DE WATERMACHINES TOEGELICHT

Transcriptie

1 WERKATELIER DOMMELVALLEI DE WATERMACHINES TOEGELICHT FLORIS ALKEMADE 16 JUNI 2016

2 15 juni 2016

3 Zes watermachines

4 BRABANTSTAD+ de som is meer dan de vijf steden

5 Het masterplan, de planologische en de echte werkelijkheid bestaan naast elkaar

6 Op zoek naar nieuwe sturingsfilosofieën die inspelen op nieuwe maatschappelijke dynamiek

7 Innovatief ondernemen: netwerken zijn sterker niet hiërarchisch ondernemingsmodel ondernemend landschap

8 Intensieve landbouw: de lokale landbouw kan niet zonder wereldmarkt

9 Intensieve landbouw: de wereld vraagt erom, Brabant heeft de kennis in huis aantal mensen gevoed per ha

10 Grenzen aan de groei... Q-Koorts 2009 MKZ 2001 Vogelpest 2003 Varkenspest 1997

11

12 Four funerals in de ruimtelijke ordening 1. Het grondbeleid 2. De intensieve veehouderij 3. Het Rijnlands Model 4. Het masterplan

13 De drie werelden: water verbindt stad, land en natuur stad landbouw natuur

14 HOE NAT WAS BRABANT VROEGER? (gereconstrueerd beeld) Bron : Brabant Waterland, 2007

15 BRABANT ALS ONTWATERINGSMACHINE De Dommel boven Sint-Oedenrode

16

17

18 Kanalenstelsel: niet alleen voor scheepvaart maar ook zoetwatertoevoer De kanalen als watermachine

19 Watermanagement: bovenstrooms vasthouden Totale opgave: 200 miljoen m3 water Nieuwe infiltratievensters in de bovenloop Totale oppervlakte verdeeld over kwelvensters Diep grondwater wordt weer aangevuld

20 Watermanagement: benedenstrooms boeren aan zet voor zuiveren en afkoppelen Landbouwbedrijven langs beken zuiveren water

21 De uitdaging: van surplace in beweging komen

22 Een surplus aan ruimtelijke opgaven

23 We have four funerals but where is the wedding? filmstill Four weddings and a funeral, 1994

24 Restitching Brabant: water koppelt plussen aan minnen VERDROOGDE NATUUR w WATER- MACHINE VEROUDERDE INDUSTRIE e

25 WERKATELIER DOMMELVALLEI

26 Zes Testgebieden - Zes nieuwe Ruimtelijke Koppelingen

27 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 1 Als we verouderde industriegebieden herontwikkelen rond collectieve watersystemen, gaan we de stedelijke hittestress tegen en maken we een gezonde, stedelijke omgeving voor nieuwe economieën. 6. Het gezuiverde water kan ingezet worden tegen verdroging of terug in het kanalenstelsel gebracht worden 7. Of het kan gerecupureerd worden voor industriële doeleinden 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg 5. Door deze landschappelijke ingreep ontstaat er bovendien een aantrekkelijke en stedelijke werkomgeving 2. De industrie pompt grote hoeveelheden grondwater op waarvoor ze belastingen betaalt 1 3. Geld dat gebruikt zou kunnen worden voor de bouw van een collectief systeem voor waterberging- en zuivering 4. Een helofytenfilter met een robuust profiel die eveneens dient als luchtcorridor tegen hittestress Watersysteem Waterbergingsgebieden Industriegebieden Stedelijke hitte-eilanden Stad-land verbinding

28 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 1: Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of onderbenut 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg

29 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 2. De industrie pompt jaarlijks een grote hoeveelheid van het grondwater op en betaalt daarvoor belastingen 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg 2. De industrie pompt grote hoeveelheden grondwater op waarvoor ze belastingen betaalt

30 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 3. Geld dat gebruikt kan worden voor de bouw van een collectief systeem voor waterbergingen zuivering 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg 2. De industrie pompt grote hoeveelheden grondwater op waarvoor ze belastingen betaalt 3. Geld dat gebruikt zou kunnen worden voor de bouw van een collectief systeem voor waterberging- en zuivering

