Het Geheim van Tegel 112

Transcriptie

1 1 Het Geheim van Tegel 112 Een ebook van John Brosens. alle edities John Brosens Bezoek Mail

2 2 Prelude. Op een zaterdag, eind april 1938, loopt Jacob Boone te jutten op het Nollestrand, het meest noordwestelijke deel van Vlissingen. Het is winderig en koud. Niet zo vreemd - het is bijna half zes in de ochtend, maar een beetje strandjutter zorgt ervoor na een storm als eerste op het strand te zijn. En gewaaid heeft het! De Noordzee heeft de afgelopen nacht zonder ophouden tegen de muren van de zeedijk gebeukt, als een leger onvermoeibare soldaten dat in brede aanvalsgolven de stad bestormt. Jacob is gisteravond vroeg naar bed gegaan en heeft prima geslapen, totaal niet gehinderd door het loeien van de wind. Hij heeft zijn wekker opgewonden, het afloopmechaniek secuur op vijf uur afgesteld en zijn laarzen met zijn dikste trui gereed gezet, bovenop de drie jute zakken die hij altijd meeneemt op zijn strooptochten langs de waterlijn. Jacob heeft niet het flauwste idee waar zijn juttersinstinct vandaan komt. In de familie Boone komen geen vissers of zeelui voor - dus hij heeft het niet erfelijk meegekregen. Toch trekt de zee hem al vanaf zijn prilste jeugd. Jacobs vader, de oude Hendrik Boone, vindt het maar een rare gewoonte. Al twintig jaar pacht hij een kleine boerderij ten zuiden van Dishoek, twee kilometer voorbij de grenspaal van Vlissingen, daar waar het pad onderlangs de duinen begint. Jacob is de jongste van zijn vier zonen en Hendrik heeft hem al snel duidelijk gemaakt dat er voor hem geen toekomst op de boerderij zal zijn. Jacob zat er niet mee. Onmiddellijk na de ambachtsschool vond hij werk - als aankomend electromonteur op de scheepswerf in Vlissingen. Het is zijn taak om in nieuw gebouwde stoomschepen de elektrische installatie aan te helpen leggen, en dat vindt hij machtig mooi werk. Sinds een paar weken huurt hij een kamer bij zijn collega Jan Lippens, in de Kasteelstraat, vlak bij de werf. Het boerenbedrijf van zijn vader laat hij zonder spijt aan zijn neus voorbijgaan. Als hij zijn broers mag geloven is het voortdurend hard werken op de boerenhof, altijd vroeg uit de veren, en weinig verdienen. Zijn vader klaagt dat zijn schulden alleen maar toenemen en dat het de vraag is of hij dit jaar de pacht wel kan opbrengen... Alleen Kloris en Roosje, de twee zware Zeeuwse werkpaarden die de ploeg van Hendrik Boone trekken, daar is Jacob dik mee bevriend. Hij draaft heel behendig op Kloris rond, zonder zadel, en hij gooit ieder jaar hoge ogen bij de ringsteekwedstrijden in Koudekerke, op de zogenaamde 'derde pinksterdag'. 'Als Jacob erop zit gaat dat beest pas echt leven,' zegt Hendrik toch wel trots, 'dat joch krijgt alles van onze Kloris gedaan...' Als Jacob boven op de duinovergang staat, ziet hij dat de vloed over het hoogtepunt heen is. Het onrustige water geeft al weer terrein prijs. Zijn ogen speuren langs de waterlijn. De storm heeft de lucht helemaal schoon geblazen - er is een helder zicht tot voorbij het torentje van Zoutelande. Hij is de eerste en al heel snel duwen zijn laarzen hun afdrukken in het natte zand. Er ligt weer van alles, ziet hij. Vrijwel meteen valt zijn oog op iets ongewoons in het vuilwitte schuim. Nog juist in de golven ziet hij een balk van ongeveer een halve meter, enorm dik en helemaal bedekt met zeepokken en mosselen. De golven spoelen er nog begerig omheen, onwillig om hun prooi achter te laten. Maar het voorwerp is te zwaar - ze slager er niet in het terug te sleuren naar hun diepe geulen, buiten het bereik van mensenhanden. Het is vooral de vorm die Jacobs aandacht trekt. Planken en balken in zee - niets bijzonders na een zware storm, meestal afkomstig van schepen die in het razend natuurgeweld deklading hebben verloren, of stukken van hun masten en verschansingen zijn kwijtgeraakt. Aan de randen zie je altijd grove splinters; de zee gaat niet zachtzinnig te werk. Maar dit ding heeft een keurig regelmatige vorm en ligt zo te zien al heel lang in het zoute water - waar komen anders al die witte zeepokken en mosselen vandaan? Nu hij dichterbij komt ziet Jacob dat het veel te hoog en breed is om voor een balk door te kunnen gaan.

3 Met zijn korte juttershamer klopt hij op de bovenkant, en op de zijkant. Het klinkt niet erg massief - maar ook niet echt hol. Jacob grinnikt zachtjes. Die gaat mee naar de schuur op het erf van zijn vader, de plaats waar hij al zijn trofeeën uit de Noordzee bewaart. Dat is een gemakkelijke gedachte, maar de uitvoering ligt wat gecompliceerder. Het voorwerp is loodzwaar. Niet erg waterdicht, denkt Jacob, misschien staat erbinnenin wel net zo veel water als er aan de buitenkant omheen zit. Hij kijkt om zich heen. Behalve hijzelf is er nog steeds niemand op het strand, maar hij kan nu heel spoedig kapers op de kust verwachten. Haastig sleurt hij de kist een meter of tien het droge zand op en graaft met zijn schep een kuil die precies diep genoeg is. Hij schuift het pokdalig gevaarte erin. De jutter zweet behoorlijk in zijn dikke trui, maar het kan hem niet schelen. Jacob dekt de kist toe met zand en wist tenslotte met een aangespoelde tak het sleepspoor uit. Hij verzamelt een stuk of acht keien en legt die schijnbaar nonchalant in de vorm van een B op het zand. Dit valt niemand op. Jacob Boone is de enige die weet wat de stenen voor boodschap hebben. Maandagmiddag, na het werk in de fabriek, komt hij terug met een sleepplank en de bakfiets van Jan Lippens. Als je dat op zondag doet, stelt iedereen vragen. Aan het eind van een maandagmiddag valt iemand die met een bakfiets door de straten rijdt niet op. Jacob fluit zacht een melodietje en gaat verder met zijn jutterswerk. Hij denkt aan het afspraakje met Stieneke Touw, die bij hem om de hoek in de Scheldestraat woont. Het knapste meisje van de hele wijk - en hij, Jacob Boone, gaat vanavond met haar naar de gloednieuwe Alhambra bioscoop! Een paar minuten later ziet hij verderop twee mannen op het strand verschijnen, naast een gitzwart paard dat een wagen met hoge wielen over het rulle zand trekt. Hij zwaait naar hen, en grinnikt. Dat was dus net op tijd! Hij kent hen wel, Siem en Joop Constantse uit het gehucht Valkenisse. De jutters maken collegiaal een praatje over de storm en vervolgen dan ieder hun weg langs de waterkant, waar de wind en het water langzamerhand rustiger worden. 3

