Aan de leden van de gemeenteraad van Haaksbergen,

Transcriptie

1 KADERNOTA 2015

2 Aan de leden van de gemeenteraad van Haaksbergen, In deze kadernota geven wij inzicht in de voorziene ontwikkelingen en het financieel perspectief. Wij bieden u de uitgangspunten van het te voeren beleid en de mogelijke bezuinigingen voor het opstellen van een programmabegroting 2015 en meerjarenperspectief De Kadernota 2015 markeert de start van een nieuwe raad en college. Een start met een sterk negatief financieel perspectief voor de gemeente Haaksbergen. Waar wij in de begroting 2014 voor de jaarschijf 2015 nog uitgingen van een perspectief van 0,9 miljoen negatief blijkt dit in deze kadernota te zijn opgelopen tot een negatief perspectief van 4 miljoen. Wij gaan dit negatieve perspectief ombuigen. Dit gaan wij doen met uw raad. Hiervoor zijn wij genoodzaakt met u drastische keuzes te maken. Uitgangspunt is dat we de bezuinigingsmogelijkheden zoeken in het fysieke domein en de bedrijfsvoering en niet primair in het sociale domein. In deze kadernota zetten wij de eerste stappen. In de komende maanden vullen wij de hiervoor genoemde uitgangspunten verder in. Daartoe voeren we een grondige analyse uit van onze productenraming. Daarnaast zal de nadruk de komende jaren op de drie grote transities liggen, waarbij een omvangrijk takenpakket van het rijk naar gemeenten wordt gedecentraliseerd. Het gaat om de Participatiewet, de overheveling van een deel van de taken van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) naar de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en de decentralisatie van taken op het terrein van de Jeugdzorg. Ons motto is: Wij willen een sterk Haaksbergen, dat de toekomst positief tegemoet ziet in verbinding met haar inwoners, ondernemers en instellingen. Randvoorwaarden daarbij zijn voor ons: financieel op orde, efficiënt en effectief, duidelijke regie waar het moet ondersteunend waar het kan en laagdrempelig om echt verbindend te zijn. Wij willen ambities gezamenlijk waarmaken in een interactief proces waarin inwoners, ondernemers, instellingen, raad en college allemaal een rol hebben. De financiële positie van onze gemeente noodzaakt tot ingrijpende maatregelen. De decentralisaties moeten op korte termijn zijn gerealiseerd. Er wachten ons genoeg uitdagingen die wij krachtig, energiek en verbindend aangaan! De bestuursstijl waar het college voor kiest, vraagt het nodige van de organisatie. De rollen van de raad en het college veranderen en daardoor verandert ook de rol van de ambtelijke organisatie. Wij willen naar een organisatie die interactief beleid voorbereidt, regie voert, stimuleert en ondersteunt. Functies verdwijnen en er zullen nieuwe functies ontstaan. Als een goed werkgever zullen we met deze veranderingen omgaan. Het college van burgemeester en wethouders Kadernota

3 INHOUDSOPGAVE 1. Leeswijzer Aanbieding Financieel perspectief Bezuinigingsrichtingen Bijlage: bezuinigingsrichtingen...24 Kadernota

4 1. Leeswijzer In de Aanbieding geven we onze visie op het beleid op de verschillende terreinen. We doen dit vanuit het motto van ons coalitieprogramma: krachtig, energiek en verbindend. In het hoofdstuk Financieel perspectief geven we u zowel een structureel als incidenteel meerjarig financieel perspectief. De verschillen tussen dit financiële perspectief en de programmabegroting 2014 worden inzichtelijk gemaakt en toegelicht. In het hoofdstuk Bezuinigingsrichtingen worden de mogelijkheden aangegeven om het geschetste negatieve financiële perspectief om te buigen. In lijn met het strategisch karakter van deze Kadernota beperken we ons in de toelichtingen tot ontwikkelingen met financiële effecten boven de We leggen nadrukkelijk de relatie met onze visie, die we in het volgende hoofdstuk hebben verwerkt. Kadernota

