Nieuwe Bushmasters voor Uruzgan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nieuwe Bushmasters voor Uruzgan"

Transcriptie

1 Nummer 2 I 15 januari 2009 I Uitgave Directie Voorlichting en Communicatie Ministerie van Defensie Pagina 3 Voordeel van klant en leverancier onder één dak Pagina 4 Cijferreeks dicteert bestu - ring OOCL Pagina 5 Uruzgan regi streert voor verkiezing Pagina 6 Cultuuronder - wijs verbeteren en verlengen Nieuwe Bushmasters voor Uruzgan DEN HAAG - Defensie heeft een contract getekend voor de levering van negen extra pantservoertuigen van het type Bushmaster. Ze worden voor 1 april bij het Nederlandse contingent in Uruzgan ingezet om naar geïmproviseerde explosieven (ied s) te zoeken. De zwaar gepantserde wagens zijn daarvoor uitgerust met een van camera s en sensoren voorziene grijparm, waarmee in de grond verstopte explosieven kunnen worden opgespoord en opgegraven. Het geld voor de aanschaf van de negen Bushmasters komt uit het budget van tachtig miljoen voor de Task Force Counter ied. In juni vorig jaar bestelde Defensie ook al dertien van dergelijke pantservoertuigen. De komst van de negen extra Bushmasters vormt niet het enige middel in de voortdurende strijd tegen bermbommen en andere geïmproviseerde explosieven in Uruzgan. Zo krijgt de Task Force steeds geavanceerdere technologie voor het lokaliseren en onschadelijk maken van dit helse tuig, zoals onbemande voertuigen die voor een patrouille of konvooi uit een explosie opvangen. Ook wordt gewerkt aan speciale software waarmee op luchtfoto s veranderingen in het terrein kunnen worden geanalyseerd die op de voorbereiding van aanslagen duiden. Een speciaal laboratorium op Kamp Holland biedt de mogelijkheid sporen te onderzoeken die naar bommenleggers kunnen leiden. Nog een nieuwtje: er komt speciale apparatuur waarmee militairen bij de controle van huizen op wapens en explosieven holle ruimtes en tunnels kunnen opsporen en springstoffen waarnemen. Tot slot worden sinds kort speurhonden ingezet. Van Middelkoop onthaalt nieuwe rode baretten Foto: Arief Rorimpandey-AVDD GILZE-RIJEN - Een Cougar transporthelikopter van de Koninklijke Luchtmacht heeft de twee fortbewoners van eiland Pampus afgelopen vrijdag (9 januari) voorzien van water. De aanhoudende vorst maakte het voor het duo onmogelijk zijn locatie te verlaten. Het ijs rondom het eiland, onder de rook van Muiden, was te dun om te betreden, maar te dik om er met een boot doorheen te komen. De bewoners hadden nog voldoende voedsel, maar de watervoorraad raakte op. Defensie bood het stel daarom aan 120 liter door de lucht te brengen. De helikopter nam verder een accu-oplader, fleece jacks en hondenvoer mee. Luchtmacht brengt water naar Pampus SCHAARSBERGEN - Minis ter Eimert van Middelkoop heeft dinsdag in Schaarsbergen de nieuwe lichting van de Luchtmobiele Brigade binnengehaald. Met een mars van 25 kilometer met 35 kilo bepakking beëindigden de militairen hun opleiding die hun het recht geeft de felbegeerde rode baret te dragen. De bewindsman onthaalde de mannen in alle vroegte. Bij de poort van de Oranjeka- zerne stonden familie en vrienden klaar om de nieuwe rode baretten op te vangen. In zijn eerste publieke optreden sinds zijn onfortuinlijke val op het ijs vorige week zaterdag, waarbij hij zijn pols brak, begaf Van Middelkoop zich tussen de troepen en hun aanhang om hen een hart onder de riem te steken na hun zware opleiding. Voor soldaten duurt deze zes maanden, voor kaderleden zeven weken. In deze periode krijgen zij het fysiek en mentaal zwaar te verduren onder het motto train hard, fight easy. De rode baret die ze nu mogen dragen, is internationaal het teken BIDDINGHUIZEN - Op de baan van FlevOnice in Biddinghuizen wordt op vrijdag 4 februari voor het eerst het open defensiekampioenschap schaatsen voor burgers en militairen verreden. Het evenement is bedoeld voor zowel wedstrijd- als toertochtrijders. Afstanden twintig of veertig kilometer. Start om uur; einde omstreeks van parachutisten- en luchtlandingseenheden. De Luchtmobiele Brigade vormt een van de hofleveranciers voor de Battle Group in Uruzgan. Eerste open schaatskampioenschap voor defensiepersoneel uur. De organisatie is in handen van de Sportcommissie Koninklijke Landmacht. Opgeven via intranet (inschrijvensport.intranet.mindef.nl). Gegadigden moeten er snel bij zijn, want bij het ter perse gaan van deze krant liep het storm. Meer informatie op de startpagina van de sportcommissie k l. Adres FlevOnice: Strandgaperweg 20, 8256 PZ Biddinghuizen. Tel (www. flevonice.nl)

2 15 januari I Pagina 2 Cursus militair operationeel recht DEN HAAG - vn-mandaten, command responsibility, collateral damage estimates, humanitair oorlogsrecht, rules of engagement en mensenrechten. Of het nu gaat om de inzet van het luchtwapen of de pantserhouwitser, het aansturen van een infanteriecompagnie of het functioneren op een operationeel (maritiem) hoofdkwartier, iedereen krijgt tijdens militaire operaties te maken met deze en andere juridische aspecten. De cursus militair operationeel recht beoogt bij operationele besluitvorming betrokken militairen bewust te maken van het humanitair oorlogsrecht en andere relevante delen van het internationaal recht met betrekking tot het plannen en uitvoeren van militaire operaties. Aan de orde komen onderwerpen als internationale militaire samenwerking, het vn-handvest en de rechtmatigheid van militair optreden, rules of engagement, humanitair oorlogsrecht, mensenrechten en ethiek en de rol van militair strafrecht tijdens uitzendingen. Colleges worden gegeven door docenten uit de hele krijgsmacht, universiteiten en het Openbaar Ministerie. De doelgroep bestaat uit officieren in voornamelijk de rang van kapitein tot en met majoor, die invloed hebben bij de (operationele) besluitvorming over actuele en toekomstige operaties. Er is slechts een beperkt aantal deelnameplekken! De cursus loopt van 16 t/m 20 maart bij het Instituut Defensie Leergangen in Den Haag. Meer informatie en aanmelden via de p&o afdelingen of: voor c l a s bij majoor Kok (fm. koks.01@mindef.nl), voor clsk bij kapitein Antzoulatos (m.antzoulatos@mindef.nl), voor czsk bij lt z a 2o c Raasveldt (rad.raasveldt@mindef.nl) en voor ckmar bij Lkol Kersbergen (mm.kersbergen@mindef.nl) C-130 Hercules detachement operationeel VERENIGDE ARABISCHE EMI- RATEN - Het Nederlands c-130 detachement in de Verenigde Arabische Emiraten is sinds 6 januari operationeel. De komende twee jaar verzorgt de eenheid een pendeldienst voor personeel en materieel tussen de va e en Kandahar Airfield in Zuid-Afghanistan. Vanaf daar vindt distributie plaats naar de diverse locaties waar Nederlandse i s a f-militairen zijn gelegerd. Het eigen tactische luchttransport, voorzien van zelfbeschermingsmiddelen, maakt ons land minder afhankelijk van coalitiepartners. De militairen arriveren per k d c-10 van de luchtmacht in de va e. Vanwege de grond-luchtdreiging in Afghanistan vliegt dat toestel sinds eind 2007 niet meer rechtstreeks naar Afghanistan, maar tot het om die reden opgerichte Air Point of Debarkation in het Midden-Oosten. Dit a p o d en het c-130 detachement vormen samen het 1 (ld) Forward Supply Element Mirage. Tijdens rotaties bestaat er de zogenoemde Canadian-Dutch Combined Air Bridge waarin Canada en Nederland luchttransportcapaciteit combineren. Beide landen werken nauw samen uit oogpunt van doelmatigheid en beperken zo inhuur. In de nacht van 6 op 7 januari maakte de Hercules officieel de eerste operationele landing op de vliegbasis Kandahar. Hier de bemanning met links commodore Geert Bergsma, de contingentscommandant in Kandahar. Pro Rege en PIT samen APELDOORN - De activiteiten van de Stichting Protestants Interkerkelijk Thuisfront (p i t) en de Stichting Pro Rege zijn samengegaan in de nieuwe organisatie Home-Base Support. Tijdens een nieuwjaarsbijeenkomst in Apeldoorn reikte staatssecretaris Jack de Vries vorige week oorkondes en DEN HAAG - Er is een overkoepelende overleginstantie voor het decoratiebeleid van Defensie in het leven geroepen. Het Permanent Overlegorgaan Decoratiebeleid (p o d) gaat de krijgsmachtdelen informeren over wat de hoofddirectie Personeel in Den Haag op dat gebied doet. Om de gedachten te bepalen: Defensie kent jaarlijks circa onderscheidingen en insignes aan personeel toe, onder wie veteranen. De eerste voorzitter van het p o d is commodore Henri de Vriendt, directeur Personeelsmanagement en adviseur voor decoraties van de hoofddirecteur Personeel. Leden zijn de chef kabinet van de Defensiestaf, de voorzitter van de Traditiecommissie Krijgsmacht, de directeur van het Instituut voor Militaire Historie en vertegenwoordigers van de krijgsmachtdelen. MADRID - Kapitein-luitenant ter zee Peter Reesink heeft in Madrid op uitnodiging van Spaanse marine een lezing gegeven over zijn ervaringen in de Golf van Aden en in de Arabische zee bij Somalië. speldjes uit aan acht Home- Base Support-medewerkers. Zij zijn op missie geweest en zwaaiden af. Ze hebben een bijdrage geleverd aan het welzijn van Nederlandse militairen in binnen- en buitenland in de e c h o s Homes. Home-Base Support is een onafhankelijke non-profit organisatie, ontstaan uit en gedeeltelijk afhankelijk van geëngageerde burgers en kerken die sinds vele jaren financiële steun geven aan haar werk. Home-Base Support exploiteert de e c h o s Homes wereldwijd. Hier kunnen militairen en burgers die betrokken zijn bij de krijgsmacht elkaar ontmoeten ongeacht nationaliteit, ras, religie, rang en stand. Overkoepelende overleginstantie voor decoraties ingesteld Foto: Arief Rorimpandey-AVDD Reesink geeft lezing voor deelnemers Atalanta De commandant van Hr.Ms. De Ruyter keerde vorige maand terug van een missie in dit gebied waar hij met zijn fregat schepen beschermde die de Verenigde Naties had ingezet voor het World Food Programme. Het verhaal over de antipiraterij-operatie vormde voor Spanje een unieke kans om uit de eerste hand lessons learned te vernemen. De Spaanse marine kan die ervaringen gebruiken ter voorbereiding op haar deelname aan de missie Atalanta van de Europese Unie, die 15 december is begonnen. Tevens bood de bijeenkomst een goede gelegenheid om de uitstekende bilaterale contacten tussen beide n av o- partners nog verder aan te halen. Genezeriken bieden helpende hand in overvol ziekenhuis Naast vertegenwoordigers van het Spaanse ministerie van Defensie en de Spaanse marine, volgde ook de Nederlandse ambassadeur in Spanje, Como van Hellenberg Hubar, de presentatie. Die werd verder bijgewoond door verscheidene militaire- en marineattachés uit Bulgarije, Frankrijk, Italië, Noorwegen, Portugal, Roemenië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Stella Munnighoff krijgt een gipsverband om haar pols. In het midden AMV er Rienk Huisjes. Correcties DEN HAAG - In nummer 44 werd het boek Kabul & Kamp Holland van Peter ter Velde, verschenen met isbn: , gerecenseerd. Daarbij is de naam van de uitgeverij verkeerd gespeld. Dat moet Conserve zijn. De oproep in de Defensiekrant onlangs voor zeilers voor de militaire equipe, bevatte een verkeerd aanmeldadres. Dat had r.stavenuiter.01@mindef.nl moeten zijn. MEPPEL - Als gevolg van uitbundige ijspret in combinatie met een grote griepgolf zijn het drukke dagen geweest voor de Nederlandse ziekenhuizen. Ook het Diaconessenhuis in Meppel ligt vol met patiënten. Om het personeel iets te ontlasten, boden vijf Algemeen Militair Verpleegkundigen van 43 Geneeskundige Compagnie hun diensten aan en verruilden de afgelopen dagen even hun groene pak voor een witte jas. De griepgolf die over Nederland spoelt, spaarde ook het medische personeel niet. En daar kwamen nog vele botbreuken als gevolg van onfortuinlijke schaatspartijen bovenop. Topdrukte dus. We hadden nog wel voldoende bedden, maar konden wel wat extra handjes gebruiken, vertelt Herman Meerholz, clustermanager in het Diaconessenhuis in Meppel. We waren dan ook heel blij met de bijdrage van de a m v ers van 43 Geneeskundige Compagnie. Het ziekenhuis kent al een lang samenwerkingsverband met 43 Gemechaniseerde Brigade. Veel militair verpleegkundigen doen er medische kennis op door in dit hospitaal stage te lopen. De vijf genezeriken van 43 g n k maakten zich verdienstelijk door een flink pakket aan zorgtaken op zich te nemen, zoals het wassen of het vervoer van patiënten en het controleren van bijvoorbeeld de bloeddruk. Ze zijn op diverse afdelingen ingezet. a m v er sergeant der eerste klasse Rienk Huisjes draaide onder meer mee op de Spoedeisende Hulp. Ik moest wel even wennen hier, erkent hij. Maar heel mooi dat we nu weer even met echte patiënten konden werken. Zeer leerzaam. Tekst: elnt Martijn Bronkhorst