4 4 1. Ontmoeting op het station. De felgele trein rolt langzaam het station van Vlissingen binnen en komt ruim een meter voor het roodwitte stootblok tot stilstand. De deuren gaan sissend open, de eerste reizigers stappen naar buiten. Halverwege het perron huppen Puck en Cas, als altijd druk in beweging als er iets spannends te gebeuren staat, van hun ene voet op de andere. Het is net na elf uur en al behoorlijk warm. Je kunt goed zien dat veel mensen op dit uur al proberen hun bewegingen te beperken. Puck en Cas houden hun bewegingen nooit in toom, ook vandaag niet, nu het de vierde hete zomerse dag op rij belooft te worden. Cas begint elke dag met een blik op het internet; vanmorgen heeft hij de site van het KNMI bezocht en tevreden vastgesteld dat er vanaf vandaag officieel sprake is van een hittegolf. Ze wachten op Melanie, hun nichtje van tien uit Rotterdam. 'Het laatste lid van de Bende van Vijf arriveert vandaag,' zei vader Henri vanmorgen vrolijk spottend aan het ontbijt. Zijn twee zoons hebben afgesproken dat Puck het achterste deel van de trein in de gaten houdt en dat Cas kijkt of zij misschien uit het voorste treinstel stapt. Puck ziet haar het eerst. 'Daar is ze! Mel! Melanie! Hiero!' Ze hollen haar tegemoet. Het kleine blonde meisje zeult twee tassen met zich mee die ze onmiddellijk loslaat als ze haar neven ontdekt. 'Hoi! Waar zijn de meiden?' Cas geeft haar een zoen op de wang. Hij heeft zich voorgenomen dat dit de enige is die ze krijgt. Misschien nog een aan het eind van de vakantie, als de logées weer naar huis gaan, want al dat geplak met meisjes vindt hij maar niks. Puck is nog zuiniger. Met een brede grijns aait hij Melanie door de haren, terwijl hij zegt: 'Geef die tassen maar aan ons. Kim en Robin zijn gisteren door Oom Marko gebracht en 's avonds meteen naar de kermis geweest. Ze waren nog niet helemaal wakker toen Cas en ik naar het station fietsten. Ben je alleen?' 'Pa heeft me op Station Blaak in de trein gezet. Vlissingen is een eindstation en dan kan er niks misgaan, zei hij. Het was leuk! Ik heb van een mevrouw een Mars gekregen en met zowat iedereen in de coupé zitten kletsen! Ik heb hem al gebeld dat alles goed is gegaan.' Ze lopen de stationshal door en komen op het ruime parkeerplein uit. Melanie knippert tegen de felle zon. Ze staat even stil en kijkt naar de grote zeesluis, waar juist een verweerde vuilwitte kustvaarder doorheen glijdt, op weg naar de binnenhaven. Ze zucht van genot. De zomervakantie mag dan al drie weken oud zijn, nu begint het eigenlijk pas echt. Twee weken met Robin, Kim, Puck en Cas, die ze gewoonlijk alleen op verjaardagen ziet! Cas en Puck halen hun fietsen van het slot. De beugels knallen luidruchtig. 'Nou, zeg het maar! Bij wie wil je achterop?' roept Cas royaal. Hij hoopt dat ze Puck zal kiezen, dan zal hij de twee tassen wel vervoeren. 'Ik heb twee extra spinnen bij me - voor je tassen,' zegt hij behulpzaam. 'Mijn bagagedrager is de breedste. Geloof ik.' 'Ik rij wel met Puck mee, dan.' Zo fietsen ze de eindeloos lange Prins Hendrikweg af, over de Keersluisbrug, door de al even lange Paul Krugerstraat. De jongens hoeven onderweg niet veel te zeggen. Melanie heeft een hoop te vertellen. 'Ik wil straks wel meteen naar het strand hoor, lekker zwemmen en zonnen,' zegt ze als ze afstappen voor het ruime huis aan de Badhuisweg. 'Oom Henri!' roept ze luid als ze de gestalte in de deuropening herkent. Ze holt op hem af en bespringt hem als een jonge tijgerin. 'Hallo, meiske,' zegt hij zacht. Hij houdt haar even stevig in zijn armen. Melanie voelt dat er iets ongewoons met hem is. Ze ziet de strakke trek om zijn mond. 'Is er iets?' vraagt ze. Oom Henri knikt.

5 'Kom even binnen. Jullie ook, jongens. Laat de fietsen maar even hier staan. Wel meteen die tassen mee de gang in nemen.' Cas en Puck kijken elkaar verwonderd aan. 'Ehhh... is er iets met mam?' vraagt Cas met een klein stemmetje. Oom Henri schudt van nee en gaat hen voor door de brede deur, schuift Melanies tassen tegen de witte muur en hurkt bij hen neer. Hij kijkt hen alle drie recht aan en zegt: 'Vanmorgen vroeg is Oma Stieneke overleden. Jij hebt haar maar één keer eerder gezien, Melanie. Toen was je nog zo klein, dat zul je je niet herinneren, denk ik. Wij zijn er eergisteren nog met z'n zessen bij haar op visite geweest. Ze was een heel lief oud dametje. Ze woonde met haar drie poezen in een bejaardenhuis. Ze is 83 geworden en ze was Ineke's grootmoeder.' Puck houdt zich groot. Hij vindt dat een jongen van bijna dertien niet hoort te huilen, zeker niet als er een meisje in de buurt is. Cas begint zacht te snikken. 'Ze wilde van alles over de logeerpartij weten,' zegt hij tegen zijn nichtje terwijl hij stevig zijn neus ophaalt. 'Ze heeft foto's van je bekeken... ze wilde van ons allemaal weten wat we later wilden worden... echt een schattig oud dametje...' 'Wat heb je gezegd? Dat ik naar de toneelschool ga?' fluistert Melanie. Cas knikt en veegt met zijn mouw onder zijn neus door. 'En van jezelf?' 'Piloot...' 'Dat kan niet eens,' roept Puck. 'Je draagt een bril.' 'Ik neem later lenzen,' snottert zijn broer. 'Gaan jullie maar naar binnen. Ineke heeft thee gezet. Ik loop wel even met jullie fietsen om naar achteren.' Dat doen ze. Robin en Kim zitten er ook al. Melanie gaat tussen hen in zitten en doet haar armen wijd. Zo kruipen ze tegen elkaar aan. 'Bizar hoor,' zegt Kim met haar lage stem. 'Zijn we net bij haar op visite geweest - gaat ze dood...' Tante Ineke hoort het en glimlacht. 'Ik heb het gevoel dat ze het wist en dat ze ons nog één keer wilde zien en horen,' zegt ze. Dan schenkt ze voor iedereen thee in. 5

6 6 2. Nog een ontmoeting. Ze zijn allemaal onder de indruk van de crematieplechtigheid - voor Mel, Puck en Cas is het de eerste keer. 'Ben jij wel eens eerder bij een crematie geweest?' vraagt Mel zachtjes aan Robin, die naast haar zit. 'Ja, een paar jaar geleden, toen ik nog op de basisschool zat,' fluistert Robin terug. 'In groep zeven was een jongen aan kanker overleden. We zijn zo'n beetje met de hele school naar zijn crematie geweest. Dat was heel... indrukwekkend.' Robin zit in de tweede klas havo en vraagt zich af of Melanie zal begrijpen wat 'indrukwekkend' betekent. Een meneer in een stemmig zwart pak kondigt aan dat Mevrouw Van Klaverwijk het woord zal voeren. Melanie knikt wijs en richt haar ogen op Tante Ineke, die opstaat en naar de microfoon loopt. De lange zwarte rok zwiert ritmisch heen en weer. Het staat eigenlijk wel een beetje vrolijk, net of ze uit gaat. Melanie ziet hoe een oude mevrouw op de voorste rij er met een blik van afkeuring naar kijkt. 'Wie is dat?' stoot ze Kim aan, die aan de andere kant naast haar zit. 'Weet ik niet,' zegt Kim kort. 'Ik ken hier ook niet iedereen, hoor. Een tante, geloof ik.' Tante Ineke vertelt een paar aardige dingen over de overleden oma waar zowat iedereen om glimlacht. Maar al heel snel klinkt haar stem ernstig. 'Ik heb altijd heel goed begrepen waarom er iets droevigs om mijn Oma Stieneke hing,' zegt ze. 'Ze heeft bij het uitbreken van de oorlog haar man verloren. Ze trouwde net voor de kerstdagen van 1939 met Jacob, mijn opa. Hij werd in april 1940 gemobiliseerd. Hij sneuvelde bij de verdediging van een brug over de Oude Maas bij Barendrecht, juist ten zuiden van Rotterdam. Hij was net 21. Oma Stieneke was dus weduwe op haar 20e, nog geen vier maanden nadat ze met hem in het huwelijk trad... Kort na Jacobs dood ontdekte Stieneke dat ze zwanger was. Op Tweede Kerstdag 1940 beviel ze, twee maanden te vroeg door alle spanningen en toestanden, van een zoontje. Dat was mijn vader, die natuurlijk de naam Jacob kreeg. Omdat Vlissingen in de oorlog regelmatig werd gebombardeerd werden Stieneke en de kleine Jaap in 1943 geëvacueerd naar Haarlem, waar familie woonde. Na de oorlog leerde ze Teunis de Ruiter kennen, een slager, waar ze mee trouwde. Teunis beloofde Jaap als zijn eigen zoon te beschouwen, en daar heeft hij zich goed aan gehouden.' Dan vertelt Tante Ineke hoe ze juist bij dit soort gelegenheden haar eigen vader en moeder mist. Die zijn twintig jaar geleden bij een verkeersongeluk om het leven gekomen. Ze kijkt er zo droevig bij dat Melanie wel naar haar toe zou willen lopen om haar armen om Tante Ineke heen te slaan. Maar ze blijft toch maar zitten omdat ze verwacht dat iedereen dat stom zal vinden. Ze gluurt opzij naar Kim, maar die staart naar het plafond. Zou ze aan iets anders denken? Aan de andere kant naast haar zit Robin aandachtig een plekje op haar knie met spuug te bewerken. Het verhaal van Tante Ineke lijkt helemaal langs haar heen te gaan. Dan denkt Melanie aan haar eigen moeder, die in de auto altijd onrustig is en bij iedere rit wel drie of vier keer zegt: 'Rij toch eens wat rustiger, Marcel...' Melanie vindt het juist gaaf als haar vader stevig doorrijdt en soms extra gas geeft als een verkeerslicht op oranje springt. Ze heeft er nog nooit aan gedacht dat zoiets op een ongeluk kan uitdraaien! Ze zou daar toch eens met Marcel over moet praten... Dan komt Tante Ineke aan het eind van haar verhaal. Ze bedankt iedereen in de zaal dat ze hebben willen komen. De meneer in het zwarte pak kondigt met zachte stem aan dat dit het einde van de plechtigheid is. Als alle volwassenen daarna in de aula op de koffie met cake afgaan lopen de vijf naar buiten. Ze gaan in de zon op het muurtje zitten en babbelen al weer over de dingen die ze in de vakantie samen zullen gaan doen. 'We moeten morgen maar meteen een dagje strand