5 2. Aanbieding De gemeente Haaksbergen staat aan het begin van een nieuwe periode. Wij moeten belangrijke beslissingen nemen. Aan de ene kant gaat het erom wat voor gemeente Haaksbergen WIL zijn en aan de andere kant wat voor gemeente wij KUNNEN zijn, gezien de beschikbare financiële middelen. De gemeente krijgt meer verantwoordelijkheid voor zorg, welzijn en werk voor haar inwoners en een nieuw gemeentebestuur brengt een eigen bestuursstijl met zich mee. Dit zijn de ingrediënten die de koers bepalen voor de komende raadsperiode. Wij willen het accent verleggen van fysiek naar sociaal. Wij willen meer investeren in mensen. De financiële positie van de gemeente moet worden versterkt en dat vraagt om slimme investeringen en bezuinigingen, waarbij wij de lasten voor inwoners en bedrijven zo beperkt mogelijk willen houden. Wij willen dit sociaal en solide doen voor de toekomst, ondanks de bezuinigingen die het Rijk ons oplegt. Wij willen in deze raadsperiode bewerkstelligen dat Haaksbergen als zelfstandige gemeente kan blijven bestaan. Dat vraagt de nodige flexibiliteit en vindingrijkheid. Haaksbergen is in onze optiek te klein om alles zelf te blijven uitvoeren. Een gemeente die bestuurt, regie voert, stimuleert, ondersteunt en minder zelf uitvoert, past hierbij. Daarvoor zoeken wij samenwerkingsvormen om de kwaliteit van de dienstverlening te verhogen, kosten te besparen, onze voorzieningen beter in stand te houden en kwetsbaarheid te beperken. Veranderen gaat niet vanzelf. Veranderen vraagt inzet en betrokkenheid van iedereen. In onze contacten met gemeenteraad, inwoners (specifiek ook met jongeren), bedrijfsleven, instellingen en gemeentelijke organisatie nemen wij een open houding aan. Het gaat ons daarbij om luisteren, verbinden, vertrouwen, vernieuwen, deskundig, doelgericht, transparant en succesvol. Kortom: krachtig, energiek en verbindend! Wij moeten afwegingen maken voor het beleid voor de komende jaren. Hierbij komen vragen aan de orde als: welke ontwikkelingen stimuleren we de komende jaren? Welke taken willen of moeten wij afbouwen? Welke taken kunnen wij nog blijven uitvoeren en op welk niveau? En hoe gaan we om met de nieuwe taken die door de rijksoverheid worden overgedragen? Kunnen we ook nog inkomsten genereren? Zicht op 2015 en volgende jaren: de belangrijkste ontwikkelingen Het besturen van een gemeente vereist dat we constant keuzes maken. Keuzes die samenhangen met de taken die wij uitvoeren, maar ook keuzes die ingegeven worden door wensen binnen onze lokale samenleving. Dat geldt ook voor de komende jaren. Basis hiervoor is het coalitieprogramma Kadernota

6 Er zijn ontwikkelingen die op ons beleid van invloed zijn. Zo worden door het rijk met de drie decentralisaties extra taken op de terreinen Jeugd, Zorg en Werk aan de gemeenten opgedragen. Het is een kans en een uitdaging tegelijkertijd om concreet invulling te geven aan de beleidsvrijheid die met de decentralisatie van deze taken gepaard gaat. De exacte financiële gevolgen van de grote decentralisatieoperaties van het rijk, de overgang van de AWBZ naar de Wmo, de uitvoering van de Participatiewet en de Jeugdzorg zijn nog niet helemaal duidelijk. Wij volgen de ontwikkelingen op de voet en anticiperen hierop waar mogelijk. Wij hebben heel nadrukkelijk gekeken naar de taken die op dit moment worden uitgevoerd en ons daarbij de volgende vragen gesteld: Is het een wettelijke taak? Is het een taak die we nog moeten of willen uitvoeren? Op welk niveau moeten of willen we die taak uitvoeren? Wat is het maatschappelijk effect van deze keuze? Wat is het financieel effect van deze keuze? Blijven we nog een betrouwbare overheid als we deze keuze maken? Wij moeten, hoe pijnlijk het ook is, keuzes maken. Financiën Wij gaan sturen in plaats van corrigeren. Dit betekent dat wij een aantal stappen gaan zetten: in control komen, interne controle op orde, voeren van risicomanagement en het versterken van de het weerstandsvermogen en regie voeren. Wij hebben een beperkt budget gecreëerd voor investeringen. Wij gaan op zoek naar ruimte voor nieuw beleid. Ook hier gaan wij onze creativiteit aanspreken. In Control: een sluitende en inzichtelijke begroting Wij staan voor een grote uitdaging: wij willen onze financiële positie weer op orde krijgen en voorkomen dat wij weer te maken krijgen met preventief toezicht van de provincie. Een structureel sluitende begroting is daarvoor een eerste vereiste. Om dit te bereiken ontkomen wij niet aan bezuinigingen. Wij nemen de raad daarin op een proactieve en transparante manier mee, in deze Kadernota 2015 leggen wij uw raad mogelijke bezuinigingsrichtingen voor. De richting die uw raad meegeeft is voor ons het kader om bezuinigingen uit te werken en voor te stellen in de begroting Kadernota

