatie en branding zoals die er in de toekomst uit zal zien? Ik denk dat er een verdere democratisering zal plaatsvinden. Vijf tot tien jaar geleden gingen er stemmen op dat merken niet langer eigendom van de ondernemingen zullen zijn, maar van de klanten. Dat is nu aan het gebeuren. Uiteraard worden zij nog steeds door de ondernemingen gedefinieerd, maar ook door wat de consument er online en offline over zegt. Bovendien denk ik dat ondernemingen zich steeds meer van de traditionele reclame afkeren en met ultradoelgerichte, relevante communicatie gaan werken. Een foto van een auto met een logo eronder, dat kan zo niet meer. Je moet verschillende klanten doelgericht benaderen, Alex Hunter, expert voor branding en communicatie ook als je hun hetzelfde product wilt verkopen. Dus hoe moet je de klanten benaderen? Die ondernemingen zullen succes hebben die erin slagen een evenwicht te vinden tussen wat zij over een klant weten en de experience die zij voor hem persoonlijk creëren. Dat is niet altijd hetzelfde en wij hebben vaak de neiging te zeer op de techniek te leunen, terwijl wij haar eigenlijk moeten gebruiken om de belevenis voor de mens te verbeteren. Het is natuurlijk geweldig als je een klant kunt reactiveren door hem aan een niet afgesloten transactie te herinneren of hem een te sturen over een product dat hij ooit heeft gekocht. Maar een groot gedeelte van de mensen vindt dat onprettig of opdringerig. De klant mag niet te weten komen hoe gecompliceerd het er achter de coulissen aan toe gaat. De essentie van een goede klantenservice is de illusie van magie: het gaat vanzelf

8 Er zijn Er zijn Onze toekomst Tekst Björn Lüdtke Wat de mensen van voestalpine verwachten ZHU YI QIAN ( 5 ) Kleuterschoolkind Suzhou, China 1. Waar verheugt u zich in het volgende jaar op? 2. Welke dromen wilt u nog realiseren? 3. Wat zou u komende generaties graag willen meegeven? 4. Hoe en waarheen gaan wij in de toekomst reizen? WILL DONOVAN ( 16 ) Scholier Missouri City ( Texas ), USA Te veel techniek is slecht voor jullie hersenen. 1. Ik verheug mij op het baseballseizoen en dat ik voor mijn highschool mag spelen. 2. Ik wil in de MLB ( Major League Baseball ) spelen, miljonair worden en trouwen. 3. Te veel techniek is slecht voor jullie hersenen. 4. Met innovatieve raketten, ver het zonnestelsel in. DIMAKATSO MATHEBULA ( 29 ) Disponente Johannesburg, Zuid-Afrika Houd van je ouders. 1. Ik wil graag een broertje. 2. Ik wil lerares worden. 3. Houd van je ouders. 4. Ik zou graag naar Disneyland gaan. HELENE EGARTNER ( 26 ) Sales Administrator Bruck an der Mur, Oostenrijk Doe vandaag iets waarvoor je jezelf in de toekomst dankbaar zult zijn. Geniet van je mooie leven! 1. Ik verheug mij op een fantastische vakantie in Zuid- Afrika. 2. Ik wil graag een wereldreis maken. 3. Het leven is mooi en vol verrassingen. Geniet ervan. 4. In de toekomst reizen wij met lichtsnelheid overal heen waar wij willen. Blz Private 1. Op mijn studie logistiekmanagement. Voor het verleden heb ik weinig belangstelling. Ik concentreer mij er liever op wat het volgende jaar gaat brengen. 2. Ik wil mijn doelstellingen bereiken. Sommige mensen kennen gewoon geen grenzen. Zo iemand ben ik. Mijn dromen verraden mijn geheimen en de toekomst belooft voor mij kracht, vervulling en succes. 3. Doe vandaag iets waarvoor je jezelf in de toekomst dankbaar zult zijn. Alleen omdat het verleden niet zo was als jij wilde, betekent dat niet dat jouw toekomst niet beter kan zijn dan jij je ooit had voorgesteld. 4. Als je bedenkt hoe de technologische vooruitgang ons leven verandert, beamen wij ons misschien binnenkort wel naar onze volgende vakantiebestemming

9 Er zijn Er zijn Goede ideeën verbinden Tekst Anne Kammerzelt Het fenomeen van de TED-conferenties Dr. Brené Brown bij TEDxHouston 2010 TEDxHouston / Flickr / Photo courtesy of Blue Lemon Photo ( CC BY- NC- SA 2.0 ) Kennis is macht. Zo luidt een uitspraak van de Engelse filosoof Francis Bacon. Dat is nog steeds waar. Dat is nog steeds waar; alleen is de manier waarop wij aan informatie komen en kennis doorgeven, de afgelopen jaren dankzij het World Wide Web radicaal veranderd. De globale netwerkvorming door internet heeft zowel het genereren als het verspreiden van informatie versterkt. De ideeënconferentie TED is een instelling die het doel nastreeft kennis vrij toegankelijk te maken. TED, oorspronkelijk als jaarlijkse conferentie in Monterey, Californië gestart, maakt door de eigen website, waar de beste conferentielezingen als video s gratis op het net worden geplaatst, een groot spectrum aan informatie beschikbaar. Informatie die vóór de digitale revolutie voorbehouden was aan een elitair groepje. Achter TED, de afkorting voor Technology, Entertainment, Design, staat een US-Amerikaanse non-profitorganisatie, die innovatieve ideeën wil verspreiden en voor een wereldwijd publiek toegankelijk maken. Naar Wat als experiment op kleine schaal begon, is inmiddels een wereldwijde beweging geworden het motto Ideas Worth Spreading stellen clevere uitvinders, virtuose musici, politieke voordenkers of andere toonaangevende mensen hun ideeën in de vorm van 18 minuten lange live-talks voor en vervolgens in de vrij toegankelijke video s. De lijst van prominente sprekers is lang. Persoonlijkheden zoals de Britse astrofysicus Stephen Hawking, die over het ontstaan van het heelal refereerde, Microsoft-oprichter Bill Gates, die over CO 2 -uitstoot en de gevolgen daarvan voor de klimaatverandering sprak, of de Googleoprichters Larry Page en Sergey Brin zijn al te gast geweest. En de belangstelling is groot: de video s van de speeches, die door ontelbare vrijwillige helpers in 100 talen worden vertaald, zijn op ted.com al enkele miljarden malen bekeken. De lezingen zijn veel persoonlijker, korter en op een bepaald idee gefocust dan andere voordrachtsformaten. Onze communicatiecultuur verandert sterk leidinggeven betekent thans steeds meer inspirerend kunnen communiceren, verklaart Stephan Balzer, curator van de Duitse TEDx-evenementen

