Incidentie, risicofactoren en preventie van loopgerelateerde letsels bij lange afstandslopers: een systematische review.
|
|
- Petra Cools
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Arenberggebouw Arenbergstraat Brussel Tel: Fax: Incidentie, risicofactoren en preventie van loopgerelateerde letsels bij lange afstandslopers: een systematische review. AUTEUR(S) TONOLI C., CUMPS E., AERTS I., VERHAGEN E., MEEUSEN R. REDACTEUR VERBEIREN K. INSTITUUT Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie ABSTRACT Daar er tot op heden nog geen systematische review bestaat over de epidemiologie, risicofactoren en preventieve maatregelen omtrent letsels bij langeafstandslopers, werd een systematische review ontwikkeld met behulp van drie elektronische databases. Data werden gepooled om zo eenduidige resultaten weer te kunnen geven op de verschillende loopniveaus. Letselincidenties variëren tussen 0,1% en 2,6% letsels per week, waarbij beginnende langeafstandslopers de hoogste letselincidentie vertonen en veldlopers de laagste. De meest voorkomende letsels bij langeafstandslopers zijn achillespeestendinopathieën, Iliotibiaal Band Frictie Syndroom (ITBS) en Mediaal Tibiaal Stress Syndroom (MTSS). De meest voorkomende risicofactoren om een letsel op te lopen als langeafstandsloper zijn leeftijd, geslacht, loopervaring en letselgeschiedenis. Slechts één preventieve maatregel werd significant bevonden: het gebruik van steunzolen ter preventie van stressfracturen en MTSS. De meeste vooropgestelde preventieve maatregelen missen evidence based bewijsmateriaal van (non-)gerandomiseerde klinische trials. Sleutelwoorden lopen, letsels, epidemiologie Datum 01/01/2013 Extra bronnen Contactadres zie bronnenlijst katelijne.verbeiren@vub.ac.be Disclaimer: Het hierna bijgevoegde product mag enkel voor persoonlijk gebruik worden gedupliceerd. Indien men dit wenst te dupliceren of te gebruiken in eigen werk, moet de bovenvermelde contactpersoon steeds verwittigd worden. Verder is een correcte bronvermelding altijd verplicht.
2 Incidentie, risicofactoren en preventie van loopgerelateerde letsels bij lange afstandslopers: een systematische review. TONOLI C., CUMPS E., AERTS I., VERHAGEN E., MEEUSEN R. Vrije Universiteit Brussel Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie INLEIDING Lopen is één van de populairste sporten ter wereld en wint nog steeds aan populariteit. Ondanks alle gezondheidsbevorderende effecten die toegeschreven worden aan langeafstandslopen, mogen we ook de negatieve effecten zoals loopblessures niet ontkennen. Een loopgerelateerd letsel (LGL) gaat gepaard met hoge socio-economische kosten en kan ervoor zorgen dat de atleet een hele tijd moet stoppen met lopen. Daar komt nog bij dat de negatieve ervaringen die een LGL veroorzaakt een grote invloed kunnen hebben op het latere fysiek actieve gedrag van de loper. Dit gaat zelfs zo ver dat een opeenstapeling van letsels tijdens een trainingsprogramma voor beginnende lopers dikwijls geassocieerd wordt met het mislukken van het opbouwen van een fysiek actieve levensstijl 1. Zowel de prevalentie 1 als de incidentie 2 van LGL tonen aan dat preventie een significant effect kan hebben. Er is dus duidelijk nood aan preventieve inspanningen om LGL te voorkomen. Toch merken we dat het implementeren van preventie bijzonder traag vordert 2. Verder lijkt onderzoek erop te wijzen dat er binnen een grote populatie meerdere subgroepen zijn met verschillende risico s op of gevoeligheid voor letsels. Verschillende studies rapporteerden al over incidentie, lokalisatie, -type en mogelijke risicofactoren voor LGL. Deze data werden echter nog nooit geklasseerd volgens loopniveau. Er bestaat ook geen systematisch overzicht wat LGL betreft. Het doel van deze studie is dan