7 Verder werken wij aan het verbeteren van de informatiewaarde van de begroting. Wij richten ons daarbij op het beter meetbaar maken van de doelen van ons beleid. Wij willen dit samen met de audit-commissie van de raad doen. In de programmabegroting 2015 moeten de eerste resultaten hiervan zichtbaar zijn. Interne controle Een sluitende begroting betekent niet dat wij in control zijn. Dat vraagt om een bredere aanpak. In 2013 is begonnen met het richten op procesgerichte interne controle. Daarbij controleren wij al tijdens het proces of wij de dingen goed doen, in plaats van achteraf. Bijsturen tijdens de processen is dan beter mogelijk. Een ander aspect van het meer en beter in control komen is de managementrapportage. Ook deze periodieke rapportages zijn een extra instrument om tijdig bij te kunnen sturen, in plaats van achteraf te moeten corrigeren. Risicomanagement en weerstandsvermogen De geringe algemene reserve moet versterkt worden. Daarnaast is ons weerstandsvermogen onvoldoende voor de aanwezige risico s. In aanloop naar de begroting maken wij een meerjarenherstelplan waarbij wij uiteindelijk in 2018 weer kunnen spreken van een gezonde reservepositie. Bovendien willen wij ons risicobeleid aanscherpen om risico s transparanter maar vooral beheersbaarder te maken. Algemene uitkering en Sociaal Deelfonds: de decentralisaties Na enkele jaren uitstel is 2015 het jaar waarin gemeenten ineens geconfronteerd worden met een groot aantal extra taken. De decentralisatie van deze taken heeft onder meer tot gevolg dat onze inkomsten in 2015 met zo n 7 mln. toenemen. Samen met al bestaande middelen gaat het in totaal om een bedrag van 12 mln. Zoals het er nu naar uitziet worden deze gelden de eerste drie jaar onder gebracht in een Sociaal Deelfonds. Bovendien worden de bedragen gedurende deze drie jaar geoormerkt door het rijk voor bepaalde taken. Om de raad maximaal inzicht te bieden in de beleidsmatige, organisatorische en financiële ontwikkelingen rond de drie decentralisaties stellen we voor om hiervoor in de begroting 2015 ter uitvoering van een raadsbreed door de raad aangenomen motie een apart programma voor het Sociale Domein op te nemen. Hier komen het bestaande beleid en de nieuwe taken op de terreinen Zorg, Werk en Jeugd samen. Het nieuwe beleid dat voortvloeit uit de decentralisaties volgen we in samenhang met de ontwikkelingen binnen het Sociaal Deelfonds in een aparte paragraaf. Ook andere programma overstijgende zaken rond de decentralisaties, zoals bijvoorbeeld bedrijfsvoeringaspecten, kunnen we hier monitoren. Regievoeren Wij willen naar een meer regie voerende organisatie. De uitvoering laten wij daarbij meer aan derden over. De decentralisatie van taken op de gebieden Jeugd, Zorg en Werk versterkt deze ontwikkeling. Deze keuze betekent ook dat wij ons beleid richting organisaties waarmee wij samenwerken moeten aanscherpen. Een verbetering van de paragraaf verbonden partijen zien wij in die ontwikkeling als een noodzakelijke stap. Kadernota

8 Maatschappelijke ontwikkeling Sociaal Domein Wij vinden het van groot belang om problemen te voorkomen en, als dat niet lukt, om deze zo vroeg mogelijk te signaleren. Daarom versterken wij de preventie en vroegsignalering. Tevens zetten wij extra in op nazorg, als preventieve maatregel, om terugval te verminderen/voorkomen. Op 1 januari 2015 worden wij op grond van de Participatiewet, de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet verantwoordelijk voor een groot aantal nieuwe taken. Samen met taken op deze en aanpalende beleidsterreinen beslaat het sociaal domein per 2015 ongeveer 22 miljoen. Dit is inclusief de 7 mln. die wij voor de nieuwe taken via het Sociaal Deelfonds ontvangen. Het sociaal domein zoals wij dat hier bedoelen is breder dan het hiervoor genoemde Sociaal Deelfonds, dat zich beperkt tot de nieuwe geldstromen die met de drie decentralisaties gemoeid zijn. De gelden voor 2015 voor de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet zijn in de meicirculaire 2014 bekend gemaakt. De gelden voor de Participatiewet zijn nog niet bekend. Dit geldt ook voor de eventuele effecten voor onze gemeente van de objectieve verdeelmodellen die gelden voor de nieuwe WMO en de Jeugdwet. Het grootste deel van het budget voor de nieuwe taken zetten wij rechtstreeks in voor ondersteuning aan onze inwoners. Dit betreft zowel de algemene voorzieningen, dat wil zeggen algemeen beschikbare en voor iedere inwoner vrij toegankelijke voorzieningen zoals het algemeen maatschappelijk werk en het jongeren- en ouderenwerk, als maatwerkvoorzieningen, dat wil zeggen individuele vormen van ondersteuning. In regionaal verband werken wij, op het gebied van de Wmo en de Jeugdwet, samen met de gemeenten in Twente onder de noemer Samen14. Voor een deel van de nieuwe taken op het gebied van Jeugd geldt dat het Rijk ons verplicht regionaal samen te werken. Het uitgangspunt van de regionale samenwerking is lokaal wat lokaal kan, regionaal wat moet of waar dat efficiënt en effectief is. Armoedebeleid Voor het tegengaan van armoede geldt dat inwoners een eigen verantwoordelijkheid hebben. De gemeente is een vangnet voor degenen die deze verantwoordelijkheid niet kunnen nemen en niet op hun omgeving kunnen terugvallen. Wij vinden het belangrijk dat inwoners die onze steun nodig hebben, actief en persoonlijk worden benaderd. Voorlichten en begeleiden van inwoners en ook van instellingen die hier actief bij betrokken zijn, is een specifiek aandachtspunt in onze visie. Hierbij geldt dat wij de budgetten die wij krijgen van het Rijk ter bestrijding van armoede, specifiek koppelen aan deze voorzieningen. Het Rijk stelt hiervoor extra middelen beschikbaar, die wij willen inzetten om mensen met een laag inkomen en/of schulden actief te ondersteunen. Voor Haaksbergen is er vanaf 2015 ongeveer beschikbaar, hetgeen wij willen toevoegen aan het budget bijzondere bijstand. Kadernota