3 15 januari I Pagina 3 CAMS-Force Vision werkt dagelijks met de toekomst Het voordeel van klant én leverancier onder één dak DEN HELDER - Er hangt een druilerige mist over de Nieuwe Haven in Den Helder. Toch valt gebouw Swaan, met de grote letters Force Vision, niet te missen. c a m s -Force Vision vormt een instituut dat inmiddels ruim veertig jaar bestaat. TEKST: EVERT BROUWER Foto s: Archief Defensiekrant De afkorting staat voor Centre for Automation of Mission Critical Systems. Oorspronkelijk was cams onderdeel van de Koninklijke Marine, maar sinds 2007 valt het onder de Defensie Materieel Organisatie. Hoofdproduct vormt het vervaardigen van het Combat Management Systeem (c m s) voor de schepen van de Koninklijke Marine. Deze software integreert en presenteert alle informatie die de sensoren aanleveren, draagt hierdoor bij aan de beslissingsondersteuning, en verzorgt alle instelmogelijkheden van de wapensystemen vanaf dezelfde gebruikerspositie. Er is na ruim vier decennia absoluut geen sprake van metaalmoeheid bij dit kenniscentrum en technisch systeemhuis. Integendeel: de circa 150 medewerkers gaan elke dag innovatief denkend aan de slag. In het buitenland kijken ze jaloers naar wat wij allemaal kunnen realiseren, zeggen directeur kapitein ter zee Huub Geilenkirchen en kapitein-luitenant ter zee Peer Tas, stafofficier c a m s. Het succes zit volgens beiden in de voeling die de ontwikkelaars hebben met de werkvloer, de vloot dus. De mix van militairen en burgers, in de verhouding één staat tot twee, werkt daarbij als aanjager. Het gebeurt vaker dat militairen hier enkele termen achter elkaar maken, wat binnen de km niet veel voorkomt, legt Geilenkirchen uit. Het duurt wel even voordat je goed bent ingewerkt. Anderzijds mag het contact met de vloot niet verwateren. Immers, de gebruikers geven aan wat er nodig is voor een goed c m s. Dit vormt een vitaal onderdeel op de schepen en ondersteunt ze bij het verzamelen, integreren en uitwisselen van informatie en bij het uitvoeren van acties. Het wordt dus hier in Den Helder ontwikkeld en gebouwd. Geven en nemen Een ontwikkelteam bij c a m s-force Vision bestaat uit een mix van ontwikkelaars, een operationele en een technische gebruiker. De input moet van de werkvloer komen en het is vervolgens aan ons om een product te leveren dat aan ieders wensen voldoet, zegt Geilenkirchen. De combinatie van klant en leverancier heeft voor- en nadelen voor alle partijen. De klant kan tot in het ontwikkelproces wensen bijsturen, als leverancier hanteren wij zo lang mogelijk de Can do-mentaliteit. Als wij hierdoor later of minder compleet opleveren - met de belofte dit zo snel mogelijk goed te maken - accepteert dat klant best. Een ander voorbeeld betreft de software testfase. Als leverancier vragen wij soms om een schip als testplatform een bepaalde periode aan de kant te leggen. De klant probeert hier dan zo goed mogelijk gehoor aan te geven. De ontwikkelaars bij c a m s-force Vision zijn geen programmeurs in de oude zin van het woord, maar gebruiken analysemodellen, de zogenoemde model driven architecture. Aan de hand van de modellen wordt de software automatisch gegenereerd, meldt overste Tas. Bovendien bouwen we die zoveel mogelijk in in componenten die relatief eenvoudig kunnen worden hergebruikt bij het c m s voor een andere scheepsklasse. Hierdoor is het Landing Platform Dock-2 (lpd-2), met hergebruik van componenten uit de fregatten, in een derde van de oorspronkelijk geplande tijd gerealiseerd. Het combat management systeem heet officieel Guardion c m s en kan gezien worden als een standaard. Het is al operationeel aan boord van de lcf n en het lpd-2. De komende jaren worden de m-fregatten, de patrouilleschepen, de Walrusklasse onderzeeboten en later ook het Joint Support Schip aan deze c m s-familie toegevoegd. Men deinst overigens niet terug voor Open Source, dat echter te vaak met gratis software wordt verward. Het klinkt goedkoop, maar je betaalt wel voor ondersteuning. Die moet ook zijn gegarandeerd. Linux vormt daarvan een goed voorbeeld. Het lpd 2 is al overgestapt naar een Open Source omgeving, weet Geilenkirchen Naweeën De nabije toekomst is volgens Tas en Geilenkirchen al aardig te zien op de nieuw te bouwen patrouilleschepen. Een standaardbemanning van circa 50 koppen, een aangepaste bedrijfsvoering, de samensmelting van de brug met de commandocentrale, een verdere integratie van de verschillende sensoren (datafusie) en nog meer c m s gestuurde processen. De tc zou je zelfs onbemand kunnen maken door de computer de status te laten bepalen, meldt Tas. Bij problemen krijgt de dienstdoende technicus draadloos een melding op zijn p d a. Tussentijds is hij vrij voor andere klussen. Deze nieuwste schepen kennen ook een optische wereld: in de commandocentrale kun je via schermen 360 graden om je heen kijken, een gatekeeper heet dat. Er zijn nog wel wat onderzoeken te doen, want het is niet geheel duidelijk hoe het beeld gestabiliseerd moet worden om te voorkomen dat een deel van het personeel aan zeeziekte ten prooi valt, merkt Geilenkirchen lachend op. c a m s-force Vision voelt net als alle andere ict-bedrijven nog de naweeën van de krapte op de arbeidsmarkt. Toch is kolonel Geilenkirchen niet ontevreden dat er slechts twintig vacatures zijn op de 150 medewerkers. De burgers die hier werken, blijven meestal lang. Om nieuwe te werven, moet je toch op zoek naar een apart slag mensen. Wij programmeren immers heel anders dan in het bedrijfsleven. Het kent een hoog abstractieniveau. Dit jaar is uitzonderlijk goed geweest, met negen nieuw geworven collega s. Tas: Dat heeft te maken met mond-tot-mondreclame. Men hoort in de privésfeer dat het bij ons plezierig en uitdagend werken is. Den Helder mag dan in sommige oren niet goed klinken, laatst hebben een medewerker aangetrokken die het fileleed in de Randstad helemaal zat was. Over een jaar of vijf dreigt echter de grote klap als ervaren ontwikkelaars de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. Er gaat dan een enorme hoeveelheid ervaring en kennis verloren. Medewerkers die zijn begonnen met de geleide-wapenfregatten, waarvan de aanvalsen verdedigingssystemen werden geregeld door enorme magnetische banden en ringkerngeheugens, die nu soms op een paar chipjes zijn te vangen. Vroeger had je voor alles een aparte computer, nu is er een multitasked. Er zijn enorme stappen gemaakt, beaamt Geilenkirchen. Verkoop c a m s-force Vision heeft dan ook nog te maken met het fenomeen job hoppen. De medewerker die veertig jaar bij de baas werkt, wordt zeldzaam. Investeren in personeel duurt hier lang. We zullen dus moeten zoeken naar betere loopbaanmogelijkheden. In Den Helder kennen we niet veel concurrentie, binnen Defensie wel. c a m s-force Vision werkt inmiddels niet meer exclusief voor de Koninklijke Marine en zeker ook niet alleen in Nederland. Aan de verkoop van schepen aan Griekenland, de Verenigde Arabische Emiraten, België, Chili en Letland zit een onderhoudsverplichting. Dat gaat dan om een heel c m s of, zoals bij mijnenbestrijdingsvaartuigen, om delen ervan. Ik weet dat er in andere landen veel belangstelling bestaat voor ons systeem. Wellicht staan we aan de vooravond van het internationaliseren van ons product. We plannen dan ook niet met geld, maar met capaciteit. We bekijken met de jaarplanning welke projecten we aankunnen. Inmiddels heeft c a m s-force Vision een dependance opgericht in Amsterdam waarbij in samenwerking met de Vrije Universiteit in Amsterdam onder meer metingen worden verricht om de werkbelasting van een operator te bepalen en te bekijken hoe je hem met automatisering verder kunt ondersteunen. Dit houdt in dat het c m s de operator nauwlettend in de gaten houdt. Hem dynamisch ondersteunt door taken makkelijker te maken, eventueel tijdelijk te ontnemen, of juist erbij te geven. Dat heb je niet een, twee, drie op de vloot, tempert Tas de verwachtingen. Na het onderzoek moet alles op papier worden gezet, gepresenteerd en getest. Als het prototypisch succesvol blijkt, volgt pas de overstap naar implementatie in het c m s. Nee, we gaan nog niet naar onbemande schepen, maar het zal wel met steeds minder mensen zijn.