31 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 4. Een helofytenfilter met een breed, stedelijk profiel die eveneens dient als luchtcorridor tegen hittestress 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg 2. De industrie pompt grote hoeveelheden grondwater op waarvoor ze belastingen betaalt 3. Geld dat gebruikt zou kunnen worden voor de bouw van een collectief systeem voor waterberging- en zuivering 4. Een helofytenfilter met een robuust profiel die eveneens dient als luchtcorridor tegen hittestress

32 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 5. Door deze landschappelijke ingreep ontstaat er bovendien een aantrekkelijke en stedelijke werkomgeving 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg 5. Door deze landschappelijke ingreep ontstaat er bovendien een aantrekkelijke en stedelijke werkomgeving 2. De industrie pompt grote hoeveelheden grondwater op waarvoor ze belastingen betaalt 3. Geld dat gebruikt zou kunnen worden voor de bouw van een collectief systeem voor waterberging- en zuivering 4. Een helofytenfilter met een robuust profiel die eveneens dient als luchtcorridor tegen hittestress

33 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 6. Het gezuiverde water kan ingezet worden tegen verdroging of terug in het kanalenstelsel gebracht worden 6. Het gezuiverde water kan ingezet worden tegen verdroging of terug in het kanalenstelsel gebracht worden 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg 5. Door deze landschappelijke ingreep ontstaat er bovendien een aantrekkelijke en stedelijke werkomgeving 2. De industrie pompt grote hoeveelheden grondwater op waarvoor ze belastingen betaalt 3. Geld dat gebruikt zou kunnen worden voor de bouw van een collectief systeem voor waterberging- en zuivering 4. Een helofytenfilter met een robuust profiel die eveneens dient als luchtcorridor tegen hittestress

34 1. Herontwikkeling Industrie - Watermanagement - Stedelijk Klimaat 6. Het gezuiverde water kan ingezet worden tegen verdroging of terug in het kanalenstelsel gebracht worden 7. En gerecupureerd worden voor industriële doeleinden 7. Of het kan gerecupureerd worden voor industriële doeleinden 1. Veel van de Noord-Brabantse bedrijventerreinen zijn verouderd of staan leeg 5. Door deze landschappelijke ingreep ontstaat er bovendien een aantrekkelijke en stedelijke werkomgeving 2. De industrie pompt grote hoeveelheden grondwater op waarvoor ze belastingen betaalt 3. Geld dat gebruikt zou kunnen worden voor de bouw van een collectief systeem voor waterberging- en zuivering 4. Een helofytenfilter met een robuust profiel die eveneens dient als luchtcorridor tegen hittestress

35 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 Als we de omschakeling naar duurzamere teelten ondersteunen, verhogen we zowel de rentabiliteit van landbouwbedrijven als de kwaliteit van het landschap, én organiseren we de langzame infiltratie van water in de bodem om zo de verdroging van natuurgebieden tegen te gaan. 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 7. Zodat door grondwateronttrekkingen verdroogde natuurgebieden bevloeid kunnen worden met daarvoor geschikt voedselarm water 3. Dit kan door te investeren in een collectief irrigatiesysteem 6. De boomkwekerijen filteren het voedselrijke kanaalwater 5. Ook overtollige mest draagt bij tot de productiviteit van de boomteeltsector 4. Een irrigatiesysteem dat gebruik maakt van het voedselrijke kanaalwater van Noord-Brabant 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

36 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

37 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

38 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 3. Dit kan door te investeren in een collectief irrigatiesysteem 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 3. Dit kan door te investeren in een collectief irrigatiesysteem 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

39 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 4. Een irrigatiesysteem dat gebruik maakt van het voedselrijke kanaalwater van Noord-Brabant 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 3. Dit kan door te investeren in een collectief irrigatiesysteem 4. Een irrigatiesysteem dat gebruik maakt van het voedselrijke kanaalwater van Noord-Brabant 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