9 Passend onderwijs Met de invoering van Passend Onderwijs per 1 augustus 2014 krijgen scholen een zorgplicht. Dat betekent dat zij de verantwoordelijkheid krijgen om alle leerlingen een passende onderwijsplek te bieden. Passend Onderwijs heeft gevolgen voor het gemeentelijk beleid op het gebied van onderwijshuisvesting en leerlingenvervoer. De Wet passend onderwijs vraagt om een goede afstemming en samenwerking tussen gemeenten, verantwoordelijk voor de jeugdzorg, en regionale samenwerkingsverbanden, verantwoordelijk voor passend onderwijs. Een goede samenwerking tussen onderwijs en (jeugd)zorg draagt er aan bij om kinderen en jongeren te ondersteunen bij het opgroeien, hun ouders te ondersteunen bij het opvoeden en elk kind zo passend mogelijk onderwijs te bieden. Herschikking schoolgebouwen In dit kader heeft een onderzoek herschikking schoollocaties plaatsgevonden. Bij de uitwerking van het haalbaarheidsonderzoek wordt duidelijk welke locaties vrij zullen komen en de herontwikkelingsmogelijkheden van die locaties worden dan nader onderzocht. Voor elke locatie is wel al globaal in beeld gebracht welke mogelijkheden op het gebied van woningbouw er zijn. Om de aanbevelingen uit dit onderzoek op te volgen, is een voorbereidingskrediet nodig van om de voorbereiding te kunnen bekostigen. Voorbereidingskosten zijn onder meer kosten voor herziening van het bestemmingsplan, technische onderzoekskosten, architect kosten e.d. Voor 2016 en de jaren daarna zal een uitvoeringskrediet nodig zijn. Mogelijk dat we vanaf 2016, afhankelijk van ontwikkelingskeuzes die worden gemaakt, op enkele gemeentepanden moeten afboeken. In de uitwerking van het haalbaarheidsonderzoek naar de herschikking van schoollocaties kijken we ook naar de mogelijkheden van het realiseren van een kindcentrum of kindcentra. Gemeenten hebben een zorgplicht als het gaat om de huisvesting van scholen en ontvangen daarvoor een vergoeding via het gemeentefonds. Tot bekostigen gemeentebesturen het onderhoud van de schoolgebouwen aan de buitenkant. Vanaf ligt de (financiële) verantwoordelijkheid niet meer bij de gemeente maar bij de schoolbesturen. Voor de te handhaven scholen in het kader van de herschikking is vastgelegd dat de gemeente bij de aanvragen wel rekening houdt met achterstallig onderhoud en onderhoudsaanvragen welke nog niet zijn gehonoreerd in afwachting van de haalbaarheidsstudie. De Wilder Wij zien zwembad De Wilder als waardevolle voorziening met een maatschappelijke betekenis. De Wilder vervult verschillende functies op het gebied van recreatie en gezondheid. Ons doel is De Wilder, haar lokale en regionale functie en haar maatschappelijke betekenis op een financieel verantwoorde manier te behouden. Kadernota

10 Met dit als uitgangspunt zijn wij van mening dat het huidige traject onvoldoende basis is om een zorgvuldig besluit te nemen over de toekomst van De Wilder. Rekening houdend met de lopende onderhandelingen willen wij andere opties nader onderzocht hebben, waaronder overdracht aan een stichting of sportbedrijf. Wij vinden het van belang dat definitieve besluitvorming over de toekomst van De Wilder uiterlijk in 2015 plaatsvindt. Deze besluitvorming toetsen wij op financiële, inhoudelijke en maatschappelijke effecten. In de kadernota is rekening gehouden met de extra bijdrage naar aanleiding van de meest gunstige bieding uit de marktoriëntatie, in afwachting van de uitkomst van het verdere onderzoek. Ruimtelijke Ontwikkeling Groene Kwaliteitsgemeente In de vastgestelde Structuurvisie 2030 hebben wij de ambitie uitgesproken om in 2030 de groenste gemeente van Twente te zijn. Wij onderzoeken voor de verschillende deelgebieden wat de mogelijkheden hiervoor zijn. Belangrijk hierbij is de realisering van de nieuwe N18. Door de realisering van de nieuwe N18 wijzigt de ruimtelijke structuur van Haaksbergen en ontstaan er kansen voor het versterken van de groenstructuren in de deelgebieden. Dit doen we door in te zetten op behoud van openbaar groen en daar toekomstbestendig groen te planten en te beheren. Binnen het openbaar groen richten we verder verschillende kwaliteitsniveaus in. Het beheer wordt daarop aangepast. Openbaar groen dat wij kunnen afstaan door verkoop of verhuur aan particulieren of bedrijven zetten wij verder door in 2015 en daarna. Aantrekkelijk centrum In 2014 hebben is extra geld geïnvesteerd in het aantrekkelijk maken van het centrum. Deze lijn willen wij voortzetten. Hierbij zal de nadruk liggen op het groen en aantrekkelijk maken van het centrum, o.a. door op korte termijn een groene kwaliteitsimpuls te geven door het aan te kleden met meer bomen, bloeiende planten en duurzaam straatmeubilair. De komende maanden onderzoeken we verder welke investeringen het meest noodzakelijk zijn en welke budgetten hiervoor beschikbaar moeten zijn de komende jaren. Wij zijn ons ervan bewust dat wij ons niet alleen moeten richten op de kwaliteit van de openbare ruimte, maar ook de samenwerking moeten onderzoeken met pandeigenaren/ondernemers. Wij willen samen met de ondernemers en andere partners onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om een gevelfonds op te richten. De komende periode onderzoeken wij hoe een dergelijk fonds er uitziet en hoe dit fonds gefinancierd kan worden. Om het centrum in Haaksbergen verder te ontwikkelen is het van het belang dat de gaten in het centrum worden opgevuld. Deze opvulling zal afhankelijk van de manier waarop een investering vragen. Kadernota

