Kwijt! verlies bij mensen met verstandelijke beperkingen. Doel. Kwijt! verlies bij mensen met verstandelijke beperkingen. Inhoud. Casussen

Transcriptie

1 voorbij als de regen als de wind de zon de zorgen en het kind gaat alles eens een dag een nacht toch s>ekem weer voorbij Kwijt! verlies bij mensen met verstandelijke beperkingen ellen, 8 april 2013, Doel Kwijt! verlies bij mensen met verstandelijke beperkingen Hanneke van Bommel Marian Maaskant Rianne Meeusen Werner van de Wouw Inhoud Twee casussen Verlies algemeen Cirkel van hech>ng en verlies Zingevingsbronnen Ondersteuning Bespreken van verlies, rouw, coping, zingeving Ondersteunen bij verlies Specifiek bij mensen met verstandelijke beperkingen Er zijn geen pasklare oplossingen Realiseer de voorwaarden voor goede ondersteuning Casussen Het leven in een doos Een levende herinnering aan zijn broer Bespreken casus Hans 1

2 Verlies Verlies is veel meer en veel vaker dan kwijt raken door overlijden: - Andere school - Andere baan - Andere buren - Andere levensfase (ouderschap, pensionering, ) - Opleiding niet kunnen beginnen of voltooien - Lievelings- jeans écht kapot - Laptop met foto s gecrasht (geen back- up) - Karakteris>eke boom in de tuin omgewaaid -.. Verlies Verlies hoe[ niet per se vervelend of trauma>sch te zijn - Andere school - Geen les meer van - Andere baan - Mooiere uitdagingen - Andere buren - Rust!!!!! - Andere levensfase - Baby geboren Verlies Cirkel (spiraal) van hech>ng en verlies Groot verlies / Klein verlies Je raakt iets kwijt, dat bij jou of jouw leven hoorde! Het raakt je, hoe dan ook, want het houdt verandering in Goed leren omgaan met klein verlies, is helpend bij omgaan met groot verlies Contact maken Cirkel van hech>ng en verlies Essen>eel: Levensverhaal Levenservaring Kennis van verstandelijke en sociaal- emo>onele ontwikkeling 2

3 Cirkel van hech>ng en verlies Hech>ng Hechten: houden van, verbonden voelen Hoe iemand gehecht is, hee[ invloed op het omgaan met verlies Hech>ng: veilig / onveilig - Veilige hech>ng: - ouder (verzorger, partner, vriend, collega,...) steunt, s>muleert, is beschikbaar als het mis gaat - Onveilige hech>ng: - ouder (verzorger, partner, vriend, collega,...) is er: Teveel beschikbaar (al#jd alles controleren, overnemen als het fout dreigt te gaan) Te weinig beschikbaar (is er niet om te steunen, s#muleren als het goed of fout gaat) Wisselend beschikbaar (dan steunend en s#mulerend, dan weer bekri#serend en nega#ef) Hech>ng Veilige hech>ng: Veerkracht, zelfvertrouwen o Gezonde rouw Onveilige hech>ng : Grote drang naar ona`ankelijkheid o Onderdrukte rouw Sterke a`ankelijkheid, drang naar erkenning o Chronische rouw Onzekerheid, wisselend reageren o Complexe rouw Hech>ng Cirkel van hech>ng en verlies Mensen met verstandelijke beperkingen rela>ef vaak onveilig gehecht overbescherming ouders, verdriet ouders, ziekenhuisopnames, veel wisselende hulpverleners, vaak niet kunnen voldoen aan verwach>ngen, structuren niet begrijpen Dus ook vaker geen gezonde rouw En meer verlieservaringen 3

4 Verlies Cirkel van hech>ng en verlies Ook mensen met verstandelijke beperkingen maken verlies mee, méér zelfs. Nooit zelfstandig Veel ziekenhuisopnames, medisch circuit Voelen verdriet ouders Veel niet kunnen (veel ook wel) Voelen zich onbegrepen In woonvoorziening wonen, wisseling begeleiders Nooit studeren/diploma s Nooit / andere levensrela>es Nooit kinderen.. Coping Rouwen Rouwen is leven zonder diegene die of datgene wat men verloren hee[ Lichamelijke pijn, emo>onele pijn Uiteindelijk: leren omgaan mét het verlies (verdriet hoe? niet te worden opgelost) Coping Wat is het vermogen om het verlies te dragen? Veerkracht? Hech>ng; groot/klein verlies Wat is de balans tussen belas>ng en belastbaarheid? Effec>eve coping strategieën: adequaat, gezond rouwen verdriet hoe? niet te worden opgelost Niet- effec>eve coping strategieën: vluchten, (be)vriezen, vechten Coping Coping Mensen met verstandelijke beperkingen: kwetsbare doelgroep met beperkte veerkracht Let op hun verdriet en rouw (contact maken!) Voorbeeld: Meneer Laurenz: georganiseerde ontrouw Meneer Jongen: verlies van dierbare spullen 4

5 Cirkel van hech>ng en verlies Zin- en betekenisverlening Verlies betekent al>jd verandering van zingeving Weer betekenis geven: is a`ankelijk van verloren zingevingsbron en van perspec>ef Voorbeeld: meneer Zijlstra Op het spoor van zingeving Wat is betekenisvol? Vraag het! Levensverhaal Levensgeschiedenis (vroeger verlies) Symbolen en symboolgedrag Mogelijkheden voor ondersteuning Aangepast aan het ontwikkelingsniveau van cliënten ( Kun je uit de hemel vallen? ) Aangepast aan de eigenheid van cliënten Aangepast aan de levenservaringen en context van cliënten De rouwcirkel en de spiraal van ervaren, verwerken en verder leven Hans Naam: Hans Lee[ijd: 29 jaar Diagnost. geg.: MVB Medische gegevens: - Gebruik van een rolstoel - Epilepsie, maar is aanvalsvrij Veel veranderingen, onder andere door verlies 5

6 Hans Opdracht: Inschaong beleving Ontwikkelingsniveau Zingevingssysteem Copingstrategie Voorstel voor ondersteuning Gezamenlijke bespreking Verlies Literatuurlijst Kun je uit de hemel vallen? downloaden Kwijt te koop Verlies is onderdeel van het leven, voor cliënten, hun naasten, voor jou, voor jouw naasten ondertoon zoals ik dacht dat het zou zijn zo is het nu niet meer zo zal het nooit en nergens niemand niet zo gonst in mij een diep verdriet wat was niet was niet meer zal zijn Dank voor je aandacht! E- mail: ellen, 16 oktober 2013, 6