7 doen,' zegt Puck. De anderen vinden dat een heel goed voorstel. Dan kijken ze allemaal tegelijk om. De deur van het crematorium draait langzaam open. Er wandelt een oud baasje naar buiten. Hij heeft een zwart boerenjasje aan en een ouderwetse pet op zijn hoofd. Hij loopt niet erg gemakkelijk, een beetje mank, en hij steunt op een stok. Met een zucht komt hij naast hen op het muurtje zitten. 'Zo,' zegt hij met een krakende stem. 'Veel te benauwd, daar binnen. Ik zit maar het liefst in de buitenlucht. Dus jullie zijn de kinderen van Ineke.' 'De jongens wel, meneer,' zegt Melanie. Ze heeft een beetje moeite hem goed te verstaan, want hij praat met een stevig Walchers dialect. 'Maar ik niet. Mijn vader is een broer van Oom Henri, de man van Tante Ineke. Ik woon in Rotterdam.' 'En wij zijn de dochters van Marko en Andrea,' zegt Kim. 'Ah, Marko. Die heb ik.. oei, dat is lang geleden. Die heb ik nog rondgereden in zijn kinderwagen!' Marko in een kinderwagen. Robin schiet keihard in de lach. 'Jullie zijn hier zeker op vakantie?' Melanie knikt. 'Gisteren aangekomen, met de trein.' 'Nou,' zegt het mannetje verbaasd. 'Dat lijkt me leuk, allemaal neven en nichten bij elkaar! Maar... zo'n crematie is dan wel een vervelend begin van je vakantie, ee?' Hij gaat verzitten en zet de stok naast zich tegen het muurtje. Dan kijkt hij het rijtje jonge gezichten langs en zegt: 'Jullie weten natuurlijk niet wie ik ben...' 'Ik heb u wel zien zitten,' zegt Puck. 'Volgens mij bent u een neef van mijn moeder.' 'Oudoom, geloof ik' zegt de oude man. 'Ik weet nooit precies hoe dat allemaal in elkaar steekt. Maar Ineke is in elk geval de kleindochter van mijn broer Jacob. Volgens mij ben ik nu van jouw tante het laatste nog levende familielid. Dat wil zeggen, van die kant van de familie dan, ee? 'Woont u ook in Vlissingen?' vraagt Cas nieuwsgierig. 'Oma Stieneke zat hier in een bejaardenhuis, met haar drie poezen.' 'Ik woon in Dishoek, op een oude boerenhof.' 'Hoe komt het...' begint Robin een vraag. Het mannetje kijkt haar vriendelijk aan. De anderen zijn eraan gewend dat Robin vragen begint te stellen die ze nooit afmaakt, gewoonlijk omdat ze dan al weer aan iets anders denkt. Het blijft dus stil. 'Hoe komt... wat?' zegt de man. 'O ja,' reageert Robin. De anderen beginnen te lachen. Het is weer zo ver! 'Ik bedoel... als u ook familie bent... hoe komt het dan dat we u nog nooit hebben gezien?' 'Zo gaat dat,' zegt hij met een zucht. 'Toen mijn broer in de oorlog sneuvelde is Stieneke een tijd alleen geweest. We hebben haar zo goed en zo kwaad als we konden geholpen. Maar toen werd ze geëvacueerd naar Holland. En later hertrouwde met een man die bij ons... niet zo goed viel, zal ik maar zeggen. Teunis de Ruiter heette hij. Daarna zijn we elkaar langzaam maar zeker uit het oog verloren.' 'Is Dishoek hier ver vandaan? Is 't op de fiets te doen?' vraagt Puck. 'Tja... vroeger reed ik het met gemak, van Dishoek naar Vlissingen en terug. Het zal voor jullie geen probleem zijn. Als jullie vader het goed vindt moeten jullie maar eens komen kieken... Ik ben altijd tuus.' 'Vast wel.' 'Heeft u ook beesten?' vraagt Cas. 'Och, een paar konijnen en een geit. Vroeger had ik flink wat beesten, maar dat gaat niet meer als je een dagje ouder wordt.' 'Heeft u dan geen zoon of zo die de zaak over kan nemen?' 'De zaak? Nee, ik heb geen kinderen. Ik ben nooit de ware Jacoba tegengekomen...' 'We komen vast wel eens langs. Van de week of zo. Is het moeilijk te vinden?' 'Nee - jullie moeder weet het nog wel. Die kwam vroeger wel.' 7

8 'Ik vraag het haar straks meteen.' 'U blijft toch nog even?' 'Ik zal wel moeten, ee?' 'Hoezo? Rijdt u met iemand mee?' Het mannetje schudt het hoofd. 'Het testament van Stieneke wordt straks voorgelezen,' legt hij uit. 'Daar ben ik... voor uitgenodigd, zal ik maar zeggen.' De kinderen kijken stil om zich heen. De eerste gasten die uit het crematorium vertrekken komen al langs en knikken naar hen. 'Mogen we weten hoe u heet?' vraagt Kim. 'Of is dat een geheim?' 'Een geheim? O nee, geheimen, die heb ik niet, daar was mijn broer voor. Ik heet Cornelis, Cornelis Boone. Jacob was mijn jongste broer.' 'Mogen we u dan Ome Kees noemen?' vraagt Robin. De ogen van Cornelis lichten op. 'Dat liekt me wel wat,' zegt hij met een brede grijns. 'Maar iedereen noemt mij gewoonlijk Co.' 8