40 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 5. Ook overtollige mest draagt bij tot de productiviteit van de boomteeltsector 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 3. Dit kan door te investeren in een collectief irrigatiesysteem 5. Ook overtollige mest draagt bij tot de productiviteit van de boomteeltsector 4. Een irrigatiesysteem dat gebruik maakt van het voedselrijke kanaalwater van Noord-Brabant 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

41 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 6. De boomkwekerijen filteren het voedselrijke kanaalwater 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 3. Dit kan door te investeren in een collectief irrigatiesysteem 6. De boomkwekerijen filteren het voedselrijke kanaalwater 5. Ook overtollige mest draagt bij tot de productiviteit van de boomteeltsector 4. Een irrigatiesysteem dat gebruik maakt van het voedselrijke kanaalwater van Noord-Brabant 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

42 2. Boomteelt watermanagement verdroogde natuur 2 7. Zodat door grondwateronttrekkingen verdroogde natuurgebieden bevloeid kunnen worden met daarvoor geschikt voedselarm water 1. De gerichte omschakeling naar een duurzame teelt kan resulteren in een stijging van rendement en inkomsten 7. Zodat door grondwateronttrekkingen verdroogde natuurgebieden bevloeid kunnen worden met daarvoor geschikt voedselarm water 2. Een duurzame landbouw betekent ook het verminderen van grondwaterontrekkingen 3. Dit kan door te investeren in een collectief irrigatiesysteem 6. De boomkwekerijen filteren het voedselrijke kanaalwater 5. Ook overtollige mest draagt bij tot de productiviteit van de boomteeltsector 4. Een irrigatiesysteem dat gebruik maakt van het voedselrijke kanaalwater van Noord-Brabant 2 Watersysteem Waterbergingsgebieden Boomkwekerijen Verdroogde gebieden

43 3. Verblijfsrecreatie watermanagement agrotoerisme 3 Als we de Brabantse waterlopen omleiden doorheen recreatiegebieden ontstaat er een attractief toeristischrecreatief netwerk dat instaat voor een vertraagde waterafvoer en zo bijdraagt tot de zoetwaterbalans van Noord- Brabant. 6. En wordt er bijgedragen tot de instandhouding van de zoetwatertoevoer van Noord-Brabant 4. En kan het historische coulisselandschap in ere worden hersteld 3. Een recreatief landschap dat kan inspelen op trends als agrotoerisme 5. Door de waterlopen om te leiden doorheen de recreatiegebieden wordt de waterafvoer vertraagd 1. Sommige toeristisch-recreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 2. Door verblijfsrecreatie te koppelen aan water ontstaat een kwalitatief recreatief landschap 3 Watersysteem Waterbergingsgebieden Verblijfsrecreatie Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

44 3. Verblijfsrecreatie watermanagement agrotoerisme 3 1. Sommige toeristischrecreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 1. Sommige toeristisch-recreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 3 Watersysteem Waterbergingsgebieden Verblijfsrecreatie Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

45 3. Verblijfsrecreatie watermanagement agrotoerisme 3 2. Door verblijfsrecreatie te koppelen aan water ontstaat een kwalitatief recreatief landschap 1. Sommige toeristisch-recreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 2. Door verblijfsrecreatie te koppelen aan water ontstaat een kwalitatief recreatief landschap 3 Watersysteem Waterbergingsgebieden Verblijfsrecreatie Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

46 3. Verblijfsrecreatie watermanagement agrotoerisme 3 3. Een recreatief landschap dat kan inspelen op trends als agrotoerisme 3. Een recreatief landschap dat kan inspelen op trends als agrotoerisme 1. Sommige toeristisch-recreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 2. Door verblijfsrecreatie te koppelen aan water ontstaat een kwalitatief recreatief landschap 3 Watersysteem Waterbergingsgebieden Verblijfsrecreatie Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

47 3. Verblijfsrecreatie watermanagement agrotoerisme 3 4. En kan het historische coulisselandschap in ere worden hersteld 4. En kan het historische coulisselandschap in ere worden hersteld 3. Een recreatief landschap dat kan inspelen op trends als agrotoerisme 1. Sommige toeristisch-recreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 2. Door verblijfsrecreatie te koppelen aan water ontstaat een kwalitatief recreatief landschap 3 Watersysteem Waterbergingsgebieden Verblijfsrecreatie Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

