pagina 10 pagina 23 Priester Antoine Bodar benadrukt het verschil tussen materiële en geestelijke rijkdom

Transcriptie

1 magazine Suzanna Jansen deed onderzoek naar de voormalige strafkolonie in Veenhuizen pagina 19 Gratis Rechtshulp voor minima Uitkeringen, Arbeidsrecht en Strafrecht Willering Advocaten Singel 190 Amsterdam - Dromen van geld in tijden van crisis pagina 5 pagina 6/7 pagina 10 pagina 12 pagina 23 Priester Antoine Bodar benadrukt het verschil tussen materiële en geestelijke rijkdom MUG dook in de wereld van het gokken en de loterijen. Wie wil er nog een gokje wagen? Dubbelportret: de dakloze academicus en de laagopgeleide miljonair Geluksprofessor Ruut Veenhoven ziet geen verband tussen geld en geluk Medisch analist Kamran Bakthiari uit Iran is worstelaar en succesvol coach Heeft u problemen met uw uitkering? Walker & Wittensleger advocaten tel Zie advertentie pagina 18

2 2 ACTUEEL MUG magazine april 2009 Redactioneel Ook fiojhmn mjbk wie uitgewerkt is, voelt de crisis Geld maakt gelukkig Een beter moment hadden we niet kunnen bedenken om het in MUG over rijkdom te hebben. De bonussen van managers staan onder druk, bonden en werkgevers zijn het eens over bevriezing van lonen, zelfs directeuren van woningbouwverenigingen moeten hun Maserati s inleveren. Hebzucht wordt weer een negatieve eigenschap. Het is stil in de PC Hooft, al merkte onze verslaggever daar nog niet veel van. De crisis speelt zich nu nog vooral achter gevels van dure kantoren en aan teakhouten vergadertafels af. De crisis is wel al zichtbaar op het Werkplein van DWI en Werkbedrijf (CWI/UWV) aan de Weesperstraat. Zelfs op zaterdag was het er bomvol. Voor veel mensen, die de afgelopen jaren hard hebben gewerkt en navenant verdiend, moet het een schokkende ervaring zijn om in de papiermolen van het Werkbedrijf terecht te komen. MUG zal de komende tijd extra aandacht geven aan de Nieuwe Werklozen. Aan hun ervaringen met de instanties én aan hun financiële sores. Veel vaste MUG-lezers zijn allang gewend aan bezuinigen. Zij weten niet beter dan dat je elk kwartje moet omdraaien. Geld maakt niet gelukkig, zegt de oude wijsgeer Epicures. Maar, zoals geluksprofessor Ruut Veenhoven bevestigt, van armoe en geldzorgen word je ook niet blij. Niet voor niets doen de loterijen het uitstekend. De hoop om één keer een klappertje te maken en eindelijk eens vrij van schulden te kunnen zijn, jaagt menigeen in de handen van Staats- en Postcodeloterij. MUG sprak twee gelukkigen en onderzocht ook de keerzijde van het gokken. Ook bezochten we iemand die met een beetje geluk maar vooral met hard werken een fortuin bij elkaar schraapte, en we laten iemand aan het woord die de omgekeerde weg is gegaan, van veelbelovend academicus tot zwervend alcoholicus. De hoofdredactie Inhoud 8/9 Wijkaanpak: De eerste prachtwijk: De Jordaan 13 Interview met dichter Jan Kal 14 Museum t Schip in voormalig arbeiderspaleis Foto Voorpagina: fotonova.nl Een levenlang gewerkt en toch last van de crisis. Er valt niet aan te ontkomen, ook de pensioenen staan onder druk. Pensioenfondsen hebben in aandelen geïnvesteerd en kunnen niet langer garanderen dat ze het beloofde rendement halen. tekst Michiel Wetzer foto s Ingrid de Groot Niemand ontkomt aan de crisis, ook gepensioneerden niet. Een meerderheid van de Tweede Kamer steunt het plan van minister Piet Hein Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om de pensioenen de komende vijf jaar te bevriezen. De pensioenen worden niet aangepast aan de inflatie, wat erop neerkomt dat gepensioneerden er straks financieel op achteruit gaan. De pensioenen worden nu bevroren om te voorkomen dat ze in de toekomst worden verlaagd, zo stelt de CDA-bewindsman. Maar wellicht volstaat zelfs dat niet. Sleutelwoord is dekkingsgraad. Dat is de totale, zekere waarde van alle beleggingen van een pensioenfonds. Die waarde moet toereikend zijn om de uitbetaling van ieders pensioen te kunnen Pensioenfondsen hebben raar gedaan Gepensioneerde Janny Lok (76) maakt zich geen zorgen over de toekomst.,,ik lig er geen seconde wakker van. Er komt wel een compromis. En het mag allemaal best wat minder. Pensioenen straks omlaag? Dan toch maar weer naar het uitzendbureau garanderen. De pensioenfondsen hebben de wettelijke plicht om hun dekkingsgraad op 105 procent te houden. Dat wil zeggen dat ze over ruim voldoende kapitaal beschikken om alle pensioenen uit te kunnen keren. De meeste pensioenfondsen hebben echter in aandelen op de wereldmarkt belegd. Omdat de aandelenmarkt door de financiële crisis is ingestort, is de waarde van in aandelen belegde pensioenen gekelderd. Zo halen de twee grootste pensioenfondsen, het ambtenarenfonds ABP en Zorg en Welzijn (voorheen PGGM) nog maar 83, respectievelijk 85 procent van de dekkingsgraad. De twee fondsen samen hebben maar liefst 4,5 miljoen deelnemers. De andere fondsen hebben Janny is na haar studie gaan werken en dat heeft ze gedaan tot haar pensioen; in totaal zo n veertig jaar. Dat wil niet zeggen dat ze al die jaren pensioen heeft opgebouwd.,,vroeger was het anders. Ik ben gaan werken in een tijd waarin getrouwde vrouwen niet mochten deelnemen aan pensioenregelingen. Toen dat eindelijk wel mocht, werkte ik inmiddels bij een werkgever die niet in pensioenen geloofde. Die vond dat maar onzin. Vervolgens werd ik marktonderzoeker. Ik had een eigen bedrijf en heb pensioen opgebouwd bij Nationale Nederlanden. Zij hebben nooit wat aan de hoogte van het pensioen gedaan, geen rekening gehouden met inflatie. Als ik geen aanvullende maatregelen had genomen, was ik met mijn geld niet uitgekomen. In totaal heb ik 22 jaar pensioenrechten opgebouwd. Mijn collega-directeuren wisten van mijn pensioengat en hebben me duidelijk gemaakt dat ik wat moest doen. Dat werd een lijfrentepolis. Bovendien heb ik nog een AOW-uitkering. Samen is dat genoeg. Ik voel mezelf redelijk welgesteld. Maar als ze dat pensioen gaan verlagen, dan krijg ik wel een probleem. De pensioenfondsen hebben raar gedaan. Je kunt je toch niet voorstellen dat ze over de hele wereld aan het handelen zijn met geld dat ze veilig voor ons hadden moeten beleggen? Ze hadden veel beter moeten opletten. Dat banken dat soort fouten maken, is tot daar aan toe. Maar van pensioenfondsen had ik wat anders verwacht. Dat zelfs het ABP (pensioenfonds voor ambtenaren, ook onderwijzers) zich bezighoudt met Legio Lease-constructies en het speculeren met geleend geld, gaat er bij mij niet in. Ik hou niet zo van de manier waarop de maatschappij zich de laatste decennia heeft ontwikkeld, waarin graaien en materialisme de boventoon voeren. Door dat denken ontstaan producten die nergens op slaan. Het komt voort uit overdaad. We zijn zo n welvarend land. Het kan best wat minder. Ik vind ook de vergelijking met de crisis van de jaren dertig ongepast. Toen waren we als land al heel arm. Nu komen we uit welvaart, dat is een heel ander uitgangspunt. Het mag allemaal best vergelijkbare problemen. Als de fondsen onder hun dekkingsgraad zakken, zoals nu het geval is, hebben ze de wettelijke verplichting om maatregelen te nemen die garanderen dat ze binnen drie jaar op het oude niveau terug zijn. De problemen zijn nu zo groot dat Donner de fondsen twee jaar uitstel meende te moeten geven. In plaats van de wettelijke drie jaar hebben ze nu vijf jaar de tijd om hun problemen op te lossen. In ruil voor tijd om hun zaken op orde te krijgen heeft de minister bedongen dat de lopende pensioenen de komende vijf jaar worden bevroren. Zakken mogen ze dus in geen geval. Althans voorlopig niet want als de crisis één ding heeft geleerd is dat in het verleden behaalde succesen geen garantie bieden voor de toekomst. Een aantal fondsen zit zo diep onder hun niveau dat de verwachting is dat ze zelfs niet binnen vijf jaar aan de dekkingsgraad kunnen voldoen. De kans bestaat dat de overheid de fondsen uiteindelijk dwingt de pensioenuitkering te verlagen. Met deze discussie staat ook het centraal akkoord over arbeidsvoorwaarden met werkgevers en vakbonden op scherp. FNV-voorzitter Agnes Jongerius stelde nog in maart in het Algemeen Dagblad onder geen beding een verlaging van de pensioenen te accepteren:,,het kan toch niet zo zijn dat het geld nu op is, terwijl de banken worden gered met het geld van de hardwerkende Nederlander? wat minder. Het is dan ook leuk om te zien dat er in dit soort tijden creatieve oplossingen worden bedacht. Mensen bedenken leuke dingen omdat ze het niet ruim hebben. Zouden ze dat ook doen als de crisis niet had toegeslagen? De crisis heeft best voordelen, al doet elk ontslag pijn. Over mijn eigen situatie lig ik geen seconde wakker. Wouter Bos zal de ING niet laten omvallen; daar ben ik van overtuigd. Ook een ABP zal nooit omvallen. Pensioenen verlagen? Gebeurt niet. Ik geloof dat we in de loop van 2010 weer de goede kant op gaan. Hopelijk vervallen we dan niet weer in dezelfde graaicultuur. Dus, maak van die twee jaar uitstel maar vijf. Met goede afspraken en beloftes dat ze niet meer zo stout doen. Dat compromis komt er wel, hoewel ik Donner de meest starre man vind die ik ooit heb gezien. Wishful thinking?,,misschien wel. Als het toch instort, zal dat pensioen wel ophouden. Dan maak ik mijn spaargeld op en doe misschien de auto weg. Ik red me wel.

3 april 2009 MUG magazine ACTUEEL 3 Kledingbank De kledingbank Amstelland in Amstelveen breidt zijn dienstverlening uit. Tot nu toe konden alleen vluchtelingen en houders van de Amstelveenpas bij de winkel terecht. Nu kunnen ook houders van de Amsterdamse Stadspas er kleding halen. De kleren zijn niet helemaal gratis. Bezoekers betalen twee euro entree en mogen dan drie kledingstukken uitzoeken. De kledingbank is in 2006 opgericht door Vluchtelingenwerk en Vrouwen voor de Vrede. Het bedrijf is gevestigd, aan de Keizer Karelweg 80, vlak bij het busstation. Eén pensioenadres plussers hebben een onvolledige AOW-uitkering. Zo n heeft ook geen aanvullend pensioen en moet daarom naar de bijstand voor een aanvulling. Zij krijgen in de toekomst via één instantie, de Sociale VerzekeringsBank (SVB), hun AOW en de aanvulling uitbetaald. Dit is al praktijk in veel gemeenten en wordt nu landelijk ingevoerd, zo wil staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken. De regering hoopt de regeling op 1 juli 2009 in te voeren. Opgebrand Een Haagse docent heeft een schadevergoeding ontvangen omdat hij was overwerkt. De docent was eerstegraads docent Turks op een Rotterdamse scholengemeenschap. Door de ongeïnteresseerde houding van de schoolleiding kreeg hij last van slapeloosheid en concentratieproblemen. Hij belandde in de WAO met de diagnose burn out. Bureau Beroepsziekten van de FNV heeft na ruim vijf jaar een schikking weten te treffen met de voormalige werkgever. De hoogte van de schadevergoeding is niet bekend gemaakt. Op zaterdag naar het arbeidsbureau Bij wijze van proef waren de Werkpleinen, waar DWI en UWV- Werkbedrijf kantoor houden, in maart ook op zaterdag geopend. De opkomst viel tegen. Blijkbaar maken Amsterdammers zich nog niet heel veel zorgen. Michiel Wetzer Het UWV-Werkbedrijf - de fusie tussen uitkeringsinstantie UWV en arbeidsbureau CWI - en de Dienst Werk en Inkomen (DWI) experimenteerden in maart met ruimere openingstijden. Dit om werknemers van dienst te zijn die nog geen tijd hebben zich doordeweeks bij het Werkplein te melden. De ruimere openingstijden maken deel uit van de campagne Blijf aan de bal, waarmee de gemeente de ontslaggolf als gevolg van de crisis te lijf wil gaan. Doel van de campagne is mensen weer zo snel mogelijk aan werk te helpen. De Werkpleinen waren vorige maand op zaterdagmorgen geopend.,,het zal niet meteen storm lopen, voorspelde Freek Ossel wethouder van Werk en Inkomen op de eerste zaterdagopening van het Werkplein aan de Weesperstraat,,,maar we zijn er klaar voor. Inderdaad: erg druk was het er niet. Het is even wennen op een zaterdagmorgen op het Werkplein. Voor de gelegenheid is de vestiging veranderd in een mini-banenmarkt. Frisgewassen personeelswerkers van diver- DWI-directeur Wim Schreuders geeft de bal aan wethouder Ossel se organisaties, tot aan de landmacht toe, presenteren er hun bedrijf. Hoewel het door de crisis ontslagen regent, zijn er ook nog steeds duizenden moeilijk te vervullen vacatures. De campagne Blijf aan de bal speelt daarop in. Bezoekers kunnen met medewerkers van UWV-Werkbedrijf en DWI spreken, of een workshop volgen over hoe je je op een positieve manier kunt presenteren. Een 57-jarige, keurig in het pak gestoken heer voelt zich zichtbaar niet op zijn gemak.,,het bedrijf waarvoor ik werk gaat failliet. Nu moet ik wel verder zoeken. Ik kan me niet voorstellen dat ik ooit zou kunnen wennen aan werkloosheid. Van alle UWV-vestigingen die op zaterdagmorgen hun deuren openden, was die op aan de Weesperstraat de drukst bezochte. UWV en DWI schatten dat hier op de best bezochte zaterdag tussen tien uur s morgens en één uur s middags in totaal een honderdtal bezoekers is geweest.,,op andere vestigingen viel het tegen, beaamt een UWV-woordvoerder. Hij spreekt van ongeveer tien bezoekers per vestiging per zaterdag.,,niet indrukwekkend. De vestiging Centrum-Oost heeft actiever geworven, denkt DWI-voorlichter Westra.,,Maar het is inderdaad niet heel druk geweest. Blijkbaar maakt de Amsterdammer zich foto: fotonova,nl nog niet heel veel zorgen over de toekomst, concludeert ze voorzichtig.,,maar we hebben laten zien dat we er klaar voor zijn. Deze zaterdagopening was een proef, zegt Westra.,,We evalueren dit experiment in april. We kunnen het erbij laten, ermee doorgaan of kijken of er behoefte is aan ruimere openingstijden door de week. Ook de woordvoerder van UWV-Werkbedrijf wil niets kwijt over een vervolg.,,dit is nieuw. Het kost tijd om zoiets tot de mensen door te laten dringen. Wie wil weten of de Werkpleinen ook in april op zaterdag geopend zijn, kan op de website van MUG kijken: Toename WW-ers De recessie komt duidelijk tot uitdrukking in de maandcijfers van het UWV-Werkbedrijf. Het aantal WW-uitkeringen nam in februari met toe tot De stijging is het grootst onder jongeren en mannen. Zij zijn oververtegenwoordigd in technische beroepen en transport, sectoren waar momenteel de grootste klappen vallen. Het aantal verleende ontslagvergunningen nam fors toe. Dat waren er 2.288, eenzesde meer dan in januari. Het aantal vacatures nam af. Werkgevers meldden de eerste twee maanden van 2009 bijna dertig procent minder vacatures ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Door de crisis getroffen? Baan kwijt? Deel uw ervaringen met het UWV Werkbedrijf (arbeidsbureau) en DWI (sociale dienst) met MUG redactie@mugweb.nleb.nl Drie jaarsalarissen voor een baan De oppositie in de Amsterdamse gemeenteraad is ontstemd over de reactie van Burgemeester en Wethouders op het NICIS-rapport over re-integratie. Volgens NICIS, het kenniscentrum voor de Nederlandse steden, doen gemeenten te weinig om werkzoekenden aan een baan te helpen. Een geslaagde bemiddeling zou gemiddeld ruim een half miljoen euro kosten. Op 19 maart werd het rapport besproken in de commissie Werk en Inkomen. Volgens B&W zijn de conclusies van NICIS slechts ten dele van toepassing op de Amsterdam- Er werken ongeveer duizend schoonmakers op Schiphol. In maart demonstreerden ze wederom, nu met name voor een volledige reiskostenvergoeding en zekerheid over het behoud van hun werkplek op de luchthaven. Daarnaast willen ze fatsoenlijke pauzeruimtes met daglicht, goed materiaal om mee te werken en het recht om een arbo-arts te bezoeken. Al maanden lang komen de werkgevers hun personeel niet tegemoet in se situatie. Wethouder Freek Ossel:,,De gemeente geeft 100 miljoen per jaar uit aan re-integratie. Per plaatsing is euro uitgegeven. Ossel memoreerde dat het doel van re-integratie niet altijd een baan is.,,er wordt ook geïnvesteerd om problemen als schulden, verslaving en taalachterstand weg te werken. Dat vertaalt zich pas later in betaald werk. Robert Flos (VVD):,,Negentigduizend is drie modale jaarsalarissen. Dat geven we uit om iemand aan het werk te krijgen. Van de zotte! Petra Hoogerwerf (D66):,,NICIS is een gerenommeerd instituut, dat kun je niet zomaar opzij zetten. Schoonmakersprotest houdt aan Het schoonmaakpersoneel van Schiphol blijft actie voeren voor betere arbeidsomstandigheden. deze wensen. Ook in januari werd al gedemonstreerd. Per portofoon liet Schiphol-directeur Jos Nijhuis de actievoerende schoonmakers weten dat de luchthaven geen partij is in het conflict en dat hij daarom niet van plan is om te bemiddelen. Demet Ekinci van FNV Bondgenoten:,,Natuurlijk is de luchthaven partij. Schiphol is een grote klant van de schoonmaakbedrijven en kan daardoor druk uitoefenen om tot een aanvaardbare oplossing te komen. Als verdere onderhandelingen met de werkgevers niets opleveren dan is staken de volgende stap. Postbodes leveren salaris in Het personeel van TNT Post levert salaris in. De vakbond voor overheidspersoneel Abvakabo noemt de loonsverlaging onvermijdelijk. Abvakabo kwam medio maart tot overeenstemming met TNT Post, het grootste Nederlandse postbedrijf. Maximaal 15 procent bruto gaan de werknemers inleveren. Hoeveel precies is afhankelijk van de functie. In ruil krijgen de werknemers een werkgelegenheidsgarantie en een budget bij herplaatsing op de arbeidsmarkt. Er komt een overgangsregeling waardoor de inkomensgevolgen voor zittende werknemers worden verzacht. De nieuwe CAO is afgedwongen door de veranderende situatie op de postmarkt. Door de opkomst van elektronisch postverkeer is er minder papieren post. Daarnaast heeft de voormalige PTT geduchte concurrentie van bedrijven als Sandd, die goedkoper kunnen werken. Die concurrentie zal zeker niet afnemen. Vanaf deze maand is TNT ook zijn laatste monopolie, op poststukken tot vijftig gram, kwijt. Woordvoerder Tonny Dijkhuizen van de Abvakabo:,,Deze loonmatiging was onvermijdelijk. We willen zoveel mogelijk werkgelegenheid behouden. Nieuw filiaal Bank van Lening De Bank van Lening heeft sinds februari een nieuw filiaal op het Osdorpplein. In Osdorp, Slotervaart en Geuzenveld-Slotermeer wonen veel gezinnen met een laag inkomen, de doelgroep van de Bank van Lening. Klanten uit Nieuw-West hoeven nu niet meer naar het centrum om iets te verpanden. Het aantal klanten en de hoeveelheid aan onderpanden is de laatste maanden niet of nauwelijks gegroeid. Wel zijn er door de crisis meer mensen die een kijkje op de veilingdagen komen nemen. Woordvoerder Henk Janson:,,De laatste tijd hebben we een hogere omzet dan normaal gesproken, maar dat komt vooral door de gestegen goudprijs. Met het oog op de kredietcrisis beleggen mensen liever in goud en dat stuwt de prijs op. Je krijgt dus meer voor een gouden ketting of armband. Ons klantenbestand zou door de stijging van de lokale belastingen, zoals afvalstoffenheffing en waterschapsbelasting dit jaar wel eens flink kunnen toenemen, ook van buiten Amsterdam.