ook om alle bestaande data over het voorkomen, de etiologie en de preventie van LGL te verzamelen en er een systematische analyse van te maken. Dit om uiteindelijk te komen tot een duidelijk overzicht en een verbeterde implementatie van letselpreventie bij lopers per loopniveau. MATERIAAL EN METHODES ONDERZOEKSSTRATEGIE. We voerden een systematische review uit en zochten daarvoor in drie verschillende elektronische databanken: Pubmed, ISI Web of Knowledge en Sportdiscus. CRITERIA VOOR IN- EN EXCLUSIE. Het originele onderzoek moest data bevatten over LGL (epidemiologie, etiologie, risicofactoren of preventie). De artikels moesten Nederlands-, Frans- of Engelstalig zijn en gepubliceerd na 1998 tot 30 maart Er werd geen rekening gehouden met studies naar de behandeling van loopblessures, noch met dierstudies en studies met betrekking op 1 persoon of 1 ongeval. DATAPOOLING EN HETEROGENITEIT. Afhankelijk van de heterogeniteit van de studies werden de data samen genomen. De studies moesten daarvoor vergelijkbaar zijn wat betreft onderzoeksgroep, loopniveau, letsels en studie-opzet. 1 het aantal gekwetsten of letsels in een populatie op een gegeven moment 2 het aantal nieuwe gevallen van een bepaald letsel in een bepaalde tijdsperiode in een bepaalde risicopopulatie
3 RESULTATEN INCIDENTIE VAN LETSELS INCLUSIE VAN LITERATUUR. De zoektocht in de drie databanken leverde 18 mogelijke originele artikels op en drie reviews. Na het overlopen van de referentielijsten van de drie reviews, werden nog twee papers opgenomen in dit onderzoek. Tenslotte werd ook nog een manuscript in opmaak opgenomen 6. Na de kwaliteitscontrole werden twee studies uitgesloten, waardoor we op een uiteindelijk totaal kwamen van de 19 studies waarop deze review gebaseerd is 1, INCIDENTIE VAN LETSELS. Figuur 1 toont de samengenomen LGL incidentiegraad voor verschillende loopniveaus. LGL kwamen het meest voor bij beginnende lopers, het minst bij veldlopers. Daartussen vielen de ander loopdisciplines met een gemiddeld voorkomen van LGL. 1. De meest voorkomende risicofactoren over de verschillende loopniveaus waren leeftijd, loopgeschiedenis en letselgeschiedenis. PREVENTIE INCLUSIE VAN LITERATUUR. In onze zoektocht naar studies over de preventie tegen LGL vonden we 255 studies. Op basis van abstracts en titels weerhielden we slechts negen studies. Uit de referentielijsten van deze studies werden daarbovenop nog zeven originele onderzoeksartikels weerhouden die evenwel niet enkel over langeafstandslopen handelden, en één systematische review 28. Één artikel werd nog geschrapt wegens niet kwalitatief genoeg. Figuur 2. Verdeling van de drie meest gerapporteerde letsels lokalisaties per loopniveau. Figuur 1. Voorkomen van letsels per loopniveau. * = significant. LOCALISATIE EN TYPE VAN LETSELS. De plaats waar de meeste letsels voorkwamen en het type letsel varieerde afhankelijk van het loopniveau. Over het algemeen kwamen letsels het meest voor ter hoogte van het onderbeen, de knie en de enkel en voet (figuur 2). Wanneer we naar de diagnoses van LGL kijken, zien we gelijkaardige resultaten: achillestendinopathieën staan op een eerste plaats, gevolgd door iliotibiaal bandfrictiesyndroom (ITBS) en mediaal tibiaal stresssyndroom (MTSS); beter gekend als shin splints of scheenbeenvliesontsteking 1,6-21. PREVENTIE. De enige significante preventiemaatregel was het gebruik van aangepaste schoenzolen in de preventie van MTSS en stress-fracturen. De meeste preventiestrategieën die in de literatuur werden voorgesteld, zijn niet voldoende wetenschappelijk bewezen of onvoldoende onderzocht. Daarom raden we aan om volgende strategieën verder te onderzoeken: - Opwarmingssessies - Verschillende stretchprogramma s, specifiek voor lopers - Core stability oefenprogramma s - Oefenprogramma s op heupabductie om ITBS te voorkomen - Het corrigeren van mogelijke risicofactoren (zie tabel 1) m.b.v. oefenprogramma s RISICOFACTOREN. De intrinsieke en extrinsieke risicofactoren per loopniveau werden opgelijst in tabel