48 3. Verblijfsrecreatie watermanagement agrotoerisme 3 5. Door de waterlopen om te leiden doorheen de recreatiegebieden wordt de waterafvoer vertraagd 4. En kan het historische coulisselandschap in ere worden hersteld 3. Een recreatief landschap dat kan inspelen op trends als agrotoerisme 5. Door de waterlopen om te leiden doorheen de recreatiegebieden wordt de waterafvoer vertraagd 1. Sommige toeristisch-recreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 2. Door verblijfsrecreatie te koppelen aan water ontstaat een kwalitatief recreatief landschap 3 Watersysteem Waterbergingsgebieden Verblijfsrecreatie Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

49 3. Verblijfsrecreatie watermanagement agrotoerisme 3 6. En wordt er bijgedragen tot de instandhouding van de zoetwatertoevoer van Noord-Brabant 6. En wordt er bijgedragen tot de instandhouding van de zoetwatertoevoer van Noord-Brabant 4. En kan het historische coulisselandschap in ere worden hersteld 3. Een recreatief landschap dat kan inspelen op trends als agrotoerisme 5. Door de waterlopen om te leiden doorheen de recreatiegebieden wordt de waterafvoer vertraagd 1. Sommige toeristisch-recreatieve functies benutten nog niet ten volle de potenties van het nabije waternetwerk 2. Door verblijfsrecreatie te koppelen aan water ontstaat een kwalitatief recreatief landschap 3 Watersysteem Waterbergingsgebieden Verblijfsrecreatie Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

50 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 1. Als we de schaalvergroting van intensieve veehouderijen aangrijpen voor de reorganisatie van teelten en de landschappelijke integratie van collectieve voorzieningen, zoals waterzuivering, krijgt grootschalige landbouw in Noord-Brabant een duurzaam karakter. 2. Collectieve waterzuivering zorgt dat een deel van het agrarisch afvalwater weer kan worden ingezet voor irrigatie Veel landbouwbedrijven gelegen in het stroomgebied van het Brabantse waternetwerk hebben nood aan schaalvergroting 3. Door verschillende bedrijven onder te brengen in een coöperatie wordt waterzuivering op grote schaal een haalbare kaart 6. Deze ruimtelijke organisatie laat de mogelijkheid tot recreatief medegebruik 4 4. Andere gemeenschappelijke voorzieningen als collectieve mestverwerking, duurzame energieproductie en een centrale ontsluiting worden eveneens rendabel 5. De benodigde schaal laat toe dat de akkergronden ingezet worden als overlastbuffer voor de intensieve veeteelt Watersysteem Waterbergingsgebieden Agrarische accentgebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

51 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 1. Veel landbouwbedrijven gelegen in het stroomgebied van het Brabantse waternetwerk zoeken schaalvergroting 1. Veel landbouwbedrijven gelegen in het stroomgebied van het Brabantse waternetwerk hebben nood aan schaalvergroting

52 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 2. Collectieve waterzuivering zorgt dat een deel van het agrarisch afvalwater weer kan worden ingezet voor irrigatie 2. Collectieve waterzuivering zorgt dat een deel van het agrarisch afvalwater weer kan worden ingezet voor irrigatie

53 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 3. Door verschillende bedrijven onder te brengen in een corporatie wordt waterzuivering op grote schaal een haalbare kaart 3. Door verschillende bedrijven onder te brengen in een coöperatie wordt waterzuivering op grote schaal een haalbare kaart

54 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 4. Andere gemeenschappelijke voorzieningen als collectieve mestverwerking, duurzame energieproductie en een centrale ontsluiting worden eveneens rendabel 4. Andere gemeenschappelijke voorzieningen als collectieve mestverwerking, duurzame energieproductie en een centrale ontsluiting worden eveneens rendabel

55 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 5. De benodigde schaal laat toe dat de akkergronden ingezet worden als overlastbuffer voor de intensieve veeteelt 5. De benodigde schaal laat toe dat de akkergronden ingezet worden als overlastbuffer voor de intensieve veeteelt