4 4 ADVERTENTIE MUG magazine april 2009 Haalt u het beste uit uw BUURTKRANT, NIEUWSBRIEF, VERENIGINGSBLAD OF BEDRIJFSORGAAN? Denkt u wel eens dat het beter zou kunnen? Tel of MUG Layout en DTP is gespecialiseerd in visuele communicatie voor kleinschalige organisaties en geeft gratis vrijblijvend advies Vormgeving Schrijven en Redactie Budgettering Distributie Bel en vraag naar Gert of Jaap Mailen kan natuurlijk ook: layout@mugweb.nlugweb.nl De Stadsbank van Lening is in 1614 opgericht. Bij deze gemeentelijke dienst kan iedereen vanaf 18 jaar geld lenen op onderpand. De rente (beleenkosten) was en is nog steeds een stuk lager dan bij particuliere pandhuizen. En natuurlijk zonder winstdoelstelling. De voordelen van de Stadsbank van Lening direct contant geld tegen inlevering van uw sieraden of gebruiksartikelen; lage beleenkosten en verlengen van uw lening is elke 6 maanden mogelijk; u kunt uw bezittingen elk moment weer meenemen, als u het geleende geld met de kosten terugbetaalt; een gemeente instelling, dus betrouwbaar. van der Woude de Graaf Advocaten Juridische Problemen? U kunt bij ons kantoor terecht voor juridische problemen op het gebied van: arbeidsrecht, civiel recht, consumentenrecht, huurrecht, personen- en familierecht, sociale zekerheid, strafrecht en vreemdelingenrecht. Kostenloos Spreekuur Voor kennismaking en kort advies kunt u terecht op ons gratis spreekuur, donderdag tussen en uur. U kunt zich hiervoor op donderdag telefonisch aanmelden tussen en uur op voor een afspraak op diezelfde dag. Willemsparkweg GP Amsterdam T: F: E: info@woudegraaf.nl Web: Ons kantoor is bereikbaar met tramlijnen 2, 3, 5 en 12 op 2 locaties in de stad KLEDING MEUBELS SERVIESGOED BOEKEN CURIOSA SPEELGOED GASFORNUIZEN KRINGLOOPBEDRIJF DE L ATIE WIJ HALEN GRATIS UW OVERTOLLIG HUISRAAD OP! EN VEEL MEER meer informatie gratis parkeren! Distelweg 85 in Amsterdam Noord Camperstraat 42 in Amsterdam Oost Winkels open ma uur di t/m vr uur za uur tel K Gaat u scheiden? Bent u ontslagen? Heeft u een huurgeschil? Problemen met uw uitkering? Strafzaak? GRATIS ADVOCATENSPREEKUUR IEDERE MAANDAG VAN UUR UUR TEL BATJANSTRAAT 5 - ZEEBURG

5 april 2009 MUG magazine PORTRET 5 Nederland is geestelijk arm Antoine Bodar vindt immateriële rijkdom het grootste goed Met z n allen kunnen we best wat minder consumeren, vindt Antoine Bodar. Persoonlijke rijkdom is volgens hem investeren in je hoofd: een mooi boek lezen of genieten van de zon. tekst Marcel Schor foto Sandra Peerenboom Bodar (1944) werd in 1992 tot priester gewijd. Zes jaar later vertrok hij naar Rome. Bodar ging wonen en werken in het Duitse priestercollege Santa Maria dell Anima. Zijn woning in Amsterdam hield hij aan. Regelmatig keert Bodar in Nederland terug voor het geven van colleges en lezingen. Hij studeerde geschiedenis, kunstgeschiedenis, literatuurwetenschap, filosofie en theologie. Bodars Amsterdamse woning is een grote, goed gerangschikte bibliotheek met naar eigen zeggen tenminste vijftienduizend boeken. In de krant en op televisie is hij het gezicht van de katholieke kerk in Nederland. Wat is voor u rijkdom?,,om te spreken met de woorden van de overleden uitgever/essayist Johan Polak: Zorg dat je zoveel mogelijk in je kop investeert, mocht je nog eens in het concentratiekamp terechtkomen dan kunnen ze je dat in ieder geval niet afpakken. Rijkdom is voor mij in eerste instantie immateriële rijkdom. Een van de grootste rijkdommen is opleiding en vorming. Maar daarnaast natuurlijk poëzie, literatuur, filosofie, film en beeldende kunst. Godsdienst is voor mij ook een belangrijke zingevende factor. Kennis is macht, zei Joop den Uyl lang geleden en daar heeft hij groot gelijk in. Zelf leg ik liever het accent op gezag. Als je veel kansen op scholing hebt benut, dan kun je op een gegeven moment een bepaald gezag hebben. Dat is veel interessanter dan macht. Immateriële rijkdom vind ik belangrijker dan materiële rijkdom en zo vind ik gezag belangrijker dan macht. Macht kan gepakt worden en gezag kun je krijgen. U heeft het herhaaldelijk over het doorgeschoten materialisme, het barbarisme van nu. Welke bezwaren kleven aan materiële rijkdom?,,op zich is er niets tegen materiële rijkdom, maar je moet er geen slaaf van worden. Ik denk dat op dit moment de grote angst van mensen die veel bezitten is, dat ze het kwijt kunnen raken. Dat heb je met immateriële rijkdom niet. Ik heb de indruk dat het materialisme teveel is doorgeslagen. Als je materieel rijk bent kun je makkelijk je hoofd van s ochtends vroeg tot s avond laat verdoven. Ik vraag me af of je daar wel zo fit van blijft, spek maakt lui. U zou graag willen dat de eenvoud van de jaren vijftig terugkeert: naar de soberheid van toen. Wat bedoelt u met een sobere levensstijl?,,veel mensen vinden de jaren vijftig burgerlijk, spruitjeslucht, saai en kaal. Ik leerde bij mijn ouders om boterhammen met tevredenheid te eten. Je was snel blij met weinig. Tevreden zijn met weinig vind ik iets heel moois. Je hoeft niet per se luxueus te leven, je kunt ook eenvoudig leven. Ansichtkaarten met tropische oorden en een luxe leven hangen in veel West-Europese kantoren. Het lijkt een collectieve droom. Hoe verklaart u dat veel mensen gevoelig zijn voor luxe en materiële rijkdom?,,het verlangen naar stranden met palmbomen vind ik logisch wanneer je naar ons grijze klimaat kijkt. Maanden is het hier al grijs. Het is heel menselijk om naar een warm klimaat te verlangen. Het grootste deel van het jaar woon ik in Rome. Italianen zie ik veel minder naar het buitenland gaan omdat hun eigen land heerlijk is, daar schijnt de zon. Die materiële rijkdom is inderdaad een soort droom. Dat komt doordat we veel kijken naar Amerikaanse series waar mensen in grote huizen leven. Blauw Bloed van de EO is zo populair omdat er de sprookjeswereld van een koningshuis wordt getoond: rijk, mooie huizen en voortdurend op reis. Prachtige glamourfilms werden al in de jaren dertig gemaakt zodat armen zich daaraan konden optrekken. Het streven naar materiële rijkdom begrijp ik dus heel goed. Alleen behoor ik tot het genre mensen, en vele andere wijsneuzen met mij, dat het veel interessanter vindt om een mooi boek te lezen. Maar ik reis ook graag om een vreemde stad te leren kennen en te proeven van die andere cultuur. Welke rijkdom kunt u onze lezers bieden?,,dat je kunt genieten van het weinige dat je hebt en met zorgvuldigheid je bier of wijn kunt drinken. Maar ook dat je van een eenvoudige maaltijd een feest kunt maken. Je kunt boeken en films lenen, naar goede televisieprogramma s kijken of naar de radio luisteren. Dat hoeft allemaal niet veel te kosten. Ik ben zelf gelovig en ga graag naar de kerk. Gerard Reve noemde het katholieke geloof het mooiste dat er is én het kost niets. In de kerk heb je een mooie eredienst en muziek en er branden kaarsen. Wat wil je nog meer? De grootste luxe van onze tijd is rust, tevredenheid en stilte. Maar ook om met mooi weer in het Vondelpark op een bankje te zitten, naar de vogels te luisteren, al of niet met een boek bij je. Maar rijkdom is ook investeren in jezelf door een opleiding te volgen. Op materieel gebied hoop ik dat alle mensen toegang hebben tot televisie en internet. Dat wens ik iedereen toe, want dan heb je al heel veel. U heeft het over het bewust worden van het geestelijke erfgoed? Wat bedoelt u daar mee?,,we hebben in Nederland sterk de neiging om naar de Verenigde Staten te kijken, waardoor onze taal verloedert. Ik ben er erg voor om ons meer op Europa te richten. Nederland is rijk voorzien van prachtige musea en kerken, die het bezoeken waard zijn. Jammer genoeg moet voor sommige kerken betaald worden, zoals voor de Oude en Nieuwe Kerk, maar de Krijtberg aan het Singel en de Nicolaaskerk tegenover het Centraal Station zijn gratis. Ziet u Nederland in geestelijke zin als een rijk land?,,nee, in geestelijk opzicht is Nederland arm. Dat dit een vlak land is, zegt veel over onze mentaliteit. Vaak grijze luchten en regen en veel dagen kou heeft invloed op de volksaard. Het calvinisme speelt in ons land een belangrijke rol: doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. Waarschijnlijk bestond die mentaliteit hier al voordat Calvijn werd geboren. Tegenwoordig zakken we weg in materialisme, cynisme en lompheid. Jammer genoeg is lompheid onze voornaamste nationale eigenschap: recht voor z n raap. Mede door de opkomst van Pim Fortuyn zeggen mensen van alles zonder eerst na te denken. Heeft de huidige economische crisis gevolgen voor het geestelijke leven? Ik leerde thuis boterhammen met tevredenheid te eten,,de crisis dwingt ons om de beperkingen van materiële rijkdom in te zien en ons te richten op immateriële rijkdom, zoals een goede opleiding volgen. In de jaren zestig kwamen de leiders van de katholieke kerk bij elkaar om de kerk te moderniseren, het Tweede Vaticaans Concilie. Is uw geloof door die kerkvergadering rijker of armer geworden?,,in de waardering voor andere godsdiensten is het rijker geworden, dus als het gaat om het opkomen voor godsdienstvrijheid. In het concilie is bepaald dat het elk mens vrij moet staan om zijn eigen godsdienst te kiezen. Ik vind dat positief. Eeuwenlang vertelde de katholieke kerk dat zonder haar het eeuwig heil niet mogelijk was. Dat wordt nu heel ruim opgevat. Ook mensen die niet in Christus geloven kunnen in de hemel komen. Een goed leven leiden is van het grootste belang. Dat vind ik een milde opstelling. Mildheid is een van de grootste rijkdommen die je kunt bedenken.

6 6 ACTUEEL MUG magazine april 2009 DE OMBUDSMAN Gemeentelijk ombudsman Ulco van de Pol behandelt klachten van burgers Langdurigheidstoeslag Voor iemand die langdurig rond moet komen van een minimum-inkomen, is het lastig om geld bij elkaar te krijgen voor bijvoorbeeld een koelkast of wasmachine. Tot voor kort kon er aanspraak gemaakt worden op de Knipkaart, maar die bestaat sinds 1 januari niet meer. Wel kunt u de Langdurigheidstoeslag aanvragen. Deze regeling bestaat al een tijdje, maar is nu zo uitgebreid dat u er al eerder voor in aanmerking kan komen. Daarnaast biedt de nieuwe regeling voor voormalige Knipkaartgebruikers nog een voordeel. Het extraatje hoeft namelijk niet langer per se te worden aangewend voor de aanschaf van een duurzaam apparaat voor de huishouding. De belangrijkste criteria voor een Langdurigheidstoeslag is dat u tussen de 21 en 65 jaar bent en al drie achtereenvolgende jaren rond moet komen van een minimum- inkomen. Een ander belangrijk criterium is de norm die wordt gesteld aan het inkomen. Wat daarbij lastig is, is het vaststellen van wat wel en wat niet tot het inkomen wordt gerekend. Ook als u van mening bent dat u buiten uw schuld niet aan de norm van drie jaar voldoet, moet u zich hier niet bij neerleggen. Het kan zijn dat door een fout bij de verstrekking uw uitkering tijdelijk is stopgezet. Kaart dit dan aan bij de dienst, en zo nodig bij mij. De aanvraag van de toeslag krijgt mede daarom mijn aandacht de komende tijd. Het is de bedoeling dat iedereen die in aanmerking komt voor de toeslag een formulier ontvangt. De aanvragen voor een Knipkaart verliepen namelijk niet altijd even soepel, omdat de formulieren niet werden opgestuurd. Mensen raakten daardoor in onzekerheid over het feit of ze ergens recht op hadden. Niet voldoen aan de criteria voor de Langdurigheidstoeslag of de Knipkaart betekent niet dat er geen andere regelingen zijn. Zoals bijvoorbeeld de Plusvoorziening, voor ouderen die rond moeten komen van een kleine AOW, of de PC for kids-regeling, om schoolgaande kinderen de mogelijkheid te bieden om thuis van internet gebruik te kunnen maken. Informeer goed bij de diensten of via internet wat kan. Aan de Langdurigheidstoeslag en de andere genoemde voorzieningen zijn nog meer criteria verbonden. Daarvoor verwijs ik u naar de formulierenbrigade, of naar de website van de Dienst Werk en Inkomen. Gemeentelijke Ombudsman Singel 250, hoek Raadhuisstraat T Inloopspreekuur: di uur, meer informatie: Wie niet waagt... Gokken: het spel en de knikkers Michiel Wetzer foto fotonova.nl,,het spannende zit hem in de kick van het winnen en het verlies dat je om je heen ziet. Het is opvallend hoe Marcel, gewend aan spelen in het casino, zijn eigen ervaringen met gokken niet aan verliezen koppelt.,,natuurlijk niet, grinnikt hij.,,niemand komt om te verliezen. Marcel speelde regelmatig black jack, een soort van eenentwintigen tegen de bank. Hij zegt anders te spelen dan een ander, meer met zijn hersens dan met zijn gevoel.,,wanneer je wint, wil je altijd nog meer winnen. Maar bij verlies wil je je geld terugpakken. Ik stink daar niet in. Van een kans- of gokspel is sprake wanneer de speler geen overwegende invloed heeft op de uitslag, stelt artikel 1 van de Wet op de kansspelen. Bij een loterij is dat eenvoudig: het lot beslist immers wie wint. Maar justitie beschouwt ook het inzenden van de oplossing van puzzel als meedoen aan een kansspel. Er worden vaak meerdere goede antwoorden ingezonden, waarna uit een trekking of een loterij de winnaar komt rollen. Onder de Wet op de kansspelen vallen loterijen, winkelweekactiespellen, sportprijsvragen, casinospelen, speelautomaten, paardenrennen, krasloterijen, bingo s, belspelletjes en illegale kansspelen. Ook poker is, volgens een arrest van de Hoge Raad van 1998, volgens de wet een kansspel. Niet iedereen mag zomaar kansspelen organiseren. De wet behelst een heel vergunningbeleid. Daarbij zijn er monopolies voor bijvoorbeeld de Staatsloterij en voor krasloten, die alleen de Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij en de Stichting Nationale Sporttotalisator mogen organiseren. De laatste is bovendien de enige organisatie die sportprijsvragen als voetbalpoules mag verzorgen. Ook mag je niet zomaar een incidentele loterij organiseren. Een loterij moet een algemeen belang dienen: minstens de helft van de opbrengst moet worden afgedragen aan een doel in bijvoorbeeld sport of gezondheidszorg. Daarnaast moet ook een vergunning worden aangevraagd bij het ministerie of bij de gemeente. Bingo s mogen alleen worden georganiseerd door verenigingen die minstens drie jaar bestaan. Er is geen vergunning voor nodig maar het moet wel vooraf aan de gemeente worden gemeld. Een spelcasino tot slot mag alleen door Holland Casino worden gerund. Het vergunningenstelsel geldt echter alleen wanneer de spelgelegenheid publiekelijk toegankelijk is of bedrijfsmatig wordt gegeven. Wat pokeren met een paar vrienden mag zelfs in de kroeg, zolang dat maar niet stelselmatig gebeurt. Een toernooi in een café organiseren mag niet. Gokken is niet alleen spannend. Het is ook gevaarlijk. Het Centrum voor Verslavingsonderzoek (CVO) concludeerde in 2005 dat Nederland naar schatting in totaal risicovolle deelnemers aan kansspelen telt. Er is een aantal factoren dat gokken verslavend kan maken.,,beschikbaarheid speelt een belangrijke rol, zegt een woordvoerder van Informentaal. Informentaal, onderdeel van Jellinek, is een informatie- en adviespunt voor mensen met psychische of psychiatrische problemen en hun omgeving.,,nu in snackbars geen gokkasten meer zijn, hebben minder mensen daar problemen mee. Aan de andere kant neemt gokken op internet enorm toe en daar ontstaan weer nieuwe problemen. Mensen hebben als het ware de gokkast in hun huiskamer. Verder is vooral van belang het tijdsbestek tussen de gok en de uitkomst. Hoe korter die periode, hoe verslavender gokken kan zijn. Ook wel of niet anoniem kunnen spelen is een factor. Kraskaarten zijn bijvoorbeeld overal te koop, niemand hoeft te weten wie er speelt en de winst wordt meteen uitgekeerd. Link dus. Het zelfde geldt voor speelautomaten en casinospellen als poker.,,verder speelt bijna winnen ook een rol, zegt de woordvoerder.,,met twee kersen op een rij en een derde ernaast registreert het brein dat als winst. De risico s zijn niet gering. Los van de financiële kant raken gokkers ook vaak in een sociaal isolement. Uiteindelijk kan het lichamelijke gevolgen hebben: slaapstoornissen, hoofdpijn en depressiviteit. Bij casinospeler Marcel loopt dat niet zo n vaart: hij speelt tegenwoordig minder vaak.,,ik kan me inmiddels het risico een paar honderd euro te verliezen niet meer veroorloven. Het is veilig om je een grens te stellen; ook bij winst.,,probeer niet nóg meer te winnen. Zijn laatste tip is misschien wel de belangrijkste:,,laat je bankpasjes thuis. In het casino staan overal pinautomaten. Zie voor winstkansen van loterijen op pagina 27