4 15 januari I Pagina 4 APELDOORN - Dat het pas opgerichte Operationeel OndersteuningsCommando Land geen doorsnee eenheid is, neemt kolonel Burg Valk voor lief. De fusie per 1 januari van 1 Logistieke Brigade en 101 Gevechtssteun Brigade vraagt om een toegepaste aansturing en die vond de chef-staf in de cijfercombinatie Het istarbataljon is een van de elf grote eenheden binnen het Operationeel OndersteuningsCommando Land. Cijferreeks dicteert besturing Operationeel OndersteuningsCommando Land Bedrijfsvoering steunt op TEKST: ANDRÉ TWIGT FOTO S: AVDD Niet zozeer de 6500 man personeel, de elf bataljons waarbij ze zijn ingedeeld of de 22 locaties waarover ze zijn verspreid, maar de diversiteit aan taken vormt de uitdaging. Doordat de eenheden bij het Operationeel OndersteuningsCommando Land (o o c l) zeer verschillend zijn, wijken ook de opdrachten sterk van elkaar af. 101 Geniebataljon inzetten bij de opbouw van een kampement in een oorlogsgebied, 400 Geneeskundig Bataljon bij een steunverlening in de nationale sector of 103 i s ta rbataljon bij een monitormissie vereisen ieder een aparte voorbereiding. Om al die opdrachten slagvaardig door de staf te leiden, zag men in de cijfers de oplossing. Die staan voor de nummers van de secties Planning (5) Operatiën (3) en Control (8) waarmee de chef-staf het dagelijks bestuur vormt, én voor de volgorde waarin de besluitvorming binnen de staf plaatsvindt (planning, uitvoering, evaluatie). Samen verrichten de betrokkenen een eerste analyse, bepalen welke stafsectie waarvoor verantwoordelijk is en bewaken de deadlines en de voortgang. De op stafniveau onontbeerlijke expertise van de onderliggende eenheden is ondergebracht bij zowel de reguliere als de meer specialistische secties. Zo nodig doet het dagelijks bestuur hierop een beroep. Deze opzet wijkt af van die bij de reguliere brigadestaven. Hier houdt de chef-staf zelf toezicht op de opdrachten en stuurt hij direct de secties aan. Mede vanwege het lijvige aantal (vijftien) secties en de grote diversiteit aan opdrachten binnen het o o c l besloot men een structuur in te bouwen. Het stafproces blijft daarmee beter bestuurbaar. veel van, aldus Valk. Door de grote diversiteit binnen het o o c l zal er een groot beroep op hun zelfstandigheid worden gedaan. Op zich niets nieuws, want dat Boven: Materieel gezien is het Operationeel Ondersteunings- Commando Land zeer divers. Links: Daal je verder in de organisatie van het o o c l af, dan kom je de meest uiteenlopende functies tegen. Rechts: Doet de staf van het o o c l zijn werk goed, dan merken de onderliggende eenheden niets van de samenvoeging. Onder: Lo gi stie ke en gevechtssteun bijten elkaar niet direct binnen het oocl, maar zijn wel totaal verschillende disciplines. hoort nu eenmaal bij opdrachtgerichte commandovoering. Daarbij zal de o o c l-staf zich moeten beperken tot de hoofdlijnen en zich niet laten verleiden om aan micromanagement te gaan doen. Door een gebrek aan tijd werd het concept niet getest. Tot eind 2008 waren 1 Logistieke Brigade en 101 Gevechtsteun Brigade onafhankelijke eenheden met ieder hun eigen cultuur en bedrijfsvoering. Toen we fuseerden, sprongen we op een rijdende trein. In de afgelopen dagen namen we alle uitstaande opdrachten over en kregen we er zelfs enkele bij. Het o o c l gaat voortaan alle (re) deployment operaties van de landmacht leiden, te beginnen met de terugtrekking uit Uruzgan medio Doordat de meeste stafleden inmiddels in de organieke samenstelling op de Frank van Bijnenkazerne in Apeldoorn zitten, wordt de planning voor deze missie voortvarend opgepakt. De staf houdt zich momenteel ook bezig met het opstellen van nieuwe operationele en werkprocedures, nodig omdat de oude van elkaar afwijken. Tegelijkertijd gaan de reguliere werkzaamheden gewoon door. Ondanks dat het samenvoegen van twee brigadestaven door sommigen met scepsis wordt bekeken, ziet Valk positieve kanten aan de fusie. Vanwege zijn veelzijdigheid is het o o c l betrokken bij alle operaties van de gehele krijgsmacht. Je hebt het idee dat je midden in de wereld staat en dat voelt best goed. Doordat nu alle operationele ondersteuning van de landmacht onder één staf is gecentraliseerd, kan men beter dan voorheen deze ondersteuning op elkaar afstemmen. Als we op termijn ook nog onze meerwaarde aan de mannen en vrouwen op de werkvloer kunnen aantonen, ben ik dik tevreden. Getest Door de samenvoeging levert de landmacht 44 functies in, wat tot een besparing van ruim drie miljoen euro per jaar leidt. De bestuursstaf had in een eerdere studie geconcludeerd dat er één staf op brigadeniveau minder nodig was om invulling te geven aan het ambitieniveau. Er zat dan ook weinig anders op dan de toplaag van beide brigades in elkaar te schuiven. Als het goed is, merken de onderliggende bataljons hier niet

5 15 januari I Pagina 5 Links: Politieofficier Masun krijgt in het OCCP een actuele melding binnen. Uruzgan registreert voor presidentsverkiezing Rechts: Met kolonel Beragade in de voorzittersrol raakt het OMLT steeds meer op de achtergrond. TARIN KOWT - Dit jaar kiest Afghanistan zijn nieuwe president. Om te mogen stemmen, moet iedereen ouder dan achttien jaar zich eerst laten registreren. Dit kan vanaf 20 januari en de voorbereiding is dan ook in volle gang. Hoewel dit van de Afghaanse veiligheidsdiensten veel tijd en capaciteit vergt, kunnen de onderlinge samenwerking en coördinatie daardoor wel eens in een stroomversnelling komen. Voorbereiding stemt tot tevredenheid Een verkiezing in Afghanistan gaat er anders aan toe dan in Nederland. Er is geen bevolkingsregister en geen adressenbestand. Daarom moet iedere volwassene zich eerst laten registreren. Bij een vorige keer deden mensen dit in Uruzgan. We hopen dat nu de overige kiesgerechtigden komen opdagen, zegt Yvette van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zij werkt als politiek adviseur voor de Task Force Uruzgan (tfu) op Kamp Holland. Voor ons is het belangrijk dat iedereen toegang heeft tot de registratie en dat die niet is voorbehouden aan steden, bepaalde stammen of alleen mannen. Het proces wordt geleid door Afghanen, waarbij vooral de Independent Election Commission (iec) een grote rol speelt. Obaidullah Osmani, directeur van de iec in Uruzgan, laat weten dat er in totaal elf kiezercentra komen, met daarin 51 registratiestations. Dit kunnen districtsgebouwen zijn, maar ook het huis van een plaatselijke politiechef of scholen, waarbij de stations verdeeld zijn over de verschillende leslokalen. Daarnaast rijdt er één mobiele post rond die langsgaat bij militairen van het Afghaanse leger en gevangenen. Elk district krijgt sowieso één kantoor voor Kuchi s, zeg maar de nomadenstammen, die door Afghanen als losse bevolkingsgroep worden gezien, en één voor vrouwen. Dit laatste heeft vooral te maken met de toegangscontrole bij de registratiecentra. De vrouwen moeten namelijk door iemand van hun eigen sekse worden gefouilleerd. Onderlinge afstemming Tijdens de kiezersregistratie en de weg er naartoe is op veilig- Tijdens een bijeenkomst van provinciale commandanten wijst Osmani de locaties van de registratiecentra aan. Links: Afghaanse veiligheidsdiensten komen bijeen om de kiezer registratie voor te bereiden. TEKST: ELNT RENÉ BOUWHUIS FOTO S: SERGEANT DAVE DE VAAL, AVDD Links: Overleg op hoog niveau in het OCCP. heidsgebied een belangrijke rol weggelegd voor het Operational Coordination Centre Provincial (o c c p). Het fungeert als centrale meldkamer voor alle veiligheidsdiensten, te weten het Afghaanse leger (a n a), de politie en de inlichtingendienst (n d s). Daarnaast zal er tijdens de registratieperiode ook een vertegenwoordiger van de iec aanwezig zijn. Als er een veiligheidsincident plaatsvindt bij een registratiecentrum, geeft men dat door aan het o c c p. Van daaruit komt het bij de commandanten terecht en wordt besloten wat op dat moment te doen, legt politieofficier Mahammed Masun uit. De afstemming hierover in het occp gebeurt onder voorzitterschap van kolonel Beragade. Deze Afghaanse inlichtingenofficier moet duidelijk nog wennen aan zijn rol en wordt daarom gecoacht door majoor Wim van het Operational Mentor and Liaison Team. Die kwijt zich geduldig van zijn taak, want de Afghaanse klok tikt duidelijk langzamer dan de Nederlandse. Ik heb de kolonel een paar keer verteld aan het hoofd van de tafel te gaan zitten, zodat de anderen hem ook gaan zien als voorzitter. Hij begint het nu op te pakken. Beragade vindt het overigens prettig functioneren in het o c c p. We werken goed samen en alles loopt ook prima, zegt hij. Lachend: Maar eigenlijk moet je dat aan Wim vragen. Zelf zie ik in elk geval veel vooruitgang binnen het Afghaanse leger. Daarnaast is de samenwerking met de andere diensten verbeterd doordat we alle informatie delen. Vanuit het o c c p komt er daarom ook een link met het operatiecentrum van de Task Force Uruzgan, laat luitenant-kolonel Bjørn weten. Hij is vanuit de Staf tfu verantwoordelijk voor de hervorming van het veiligheidsapparaat in de provincie en legt de beveiligingsplannen voor de kiezersregistratie uit aan de hand van drie ringen. De eerste betreft de politie. Die bemoeit zich met de veiligheid rondom de registratiecentra. De gebieden daaromheen, de buitenring, zijn voor het leger en de tfu is in een derde ring als back-up aanwezig met snel inzetbare eenheden. Verder ondersteunen wij de voorbereidingen en de uitvoering daar waar nodig. Ook monitoren we de afstemming van plannen tussen de politie en het leger. Dit gebeurde eerder al bij het bestuurlijk overleg in de Governance Conference half november en bij het veiligheidsoverleg tussen overheid en bevolking in de Peace Jirga twee weken later. Op die ervaringen wordt nu voortgebouwd. Dat geldt tevens voor het o c c p dat tijdens de Peace Jirga voor het eerst operationeel was en nu een belangrijke rol speelt in de kiezersregistratie. Er worden zichtbare stappen gezet op weg naar een volledig operationeel coördinatiecentrum dat 24 uur per dag dienst doet. Verkiezingskoorts Of de verkiezing ook bij de bevolking leeft, die zich van oudsher met name op de eigen regio concentreert, weet Yvette niet. Het leeft wel bij de lokale autoriteiten. Er wordt bij vergaderingen van stamoudsten bijvoorbeeld gewezen op het belang van stemmen. Aan de andere kant weten ook de strijdende partijen dat het registratieproces start en hoewel een directe aanval volgens het a n a niet waarschijnlijk is, probeert de tegenstander de bevolking wel negatief te beïnvloeden. Toch zijn de mensen volgens kolonel Beragade blij dat ze kunnen stemmen. In elk geval in de veilige gebieden. Wij proberen daarom om alle districten veilig te krijgen, zodat uiteindelijk alle mensen blij kunnen zijn. Ze vinden de verkiezing zeker belangrijk. Osmani beaamt dit. In Sorgh Morghab bijvoorbeeld komen dagelijks mensen naar onze medewerkers toe om te informeren hoe het ervoor staat. Ik had eigenlijk niet zo n enthousiasme verwacht. De vooruitgang van leger en politie accelereert door dit verkiezingsproces, merkt Yvette tot slot op. Daar ben ik eigenlijk zo trots op. Ze zijn zeer bereid om met elkaar te overleggen. Ook als je kijkt hoe het o c c p hierin past. De veiligheidsdiensten leveren mensen en zijn bereid ze op training te sturen. Alles gaat langzaam, maar sommige stappen worden toch wel gemaakt.