10 Er zijn Er zijn De eerste conferentie vond in 1984 in Californië plaats. Hoe vernieuwend de talks van destijds al waren, wordt achteraf duidelijk: tijdens een speech werd de eerste Mac-computer gepresenteerd. Niemand kon destijds vermoeden wat Apple daarmee voor een ongelooflijk succes zou hebben. Financieel echter was deze eerste conferentie een flop; daarom duurde het zes jaar tot de volgende werd georganiseerd. Sinds 1990 vinden de TED-conferenties nu elk jaar plaats. Wat als experiment op kleine schaal begon, is inmiddels een wereldwijde beweging geworden. Naast de oorspronkelijke conferentie zijn er thans talrijke andere formaten met verschillende onderwerpen, zwaartepunten en groottes. Op de voorgrond staan daarbij de Het unieke succes van TEDx is grotendeels aan een trouwe community te danken evenementen TEDx, de zelfstandige dochterconferenties, die volgens de regels van het voorbeeld zijn georganiseerd. De x staat voor independently organized event, bij wijze van spreken de franchise-variant van dit formaat, die overal ter wereld en grotendeels onafhankelijk wordt georganiseerd. TEDx biedt de mogelijkheid events met hetzelfde globale perspectief ook op lokaal niveau te doen plaatsvinden. Iedereen die een idee voor een conferentie heeft, kan deze in eigen regie organiseren. In overeenstemming met het TED-motto Ideas Worth Spreading zorgt ook TEDx ervoor dat goede ideeën worden verspreid en gratis aan een wereldwijd publiek ter beschikking gesteld. Weliswaar zijn bij de TEDx-conferencties geen gerenommeerde persoonlijkheden zoals bij de grote broer TED te vinden, maar de in ruim 130 landen plaatsvindende TEDx-conferenties zorgen met een groot spectrum aan onderwerpen voor gepassioneerde discussies, spannende inkijkjes en nieuwe inzichten. Het unieke succes van TEDx is grotendeels aan een trouwe community te danken, die op de hele wereld warm loopt voor de zaak, hard werkt en haar tijd ter beschikking stelt. Daarbij worden ook hier alle lezingen als video opgenomen en belangstellenden vrij toegankelijk aangeboden. Dat betekent niet alleen dat internationale kennis en informatie wordt gebundeld, maar ook dat de ideeën, wensen en toekomstvisies van enthousiaste mensen aan de andere kant van de aardbol worden waargenomen. Zo geeft bijvoorbeeld de lezing van Kamau Gachigis Scaling up technical education bij TEDxNairobi in Kenia een overzicht van het toenemende belang van technische opleidingen in Nairobi. Sangeetha Isvaran spreekt bij TEDxSairam over sociale vernieuwingen in India. En wie meer wil weten over de mogelijkheid wensen en dromen te modi- Craig Venter en TED-curator Chris Anderson in gesprek over synthetisch leven TEDxNairobi 2013 in het World Agroforestry Center ( ICRAF ) Steve Jurvetson / Flickr ( CC BY 2.0 ) Joshua Wanyama / Flickr ( CC BY- NC 2.0 ) Het doel is nieuwe ideeën te verspreiden en voor een wereldwijd publiek beschikbaar te maken ficeren, die moet naar Jhon Bucurú s TEDxCazuca-talk Sueños que transforman uit Colombia kijken. Op de hele wereld kan deze informatie uit de eerste hand niet traditioneel door de dagbladpers, maar direct door sprekers van de betreffende community worden afgeroepen. Om de licentie voor een TEDx-event te krijgen, moeten de organisatoren een uitvoerig selectieproces doorlopen, waarbij hun favoriete onderwerpen en plaatsen, maar ook hun persoonlijke motieven worden onderzocht. Zij verplichten zich bindende regels op te volgen om het democratische en sociale karakter van het idee te beschermen. Eigenlijk is het onmogelijk er één talk uit te lichten, vindt Lara Stein, een van de oprichters van TEDx, maar Brené Brown s TEDxHoustontalk The power of vulnerability bewijst zeer zeker waartoe de community in staat is. Die lezing over twijfel aan jezelf als motor voor succes, creativiteit en liefde is ongelooflijk inspirerend en is een van de meest bekeken bijdragen op ted.com geworden. Het is in elk geval het beste gewoon zelf op de site te kijken en naargelang je interesse door de vele lezingen te klikken. Of misschien zelfs een eigen TEDx-event te organiseren, want de community bestaat uit mensen die er heilig van overtuigd zijn dat grote ideeën de wereld kunnen veranderen. En daarvoor is eigen initiatief nodig. Wie live bij een van de wereldwijde evenementen of per online-video anderen tot nadenken wil stimuleren, die moet zijn kansen benutten en zijn idee in de hele wereld uitdragen. Aantal landen waar TEDxconferenties reeds hebben plaatsgevonden