4 Tabel 1. Risicofactoren per loopniveau (BMI = body mass index, Y = jaar, WK = week, # = aantal)
5 BESPREKING Het poolen van de data resulteerde in letselincidenties tussen 0,1 en 2,6%. De letsels die het meest voorkwamen bij langeafstandslopers bleken achillespeestendinopathieën, Iliotibiaal Band Frictie Syndroom (ITBS) en Mediaal Tibiaal Stress Syndroom (MTSS). RECHTVAARDIGING VOOR EXCLUSIE. Voor deze review hebben we enkel gebruik gemaakt van artikels van maximum 10 jaar oud. Hierdoor bestaat de kans dat we kwaliteitsvolle artikels die (iets) ouder zijn uitgesloten hebben. We kunnen deze keuze rechtvaardigen aangezien er de laatste tien jaar enorm veel verandering en vooruitgang is geboekt. Zo zijn bijvoorbeeld de atletiekpistes waarop er gelopen wordt enorm geëvolueerd. Onderzoek 30 wijst uit dat een atletiekpiste met polyurethaan ( tartan-piste ) als bovenlaag beter schokken absorbeert dan een piste met synthetisch rubber als bovenlaag. De laatste jaren werden bijgevolg alle pistes vervangen door tartan atletiekpistes en sinds 2007 is polyurethaan dan ook de standaard bovenlaag voor alle atletiekpistes. Een ander type van piste is de Finse piste, die overgekomen is uit Scandinavië. De bovenlaag van een Finse piste bestaat uit zachte houtsnippers en zorgt voor een dempend effect. Dit soort piste wordt sinds 2000 meer en meer door lopers gebruikt. Aangezien al deze veranderingen een invloed kunnen hebben op de letselincidentie, hebben we artikels die gepubliceerd werden vóór 1998 niet opgenomen in deze studie. DEFINITIE VAN LETSELS. Het vergelijken van de verschillende studies werd vermoeilijkt door de bestaande verschillen in de definities van letsels. Twee artikels gaven zelfs helemaal geen definities weer betreffende een letstel. Bij onderzoek naar letsels is het van groot belang om een goede definitie van de verschillende letsels op te stellen. De uitdaging hier ligt in het definiëren van overbelastingsletsels. Volgens de definitie van Dane ea. 9 vallen kneuzingen, bloeduitstortingen, wonden en fracturen onder de noemer letsels. Deze definitie omvat duidelijk niet elk mogelijk loopgerelateerd letsel (LGL) en het gebruiken van deze definitie kan dus een onderschatting van de letselincidentie tot gevolg hebben. Lun ea. 12 nemen enkel kwetsuren van het onderbeen op in hun definitie. Rauh ea. 15 spreken dan weer enkel van letsels ter hoogte van de rug en het onderste lidmaat. Alle bovenstaande studies geven dus geen volledige weergave van de letselincidentie van LGL en werden uitgesloten van de datapooling. STUDIE-OPZET. Ook verschillende methoden van studieopzet kunnen leiden tot verschillende letselincidenties. Retrospectieve studies hebben bijvoorbeeld een lagere letselincidentie dan prospectieve studies omdat proefpersonen zich niet altijd alles correct herinneren of kleine kwetsuren vergeten te vermelden. Bij prospectieve studies bestaat dan weer het gevaar van overschatting van kleine kwetsuren wat kan leiden tot een hogere letselincidentie. BESCHOUWING VAN DE GEOBSERVEERDE RESULTATEN EN CONTRADICTIES IN DE LITERATUUR LETSELINCIDENTIE. Het aantal kwetsuren dat voorkomt bij competitieve lopers, marathonlopers en veldlopers is significant lager dan dat bij beginnende lopers en recreatieve lopers. Een mogelijke verklaring hiervoor is het healthy runner effect 31, dat zegt dat enkel de langeafstandslopers die nooit last gehad hebben van (grote of kleine) letsels, het lopen volhouden. Een tweede mogelijke verklaring is dat deze langeafstandslopers beter naar