56 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 6. Deze ruimtelijke organisatie laat de mogelijkheid tot recreatief medegebruik 6. Deze ruimtelijke organisatie laat de mogelijkheid tot recreatief medegebruik

57 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap ATELIER BRABANTSTAD+

58 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap COMMUNAL BIOGAS EXPANDED FARM COMMUNAL WATER PROCESSING BIOMASSA INFRASTRUCTURE UPGRADE WATER MACHINE GREEN CORRIDORS ATELIER BRABANTSTAD+

59 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 Als we de aanleg van infiltratiegebieden inzetten als unieke woonlandschappen, bieden we niet alleen een alternatief voor de geplande randstedelijke woonuitbreidingen, maar ontwikkelen we ook een nieuwe component van het natte zandlandschap. 6. Met het op gang brengen van de grondwaterstroom als gunstig neveneffect 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 3. Deze door damstructuren aangelegde infiltratievensters vormen een unieke component van het natte zandlandschap 5. En aan kleinschalige landbouwgebieden in de stadsrand die voorzien in korte-keten-voedselproductie 4. Een attractief landschap dat gekoppeld kan worden aan een kwalitatieve vorm van suburbaan wonen 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

60 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

61 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

62 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 3. Deze door damstructuren aangelegde infiltratievensters vormen een unieke component van het natte zandlandschap 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 3. Deze door damstructuren aangelegde infiltratievensters vormen een unieke component van het natte zandlandschap 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

63 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 4. Een attractief landschap dat gekoppeld kan worden aan een kwalitatieve vorm van suburbaan wonen 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 3. Deze door damstructuren aangelegde infiltratievensters vormen een unieke component van het natte zandlandschap 4. Een attractief landschap dat gekoppeld kan worden aan een kwalitatieve vorm van suburbaan wonen 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

64 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 5. En aan kleinschalige landbouwgebieden in de stadsrand die voorzien in korte-ketenvoedselproductie 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 3. Deze door damstructuren aangelegde infiltratievensters vormen een unieke component van het natte zandlandschap 5. En aan kleinschalige landbouwgebieden in de stadsrand die voorzien in korte-keten-voedselproductie 4. Een attractief landschap dat gekoppeld kan worden aan een kwalitatieve vorm van suburbaan wonen 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

65 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 6. Met het op gang brengen van de grondwaterstroom als gunstig neveneffect 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 6. Met het op gang brengen van de grondwaterstroom als gunstig neveneffect 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 3. Deze door damstructuren aangelegde infiltratievensters vormen een unieke component van het natte zandlandschap 5. En aan kleinschalige landbouwgebieden in de stadsrand die voorzien in korte-keten-voedselproductie 4. Een attractief landschap dat gekoppeld kan worden aan een kwalitatieve vorm van suburbaan wonen 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

66 15 juni 2016

67 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: 6 1. Als we het profiel hertekenen van de lanen die innovatieve industrie in de rand van de stad verbinden met voorzieningen in het centrum, creëren we enorme lineaire wadi s waar nieuwbouwprojecten voorzien van een gescheiden rioleringstelsel zich op kunnen enten. Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen 2. Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen 6. Tevens maakt een gescheiden rioleringsstelsel het mogelijk dat hemelwater afgevoerd kan worden via deze wadi s 3. Door het profiel van deze lanen te herdenken vanuit een potentieel aan waterberging ontstaan er enorme lineaire wadi s 5. En voor interessante woon-werklocaties en recreatieve functies voor de vele aanwezige kenniswerkers 6 4. Deze wadi s kunnen ingezet worden als landschappelijke corridors die zorgen voor een gezond stedelijk klimaat Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

68 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

69 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen 2. Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

70 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: Door het profiel van deze lanen te herdenken vanuit een potentieel aan waterberging ontstaan er enorme lineaire wadi s Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen 2. Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen 3. Door het profiel van deze lanen te herdenken vanuit een potentieel aan waterberging ontstaan er enorme lineaire wadi s Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