9 9 3. Een testament vol verrassingen. 'Maar wij hoeven daar toch niet bij te zijn?' klaagt Cas tegen zijn moeder in de keuken. Hij helpt haar met het snijden van een slagroomtaart en zorgt ervoor dat er veel slagroom aan het mes blijft zitten, zodat hij zijn vinger erlangs kan halen als zijn moeder even de andere kant opkijkt. Cas is dol op alles wat met eten en snoepen te maken heeft, maar tot ieders verbazing blijft hij een lang en dun ventje. Hij duwt zijn bril met zijn schone wijsvinger omhoog op zijn neus en zegt: 'Wat lijkt dat me saai zeg, een testament voorlezen...' 'Het is ook niet echt een testament,' zegt Ineke, 'want dan komt er een notaris aan te pas. Maar we hebben al heel lang geleden met Oma Stieneke afgesproken dat Marie alles zou regelen als het zover was dat ze overleed.' 'Nou, dat kan toch ook zonder ons erbij?' 'Nee, in dit geval niet, Cas.' 'Waarom niet?' 'Omdat jullie ook worden genoemd.' 'Genoemd? Wat bedoel je?' 'Ik bedoel dat jij, en Puck en alle drie de meisjes ook iets van de erfenis krijgen.' 'Oh... dat is wel gaaf, natuurlijk. Dat verandert de zaak.' Hij laat zijn wijsvinger langs het mes glijden en stopt hem met een verlekkerd gezicht in zijn mond. Gerustgesteld loopt hij achter zijn moeder aan de kamer in. 'Wij erven ook wat!' fluistert hij in Pucks oor. De oude vrouw die zo afkeurend naar de gracieus zwaaiende rok van Tante Ineke keek blijkt Nicht Marie de Ruiter te zijn, uit Den Haag. Ze heeft een doos vol paperassen bij zich, die ze allemaal op de grote tafel in de huiskamer van Oom Henri en Tante Ineke heeft uitgestald. 'Marie is altijd ongetrouwd gebleven,' heeft Oom Henri de kinderen onderweg al uitgelegd. 'Ze is een stuk ouder dan wij, 55, en ze is al jaren cheffin bij de Bijenkorf in Den Haag...' Hij heeft tot zijn vreugde gemerkt dat de kinderen hun nieuwe Ome Co Boone tussen zich in hebben genomen. Ze vragen hem het hemd van het lijf over Dishoek, het boerenhofje met de konijnen en over zijn overleden schoonzuster. Co geniet er zichtbaar van. Ze weten intussen al dat hij 87 jaar is en nog elke dag een half uur op zijn kornet speelt. 'Met een half uurtje muziek per dag blijft alles gesmeerd lopen,' legt hij uit. 'Het is goed voor je ogen, voor je vingers en goed voor je asem, natuurlijk. Het vervelende is alleen dat ik tegenwoordig een natte blaas heb. Vroeger was dat niet zo.' 'Ik wilde maar beginnen,' zegt Tante Marie de Ruiter als ze haar stukje gebak naar binnen heeft gewerkt. Ze rekent blijkbaar niet op een reactie. 'Er zijn drie huizen in het spel, of eigenlijk drie en een kwart. Oma Stieneke heeft jaren geleden dit huis al aan jullie overgedragen, en het huis aan de boulevard aan mij. Ik verhuur het tot ik met pensioen ga, over een jaar of vijf. Dan trek ik er zelf in. Het volgende is voor jou van belang, Oom Co. Ik heb in de papieren een contract gevonden over het boerenhofje in Dishoek. Jacob Boone heeft dat voor contant geld gekocht van de boer die het aan zijn vader verpachtte. En daarna heeft hij vast laten leggen dat Hendrik, zijn vader, daar zijn leven lang gratis zou wonen, inclusief het gebruik van de Jutterschuur die erachter staat.' Co knikt. 'Toen vader stierf, in 1953, ben ik er blijven wonen, samen met moeder. En toen moeder stierf ben ik gewoon gebleven.' 'Juist,' zegt Marie hard. 'Geen haan die ernaar kraaide. En de schuur erachter?' 'Die verhuur ik als caravanstalling. Er staan er 's winters tien in.'

10 Plots verschiet Ome Co van kleur. Hij kijkt onzeker om zich heen. 'Bedoel je... dat ik daar illegaal zit? Als een soort kraker?' 'Doe niet zo gek,' mengt Oom Henri zich in het gesprek. 'Natuurlijk niet! Je moet hier wat van zeggen, Ien!' 'Als je ergens al zo lang woont...' begint Robin. Oom Henri kijkt haar strak aan en houdt zijn vinger voor zijn mond. 'Ik... eh,' aarzelt Tante Ineke. 'Het maakt mij niet uit,' zegt Nicht Marie. 'Als het maar duidelijk is.' 'Waar staat dat kwart huis eigenlijk?' flapt Cas eruit. 'U had het over drie en een kwart huis. Van drie weten we het. Maar een kwart huis - dat kan toch helemaal niet?' 'Dat stort in,' grinnikt Puck. Nicht Marie kijkt streng hun kant uit. 'Oma Stieneke woonde in een bejaardenhuis. Niet zo maar een bejaardenhuis. Het is een particuliere instelling. En zij was daar voor 25% persoonlijk eigenaar van.' 'Verrek,' zegt Oom Henri verbaasd. 'Nu snap ik opeens waarom ze daar dan drie katten mocht hebben! Da's overal verboden...' 'Dat stuk van de erfenis valt onder de notaris.' 'Dat begrijp ik.' Iedereen is even stil. Dan zegt Ome Co opeens: 'Dat boerenhofje waar ik woon - dat heeft mijn broer met contant geld gekocht?' De andere volwassenen knikken. 'Maar daar is toch wel een kwitantie van? Dat was me een bedrag in die tijd... Dat ging niet zo maar uut de broekzak!' De kinderen gieren het uit. Wat een uitdrukking! Hun vrolijkheid breekt ook voor de volwassenen de spanning. 'Je hebt gelijk, Oom Co,' zegt Nicht Marie rustig. 'Ik ben in een envelop een soort kwitantie tegengekomen... hier is -ie.' Ze houdt de vergeelde kwitantie op bijna een armlengte van haar ogen. 'Maar, Ineke - dan is het nu van jou. Hier staat met een kroontjespen geschreven Contant gedaan door Jacob Boone, ten bedrage van 5800 guldens, op 14 januari Jouw vader was het enige kind van Jacob en Stieneke. Ik ben een kleindochter van Stieneke en Teunis de Ruiter.' 'Heel goed, Marie, bedankt dat je dat allemaal hebt willen uitzoeken,' zegt Tante Ineke. 'Je mag daar wat mij betreft gewoon blijven wonen, Ome Co... op één voorwaarde...' Ome Co kijkt haar verbaasd aan. 'Je zegt het maar,' klinkt het zacht. 'Dat je ons volgende week op de thee vraagt, zodat de kinderen het boerenhofje eens goed kunnen bekijken!' Ome Co knikt opgelucht. 'En dat je, net als heel vroeger, voor de hele club pannenkoeken bakt!' voegt ze er lachend aan toe. 'Verhip, weet je dat ik dat helemaal ben vergeten? Pannenkoeken bakken - dat ben ik verleerd! Dat moet je dan maar van me overnemen, met deze twee jongedames hier!' 'Nee hoor,' zegt Tante Ineke. 'Dat is iets voor Puck. Doet hij thuis ook.' Alle punten van de slagroomtaart zijn inmiddels verdwenen. Tante Ineke kijkt rond wie er nog koffie wil. 'Ik heb nog een vraag,' zegt Puck ernstig. Iedereen kijkt hem aan. 'Een vraag? Voor wie?' zegt Nicht Marie. 'Algemeen, eigenlijk,' aarzelt Puck 'Als Jacob Boone die boerenhof contant betaald heeft - waar had hij dat geld dan vandaan?' 10

11 'Daar kan ik antwoord op geven,' zegt Ome Co. 'Maar ik moet erbij zeggen dat het nooit echt bewezen is. Mijn broer verdiende een vast loon als werkman op de scheepswerf. Het verhaal ging dat hij - heel erg tegen de zin van onze ouders - loten kocht van een buitenlandse loterij.' 'En hij heeft een vette prijs gewonnen?' 'Waarschijnlijk. Hij deed mee aan een Belgische loterij, een soort staatsloterij. Maar die loten mochten alleen Belgen kopen. Het was illegaal om ze in Nederland te verkopen.' 'Hoe kwam hij daar dan aan?' 'Hij kende een paar mensen die bij het Belgisch loodswezen werkten. De schepen op de Schelde kunnen bij Vlissingen altijd kiezen of ze een Belgische of een Nederlandse loods aan boord willen. Er wonen dus altijd Belgen in Vlissingen. En sommigen vinden het hier zo prettig dat ze nooit meer terug gaan...' 'Maar dat winnen van een hoofdprijs - dat moet het toch zijn geweest - ging toch wel met een groot feest gepaard?' roept Oom Henri verbaasd. 'Ik zou het wel weten als ik een miljoen of zo in de staatsloterij won!' 'Het was clandestien,' antwoordt Ome Co. 'En onze ouders waren nogal fel tegen dat soort dingen. Loterijen, gokken, dobbelen, kaartspelen... allemaal duivelswerk, zei mijn moeder.' 'En dus werd het niet aan de grote klok gehangen!' 'Precies. En vergeet niet dat Jacob heel gewoon bleef en geen stomme streken uithaalde. Hij kocht dit huis en dat op de boulevard maar verder gedroeg hij zich niet als een rijke... eh...' 'Stinkerd,' helpt Puck. 'Precies,' beaamt Ome Co. 'Kocht hij dit huis ook contant?' vraagt Kim nieuwsgierig. 'Nee,' antwoordt Nicht Marie. 'Voor de twee huizen zijn hypotheken afgesloten. Maar die werden altijd keurig op tijd betaald, steeds op de vijftiende van de maand. Ik denk dat hij ergens een rekening had waar dat van werd afgeschreven. Die Jacob had het goed voor elkaar.' 'Wel een drama dan dat hij in de oorlog is omgekomen,' zegt Robin. 'Weet u hoe dat precies is gegaan, Ome Co?' 'Ja.' zegt Ome Co. 'Maar ik heb helemaal geen zin om daar nu over te praten. Dat vertel ik wel als jullie pannenkoeken komen bakken.' 'O ja - er is nog iets,' zegt Nicht Marie. 'Ook voor elk achterkleinkind is er een tastbare herinnering. Dat wilde Oma Stieneke graag. En daarom gaan we nu met z'n allen naar de kamer van Oma Stieneke in het bejaardentehuis.' 11