7 april 2009 MUG magazine ACTUEEL 7 De een beschouwt het als weggooien van geld. Voor de ander is het simpelweg vermaak en weer een ander speelt dwangmatig. Gokken: leuk of link? De ins en outs van kansspellen. Dankzij loterij niet naar de soos Joop Lahaise Leo, een werkloze vrachtwagenchauffeur, won tien jaar geleden een ton in de Staatsloterij. Hij zette zijn geld op de bank. Els werd een paar jaar geleden dankzij de Postcodeloterij een halve euroton rijker.,,van geld kun je echt wel gelukkig worden, zegt de spiritueel ingestelde Els.,,Al is het maar even.,,vandaag laatste dag, stond er op een bord bij een sigarenwinkel in Oost. Ik had niks met loterijen. Geen idee wat me bezielde maar ik liep naar binnen en kocht er één. Daarna gingen we op vakantie. Terug in Amsterdam, drie weken later herinnerde ik me dat staatslot. Bleek tussen de oude kranten te liggen. Ik zei tegen mijn vrouw: Volgens mij hebben we een prijs. Niks geen hoera-stemming. Daarvoor was het te onwezenlijk. Je gelooft het gewoon niet. Leo nam de trein naar Den Haag, waar het kantoor van de Staatsloterij is gevestigd.,,de dame achter de balie bevestigde dat ik een flinke prijs Jos Verdonk S.T. Florian (1969) is freelance journalist en schrijver. Van begin 1987 tot de zomer van 1993 was hij gokverslaafd. Over zijn ervaringen als gokverslaafde schreef hij een boek, Naar de knoppen (1991).,,Ik kan niet zeggen dat ik mijn gokverslaving van te voren heb zien aankomen. Het is begonnen met uit verveling op kasten spelen, kijken hoe dat werkt. Fascinatie ontstaat gelijk met verslaving. De eerste keer dat je wint ben je de lul. Vooral het spelen op fruitautomaten levert een kick op die nergens anders te vinden is. Elke keer die kick: nu kan het gebeuren, ik kan zo een heleboel geld rijker zijn. Kijken naar die ronddraaiende fruitsymbolen, het de hele tijd willen weten wanneer het stopt en hopen dat het iets goeds is. Gokken is geen sociale bezigheid. Je doet het alleen. Mensen die een avondje uitgaan gooien misschien een paar knaken in een kast, had. Ik hoefde alleen maar mijn gironummer achter te laten. Vijf minuten later stond ik weer op straat. Binnen een week stond er gulden op mijn rekening. En dat staat er nog steeds, zelfs een beetje meer, al is die ton dankzij de euro natuurlijk allang geen ton meer waard. Geen nieuw huis gekocht, of een mooie sportwagen? De voormalige vrachtwagenchauffeur haalt zijn schouders op.,,mijn vrouw en ik hadden beiden een baan. Het ontbrak ons aan niks en luxe interesseert ons niet. Ik reed in een oude Lada en was dik tevreden. Pas na lang aandringen van de kinderen heb ik een iets jonger autootje gekocht. Wel hebben we de rente gebruikt voor vakanties en een grachtenbootje. En de kinderen hebben natuurlijk ook wat gekregen. Kort nadat we de prijs hadden gewonnen, hebben we de familie op een etentje getrakteerd. Misschien ben ik van nature wat achterdochtig maar ik schrok enorm van de reacties. Van die stekelige opmerkingen als: Dat ken jij makkelijk betalen, hè. Nou, ik wist genoeg. We hebben er nooit meer met gewoon voor de lol. Gokverslaafden kunnen dat niet. Die denken: rot op!, laat me spelen. Je zult het misschien gek vinden, maar ik ben in mijn hele leven nog nooit in een casino geweest. Als je naar een casino gaat gelden er kledingvoorschriften en moet je je paspoort laten zien. In gokhallen, snackbars en café s ben je anoniem. Ik schat dat ik in totaal zo n vijftigduizend gulden heb vergokt. Dat is dus een kleine drieentwintigduizend euro. Dat valt over de hele periode gezien wel mee, als je bedenkt dat toen ongeveer elke gulden die ik had de kast in ging. Als ik niet aan het gokken was, kon ik urenlang over gokken nadenken, filosoferen, kon ik het analyseren, er de meest fantastische dingen over bedenken. Ik had het allemaal door. Maar op het moment dat ik langs een gokkast liep, had ik daar uiteraard niks meer aan. Tegenwoordig is er meer aandacht voor het gokverslavingsprobleem dan in mijn tijd. Vreemd genoeg zijn iemand over gepraat. Els was blij verrast, toen er op een dag een cameraploeg voor de deur stond.,,ja, ik schrok zeker, heb me zelfs laten overhalen om voor de camera te verschijnen. Het was iets van Na aftrek van de belasting bleef er van over. Van een deel heb ik mijn schulden afgelost. En ik heb een mooi cadeau voor mijn zoon gekocht. Afgunstige reacties heb ik niet gehad. Iedereen in mijn omgeving wist dat ik altijd op zwart zaad heb gezeten. Leo:,,Zoals ik al zei, wij hadden het geld niet direct nodig. Ik heb het in eerste instantie gewoon op de giro laten staan. Na een tijdje heb ik op aanraden van de bank gulden in een aandelenfonds gestopt. In die tijd schoten de aandelen omhoog. Ik werd er bloednerveus van, zat elke dag naar de aandelenkoersen te kijken. Volledig geobsedeerd. Na een jaar of zo, toen de koers was verdubbeld, heb ik die hele handel weer verkocht. Leo is nu pas echt blij met zijn winnend staatslot. Drie jaar geleden kwam hij op straat te staan. De firma De grote winst bestaat niet het vooral de fabrikanten van gokkasten en de exploitanten van gokhallen die er wat aan doen. Exploitanten hebben tegenwoordig mensen in dienst die daar op letten. Als iemand teveel geld in een kast gooit, komen ze een praatje met je maken. Dat is goed. Ik wou dat ze dat in mijn tijd hadden gedaan. De mensen die vroeger in gokhallen achter de toonbank stonden waren nu niet bepaald met mijn welzijn bezig. Die zaten daar gewoon om geld te wisselen en verder niets. De politiek heeft nooit iets aan de gokproblematiek gedaan. Het is zelfs andersom: er wordt alleen maar gepraat over de verruiming van de mogelijkheden om een casino te beginnen. De overheid pakt er een heleboel kansspelbelasting op. Roken, drank en gokken worden om dezelfde redenen niet verboden: er zijn teveel mensen die het doen en er is teveel geld mee gemoeid. Ik ben heel plotseling gestopt, maar ook weer niet. Er was weer zo n middag geweest dat ik weer iets waar hij werkte, ging failliet.,,binnenkort loopt mijn WW af. Ik heb nog drie jaar te gaan voor mijn pensioen. Dankzij dat spaargeld hoef ik straks niet met mijn pet in de hand naar de sociale dienst. Met het inkomen van mijn vrouw én die ruim zingen we het wel uit. Els:,,Van beleggen was bij mij geen sprake. Nadat ik mijn schulden had afgelost, ben ik op vakantie gegaan en heb nieuwe meubels gekocht. En een computer, als investering in een eigen bedrijfje dat ik graag wilde opzetten. Ik zat in de WW, dus dat geld kwam meer dan goed uit. Eindelijk kon ik doen wat mensen met een normaal inkomen altijd al kunnen. Voordat ik in de WW belandde, had ik een parttime baan en daarvoor jarenlang bijstand. Nooit geld voor iets extra s. Die prijs heeft mij geleerd dat geld echt wel gelukkig kan maken, al is het maar even. Het was bijna een spirituele ervaring. Om redenen van privacy zijn de namen in dit artikel gefingeerd; de echte namen van beide geïnterviewden zijn bij de redactie bekend. van zeshonderd gulden was kwijtgeraakt. Een week of zo later was ik op stap met een vriend, die ging gokken. Ik bleef op zo n twee meter afstand van die kast staan. Ik voelde toen een fysieke afkeer. Op dat moment wist ik: nu is het klaar. Ik ben toen nog wel een paar jaar echt verslaafd geweest, maar gokte niet meer. Ik kan wel tegen mensen zeggen: laat je niet voor de gek houden, maar als ze verslaafd zijn aan gokken laten ze zich tòch voor de gek houden. Ik heb mijn boek niet geschreven met de illusie dat ik mensen daarmee van het gokken af zou kunnen krijgen. Laat je niet belazeren, je hebt geen schijn van kans. En de keren dat je wel wint heb je er toch niets aan, want de volgende keer verspeel je het toch wel weer. De mensen die in Noord-Korea gaan stemmen hebben evenveel kans op democratie als jij hebt om van een gokkast te winnen. De grote winst die is er niet, die bestaat niet. Maar dan het grote verlies. Dat bestaat wel. KAFKA Vreemde ervaringen met instanties of bedrijven? Van het kastje naar de muur gestuurd en vervolgens tegen een betonnen muur van ambtelijk onbegrip gebotst? Meld het Kafka: kafka@mugweb.nl Inlevingsvermogen Mevrouw O. krijgt twee aanslagen voor 2009 in de brievenbus, één voor gemeentebelastingen en één voor watergeld. Beide aanslagen hebben betrekking op een meerpersoonshuishouden. Mevrouw O. is echter sinds begin januari weduwe en woont sindsdien alleen. Zij diende dus twee bezwaarschriften in. Deze werden niet ontvankelijk verklaard omdat volgens de belastingdienst er op 1 januari nog sprake was geweest van een meerpersoonshuishouden. Daarom moet mevrouw O. beide aanslagen in z n geheel betalen. De belastingdienst bewijst hiermee weer eens dat enig inlevingsvermogen de dienst vreemd is. Uitschrijven Niet reageren op post van Waternet kan duur uitpakken. De organisatie heeft invloed op het bevolkingsregister. Zo ondervindt Milco Walther uit Amsterdam, die al vier maanden zijn WAO-uitkering niet ontvangt. De problemen ontstonden toen Walther voor renovatie van zijn huis een wisselwoning betrok. Omdat de wisselwoning slechts één straat was verwijderd van zijn eigen woning hield hij zijn eigen adres aan. Woningcorporatie De Key plaatste noodbrievenbussen, maar die bleken voor postbezorgers onbereikbaar of werden vernield. Diverse huishoudens bleven verstoken van belangrijke post. Zo ook Walther. Waternet stuurde hem een brief met het verzoek zijn persoonsgegevens te bevestigen. Toen ook die niet werd beantwoord, seinde Waternet dat door aan het bevolkingsregister, dat Walther vervolgens zonder pardon uitschreef. Het UWV volgde. Zonder postadres geen uitkering. Worden uitkeringen gestopt omdat Waternet een klant niet kan vinden?,,lijkt me nogal drastisch, zegt een UWV-woordvoerder. Dat vindt Milco Walther ook; nu nog zijn uitkering terug. Rijk door minima In de top-10 van rijkste Nederlandse miljardairs van PC Hooft-glossy Quote staan tenminste drie ondernemers die hun rijkdom te danken hebben aan consumenten met een smalle beurs. Het zijn de families Brenninkmeijer van C&A is toch voordeliger, de familie De Rijcke (de naam zegt het al!) van Kruidvat en Jaap en Albert Blokker van de gelijknamige keten in goedkope huishoudspulletjes. Het loont kennelijk om je als ondernemer op de zogenaamde onderkant van de consumentenmarkt te richten. Ook in de top-10: Frits Goldschmeding van uitzendbureau Randstad en John de Mol, producent van tv-programma s voor de gewone man.

8 Watskebuurt? In Amsterdam zijn 17 wijken aangeduid als probleemwijk. Het gaat om buurten waar van alles mis lijkt, van slechte woningen tot hoge werkloosheid en onveiligheid. MUG Magazine volgt de Transvaalbuurt en de Indische Buurt en vraagt zich af: Watskebuurt? Tekst Marcel Schor Jos Verdonk Hans Vinck De kwestie Drooglegging Oosterpark? Politicus Martin Verbeet (PvdA) is stadsdeelvoorzitter van Oost-Watergraafsmeer. Vanaf begin april mag in het Oosterpark geen alcohol meer gedronken worden. Het verbod geldt vermoedelijk voor zes maanden.,,het Oosterpark is een openluchtcafé voor tientallen alcoholisten geworden. Een deel van die verslaafden woont in het park en komt er alleen uit om te eten. Al generaties lang hebben we in Oost overlast van alcoholverslaafden. De laatste tijd zijn er steeds meer alcoholisten in het park. Veel klachten krijgen we van mensen die zich onveilig voelen. Als ik om acht uur s ochtends door het park fiets dan zijn de eerste groepen verslaafden al aanwezig. Sommige mensen zien het Oosterpark inmiddels als een jungle. Als stadsdeel vinden we dat iedereen zich in het park prettig en veilig moet voelen, daarom komt er een alcoholverbod. Wij willen de handhaving van het verbod koppelen aan zorg. Wethouder Zorg Marijke Vos van GroenLinks heeft daarvoor haar steun toegezegd. Zo gaan we samenwerken met de Jellinek en de GGD. Ons doel is om zoveel mogelijk mensen weer aan het werk te krijgen. Ondertussen in... Het Gooi Martin Verbeet:,,We zien steeds vaker allochtone alcoholisten, dat is een verkeerde vorm van integratie. Jaap Homan:,,De regelgeving in Amsterdam is doorgeslagen en dat leidt tot vertrutting. (foto: Michel Hobbij) Bezoeker Jaap Homan is regelmatig in het Oosterpark te vinden. Hij is afgestudeerd socioloog en bestuurskundige.,,ik vind het een belachelijke maatregel. Voor de mensen die hier in de buurt op een etage wonen is het Oosterpark hun voortuin. Ik vind dat mensen met een uitkering die een kroeg niet kunnen betalen hier een biertje moeten kunnen drinken. De kinderspeelplek met het pierenbadje is van oudsher alcoholvrij. Dat is een goede zaak: op die plek moeten mensen niet dronken rondlopen. Er zijn op dit moment teveel regels in de stad; er is veel vertrutting. Dit is Amsterdam niet meer. Allemaal regels die niet te handhaven zijn. Als ze dit straks gaan naleven, zou je alle mensen over een kam moeten scheren. Ook mensen die een glaasje wijn drinken tijdens een picknick. Als tien procent van de mensen zich niet aan een wet houdt, is die niet te handhaven. Je kunt moeilijk achter elke boom een agent zetten. Zelf heb ik geen last van de alcoholisten in het park, ook niet als ze lopen te schreeuwen, dat ervaar ik niet als bedreigend. Ik ga er alleen niet tussen zitten. Watskebuurt? Reageer! Velen kennen het Gooi vooral van de glanzende bolides, joggende volkszangers in goeden doen, verwende Gooische vrouwen, interieurontwerpers, kunstkenners en de onvermijdelijke omroepcoryfeeën. Maar nu zijn ook hun tegenhangers, de Gooise minima, ontdekt. Onlangs mochten we de Frogers volgen op weg naar een Hilversumse voedselbank en nu zijn de Echte Gooische Meisjes aan de beurt, die voor het gelijknamige RTL5-programma een maand lang op bijstandsniveau gaan leven, in een woning in een van de armste wijken van Amsterdam-Noord. Worden minima geëxploiteerd, als amusement voor televisiekijkend Nederland? RTL-woordvoerster Karin Bouwknegt:,,Ik zal niet ontkennen dat het voor een deel ook zo is. Die kritiek was er ook op de Frogers. Naarmate dat programma vorderde, werden de reacties steeds positiever. Wij willen gewoon laten zien hoe het vijf jonge vrouwen vergaat die een maand lang moeten rondkomen van zevenhonderd euro. Het programma zal in april worden uitgezonden. Amsterdam investeert in werkgelegenheid, meer sociale samenhang en een beter onderwijsklimaat. De Amsterdamse Wijkaanpak moet ervoor zorgen dat probleembuurten pracht- en krachtbuurten worden. Met volop ruimte voor initiatieven van bewoners, volgens voormalig wethouder Tjeerd Herrema. Maar wat merkt de Amsterdammer van de Wijkaanpak? Watskebuurt? MUG wil het graag van u weten. Mail reacties naar wijkaanpak@mugweb.nl. Aanpak hangjongeren Stadsdeel Zeeburg organiseerde in maart communicatie-trainingen voor buurtbewoners om overlast van hangjongeren aan te pakken. Opvoedkundige Hans Kaldenbach gaf de trainingen:,,veel bewoners durven jongeren op straat niet aan te spreken. Het gaat om twee belangrijke zaken: op een positieve manier contact met ze leggen en ervoor zorgen dat ze geen gezichtsverlies lijden. Mijn trainingen zijn ontstaan uit mijn eigen angsten. Ik was verbaasd dat er goede oplossingen voor zijn te bedenken. Vernieuwing Transvaal Pitstop succesvol Ruim driekwart van de bewoners aan de Tugelaweg en omgeving is akkoord gegaan met de vernieuwingsplannen van stadsdeel Oost/Watergraafsmeer en woningbouwcorperatie Ymere. De uitkomsten werden gepresenteerd in Buurtcentrum Transvaal. De vijf woonblokken met bijna vijfhonderd woningen tussen de Tugelaweg en de Retiefstraat verkeren nu in slechte staat. Drie blokken worden gerenoveerd en twee gesloopt; over het vijfde blok is nog geen beslissing genomen. Pitstop, het loket voor iedereen die sociaal of maatschappelijk actief wil worden in de Transvaalbuurt, loopt goed. Sinds de vestiging aan het Steve Bikoplein eind oktober vorig jaar geopend werd, heeft dit loket 75 bezoekers ontvangen. Met dit aantal voldoet Pitstop aan de doelstellingen. Pitstop zet zich onder andere in om wijkbewoners aan betaald werkt te helpen. Inmiddels hebben ook al bewoners van de Dappermarkt en de Oosterparkbuurt de dienstverlening van Pitstop ontdekt. Links: de fietsenstalling en werkplaats in de Laing s Nekstraat; rechts: de huidige eigenaar Ron Fiene (foto s: fotonova.nl)