hun lichaam zouden luisteren. Competitieve langeafstandslopers en marathonlopers hebben over het algemeen meer ervaring met het lopen en zouden daardoor de eerste symptomen van een letsel sneller kunnen herkennen en er sneller op kunnen anticiperen. Een derde mogelijke verklaring is dat het lichaam van een getrainde loper beter aangepast is aan het lopen dan dat van een beginnende of recreatieve loper en daardoor minder snel geblesseerd geraakt. RISICOFACTOREN. Oudere leeftijd (>50j) kwam in verschillende studies naar boven als een beschermende factor eerder dan een risicofactor 7,20,31. Twee van de
6 mogelijke verklaringen voor het verschil in letselincidentie, kunnen hier ook aangehaald worden: healthy runner effect en luisteren naar het lichaam. We kunnen ook aannemen dat vrouwen die ouder zijn dan 50 jaar niet langer aan competities deelnemen en dus lagere eisen stellen aan hun lichaam, waardoor de kans op kwetsuren ook daalt. PREVENTIE. Het merendeel van de voorgestelde strategieën is nog onvoldoende wetenschappelijk bewezen. Daar komt nog bij dat verschillende studies gebruik maakten van militaire groepen in de plaats van langeafstandslopers. Dit kan van belang zijn wanneer men deze resultaten wil toepassen op bredere populaties. STRETCHING. Tot nu werd het nut van stretching nog niet eenduidig wetenschappelijk aangetoond. Er is bewijs dat stretching kan zorgen voor een verbeterde flexibiliteit, maar er zijn geen duidelijke resultaten voor wat betreft de invloed van stretching op het voorkomen (preventie) van LGL. Een goede opwarming zou hier belangrijker kunnen zijn dan het uitvoeren van stretchoefeningen voor het lopen 32. HET GEBRUIK VAN ORTHOSES. Overpronatie van de voet is een risicofactor voor overbelastingsletsels zoals MTSS en stressfracturen. Overpronatie kan leiden tot compensatiemechanismen die uiteindelijk een letsel tot gevolg kunnen hebben. Met orthoses kan overpronatie verminderd worden, waardoor ook de compensaties verminderen en uiteindelijk ook het risico op een letsel ter hoogte van enkel, knie, heup en zelfs de lage rug. Het gebruik van orthoses is dus mogelijk een goede preventiestrategie bij het voorkomen van LGL 23,25. CONCLUSIE Dit zijn de eerste beschikbare onderzoeksgegevens die een overzicht geven over de letselincidentie, risicofactoren en preventie op verschillende loopniveaus. De letselincidentie varieert tussen 0,1 en 2,6%. Er is veel bewijs voor mogelijke risicofactoren, maar het wetenschappelijk onderzoek naar het voorkomen van LGL (preventie) is zeer beperkt. Er kunnen zeer veel verschillende oefenprogramma s aangeraden worden die mogelijk verschillende letsels kunnen helpen voorkomen, maar geen van allen zijn proefondervindelijk onderzocht bij lopers. In deze systematische review werden enkel de strategieën opgenomen die berusten op onderzoek naar langeafstandslopers. Verder onderzoek naar de preventiestrategieën voor LGL is aangewezen, vooral bij beginnende lopers en langeafstandslopers. REFERENTIES 1. Buist I, Bredeweg SW, Lemmink KA, Pepping GJ, Zwerver J, van Mechelen W, et al. The GRONORUN study: is a graded training program for novice runners effective in preventing running related injuries? Design of a Randomized Controlled Trial. BMC Musculoskelet Disorders. 2007;8: Finch C. A new framework for research leading to sports injury prevention. J Sci Med Sport May;9(1-2):3-9; discussion van Gent RN, Siem D, van Middelkoop M, van Os AG, Bierma-Zeinstra SM, Koes BW. Incidence and determinants of lower extremity running injuries in long distance runners: a systematic review. British Journal of Sports Medicine Aug;41(8):469-80; discussion Genaidy AM, Lemasters GK, Lockey J, Succop P, Deddens J, Sobeih T, et al. A, epidemiological appraisal instrument - a tool for evaluation of epidemiological studies. Ergonomics. 2007;50(6): Downs SH, Black N. The feasibility of creating a checklist for the assessment of the methodological quality both of randomised and non-randomised studies of health care interventions. J Epidemiol Community Health Jun;52(6): Bartholomeeusen K, Cumps E, Meeusen R. Is the Novice Runner at risk? A prospective cohort study of