11 Er zijn Er zijn Jonge uitvinders Tekst Kathrin Gemein Mensen die innovaties bevorderen, zijn gekenmerkt door een enorme nieuwsgierigheid en het vermogen met een frisse blik naar de vertrouwde gang van zaken te kijken. Daarnaast zijn vakmanschap en beroepservaring vereist meestal tenminste. Maar vaak komen juist jonge mensen op ideeën die de wereld kunnen veranderen. Wat ook goed is: tenslotte hebben zij de toekomst. Digitale rendering van een installatie van The Ocean Cleanup Blz The Ocean Cleanup Zee zonder plastic Boyan Slat Toen de destijds 16 jaar oude Boyan Slat aan de Griekse kust ging duiken, zag hij vrijwel alleen plastic afval maar geen vissen meer. En hij vroeg zich af: Waarom ruimen we niet gewoon op? Met een team van honderd mensen werkte Slat een studie uit die in een vrij simpel idee culmineerde een honderd kilometer lang complex van drijvende barrières. Dankzij de natuurlijke zeestroming zou het plastic de twee in een hoek van 120 graden geplaatste armen van de barrière in drijven. Dit drijvende materiaal zou achtmaal per jaar door een schip worden afgehaald. En de dieren zouden zonder problemen langs de barrière kunnen zwemmen. Momenteel wordt er aan de realisering gewerkt

12 Er zijn Er zijn Radiostation uit elektroschroot Kelvin Doe Nood maakt vindingrijk. Dit motto heeft Kelvin Doe behartigd. Omdat in zijn woonplaats in Sierra Leone stroom slechts enkele uren per dag beschikbaar is, heeft hij, toen hij vijftien was, elektroschroot verzameld en zonder enige hulp zo lang geprutst tot hij een stroomgenerator had gebouwd. Dat was al indrukwekkend, maar Doe heeft bovendien uit het schroot een radiozender gefabriekt en verzorgt daarmee als dj Focus een dagelijks programma. Zulke biografieën blijven zelden verborgen daarom nodigde een onderzoeker van het befaamde Massachusetts Institute of Technology ( MIT ) de jongen uit voor een stage in de VS. Het zendingsbewustzijn van de teenager loonde de moeite. James Mollison / COLORS Magazine Saskia Vanderstichele Lego-auto met luchtaandrijving Raul Oaida Een auto van legostenen bouwen en daarmee gewoon wegstuiven: dat is vast een droom van veel kinderen. Toen hij 20 was, bouwde Raul Oaida met legostenen een levensgrote auto; alleen de banden en de dragende onderdelen zijn niet van plastic. De motor wordt met lucht aangedreven en de auto doet het echt. Eerder had de Roemeense knutselaar al een lego-spaceshuttle ontworpen, die met behulp van een heliumballon 35 kilometer is opgestegen. Bovendien zit er een jetbike in zijn portfolio. De beschrijving die Oaida van zichzelf geeft, past dus precies: hij noemt zichzelf een maker of things

13 Er zijn Er zijn Licht uit lichaamswarmte Ann Makosinski Dat je enorm warm kunt lopen voor het opslaan van elektriciteit als je vijftien bent, is vrij ongewoon. De Canadese Ann Makosinski dacht erover na dat mensen een bron van onbenutte warmte-energie zijn en er een manier moet zijn om die energie niet gewoon te laten verdwijnen. En zo ontwikkelde Makosinski de Hollow Flashlight, een zaklamp die met lichaamswarmte werkt. Daarvoor moet aan bepaalde voorwaarden zijn voldaan. De buitentemperatuur mag hoogstens 16, de lichaamstemperatuur moet minstens 36 graden zijn. Door dit temperatuurverschil ontstaat er elektrische spanning en daarmee kan de Hollow Flashlight echt 20 minuten lang branden. Darren Stone / Times Colonist Scott Stuppi Communicatie door adem Arsh Shah Dilbagi Als bij verlamde mensen de stem weigert, is contact met de buitenwereld vaak haast niet meer mogelijk. Maar Arsh Shah Dilbagi geeft hun een stem terug. Op 16-jarige leeftijd heeft de scholier een communicatie-apparaat ontwikkeld dat met ademlucht werkt. Voor elke letter moet de adem korter of langer worden uitgestoten. Het apparaatje verandert die signalen in een synthetische stem, die aan het geslacht en de leeftijd kan worden aangepast. In de toekomst zou het apparaat voor 100 euro kunnen worden verkocht als het in serieproductie gaat. Wat wij Arsh Shah Dilbagi uiteraard van harte wensen

14 Vooruit denken Beweging creëren en van energie voorzien. Wij stuwen ontwikkelingen vooruit open voor nieuwe dingen en met de nieuwsgierigheid van de onderzoeker denken wij visionair en ver boven het bestaande uit; rijkdom aan ideeën is even kenmerkend voor onze producten en processen als de relaties met onze medemensen. Want niets is zo goed dat wij het niet nog zouden kunnen verbeteren. 28 Nieuwe wegen van de industrie Economische ontwikkeling, maatschappelijke meerwaarde 34 Mobiliteit van de toekomst Hoe wij ons binnenkort op wegen, rails en in de lucht kunnen gaan voortbewegen 36 Vijf landen, één toekomst? Succesmodel Silicon Valley wat ze in Bangalore, Chili, Londen en Ruanda van de Californiërs willen leren 46 Grondstoffen voor de volgende generatie Vooruitgang bij de olie- en gaswinning 52 Nieuwe goederen op oude wegen Wij bezoeken drie plaatsen aan de herontdekte Zijderoute 26 27