71 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: Deze wadi s kunnen ingezet worden als landschappelijke corridors die zorgen voor een gezond stedelijk klimaat Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen 2. Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen 3. Door het profiel van deze lanen te herdenken vanuit een potentieel aan waterberging ontstaan er enorme lineaire wadi s 6 4. Deze wadi s kunnen ingezet worden als landschappelijke corridors die zorgen voor een gezond stedelijk klimaat Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

72 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: En voor interessante woon-werklocaties en recreatieve functies voor de vele aanwezige kenniswerkers Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen 2. Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen 3. Door het profiel van deze lanen te herdenken vanuit een potentieel aan waterberging ontstaan er enorme lineaire wadi s 5. En voor interessante woon-werklocaties en recreatieve functies voor de vele aanwezige kenniswerkers 6 4. Deze wadi s kunnen ingezet worden als landschappelijke corridors die zorgen voor een gezond stedelijk klimaat Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

73 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: Tevens maakt een gescheiden rioleringsstelsel het mogelijk dat hemelwater afgevoerd kan worden via deze wadi s Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen 2. Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen 6. Tevens maakt een gescheiden rioleringsstelsel het mogelijk dat hemelwater afgevoerd kan worden via deze wadi s 3. Door het profiel van deze lanen te herdenken vanuit een potentieel aan waterberging ontstaan er enorme lineaire wadi s 5. En voor interessante woon-werklocaties en recreatieve functies voor de vele aanwezige kenniswerkers 6 4. Deze wadi s kunnen ingezet worden als landschappelijke corridors die zorgen voor een gezond stedelijk klimaat Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

74 Stadsklimaat: lanen als stadlandverbinding en verkoeling van de stad

75 Op verschillende plekken de surplace doorbreken, en ontwikkelingen in gang zetten ATELIER BRABANTSTAD+

76 Reweaving Brabantstad ATELIER BRABANTSTAD+

77 WERKATELIER DOMMELVALLEI

78 Mozaïek Dommelvallei Projectnaam Groene kernrand Nuenen-West (natuurpark Nuenen Eindhoven) Initiatiefnemer Gemeente Nuenen Jan van Schijnveltlaan CK Nuenen Contactpersoon: Arie Ras E: a.ras@nuenen.nl T: Gemeente Eindhoven Nachtegaallaan CM Eindhoven Contactpersoon: Karel Beljaars E: c.beljaars@eindhoven.nl T: Brabants Landschap Kasteellaan RE Haaren Contactpersoon: Erik van Ingen E: evaningen@brabantslandschap.nl T.: Waterschap De Dommel Bosscheweg WB Boxtel Contactpersoon: Ilja Frenken E: ifrenken@dommel.nl T: Aanleiding Tussen Eindhoven en Nuenen komt de nieuwe wijk Nuenen-West. De wijk is nog volop in ontwikkeling. Het masterplan Nuenen-West zet in op een zorgvuldige overgang van de toekomstige woonwijk en het beekdal van de Kleine Dommel. Naast het groene karakter, vormt ook de afvoer van hemelwater een groot onderdeel in dit project. De gemeente Nuenen zoekt naar een methode om het hemelwater op natuurlijke wijze richting de Kleine Dommel te laten stromen. Figuur 1 - Het plangebied (met in het geel de wijk Nuenen-West Projectomschrijving Dit project versterkt de natuurlijke en recreatieve verbinding tussen de Karpendonkse Plas, het Eckartse Bos en het beekdal van de Kleine Dommel. Het beekdal wordt opnieuw ingericht en er komt een aantrekkelijk en bijzonder natuurpark. Daarnaast wordt er ook een wandel- en fietsbrug gebouwd over de Kleine Dommel. Het is de bedoeling dat deze brug de natuurlijke verbinding tussen Nuenen-West en het Eckertdal versterkt. Door al deze plannen wordt Nuenen-West een aantrekkelijke wijk om in te wonen en te verblijven. Wateropgave Naast de verbinding tussen Nuenen-West en het omliggende natuurgebied, speelt er ook een tweede opgave binnen dit project. De bouw van de wijk Nuenen-West brengt namelijk een toename van het verhard oppervlakte met zich mee. Het hemelwater kan daardoor niet