9 WIJKAANPAK TRANSVAALBUURT INDISCHE BUURT 9 Jordaan: de eerste prachtwijk Zijn Vogelaarwijken een eigentijds fenomeen? In de 19e eeuw werden verslonsde buurten al daadkrachtig aangepakt door pioniers van de stadsvernieuwing. Zij stichtten de eerste woningcorporatie. tekst Peter van Lieshout foto Stadsarchief De gevierde romanschrijver Israel Querido ( ) beschreef de ellendige woonsituatie in de dichtbevolkte Jordaan als volgt: In deze kronkel woonen meer dan honderd mensen, gezinnen met kroost, bijeengekropen, vergaand in eigen nooit beredderd vuil. In deze zieke darmgang van de Willemsstraat, kropen door ieder krot, melaatsheid en mensenbeschimmeling een slijmerige weg van walgelijke vervuiling af. Er klonk in dit afzichtelijke hol, overbevolkt, waar de schepsels elkaars zure adem opzogen en op elkaars tronies leefden, op ieder uur van de dag en de avond, hees gereutel van afgematte dronkaards; gehuil, gejammer en geschreeuw van geranselde, verwaarloosde of spelende kinderen; woedegekrijs van gekrenkte, vechtlustige vrouwen, die elkaar de haarspelden over het gezicht scheurden. Zo n anderhalve eeuw geleden was het met de volkshuisvesting in Amsterdam droevig gesteld. Het gemeentebestuur deed niets. Van rijkswege was wel bezorgdheid over de verslechterende woonsituatie in de snel groeiende steden maar actie ondernemen, ho maar. Dat strookte niet met de liberale opvattingen van de overheid. Ze werd op haar wenken bediend. De patriciër Christiaan Pieter van Eeghen De Vereenigingswoningen in de Palmstraat in de jaren vijftig. (vooral beroemd als de man die het Vondelpark stichtte) werd het in 1852 te gortig. Hij trommelde twintig gefortuneerde en bevriende ondernemers op om de allereerste woningbouwvereniging op te richten. Dat werd de Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse te Amsterdam. Ieder deed een forse duit in de gezamenlijke pot. Men nam zich voor om de slechtste buurten te saneren en betaalbare nieuwbouw voor de minder bedeelden te plegen. Daarbij gold dat de huren betaalbaar moesten zijn én dat de leden van de Vereeniging slechts konden rekenen op een jaarlijks dividend, te vergelijken met de gangbare spaarrente. Aan bonussen en winstuitkeringen deed de eerste woningbouwvereniging niet. Het deftige gezelschap wist van doorpakken. Allereerst werd het intiatief genomen om enkele grachten - open riolen, broeinesten van cholera en andere epidemieën - te dempen. Korte metten werd gemaakt met mensonterende aaneengeklitte sloppen, stegen en gangen. De volgepropte binnenterreinen werden resoluut kaalgeslagen. De rug aan rug gebouwde kelder- en eenkamerbehuizinkjes maakten plaats voor sobere maar solide twee- en driekamerwoninkjes. Heel het blok Willemstraat, Lijnbaansgracht, Palmstraat en Palmdwarsstraat ging op de schop. De resultaten zijn nog altijd te zien in de Willemsstraat, tot 1857 Goudsbloemgracht of Franschepad. Met het oog op toetreding van licht en lucht kreeg een deel van de Palmstraat nieuwe, bredere trottoirs. Investeren in de openbare ruimte deden de vroege stadsvernieuwers ook al. De nieuwe woningen kregen ramen aan de straatkant en de tuinkant. Dat was een afscheid van de gebruikelijke rug-aan-rug bouw. Het binnenterrein, bestemd als tuin en bleekveld, bleef voor stadse begrippen uitzonderlijk diep; tussen de achtergevels van de Palm- en Willemstraat wel 22 meter. Tot op de dag van vandaag een binnenbos vol oude bloesembomen en een verzameling onder het lover verstopte tuinhuisjes. In de Willemstraat, tegenover het VAKcomplex, is nog een bezienswaardig gebouw te vinden. Een van Van Eeghens medestanders, de gefortuneerde J. van Eik liet de huisarchitect van de Vereeniging P.J. Hamer het Constantia-complex neerzetten. Naar het model van de klassieke hofjes: een vierkante binnenhof, omzoomd door drie etages woonhuisjes. De woningen waren bestemd voor werklieden ouder dan zestig jaar, die minstens twaalf jaar bij één en dezelfde patroom in enig vak van nijverheid werkzaam waren geweest. Nog opmerkelij- ker én een bewijs van filantropie was dat deze gepensioneerde bewoners geen huur hoefden te betalen. Het gratis wonen voor ouderen bleef in dit naar de vrouw van de stichter vernoemde Constantia-complex tot ver in de twintigste eeuw de gewoonste zaak van de wereld. De Vereeniging realiseerde tussen 1852 en 1900 ruim zevenhonderd nieuwbouwwoningen. Toen in 1902 de Woningwet van kracht werd, ging het sein voor volkswoningbouw op groen. Woningbouwverenigingen konden met rijkssubsidie aan de slag, waren niet langer afhankelijk van filantropie. In de loop van de twintigste eeuw werd de vernieuwing van de Jordaan driftig doorgezet. De bevolking daalde van naar nu. Plannen voor city-vorming in de jaren vijftig en zestig werden echter de kop ingedrukt. Het metrostation op de Rozengracht is er nooit gekomen, de brede autowegen met bijbehorende parkeergarages en torenflats evenmin. Dankzij Jan Schaefer, de wethouder die besefte dat in gelul niet te wonen viel maar dat rücksichtlos slopen ook geen oplossing was, kwam kleinschalige stadsvernieuwing op gang. Arm is de Jordaan allang niet meer. Het is inmiddels een echte prachtwijk, zoals Ellen Vogelaar ze graag zag. De fietsenwerkplaats annex -stalling in de Laing s Nekstraat versleet de afgelopen jaren meer eigenaars dan de gemiddelde Amsterdammer binnenbandjes. Sinds 1 december vorig jaar is de zaak het domein van Ron Fiene (33). Inmiddels is hij een vertrouwd gezicht in de Transvaalbuurt. Fiene is ZZP er (Zelfstandige Zonder Personeel). Zes dagen per week is hij van acht tot zes in zijn zaak te vinden. Maar je hoort hem niet klagen:,,als je van je hobby je beroep kunt maken, ben je de gelukkigste mens ter wereld. Een ZZP er valt de eerste twee jaar na het opstarten van zijn bedrijf onder een gunstige belastingregeling. Daarna gelden ook voor ZZP ers de gewone tarieven van de belastingdienst.,,het is heel erg belangrijk dat je de boekhouding op orde hebt en dat je de uitgaven afstemt op wat er binnenkomt. Bewaar al je bonnetjes. De handen van Fiene zijn vuil.,,ik kan niet met handschoenen werken, verklaart hij ongevraagd. Ik wil de schroefjes en boutjes kunnen voelen. Als ik een bonnetje moet uitschrijven of iemand een hand wil geven trek ik juist mijn handschoenen aan. Net andersom dus. Ondernemen vraagt vooral creativiteit. Zo bedacht en ontwierp Ron Fiene de Plakpas. Voor elke plakbeurt knipt hij een gaatje in het kaartje. Voor 27,50 kun je vijf keer met je lekke band bij hem terecht.,,natuurlijk heb ik ook wel eens een baaldag, vervolgt Fiene.,,Bijvoorbeeld als ik een probleem heb met de boekhouding of als leveranciers zich niet aan afspraken houden. De fietshersteller is in een procedure verwikkeld om in aanmerking te komen voor een startsubsidie.,,het is makkelijker om voor een startsubsidie in aanmerking te komen als je een uitkering hebt. Maar ik ben niet ontevreden hoor. Ik kan er nu al goed van leven. Dat wordt alleen maar beter als ik straks mijn schulden heb afbetaald. Voor jonge ondernemers heeft hij nog een advies:,,als je in de eerste drie maanden ook maar één keer aan stoppen denkt, stop dan ook direct en ga terug naar je baas. Als je positiviteit mist, moet je geen bedrijf beginnen. Fiene ziet slechts één nadeel aan het zelfstandig ondernemerschap.,,soms is het hier gewoon te gezellig. Dan kom ik bijna niet aan werkten toe.

10 10 ACHTERGROND MUG magazine april 2009 De een had na het behalen van zijn universiteitsbul een glanzende carrière voor de boeg, de ander ging zonder diploma van de Lagere Technische School af. De een eindigde als dakloze in het park, de ander werd multimiljonair. tekst Toine Graus Alan Miller (foto: Hilco Koke) De dakloze academicus Hennie van der Most De selfmade Meteen na mijn bachelor s viel ik terug in de werkende klasse Wie de woning van Huub van Roy in de Derde Oosterparkstraat driehoog binnenstapt, ontmoet niet-alledaagse daklozen. Neem de Engelsman Alan Miller, een afgestudeerd academicus die een glanzende toekomst in alcohol heeft laten verdampen. Huub van Roy (64) heeft al jarenlang een informele daklozenopvang in zijn huis. In de winter huizen er vaak tien man en in de zomer een stuk of vijf.,,ik vind het leuk, zegt van Roy,,, sommige van die mannen vind ik erg aardig. Huub van Roy doet niet moeilijk over zijn geaardheid. Toen zijn vriend naar Thailand vertrok, begon Huub daklozen van een opvang bij hem in de buurt uit te nodigen in zijn huis om de eenzaamheid te verlichten. Dertig jaar geleden is hij zwaar mishandeld en sindsdien is hij arbeidsongeschikt. Op een van de zetels zit Ronnie, een lange broodmagere Schot en op de bank zit de Engelsman Alan Miller (55). Die bank is zijn privilege. Als enige mag hij op de bank slapen, de andere daklozen liggen gewoon op de tapijten.,,maar ze loeren allemaal op de bank, we hebben hier een bankcrisis, zegt Alan en barst in lachen uit. Met zijn vaalrode petje, kapotte broek, stevige stappers en twee verkleurde fleece-jasjes over elkaar oogt Miller klassiek dakloos. Maar als hij gaat praten verandert dat beeld. Hij spreekt mooi verzorgd en bijna accentloos Nederlands. Hij is dan ook niet de eerste de beste. Hij heeft zijn Bachelor of Arts gehaald, te vergelijken met de eerste fase van een universitaire studie in Nederland. Alan Miller zit er op de bank redelijk warmpjes bij, maar voor hij door Huub werd uitgenodigd heeft hij vijf jaar buiten geslapen: in het Oosterpark, het Vondelpark en onder een viaduct.,, Hij werd elke ochtend gewekt door de eendjes, zegt Huub.,,Ik ontmoette hem bij het daklozenkoor. Alan is heel scherpzinnig. Ik moet in hem mijn meerdere erkennen. Hoe Alan in het park terecht kwam is niet moeilijk te raden. Hij zit geen moment zonder een blikje bier. Volgens Huub, die zelf niet drinkt, is Alan de enige die echt altijd drinkt. Miller is opgegroeid in een working class gezin in Plymouth in het zuiden van Engeland. Zijn vader was letterzetter, de aristocratie van de werkende klasse, volgens Miller. Zijn vader dronk nooit, behalve met Kerstmis.,,Dan kreeg hij een fles whisky van een zakenrelatie en kwam hij stomdronken thuis. Mijn moeder liet hem dan niet binnen. Hij sliep in de tuin. Gelukkig hebben we in Zuid-Engeland een zacht klimaat. Na de lagere school mocht Miller als eerste en enige van zijn school naar de grammar school, het Engelse gymnasium.,,jullie behoren tot de beste zes procent van Engeland, zei de directeur. Op die school werd je klaargestoomd voor de elite. Alan doorliep met vlag en wimpel de grammar school en wilde meteen door naar de top: de universiteit van Cambridge. Die vlieger ging helaas niet op.,,ik had niet het goede pak en ook niet de goede referenties. Het werd de universiteit van Manchester waar Alan de geschiedenis van het politieke denken ging studeren.,,meer filosofie dan politicologie, verduidelijkt Miller. Het ging prima op de universiteit. Toen Alan 23 jaar was had hij zijn diploma Bachelor of Arts. Een glanzende carrière lag in het verschiet maar het liep anders. De drank begon zijn tol te eisen. Die had al lang een grote rol in Alans s leven gespeeld.,,ik begon te drinken toen ik twaalf was, vertelt Miller,,,de eerste keer herinner ik mij nog heel goed. Dat was op een tuinfeest van de Boy Scouts. Ik werd compleet dronken van de cider. Ik zag sterren in de lucht draaien. Ik was aan het trippen van de drank, een sensatie. Cider in Plymouth is moord.,,scrumpy is evil, voegt Ronnie er aan toe. Scrumpy is de naam voor zelfgemaakte cider, die zo smerig is dat er bessensap aan moet worden toegevoegd om het drinkbaar te maken. Hoe is het mogelijk dat Miller met al die drank toch al die prachtige diploma s heeft gehaald?,,omdat anderen nog slechter waren dan ik, verklaart Miller.,,Ik moest Hegel bestuderen maar ik snapte er geen bal van. Mijn leraren ook niet, dus was het niet zo moeilijk om voor het tentamen te slagen. Dikke boeken lezen hoeft helemaal niet. De kunst van het lezen is selecteren. Meteen na zijn bachelor s viel Miller terug in de werkende klasse. Het aantal baantjes dat hij heeft gehad is niet te tellen. Hij maakte een lange reis naar Griekenland waar hij zijn vriendin wilde bezoeken. Toen hij daar eindelijk aankwam was die al lang vertrokken. Op Kreta ontmoette hij een Nederlandse vrouw met wie hij terugreisde naar Amsterdam. Ze trouwden en ze kregen twee kinderen. Maar na verloop van tijd zette zijn vrouw hem het huis uit. Er volgden nog talloze baantjes. Toen zijn Nederlands goed genoeg was kon Miller met vertaalopdrachten Nederlands-Engels zijn geld verdienen maar ook dat hield op. Ten slotte wachtte het Oosterpark en de eendjes die hem s ochtends wekten. Heeft hij geen spijt van zijn leven?,,nee, antwoordt Miller resoluut.,,ik heb niet voor niets filosofie gestudeerd. Ik ben een volgeling van Nietzsche; ressentiment is de slechtste levenshouding. Het is zoals het is en niet anders. Dat moet je accepteren en niet zeuren. Ronnie komt er tussen met zijn onverstaanbare Schotse accent. Alan kan hem wel goed volgen en vat het samen: There is nothing worse than a convert, niets zo erg als een bekeerling, een afgekickte alcoholist.,,fanatics, stemt Ronnie in. Hennie van der Most heet zijn bezoeker welkom in zijn rookhol.hij zit in een zijvertrek van de Koperen Hoogte. Het is een typische van der Mostcreatie, een voormalige watertoren bij Zwolle, die hij heeft omgetoverd tot een sjiek café en een draaiend restaurant op grote hoogte. Hoe kan iemand met slechts drie jaar LTS zo n succesvolle ondernemer worden, is de vraag. Van der Most (geboren 1950) steekt de brand in een verse sigaar en begint te vertellen:,,ik ben de vierde in een gezin van zes kinderen. We hadden een boerderij in Slagharen. Op de lagere school ben ik twee keer blijven zitten. Ik was dyslectisch maar daar had destijds niemand van gehoord. Ik heb nog nooit in mijn leven een boek gelezen. Ik ging naar de LTS en koos na de brugklas voor de richting metaal, dat vond ik mooi. In de praktische vakken was ik goed maar theorie was een ramp. Na het derde jaar stapte ik uit eigen beweging op. Ik ging liever werken dan naar school. Mijn eerste baantje was manusje van alles in een metaalbedrijf voor 36 gulden in de week. Toen kon ik naar een kachelfabrikant voor 45 gulden en daarna werd ik pompbediende voor 65 gulden. In mijn vrije tijd was ik bezig met ouwe brommers, boten, skeltertjes. Handigheid zit in mijn genen. Dat wist de pompeigenaar en die vroeg of ik voor hem een paardenstal wilde bouwen. Dan heb ik een lasapparaat nodig, zei ik. De deal was dat ik die stal voor hem zou bouwen in ruil voor een lasapparaat. Ik kocht tweedehands ijzer en bouwde een mooie stal. Toen had ik een lasapparaat en daar kon ik mee gaan klussen. Het lassen heb ik mezelf aangeleerd. Ik laste van alles, vooral hekken en aanhangwagens en daar verdiende ik meer mee dan bij de baas. Al het geld dat ik verdiende, besteedde ik aan het opkopen van oud ijzer. Naar de kroeg ging ik niet. Er lag overal ijzer rond de boerderij van mijn ouders.,,we hebben een boerderij, geen ijzerhandel, zei mijn vader. Toen heb ik voor