15 Vooruit denken Vooruit denken Nieuwe wegen van de industrie Tekst Petra Hannen Economische ontwikkeling, maatschappelijke meerwaarde met Polen en Tsjechië of China niet te vrezen. Uitgerekend de internationaliseringsvriendelijke autoindustrie heeft sinds 2010 zo n tien miljard pond in de locatie geïnvesteerd en duizenden nieuwe banen gecreëerd. En er komen er nog meer. Terwijl nog twintig jaar geleden de ene onderneming na de andere failliet ging en tienduizenden werkeloos werden, produceert men thans diverse producten van speelgoed tot en met textiel. En ook gekwalificeerde toeleveranciers voor de branches automotive, luchtvaart en hoogtechnologie blazen de traditierijke locaties nieuw leven in. Maar hoe wordt een land of regio een aantrekkelijke industrielocatie? Een stabiel loonniveau, vrij lage be- lasting en een betrouwbare valuta zijn gunstig doch niet voldoende. In de Verenigde Staten hebben lage energieprijzen tot een renaissance van de industrie geleid. Dit land geldt mede dankzij fracking inmiddels als voordeligste productielocatie bij de industrielanden. De schaliegaswinning houdt niet alleen de gasprijs lager dan in andere landen, ook stroom is daardoor voordelig een duidelijk locatieargument voor energie-intensieve bedrijven zoals de petrochemische industrie, de glas- of staalindustrie. Het buurland Mexico concurreert bij de kosten met China en beschikt bovendien over een vrijhandelsovereenkomst met 45 landen. Als gevolg daarvan zijn in de jonge industrielanden reeds enkele industriële clusters ontstaan, onder meer voor huishoudelijke apparatuur, pc Industrialisering geldt niet langer als een historisch begrip maar als een toekomstconcept hardware, medische techniek en voertuigbouw. Gekwalificeerde medewerkers vormen nog een extra locatievoor- Robotarm bij de geautomatiseerde productie Luis Arce Catacora heeft een groot doel voor ogen. De mensen in Bolivia moeten de in het land gewonnen grondstof lithium niet alleen delven, maar de complete keten van toegevoegde waarde tot en met zelf geproduceerde accu s voor smartphones of elektrische auto s vormgeven en sturen. De minister van Economische Zaken verwacht veel van de industrialisering van zijn land in de Andes: Een land dat geen technische producten maakt, wordt tegenwoordig al gauw voorbijgestreefd. Tien jaar geleden zou die stelling van Catacora in veel industriestaten slechts hoofdschuddend zijn ontvangen. Diverse politici, wetenschappers en ondernemers beschouwden industriële kracht niet langer als iets om na te streven. Een op kennis, innovatie en service gebaseerde maatschappij gold als volgende ontwikkelingsstap. Maar na een economische en financiële crisis zijn de prioriteiten verschoven. In landen met een sterke industrie zijn de meeste mensen er tot dusver beter aan toe dan in andere staten. Een land dat geen technische producten maakt, wordt tegenwoordig al gauw voorbijgestreefd Enerzijds dient de industrie als economisch knooppunt, omdat de ondernemingen opdrachten aan toeleveranciers en serviceaanbieders gunnen en zo de economie ondersteunen. Anderzijds zorgt zij op haar locaties voor knowhow en aantrekkelijke banen: niet alleen de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling zijn er hoger dan in talrijke andere branches, ook de lonen en salarissen. Industriële activiteiten leveren daardoor een hogere bijdrage aan het bruto binnenlands product dan de verwerkende branche. En industrialisering geldt niet langer als een historisch begrip maar als een toekomstconcept. Groot-Brittannië laat zien dat ook historische industriestandplaatsen deel uitmaken van deze toekomst. Londen heeft zojuist Hongkong ingehaald als s werelds duurste plaats om te wonen en te werken. Tegelijkertijd is Groot-Brittannië volgens cijfers van de Boston Consulting Group ( BCG ) de voordeligste productielocatie in West- Europa en hoeft ook een vergelijking svedoliver / Thinkstock 28 29

16 Vooruit denken Vooruit denken deel. Want de industrie zet zojuist een evolutiestap na de stoommachine, de massaproductie middels de lopende band en de automatisering gaat nu het internet van de dingen deel uitmaken van de productie. Bij dit concept, ook wel Industrie 4.0 genaamd, moeten productie-installaties en producten via IT interfaces met elkaar kunnen communiceren en koppelen. Het doel is een intelligente en grondstof besparende fabricage. Voor zulke complexe productieprocessen zijn ondernemingen op goed opgeleide, leergrage en gemotiveerde medewerkers aangewezen. In elk geval is China niet meer automatisch een antwoord op de vraag waar een fabriek zal worden gebouwd of moet blijven draaien. Weliswaar is de locatie met het oog op lage loonkosten, een grote en snel groeiende binnenlandse markt en overheidsstimulansen voor buitenlandse investeerders nog steeds interessant. Maar dat er overal ter wereld aantrekkelijke fabricagecentra kunnen staan, heeft voor de industrie een groot voordeel: de nabijheid van de markt. In ontwikkelingslanden en jonge industrielanden vindt groei meestal in alle industriesectoren plaats. Twee miljard mensen zullen de komende In Shanghai maakt men speciale profielen en buizen voor bedrijfsvoertuigen tien jaar toetreden tot de globale consumentenklasse. Hun behoeften ontwikkelen zich echter anders dan in de oude industrielanden. Zo slaan de consumenten nu de fase van pc en vast net over en willen meteen mobiele oplossingen voor internet en communicatie. In industriestaten daarentegen groeit de economie in totaal vaak maar weinig. Daar ziet men echter ook vanwege het grotere aantal oudere inwoners aanzienlijke groei bij gespecialiseerde segmenten: medische producten, vervoermiddelen, energie- en elektrotechniek. Er zijn dus niet alleen centrale grote industrieën vereist decentrale, regionaal aangepaste fabricage wordt steeds belangrijker. Belangrijker worden ook twee andere, tot dusver meer regionale aspecten: energieprijzen en milieuvoorschriften. De EU-landen hebben veel ambitieuzere duurzaamheiddoelstellingen geformuleerd dan bijvoorbeeld de VS of China. Goed voor het klimaat, maar lastig voor de Europese industrie: voor investeringen in meer ecologische techniek of compensatiemaatregelen