79 Bijlage I Uitwerking van de varianten Figuur links: de zuidelijke waterstructuur met in het grijze deel de delta. Figuur rechts: een voorbeeld van een tijdelijke waterbuffer. Dit is de uitsnede van de Intergemeentelijke Structuurvisie Rijk van Dommel en Aa uit Waarbij de groene-blauwe ambitie is weergegeven. De gele lijnen zijn recreatieve verbindingen vanuit de toen nog geplande waterpoort op de zuivering in Eindhoven.

80 5. Suburbaan wonen watermanagement stadslandbouw 5 Als we de aanleg van infiltratiegebieden inzetten als unieke woonlandschappen, bieden we niet alleen een alternatief voor de geplande randstedelijke woonuitbreidingen, maar ontwikkelen we ook een nieuwe component van het natte zandlandschap. 6. Met het op gang brengen van de grondwaterstroom als gunstig neveneffect 1. De geplande woonuitbreidingsgebieden zijn vaak een bedreiging voor de resterende open ruimte in de stadsrand 2. Voor het verkrijgen van een robuust watersysteem moet bovenstrooms zoveel mogelijk het water vastgehouden worden 3. Deze door damstructuren aangelegde infiltratievensters vormen een unieke component van het natte zandlandschap 5. En aan kleinschalige landbouwgebieden in de stadsrand die voorzien in korte-keten-voedselproductie 4. Een attractief landschap dat gekoppeld kan worden aan een kwalitatieve vorm van suburbaan wonen 5 Watersysteem Infiltratiegebieden Stedelijk uitbreiding Ecologische Hoofdstructuur ATELIER BRABANTSTAD+

81 6. Innovatieve industrie watermanagement stedelijk klimaat: 6 1. Als we het profiel hertekenen van de lanen die innovatieve industrie in de rand van de stad verbinden met voorzieningen in het centrum, creëren we enorme lineaire wadi s waar nieuwbouwprojecten voorzien van een gescheiden rioleringstelsel zich op kunnen enten. Noord-Brabant is een innovatieve regio waar nieuwe bedrijventerreinen ontwikkeld worden op toplocaties naast snelwegen 2. Stadslanen verbinden de bedrijventerreinen met het centrum en garanderen zo de nabijheid van stedelijke voorzieningen 6. Tevens maakt een gescheiden rioleringsstelsel het mogelijk dat hemelwater afgevoerd kan worden via deze wadi s 3. Door het profiel van deze lanen te herdenken vanuit een potentieel aan waterberging ontstaan er enorme lineaire wadi s 5. En voor interessante woon-werklocaties en recreatieve functies voor de vele aanwezige kenniswerkers 6 4. Deze wadi s kunnen ingezet worden als landschappelijke corridors die zorgen voor een gezond stedelijk klimaat Watersysteem Waterbergingsgebieden Stedelijk uitbreiding Industriegebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+