7 running injuries during a 10-week supervised training program ed; Manuscript in preparation. 7. Buist I, Bredeweg SW, Bessem B, Van Mechelen W, Lemmink KA, Diercks RL. Incidence and risk factors of Running-Related Injuries during preparation for a fourmile recreational running event. Br J Sports Med May Buist I, Bredeweg SW, van Mechelen W, Lemmink KA, Pepping GJ, Diercks RL. No effect of a graded training program on the number of running-related injuries in novice runners: a randomized controlled trial. Am J Sports Med 2008 Jan;36(1): Dane S, Can S, Gursoy R, Ezirmik N. Sport injuries: relations to sex, sport, injured body region. Percept Mot Skills Apr;98(2): Henriksson GB, Schnell C, LindénHirschberg A. Women Endurance Runners with Menstrual Dysfunction Have Prolonged Interruption of Training due to Injury. Gynecol Obstet Invest. 1999;49: Knobloch K, Yoon U, Vogt PM. Acute and overuse injuries correlated to hours of training in master running athletes. Foot Ankle Int Jul;29(7): Lun V, Meeuwisse WH, Stergiou P, Stefanyshyn D. Relation between running injury and static lower limb alignment in recreational runners. Br J Sports Med Oct;38(5): McKean KA, Manson NA, Stanish WD. Musculoskeletal injury in the masters runners. Clin J Sport Med Mar;16(2): school cross-country runners. J Orthop Sports Phys Ther 2007 Dec;37(12): Ristolainen L, Heinonen A, Turunen H, Mannstrom H, Waller B, Kettunen JA, et al. Type of sport is related to injury profile: A study on cross country skiers, swimmers, long-distance runners and soccer players. A retrospective 12-month study. Scand J Med Sci Sports 2009 Jul Roberts WO. A 12-yr profile of medical injury and illness for the Twin Cities Marathon. Med Sci Sports Exerc Sep;32(9): Sallis RE, Jones K, Sunshine S, Smith G, Simon L. Comparing sports injuries in men and women. Int J Sports Med 2001 Aug;22(6): Satterthwaite P, Norton R, Larmer P, Robinson E. Risk factors for injuries and other health problems sustained in a marathon. Br J Sports Med Feb;33(1): Wen DY, Puffer JC, Schmalzried TP. Injuries in runners: a prospective study of alignment. Clin J Sport Med Jul;8(3): Cross KM, Worrell TW. Effects of a Static Stretching Program on the Incidence of Lower Extremity Musculotendinous Strains. J Athl Train Jan;34(1): Finestone A, Giladi M, Elad H, Salmon A, Mendelson S, Eldad A, et al. Prevention of stress fractures using custom biomechanical shoe orthoses. Clin Orthop Relat Res Mar(360): Rauh MJ, Margherita AJ, Rice SG, Koepsell TD, Rivara FP. High school cross country running injuries: a longitudinal study. Clin J Sport Med Apr;10(2): Rauh MJ, Koepsell TD, Rivara FP, Margherita AJ, Rice SG. Epidemiology of musculoskeletal injuries among high school cross-country runners. Am J Epidemiol 2006 Jan 15;163(2): Rauh MJ, Koepsell TD, Rivara FP, Rice SG, Margherita AJ. Quadriceps angle and risk of injury among high
Extend of injury problem : incidence & severity. Etiology & Mechanisms. Developing & introducing preventive measures
R. Meeusen, I.Aerts, J. Verschueren, E. Cumps, E. Verhagen Vrije Universiteit Brussel dept. Human Physiology 1. Inleiding 2. Epidemiologie en etiologie Risico profielen 3. Ontwikkeling van screening en
Nadere informatieHardlooponderzoek in Nederland nu en in de toekomst. Marienke van Middelkoop, Erasmus MC Sjouke Zijlstra, UMC Groningen