6 15 januari I Pagina 6 Cultuur: cement tussen mensen Het antwoord op de vraag wat het begrip cultuur inhoudt, valt, zegt Ooink, moeilijk te geven. Volgens hem draait het om een mix van normen, waarden en gebruiken in een club mensen, voor een bepaalde tijd en op een zekere plek. Cultuur is het cement tussen mensen. Een bindmiddel dus, maar tegelijkertijd een mogelijkheid je van anderen te onderscheiden. Daarin schuilt trouwens een gevaar. Wie zich aan mensen bindt, stoot anderen mogelijk af, wat tot discriminatie kan leiden, in elk geval polarisatie. Hoe dan ook gaat het ten koste van harmonie. In Nederland woonachtige Afghanen voorzien uit te zenden militairen in hun cultuuropleiding van tips. Boven tweede luitenant Bas Ooink. Foto Robert Koelewijn. Sleutelwoorden zijn respect, flexibiliteit, empathie en vertrouwen Cultuuronderwijs verbeteren en verlengen UTRECHT - Van soepjurk tot gesprekspartner. Het had ook Van theedoek tot kunnen zijn. In elk geval ontbrak het tweede luitenant Bas Ooink van de Sectie Cultuurhistorische Achtergronden en Informatie van de landmacht bij het bedenken van een titel voor zijn scriptie over cultuur niet aan fantasie. Afgezet tegen het belang van vredesoperaties, vond de sociaal geograaf en gastdocent bij de School voor Vredesmissies het onderwerp onderbelicht. Zo schenken de vierjarige officiersopleiding aan de Nederlandse Defensie Academie en de Missiegerichte Training aan de School voor Vredesmissies er slechts beperkt aandacht aan. Ooink doet suggesties voor verbeteringen. TEKST: JACK OOSTHOEK Foto: Richard Frigge-AVDD Cultuuronderwijs neemt binnen Defensie in de ogen van Ooink geen prominente plek in. Oorzaak: de omvorming naar een organisatie, geschikt voor vredesoperaties, neemt zoveel tijd in beslag. Grote reorganisaties en opleidingen lopen in de regel niet met elkaar in de pas. Maar als je militairen uitzendt voor vredesoperaties, moet je ze opleiden. Een andere oorzaak volgens Ooink: Nederlanders vinden zichzelf vanwege de multiculturele samenleving waarin ze leven ten onrechte cultuursensitief (Dutch Approach). Het huidige cultuuronderwijs binnen Defensie bestaat uit een eendaagse cultural awareness training met rollenspellen waaraan in Nederland woonachtige Afghanen meewerken, en een bezoek aan een moskee. De lessen, gegeven door de Sectie Cultuurhistorische Achtergronden en Informatie, vinden plaats in de Missiegerichte Opleiding aan de School voor Vredesoperaties. Volgens het ond opzet weinig. De deelnemers leren het een en ander, hun gedrag verbetert. Ongewenste situaties Uit een door Ooink voor zijn scriptie uitgevoerde enquête onder Ooink heeft zijn scriptie aan tal van instanties binnen en buiten de krijgsmacht gestuurd. Daaronder het Commando Landstrijdkrachten, de Nederlandse Defensie Academie, de Koninklijke Militaire School, het Defensie Inlichtingen en Veiligheidsinstituut en de Defensiestaf in Den Haag. Ook de cultuurtrainers van het Amerikaanse Air Force College kregen een exemplaar. Iedereen reageerde positief en gaf aan met een reactie te zullen komen. Meer informatie: BJH.Ooink@mindef.nl uit Uruzgan teruggekeerd personeel van 12 en 13 Infanteriebataljon Luchtmobiel, blijkt echter dat de opleiding in het veld onvoldoende effect sorteert. Ofwel: de houding van de gemiddelde Nederlandse soldaat ten opzichte van de Afghaan blijft ongewijzigd en verslechtert incidenteel zelfs. Ooink: Hoe meer schermutselingen, des te minder positief het beeld van de Nederlandse militair over de Afghaan. Aan de andere kant klopt dit niet helemaal. Niet elke Afghaan is een Talib, dus je vijand. Dat het gedrag in de praktijk nauwelijks verbetert, verraste me, omdat het tot ongewenste situaties kan leiden. Zoals het beïnvloeden van je gesprekspartner met on-afghaans gedrag, terwijl je hem daar juist mee shockeert. Ooink beveelt aan de cultuurtraining in samenspraak met deskundigen verder te verbeteren. Sleutelwoorden daarbij zijn respect, flexibiliteit, empathie en vertrouwen. Alleen op deze manier kun je effectief met iemand uit een andere Foto: Paul Verheul cultuur omgaan. Althans, zo kan het werken. De luitenant stelt een cross cultural training model voor van meer dan de huidige week. Daarin wordt de deelnemer in fases ingewijd in de cultuur van het land van uitzending. De lessen beginnen tijdens de basisopleiding (fase 1 ) en krijgen een vervolg vlak voor uitzending (fase 2). Fase 3 voltrekt zich ná aankomst op de plek van bestemming, nummer vier tijdens de missie. Daarin frissen op dit ogenblik nog ontbrekende culturele adviseurs het geheugen van de uitgezonden militairen op, motiveren en stimuleren. Verder bepleit Ooink naar Amerikaans voorbeeld een website. De luitenant is de eerste om toe te geven dat de plannen moeilijk te realiseren vallen. Uit te zenden militairen volgen in korte tijd al zovéél cursussen. Aan de andere kant investeren onze coalitiepartners in Afghanistan wel in cultuuronderwijs. Ze willen niet als de botste jongen van de klas worden afgeschilderd. Volgens Ooink verandert cultuur regelmatig, het gevolg van gebeurtenissen en veranderingen in de samenstelling van een groep. Als voorbeeld noemt hij ons land. In vergelijking met tien jaar geleden rijst er verzet tegen de multiculturele samenleving. En vonden we samenwerking tussen de vier krijgsmachtdelen jaren geleden niets, nu is die ingeburgerd. Cultuur valt te manipuleren, vindt Ooink. De oor log in Bosnië-Herzegovina bijvoorbeeld ontstond doordat leiders met bepaalde (extreme) denkbeelden mensen bang maakten voor individuen en groepen met een andere levenswijze. Als kenmerk van de Nederlandse cultuur noemt Ooink directheid, een gering gevoel van schaamte dat in het buitenland als bijna beledigend wordt ervaren, en een soms ontbrekend gevoel voor nuance. In tegenstelling tot andere, meer traditionele culturen, mag je jezelf zijn, een gevolg van de jaren zestig waarin we ons verzetten tegen verzuiling en autoriteit. Een andere eigenschap is het (groeiend) individualisme en de persoonlijke verantwoordelijkheid. Het eerste valt te zien aan dichte gordijnen en de IPod op het hoofd. In veel anderen landen heerst een groepscultuur, waarin je samen dingen doet. Verder speelt in veel andere landen de factor tijd een ondergeschikte rol. Nederlanders leven volgens het horloge; eldershebben ze de tijd. Dat komt door de kwaliteit van leven en de matige infrastructuur. Overigens maken strakke tijdschema s kwetsbaar. Loopt er wat fout, dan valt een plan in duigen. Als regio met een bij uitstek ingewikkelde samenleving noemt hij Uruzgan. Doordat de bevolking daar geïsoleerd op bergen en in dalen leeft, is er sprake van normen en waarden die je nergens anders in de wereld aantreft. Dit onder meer maakt de i s a f-missie lastig en bewijst het belang van een cultuurtraining voor militairen. Neem ons oké teken, waarbij we met duim en wijsvinger een cirkeltje uitbeelden en de overige vingers van die hand omhoog steken. In Afghanistan is dit net als een klop op de borst een vulgair gebaar.