11 Gebiedsvisie Twentse Kracht: Groene Metropool Twente De gebiedsvisie Twentse Kracht: Groene Metropool Twente is een visie over Twente, waarin stad en platteland als eenheid worden beschouwd, waar Twente als één economie en als één sociale eenheid wordt beschouwd. De versterking tussen stad en platteland is een succesfactor voor de Economische Motor Twente. Twente onderscheidt zich als kennisregio in het groen. De grondgedachte van de gebiedsvisie sluit aan bij de Economische Motor Twente. Vanuit dit gezichtspunt is een aantal concrete thema's te noemen uit de gebiedsvisie Twentse Kracht: Groene Metropool Twente, die aansluiten bij de Economische Motor Twente en die dus voor geheel Twente van groot belang zijn. In de gebiedsvisie worden de volgende economische kansen vermeld: 1. Toeristische ontwikkeling van Twente, in relatie met Duitsland 2. De economische potentie van glasvezel in het landelijk gebied 3. Wonen en werken in het landelijk gebied 4. Biobased economie Wij sluiten aan op de gebiedsvisie Twentse Kracht: Groene Metropool Twente en geven uitvoering aan het bijbehorende uitvoeringsprogramma In de komende periode bepalen wij aan welke projecten of programmaonderdelen de gemeente Haaksbergen deelneemt. Om mee te kunnen doen aan de uitvoering van de gebiedsvisie is er gemeentelijke cofinanciering noodzakelijk. Startersleningen Wij vinden het belangrijk om starters op de woningmarkt meer kansen te kunnen bieden. Sinds medio 2013 verstrekken wij weer startersleningen. Vanwege de vraag naar deze leningen hebben wij dit in 2014 verder gecontinueerd en willen we hier ook in 2015 mee verder gaan. Wij gaan ook andere wegen inslaan en innovatieve instrumenten inzetten om meer woningen voor starters in deze raadsperiode te realiseren. Bestuur en Organisatie Raadswisseling De wisselingen naar aanleiding van de verkiezingen van 19 maart 2014 brengen voor de komende jaren kosten met zich mee. Het gaat hierbij om een extra wethouder, wachtgelden en pensioenopbouw voor (oud)wethouders, wachtgeld voor raadsleden en verstrekking van voorzieningen. Kadernota

12 Visie op Bestuur en Organisatie De bestuursstijl waar het college voor kiest vraagt het nodige van de organisatie. De rollen van de raad en het college veranderen en daardoor verandert ook de rol van de ambtelijke organisatie. Wij stellen een visie op Bestuur en Organisatie op, waarin wij aangeven dat wij toe willen naar een organisatie die interactief beleid voorbereidt, regie voert, stimuleert en ondersteunt. Functies verdwijnen en nieuwe functies ontstaan. Gevolgen voor de medewerkers Een heroriëntatie op taken en inzet van middelen, betekent ook een heroriëntatie op de medewerkers: in kwalitatieve en kwantitatieve zin. Aan welke eisen moeten de medewerkers voldoen om vorm en inhoud te geven aan de rol van de gemeente als regisseur? Wat is er voor nodig om de medewerkers hiertoe in staat te stellen? Voor de begroting 2015 komen wij met concrete voorstellen, hoe wij hier als goed werkgever mee om willen gaan. Interactieve beleidsvorming De kloof tussen gemeente en inwoners moet worden gedicht en draagvlak voor waar wij als gemeente mee bezig zijn moet worden vergroot. Daarom vragen wij inwoners, ondernemers en organisaties in een zo vroeg mogelijk stadium mee te denken over nog te maken beleid. Dat willen wij doen door op een open manier met elkaar van gedachten te wisselen. Dat is wat wij verstaan onder interactieve beleidsvorming. Ons uitgangspunt is dat er meer contact en interactie met inwoners, ondernemers en organisaties moet zijn. De hoeveelheid invloed en de rol van de betrokken groep moet vooraf helder zijn. Regionale samenwerking Wij willen bewerkstelligen dat Haaksbergen in de toekomst een zelfstandige gemeente blijft. Daarvoor is flexibiliteit en vindingrijkheid nodig. Een gemeente voert regie, stimuleert, ondersteunt en voert minder zelf uit. De betrokkenheid van inwoners, bedrijven en instellingen is van groot belang en wordt waar dat mogelijk is ten volle benut. Samenwerkingsvormen zijn nodig voor de juiste kwaliteit van dienstverlening, kostenbesparing, het op niveau houden van de voorzieningen en beperking van de kwetsbaarheid. Regionale samenwerking is van groot belang, waarbij wij een actieve rol willen spelen binnen diverse samenwerkingsvormen. Kadernota