12 12 4. Zon en regen. De twee aan elkaar grenzende kamers waar Oma Stieneke tijdens haar laatste jaren woonde voelen akelig leeg aan, hoewel ze boordevol met spulletjes staan. 'Ik zal voorlezen wat het is. Soms is het iets wat je direct mee kunt nemen. Soms is het een toezegging,' legt Nicht Marie uit. Cas trekt aan de mouw van zijn vader. 'Wat is een toezegging?' fluistert hij. 'Iets wat je later krijgt,' zegt Henri zacht. 'Als eerste staat Puck op mijn lijst.' Puck komt overeind en kijkt verlegen om zich heen. Hij staat nu eenmaal niet zo graag in de belangstelling. 'Voor jou is er een envelop, Puck. Ik zal voorlezen wat erop staat.' Puck krijgt een contant bedrag van 280 om voor een paar jaar een seizoenkaart bij zijn voetbalclub te bekostigen. Puck laat zich in de dichtstbijzijnde stoel vallen. 'Sjonge!' roept hij. En hij denkt: 'Het lijkt wel Kerstavond...' 'Vervolgens Cas,' gaat Nicht Marie verder. Cas krijgt de computer die ik vorig jaar aanschafte en die nooit uit de doos is geweest. Cas had de doos met APPLE er op al zien staan in de hoek, maar er geen aandacht aan geschonken. Nu bonkt zijn hart van vreugde en krijgt hij een vuurrode kleur. 'Ik... ik...' verder komt hij niet. Hij loopt naar de doos en leest de specificaties op de zijkant. Het staat er in het Engels, maar zijn kennersoog ziet direct dat hij met deze computer het internet op kan en dat er dik geheugen in zit! Hij knijpt zijn handen tot vuisten en fluistert zacht: 'Yes! Yes!' 'Melanie wil ooit naar de toneelschool, heb ik van Ineke gehoord,' leest Nicht Marie onverstoorbaar verder. Voor haar twee koffers met kleding, hoeden en aanverwante zaken die bij veel rollen van pas zullen komen...' Melanie klapt in haar handen van plezier. Twee verkleedkoffers! Zo maar, kado van een mevrouw die ze ooit heeft gezien of gesproken en die ze zich niet eens kan herinneren... 'En een envelop met inhoud die aan haar ouders gegeven moet worden...' Kim en Robin knipogen naar elkaar. Wij zijn nog over, betekent dat. Robin is dol op poezen, heeft ze mij verteld. Het meisje knikt. Dat is zo. Ze erft Oma's oude poëziealbum met poezen op de omslag en een slotje. En als haar ouders het geen probleem vinden mag de jongste van Oma Stienekes drie poezen met Robin mee naar huis. Verder mag ze als eerste uit de boekenkast kiezen wat ze leuk of nuttig vindt. Robin klapt van plezier in haar handen. 'Wij hebben twee maanden geleden een poes verloren,' juicht ze. 'Die is op de spoorbaan terecht gekomen en onder een trein gekomen. Mijn moeder was hartstikke verdrietig. Ze is blij met een nieuwe poes - dat weet ik zeker!' Nicht Marie lijkt weer wat verder te ontdooien door Robins enthousiasme. Ze glimlacht warempel. 'Mooi zo, dat is dan geregeld. Wil je dan straks meteen even je moeder bellen zodat we het zeker weten?' Robin knikt en loopt naar de boekenkast. Kim heeft me verteld dat ze lessen in moderne dansen neemt, met jazz en op straat, als ik het goed begrijp. Ik heb daar geen verstand van, maar wil haar graag in staat stellen daar mee verder te gaan. 'Streetdance, bedoelt ze...' fluistert Cas. Nicht Marie legt een envelop in Kims hand. Kim voelt haar vingers trillen als de envelop voorzichtig openscheurt.

13 Er zit een briefje in. Genoeg hoop ik voor verdere lessen en de bijpassende kleding, staat er. En vervolgens glijden er vier biljetten van tweehonderd euro naar buiten, netjes met een paperclip bijeen gehouden! De mond van Kim staat heel lang open. 'Gaaf...' fluistert ze dan eindelijk. Robin heeft twaalf boeken uitgezocht die ze graag wil meenemen. Ze is ook twee oude plakboeken van Oma Stieneke tegengekomen en, nieuwsgierig om meer over het leven van het oude dametje te weten te komen, legt ze die bovenop de stapel. Dan gaat ze samen met Puck in het tehuis op zoek naar een paar dozen. Want na Robin hebben ook Henri en Nicht Marie hun speurend oog langs de tientallen ruggen in de boekenkast laten gaan. 'Ik heb het al gezien,' zegt Oom Henri. 'Dat wordt twee keer rijden!' 'Kunnen we nog naar het strand, vanmiddag?' 'Tuurlijk, het is net vier uur.' 'Zonder mij, vandaag,' zegt Cas. 'Ik heb het een en ander te installeren...' Terug in het huis aan de Badhuisweg bergen ze allemaal hun erfstukjes op. Puck staat met een enorme sporttas bij de keukendeur te wachten tot de meisjes hun zwemspullen hebben gepakt. 'We gaan langs achteren weg,' legt hij uit. 'Ik weet een korte weg langs de oude spuikom, over een bruggetje. Daarna kunnen we tussen twee hotels door, de boulevard over en zó de zee in. Maar niet iedereen weet dat.' De meisjes vinden het prima. Maar een minuut of tien later is Puck de enige van het viertal die in het water spartelt. De andere drie liggen languit in het warme zand te zonnebaden. Ze nemen de gebeurtenissen van die dag nog eens door en kletsen honderd uit over 'hun eerste erfenis', zoals Robin het noemt. 'Ik heb een boek extra uit de boekenkast gevist, Mel,' zegt ze. 'Voor jou.' 'Voor mij? Waarover dan?' 'Jij werkt toch op je vrije woensdagmiddag in een manege?' Melanie knikt. 'Een paardenboek?' 'Ja, ik zag het staan en ik dacht: hebbes. Voor Mel.' 'Jij bofte anders maar, dat je de eerste keus uit die kast kreeg,' zegt Kim jaloers. 'Ik wist niet dat Oma Stieneke zoiets in haar kast had!' Puck komt uit het water en spettert hen nat. 'Schei uit, verveliootje!' gilt Kim nijdig. 'We moeten naar huis,' grinnikt Puck. 'Jammer, hè?' 'Ben je niet helemaal in orde of zo?' vraagt Robin bits. 'Ik lig net lekker.' 'Kijk maar eens om wat daar aan komt!' Ze doen het. 'Getver,' zegt Melanie. Nu zien ze opeens dat tientallen badgasten hun spullen haastig bijeen lopen te zoeken. 'Hoe kan dat nou,' klaagt Kim. 'Moet je eens kijken hoe lekker de zon nog schijnt.' Robin schudt haar gestreepte badlaken uit, zo veel mogelijk in de richting van Puck. Dan rolt ze hem op en zegt ongerust: 'Volgens mij zie je die donderkoppen gewoon dichterbij komen.' Als ze de trap naar de boulevard bereiken verdwijnt de zon achter donkergrijze wolken. De hele horizon is nu bedekt. Helemaal achteraan lijken de wolken wel zwart gekleurd. Het begint te waaien. Ze hollen tussen de hotels door, op weg naar het bruggetje waarover ze gekomen zijn. 'Halen we het?' hijgt Kim. Het antwoord komt onmiddellijk. Ze zijn midden op de brug als de bui losbarst. De druppels tikken luid op het hout. Puck trekt een sprint. 'Kom! Hierheen!' roept hij. 13