7 Multicultureel manager van 2008 El Rahmani: Van wrijving krijg je glans SCHIPHOL - Majoor El Rahmani kwam in 1972 als vijfjarig jongetje vanuit Oujda in Marokko naar de Achterhoek. Zijn daar al enige jaren werkzame vader wilde het gezin in Nederland een betere toekomst geven. Zoon El zou uitstekend terechtkomen. Na een loopbaan bij de sterke arm, bracht hij het tot plaatsvervangend commandant van de Brigade Politie en Beveiliging van de Marechaussee op Schiphol en vorige maand tot multicultureel manager van Hoewel vereerd, moest hij eerst weinig van de eretitel hebben, bevreesd als hij was voor arrogant te worden versleten. Ik ben niet ijdel en heb niks met mannetjesmakerij. TEKST: JACK OOSTHOEK Door de positieve reacties, ook vanuit de Marokkaanse samenleving, en de verplichtingen die min of meer aan zijn benoeming kleven, besloot Rahmani toch wat met de titel te doen. Zo geeft hij intussen op verzoek van het bedrijfsleven lezingen en presentaties over Defensie en de Koninklijke Marechaussee, en de kansen daar voor allochtonen. De mensen moeten weten dat je ongeacht huidskleur of komaf carrière Amerikaanse medaille voor KL-militair BAGDAD - Luitenant-kolonel (kl) Tom van Breda (li) en kapitein-ter-zee Hans van de Wal (re) hebben onlangs de Army Achievement Medal ontvangen. Zij kregen deze in Bagdad kunt maken bij de krijgsmacht. Verder kan ik tegenwicht bieden aan het negatieve beeld in de samenleving van Marokkaanse jongeren. Het kleine deel dat zich schuldig maakt aan criminaliteit en wangedrag, verpest het voor de vele goedwillenden. Die staan nu ook in een kwaad daglicht. En Rahmani (41), in het bezit van twee paspoorten, kan oordelen. Niet alleen kent hij vanwege zijn achtergrond de Marokkaanse gemeenschap in ons voor hun buitengewone verdienste voor de oefening s a q r-4 tijdens Operatie Iraqi Freedom. Deze medaille, toegekend door de Amerikaanse staatssecretaris van Defensie, wordt uitgereikt aan militairen van de v s strijdkrachten of die van bondgenoten, welke zich hebben onderscheiden tijdens een missie, niet zijnde gevechtsacties. Van Breda en Van de Wal maken sinds 29 juli voor zes maanden deel uit van de n at o Training Mission in Irak. Zeven militairen verzorgen daar trainingen en geven advies op het gebied van Command & Control. Dag voor Medics SOESTERBERG - Speciaal voor de medics, niet behorend tot het geneeskundig personeel, IN HET KORT land, door de armoede waarin hij in Oujda ooit leefde weet hij hoe het is om in een achterstandspositie te verkeren. In Marokko woonden we met de hele familie, dertig man in totaal, in één huis. We sliepen met zes tot zeven personen in een kamer. Toch was ik gelukkig, want geluk zit hem niet in macht en materiaal, maar in eerlijkheid, rechtvaardigheid en betrokkenheid. Nieuwe kansen In Nederland burgerde Rahmani snel in; meldde zich in 1988 bij de Rotterdamse politie en volgde later een officiersopleiding op de politieacademie (1998). Waarna hij in 2006 bij de Koninklijke Marechaussee belandde. Aanleiding was de antiterrorismetraining die hij op Schiphol gaf. Ze zochten iemand die kon bijdragen aan de veiligheid. Ik zei ja, omdat ik mijn aandeel wilde leveren aan de topsport waaraan de marechaussee op de luchthaven doet. Op een afgelegen kazerne zou ik een zachte dood sterven. Twee jaar na zijn entree kan Rahmani aardig oordelen over het verschil in wer- was er vorige maand een symposium in het Casino in Soesterberg. Dit verving een groot symposium voor al het militair geneeskundig personeel, zoals de Directeur Militaire Gezondheidszorg sinds 2005 elk jaar organiseert. Medics vormen als combattant met een medische neventaak een selecte doelgroep, inzetbaar in het geval een eenheid buiten het bereik van een geneeskundige keten operationele taken uitvoert. Ze zijn ingedeeld bij de Special Forces van de mariniers en de Commandotroepen en eveneens bij verkenningseenheden van de gemechaniseerde brigades, het i s ta r-bataljon en de pathfinders van de Luchtmobiele Brigade. Naast de medics, hun artsen en a m v ers waren ook instructeurs van het Instituut Defensie Geneeskundige Opleidingen en beleidsverantwoordelijken van de DMG uitgenodigd. Jaar van de onderofficier OBERAMMERGAU - De n av o heeft 2008 aangewezen als het jaar van de onderofficier. Tevens steunt de organisatie diverse initiatieven, zoals professionele ontwikkeling. De n at o school in Oberammergau nam, mede ken met de politie. Militairen zit het uitvoeren van opdrachten in het bloed. Moeten ze naar Afghanistan, dan gáán ze. Een gemiddelde agent vraagt eerst naar het waarom van een klus. Toen iemand me polste over een terugkeer, zei ik nee. Ik heb de marechaussee mijn woord gegeven om mijn huidige klus tot een goed einde te brengen. Er liggen nog veel uitdagingen op me te wachten. Bovendien houden zaken als toekomst en loopbaan me nauwelijks bezig, al sta ik altijd open voor nieuwe kansen. Hoewel het Wapen volgens hem met de aanstelling van personeel van buitenlandse afkomst vorderingen maakt in het allochtonenbeleid, zien sommigen Rahmani nog steeds als vreemde eend in de bijt. Misschien komt dit doordat ik geen volbloed militair ben en relatief ongevoelig voor rangen en standen. Ik hecht meer waarde aan argumenten en uitstraling. Veel mensen zien de voordelen van het werken met allochtoon personeel echter over het hoofd. Bij de inzet van politie in woonwijken met overwegend donkere bewoners en in de militaire missie in Afghanistan, kunnen ze als kenner van de cultuur als bruggenbouwer fungeren. Goede zaak Rahmani ontdekte ook dat veel minderheden het werken bij de Marechaussee (net als voor de politie) van de hand wijzen. In hun ogen vecht Defensie in Afghanistan tegen moslims, terwijl onze militairen het daar opnemen tegen terroristen en juist vrede willen brengen. Vanwege onder meer mijn beveiligingswerkzaamheden bij de marechaussee en de award voor multicultureel manager van het jaar, ben ik op internetforums door moslims uitgemaakt voor landverrader en heb ik andere verwensingen naar mijn hoofd gekregen. Het klinkt raar, maar in zekere zin verwelkom ik de kritiek. Veel jongeren nemen het intussen zelfs voor me op en tikken de criticasters op de vingers. Goede zaak, want dit hoort bij het integratieproces. Zo zie je maar, van wrijving krijg je glans. Zelf maak ik van de situatie gebruik door uit te leggen dat ons land en Defensie allochtonen vanwege hun kwaliteiten uitstekend kunnen gebruiken. El Rahmani: Ik heb de marechaussee mijn woord gegeven om mijn huidige klus tot een goed einde te brengen. Foto Richard Frigge- AVDD. doordat ze al specifieke cursussen voor het korps onderofficieren verzorgt, het voortouw dit initiatief verder te ontwikkelen. Vorige maand zijn de jaarlijkse awards van de school uitgereikt. Landmachtsergeant Erwin Pater viel in de prijzen en kreeg niet alleen de halfjaarlijkse maar ook de jaarlijkse award, die hem als vertegenwoordiger van de NATO School automatisch kandidaat maakt voor de n c o of the Year Award van het Allied Command Transformation. MCAM-rit vervroegd DEN HAAG - In tegenstelling tot eerdere berichten vindt de jaarlijks oefenrit van de Militaire Commissie voor Automobiel- en Motorwedstrijden (m c a m) niet plaats op zaterdag 25 april, maar een week eerder op zaterdag 18. De locatie blijft ongewijzigd, de Luitenantkolonel Tonnetkazerne aan de Eperweg in t Harde. Wie voor de rit nog een maatje zoekt, kan voor bemiddeling het secretariaat van de MCAM bellen, tel , mdtn * (mevr. A. Balm). Zie www. m c a m.info Dekaatjes heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst van een Dekaatje mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per worden ingediend. Plaatsing geschiedt zo spoedig mogelijk. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Op de envelop of in de graag Dekaatje vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar de Defensiekrant, postbus 20701, 2500 ES Den Haag of defensiekrant@mindef.nl, onder vermelding van naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer. Let op: de Defensiekrant wordt iedere week ook op internet gepubliceerd. Uw gegevens, zoals telefoonnummer en adres, kunnen door zoekmachines worden gevonden. WONINGEN Te koop: Arnhem/zuid, uitgeb. 2/1 kapwoning met opgeb. garage. Ind.: vern. keuken (2003), woonkmr. 1e verd.: 3 slpkmrs, bad kmr. 2e verd.: 4e slpkmr, bergruimte, wma. Gelegen aan waterpartij, nabij scholen, winkelcentr., sportfaciliteiten en o v. Info: of Te koop: Oosterhout n b, Burg. van Grotenhuisstraat 12, 2/1 kapwoning met garage, 4 slpkmrs, airconditioning, mooie aanbouw, alle kozijnen kunststof, houtgestookte open haard, tuin voor en ruime tuin achter. Vr.pr. H k.k. Info en Te koop: Venlo-Blerick, Geresstraat, keurig afge werkt maisonnette v.v. lift en berging. Nabij winkelcentr. en a67/a73. Woonkmr, balkon op zw, dichte keuken. Verd.: 3 slpkmrs, badkmr met douche, wastafel. Instapklaar. Vr.pr. H ,- k.k. Tel: Te koop: Voorburg, Frederik van Eedenstraat 28, maisonnette. Opp. 90 m², 2 verd., 3 slpmrs, berging, voortuin, alle mogelijke voorzieningen in buurt aanw. Mogh. overname hypotheek 3,9%. Vr.pr. H ,- k.k. Zie DIVERSEN Gezocht: Klaar met werken? Met fo, maar nog voldoende vrije tijd over? Ik ben op zoek naar iemand met administratieve kwa liteiten voor een dag per week bij een kleine groothandel, werktijden altijd in overleg. Tel.: of mail datech@ planet.nl vragen naar Jos Damen. Gezocht: Geachte militairen, ik ben Evert van Beek en ik spaar Emblemen. Heeft iemand misschien wat voor mij? Wilt u dat dan opsturen naar: Evert van Beek, Herte spoor 31, 3772 SE Barneveld. Alvast heel hartelijk Bedankt! Gezocht: Ter uitbreiding van mijn verzame ling ben ik op zoek naar brevet- en on derdeelsemblemen voor het g v t. Heb je nog een embleem voor me over dan kun je die sturen naar: Sm Vankan J.H, m p c 37F, Postbus 59, 3886 ZH Garderen Te koop: Staffordshire bullterrier pups, Geboren Pups worden gechipt, geënt, ontwormt en v.v. f c i stamboom. De pups mogen het nest verlaten bij een leef tijd van ca 8 weken. Prijs op aanvraag. Info: of itak007@hotmail.com RECREATIE Te huur: 6 persoons Doerak 780 AK mo tor jacht v.a. H p.w. Borg en eigen risico H 150,-. Voor verhuur vanuit Sassenheim (Kagerplassen) Ben Leijerweert, tel.: , mob Zie en op het defensie intranet onder d m o /Service/ontspanning. Te huur: 6 persoons Doerak 780 a k motorjacht v.a. H p.w. Borg en eigen risico, H 150,-. Voor verhuur vanuit Brabant Pieter Schenk, tel.: , mob Zie info en op het defensie intranet onder d m o /Service/ ontspanning. Te huur: vakantiewoning in Gaasterland, Friesland. Prijzen vanaf H 250,- p.w. Zie Te huur: Italië, Gardameer, ruim, luxe appartement met zwembad, tennisbaan en uitzicht op meer. Info: of zie lake.it of bel: Te huur: 4 persoons vakantiewoning te Hongarije, Kehidakustany op 1 km van groot thermaal- en zwembaden complex/wellness centrum, op 10 km van Balatonmeer. Laagseizoen H 300,- en hoogseizoen H 400,- p.w. lsgh@live.nl Te huur: Zuid Eifel, 6 pers. voll. inger. vakantiehuis. V.v. 4 slkmrs, 2*2pers. en 2*1 pers., Ned. tv, overdekt terras, tegen berghelling vlakbij Echernach (l) aan rand van bos, wandel- en fietsmog. Huisdieren welkom. Prijzen vanaf H 265,- p.w. Info of Albert@lajansen.tmfweb.nl of Lambertus. jansen@versatel.nl