13 Wij gaan ons ten volle inzetten op samenwerking in regionaal verband. Ook binnen het college zijn hierover werkafspraken gemaakt. Binnen de Regio Twente wordt in de loop van 2014, met het doel te starten per 1 januari 2015, werk gemaakt van de heroriëntatie op de regionale samenwerking. Een heroriëntatie die de afgelopen 1½ jaar heeft opgeleverd dat de invloed van de gemeenteraden op hoofdonderwerpen moet worden vergroot en de portefeuillehouders meer een leidende positie moeten krijgen. Wij blijven ons actief opstellen in deze discussie en de uitwerking. Bedrijfsvoering Voor het facilitair beheer van het gemeentehuis en ICT doen wij alleen noodzakelijke investeringen, bijvoorbeeld vanwege ARBO of andere wettelijke eisen, dan wel uit noodzaak voor een goede bedrijfsvoering. Ook hier kijken wij naar de mogelijkheden van samenwerking voor inkoop of gebruik met andere gemeenten. Kadernota

14 3. Financieel perspectief De basis voor de actualisatie van het meerjarenperspectief in deze Kadernota is het meerjarenperspectief uit de begroting Het bijgestelde financieel perspectief ziet er als volgt uit: Kadernota

15 Onze financiële positie noodzaakt ons tot voorzichtigheid in de realisatie van nieuw beleid. Daarom ligt onze focus eerst en vooral bij de implementatie van het beleid dat voortvloeit uit de decentralisatie van taken op de gebieden Jeugd, Zorg en Werk. Verder zien wij dat continuering van het bestaande beleid tot extra kosten leidt voor Zwembad de Wilder en de uitvoering van de Bijstand. Verder zien we een structurele daling van de inkomsten uit leges van bouwvergunningen. Ad 1: Toelichting effecten decentralisaties De raad heeft voor de decentralisaties op de terreinen Jeugd, Zorg en Werk inmiddels het nodige beleid vastgesteld. Op basis van de tot nu toe beschikbare informatie hebben we in ieder geval de financiële effecten van de decentralisaties voor Jeugd en Zorg doorgerekend. De effecten zijn in bovenstaand perspectief verwerkt. In de aanbieding hebben we al aangegeven dat het rijk op dit moment kiest voor het instellen voor een Sociaal Deelfonds. Daarbij worden de beschikbare middelen binnen dit Sociaal Deelfonds geoormerkt. Op dit moment constateren we dat de geschatte kosten in ieder geval hoger zijn dan de inkomsten die we via het Sociaal Deelfonds ontvangen. De onlangs verschenen meicirculaire heeft ons meer duidelijkheid verschaft over de financiële kaders voor de transities op de terreinen Jeugd en Zorg. Over het financiële kader voor de transitie op het terrein Werk, de nieuwe Participatiewet, ontvangen we in een later stadium de noodzakelijke informatie. Nog voor de behandeling van de Kadernota 2015 informeren wij de raad over de effecten van de op 29 mei 2014 ontvangen meicirculaire Wel zijn waar mogelijk de in de meicirculaire gehanteerde uitgangspunten verwerkt in deze Kadernota Ad C: Post onvoorzien decentralisaties naar incidenteel In de doorrekening van de financiële effecten van de decentralisaties houden we ook rekening met een post onvoorzien. Deze post is een inschatting van het bedrag dat benodigd is voor posten die nu nog moeilijk of niet te voorzien zijn. Bovendien is niet alle beschikbare informatie voor de nieuwe taken beschikbaar of compleet. We kunnen op dit moment moeilijk inschatten of deze kosten structureel of incidenteel zijn. We gaan er op dit moment van uit dat het karakter van de kosten voornamelijk incidenteel van aard is. Met de kennis van nu willen we de post onvoorzien inzetten voor aanloopkosten en voor extra kosten die we moeten maken om oude afspraken in het beleid te kunnen borgen. Daarom worden deze kosten overgeheveld van het onderdeel structureel naar incidenteel: verderop in het overzicht. Hierdoor ontstaat er een juist inzicht in de hoogte van het verwachte structurele en incidentele perspectief. Kadernota