11 april 2009 MUG magazine ACHTERGROND 11 Is Marijke Helwegen een golddigger? Marijke Helwegen (foto: Iris Drenth) miljonair mezelf een boerderijtje gekocht met een schuur erbij. Ik was 22 jaar oud en begon mijn eigen staalconstructiebedrijf annex ijzerhandel. Daar kon ik groter werk doen zoals spanten lassen voor de bouw. Teveel werk voor mij alleen. Ik nam mensen aan en na een tijdje had ik een vaste ploeg van een man of vijf en daarnaast een groep die zwart kwam bijklussen. Het was een goeie tijd in de zestiger jaren. Werk genoeg en ik verdiende goed. Alle geld ging meteen terug in het bedrijf. Ik ging niet duur doen, ik reed in een ouwe Simca. In de schuur bouwde Ik een zwembad. Het was eigenlijk voor mezelf maar het liep compleet uit de hand. Ik bouwde er een barretje in en iedereen kwam er zwemmen. Bij mij was het gezelliger dan in de kroeg. De horeca in het dorp begon te klagen en toen moest ik sluiten van de gemeente. Ik had geen enkele vergunning. Ik heb goed verdiend aan dat zwembad maar je moet niet denken dat daar een groot financieel plan achter zat om rijk te worden. Ik deed het gewoon voor de lol. Zo gaat het vaak met succesvolle ondernemers, ze beginnen meestal heel klein in een schuurtje. Eind jaren zeventig klapte de economie in elkaar. Een grote textielfabriek in Slagharen ging failliet en ik kreeg de opdracht om de machines eruit te halen. Toen ik door die fabriekshallen liep, begon ik te fantaseren: hier zou ik een zwembad kunnen bouwen, daar tennisbanen, een sauna, een restaurant. Ik ging met de curator van de failliete boedel praten of ik die fabriek zou kunnen kopen. Die wist niet wat hij aan mij had, ik was een ijzerboer in een leren jas. Hij deed navraag in het dorp, kreeg klaarblijkelijk gunstige berichten en belde of ik het serieus meende. Voor anderhalf miljoen kon ik de fabriek kopen, een spotprijs voor 20 duizend vierkante meter. Ik ging naar de bank voor een lening. De directeur was enthousiast. Bankdirecteuren hadden vroeger veel meer gevoel voor ondernemen dan die managers van vandaag. Ik kon de fabriek kopen en stapte naar de burgemeester voor een vergunning. Die eiste een haalbaarheidsstudie. Ik had niks op papier. Een paar dure heren uit Amsterdam maakten een studie met een vernietigende conclusie: acht miljoen investeringskosten en een jaarlijks exploitatieverlies van één miljoen. Ik had zelf heel andere bedragen in mijn hoofd. Voor 4000 gulden extra wilden de heren er nog eens naar kijken: resultaat een positief rapport. De burgemeester stemde schoorvoetend in. Van het rijk kreeg ik een mooie investeringssubsidie en ik kon beginnen. Dat werd De Bonte Wever. Die oude textielfabriek groeide uit tot een zwem- en saunaparadijs, party- en vergadercentrum, een restaurant en een hotel met tweehonderd kamers. Het eerste grote Ik heb nog nooit van mijn leven een boek gelezen en zeer succesvolle project van Hennie van de Most. Er volgde een serie andere vrijetijdscentra met als hoogtepunt Kernwasser Wunderland Kalkar, een tot pretpark omgebouwde kerncentrale. Hennie van der Most heeft nu tweeduizend man in dienst in acht bedrijven en is goed voor tientallen miljoenen, maar hij gaat niet luieren op een jacht in Monaco. Er staan nog allerlei projecten op stapel. En daarnaast is hij bezig met een banenplan. Hij riep een groot aantal ondernemers bij elkaar om over werkloosheid te praten.,,waarom verdelen we die werklozen niet onder elkaar? Iedereen neemt een aantal, afhankelijk van de grootte van zijn bedrijf, stelde hij voor. Een echt Van der Mostplan, geniaal in zijn eenvoud. Iedereen was enthousiast. Binnenkort gaat de uitvoering van start. Iets om in de gaten te houden. Plannetjes van Hennie van der Most hebben doorgaans succes. Na René en Natasja Froger werpt Marijke Helwegen zich op als ambassadeur van de minima. Joop Lahaise,,Wie is die vrouw?, vroeg een Turkse bezoekster van de Budgetmarkt zich af, begin maart in een tent op Plein Gehuld in mantelpak en rode baret doceerde de bejaarde BN-er, bij high society-liefhebbers bekend als wandelende reclamezuil voor botox en plastische chirurgie, de kunst van het omgaan met geld. Op belerend toontje, wijzend naar haar mantelpakje en felrode trui, begon Marijke Helwegen:,,Kijk, tweedehands. Ja, ja... je hoeft niet meteen het duurste te kopen.,,ik zal héél duidelijk spreken... want vele van u zijn natuurlijk buitenlands. De bezoekster schudde meewarig haar hoofd.,,wat denkt dat mens wel. Even later mochten bezoekers van de Budgetmarkt in het stadsdeelkantoor van Geuzenveld Marijke s workshop bezoeken.,,u krijgt geld van de CWI... Ze was duidelijk goed ingevoerd. Alleen de allerjongsten leken de humor in te zien van dat grappige dametje in haar tweedehands mantelpakje. Waarom had Geuzenveld Marijke Helwegen uitgenodigd om zijn minimamarkt op te luisteren? Het antwoord is te vinden op de website van de zelfbenoemde ambassadrice van de minima. De site belooft tips and tricks om je te helpen een rijker leven te leiden voor minder geld. De Budgetmarkt moest niet saai worden. Dus was er een tombola en maakte society-dame Helwegen haar opwachting. Wie doorklikt op ontdekt Helwegens belang: advertenties verkopen, voor prijzige verzorgingsproducten, een culinair evenement met standhouders als truffel-slager Fred en Yolanda de Leeuw of een kunsthandel waar je voor een prikkie (vanaf een paar honderd euro) iets kunstzinnigs kunt aanschaffen. Een selectie uit Marijke s tips: Koop nu in de sale al Sinterklaas- en kerstcadeaus voor volgend jaar en deel de grasmaai- er met de buren. Of huur je avondjurk, in plaats van steeds een nieuwe te kopen. En waarom zou je een Ferrari kopen als je er een kunt huren? Dat zijn tips waar je als bijstandsgerechtigde of vers ontslagen werknemer wat aan hebt. Een woordvoerder van Geuzenveld geeft toe zijn twijfels te hebben gehad. Maar ach, als de boodschap maar overkomt. Welke boodschap? Hoe profiteer ik van de hype rond minima? MUG heeft Marijke Helwegen om opheldering gevraagd. Een op de Budgetmarkt toegezegd interview bleek toch lastig. Hebben we Marijke nodig voor adviezen over hoe je met minder rijk kunt leven? Onze tip: laat je niet verleiden door de advertenties en kooptips van Marijke Helwegen. Andermans pech is big business. René en Natasja Froger scoorden met hun realitysoap Effe geen cent te makken. Het verschil is dat de Frogers daadwerkelijk geld ophaalden voor de voedselbanken en demonstreerden hoe lastig het is om arm te zijn, al is het maar een maand. Vóór de Frogers waren er al series die andermans leed exploiteerden, al dan niet met goede bijbedoelingen. Denk aan Extreme makeover home edition, waarin door tegenspoed getroffen gezinnen een nieuw huis kregen. Ook praatprogramma s als Oprah en Dr. Phill horen tot het genre. Programma s die in Nederland door de commerciëlen worden uitgezonden. Toeval? RTL heeft de smaak te pakken. Na de Frogers gaan ook de Echte Gooische Meiden een tijdje op bijstandsniveau leven. Dat wordt afzien. Gooisch meisje Bo verklaarde in De Telegraaf:,,Ik krijg heus niet alles toegestopt van mijn ouders. Nou ja, onlangs wel een leuke Audi TT, maar verder werk ik gewoon hard voor mijn geld en moet ik gewoon huur betalen aan mijn vader voor het luxe Amsterdamse grachtenpand dat hij voor mij en mijn zus heeft gekocht. Golddigger is de term voor een meisje dat een rijke vent aan de haak probeert te slaan. Marijke Helwegen lijkt een omgekeerde golddigger, die een slaatje probeert te slaan uit armoe. Jammer, want dat BN-ers aan goede doelen doen, zoals Natasja Froger, is natuurlijk toe te juichen.

12 12 ACHTERGROND MUG magazine april 2009 Geld is geen garantie voor geluk Wat telt, is niet wat je eet maar met wie je eet Geluksprofessor Ruut Veenhoven ziet wijsheid in het gezegde dat geld niet gelukkig maakt, al word je ook niet blij van armoe. Vrienden, een goed gesprek, lekker bezig zijn... dat zijn de echte voorwaarden voor blijvend geluk. tekst Sandra Toom foto Hans van Ommeren Ruut Veenhoven J e hebt een kast van een huis met zwembad, bedienden, een koelkast vol champagne en kaviaar. Ben je dan gelukkig? Allerlei onderzoeken wijzen uit dat je van veel geld helemaal niet gelukkiger wordt. Vrienden, vrijheid en een bedachtzaam leven dragen meer bij aan geluk dan geld. Alleen als je niets hebt, levert een beetje geld al snel veel geluk op. Steeds meer geld maakt mensen echter niet gelukkiger, zegt socioloog Ruut Veenhoven, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Van actief zijn en nieuwe dingen beleven word je blijer dan van geld Hoe komt het dat mensen niet heel gelukkig worden van veel geld?,,in zekere zin zijn we al rijk, we leven in een rijk land. Zelfs onze armen zijn rijk. Honger bestaat hier vrijwel niet. Een punt is wel dat je status krijgt van veel geld, en dáár kun je gelukkiger van worden. Overigens telt status in Nederland minder dan in landen als de USA of India. Daar telt zowel status als inkomen. Als je daar geen status hebt, ben je niet gelukkig. Er zijn hier ook voedselbanken.,,maar die voedselbanken zijn er in elk geval, en er is bijstand. Natuurlijk zijn er daklozen, die tussen wal en schip zijn geraakt. Maar omdat hun aantal niet groot is, vind je die niet terug in de statistieken. Hoe meet u geluk en hoe gelukkig zijn we?,,geluk is plezier in je eigen leven. Dus vragen we: Heeft u plezier in uw leven? Daar geven mensen een cijfer voor. Nederlanders geven hun bestaan gemiddeld een 8. Zijn mensen in arme landen ongelukkiger?,,niet per definitie. Het is mogelijk om gelukkig te zijn met weinig geld. Maar in bijvoorbeeld Zimbabwe en Tanzania ligt het gelukscijfer tegen de 3. Dat is gemiddeld! Er zijn daar veel mensen die een 1 geven aan hun leven. Dat komt niet alleen door het eigen inkomen. Armoede gaat vaak gepaard met onveiligheid en corruptie. Rijke landen als Amerika, Nederland en Zweden hebben een hoog gelukscijfer maar een erg rijk land als Saoedi-Arabië scoort een magere 7. Japan, ook een rijk land, een 6,5. Uit recent onderzoek blijkt dat mensen wel denken dat ze van veel geld gelukkig worden, maar dat het effect van een salarisverhoging toch niet zo groot is.,,in de westerse wereld is het effect van een salarisverhoging vaak tijdelijk. Als je kijkt naar het effect van een meevaller, zoals een erfenis, dan word je wel even wat gelukkiger maar na een jaar ebt dat effect veelal weg. Iemand met een laag inkomen en kinderen kan van een erfenis misschien wel langdurig gelukkig worden. Het hangt er dus maar vanaf wat je uitgangspositie is. Meer geld went. Als collega s de verhoging ook krijgen, is er bovendien geen statuswinst. Dat heb je wel bij prestatieloon. Even een veer in je kont. Iedereen wil een beetje beter zijn dan de rest. Maar ook het effect van prestatieloon valt uiteindelijk tegen want dat systeem kent ook veel verliezers. Iedereen hetzelfde loon? Maakt communisme gelukkig?,,we hadden verwacht dat in landen met grote inkomensverschillen mensen minder gelukkig zouden zijn. Dat effect is niet gevonden. Zo zijn Zuid-Amerikanen vrij gelukkig, terwijl in die landen grote inkomensverschillen bestaan. Iets anders is dat ook in een communistisch systeem mensen status willen. Die ontlenen ze dan misschien aan iets anders dan aan geld. Dat zie je hier trouwens ook. Als je goed kunt hardlopen, dan geeft dat aanzien. Inkomen is maar één manier om te laten zien hoe goed je bent. U zegt in feite dat er een verzadigingsniveau optreedt als je steeds meer gaat verdienen.,,dat is het effect van de afnemende meeropbrengst, een term uit de economie. Aan de onderkant zie je dat men minder gelukkig is. Je ziet een een toename van geluk tot ongeveer een inkomen op modaal niveau. Maar van modaal naar drie keer modaal zie je een heel geringe stijging in geluksbeleving, een afvlakking van de grafiek. Bij de allerhoogste inkomens zie je dat mensen zelfs een tikje ongelukkiger worden. Niet overal, wel in een paar onderzoeken. Een verklaring is misschien dat dikverdieners zich uit de naad werken en geen tijd hebben voor leuke dingen en vrienden. Wat je ook ziet is dat mensen die heel materialistisch zijn vaak iets ongelukkiger Epicures De Griekse filosoof Epicures (ca voor Christus) wist het al: Geld maakt niet gelukkig. Hij adviseerde om je niet te laten verleiden door reclame. Toen al! Dure spullen heb je niet nodig, vond Epicures. Je kunt beter bij jezelf nagaan wat je echt nodig hebt. Dan blijken vrienden en goed gezelschap belangrijker dan een villa en luxe maaltijden. Je moet eerder bedenken met wie je wilt eten of drinken, dan wat je wilt eten en drinken, adviseert de wijsgeer. Een tweede behoefte is vrijheid. Epicures bedoelt vrij zijn van de dwang van de consumptiemaatschappij. De derde behoefte is reflectie, oftewel nadenken over het leven en over jezelf. Wie bang is voor het leven of voor de dood kan niet gelukkig zijn. Wie bang is dat inbrekers zijn mooie spullen komen roven, kan beter beseffen dat hij al die luxe spullen misschien helemaal niet nodig heeft. Meer lezen over Epicures: Alain de Boton (2000), De troost van de filosofie, uitgeverij Olympus. zijn. Je hebt al een duur huis maar wilt eennog groter huis, een nog dikkere auto. Men stelt verkeerde prioriteiten. Mensen worden nu eenmaal gelukkiger van leuke dingen en van vrienden. Een andere theorie is dat materialistische mensen niet goed weten wat ze willen en meer worden beïnvloed door reclame. Dat niet goed weten wat je wilt, maakt ook ongelukkig. Waar worden mensen echt gelukkig van?,,dat heeft met behoeftes te maken. Mensen moeten eten en drinken. Daarin verschillen we niet van dieren. Daarbij zijn we sociale dieren, die contact met anderen nodig hebben. Mensen hebben ook behoefte aan een goede positie in de groep. Je hoeft niet helemaal bovenaan te staan maar onderaan is het niet fijn. We zijn voorgeprogrammeerd om niet onderaan te willen staan. Ieder mens heeft respect nodig. Dit noem je gebreksbehoeften. Als daar niet aan wordt voldaan, word je ongelukkig. Daarnaast zijn er de functionerings- of groeibehoeften. Je wilt bezig zijn, je vermogens benutten. Neem een kat, die kan muizen vangen. Ook al heeft hij een bak vol voer, toch wil hij muizen vangen. Mensen sporten om wat met hun lichaam te doen. Ze schaken, denken na, voeren gesprekken en gebruiken humor om hun brein aan het werk te houden. Mensen die weinig doen, ook weinig nieuwe dingen, worden depressief. Gelukkige mensen hebben niet per se een gemakkelijk leven. Je moet uitgedaagd worden om er wat van te maken. Actief zijn is belangrijker dan een hoog salaris?,,lage inkomens hebben minder te besteden, minder aanzien ook. Maar die mensen moeten wel actief blijven. Van lekker bezig zijn, word je gelukkig. Activering heeft een zetje nodig. Als je geen werk hebt, is het goed om een zetje te krijgen om wat te gaan doen. Iets wat die persoon uitdaagt, en dat is per persoon verschillend. Als geld niet gelukkiger maakt, waarom werken we dan zo hard? van dr. Ruut Veenhoven is gratis te downloaden via

13 april 2009 MUG magazine KUNST & CULTUUR 13 Jan Kal heeft niet zoveel nodig In Nederland loop je niet het gevaar van honger te sterven Jan Kal (1946) is dichter en moet het sinds zijn studententijd doen met een inkomen dat vaker onder dan boven bijstandsniveau ligt.,,zo arm als een kerkrat, maar geestelijk miljonair, typeert zijn goede vriend Theodor Holman hem. Jan Kal met zijn zijn cadeau gekregen antieke tekstverwerker. Foto: Michel Hobbij Jos Verdonk De dichter en vertaler Jan Kal woont in een kleine bovenwoning in de Spaarndammerbuurt. Zijn woonkamer biedt plaats aan een groot en versleten leren bankstel, een werktafel en heel veel boekenkasten. Overal liggen boeken en stapels papier. Een piepklein slaapkamertje fungeert tevens als werkkamer. Op het bureautje staan een antieke tekstverwerker die Kal op Marktplaats heeft gekocht en een oude computer.,,die heb ik van de vriendin van Theodor Holman gekregen, verklaart hij,,,deze week ga ik naar het buurthuis voor een cursus Word voor zestig plussers. Dat is hier helemaal gratis! Jan Kal schrijft klassieke sonnetten en is dichter in de meest romantische betekenis van het woord. Niet alles in zijn leven ging van een leien dakje. Zijn studie geneeskunde liep vertraging op door een ongelukkige liefde en strandde uiteindelijk doordat hij voor een van de vierentwintig vak- ken op het nippertje zakte. De mogelijkheid op een herkansing werd hem ontnomen. De kwestie leidde tot een administratieve strijd met het universiteitsbestuur, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Hierdoor heeft Jan Kal geen coschappen kunnen lopen en ging zijn droom om arts te worden aan diggelen.,,ja, ik heb wel vaker in mijn leven enige tegenslag gehad, verzucht de dichter,,,en met het medisch establishment is het slecht kersen eten. Dit jaar ging het stadsdichterschap van Haarlem op het laatste moment aan zijn neus voorbij.,,toen ik voor het stadsdichterschap gepolst werd, heb ik gelijk gezegd dat ik in Amsterdam woonde. Dat was geen enkel punt. Het ging om de kwaliteit van het werk en de binding met de stad. Toen ik al genomineerd was kreeg ik te horen: U mag niet meedoen, want u woont niet in Haarlem. Ik vond het een rare gang van zaken dat onderweg de spelregels veranderd waren. Daar heb ik wel een tikje van gekregen. Bovendien zou ik met die benoeming ongeveer vijftig euro per week extra te besteden hebben. Precies het bedrag dat ik nu eigenlijk net te kort kom. Een paar jaar geleden kreeg ik een deurwaarder op bezoek. Hij liep hier een beetje rond en neusde in mijn boekenkasten. Toen vroeg hij: Leeft u altijd zo eenvoudig? Voor hem viel hier niets te halen. Maar het is maar net hoe je dat opvat. Ik heb hier veel klassieke poëzie staan, zowel de originele teksten als vertaald. Voor mij is dat heel veel waard. Een mager, zwart katje springt bij Kal op schoot. De dichter knuffelt met het dier.,,dit is Carmen, glundert hij,,,de vreugde van mijn leven. En wat is rijk? Ik heb niet veel, maar je hebt als mens ook niet zoveel nodig. Een bed, een douche en een tafel om aan te werken. Bovendien ben ik gezond. Hier in Nederland loop je ook niet het gevaar dat je van honger sterft. Ik heb de zorg voor Carmen, kan het goed vinden met iedereen en heb mijn vader nog. Er zijn veel dingen in dit leven die ik interessant vind. Poëzie, de geschiedenis van Amsterdam en genealogie. Bovendien heb je tegenwoordig computers en dat vind ik een zegen. Als het allemaal anders was gelopen en ik mijn studie had kunnen afmaken zou ik nu bedrijfsarts kunnen zijn of werken voor Artsen Zonder Grenzen. Dan zou ik nu misschien een miljoen hebben. Wat ik daar mee zou doen? Allereerst zou ik natuurlijk mijn schulden afbetalen. Ik zou er nog vier boekenkasten bij willen hebben. Rug aan rug passen die hier nog net in. Dan zou ik meer boeken kunnen aanschaffen. Ik zou wat reisjes willen maken. Ik wil een keer naar New York en Rome. En dan zou ik er misschien nog één klein kamertje bij willen hebben. De laatste gedichtenbundel van Jan Kal Hun zeggen, verscheen in 2007 bij Nijgh & Van Ditmar. Op dit moment legt Kal de laatste hand aan een bundel vertaalde gedichten van Pierre de Ronsard en aan een bloemlezing uit eigen werk. Dichtertje Na wat mislukkingen werd ik poëet, want aan de strijkstok van een violist blijft toch niets hangen, dus ik sloot de kist En werd popzanger, wat geen mens meer weet. Na hockeykeeper werd ik maar atleet via de voorzitter, onze drogist. Mijn Haarlems jeugdrecord is uitgewist. Soms fiets ik wat tegen het luie zweet. Dankzij een meisje dat ik niet vergeet en door het moeizaam werk van activist Ga ik nog niet in medisch wit gekleed. Je hoort wel, meestal alles net gemist. Daarom liet ik maar eens een flinke scheet als dichtertje, wat oplucht, zeer beslist. Uit: 1000 sonnetten, Nijgh & Van Ditmar (1997) Die Dreigroschenoper Martin Ottens MacHeath en zijn bruid in de Londense onderwereld Foto: Muziektheater Die Dreigroschenoper (De Driestuiversopera) is een theaterstuk geschreven in 1928 door Bertold Brecht met muziek van Kurt Weill. Das Berliner Ensemble, in 1953 opgericht door onder andere Brecht zelf, brengt in april in het Muziektheater een nieuwe bewerking van het stuk. Het is geen opera in de strikte zin des woords, maar meer een toneelstuk afgewisseld met veel liedjes of ballades. Het is ook geen klassieke operamuziek, het zijn meer jazzachtige, makkelijk in het gehoor ligende melodietjes. Het was oorspronkelijk nooit de bedoeling dat het stuk door klassiek geschoolde zangers werd uitgevoerd maar dat de acteurs die rol ook op zich zouden nemen. Het stuk was een absolute hit in de Weimarrepubliek, veel van de melodietjes hebben de tand des tijds makkelijk doorstaan en worden tot op de dag van vandaag nog gespeeld. De Dreigroschenoper kun je zien als een socialistisch stuk, waarin verwezen wordt naar corruptie en de uitbuiting van arme mensen. De prijs van een toegangskaartje is symbolisch drie stuivers, want zoals in de inleiding verteld wordt is het een opera voor arme mensen, over arme mensen. Daarom moeten de toegangskaartjes zo goedkoop mogelijk zijn. Het verhaal draait om de bandiet MacHeath (Mackie Messer), een messentrekker van het ergste soort, die in Soho wil trouwen met Polly, de dochter van bedelaarskoning Peachum. Die is daar op tegen en hij en zijn vrouw verstrekken veel goede raad aan hun dochter in liederen verwijzend naar de onzekere omstandigheden van het leven ( Die Welt ist Arm, der Mensch is schlecht ). De bruiloft gaat door en na diverse verwikkelingen dreigt MacHeath uiteindelijk toch te worden opgeknoopt. Dan verschijnt als deus ex machina een booschapper van de koningin die hem gratie verleent en geld geeft. Omdat het immers een opera voor bedelaars is, kan in dit geval genade voor recht gaan en misdaad lonen ( Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral ). In de bewerking van Robert Wilson is MacHeath, in tegenstelling tot oudere uitvoeringen, een soort revuester geworden, die in vrolijk art deco licht rondloopt.