14 Hij maakt voorbij de brug een scherpe draai naar rechts en verdwijnt onder de balken. Zijn nichten volgen hem instinctief - Puck weet hier de weg en alles is beter dan als een stel verzopen katten thuis te komen. Als laatste rolt Kim door het gras in de beschutting van de brug. Binnen een paar seconden valt de regen zo dicht en hard dat ze nog geen twintig meter ver kunnen zien. Terwijl de bui lawaaierig boven hun hoofden op de planken van de brug klettert trekt Robin de badhanddoeken weer uit de sporttas tevoorschijn. Zo maken ze een tent en kruipen met z'n vieren tegen elkaar aan. De regen hangt als een ruisend scherm om hen heen en lijkt hen van de buitenwereld af te sluiten. 'Dat was op het nippertje,' zucht Melanie opgelucht. 'Dit is best een veilig plekje.' 'Cas en ik zaten hier vroeger vaak,' legt Puck uit. 'Vooral op zondagmorgen. Dan liepen er nogal eens mensen over de brug als ze op de boulevard gingen wandelen en die hadden dan geen idee dat wij er zaten.' 'Oh, lekker spioneren!' 'Ik heb wel eens een film gezien,' zegt Kim, 'van mensen die naar een schat zochten en die moesten dwars door een waterval heen...' 'Dit is net zoiets,' vindt Puck. 'Alleen - zo'n waterval, dat gaat maar door. En dit houdt straks vanzelf op. Hoop ik.' Hij heeft gelijk. Ruim een kwartier later stappen ze de keuken weer binnen, waar ze door een verbaasde Tante Ineke worden begroet. 'Ik had verwacht dat jullie drijfnat zouden zijn. Konden jullie op tijd een portiek bereiken of bij iemand naar binnen?' 'Nee,' zegt Puck trots, 'ik weet een hol onder de brug. En daar was het lekker droog.' 'Goed zo,' lacht zijn moeder. 'Vakwerk, jongen. Dan mag jij kiezen wat we gaan drinken. Thee, warme chocolademelk of iets fris?' 'Fris hebben we net genoeg gehad,' vindt Puck. 'Ik ga voor de warme chocolademelk.' 'Hoera!' roept Melanie. 'Ik hoopte al dat je dat zou kiezen.' 14

15 15 5. Een dagboek vol geheimen. Robin zit in de brede vensterbank van haar logeerkamer, met een paar lekkere kussens in haar rug en de plakboeken van Oma Stieneke op schoot. Ze is alleen, maar dat vindt ze niet erg. De anderen zijn in de kamer van Cas en kijken naar een dvd. Het poesje dat van Oma Stieneke is meegekomen heeft zich bij haar voeten opgerold tot een bolletje wol en spint tevreden. Ze zijn vandaag weer naar het strand geweest en de hele middag is er geen wolkje aan de hemel verschenen. Ze heeft een paar keer heel secuur naar de horizon gekeken, maar de zon had heel de dag het rijk alleen en scheen zo uitbundig dat haar schouders rood zien. En ze hebben elkaar toch heel grondig ingesmeerd! Er valt nog volop laat zomerlicht naar binnen en Robin bladert door de plakboeken. Met sierlijk getekende letters heeft iemand - Oma Stieneke waarschijnlijk - '20 December 1939 / Onze huwelijksreis / Brussel' op het etiket gezet. Ze heeft er foto's ingeplakt, een combinatie van gekochte prentbriefkaarten en zelfgemaakte vierkante zwartwit kiekjes. Er zijn er maar twee waar ze samen met Jacob op staat. Hij is een breedgeschouderde, joviale man met een stevige kuif op het hoofd die de fotograaf vrolijk toelacht. Stieneke staat telkens rechts van hem, een hoofd kleiner dan haar kersverse man. Robin ziet afrekeningen van een hotel dat 'Monopole' heet, nota's van een paar restaurants en heel veel bonnen van winkels. Met ouderwets schuine letters zijn er tientallen aantekeningen bij geschreven. Brussel. Daar zijn wij nog nooit geweest, denkt Robin. Alleen er langs gereden, op weg naar de Ardennen of naar Frankrijk. Zo te zien is het een grote stad, met veel enorm hoge gebouwen, paleizen eigenlijk. Het jonge stel is echt overal geweest. Hier, twee bioscoopkaartjes, en een fiche van een casino, en twee toegangskaarten voor een museum. Als ik ooit eens trouw - dan wil ik geloof ik ook wel op huwelijksreis, denkt Robin. Dat is duur, hoewel? Ik heb mam een keer horen zeggen dat zij en Marko toen ze trouwden een feest voor wel tweehonderd mensen hebben gegeven en dat een huwelijksreis goedkoper zou zijn geweest... Ze bladert aandachtig verder. Voorbij het midden van het plakboek zit een envelop geplakt, met de voorkant aan het papier gelijmd zodat je alleen het kruis van de achterkant ziet. Er zit een brief in die begint met 'Mijn allerliefste Stieneke, lief touwtje van me!' Een liefdesbrief. 'Is wel erg privé, natuurlijk...' zegt Robin hardop. Ze draait het papier een paar keer tussen haar vingers in het rond. Hoe oud moet dit velletje papier wel niet zijn? Het is ruim zestig jaar geleden dat Jacob deze sierlijke, stevige letters heeft neergepend... Toch maar lezen dan? Want welke man zegt er nu toch lief touwtje van me tegen zijn bruid? Robin wil het naadje van de kous weten. Ze leest de brief door en vindt alles wat er in staat wel wat overdreven. Maar in die tijd deden ze zo tegen elkaar, denkt ze. Ze haalt haar schouders op en wil de brief al terug in de envelop stoppen. Maar ineens aarzelt ze. Helemaal achteraan staat een zinnetje dat haar nieuwsgierigheid prikkelt. Stieneke, wat er in ons leven ook gebeuren zal, ik beloof je dat je nooit armoe zult kennen. We zullen het altijd goed hebben dankzij mijn geheime middelen. Onze eigen Fruits De Mer! Ze leest het nog eens, maar het staat er echt. Wat zijn dat, geheime middelen? En wat betekent Fruits De Mer? Het is Frans, dat ziet ze wel, en als je het letterlijk vertaalt... zeevruchten? Vruchten van de zee? Dat kan toch niet?