16 Toelichting voorziene ontwikkelingen Ad 2: Algemene uitkering De decembercirculaire 2013 is de basis geweest voor de doorrekening van onze algemene uitkering. Het perspectief wordt nadelig beïnvloed omdat in de decembercirculaire de meerjarige effecten van de bezuinigingen van het rijk en de vertaling daarvan in het herfstakkoord zijn verwerkt. Dit leidt tot een extra tekort van in 2015, en loopt op tot meer dan in Ad 3: Afschrijvingen De staat van investeringen en de planning van de nog uit te voeren kredieten is geactualiseerd, met een geringe bijstelling in 2015 tot gevolg. Voor de jaren hebben we in het perspectief een jaarlijkse stelpost van opgenomen voor de afschrijving van nieuwe investeringen. In de praktijk betekent dit dat we gemiddeld elk jaar voor een bedrag van ongeveer aan nieuwe investeringen kunnen uitvoeren. Ad 4: Inflatiecorrectie De afgelopen jaren is er geen rekening gehouden met de kosten van inflatie van de budgetten. In feite is dit een extra bezuiniging. Voor een reëel begrotingsbeeld houden wij vanaf nu weer rekening met de inflatie op basis van prijs overheidsconsumptie, netto materieel (IMOC). Dit is de gemiddelde stijging van de prijzen van de netto materiele consumptie van de collectieve sector. Ook het rijk hanteert in de meicirculaire 2014 deze percentages. Daarom houden we de komende jaren rekening met een inflatiepercentage van 1,5%. In het meerjarenperspectief nemen wij voor de kosten van inflatie een jaarlijkse structurele cumulatieve post op van Ad 5: Loonontwikkeling De voorbije jaren hebben we in lijn met de afspraken op rijksniveau de nullijn aangehouden voor de CAO-loonontwikkeling. Voor de komende jaren verwachten we op basis van de huidige stand van de Cao-bespreking tot een geringe loonsverhoging. Vooralsnog gaan we uit van een loonsverhoging van 1%. Voor 2015 houden we daarbij alvast rekening met de structureel doorwerkende effecten vanuit Daarom is voor 2015 geen , maar opgenomen. Ad 6: Inflatiecorrectie leges en belastingen Het perspectief zoals de raad dat in de begroting 2014 heeft vastgesteld loopt tot De jaarschijf 2018 moet nog worden aangevuld met een bedrag voor de reguliere inflatiecorrectie voor leges en belastingen. Omdat de verwachte inflatie de komende jaren 1,5% is en we in de begroting 2014 nog uitgingen van 2% houden we in het perspectief rekening met dit nadelig effect. Ad 7: Kosten extra wethouder Haaksbergen heeft inmiddels een nieuwe college. Gekozen is niet voor drie maar voor vier wethouders. Het structurele effect van de vierde wethouder is hier verwerkt. Kadernota

17 Ad 8: Korting integratie uitkering Wmo Het rijk heeft de integratie uitkering WMO in 2015 gekort met Het oorspronkelijke budget was voldoende om ons beleid mee uit te voeren. Het restant van het budget is de afgelopen jaren in de algemene middelen opgenomen en vervolgens organisatiebreed ingezet (niet gerelateerd aan de WMO). De gekantelde werkwijze zorgt voor minder uitgaven waardoor de korting op het budget vanuit het Rijk kan worden opgevangen en er voldoende middelen zijn voor de uitvoering van ons beleid (huishoudelijke hulp). De korting treft daardoor vooral het gedeelte van het budget dat voorheen organisatie breed werd ingezet. Daarom wordt deze korting ook organisatiebreed opgevangen. Toelichting overige ontwikkelingen Ad 9: P&O stelpost De huidige uitgaven aan personele lasten zijn hoger dan wat in de begroting is opgenomen. In de 1 e berap 2014 zijn de verwachte hogere lasten In hoeverre dit een structureel karakter heeft wordt nog nader onderzocht. Dit structurele deel zal het perspectief van 2015 verder negatief maken. Vooralsnog wordt aangenomen dat zonder aanvullende maatregelen- dit overwegend een structureel karakter hebben. Daarom is deze post structureel in het meerjarenperspectief verwerkt. Ad 10: Verzelfstandiging de Wilder Het in het perspectief opgenomen effect is de extra bijdrage naar aanleiding van de meest gunstige bieding uit de marktoriëntatie. Bij het ontstaan van het voornemen het zwembad op afstand te zetten is uitgegaan van een groter voordelig effect. In de begroting is het verwachte voordeel verwerkt (meerjarenperspectief) en daarna niet gewijzigd, in afwachting van de uitkomst van de marktoriëntatie. Ad 11: WWB Naar verwachting loopt het aantal WWB-ers nog verder op door externe, niet beïnvloedbare ontwikkelingen. Hierdoor stijgen de uitgaven. Het budget dat door het Rijk beschikbaar wordt gesteld, wijzigt bovendien in 2015 door een nieuw verdeelmodel. De exacte gevolgen daarvan worden in het najaar verwacht en verwerken deze in de begroting. Ad 12: Bijzondere bijstand Wij gaan de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen voor bijzondere bijstand vanaf 2015 daadwerkelijk koppelen aan dit beleid, hetgeen in 2013 en 2014 niet is gebeurd. Hierdoor zal vanaf 2015 geen sprake meer zijn van tekorten op bijzondere bijstand. Ad 13: Vergunningen De laatste jaren zien we door het stilvallen van de woningmarkt én het verruimen van regelgeving dat onze inkomsten uit de leges op bouwvergunningen steeds verder dalen. Vanaf volgend jaar verlagen we daarom de raming met tot een bedrag van Kadernota