14 14 KUNST & CULTUUR MUG magazine april 2009 Kortingsbon Tegen inlevering van deze bon betaalt u geen 15 maar 6 euro voor de lange rondleiding Schatten van de Volkshuisvesting. Elke zaterdag van uur. Na afloop is er koffie, thee of warme chocolademelk. Reserveren wenselijk, via of tel Deze bon is geldig voor 2 personen t/m 29 april 2009 Museum Het Schip Spaarndammerplantsoen 140 eindhalte bus 22 Museum Het Schip is gevestigd in het beroemde arbeiderspaleis van Michel de Klerk in de Spaarndammerbuurt. Het is een van de mooiste voorbeelden van sociale woningbouw uit het begin van de twintigste eeuw. Toine Graus I n museum Het Schip is een arbeiderswoning te zien, ingericht in de stijl van We staan in het toilet de originele stortbak te bewonderen.,,dat was nieuw toen, een watercloset. Dat kwam in de plaats van de aloude poepdoos, zegt rondleidster Eva Bremer.,,De mensen in de buurt vonden het maar niks. Je kon horen wanneer de buren van het toilet kwamen. Daarom spraken de bewoners af dat ze eenmaal per dag allemaal tegelijk zouden Voormalig arbeiderspaleis nu m Een rijk gedecoreerd voorbeeld van de Amsterdamse School in optima forma doortrekken. Het tekent de revolutie die de opkomst van de sociale woningbouw in het begin van de twintigste eeuw teweeg bracht. De woningwet stamt uit 1901 en het bouwblok in de Spaarndammerbuurt is een van de mooiste voorbeelden van het succes van die wet. Ter ere van het honderdjarig bestaan van de woningwet werd museum Het Schip in 2001 geopend. De ingerichte arbeiderswoning heeft geen badkamer - in die behoefte moest het badhuis voorzien - maar wel aparte slaapkamers voor De kop van Museum Het Schip ingericht als postkantoor. Foto: Michel Hobbij de ouders en de kinderen. Dat was ongekende luxe voor de nieuwe bewoners die in de krotten van de Jordaan vaak nog met zijn allen in één bedstee sliepen. Voor de hygiëne en de goede zeden was dit niet bevorderlijk volgens de sociaaldemocraten van Woningbouwvereniging Eigen Haard, die een groot deel van de Spaarndammerbuurt heeft gebouwd. Boven de arbeiderswoning is een expositie over de geschiedenis van de woningbouwcorporaties ingericht en nog hoger kunnen bezoekers een blik werpen in het inwendige van het beroemde torentje dat dit bouwblok bekroont. Architect Michel de Klerk vond dat de sociaaldemocraten ook een toren verdienden. De katholieken hadden immers hun kerken. Het gevolg was wel dat de bouw daardoor erg duur werd. Zo duur dat alleen de goedverdienende arbeiders er terecht konden. Dat was echter niet de bedoeling. Voortaan moest er goedkoper gebouwd worden. Vandaar dat dit bouwblok uit 1912 het rijkste en fraaiste voorbeeld van sociale woningbouw in Amsterdam is gebleven. De stijl is die van de Amsterdamse School, rijk gedecoreerd in tegenstelling tot het sobere functionalisme dat in dezelfde tijd opgang deed. Michel de Klerk was meer kunstenaar dan architect en dat zie je heel goed terug in het postkantoor op de kop van het blok dat met een beetje fantasie aan de boeg van een schip doet denken. Binnenin is een telefooncel, samen met een wachtbank, vormgegeven als een sculptuur van grijsblauwe geglazuurde tegels. In de smeedijzeren deur is een tafereel te zien van elektriciteitsmasten en draden (de nieuwe tijd) met vogeltjes erop.,,luistervinkjes, zegt Eva Bremer en wijst op de dubbele deur.,,er zat ook nog een viltlaag tussen om het geluid te dempen. Als mensen bijvoorbeeld naar Groningen moesten bellen, schreeuwden ze zo hard als ze konden door de telefoon om die geweldige afstand te overbruggen. In het postkantoor kon Michel de Klerk zich helemaal uitleven. Dat alleen al is een bezoek aan het blok waard, maar er is meer te zien in de buurt. Eva leidt de bezoekers naar buiten naar het aangrenzende Spaarndammer Plantsoen. Daar wijst ze op twee bouwblokken uit 1914 en 1918, die ook door architect Michel de Klerk zijn ontworpen. De architectuur is wat minder uitbundig dan die van Het Schip. Met de verschillende kleuren baksteen, de uitspringende trappenhuizen, de ornamenten die doen denken aan zeedieren en de geglazuurde dakpannen zijn deze gevels van een rijkdom die uniek is voor socia- RAMSJ Lezen als eerste levensbehoefte Jos Verdonk B ehalve ramsjbakken, antiquariaten en boekenbeurzen bestaat er ook nog een iets minder voor de hand liggende plek om aan voordelig leesvoer te komen: de kringloopwinkel. Alleen al in Amsterdam zijn er daar een stuk of vijftien van. Alexander (42) leeft van een bijstandsuitkering en is een verwoed lezer.,,het kopen van boeken is mijn enige ondeugd, verklaart hij.,,lezen is voor mij een eerste levensbehoefte, net zoiets als eten en drinken. Ik zorg altijd dat ik genoeg te lezen in huis heb. Natuurlijk ben ik ook lid van een bibliotheek, maar de meeste boeken wil ik gewoon in mijn bezit hebben. Wekelijks fietst Alexander een rondje langs zijn favoriete kringloopwinkels. Daarnaast bezoekt hij rommelmarkten in buurthuizen, kerken en bejaardenhuizen.,,misschien gooi ik mijn eigen glazen er wel mee in, maar de medewerkers van kringloopwinkels hebben vaak bijzonder weinig verstand van boeken. Wat moet je nou met een boek, hoor ik ze wel eens verzuchten. Van die houding maak ik dankbaar misbruik. Zoek dus vooral een winkel uit waar de uitbaters weinig kaas van literatuur hebben gegeten. Alexander spreekt en leest vijf talen en is vooral geïnteresseerd in geschiedenis, kunst en Nederlandse en buitenlandse literatuur. Thuis heeft hij inmiddels al zo n drieduizend boeken en die verzameling groeit met de week. De meeste van zijn aanwinsten zijn afkomstig van de kringloopwinkels en voor zijn boeken betaalt Alexander zelden meer dan een paar euro.,,voor weinig geld kun je een leuke, persoonlijke bibliotheek bij elkaar kopen. Dat moet ook wel, als je van een uitkering leeft. Maar ik erger me ook wel eens. Vooral aan andere verzamelaars in winkels en op beurzen. Het is in die wereld ieder voor zich. Ik kijk toch altijd even wat voor boeken mijn collega s in hun mandje hebben. Alexander beweert geen bibliofiel te zijn, maar stelt toch wel degelijk eisen.,,ik koop mijn boeken in de eerste plaats om ze te lezen, maar ik wil geen rommel op de plank. De boeken die ik koop moeten onbeschadigd zijn en mogen geen geknakte rug hebben. Ik verzamel wel bepaalde reeksen, zoals de pockets van Salamander. Die heb ik nu bijna compleet, dus misschien ben ik stiekem toch wel een beetje bibliofiel. Volgens Alexander wordt de prijs van boeken in kringloopwinkels vaak bepaald aan de hand van de dikte en het Architectuurlezing Het Amsterdamse Architectuurcentrum ARCAM organiseert elke maand een lezing in samenwerking met het Vlaamse cultuurcentrum De Brakke Grond. Deze maand is het de beurt aan stadplanoloog Ton Matton. Aanvankelijk hield deze zich bezig met experimentele planning en ruimtelijke ordening. Hij kreeg genoeg van de woonpolitiek in Nederland en werkt nu in een voormalige DDR-basisschool in het Duitse Wendorf. Locatie: de Brakke Grond, Nes 45. Aanvang: uur. Toegang: 10 ; studenten 7,50 geschiedenis van nederland Voor iedereen die de stem van Philip Bloemendaal in de metro mist, is er de website Deze biedt gratis toegang tot 68 collecties van 66 instellingen, allemaal afkomstig uit Nederland. Het aanbod is enorm en varieert van bewegende beelden met geluid tot foto s en oorlogsaffiches. Je kunt hier o.a. zien hoe de kinderserie De Fabeltjeskrant werd gemaakt. Niet te missen voor iedereen die in de geschiedenis van Nederland geïnteresseerd is. Italiaanse cinema Decennia lang beheersten Italiaanse regisseurs het aanbod in de Nederlandse bioscopen. Van de meest liederlijke exploitatiefilms tot hoogstaande cinematografische producties; ieder jaar waren er tientallen Italiaanse producties te zien. Met de dood van de belangrijkste regisseurs (Visconti, Fellini, Rosselini, Leone, Pasolini, om er een paar te noemen) begon de neergang. De sluiting van de pulpbioscopen en de opkomst van de firma Canon, die zowat alle belangrijke zalen in de Randstad opkocht, deed de rest. Sinds enkele jaren is er een duidelijke opleving waarneembaar in de Italiaanse cinema. Jonge regisseurs komen met nieuwe thema s of gooien oude in een fris jasje. Onderwerpen waren er altijd genoeg in dit fascinerende land, alleen ontbrak het aan de juiste mensen om die in een doeltreffende cinematografische vorm te gieten. Een selectie nieuwe Italiaanse films is deze maand te zien in het Filmmuseum. Opvallend vaak kiezen de jonge cineasten voor het thema immigratie. Italië is immers van een emigratieland veranderd in een immigratieland. Er is ook aandacht voor de rijke historie van de Italiaanse cinema, dit keer het jaar New Italian Cinema Events (NICE). Van 2 t/m 8 april in het Filmmuseum, Vondelpark. Toegang: 7,80 ( 6,50) expositie fotoacademie De Fotoacademie Amsterdam organiseert een expositie met werk van studenten die halverwege hun studie zijn. Op deze jaarlijks terugkerende tentoonstelling tonen de studenten wat ze in de loop van hun opleiding hebben geleerd. zoals het omgaan met diverse technieken. Ook worden er foto s getoond waarop te zien is hoe met verschillende materialen en formaten is geëxperimenteerd. Naast het werk dat de studenten in opdracht van de academie hebben gemaakt, laten ze een keuze uit hun vrije werk zien. Korte Prinsengracht 33. Toegang gratis. ww w.fotoacademie.nl

15 april 2009 MUG magazine KUNST & CULTUUR 15 useum Van kauwgom tot klei le woningbouw.,,het zijn nog altijd gewone huurwoningen, geen yuppenappartementen, zegt Bremer en ze legt uit dat je het begrip paleizen voor de arbeiders op twee manieren kunt uitleggen.,,elke woning was een paleisje maar ook zo n bouwblok als geheel kun je als een paleis zien. Inderdaad, het is een andere manier van kijken, maar dan zie je twee barokke paleizen die het fraaie plantsoen omlijsten.,,na deze bouwwerken krijg je de veel soberder tweede fase van de Amsterdamse School in plan Zuid, de Rivierenbuurt en plan West, de Baarsjes, vertelt Eva. Dan is het tijd voor koffie met een koekje in de lunchroom aan de overkant van Het Schip. In de lunchroom is een foto-expositie van de Amsterdamse School te zien. In de binnentuin staat de nieuwste aanwinst van het museum: straatmeubilair dat ontworpen is door vormgevers van de Amsterdamse School. Die blauwe gemeentegirobussen, lantaarnpalen, transformatorhuisjes, afvalbakken en elektriciteitszuilen vormen een feest der herkenning voor oudere Amsterdammers. Stuk voor stuk kunstwerkjes, die soms nu nog de straten van Amsterdam sieren, zoals de schitterende krul, het openbare toilet. Directeur Alice Roegholt is trots op het museum.,,in 2001 openden we met het postkantoor, in 2003 kwam de arbeiderswoning erbij, in 2005 de lunchroom en vorig jaar is de tuin geopend. In dat jaar ontving ons team al elfduizend enthousiaste bezoekers. We gaan verder uitbreiden als we de school aan de overkant erbij kunnen krijgen. Mensen gaan nu naar Barcelona om Gaudi te zien. Zo zullen ze ook naar Amsterdam gaan om de Amsterdamse School te bewonderen! aantal pagina s. Een mooi gebonden boek kost soms even veel als een massaproduct van een boekenclub.,,ik vind het nog altijd leuk om een nieuwe kringloopwinkel te ontdekken. Het blijft toch een soort van schatzoeken. Het heeft iets avontuurlijks. Je kunt elk moment verrast worden en iets moois vinden. Je moet een beetje geluk hebben, maar er ook oog voor hebben. Alexanders kringloopwinkel Top 3: 1. Juttersdok, Zeeburgerpad Pantar, Marius Bauerstraat Pantar, Van Slingelandtstraat 39 DE BROEDPLAATS In de serie De broedplaats gaan we elke maand op zoek naar een creatieve broedplaats bij u in de buurt. Deze maand: De Kauwgomballenfabriek in de Paul van Vlissingenstraat 8. Kaat Schulte en haar oven in de Kauwgomballenfabriek Foto: fotonova.nl Jos Verdonk Waar vroeger Sportlife, Benbits en Xylifresh werden gefabriceerd, wordt nu kunst gemaakt. De Kauwgomballenfabriek is gevestigd in de voormalige bedrijfsruimte van Maple Leaf. De naam van deze firma is een eerbetoon aan de Canadese bevrijders, die de Nederlanders vertrouwd maakten met het verschijnsel kauwgom. De naam Maple Leaf is een verwijzing naar het esdoornblad op de Canadese vlag.,,hier werd kauwgom in van die blisters geproduceerd, legt Monique Cruijff uit, die voor vastgoedbedrijf Lingotto beheerder is van de Kauwgomballenfabriek. De kauwgomfabriek sloot in 2003 zijn deuren en stond daarna enkele jaren leeg. Drie jaar geleden werd het door Lingotto gekocht. Cruijff is het aanspreekpunt voor alle huurders. Echte kauwgomballen zijn hier nooit van de lopende band gerold. We hebben die naam gewoon verzonnen. De gebouwen bieden nu plaats aan kunstenaars en ondernemers in de creatieve sector. Dat kunnen commerciële bedrijven zijn die de volle huurprijs betalen, maar voor beginnende en minder draagkrachtige kunstenaars zijn er ateliers met een gesubsidieerde, dus lagere huurprijs. Zij worden getoetst door de Commissie Ateliers en (Woon)werkpanden Amsterdam (CAWA).,,Als je niet voldoet aan de criteria van CAWA is er geen plek voor je in de broedplaats, vervolgt Cruijff. De voormalige kauwgomfabriek bestaat uit een viertal gebouwen, die A, B, C en D genoemd worden. Gebouw A dat onder meer plaats zal gaan bieden aan commerciële bedrijven, is nog niet af en wordt in de zomer van 2009 opgeleverd.,,we zijn begonnen met gebouw B geschikt te maken voor kunstenaars. Daarvoor hebben we eerst alle rotzooi eruit gehaald. Voor atelierruimtes mag een gebouw best ruw zijn, kunstenaars hebben geen gelikte kantoorunits nodig. Ze moeten ze wel zelf kunnen inrichten. De eerste kunstenaars zijn hier al in januari 2007 ingetrokken. Het met elkaar in contact brengen van kunstenaars is niet het doel van Lingotto, maar wel mooi meegenomen.,,als iemand hier een video maakt en hij wil daar muziek bij hebben, kan hij een musicus verderop vragen iets voor hem te componeren. In gebouw B wilde een groep kunstenaars een extra vluchtdeur hebben. In De Kauwgomballenfabriek zit een architect die zo n deur voor een vriendenprijsje voor ze kan ontwerpen.,,er vindt al een beetje kruisbestuiving plaats tussen de commerciële en niet-commerciële bedrijven, maar het is een proces dat langzaam op gang komt, zegt Cruijff. Kaat Schulte is van oorsprong bioloog en universitair medewerker, maar bekeerde zich op latere leeftijd tot de kunst. Als een van de eerste kunstenaars nam zij haar intrek in de Kauwgomballenfabriek. Ik wilde graag een groot atelier, eentje waarin ik een grote oven kwijt kon. Ik ben namelijk beeldhouwer en werk voornamelijk met klei. Deze oven weegt zo n duizend kilo, dus dan heb je wel een vloer nodig die dat kan dragen. Toen ik hier kwam was dit raam nog een gat in de muur waar mijn oven doorheen kon. Ik heb ervoor gezorgd dat dat raam er niet in kwam voordat de oven naar binnen kon worden getakeld. Uiteindelijk duurde het nog heel lang voordat het raam geplaatst werd. Dus heb ik het maar een beetje dicht gemaakt met materialen die ik weer van andere gebruikers kreeg. Dat is een voordeel hier. Schulte maakt sculpturen. Ze is gefascineerd door gewone gebruiksvoorwerpen, zoals stopcontacten, theepotten en messen. Die maakt ze na, maar op zo n manier dat het duidelijk is dat de voorwerpen niet echt zijn en ze dus ook geen practische functie hebben. Ik werk nu aan een project waarin ik mijn schoenen uitbeeld in klei. Het is een soort momentopname van al mijn verschillende kanten. Ik werk een beetje wild. Het leer van schoenen past wel bij klei, want klei is net als leer heel beweeglijk. De kunstenares werkt volgens een zelf ontwikkeld, geheim procedé, dat ze soft ceramics noemt. Zachte keramiek dus.,,kijk!, het ziet er heel zacht uit: als textiel, een lapje stof. Maar het is porselein en dus echt keihard. In een repetitieruimte elders in De Kauwgomballenfabriek repeteren drie jonge acteurs van theatergroep Oeloek.,,Het is handig dat er hier zoveel verschillende disciplines vertegenwoordigd zijn, zegt acteur David Meijer.,, Het is prettig dat je bij elkaar kunt binnenlopen. Zo steek je elkaar ook aan! Uit het leven gegrepen Musici van het Nederlands Philharmonisch Orkest geven in samenwerking met de Bijstandsbond op 18 april een concert in het Dijktheater aan de Da Costakade. Dit concert is een onderdeel van het sociaal- maatschappelijk activiteitenprogramma dat dit orkest onder de naam NedPhO Go begon. Met dit initiatief dat in 2005 van start ging, hoopt het Philharmonisch Orkest een bredere doelgroep te bereiken. De drempel om naar een klassiek concert te gaan is voor sommige mensen nog wel eens te hoog Het Philharmonisch Orkest doet een po- ging om daarin verandering te brengen door letterlijk naar de mensen toe te komen. De musici treden op in ziekenhuizen, op scholen en in verzorgingstehuizen. Daarnaast worden er speciale projecten georganiseerd waarbij de orkestleden hun kennis overdragen aan amateur-musici en aan jong talent. Het concert in het Dijkman Theater zal bestaan uit strijkkwartetten van Beethoven en Schubert. De Bijstandsbond zal aanwezig zijn met een verrijdbare picknicktafel, die voor de deur van het theater zal worden opgesteld. Hier kunnen bezoekers gratis een hapje en een drankje komen nuttigen en met elkaar in debat gaan. Dijktheater, Da Costakade 160. Info: Geheugen en herinnering Pakhuis de Zwijger is op 18 april voor één dag Het Geheugenhuis. Dit mediafestival gaat over de kracht van herinneringen en hun invloed op de mens. Vanuit verschillende invalshoeken wordt tijdens deze dag de werking van het geheugen onderzocht en een poging gedaan om inzcht te krijgen in het belang van herinneringen en de rol die wetenschap, kunst, literatuur, theater en nieuwe mediatechnologie daarbij spelen. Pakhuis de Zwijger, Piet Heinkade 179. Van 12:00 tot 01:00 uur.toegang: 15 Kinderen tot 12 jaar gratis. Voetbal tijdens de oorlog Het Verzetsmuseum verzorgt vanaf 24 april de tentoonstelling Seizoen Voetbal tijdens de Tweede Wereldoorlog. Over leven en voetballen in bezettingstijd. Als mensen horen dat er tijdens de oorlog ook werd gevoetbald wekt dat meestal verbazing, want dat is niet het eerste waaraan je denkt. De jaren zijn in het collectieve geheugen weggezet als jaren van honger, onderdrukking en vervolging. Maar voetbal was in de oorlog populairder dan ooit tevoren; het bood afleiding van de oorlogsellende. Talloze Nederlanders werden lid van voetbalclubs en bezochten de stadions. Maar de onmenselijke maatregelen, die de Duitse bezetters namen, troffen ook de voetballiefhebbers: joden werd het lidmaatschap van een voetbalclub ontnomen; voetballers moesten onderduiken of werden naar Duitsland getransporteerd om daar in de fabrieken te werken onder erbarmelijke omstandigheden. En ook in het stadion ging het luchtalarm af en werden razzia s gehouden. Hoe kom je in tijden van schaarste aan mooie voetbalschoenen en ballen? Seizoen zit vol spannende, maar ook verdrietige verhalen. Verzetsmuseum, Plantage Kerklaan 61. Info:

16 16 KUNST & CULTUUR MUG magazine april 2009 Agenda Cultuur WO 8 T/M WO 15 APRIL Cinéma Arabe 2009 Sinds 2004 presenteert het festival veelal niet eerder vertoond werk van jonge cineasten met een Arabische achtergrond uit de hele wereld. Rialto is ditmaal de hoofdlocatie. Bijzondere aandacht is er voor de opkomst van een nieuwe generatie vrouwelijke fi lmmakers. Daarnaast zijn er een aantal themaprogramma s, zoals Zestig Jaar Israëlisch/Palestijns Confl ict. Rialto, Ceintuurbaan 338 INFO www. cinemaarabe.nl, lm.nl en WO 15 T/M ZO 26 APRIL IMAGINE Dat is de nieuwe naam van het befaamde Amsterdam Fantastic Film Festival. In 24 jaar evolueerde het hardcore festival in de breedte. De handigste keuze is niet gemaakt: terug naar de core-business. Dus is er voor iedereen wel iets te genieten: korte, lange fi lms, games, science fi ction, een nieuwe golf Britse genrefi lms. Pathé Tuschinski INFO lmfestival.nl ZO 19 APRIL Ronald Snijders Band: De Grote Regenboog Door swingende liedjes en leuke spelletjes laat Ronald Snijders je kennismaken met het leven in onder andere de Surinaamse, Caribische, Marokkaanse en Nederlandse cultuur. Op zijn kenmerkende aanstekelijke wijze geeft hij het publiek volop de gelegenheid om mee te doen. Voor iedereen vanaf 4 jaar. Tropentheater Kleine Zaal, Linnaeusstraat 2 INFO en AANVANG 14:00 TOEGANG 9,00 MET STADSPAS 5,00 VR 9 + ZA 10 APRIL Dochters van Lear De oudste twee dochters van Koning Lear zorgen voor hun vader. Hij is vergeetachtig, ontevreden en achterdochtig. Voor de videocamera doen alle familieleden geheime bekentenissen, tonen ze hun dubbele agenda s en laten ze hun werkelijke gezicht zien. De vrije bewerking van Shakespeares King Lear - gezien vanuit het perspectief van de dochters - is van Moniek Merkx. Vanaf 8 jaar. De Krakeling, Nieuwe Passeerdersstraat 1 INFO en AANVANG VR 19:30 ZA 16:00 TOEGANG 11,00 BEGELEIDER 9,00 T/M 17 J 8,00 WO 15 T/M VR 17 APRIL Play with Food Op uitnodiging van Frascati leest het theatergezelschap Het Syndicaat drie nieuwe toneelteksten van binnen- en buitenlandse auteurs. Het voorgerecht wordt momenteel nog bekokstoofd. Het hoofdgerecht is de tekst Voor de Zondvloed van het Russische duo The Presnyakov Brothers. Het tekstuele toetje is van de nog jonge schrijfster René Kapitein. De toegangsprijs is inclusief maaltijd en wijn. Reserveren is verplicht en mogelijk tot een dag voor aanvang. Frascati WG, Bastiaansestraat 54 INFO www. hetsyndicaat.com AANVANG 18:30 TOEGANG 15,00 MET STADSPAS 11,50 3 T/M ZO 3 MEI Politiek in Prent 2008 De tentoonstelling toont de beste politieke prenten van het afgelopen jaar; van 28 tekenaars. Speciale aandacht voor Tom Janssen (winnaar van de Inktspotprijs 2008) en de onlangs overleden tekenaar Fritz Behrendt. Onderwerpen van het jaar zijn: de kredietcrisis, het rumoer rond Fitna van Wilders, dictator Mugabe van Zimbabwe en Obama. Persmuseum, Zeeburgerkade 10 INFO en OPEN DI-VR 10:00-17:00, ZO 12:00-17:00 (10, 12, 13 en 30 april gesloten) TOEGANG 4,50 MET STADSPAS ZO 12 APRIL Chinees Nationaal Circus Confucius is een twee uur durend spektakel met de hoogtepunten van de afgelopen 20 jaar. s Werelds beste acrobaten beheersen het jongleren, turnen, klimmen, de luchtacrobatiek en het balanceren tot in de puntjes. Kaartverkoop bij AUB Ticketshop, Leidseplein. RAI Theater, Europaplein INFO www. ejbentertainment.com AANVANG 15:00 en 20:15 TOEGANG 48,30 MET STADSPAS 25,30 MET DE APRILBON MET GRATIS DRANKJE 8,30 T/M WO 29 APRIL Beestachtige tassen Tassenmuseum Hendrikje toont tassen en andere accessoires gemaakt van huiden van de meest uiteenlopende diersoorten. Leer wordt gebruikt vanwege de duurzaamheid, maar ook om zijn gladde of juist opvallende structuur. Dieren zijn ook vaak als decoratie afgebeeld op tassen, beurzen en portefeuilles. Tassenmuseum Hendrikje, Herengracht 573 INFO en OPEN 10:00-17:00 TOEGANG 6,50 MET STADSPAS 5,00 MET DE APRILBON gratis T/M VR 15 MEI Mijn huis zit in m n hoofd De inrichting als spiegel van de geest is het uitgangspunt van de tentoonstelling Mijn huis zit in m n hoofd. Het Dolhuys heeft vier gastbewoners uitgenodigd om samen met het tentoonstellingsteam een impressie te geven van hun gedroomde woonplek. Het Dolhuys, Schotersingel 2, Haarlem INFO OPEN DI - VR 10:00 17:00 ZA - ZO V.A. 12:00 TOEGANG 7,50 CJP EN 65+ 5,00 TOT 12 JAAR gratis ZO 12 APRIL Grachtenfestival Conservatorium Concours De meest getalenteerde leerlingen van alle Nederlandse conservatoria strijden om de Grachtenfestivalprijs. De jury bestaande uit gerenommeerde musici staat onder leiding van Maartje van Weegen. Het publiek kiest deze middag ook een winnaar: die van de PodiumPrijs. Deze prijs bestaat uit een optreden in het Grachtenfestival Conservatorium van Amsterdam, Oosterdokskade 151 INFO AANVANG 13:00 TOEGANG 7,50 T/M DO 30 APRIL The Amsterdam Dungeon The Amsterdam Dungeon is een unieke combinatie van museum, theater en attractiepark. Waargebeurde verhalen uit de Amsterdamse geschiedenis komen tot leven door acteurs, special effects, een achtbaan en een spiegellabyrint. The Amsterdam Dungeon, Rokin 78 INFO en OPEN 11:00-17:00 TOEGANG 21,00 MET STADSPAS 15,75 MET DE APRILBON gratis ZO 19 APRIL Van Melkmeisje tot Mondriaan Fantasieprikkelende dansvoorstelling met muziek, geïnspireerd op beroemde schilderijen van Hollandse meesters. Het beroemde Melkmeisje van Vermeer komt tot leven doordat een meisje uit onze tijd het schilderij inloopt. Dan komen de kleurvlakken van Mondriaans Kompositie in Rood, Geel en Blauw binnen; ze beginnen kleuren, vlakken en lijnen te dansen. Vanaf 6 jaar Pleintheater, Sajetplein 39 INFO www. pleintheater.nl en AANVANG 14:30 TOEGANG 4,00 MET STADSPAS 3,00 VOLW 6,00 2 ZA 18 T/M ZO 26 APRIL Fantastisch Kinderfi lm Festival 2009 Het Filmmuseum is tijdens deze week helemaal omgetoverd tot een hotel voor grappige, rare en lieve dieren waar je mag spelen met fi lminstallaties, zelf fi lms kan maken en natuurlijk ook kunt genieten van fi lms met fantastische dieren in de hoofdrol. Zo is er de fi lm Fietsmug en Dansmug, over de muggen Dagmar en Egon, die allebei niet willen vliegen. De één danst liever, de ander vindt vliegen nogal eng. Het festival is in het weekend, woensdagmiddag en na schooltijd toegankelijk voor publiek. Filmmuseum, Vondelpark 3 INFO www. afff.nl/kids TOEGANGSPRIJZEN ZIE lmmuseum.nl 3 2 MA 13 APRIL Karussell in De Krakeling Karussell van de Vlaamse theatergroep Pantalone is een muzikale reis onder begeleiding van een viool, een cello en een accordeon. Voor en na de voorstelling kunnen de peuters zelf op ontdekkingstocht in de spannende onderwaterwereld in de foyer. Voorlezen, schminken en tekenen kan ook en de verkleedkist staat klaar. Voor iedereen vanaf 2 jaar. Jeugdtheater de Krakeling, Nieuwe Passeerdersstraat 1 INFO en AANVANG 9:30, 11:00 en 15:00 TOEGANG 9,00 KIND 8;00 MET STADSPAS 8,00 / 7,00 MET DE APRILBON 1,00 ZA 25 APRIL Verhalen voor een warme lentenacht De Curaçaose ster Izaline Calister reist al jaren de wereld rond. Ze verzamelt oude volksverhalen en legendes en componeert daar muziek bij. Samen met rasverteller, acteur en landgenoot Raymi Sambo speelt ze een intrigerende theatervoorstelling met spannende, ontroerende en leerzame verhalen over de Spin Anansi, de legende van de Borobudur en het Vrouwtje van Stavoren. Podium Mozaïek, Bos en Lommerweg 191 INFO en AANVANG 21:00 TOEGANG 16,00 MET STADSPAS 14,00 MET DE APRILBON (UITSLUITEND IN VOORVERKOOP) 4,00

17 april 2009 MUG magazine KUNST & CULTUUR 17 Agenda Politiek T66/5 WOENSDAG 8 APRIL Historisch Café Column door dr. Frans Thuijs over het eeuwig probleem met baldadige jongeren. Hij promoveerde op de nooit echt bestaand hebbende Jaco Frederik Muller, van het Fort van Sjakoo. Verder een interview met hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde Geert Buelens en een debat met militair historicus Christ Klep. Café P96, Prinsengracht 96 AANVANG 20:00 Jos van Merendonk (Tilburg, 1956), woont en werkt in Amsterdam. TOEGANG gratis ZATERDAG 11 APRIL Nederland in oorlog Vijf sprekers, waaronder voormalig topmilitair Dick Berlijn en historicus James Kennedy onder leiding van Felix Rottenberg in debat over het romantische beeld van Nederland als vredelievende natie. Plus theater, fi lm en muziek. En een brainstorm over een mogelijke annexatie van Vlaanderen Stadsschouwburg, Leidseplein 26 AANVANG 20:00 RESERVEREN TOEGANG 15,00 MET KORTINGSPAS 12,50 DONDERDAG 16 APRIL Democratie in Zuid-Afrika In september gaat Zuid-Afrika naar de stembus. Dikke kans dat ANC-voorman Jacob Zuma de onbetwiste winnaar wordt, en dus feitelijk de nieuwe president. Maar hoe democratisch is Zuid-Afrika eigenlijk? De Balie, Kleine-Gartmanplantsoen 10 AANVANG 20:30 RESERVEREN TOEGANG 7,00 MET KORTINGSPAS 5,00 DEBALIE.NL gratis THUIS LIVE VOLGEN VIA WWW. ZONDAG 19 APRIL Socialisme, ouderwets of modern Sjaak van der Velden schreef een boek over 125 jaar socialisme in Nederland, van Sociaal-Democratische Bond via SDAP, CPH/CPN en PSP tot SP. Plus talloze kleinere linkse groepjes, van radencommunisten tot anarchisten. Het socialisme is veranderd. Maar is een terugkeer naar oude beginselen noodzakelijk? De Burcht, Henri Polaklaan 9 AANVANG 14:00 RESERVEREN TOEGANG 7,00 ZONDAG 19 APRIL Radicalen in de gemeenteraad Dick Pels over de invloed van wethouders Treub (vooruitstrevend liberaal) en Wibaut (sociaal-democraat) op de uitbreiding van gemeentelijke taken in het begin van de vorige eeuw. Over de introductie van gas, water, telefoon en tram. En over de stad als Mekka van de volkshuisvesting Stadsarchief, Vijzelstraat 32 AANVANG 15:00 Jos van Merendonk T66/5 2007, 40 x 40 cm, potlood, acrylverf en karton op linnen (courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam) TOEGANG gratis MAANDAG 20 APRIL Van wie is de onderklasse: debat aan de gracht De sociaal-economische onderklasse lijkt zich steeds minder thuis te voelen bij de PvdA of de VVD. Zijn de twee partijen nog wel volksbewegingen? Onder leiding van Joost Oranje, chef politieke redactie NRC-Handelsblad gaan Mark Rutte en Mariëtte Hamer met elkaar in debat. De Rode Hoed, Keizersgracht 102 AANVANG 20:15 RESERVEREN VOORVERKOOP) 9,00 AAN DE DEUR 10,00 TOEGANG (IN DE Waarom de schilderkunst van Jos van Merendonk zo geweldig is? Omdat de schilder zich aan alles onttrekt en volstrekt monomaan bezig is. Van Merendonk schildert met één kleur: groen. Altijd hetzelfde groen, al meer dan vijfentwintig jaar. Het is dezelfde groene verf waarmee lokale overheden hekken, lantaarnpalen of bruggen laten schilderen. Een criticus merkte op dat deze verf zo ongelofelijk afstompend werkt, dat vergeleken daarmee de offciële naam ervan chroomoxidegroen plotseling iets poëtisch krijgt. De titels die Van Merendonk aan zijn werk meegeeft zijn nauwelijks verleidelijk. Wat kan er bijvoorbeeld opwindend zijn aan T66/5, de titel van het hier afgebeelde werk? Zijn werkwijze verraadt ook geen zingeving. Hij begint elk werk met dezelfde potloodschets, dan volgt het groen, waarin de schilder net zolang werkt totdat de verf is opgedroogd. Saaier en zinlozer kan het bijna niet. Wat dan overblijft is puur de presentatie van het materiaal. In dit werk is dat linnen, potloodstrepen, groene verf en een stukje karton. Hier geen zingeving, geen verleiding. Hier wordt gezegd:,,ik doe niet mee. Geweldig! Gert Meijerink

18 18 ADVERTENTIE MUG magazine april 2009 lessenperuur.nl COMPUTERTRAINING Windows Excel Access, enz. Webdesign (HTML) Photoshop Internet Linux en OpenOffice. Bouw je eigen computer! Kosten vanaf 35,- Ervaringen met (psychische) problemen in het dagelijks leven uitwisselen en delen? Kom naar de Multiloog -bijeenkomsten voorjaar en zomer 2009 in Amsterdam-West! Data voorjaar/zomer: 21 april 12 mei 23 juni en 21 juli Dinsdag: uur. Plaats: Buurtcentrum de Waterval, Van Hallstraat 10, Amsterdam-West, hoek Van Hogendorpstraat, eindhalte tram 10, en bus 21. Organisatie: Stichting IPC i.s.m. INCA-PA. Informatie: telefoon Problemen met uw uitkering in Amstelveen e.o.? Beëindiging, afwijzing, korting, uitblijven betalingen etc. T F Burg. A. Colijnweg AL Amstelveen Cliënten met een minimuminkomen zijn geen, of zeer weinig kosten verschuldigd. Eerste gesprek gratis. Heeft U problemen met Uw uitkering? - Walker & Wittensleger Vrouwen, maar vooral Mannen gezocht voor swingend Cubaans koor! Bekerwinnaar Nieuwmarktfestival 2008! Zangles woensdagavond uur Quellijnstraat XV Amsterdam Amsterdam T: Feestje? Boek Coro Cantoro op : De Amsterdamse Vriendendiensten biedt boeiend vrijwilligerswerk Advocatenkantoor de Binnenstad Bel ons: of kijk op Binnengasthuisstraat ZG Amsterdam T zelfbierbrouwen.com Hypotheekcrisis? Depressie in Nederland? Brouw je eigen Bier! De Leukste en Goedkoopste Manier! Voor de Prijs van één Krat heb je er Vier! zelfbierbrouwen.com MUG-lezers: Geef bij je bestelling de volgende actiecode op: Biertje MUG, en je krijgt 10 procent korting Echtscheiding? Voor mensen met een minimuminkomen of een bijstandsuitkering werken wij gratis. Bel DE BIJSTANDSBOND EN ADVOCAAT MARC VAN HOOF Wat is borderline? Laat je informeren bij het Linnaeushof 4, 1098 KH Amsterdam Inloopspreekuur Juridische en sociale begeleiding Iedere dinsdag en donderdag van uur We gaan mee naar spannende gesprekken Da Costakade 162, Amsterdam Telefoon:

19 april 2009 MUG magazine ACHTERGROND 19 Familiegeschiedenis over armoede Elke waardigheid werd de mensen in de strafkolonie Veenhuizen ontnomen Honderdduizend exemplaren zijn er verkocht van het boek Het Pauperparadijs van Suzanna Jansen. Een absolute bestseller. En dat voor een boek over armoede, schaamte, stigmatisering, schulden en alcoholisme. tekst Toine Graus foto: Ingrid de Groot Suzanna Jansen:,,Je hoort er niet bij als je dingen niet kunt betalen, die de mensen in je omgeving normaal vinden. Vier jaar heeft Suzanna Jansen (45) aan het boek gewerkt. Ze heeft moeilijke beslissingen moeten nemen en is over hoge drempels gestapt. Een van die drempels waar ze overheen moest, was het besluit om haar eigen familie de hoofdrol te geven in het boek. Het verhaal begint als Suzanna een bidprentje vindt van haar overgrootmoeder. Als geboorteplaats staat er Norg, een dorp in Drenthe. Suzanna komt er snel achter dat dat niet klopt. De geboorteplaats was het naastgelegen Veenhuizen, een strafkamp waar destijds bedelaars en landlopers werden ondergebracht. Dat mocht niet op het bidprentje. Dat was voor Jansen aanleiding een diepgravend onderzoek te doen naar de bedelaarskolonie in Veenhuizen: Het Pauperparadijs.,,Tienduizenden mensen hebben daar opgesloten gezeten, echt enorme aantallen. Daar wilde ik een artikel over schrijven voor het dagblad Trouw, vertelt Jansen.,,Het lukte niet, ik kreeg het niet op papier. Het verhaal was gewoon te groot. Toen besloot ik er een boek over te schrijven, maakte een synopsis en ging naar een uitgeverij. Ik ben op zoek gegaan naar personages waar ik het verhaal aan kon ophangen. Pas na een tijdje realiseerde ik me dat ik die al had: mijn eigen familie. Stukje bij beetje kwam die in beeld, vijf generaties, die allemaal iets met Veenhuizen te maken hebben gehad. Het is vreselijk moeilijk om over je eigen familie te schrijven, maar ik wist dat het moest. Dit verhaal was te belangrijk om te verzwijgen. Suzanna Jansen is opgegroeid in een doodnormaal gezin in Slotermeer in Amsterdam-West, toen een frisse groene wijk. Suzanna s ouders hebben nooit een beroep hoeven doen op een uitkering. Maar toch was er iets aanwezig wat Suzanna als de echo van armoede omschrijft.,,mijn moeder schaamde zich voor haar afkomst, niet openlijk maar je merkte het als kind. Terwijl er niks was om je voor te schamen. Ook daarom moest ik dit boek schrijven. Om mijn doel te bereiken was ik verplicht om alles zo precies mogelijk op te schrijven: ik mocht niets verhullen. Mijn doel was onthullen. Zo wilde ik die schaamte ontkrachten, niet alleen die van mijn moeder maar van alle gezinnen in achterstandsmilieus, die er niets aan kunnen doen dat ze daarin zitten. Het Pauperparadijs is niet alleen een boek over ellende, het is ook een verhaal over mensen die zich ontworstelen aan de armoede. Suzanna:,,It takes three generations to raise a gentleman, zeggen ze in Engeland. Daar is mijn eigen familie een perfect voorbeeld van. Het doorbreken van armoede vergt persoonlijke moed maar dat is niet genoeg. Er moet ook vanuit de buitenwereld steun zijn, anders lukt het bijna niet. Mijn oma Roza stuurde haar oudste dochters naar de MULO. Dat was ongekend voor steuntrekkers in de jaren dertig. Kinderen moesten zo snel mogelijk gaan verdienen. Maar Roza zette door op aanraden van de pastoor. Ze verhuisde er zelfs voor van Tuindorp Oostzaan in Amsterdam-Noord naar Floradorp, een mindere buurt. Ze drukte haar kinderen op het hart nooit hun echte adres te vertellen maar de straat om de hoek te noemen, die net in een betere buurt lag. Door de MULO konden haar oudste kinderen veel makkelijker uit de armoede ontsnappen dan de andere. De tweede stap werd door mijn ouders gezet. Mijn moeder trouwde boven haar stand. Dat vergde persoonlijke moed van haar man. Diens vader zette de nodige vraagtekens bij het huwelijk maar hij zette door. De derde stap heeft direct met mijzelf te maken. Toen ik van de lagere school afkwam was net de Cito-toets ingevoerd. Volgens de uitslag kon ik naar het VWO maar de school gaf het advies MAVO. Het schooladvies was toen nog heilig, mijn ouders hadden echter het lef er tegen in te gaan. Door dat soort moedige beslissingen kon de familie zich opwerken, maar zonder steun uit de buitenwereld - de pastoor, de Cito-toets - waren ze vrijwel kansloos geweest. Suzanna had zich voorgenomen niets te verzwijgen maar dat werd erg moeilijk toen ze tijdens haar onderzoek dossier onder ogen kreeg van de Dienst voor Maatschappelijke Steun. Daarin stond het leven van haar opa en oma minutieus beschreven tot in de meest beschamende details. Haar grootouders hadden in 1934 steun aangevraagd en waren sindsdien onderworpen aan een oostblokachtige controle.,,het was vreselijk om dat te lezen. De onmacht, de schaamte en de stigmatisering die het hele leven beheersten. Dat werd dag in dag uit bestendigd door de herkenbare steunkleding, het fietsplaatje en de controleurs die altijd in de winkel, op straat of in je eigen huis op konden duiken. Alle waardigheid werd ze ontnomen. Met dossiers heb ik zelf ook te maken gehad maar dan aan de andere kant van het loket. Halverwege de jaren tachtig brak ik mijn opleiding af en vroeg een bijstandsuitkering aan. Het was crisis en iedereen deed het, het was volkomen geaccepteerd. Er was net een maatregel ingegaan dat jongeren eerst een half jaar moesten proberen aan het werk te komen voor ze een uitkering kregen. Dus liep ik een uitzendbureau binnen. Sindsdien heb ik altijd gewerkt. Die maatregel heeft mij gered. Een van mijn eerste baantjes was bij de Sociale Dienst. Ik was medewerker bij de klachtentelefoon en moest aanvragen voor een bijstandsuitkering in computercodes omzetten. Ik herinner mij een lastig dossier dat ik steeds weer voor me uit schoof. Het was van een familie met ingewikkelde inkomsten en toeslagen. Maanden en maanden bleef het liggen. De mensen die achter dat dossier schuilgingen heb ik nooit gezien. Wat heb ik die familie aangedaan. Ik heb me toen voorgenomen nooit van mijn leven afhankelijk te worden van uitkeringen en instanties. In de verantwoording op het eind van haar boek noemt Jansen enkele ideeën die recent spelen zoals herinvoering van het verbod op landloperij, het opsluiten van junks in Drenthe en kampementen inrichten voor ontspoorde jongeren. Is er dan niks veranderd?,,de Kolenkitbuurt is de ergste achterstandsbuurt van Nederland stond onlangs in de krant. Wat moeten de mensen die daar wonen doen? Misschien gaan ze ook hun adres verzwijgen zoals mijn voorouders hebben gedaan. Stigmatisering bestaat nog steeds, dat is duidelijk, maar toch gaat de vergelijking tussen vroeger en nu niet helemaal op. Vroeger werden Je hebt recht op een uitkering, het is geen gunst meer mensen in de steun gecontroleerd op zedelijk gedrag. Nu vinden er ook nog huisbezoeken plaats als je bijstand aanvraagt, maar dan gaat het om te kijken of je financiële omstandigheden overeen komen met de gegevens. Dat is iets anders dan controleren of je wel een goede huisvrouw bent, of je de lakens wel hebt gestreken en of je niet te dure cadeautjes hebt gekocht voor je jarige kinderen. Je hebt recht op een uitkering, het is geen gunst meer. Dat zijn reële veranderingen. Je hoort er niet bij als je dingen niet kunt betalen die de mensen in je omgeving normaal vinden. Een stigma opgedrukt krijgen en geïsoleerd worden is nog net zo erg als vroeger. Ik durf niet te zeggen dat armoede nu minder schrijnend is. Suzanna Jansen: Het Pauperparadijs, uitgeverij Balans, januari 2008, Prijs 17,95

20 20 ACHTERGROND MUG magazine april 2009 Chique winkelstraten doorstaan Ook kleine winkelketens handhaven zich, al komen er misschien wat minder Niet ieder bedrijf heeft last van de kredietcrisis. Supermarkten hebben voorlopig nog niet te klagen. Bij navraag in het Spiegelkwartier en in de P.C Hooftstraat zijn de meeste winkeliers gematigd optimistisch: We krijgen nog steeds rijke Amerikanen. tekst Martin Brandwagt foto Hilco Koke Het is een normale dinsdagochtend in de Nieuwe Spiegelstraat, medio maart. In dit deel van de grachtengordel wijst op het eerste gezicht nog niets op een economische recessie. Horecazaken vullen hun voorraad bij; buitenlandse toeristen en dagjesmensen schuifelen langs de etalages. Het is er niet rustiger of drukker dan een jaar geleden toen iedereen nog sprak van economisch hoogtij en een overspannen arbeidsmarkt. Niettemin zijn de tekenen van een recessie zichtbaar. Een galerie vlakbij de Gouden Bocht prijst zijn waar bijvoorbeeld met veertig procent korting aan. Dat is het soort actie waar antiek- en schilderijverkoper Jan de Wit nog niet aan wil, hoewel het zware tijden voor hem zijn.,,het ging al veel minder sinds de onderdoorgang van het Rijksmuseum is afgesloten. Daarvoor liepen toeristen door van het Museumplein naar de Nieuwe Spiegelstraat. Sinds december vorig jaar is het een totaal ravijn. Ik heb tachtig procent minder omzet. De Wit s Galerie Decorativa is niet een zaak waar je eventjes naar binnen stapt voor een simpel kastje, geeft hij grif toe.,,ik zit in een duur segment. Antiek en oude schilderijen. Dat loopt niet zo goed op dit moment. Ik teer in op mijn reserves, inderdaad. De huren zijn hier pittig. Daar gaat mijn hele AOW aan op. Maar laat ik niet te veel klagen. Ik heb ook goede tijden gekend. Ik zing het nog wel een tijdje uit. Ik dank God op mijn blote knieen dat ik geen personeel nodig heb. Ik zou niet weten waar ik dat van zou moeten betalen. Rijke Amerikanen Veel galerieën zijn vandaag gesloten in de Nieuwe Spiegelstraat. Op dinsdag is de aanloop blijkbaar te klein om er personeel voor in te zetten. Zelfs de wereldberoemde foto s van John Lennon & Yoko Ono in hun Hilton hotelbed bij galerie Nico Koster kunnen alleen vanuit de etalage bekeken worden. Galerie Smelik & Stokking is open. Ze zijn gespecialiseerd in figuratieve sculpturen van hedendaagse kunstenaars. Beheerder Jeroen Bier is minder pessimistisch dan zijn collega aan het begin van de straat. De galerie heeft ook vestigingen in Rotterdam en Den Haag, die de licht teruglopende omzet in Amsterdam kunnen opvangen.,,op zich heb ik niet te klagen over de verkoop. De krokusvakantie was heel goed. We hebben hier een goede aanloop van toeristen. Dat is het voordeel van deze straat. Of ik iets merk van de verbouwing van het Rijks? Nee, daar hebben wij geen last van. We krijgen hier juist veel rijke Amerikanen die dure aankopen doen. Zelfs afgelopen zomer, toen de dollar heel laag stond ten opzichte van de euro, bleven ze komen. Het is een prettige straat. De huren zijn fors, maar daar krijg je ook iets voor. Zit je tien meter verder in een zijstraatje, dan zit je net uit de loop. Kunst kopen is voorbehouden aan een kleine minderheid. Slechts zes procent van de Nederlandse bevolking koopt kunst, weet Bier. Of het een goede investering is? Bier twijfelt.,,ik adviseer mensen nooit om kunst te kopen. Het is wel beter dan een auto. Die is gelijk duizend euro minder waard als hij de garage uitrijdt. Kunst wordt nooit minder waard. Alleen maar meer en als je geluk hebt, kun je er zelfs rijk mee worden. Er bestaan trouwens ook minima die kunst kopen. Hij wijst op een klein bronzen beeldje.,,kost maar 95 euro. Prachtig beeldje toch? Via de kunstkoopregeling van de Mondriaanstichting kun je trouwens voor een laag maandelijks bedrag al iets aanschaffen. In café Heuvel, op het punt waar de Nieuwe Spiegelstraat overgaat in de Nieuwe Spiegelgracht, zitten twee jonge Amerikaanse vrouwen aan hun Palmbier. Of ze iets gehoord hebben van de crisis in Europa? Dat hebben ze, maar zo erg als in Amerika is het hier niet.,,europa is een rijk continent. En Amsterdammers mogen zich gelukkig prijzen. Zo n wijk als deze, die heb je in Amerika nergens. Kastelein Kitty is minder gelukkig.,,het rookverbod was een kleine ramp en nu krijgen we deze crisis er overheen. Mensen kunnen slechter parkeren door de werkzaamheden aan de Noord-Zuidlijn. Het zijn slechte tijden, maar we overleven het wel. Binnenkort is het voorjaar en dan kunnen we het terras weer open gooien. Rode neuzen Ook werkzaamheden in Amsterdams duurste winkelstraat, de PC Hooft. Het Apollo Museumhotel staat in de steigers, een gevel wordt compleet herbouwd, bij een ander pand ligt de fundering open. Het is Kringloopwinkels zijn populair ge Gebruikte goederen zijn een uitkomst voor iedereen die bijna platzak is Pantar Kringloopbedrijf slaat drie vliegen in één klap: goedkope spullen voor wie weinig geld heeft, recycling én het bieden van werkervaring. Wel even goed op het prijskaartje letten, want de medewerkers zijn niet altijd even prijsbewust. tekst Marcel Schor foto fotonova.nl In de Marius Bauerstraat bevindt zich een van de grootste kringloopwinkels van Amsterdam. Een uitdragerij vindt de één, volgens de ander een walhalla vol leuke, tweedehands spulletjes. Sinds het programma Effe geen cent te makken van Natasja en René Froger zijn kringloopwinkels nog populairder geworden. Wie voor weinig geld op zoek is naar wat huisraad kan er terecht. Voor hetzelfde geld vind je er antiek. De overdekte vlooienmarkt aan de Ma- rius Bauerstraat in Slotervaart is een uitkomst voor wie bijna platzak is. Spullen die dikwijls volkomen onterecht in de vuilverbranding terecht zouden komen, vinden hier een nieuwe bestemming. De winkel is van Pantar, het Amsterdamse re-integratiebedrijf dat mensen begeleidt die niet op eigen kracht een baan kunnen bemachtigen op de gewone arbeidsmarkt. Re-integratie betekent dat iemand met alle mogelijke middelen geholpen wordt richting baan. Met de werkervaring die mensen bij Pantar opdoen wordt het voor hen makkelijker om bij een bedrijf in dienst te treden. Pantar biedt werk en begeleiding aan zo n mensen. Dat gaat deels om clienten van DWI of UWV. Pantar treedt tevens op als werkgever van mensen die werk hebben volgens oude subsidieregelingen. De bedoeling is dat zij doorstromen naar een gewone baan. Naast het begeleiden van mensen naar de arbeidsmarkt voert Pantar voor circa mensen, voor wie een gewone baan er niet in zit, de Wet Sociale Werkvoorziening uit. De WSW is voor mensen met een lichamelijke of geestelijke handicap. Pantar zorgt dat SW-ers een reguliere werkplek krijgen of een baan bij de eigen werkbedrijven. Een van die werkbedrijven is Pantar Kringloopbedrijf. Het kringloopbedrijf handelt in gebruikte goederen die in drie winkels worden verkocht. Spullen worden bij mensen thuis en bij bedrijven opgehaald. Ook leveren Amsterdammers Duurder dan Ikea In huis-aan-huisblad De Echo beklaagde een lezeres zich over een linnenkast van Ikea, die in een kringloopwinkel 25 euro duurder was dan nieuw bij de Zweedse meubelsuper. Hoofd van Pantar Kringloopbedrijf Olivier Bongers erkent: Onze mensen moeten inschatten wat goederen waard zijn. Het is af en toe moeilijk om de waarde te bepalen, soms gaat het fout. Mensen met prijsexpertise zijn moeilijk te vinden. Winkel-medewerker Mo Z. stelt: Vooral handelaren zeuren over onze prijzen. Ik vind dat onzin. Wie goed oplet, is hoe dan ook goedkoop uit in een kringloopwinkel. Naast Pantar Kringloopbedrijf is er nog een aantal kringloopwinkels in Amsterdam, zoals De Lokatie in Noord en Oost en Juttersdok. Dat bedrijf heeft drie winkels, waaronder een alleszins betaalbare brocanterie in de Kerkstraat. Ook De Lokatie en Juttersdok werken met personeel dat begeleiding van Pantar krijgt. hun afgedankte meubels, televisie, computers, stereo-installaties en huishoudspul zelf bij de kringloopwinkels in. Ook krijgt Pantar goederen aangeleverd via de gemeente. In de Turbinestraat, bij station Sloterdijk, staat het kolossale magazijn. Hier houdt Olivier Bongers kantoor. Hij is hoofd van het kringloopbedrijf. Door de ramen van zijn kantoor heeft hij zicht op het reilen en zeilen van z n mensen. Bongers: Mijn taak is mensen werkervaring bieden en laten doorstromen naar regulier werk op de arbeidsmarkt. Wie ervaring in de kringloopwinkel heeft opgedaan, kan misschien bij een winkelbedrijf als Blokker terecht. Bongers: Bij alle werkbedrijven van Pantar, waaronder dus het kringloopbedrijf, stroomt jaarlijks minder dan tien procent uit. Dat lage uitstroompercentage wordt veroorzaakt doordat veel van onze mensen een beperking hebben. Zeven werkleiders en 140 werknemers telt Pantar Kringloopbedrijf. Dat zijn Wajongers, ex-gedetineerden, gesubsidieerden en gehandicapten. Laag- en hooggeschoold loopt door elkaar heen. Pantar Kringloopbedrijf gaat met zijn tijd mee. Er komen gedrukte prijskaartjes. Het doel is om met het kringloopbedrijf break-even te draaien, om het commerciëler en efficiënter te maken. Het tweeduizend vierkante meter grote magazijn telt acht afdelingen. Een deel van wat er binnenkomt, is niet geschikt voor verkoop maar kan als afvalmateriaal