moeten de ondernemingen kosten maken die hun concurrenten buiten Europa niet hoeven op te hoesten. Dat is niet alleen schadelijk voor de balans, maar houdt ook een gevaar in. Juist energie-intensieve industrieën zouden hun productie kunnen verplaatsen en met de knowhow, banen en economische kracht in Europa verloren gaan. Eind 2015 moet bij de UN klimaatconferentie in Parijs een juridisch bindende klimaatovereenkomst voor alle naties ter wereld worden afgesloten. Dat is een kans om ecologische kosten zoals klimaatbescherming en energie-efficiëntie wereldwijd eerlijker te verdelen en een kans om de industrie in de nog steeds door crises geteisterde eurozone te steunen. Van de ondernemingen wordt sowieso meer verwacht dan dat zij Hoe wordt een land een aantrekkelijke industrielocatie? producten voor de diverse markten van de wereld aanbieden. Omdat steeds meer mensen steeds meer consumeren, staat het efficiënte gebruik van grondstoffen thans bij elke tak van industrie centraal. Daar hoort ook bij dat de ondernemingen de hulpbronnen in materiaalcircuits en daarmee beschikbaar houden. De Boliviaanse minister van Economische Zaken Luis Arce Catacora gaat in elk geval zijn nagestreefde keten van toegevoegde waarde voor lithium met deze schakel verlengen. Staal voor lichte bouwwijze op een productiestraat bij de automobielfabricage 30 31

17 Vooruit denken Vooruit denken Interview Wolfgang Eder Tekst André Uhl Aan welke globale uitdagingen moet de industrie naar uw mening tegenwoordig het hoofd bieden? De grootste uitdaging is zeker minstens op lange termijn een voor alle belangrijke economische regio s min of meer vergelijkbare omgeving, dus een Level Playing Field te scheppen. Er zijn talrijke wereldwijd even dringende onderwerpen die ook alleen maar globaal kunnen worden opgelost, zoals klimaatbescherming, markttoegang, sociale en juridische minimum standaards en nog veel meer. De industrie met uniforme trends bestaat overigens naar mijn mening allang niet meer. Daarom dienen wij ook het begrip industrie principieel tegen het licht te houden. Het is de hoogste tijd het gedateerde beeld van afzonderlijke sectoren aan de moderne realiteit aan te passen en niet meer in hokjes te denken. Zo is de dienstverlening allang een integraal bestanddeel van een moderne industrieonderneming. Zonder industrie zouden vele vormen van dienstverlening thans helemaal niet of slechts in zeer beperkte vorm bestaan. Is er een re-industralisering? Waar liggen de kansen, waar zijn de grenzen? In het jaar 2000 stond de industrie in Europa nog voor 18 procent van het totale economische vermogen, nu is het hoogstens 14 procent, met een dalende tendens. Ter herinnering: het doel dat de EU-commissie zich voor 2020 heeft voorgenomen, ligt volkomen onrealistisch bij 20 procent. Wolfgang Eder Wolfgang Eder is voorzitter van het bestuur en CEO van voestalpine AG Het is vast geen toeval dat de afbraak van de industrie in veel landen gepaard gaat met een recordniveau van werkeloosheid, vooral bij jonge mensen, dat Europa de aansluiting bij onderzoek en ontwikkeling in Azië en de USA definitief lijkt te verliezen en dat de groei stagneert. Wij moeten dus meer over de grenzen van de de-industrialisering spreken voordat wij het over de vraag van de reindustrialisering gaan hebben en over welke perspectieven een ooit toonaangevend en trots werelddeel thans in politiek, sociaal, economisch en maatschappelijk opzicht op het globale toneel nog heeft. Dat heeft zelfs als de mediale toespitsing dit suggereert niets met EU-bashing te maken. Industrieën produceren nu eenmaal op plekken waar zij onder kosten- en marktaspecten de beste voorwaarden vinden en niet op plekken waar de hoogste bergen papier met eeuwig dezelfde, onvervulde intentieverklaringen worden geproduceerd. Noch gebakken lucht noch romantiek is hier een categorie. Welke gevolgen hebben die trends voor de Europese maatschappijen? De Europese ondernemingen zijn in vele opzichten absoluut bij hun belastingsgrens aangekomen. Daar draagt ook aan bij dat de nationale regeringen zich steeds meer aan hun oorspronkelijke verantwoording, namelijk die tegenover hun kiezers of beter gezegd de mensen onttrekken, omdat zij hun prioriteiten meer op verkiezingsdagen dan op het oplossen van langlopende existentiële kwesties richten. Wat politiek en maatschappij niet kunnen of willen oplossen, wordt vaak in nieuwe voorschriften en wetten gegoten en aan het bedrijfsleven Bij voestalpine ontwikkelen wij producten voor extreme eisen gedelegeerd meestal in de vorm van meer belastingen en daarmee bedoel ik niet alleen lasten van monetaire aard. Dat kan niet functioneren. Op die manier maakt de politiek zichzelf belachelijk; zij kan zich niet op kosten van derden aan haar verantwoording onttrekken. In hoeverre zijn al die trends en ontwikkelingen van invloed op de staalindustrie? De branche heeft sommige problemen zelf veroorzaakt, dat moet ik eerlijk toegeven. Zij is er enkele uitzonderingen daargelaten tot dusver niet in geslaagd een bij de tijd passend imago op te bouwen, haar belang en dat van de grondstof staal over te brengen, en zij bouwt algemeen nog te zeer op het hoeveelheidsdenken in plaats van op kwaliteit; dat betekent dat zij wereldwijd gezien veel te veel massastaal produceert, dat de markt in deze omvang niet meer nodig heeft. De trends op de markt en in de technologie zijn niet het probleem zij bieden juist grote kansen, die de industrie dan wel moet benutten. Algemeen dient zij echter het hoofd te bieden aan een veel complexere uitdaging, namelijk duidelijk maken dat zij niet deel uitmaakt van het probleem maar van de oplossing. Zij moet een jager zien te worden in plaats van een gejaagde. Hoe ziet u de toekomst van de industrie? In Europa en wereldwijd? Wat is er nu nodig om de toekomst van de industrie positief te maken? Over de toekomst van de industrie maak ik mij geen zorgen. De producerende reële economie zal vanzelf alleen al blijven bestaan omdat de mens zonder haar producten niet kan leven. Zij zal er ook in de toekomst in beslissende mate aan bijdragen de wereld moderner, efficiënter en dus uiteindelijk leefbaarder te maken. De vraag is alleen waar dat zal gebeuren