18 Ad 14: Participatie In het kader van de decentralisatie van taken van het rijk naar gemeenten op het gebied van werk worden de regels én de budgetten voor re-integratie en sociale werkvoorziening gewijzigd. Op dit moment houden we op basis van ons meerjarenperspectief én de begroting van Hameland nog rekening met een klein voordeel in Dit voordeel slaat in 2017 om in een nadeel dat oploopt tot Zodra meer duidelijk is over de contouren van de nieuwe Participatiewet zoeken we naar mogelijkheden om dit tekort terug te brengen. Ad 15: Afschaffen betaald parkeren Ons coalitieprogramma is duidelijk: we streven naar een autoluw centrum, waarbij we het betaald parkeren afschaffen en meer blauwe zones creëren. In 2015 treffen we hiervoor de voorbereiding. Vanaf 2016 willen we dit gerealiseerd hebben. In het meerjarenperspectief houden we daarom rekening met het wegvallen van de inkomsten uit betaald parkeren. Ad 16: Wachtgeld wethouders Na de gemeenteraadsverkiezingen hebben we een compleet nieuw college gekregen. De vertrokken wethouders hebben recht op wachtgeld. Met het incidentele effect hiervan houden we in het perspectief rekening. Kadernota

19 Toelichting uitgangspunten meerjarenperspectief Looncompensatie In het nu voorliggende perspectief houden we voor de jaren rekening met een stijging van de Cao-lonen met 1%. In de begroting 2014 hanteerden we nog de nullijn. Prijscompensatie In het perspectief is een jaarlijkse structurele stelpost opgenomen van voor prijsinflatie, afgeleid van een inflatiepercentage van 1,5%. Omslagpercentage Voor deze Kadernota hanteren we hetzelfde renteomslagpercentage als in de begroting 2014: 3,25%. We actualiseren dit percentage in de begroting Belastingen en heffingen Voor deze Kadernota wordt voor de verhoging van de belastingen en heffingen uitgegaan van het inflatiepercentage van 1,5% dat we ook voor onze uitgaven hanteren. Dit is gebaseerd op de uitgangspunten die gehanteerd zijn in de meicirculaire 2014 voor het gemeentefonds. Ontwikkeling woonlasten De OZB stijgt jaarlijks met het inflatie percentage. Ook de afvalstoffenheffing stijgt de komende jaren met niet meer dan het inflatiepercentage. De rioolbelasting zal overeenkomstig het raadsbesluit van 18 december 2013 in 2015 en 2016 worden verhoogd met 9,3%. De voorgenomen evaluatie van het GRP (Gemeentelijk Rioleringsplan) kan nog tot wijzigingen leiden van de tarieven in 2015 en Vanaf 2017 is er een nieuw GRP van toepassing waar de nieuwe tarieven in worden bepaald. Gemeentefondsuitkering De in het perspectief in deze kadernota opgenomen gemeentefondsuitkering is gebaseerd op de decembercirculaire De in de begroting 2015 opgenomen gemeentefondsuitkering wordt gebaseerd op de meicirculaire Onvoorzien In de begroting 2014 en meerjarenperspectief ramen we jaarlijks een bedrag van voor de kosten van onvoorziene ontwikkelingen. De raad besluit over de aanwending van deze post. Investeringen, afschrijvingen en rentetoerekening Op de investeringen is de nieuwe, in december 2012 vastgestelde Financiële Verordening van toepassing. De afschrijving en rentetoerekening starten op 1 januari van het jaar ná afronding en/of ingebruikname van een actief. De rente berekenen we over de boekwaarde per 1 januari. Kadernota

20 Verloop reserves In aanvulling op het meerjarenperspectief geven we ook nog het meerjarig inzicht in het verloop van onze reserves. De reserves vormen het belangrijkste onderdeel van ons weerstandsvermogen: het vermogen om risico s te kunnen opvangen. Na de afwaardering van de boekwaarde van de grondexploitaties is onze reservepositie gering van omvang. In kwalitatieve zin hebben we al in de rekening 2013 geconstateerd dat met een weerstandsratio van 0,7 ons weerstandvermogen als onvoldoende moet worden gekwalificeerd. In kwantitatieve zin voldoet de omvang van onze algemene reserve nog wel aan de eis dat de algemene reserve minimaal 5% van de algemene uitkering omvat. Inclusief de extra inkomsten die wij via het sociale deelfonds ontvangen komt de minimale norm op 1,35 mln. We willen samen met de raad een meerjarig herstelplan opstellen om onze reservepositie en ons weerstandsvermogen weer op orde te krijgen. In onderstaande tabel is het meerjarig verloop van de reserves weergegeven. De gevolgen van de bestemming van het rekeningresultaat 2013 zijn hier in verwerkt. Toelichting: In dit meerjarig verloop van de reserves hebben we al rekening gehouden met de ontwikkelingen rond de Wilder. Het overdragen van de Wilder aan een externe marktpartij betekent dat we de boekwaarde moeten afwaarderen: totaal In deze opzet is de afboeking van de boekwaarde van het gebouwbeheerplan van gedekt via de reserve "onderhoud gemeentelijke panden". De afwaardering van de resterende boekwaarde ( ) moet dan gedekt worden door een onttrekking aan de algemene reserve. Hiermee komt de algemene reserve per op een stand van Kadernota