16 16 Robin slaat het plakboek dicht, legt het op de stapel boeken en gaat naar beneden. Haar oom en tante zitten in de tuin, in twee witgelakte rieten stoelen met een tafeltje ertussenin. Daarop staat een glimmende ijsemmer waar de slanke hals van een fles bovenuit steekt. Robin loopt door de wijd openstaande serredeuren naar hen toe en hoort hoe de twee langwerpige glazen juist vrolijk tegen elkaar aan tingelen. De zon is al achter de hoge beschutting van coniferen verdwenen, er hangt nog een lome warmte in de tuin. Bovenin de berk zingt een merel. 'Hebben jullie iets te vieren?' Oom Henri grinnikt een beetje. 'Wil je een blokje kaas?' Robin haalt er een stoel bij en gaat naast haar tante zitten. Ze pakt een stukje kaas bij het prikkertje vast en draait het wat in het rond. 'Je wilt iets zeggen,' ziet Tante Ineke. 'Toch geen heimwee, hoop ik?' zegt Oom Henri met een frons. Robin schudt het hoofd en neemt een hapje. 'Wat betekent fruits de mer?' zegt ze. 'Precies!' roept Oom Henri. 'Dat had ik zelf ook al gedacht!' 'Wat bedoelt u?' 'Wij drinken witte wijn. Heerlijk op zo'n zomerse avond. Maar wat er aan ontbreekt... dat is fruits de mer!' 'Nu weet ik het nog niet.' 'Plaag dat kind niet zo, Hen,' zegt Tante Ineke. Ze knipoogt naar haar nichtje. 'Hoe kom je daar zo bij?' Robin vertelt van de liefdesbrief die ze in het plakboek vond. 'Ik weet wel wat Arjan van der Plas zou zeggen. Zeevruchten? Biologisch onmogelijk, want onnatuurlijk. Hij is onze biologieleraar. Een leuke vent. Ik geloof dat Kim een beetje verkikkerd op hem is...' 'Nou, Henri, vertel je het nu nog?' Hij lacht en neemt een slokje van zijn wijn. 'Heel simpel,' zegt hij, 'En die meneer Van der Plas heeft gelijk. Letterlijk klopt er natuurlijk geen bal van. Met fruits de mer bedoelen ze in Frankrijk en België een schaal met gekookte mosselen, misschien een oester erbij, en nog wat andere schaaldieren. Alikruiken die ze hier kreukels noemen, kokkels en zo. Gewoon de dingen die je op het strand vindt - maar die zijn hun inhoud al kwijt.' 'Lijkt me geeneens lekker,' zegt Robin met een vies gezicht. 'Je krijgt er speciaal gereedschap bij om ze open te maken.' 'Getver! Net als bij een operatie in het ziekenhuis?' 'In de restaurants in Normandië en op de boulevards van Oostende en Knokke is het een lekkernij,' beweert Oom Henri. 'Maar er hoort beslist een goed glas wijn bij, en frites met een lekkere salade.' Zijn vrouw lacht. 'Schei uit, of ik krijg er zin in!' Oom Henri kijkt Robin vrolijk aan. 'Houden jullie van mosselen, je zus en jij? Nou?' Robin knikt aarzelend. 'Gaat wel. Maar dan wel met patat erbij, en lekkere sausjes.' 'Dat is dan afgesproken. Morgen eten we mosselen,' lacht haar tante. 'De jongens zijn er dol op. Ik hoop van Melanie hetzelfde.' 'Patat maakt alles goed,' zegt haar man wijs. Robin pakt nog een blokje kaas en staat op. 'Even Kim opzoeken,' zegt ze. Want behalve fruits de mer zeurt er nog een ander zinnetje door haar hoofd. Dat wat er in de liefdesbrief nog vóór stond, in het strakke regelmatige handschrift van de vroeg gestorven Jacob. 'We zullen het altijd goed hebben dankzij mijn geheime middelen.' Kim is op school al een jaar verder met economie. Misschien weet zij wat het betekent.

17 Maar Kim heeft ook geen idee. Ze bladert door de plakboeken en vergaapt zich aan het luxe leventje dat de jonge bruid en bruidegom in Brussel hebben geleid. 'Het kan alleen betekenen dat die Jacob ergens een flink bedrag achter de hand had. Weet je nog wat Nicht Marie vertelde? Hij kocht twee kasten van huizen in Vlissingen en een boerenhof in Dishoek.' 'En hij bleef toch zo gewoon, zei Ome Co.' Kim denkt na. 'Die huizen kocht hij pas na de huwelijksreis.' 'Wat bedoel je?' 'Jacob was een gewone werkman op de scheepswerf. Voor een huwelijksreis naar Brussel heb je een bak geld nodig. En als je in dit plakboek ziet wat ze allemaal gedaan hebben... Ze hebben echt niet op een paar honderdjes gekeken. Die Jacob was gewoon een rijke stinkerd!' 'Dat van die hoofdprijs in die loterij - dat zou dan toch waar kunnen zijn.' 'Precies. En het was een Belgische loterij.' 'Je bedoelt... dat hij in Brussel...' 'Dat denk ik, ja. Dat is de reden waarom ze Brussel hebben uitgekozen voor hun huwelijksreis. Hij heeft daar het winnende lot ingeleverd en de prijs opgestreken. Toen ze na de kerst terug kwamen was er nog geld genoeg over om huizen te kopen.' Ze kijken elkaar aan. 'Wel zielig voor Oma Stieneke, dat Jacob sneuvelde,' zegt Robin. 'Ze hadden samen een goed leven kunnen hebben.' 'Nou.' 'Maar gelukkig leerde ze later toch nog een ander kennen.' Kim kijkt haar aan. 'Ik wil niet hatelijk zijn,' zegt ze. 'Maar ze was natuurlijk wel een rijke jonge weduwe...' 17

18 18 6. Op bezoek in Dishoek. 'Het is al heel lang geleden dat ik in Dishoek ben geweest,' zegt Tante Ineke. 'Zeker vijfentwintig jaar. Ik ben benieuwd of daar veel veranderd is. Volgende kruising links aanhouden, Hen.' Oom Henri wacht even tot een grote Mercedes met een Duits nummerbord over de kruising heen is en draait dan de Duinweg in. 'Daar aan het eind stond indertijd een soort cafeetje. Daar moet je omheen draaien. Sjonge, wat is het hier veranderd. Veel drukker, en er zijn een hoop huizen bijgebouwd.' Puck drukt op de toets onder het achterraam van de auto waardoor het suizend naar beneden glijdt. 'Het lijkt wel of we zelf op vakantie in het buitenland zijn,' zegt hij. 'Het is allemaal Duits wat je hier hoort.' 'Dat is altijd zo, 's zomers,' zegt zijn vader. 'Allemaal vakantiegangers uit het Ruhrgebied. Die zijn dol op de zee.' Dan wijst hij naar opzij. 'Van je cafeetje is niks meer over, Ien,' grinnikt hij. 'Groter gegroeid en nu Hotel Restaurant.' 'Zijn we er haast?' vraagt Cas. 'Ik zit hier een beetje klem.' 'Wat betekent dat, Zimmer Frei?' wil Puck weten. Hij wijst op twee borden aan de gevels van huizen die ze passeren. 'Daar kun je bij de mensen die er wonen voor heel je vakantie of voor een paar dagen kamers huren,' weet Kim. 'Bij ons heet dat bed & breakfast.' 'Hebben ze daar geen gewone Nederlandse woorden voor?' 'Wees jij nou maar stil, wijsneus,' roept zijn vader lachend. 'Als jij met je computer bezig bent is het ook alleen maar Engels wat ik hoor!' 'Daar is het!' wijst tante. 'Je kunt naast het huisje parkeren.' De muren van het boerenhofje zijn wit geschilderd, behalve de onderste lagen steen; die zijn zwart. De houten panelen naast de vensters hebben vrolijke rood met groene vlakken. Op het dak liggen felrode pannen en aan de zijkanten van het erf torenen brede populieren boven alles uit. Voor het huisje staan vier linden waarvan de takken kunstig in elkaar zijn gevlochten. De voortuin is in twee delen gesplitst; de vierkante buxushagen aan weerszijden van het toegangspad zijn precies aan elkaar gelijk. 'Niet te geloven,' mompelt Tante Ineke stil, terwijl de kinderen lawaaierig om haar heen lopen alsof ze uren in de auto hebben moeten doorbrengen. 'Het is of de tijd hier stil heeft gestaan. Alles is nog precies hetzelfde. Alleen de bomen zijn hoger en breder.' Oom Henri komt naast haar staan en slaat een arm om haar schouder. 'Heel aardig, ons buitenhuis,' zegt hij. 'Een goudmijntje.' 'Schei uit,' zegt zijn vrouw fel. 'Ome Co mag van mij honderd worden.' 'Van mij ook. Maar daarna verhuren we het aan de Duitsers.' Ze port hem in de zij. 'Schaam je,' lacht ze. 'Je hebt dollartekens in je ogen en je oren lijken wel enorme eurosymbolen.' 'Er zit hier geld, veel geld...' sist de ander plagerig in haar oor. 'Een goudmijntje.' Oom Henri kijkt om zich heen. 'Waar hangt Melanie uit?' 'Hier ben ik!' klinkt haar stem naast de auto. 'Ik maak foto's.' 'Dat is waar ook,' grinnikt haar oom. 'Ik heb het nota bene zelf aan je gevraagd.' Melanie verdwijnt aan de zijkant van het huisje met het polsriempje van de camera nonchalant over haar schouder. 'Is dat wel vertrouwd, Hen?' zegt Tante Ineke. 'Da's een duur ding, die camera.' 'Ze wilde het graag. Volgens mij voornamelijk omdat ze de foto's die ze maakt samen met Cas op de computer kan bekijken.'