18 Vooruit denken Vooruit denken Mobiliteit van de toekomst Tekst Kathrin Gemein Hoe wij ons binnenkort op wegen, rails en in de lucht kunnen gaan voortbewegen Contactloze energieoverdracht Hoe zal het treinverkeer van de toekomst eruit zien? Daaraan werken thans wetenschappers van het Duitse Centrum voor Lucht- en Ruimtevaart. Het project Next Generation Train houdt zich naast de aspecten snelheid en energiebesparing ook met het onderwerp bovenleidingen bezig, omdat zij bijzonder onderhoudsintensief en onderhoudsgevoelig zijn en vaak voor vertragingen zorgen. Daarom moet de Next Generation Train het zonder bovenleiding doen en in plaats daarvan met een contactloze energieoverdracht via inductielussen worden aangedreven. Zout water in plaats van benzine Met de lift de ruimte in Gewoon in een lift stappen en daarmee naar de maan gaan, klinkt als een idee uit een science-fiction film. Dat idee is echt in de planning: de onderneming LiftPort werkt momenteel met steun door crowdfunding aan een eerste studie. In de komende acht jaar wordt een testconstructie geconcipieerd. Deze robotlift met de naam Lunar Space Elevator Infrastructure moet mensen via een railsysteem het heelal in transporteren en de zwaartekracht trotseren. Aerodynamisch vrachtverkeer Soms is er een ander gezichtspunt nodig. Josh Shercliff beschouwde vrachtwagens vanuit een aerodynamisch perspectief en heeft zo een design ontwikkeld waarmee op lange afstanden minder brandstof wordt verbruikt. Eigenlijk is het heel logisch: een kistvormige truck veroorzaakt tenslotte meer luchtweerstand dan een brandstofefficiënt gevormd voertuig. Geïnspireerd door racewagens zoals bij de Formule 1 zijn er ontwerpen ontstaan die fraai gevormd en futuristisch ogend een milieuvriendelijk alternatief op de snelwegen van de wereld kunnen zijn. Links Josh Shercliff Rechts Michael Laine / Flickr ( CC BY-NC- SA 2.0 ) Links boven DLR ( CC- BY 3.0 ) Rechts nanoflowcell Links onder Sanu K R In het autoverkeer benzine vervangen door brandstoffen die vrijwel onuitputtelijk en voordelig voorhanden zijn, is niet langer een utopie: De QUANT limousine moet het uitsluitend met zout water doen. nanoflowcell AG heeft met dit model het eerste elektrovoertuig ontwikkeld dat via een elektrolytoplossing stroom opwekt en daardoor een actieradius van wel 600 kilometer kan behalen. Mogelijk gemaakt wordt dit innovatieve aandrijvings- en energieopslagconcept door de zogeheten vloeiceltechnologie, waarbij twee verschillende zouthoudende vloeistoffen worden getankt en stroom opwekken. Het kan echter nog een paar jaar duren voordat dit model werkelijk rijp is voor serieproductie. Via Joystick door de city Vooral in stedenagglomeraties behoort het zoeken naar een parkeerplek tot de bijzonder zenuwslopende tijdvreters. De Indiase productdesigner Sanu K R heeft een eenmansvehikel ontworpen waarmee dit zoeken tot het verleden behoort: dit vervoermiddel heeft een ronde vorm en is van twee extra wielen voorzien, die met hun bijzondere hoek zowel aan het evenwicht bijdragen als het gewicht steunen. Aangedreven door twee motoren, heeft dit voertuig geen stuurwiel nodig in plaats daarvan wordt het met een joystick bestuurd. Een zeer speelse en ruimtebesparende wijze van voortbeweging

19 Vooruit denken Vooruit denken Vijf landen, één toekomst? Tekst Björn Lüdtke, Ellen Lee, Jaideep Sen, Gwendolyn Ledger, David Nicholson, Jesko Johannsen Illustratie Mathis Rekowski Silicon Valley geldt met betrekking tot IT wereldwijd als succesmodel. Wat kunnen wij van de innovatieaanjagers in Californië leren? Wij gaan op onderzoek in Bangalore, Chili, Londen en Ruanda. Uitzicht op de Santa Clara Valley, die geografisch in het midden van de Silicon Valley ligt Kirk Lougheed Wij lezen telkens weer krantenkoppen als Bangalore, het Silicon Valley van India of De verlokkingen van Chilecon Valley. Als het om nieuwe locaties voor ondernemingen in de informatietechnologie ( IT ) gaat, kijkt de hele wereld naar het dal ten zuiden van San Francisco. En daar is een reden voor: in Californië laat de branche ons telkens weer zien hoe met IT miljoenen, zelfs miljarden dollars te verdienen zijn. Reden genoeg om het fenomeen Silicon Valley eens wat van dichterbij te bekijken. Onze correspondente Ellen Lee zoekt eerst in de originele Valley naar de succesacties die daar de voedingsbodem voor nieuwe ideeën en telkens weer succesvolle start-ups vormen. Bovendien hebben wij nog vier andere reporters de wereld in gestuurd om te zien of dit succes elders herhaald kan worden en of de door Lee geïdentificeerde factoren daarbij een rol spelen. Wij