8 22 januari I Pagina 8 Nationale Militaire Sportkalender januari Cross-country, Oldebroek 18 maart Futsal, Den Helder 24 maart Schermen, Breda 1 april Volleybal, Zutphen 8 april Basketbal, Den Helder 22 april Golf (hcp 1 en 2), Nijmegen 12 mei Judo, Apeldoorn 13 mei Mountainbiken, Nieuw Milligen 19 mei Zwemmen, Breda 3 juni Triatlon O.D., Flevonice Biddinghuizen 12 juni Ruitersport (dressuur en springen), Amersfoort 18 juni Geweer- en Pistoolschieten, Harskamp 1-2 juli Militaire Vijfkamp, Oirschot 28 augustus Wielrennen, Amersfoort 8-9 september Tennis, Amsterdam 16 september Survival ind/koppels, Assen 25 september Halve marathon, Den Helder 7 oktober Oriënteren (individueel), Havelte 14 oktober Veldvoetbal, Spakenburg 9 december Badminton, t Harde Open militaire kampioenschappen 4 februari Schaatsen (20 en 40 km), Flevonice Biddinghuizen 25 maart Indoorklimmen, Eindhoven april Sloepzeilen, Den Helder 8 mei Rugby, Nationaal Rugbycentrum Amsterdam 26 mei Sportschieten, Rotterdam 27 mei Atletiek, Uden 28 mei Orienteren, T Harde mei Zeilen, Den Helder SPORTKALENDER De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komende tijd de volgende evenementen: 17 januari: Galaconcert met de Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso, Assen 18 januari: Rockopera in concert door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Den Haag 20 januari: Workshop en optreden van de marinierskapel, Rotterdam LEZEN & GAMEN Nieuw licht op Nederlands-Duitse strijd in mei 1940 DEN HAAG - In Een mythe aan scherven - Een onderzoek naar de tactische gevechtsomstandigheden van mei 1940 op het Nederlandse strijdtoneel ontleedt historicus Peter Kruit aan de hand van nieuw bronnenmateriaal de Duitse inval. De geschiedschrijving in de afgelopen 65 jaar schiep vaak een beeld van dappere Nederlandse soldaten die met hun verouderd materieel geen partij waren voor de zware artillerie en bombardementen van de Duitsers. Kruit toont aan de hand van nieuw bronnenmateriaal aan dat de artilleriebeschietingen en tactische luchtaanvallen voornamelijk een sterke psychologische impact hadden. Op enkele plaatsen staakte men de strijd meteen na de eerste klappen. Waar doorgevochten werd, toont het onderzoek van Kruit aan, is de 3 juni Triatlon (1/8) Flevonice Biddinghuizen 8-12 juni Zweefvliegen, Malden 12 juni Speedmars, Breda 17 juni Schieten geweer en pistool, Harskamp 2 september Beachvolleybal, Scheveningen 3 september Hondenbiatlon, Woensdrecht 11 september Klein terrein voetbal, T Harde 30 september Sportschieten pistool (Cramer), Nijmegen 25 november Cross-estafette, Ermelo Inschrijven voor nationale militaire kampioenschappen via intranet Internationale evenementen/ kampioenschappen maart Schermen, Breda 27 mei Kentish Challenge Cup, Den Haag juni European Cup Militaire Vijfkamp, Schaarsbergen 2-4 september Hondenbiatlon, Woensdrecht september European Cup Military Survival Run Assen OVERIGE EVENEMENTEN mei Tweedaagse Militaire Prestatietocht, Harskamp 27 juni Ruitersport, (dressuur, springen, cross), Maarsbergen 28 augustus Tweedaagse Militaire Prestatietocht te paard, Ede 2-3 oktober 18 Uursrit Kaartlezen, Weert strijd echter meer man-tegen-man gevoerd dan aanvankelijk aangenomen, wat zich uit in steekwonden van bajonetten en kolfslagen. Tot nu toe veronderstelde men dat hierbij naast circa 2200 gesneuvelden, zo n 2680 gewonden vielen. Uit de nieuwe bronnen blijkt dat dit er meer dan 7000 waren. Die cijfers komen uit de archieven van het Rode Kruis, dat in de meidagen de gewondenzorg coördineerde. Lange tijd bestond het idee dat deze archieven verbrand waren bij het bombardement op het Haagse Bezuidenhout in 1945, maar in 2005 dook een tot dan onbekende kopie op. Tot nu toe werden de oorlogshandelingen in mei 1940 vooral onderzocht aan de hand van gevechtsverslagen en dagboeken. Een mythe aan scherven objectiveert de strijd en trekt deze uit de sfeer van het persoonlijke. Voor het onderzoek dat aan dit boek ten grondslag ligt, leverde Kruit monnikenwerk, aldus professor Herman van Amersfoort in zijn De Albanese deelnemers aan de netwerkopleiding: luitenant Bedri Istrefi van Support Command, luitenant Eriola Latifi van Joint Force Command, luitenant Enkelejda Durbaku van Signal Battalion of Support Command, luitenant Armando Voli van Doctrine and Training Command en 2de luitenant Elvis Cenko van de Navy Brigade met de begelei ders van de SVBDD. Albanese officieren op School Verbindingsdienst EDE - De School Verbindingsdienst (s v b d d) heeft aan vijf officieren uit Albanië een cursus Routing Protocols and Concepts gegeven. De gebeurde naar aanleiding van een overeenkomst tussen de Albanese en Nederlandse ministeries van Defensie. In 2006 werd een vergelijkbare opleiding aangeboden aan de Albanezen en die beviel zo goed dat er een hernieuwd verzoek kwam. De s v b d d kan deze lessen geven doordat zij een Regional Academy vormt binnen het Cisco Networking Academy Program. Het betreft een civiele lesomgeving die opleidingen verzorgt voor computernetwerken op het niveau van Middelbaar en Hoger Beroepsonderwijs. De svbdd is gemachtigd om op mbo -niveau Cisco Certified Network Associate (c c n a) en op h b o-niveau Cisco Certified Network Professional aan te bieden; de opleiding c c n a-security wordt op korte termijn in het programma opgenomen. Er bestaat ook de mogelijkheid instructeurs voor dit curriculum op te leiden voor andere krijgsmachtdelen en buitenlandse militaire scholen. Het gaat DEN HAAG - Op de valreep wil menige Indie-veteraan nog zijn verhaal kwijt en dat valt te billijken. De geschiedenis van Nederlands laatste grote oorlog verdient het om verteld te worden, vooral wanneer die wordt uitgesplitst in de persoonlijke belevenissen van Jan Soldaat. Daarom is het jammer dat Frans van Dreumel daar in zijn boek 1-1 R.I. over dit hoofdzakelijk uit Drenten bestaande bataljon Oorlogsvrijwilligers niet in slaagt. Van begin tot eind kabbelt het verhaal voort, zonder één enkel citaat, waardoor DEFENSIE EVENEMENTENKALENDER 21 januari: Rockopera in concert door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Meppel 22 t/m 25 januari: Taptoe Bremen met optreden van het Fanfarekorps Koninklijke Landmacht Bereden Wapens, Bremen (Duitsland) 24 januari: Rockopera in concert door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Nijmegen 25 januari: Cultureel programma De Njai, oermoeder van vele Indo-Europeanen, Arnhem 29 januari: Rockopera in concert door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Weert voorwoord. Anderhalf jaar lang ontwikkelde hij een gespecialiseerde database waarin de gewondengegevens per locatie en opgedeeld naar de aard van de verwonding werden ingevoerd. De statistieken die hieruit naar voren kwamen, lezen voor het geoefende oog als een dag-totdag strijdverslag van de Duitse inval. Kruit heeft met zijn onderzoek zo niet alleen nieuwe feiten weten bloot te leggen, maar ook een nieuwe methodologie ontwikkeld. Het eindresultaat is echter vooral interessant voor wetenschappers. Want per slot van rekening gaat het hier Drentse OVW ers een sportwedstrijd ongeveer het zelfde gewicht krijgt als een vuurgevecht. Van Dreumel, zelf geen oud-strijder, kiest ervoor het relaas vanuit de ik-figuur te vertellen (oud-strijder Fokko Polman), maar geen enkele keer weet hij de dan om het vakgebied Informatie- en Communicatietechnologie. De school verzorgt en certificeert de opleidingen niet alleen, maar doordat ze in een militaire context worden geplaatst, krijgt het een belangrijke meerwaarde die civiele opleiders niet (kunnen) bieden. De cursus geeft de Albanese militairen de competenties mee om binnen hun defensieapparaat taken op het gebied van computernetwerken naar behoren uit te voeren en daarnaast een volwaardige rol te kunnen spelen bij de jaarlijkse n at o-workshop Combined Endeavor. Tijdens deze oefening wordt c4-interoperabiliteit tussen de nationale commandovoeringondersteunende systemen van n av o-landen en pfp-naties getest en gedocumenteerd. om een scriptie in boekvorm, niet bedoeld voor de doorsnee lezer en dus ook niet populair geschreven. Een mythe aan scherven is uitgegeven door Aspekt en telt 155 pagina s inclusief enkele foto s. De prijs: H 19,95. isbn-13: lezer bij het verhaal te betrekken. Die blijft alle 146 pagina s lang op afstand. Bovendien bevat het boek de nodige storende fouten als Krauser karabijn (moet zijn Mauser), Krijgsgevangenen van brigadier Dräger, foto s die meerdere malen voorkomen - en door de eenvoudige papierkwaliteit sowieso slecht zichtbaar zijn - en verkeerde bijschriften. Tot slot houdt ook het taalgebruik niet over. Bataljon 1-1 R.I. is een paperback van uitgeverij Elikser B.V. De prijs: H 20,00. isbn Tekst: Wiebren Tabak 29 januari: Avond van het gedicht m.m.v. Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso, Stadskanaal 30 januari: Rockopera in concert door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Veghel 31 januari: Rockopera in concert door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Kerkrade 31 januari: Concert Marinierskapel Den Haag Voor meer informatie surf naar en klik via Actueel op de link Activiteiten. Voor veel medewerkers van Defensie ook bereikbaar via intranet. Colofon De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de directie Voorlichting & Communicatie van het Ministerie van Defensie bestemd voor het gehele Defensiepersoneel. Hoofd Defensiemedia Ellen Eggink Eindredactie: Wiebren Tabak ( ) Redactie: Evert Brouwer ( ) Jack Oosthoek ( ) Monique van Rijen-Bos ( ) André Twigt ( ) Redactiesecretariaat en administratie: Marianne Beck Telefoon: (070) , via het militaire net: 501, tst Defensiesite: defensiekrant@mindef.nl Bezoekadres: Spui 32, 2511 BS Den Haag Postadres: Postbus 20701, 2500 ES Den Haag, MPC 58B De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken. Abonnementen: Per jaar H 13,61. Voor het buitenland H 15,88. Opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant (zie boven), in het geval van een dienstabonnement. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel of www. aboland.nl, waarna een acceptgirokaart wordt toegezonden. Adreswijziging: Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het kost enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. Layout: Theo Olsthoorn (UnitedGraphics, postbus 659, 2700 AR Zoetermeer) Druk: DeltaHage, Den Haag ISSN:

ISAF III Deployment Task Force

ISAF III Deployment Task Force ISAF III Deployment Task Force C-DTF Kolonel Henk Morsink 1 Deployment Task Force Mission Statement Taken Eenheden en Middelen Planning Voorbereiding 2 Mission Statement Schep als Deployment Task Force

Nadere informatie

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST DE KAZERNES VAN NEDERLAND 2012. Hier vind u een lijst van landmachtkazernes in Nederland. In de lijst vind u de eenheden die er gelegerd zijn en de plaats waar de kazerne staat. JOHANNES POSTKAZERNE, HAVELTE.

Nadere informatie

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de Toespraak uitgesproken door de Minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij gelegenheid van zijn Kerstbezoek aan Afghanistan, 24 december 2008 te Kaboel. Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan

Nadere informatie

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken tekst: sgt. Derek de Vries Lees het volledige artikel in de FALCON Grizzly, this is Mike ready to copy nine-liner This is grizzly, ready to

Nadere informatie

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten.

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten. 1 Toespraak van de komend Commandant der Strijdkrachten, generaal Middendorp, bij de aanvaarding van het commando over de Nederlandse krijgsmacht op 28 juni 2012 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord

Nadere informatie

Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Let op: Alleen gesproken woord geldt! Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter opening van het congres Maak jezelf Zichtbaar op 11 maart 2010 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, We leven in het

Nadere informatie

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur 1red18248 29-06-2007, NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, 22.50 uur MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE MINISTERRAAD, OVER HET ONDERZOEK NAAR EVENTUELE VERLENGING VAN DE MISSIE IN

Nadere informatie

Nederlanders aan het woord

Nederlanders aan het woord Nederlanders aan het woord Veteranen en de Nederlandse Veteranendag 2014 Trends, Onderzoek en Statistiek (TOS) Directie Communicatie Documentnummer: TOS-14-066a Belangrijkste inzichten Nederlander hecht

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1997 1998 25 600 X Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 1998 Nr. 55 BRIEF VAN

Nadere informatie

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda.

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Ridders Militaire Willems-Orde

Nadere informatie

Reservist bij de Koninklijke Marechaussee. De leukste baan! naast je werk of studie

Reservist bij de Koninklijke Marechaussee. De leukste baan! naast je werk of studie Reservist bij de Koninklijke Marechaussee De leukste baan! naast je werk of studie Operationeel Centrum Mobiel toezicht veiligheid Grensbewaking Schiphol Beveiliging Koninklijk Huis Als het erop aankomt

Nadere informatie

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Afschrift aan de Voorzitter van de Eerste

Nadere informatie

Prostaatkanker Hoe ontdek je het en dan?

Prostaatkanker Hoe ontdek je het en dan? Prostaatkanker Hoe ontdek je het en dan? Eerste druk, 2014 2014 Henri Pieter www.henripieter.nl Schilderij cover: Irma Boogh-van der Burg isbn: 9789048433735 nur: 860 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer

Nadere informatie

jan-mrt 2011 Contactenkrant Samen boodschappen doen op de markt? Wie fietst er ook graag? Ik zoek een kaartmaatje

jan-mrt 2011 Contactenkrant Samen boodschappen doen op de markt? Wie fietst er ook graag? Ik zoek een kaartmaatje jan-mrt 2011 Contactenkrant Wie vindt het leuk om samen af en toe te koken? Wie wil samen met mij gaan wandelen? Samen zwemmen? Samen boodschappen doen op de markt? Ik zoek een kaartmaatje Gezocht: vriend(in)

Nadere informatie

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd: De begrotingsstaat van het Ministerie

Nadere informatie

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben.

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben. Het leger Thema: Bestaat vrede? Samenleving Nederland De overheid Moeilijkheid; *** Tijd: *** Juf Yvonne Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom

Nadere informatie

Het medisch zorgsysteem van de Krijgsmacht. T.F.M. Dijkgraaf Luitenant Kolonel vliegerarts

Het medisch zorgsysteem van de Krijgsmacht. T.F.M. Dijkgraaf Luitenant Kolonel vliegerarts Het medisch zorgsysteem van de Krijgsmacht T.F.M. Dijkgraaf Luitenant Kolonel vliegerarts 1 Algemeen Militair Verpleegkundige 2 Mini CV Sedert 1986 werkzaam als militair arts Tot 1996 bij de Kon Landmacht

Nadere informatie

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven.

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven. Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij de terugkeer van de laatste Task Force Uruzgan, Vliegbasis Eindhoven, 8 augustus 2010. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Commandant van

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheid, dames en heren,

Koninklijke Hoogheid, dames en heren, Toespraak minister Eimert van Middelkoop voor de opening van het symposium Strategische samenwerking met het bedrijfsleven Sourcing, een kwestie van keuzes maken, Koninklijke Militaire Academie, Breda,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 Nr. 25 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen 17 november

Nadere informatie

hun familie, geachte aanwezigen,

hun familie, geachte aanwezigen, Toespraak van de minister van Defensie, J.S.J. Hillen, ter gelegenheid van de uitreiking van de eerste universitair erkende diploma s van de Nederlandse Defensie Academie op 26 maart 2012 te Den Helder.

Nadere informatie

LES 11. Respect tonen of een lesje leren? Sabbat

LES 11. Respect tonen of een lesje leren? Sabbat LES Respect tonen of een lesje leren? Heb je ooit het gevoel dat je niet respectvol of eerlijk werd behandeld? Behandel jij anderen altijd op die manier? Omdat we allemaal Gods kinderen zijn, moeten we

Nadere informatie

Schriftelijke vragen Van Bommel over de arrestatie van een Afghaanse burger in Kamp Holland en het gebruik van particuliere beveiligingsbedrijven

Schriftelijke vragen Van Bommel over de arrestatie van een Afghaanse burger in Kamp Holland en het gebruik van particuliere beveiligingsbedrijven Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 29 februari 2008 Ons kenmerk D/2008003878

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheden, Ridder. Militaire Willemsorde, Excellenties, gewonde Nederlandse Militairen, zorgverleners, dames en heren,

Koninklijke Hoogheden, Ridder. Militaire Willemsorde, Excellenties, gewonde Nederlandse Militairen, zorgverleners, dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten, Generaal Middendorp, ter gelegenheid van de musical Soldaat van Oranje bij het Vliegkamp Valkenburg op 30 augustus 2012. Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Nadere informatie

DMO\DB\ Vragen VCD aangaande lucht-grondwaarnemingscapaciteit ISAF III.

DMO\DB\ Vragen VCD aangaande lucht-grondwaarnemingscapaciteit ISAF III. Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 20 januari 2009 Ons kenmerk Onderwerp

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR Altijd al gezocht naar een trainingsconcept voor uw medewerkers waar je meteen van zegt: GewoonDoen! Nu is deze kans eindelijk aanwezig en wel voor een deelnameprijs van

Nadere informatie

Defensie en Nationale Veiligheid

Defensie en Nationale Veiligheid Defensie en Nationale Veiligheid Kolonel Piet Hagenaars Regionaal Militair Commandant Noord 20 februari 2018 HQ Royal Netherlands Army 1.PzDiv 11 Airmobile Brigade 13 Light Brigade 43 Mechanised Brigade

Nadere informatie

Een veteraan zei ooit tegen mij Als je er niet geweest bent, weet je ook niet wat het is, hoe het voelt. Hij heeft natuurlijk gelijk.

Een veteraan zei ooit tegen mij Als je er niet geweest bent, weet je ook niet wat het is, hoe het voelt. Hij heeft natuurlijk gelijk. Toespraak staatssecretaris Van der Knaap ter gelegenheid van de Opening van de veteranententoonstelling Veteranen. Ingezet in dienst van de vrede. Maandag 7 mei 2007, Stadskantoor Eindhoven. U weet ongetwijfeld

Nadere informatie

Nieuwsbrief 7. Kooijman Racing. ONK Supersport 600. Inhoud:

Nieuwsbrief 7. Kooijman Racing. ONK Supersport 600. Inhoud: Kooijman Racing ONK Supersport 600 Nieuwsbrief 7 Inhoud: - Verslag GAMMA Racing Days - Kooijman Racing start niet in Spa-Francorchamps - ALS-dag in Assen 22 september - Caravan Verhuur Karsten helpt mee

Nadere informatie

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom

Nadere informatie

Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht.

Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht. Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dank mw. Coorens, Dames en heren, We vieren vanavond

Nadere informatie

Minister IGK SG/PSG. CZSK Bestuursstaf

Minister IGK SG/PSG. CZSK Bestuursstaf BIJLAGE: ORGANOGRAMMEN Organogrammen vraag 98 Organogram Defensie Minister IGK SG/PSG ADD BSG DBO DCo DF&C DJZ CDS HDB HDFC HDBV HDP MIVD MLA CDC DMO CLSK CLAS Operationele Commando s CZSK Bestuursstaf

Nadere informatie

werken bij DEFENSIE MARINE Denk je aan de Marine, dan denk je aan schepen. Logisch, want die hebben we bij de Marine in alle soorten en maten. Van mijnenjagers tot onderzeeboten. Toch is de Marine meer

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken website: Sophia Revalidatie (sportkantine), www.parkinsoncafedelfteo.nl Reinier de Graafweg 1, email:

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Uw verzekering snel en digitaal

Nadere informatie

BS2009023484 Kamervragen over het uitdelen van korans in Afghanistan. Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de volgende vragen:

BS2009023484 Kamervragen over het uitdelen van korans in Afghanistan. Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de volgende vragen: Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 8 januari 2010 Ons kenmerk Onderwerp

Nadere informatie

"Militair of Afghaan,

Militair of Afghaan, "Wij zijn de enige verpleegkundigen die achter onze potentiële patiënten aanrennen. Ze kunnen ziek worden, dus moeten we zorgen dat we er zijn. IJ Een bizarre situatie? Niet in Uruzgan. Stafverpleegkundigen

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Spreektekst staatssecretaris Jack de Vries voor de werkconferentie van de Management Development training van het ministerie van Defensie.

Spreektekst staatssecretaris Jack de Vries voor de werkconferentie van de Management Development training van het ministerie van Defensie. Spreektekst staatssecretaris Jack de Vries voor de werkconferentie van de Management Development training van het ministerie van Defensie. Dames en heren, Ik ben nu ruim een jaar staatssecretaris van Defensie.

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht Beroepsmilitair bij de Koninklijke Landmacht 1 Inleiding Duur van de voorlichting en inhoud Voorlichting beroepsmilitair Koninklijke Landmacht Aansluitend aan de voorlichting mogelijkheid tot: Solliciteren

Nadere informatie

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen.

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen. Toespraak staatssecretaris van Defensie, Jack de Vries voor de reünie Djocja, 17 december 2008, Koninklijk Militair Tehuis Oud Militairen en Museum Bronbeek Allereerst mijn hartelijke dank om voor u te

Nadere informatie

Vereniging van Oud-Medewerkers s-hertogenbosch Aan de leden van de Vereniging van Oud-Medewerkers datum 4 juli 2016 contactpersoon Corien Blankestein onderwerp Excursie Koninklijke Marine telefoon 088-5256197

Nadere informatie

Projectmatig werken voor de secretaresse

Projectmatig werken voor de secretaresse Nationale Secretaresse Dag 2009 www.secretary.nl/officemanagement Schriftelijke cursus in vijf lessen met twee bijeenkomsten Startdatum 9 april 2009 Projectmatig werken voor de secretaresse Postzegel niet

Nadere informatie

foto s sina willmann haar mannetje

foto s sina willmann haar mannetje foto s sina willmann Sina Willmann staat haar mannetje De wereld van quadraces staat bij het brede publiek voornamelijk bekend als een echte mannenwereld. Er zijn echter ook dames die hun mannetje weten

Nadere informatie

Police Advisory Group (PAG) op pad

Police Advisory Group (PAG) op pad Maandag 07 januari 2013 Door onrust in een deel van ons werkgebied waren we het afgelopen weekend beperkt in de mogelijkheden om naar buiten te gaan (of het kamp te verlaten). Vandaag staat een bezoek

Nadere informatie

GA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring

GA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring Stap 1 GA VOORAL NIET DENKEN VOOR DE GEBRUIKERS, MAAR VRAAG HET ZE ZELF Martine Brommer, communicatieadviseur Omring 34 { INTERVIEW Waarom hebben jullie gekozen voor een social intranet? Ons oude intranet

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van de rechten... 6 Hoofdstuk 2 De belangrijkste rechten...12

Inhoud. Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van de rechten... 6 Hoofdstuk 2 De belangrijkste rechten...12 Inhoud Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van de rechten... 6 Hoofdstuk 2 De belangrijkste rechten...12 Onderwerp 1 Gelijkheid...13 De rechten van Tim... 14 Onderwerp 2 Toegankelijkheid...17 De rechten

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof Zondag 19 januari 2014 Viering in de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen Paulusgemeenschap en Protestantse Gemeente de Eshof Hoevelaken Thema: Is Christus dan verdeeld? (1 Kor. 1,13) 1 / 7

Nadere informatie

Kinderen zonder papieren

Kinderen zonder papieren VPM VPM Kinderen zonder papieren Je ziet het bijna elke dag op de tv of in de krant: beelden van landen in oorlog, mensen in armoede. Op zoek naar een betere plaats om te leven, slaan ze op de vlucht.

Nadere informatie

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT E-blog OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT Reeks: bestuurders over vitaliteit Colofon: einde artikel Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate

Nadere informatie

Enquête onder de vrijwilligers van de Gemiva-SVG Groep 2010

Enquête onder de vrijwilligers van de Gemiva-SVG Groep 2010 Enquête onder de vrijwilligers van de Gemiva-SVG Groep 2010 De Gemiva-SVG Groep heeft ruim 900 vrijwilligers die op zeer uiteenlopende momenten hun diensten verlenen bij activiteiten voor mensen met een

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Nieuwsbrief December 2015

Nieuwsbrief December 2015 Nieuwsbrief December 2015 Nieuwsbrief November 2015 Jaargang 22, nummer 11 In dit nummer: Van het bestuur 3 Ilja Drost stelt zich aan u 4 voor AIC de Kempen 5 Studeren met autisme 6 Colofon 7/8/9 Pagina

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Rollenspel. Opdracht 1. Opdracht 2. Opdracht 3 6.1.1

Rollenspel. Opdracht 1. Opdracht 2. Opdracht 3 6.1.1 6.1.1 Rollenspel Opdracht 1 LICHAAMSTAAL Toon met gebaren en mimiek dat je boos bent. GESPREKSONDERWERP Je vertelt iemand dat je hem of haar wel leuk vindt. Je geeft een aantal complimentjes over wat jij

Nadere informatie

werkt voor en met bewoners in wijken en buurten

werkt voor en met bewoners in wijken en buurten werkt voor en met bewoners in wijken en buurten Oma Geertje vertelt. 2 Welbions: we werken er allemaal. Wij zijn dé woningcorporatie van Hengelo en verhuren meer dan 13.000 woningen aan in totaal 25.000

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Afschrift aan de Voorzitter van de Eerste

Nadere informatie

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie,

Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie, 1. Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie, Beste Veteranen, familieleden, vrienden en kennissen

Nadere informatie

10 tips voor begrijpelijke AWBZ-formulieren

10 tips voor begrijpelijke AWBZ-formulieren 0 tips voor begrijpelijke AWBZ-formulieren Dit is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directie Postbus 0011 00 ea Den Haag www.rijksoverheid.nl Maand 0 B-0000 0 tips

Nadere informatie

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter

Nadere informatie

Dag! kennismaken. Ik ben Eric.

Dag! kennismaken. Ik ben Eric. Vocabulaire Oefening 1 Woordweb Dag! Waar kom je vandaan? groeten Goedemorgen! de ontmoeting Hoe heet je? kennismaken Hoi! mensen Hallo! Ik ben Eric. nieuw Ik kom uit Engeland. Hallo, ik ben Mila. Ik ben

Nadere informatie

2001/2002 SPREKEN. Voorbeeldexamen Tijdsduur ± 30 minuten. Opgavenboekje. Examennummer kandidaat: Aanwijzingen. Staatsexamen Nederlands

2001/2002 SPREKEN. Voorbeeldexamen Tijdsduur ± 30 minuten. Opgavenboekje. Examennummer kandidaat: Aanwijzingen. Staatsexamen Nederlands SPREKEN EXAMEN II 2001/2002 Voorbeeldexamen Tijdsduur ± 30 minuten Opgavenboekje Examennummer kandidaat: Aanwijzingen Staatsexamen Nederlands NT als tweede taal 2 U gaat een spreektoets maken. De toets

Nadere informatie

Huizen. Luxe keuken. Vrij uitzicht. Twee goede slaapkamers. Moderne bouw. Eigen parkeerplaats. Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort H47 H47

Huizen. Luxe keuken. Vrij uitzicht. Twee goede slaapkamers. Moderne bouw. Eigen parkeerplaats. Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort H47 H47 Huizen vanhendriks Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort Vrij uitzicht Moderne bouw Twee goede slaapkamers Luxe keuken Eigen parkeerplaats H47 H47 Kenmerken Soort Kamers Woonoppervlakte Inhoud Bouwjaar

Nadere informatie

Waar kies je voor? Colofon: Dit is een uitgave van de Centrale Ondernemingsraad van Unilever in Nederland

Waar kies je voor? Colofon: Dit is een uitgave van de Centrale Ondernemingsraad van Unilever in Nederland Waar kies je voor? We leven in een dynamische tijd. De wereldeconomie staat voor uitdagingen die in tientallen jaren niet zo groot zijn geweest. Ook het bedrijfsleven moet zich voortdurend aanpassen aan

Nadere informatie

Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel

Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel Pen en papier? Wat is een businessmodel? Jouw businessmodel is de manier waarop jij in business bent Twee

Nadere informatie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE VEVA OPLEIDING Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE TIEN MEEST GES INFORMATIE VOOR OUDERS EN VERZORGERS 1 2 3 4 Is er ondanks de bezuinigingen bij Defensie een toekomst voor leerlingen Veiligheid

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Irma Steenbeek VERSTAG

Irma Steenbeek VERSTAG Irma Steenbeek VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

van de juiste contacten, is natuurlijk bij het VNO-NCW ongeëvenaard.

van de juiste contacten, is natuurlijk bij het VNO-NCW ongeëvenaard. Concept-inleiding staatssecretaris van Defensie, Henk van Hoof, ter gelegenheid van de presentatie van het Platform Defensie - Bedrijfsleven, Pulchristudio, Den Haag, 3 november 1999 Graag geef ik een

Nadere informatie

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren. Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent

Nadere informatie

Een tijdje terug viel er iets uit de lucht. Het waren brokstukken van een satelliet. (Af / De / Os) brokstukken vielen op de aarde.

Een tijdje terug viel er iets uit de lucht. Het waren brokstukken van een satelliet. (Af / De / Os) brokstukken vielen op de aarde. Voorbeeldtekst: Afval uit de ruimte Een tijdje terug viel er iets uit de lucht. Het waren brokstukken van een satelliet. (Af / De / Os) brokstukken vielen op de aarde. Foto: ANP In (de / van / zeg) ruimte

Nadere informatie

Armoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg?

Armoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg? Armoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg? Ruim 10% van de Nederlandse bevolking leeft in armoede. Ongeveer 7% van de kinderen in de provincie Groningen groeit op in een gezin dat

Nadere informatie

Onderhandelen met lef en liefde

Onderhandelen met lef en liefde Lodewijk van Ommeren, directeur van Bureau Zuidema, interviewt Judith Schoenmaeckers Onderhandelen met lef en liefde Dirty tricks? Judith Schoenmaeckers, commercieel directeur bij Randstad, heeft er niets

Nadere informatie