82 Bijlage III Stroomgebied Dungense Loop In de onderstaande kaart is een inrichtingsschets van het stroomgebied van de Dungense Loop weergeven. Mozaïek Dommelvallei Projectnaam Oude Aa-dal bovenstrooms, herinrichting stroomgebied Dungense Loop Initiatiefnemer Stichting Oude Aa-dal Spurkstraat VJ Berlicum Contactpersoon: Leo Sluijmer E: T: Aanleiding Tussen 2015 en 2017 wordt het aantal rijstroken van de N279 tussen s-hertogenbosch en Veghel verdubbeld. Daarnaast is ook de Zuid Willemsvaart verbreed. De plannen leveren een toenemende barrière op voor de verbinding tussen de noord- en zuidkant van de Zuid Willemsvaart en gaan ten koste van de bestaande natuurwaarden. Een nadelig effect, maar tegelijkertijd biedt dat ook kansen. Op initiatief van de bewoners krijgt de nabijgelegen Oude Aa aan de Dungense kant de oorspronkelijke kronkelende loop terug en worden ook de oude moerasgebieden aan de dijk terug gebracht. Verder wordt het beekdal voorzien van landschapselementen en andere toeristisch- en recreatieve voorzieningen. Dit project zit een vergevorderd stadium. De bewoners, die zich voor dit project hebben verenigd in Stichting Oude Aa-dal, zijn erg gemotiveerd en willen nu ook het stroomgebied van de Dungense Loop herinrichten. De Dungense Loop ligt vlakbij en loopt uit op de Oude Aa. Het project richt zich op natuurbeleving, waterhuishouding en versterking van het recreatief aanbod en kan mogelijk onderdeel worden van Mozaïek Dommelvallei. Projectomschrijving Het stroomgebied van de Dungense Loop ligt op grondgebied van de gemeenten Sint- Michielsgestel en Schijndel. Naast het herinrichten van het stroomgebied, wil Stichting Oude Aa-dal ook de hydrologische verbindingen met de Aa herstellen. De stichting heeft met dit project de volgende doelstellingen voor ogen: Vergroten van de natuurlijke en recreatieve potentie van het Oude Aa-dal; Verbeteren van de toevoer van (kwel-)water naar de Oude Aa; Verbeteren van de waterhuishouding en ecologische kwaliteit van de waterlopen met meanders, poelen, NVO, etc. Verbeteren van de ecologische kwaliteit langs en haaks op de waterlopen met houtsingels, houtwallen, bossages, etc. Verbeteren van de omgevingkwaliteit voor omwonenden en recreanten; Aantrekkelijk maken en verbinden van oude hoogwaardige agrarische nederzettingen (Hoek, Spurkstraat, Woud, Lieseind, Houtersedijk, het camoufleren van minder aantrekkelijke onderdelen in het landschap). Ecologisch verbinden van Wijboschbroek met Dungense Polder, Bossche broek en Gement; Recreatief verbinden van stad en land (Bossche Buitens); Watermachines Het project past in meerdere aspecten bij de uitgangspunten van Mozaïek Dommelvallei. Kijkend naar het concept MozaïekBrabant, kan de volgende watermachine toegepast worden: 4. Grootschalige landbouw, watermanagement, recreatief landschap Door herstel van hydrologische verbindingen ontstaan mogelijkheden voor herstel en ontwikkeling van ecologische verbindingen, natuurwaarden en recreatieve beleving.

83 Bijlage I Locatie In de onderstaande kaart is de locatie van het Oude Aa-dal en het stroomgebied van de Dungense Loop weergeven. Bijlage II Fysieke scheiding tussen noord en zuid In het onderstaande kaartje is de fysieke scheiding tussen de noord- en zuidkant van de Zuid Willemsvaart weergeven. In het kaartje linksonder staat het inrichtingsplan van het Oude Aa- dal.

84 4. Grootschalige landbouw watermanagement recreatief landschap 4 1. Als we de schaalvergroting van intensieve veehouderijen aangrijpen voor de reorganisatie van teelten en de landschappelijke integratie van collectieve voorzieningen, zoals waterzuivering, krijgt grootschalige landbouw in Noord-Brabant een duurzaam karakter. 2. Collectieve waterzuivering zorgt dat een deel van het agrarisch afvalwater weer kan worden ingezet voor irrigatie Veel landbouwbedrijven gelegen in het stroomgebied van het Brabantse waternetwerk hebben nood aan schaalvergroting 3. Door verschillende bedrijven onder te brengen in een coöperatie wordt waterzuivering op grote schaal een haalbare kaart 6. Deze ruimtelijke organisatie laat de mogelijkheid tot recreatief medegebruik 4 4. Andere gemeenschappelijke voorzieningen als collectieve mestverwerking, duurzame energieproductie en een centrale ontsluiting worden eveneens rendabel 5. De benodigde schaal laat toe dat de akkergronden ingezet worden als overlastbuffer voor de intensieve veeteelt Watersysteem Waterbergingsgebieden Agrarische accentgebieden Stad-land verbinding ATELIER BRABANTSTAD+