starten onze IT-reis in Bangalore: deze stad is een van de bekendste nieuwe Valleys. Onze auteur Jaideep Sen constateert echter dat dit meer een geografisch ongelukje was dan opzet, maar dat er veel moeite wordt gedaan om uit de schaduw van het origineel te treden. We gaan verder naar Chili. Daar was het tot voor kort een schande als je met een onderneming schipbreuk leed. Doch geleidelijk aan ontwikkelt zich een ondernemingscultuur die met de Amerikaanse overeenkomt. De journaliste Gwendolyn Ledger rapporteert dat mislukken steeds meer wordt gezien als een kans voor een nieuw begin. Terwijl in Chili de staat de IT-sector op weg probeert te helpen, heeft het East End van Londen zich helemaal zonder overheidshulp tot ITlocatie ontwikkeld. David Nicholson heeft in de buurt van de Silicon Roundabout rondgekeken. En onze reporter Jesko Johannsen vindt in het kleine Ruanda grote visies. Daar wil men met behulp van informatietechnologieën een niveau van industrialisering overslaan en direct van landbouw- tot servicemaatschappij avanceren. Silicon Valley Circulus virtuosus Silicon Valley de geboorteplaats van technologiegiganten zoals Google en Yahoo is beroemd om een cultuur van innovatie die men in de hele wereld tracht na te doen. Maar het dal ten zuiden van San Francisco laat zich zijn positie als het adres voor ondernemers met grote dromen nog lang niet afpakken. Michele Colucci is zo n ondernemer. Toen zij het idee voor haar startup had, woonde zij in Zuid-Californië. Als advocaat werd zij door haar vrienden vaak om advies gevraagd en zo kreeg zij het idee voor een platform waarmee je rechtsbijstand kunt vinden. Colucci onderkende reeds in een heel vroege fase van de oprichting van haar onderneming Justiquity dat zij moest verhuizen om succes te hebben. Haar nieuwe locatie in de Valley hielp haar contact met partners, investeerders en adviseurs aan te knopen. Hier is energie en enthousiasme voor nieuwe ideeën, zegt zij. Ondernemerschap is een gemeenschappelijk proces. Het fijne is dat hier experts uit alle sectoren te vinden zijn. Een startup leiden, marketing, toegang tot kapitaal voor dat alles heb je specialisten nodig als je succes wilt hebben. Silicon Valley heeft niet voor niets de reputatie de wereldhoofdstad van de technologie-ondernemingen te zijn: hier ontstaan zij en groeien zij. In een garage in Palo Alto begonnen Bill Hewlett en Dave Packard na hun afstuderen aan Stanford in 1939 te knutselen. In 1998 begonnen Larry Page en Sergey Brin met het ontwikkelen van Google in de garage van een vriend. En waarschijnlijk is er juist nu ergens in de San Francisco Bay iemand bezig vanuit zijn huis de volgende technologiegigant op te bouwen. Ook toen Facebookoprichter Mark Zuckerberg met zijn sociale netwerk wilde expanderen, verhuisde hij van zijn studentenhuis in Harvard hierheen. Hoe was en is dat mogelijk? Het simpele antwoord: het zijn de mensen hier. In Stanford en aan de University of California in Berkeley worden elk jaar honderden getalenteerde ingenieurs opgeleid en in grote technologiebedrijven worden de toekomstige ondernemers gevormd. De oprichter van LinkedIn bijvoorbeeld, Reid Hoffman, begon zijn carrière bij Apple. Daarbij komen succesvolle ondernemers die in de toekomst investeren door startups te adviseren, ze kapitaal ter beschikking stellen of ze meteen zelf oprichten. Een prominent voorbeeld hiervoor is de PayPal Mafia, die uit oprichters en voormalige medewerkers van PayPal bestaat. Daartoe behoren onder meer Peter Thiel, die later in Facebook investeerde, Elon Musk aan de top van Tesla alsmede Chad Hurley en Steve Chen, die YouTube hebben opgericht. En niet op de laatste plaats zijn het zeker de talrijke immigranten uit de hele wereld, die zich met nieuwe ideeën in de Valley vestigen. Het geheel is een Circulus virtuosus, een deugdcirkel zogezegd, vindt Vivek Wadwha, die een leeropdracht heeft aan de Stanford Law School. Hoe meer potentieel aan creativiteit en productiviteit zich hier bevindt, 36 37

20 Vooruit denken Vooruit denken des te meer mensen zullen blijvend door deze plek worden aangetrokken. Nog een pluspunt van de Valley is de ondernemingsvriendelijke infrastructuur. Jonge beginnende ondernemers krijgen steun van hightech-incubators en businessversnellers. Zo zijn er aan de Sand Hill Road talrijke venturekapitaalverstrekkers. Een studie toont aan dat zo n 40 procent van de jaarlijks in de USA geïnvesteerde dollars aan durfkapitaal naar het gebied van de San Francisco Bay stroomt. Niet zelden wordt dit geld toevertrouwd aan ondernemingen die jong en onervaren zijn of zelfs met hun vorige onderneming schipbreuk hebben geleden. Hier geldt falen als een stap op weg naar innovatie. Dwarsdenken wordt hier toegejuicht, zegt Wadwha. Je mag anders zijn. Je mag een sterke mening uiten. Je mag mislukken. En je mag jezelf testen. Dat is de magie van Silicon Valley. Toch zijn de dingen hier niet altijd met elkaar te verenigen. De immigratiewetten maken het voor buitenlandse jonge ondernemers lastig zich te vestigen. Er is een gebrek aan betaalbare woonruimte. De kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter. En hoewel Silicon Valley trots is op zijn prestatiemaatschappij, waar men ervan uitgaat dat de beste ideeën zich handhaven, moest er toch laatst worden toegegeven dat het integreren van vrouwen en minderheden nog heel wat te wensen overlaat. Maar eventueel zijn dat