19 Kim heeft al aangebeld en gluurt door het venster. 'Het is waar wat hij zei,' roept ze naar de anderen. 'Er staat een soort trompet op tafel.' De voordeur gaat open en Ome Co verschijnt op de drempel. Hij spreidt zijn armen wijd. 'Kom binnen, kom toch binnen. Ik maak meteen koffie.' Hij is echt blij en troont hen mee naar de keuken achterin het huis. Het is een onverwacht ruim en licht vertrek met een ouderwets fornuis aan de zijkant en een breed aanrecht onder de vensters. 'Wat gezellig,' roept hij vrolijk. 'Ik had er al een beetje op gehoopt. Bij de Edah hadden ze een lekkere cake in de reclame. Die heb ik meteen gekocht en dat doe ik gewoonlijk nooit. Ga zitten, ga zitten.' De keukenkast gaat open en Ome Co tovert er een reusachtige blikken bus uit tevoorschijn. 'Voor de kinders heb ik limonade, sinas,' zegt hij. 'Misschien wil jij dat even verzorgen, Ineke?' Hij wijst op de onderste keukenkastjes en zet een torentje van vijf glazen voor haar neer. Even later trekt de geur van vers gezette koffie door het huisje en is het er een gekwek van jewelste. De kinderen verlangen een demonstratie op de trompet en eisen dat Ome Co het verschil tussen een kornet en een trompet uit de doeken doet. Hij kijkt een beetje verlegen om zich heen als hij het instrument tegen zijn lippen zet. Hij blaast eerst een flinke scheut lucht door het ventiel. 'Nou, dat kan ik ook,' zegt Melanie schamper. 'Sssst!' sissen de andere kinderen haar toe. Dan schallen er vrolijke tonen door het huisje en Melanie jaagt het flitslicht van de camera door de kamer. De mond van Puck valt open van verbazing. Dat zo'n klein oud mannetje zulke hoge harde tonen uit zijn kornet kan toveren! 'Ik herken het,' roept Oom Henri tegen het getoeter in. 'Dat is een stukje van Gershwin!' 'Porgy en Bess!' glundert Ome Co, lichtelijk buiten adem als hij het instrument op de keukentafel zet. Buiten stapt een man met een wit hoedje op van zijn fiets. Hij tuurt naar binnen, ziet Ome Co in de keuken staan en steekt enthousiast zijn duim omhoog. 'Dat is mijn overbuurman,' zegt Ome Co. 'Muzikale vent, hoor. Hij speelt klarinet en loopt nog mee in de fanfare. Ik doe dat niet meer, maar ik heb het altijd leuk gevonden.' Tante Ineke klapt in haar handen, en iedereen applaudisseert mee. 'Knap hoor,' zegt Kim. 'Wat een longen!' voegt Cas eraan toe. Ome Co snijdt de cake in erg dikke plakken, tot groot genoegen van Puck en Cas. 'Ik wil geen stuk overhouden - alles moet weg.' 'Wij helpen wel, hoor,' zegt Cas. 'En pannenkoekmeel en melk heb ik ook in huis! Belofte maakt schuld!' Even later verzorgt de oude baas een rondleiding. Het hele gezelschap dromt lawaaierig door het kleine huis en eigenlijk zijn ze al snel uitgekeken. 'Willen jullie mijn museum ook zien?' vraagt Ome Co. 'Kom maar mee.' Ze volgen het schelpenpad en ontdekken al snel de hoge schuur achter op het erf. De jongens hollen vooruit om de deur open te doen. 'Dit is nou de Jutterschuur,' zegt de oude baas plechtig. 'Gaat uw gang.' In de schuur is het helemaal niet donker omdat er in het dak doorzichtige plastic golfplaten zijn aangebracht. Stomverbaasd wandelt het gezelschap naar binnen. 'Wat een allegaartje...' fluistert Tante Ineke. 'Tof...' zegt Robin. Langs de zijmuren staan en hangen tientallen voorwerpen, zo verschillend van karakter dat er geen lijn in te ontdekken valt. Een grote vierkante kist met 'VAN NELLE JAVA THEE' er op, dikke trossen van gevlochten touw in een bonte mengeling van kleuren. Oude houten 19

20 fusten met ijzeren banden naast zo te zien splinternieuwe blauwe plastic vaten. Een zwaar verroest ijzeren scheepsanker, drie houten roeren, de mast van een jol naast een stapel netjes opgetaste eikehouten planken. Een dozijn rode reddingsboeien, stootkussens, fel oranje markeringsboeien, rieten manden, opgerolde zeilen, roeiriemen, een zware opdraailier, vissersnetten... 'Sjonge...' zegt Oom Henri. 'Sommige dingen zijn nog door Jacob van het strand opgeraapt,' zegt Ome Co trots. 'Hij was een strandjutter in hart en nieren. Zelfs toen hij in Vlissingen woonde kwam hij hier na elke storm nog spullen in de schuur zetten. Hij gaf alles een nummer en een vaste plek en schilderde de nummers dan op de vloertegels!' 'Sjonge,' mompelt Cas. 'Wat een werk!' 'Zien jullie die eiken planken daar? Die gaan volgende week weg, die heb ik leuk kunnen verkopen aan een aannemer in Middelburg. Ze hebben hier een jaar of vijf staan te drogen en ze worden nu bevorderd tot een 'klassieke vloer' - dat zei hij tenminste.' 'Maar wat moet je in godsnaam met de rest?' vraagt zijn nicht. 'Ik ben al jaren van plan hier een soort museum te beginnen, voor de toeristen,' zegt de oude man. 'Maar zo langzamerhand zal het daar wel te laat voor wezen...' 'Op Texel is ook een juttersmuseum,' weet Puck te vertellen. 'Als u het niet ziet zitten willen zij misschien wel heel de handel overnemen.' Ome Co zucht. Melanie schiet een paar plaatjes van de museumstukken en kondigt aan dat ze nog een paar foto's van de voorgevel van het huisje wil maken. 'Je hebt de smaak te pakken,' grinnikt Oom Henri. 'Ik vind het gewoon leuk,' zegt ze. 'Vooral omdat je de foto's waar je toch niks aan vindt meteen weer weg kunt gooien.' 'Zijn er veel jutters hier in Dishoek?' wil Kim weten. 'Jutters vind je langs heel de kust,' antwoordt Ome Co. 'Nu doe je het voor de leut, maar vroeger kon je er min of meer van leven. Of het maakte het leven wat zuiniger.' 'Hoe bedoelt u?' 'In de tijd dat veel mensen het niet zo breed hadden,' legt hij uit terwijl hij een uitnodigend gebaar naar het huisje maakt, 'struinde je het strand af op zoek naar hout. Dat spoelde er genoeg aan, zeker als het een beetje gestormd had. Dat werd dan gedroogd op rekken en tijdens de volgende winter ging het de kachel in. Kolen waren duur en dit was voor niks, snap je? Alle kerels hebben in hun jeugd wel een tijdje lopen jutten, tegenwoordig doen ze dat niet meer. Op een keer spoelden er honderden netjes doorgezaagde boomstammen aan, prachtig grenen dat nog best te gebruiken was. Niet in huis, want de meeste spullen die ooit in het zoute water hebben gelegen zijn voorgoed getekend.' Robin begrijpt het niet. 'Getekend?' 'Het slaat wit uit, door het zout dat in het water zit.' 'Hoe zit dat dan bij een overstroming?' Ome Co houdt de keukendeur open en zegt: 'De ramp van 1953 ging godzijdank aan ons voorbij. Maar aan het eind van de oorlog stond alles hier onder het zoute water.' 'De inundatie,' zegt Oom Henri. 'Voor die tijd was Walcheren één grote tuin, met prachtige buitenplaatsen waar ze uit heel de wereld naar kwamen kijken. Maar in 1944 zijn de dijken gebombardeerd zodat het zeewater de Duitsers zou verjagen.' 'Dat heeft niet veel geholpen,' zegt Puck. 'Het stikt hier nu nog steeds van de Duitsers.' Ome Co grinnikt een beetje. 'Maar nu zijn het dik betalende gasten,' zegt hij. 'Tussen '40 en '45 kwamen ze alleen maar spullen lenen.' 'Dus dat zoute water heeft al die tuinen verziekt?' vraagt Kim nijdig. Ome Co knikt. 'Toen de dijken weer dicht waren en het water was weggepompt zijn er duizenden kilo's gips over de akkers gestrooid.' 20