slechts kleinere obstakels. Het is niet verrassend dat er snel een reeks programma s in het leven is geroepen om de problemen op het gebied van woonruimte, armoede, immigratie en diversiteit aan te pakken. Want zoals wij hebben geleerd, is mislukken in Silicon Valley slechts een reden om weer op te staan en het opnieuw te proberen. Nieuwe trend in Bangalore: Makerspaces Bangalore Stad van de kansen Tijdens de jaarwisseling 2015 biedt Bangalore, of Bengaluru, zoals de in de Indiase deelstaat Karnataka gelegen stad in de niet-geangliseerde vorm heet, een beeld van extremen, dat typisch is voor een groeiende metropool. Enerzijds wordt zij als stad met de hoogste levenskwaliteit in India aangepezen, anderzijds kampt zij met een afvalcrisis die al lang gaande is. Desondanks is Bangalore wereldwijd een van de grootste werkgevers in de IT-industrie en trekt nieuwe academici uit India evenzeer aan als hooggekwalificeerde talenten uit de hele wereld. De infrastructuur van de stad is, ook als zij voortdurend lijkt te veranderen, een van de beste in het land. Het IT-fenomeen werd enerzijds door wat zachtere factoren mogelijk gemaakt: het cosmopolitische klimaat van de stad, de onderzoeksmogelijkheden ( in 1909 werd hier het Indian Institute of Science opgericht ) en een lange traditie van gesproken Engels. Een significante bijdrage leverde het opbloeien van de ingenieurshogescholen van de stad in de jaren tachtig en negentig. Deze ontwikkeling trok studenten al aan toen software nog niet tot de favoriete vakken behoorde. Anderzijds dragen ook harde factoren zoals een tijdelijke belastingvrijstelling, gemakkelijker landaankoop Dibyangshu Sarkar / Getty Images Matt Mawson / Getty Images Chilicon Valley: Uitzicht over Santiago voor het bouwen van technologieparks, alsmede een demontage van arbeidsrechten aan die ontwikkeling bij, legt Sunil Abraham uit, die hoofd is van de onderzoeksgroep Centre for Internet and Society. Die stimulansen waren op maat gemaakt voor multinationale ondernemingen, vindt hij. Zo n vorm van politiek vind je in andere landen niet. De opbloei van Bangalore als IT-centrum is meer een geografisch ongeluk, zegt Abraham. Als in New York iedereen naar bed gaat, is de werkdag in India net begonnen; en zo werd de locatie de geoutsourcete nachtploeg van het westen. Vooral de zogeheten cyber-koelies, dus ondergekwalificeerde IT-hulparbeiders, zijn volgens hem een indicatie voor een op loonkosten baserend zakenmodel, waar veel IT-ondernemingen nog steeds op bouwen. Abraham gelooft dat de uitdrukking koelie veel zegt over de beginperiode van de industrie en over de regels waarop haar succes is gebaseerd. Het beslissende punt zijn de rechten aan de intellectuele eigendom, die uiteindeljk in handen zijn van de klanten in de westerse wereld. De ingenieurs hier innoveren weliswaar, maar het eigendom van hun werk is in gevaar. En zo beschouwt Abraham het etiket nieuw Silicon Valley als niet echt passend voor Bangalore; hij ziet het meer als een resultaat van politieke campagnes en mediale ophef. Maar de wereld van de IT in Bangalore heeft ook een andere kant een zelfstandige, die onafhankelijk is van de westerse wereld. Het aantal opgerichte ondernemingen neemt toe. Berichten over investerings-jackpots zoals Flipkart in de sector E- commerce, alsmede startups die apps maken, en niet op de laatste plaats de groeiende animatie-industrie dragen er veel aan bij de slechte reputatie van de stad als goedkoop back office te corrigeren. Abraham vestigt er de aandacht op dat de laatste tijd de toegang tot opensource ressources er in hoge mate aan heeft bijgedragen dat ontwikkelaars en programmeurs eigen, originele producten konden ontwikkelen. Nieuwe Makerspaces houden zich in toenemende mate bezig met communitygerelateerde technische training. De volgende grote ontwikkeling zou een tot dusver onbekende trend van zelfstandige individuele ondernemers kunnen zijn, die niet bij een van de bestaande IT-parks hoeven te zijn aangesloten. De droom van Bangalore zou erin kunnen bestaan buitenlandse geldgevers aan te trekken en aan de Facebooks van deze wereld te verkopen. En daarin ligt de hoop voor de toekomst besloten: Bangalore als centrum op de kaart te zetten waar talent uit eigen land wordt gestimuleerd, en daarmee zijn claim als broedplaats voor IT-inventiviteit en baanbrekende ideeën te bevestigen. Dat is de kans om de kloof tussen de San Francisco Bay en het gebied tussen Bellandur Lake en Iblur Village te overbruggen. Chile Boom van oprichters Al tijdens zijn studie in Georgetown, USA kreeg de Ecuadoriaan Miguel Torres het idee voor zijn technologiestartup ESCAPESwithYOU, die nu al sinds 2010 B2B-logistiekoplossingen aanbiedt. Bij de oprichting werd hij ondersteund door Start-up Chile, een incubator van de overheid, waarmee Chili zich als een belangrijk centrum voor ondernemingen in de regio wil positioneren. Wij kregen een visum, US-dollar en toegang tot een omgeving waar de politiek ondernemingen ondersteunt en stimuleert, zegt hij. Zijn startup is er slechts een van bijna opgerichte bedrijven die sinds 2010 subsidie krijgen. Dat jaar begon de staat internationale talenten en investeerders aan te trekken. In Chili wordt sindsdien datgene uitgereikt waar men in de Verenigde Staten sinds enige tijd zuinig mee is: werkvergunningen voor immigranten. Het programma heeft invloedrijke ondernemers uit de hele wereld 38 39