Hardlooponderzoek in Nederland nu en in de toekomst Marienke van Middelkoop, Erasmus MC Sjouke Zijlstra, UMC Groningen Hardloopblessures - Lange afstand lopen worden steeds populairder - Ook steeds meer
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieAnalyse van het Wereldkampioenschap Jeugd Jongens Volleybal 2007
Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 Analyse van het Wereldkampioenschap Jeugd Jongens Volleybal 2007 Evaluatie van de spelonderdelen AUTEUR(S) VANMEDEGAEL STEVEN,
Nadere informatieEnergieverbruik bij beginnende skiërs en snowboarders
Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 Energieverbruik bij beginnende skiërs en snowboarders AUTEUR Aerenhouts D., De Raedemaeker L., Clarys P. en Zinzen E. REDACTEUR
Nadere informatieCoach Profession Profile
Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 Coach Profession Profile AUTEUR PROF. DR. HELMUT DIGEL / PROF. DR. ANSGAR THIEL VERTALING PUT K. INSTITUUT Katholieke Universiteit
Nadere informatieOsteopathie bij beginnende hardlopers
Osteopathie bij beginnende hardlopers Zorgt een osteopathische interventie voor vermindering van het aantal aan hardloopgerelateerde klachten bij beginnende hardlopers? Flanders International College of
Nadere informatieCoach Information Supply
Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 Coach Information Supply AUTEUR VERTALING INSTITUUT PROF. DR. MANFRED MUCKENHAUPT PUT KOEN Katholieke Universiteit Leuven,
Nadere informatieLETSELS BIJ TOPHOCKEY EN DE IMPACT OP PRESTEREN
LETSELS BIJ TOPHOCKEY EN DE IMPACT OP PRESTEREN Evert Verhagen Amsterdam Collaboration on Health & Safety in Sports, Department of Public and Occupational Health Amsterdam Public Health research institute,
Nadere informatieChapter 8 SAMENVATTING
Chapter 8 SAMENVATTING Hardlopen is wereldwijd een populaire sport. In Nederland loopt 12% van de bevolking regelmatig hard en is het de op één na populairste sport. Aangezien regelmatig sporten gepaard
Nadere informatieDe hardloper in Nederland Belasting vs. Belastbaarheid
De hardloper in Nederland Belasting vs. Belastbaarheid Inhoud Introductie SMC Rijnland Incidentie hardloopblessures Belasting vs. belastbaarheid Epidemiologie van sportblessures Rol van de fysiotherapeut
Nadere informatieEen literatuuroverzicht. Behandeling van MTSS bij atleten; een gerandomiseerde studie. Maarten Moen Sportarts
Een literatuuroverzicht Behandeling van MTSS bij atleten; een gerandomiseerde studie Maarten Moen Sportarts MTSS komt door tractie van de tibialis posterior aan het periost waardoor periostitis ontstaat.
Nadere informatieGezondheidsklachten bij conservatorium studenten
Gezondheidsklachten bij conservatorium studenten de aanzet tot langdurig monitoren Suze Steemers, MSc Codarts Rotterdam/Erasmus MC 30-09-2017 aanleiding zware fysieke/mentale eisen relatief weinig studies
Nadere informatieComparison: Kinderen zonder deze risicofactor.
Zoekstrategieën JGZ-richtlijn Taalontwikkeling oekstrategie Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken tot beantwoordbare vragen zijn deze eerst omgewerkt tot PICO uitgangsvragen.
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatieObservationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review
Zoekstrategie JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken zijn deze eerst omgevormd tot PICO uitgangsvragen. Hierbij wordt achtereenvolgens het volgende
Nadere informatieLiteratuuronderzoek. Systematische Review Meta-Analyse. KEMTA Andrea Peeters
Literatuuronderzoek Systematische Review Meta-Analyse KEMTA Andrea Peeters Waarom doen? Presentatie 1. Begrippen systematische review en meta-analyse 2. Hoe te werk gaan bij het opzetten van een review
Nadere informatieAnalyse van de kosten en baten van De Zelfmoordlijn. 11 oktober 2012 Lore Pil Lieven Annemans
Analyse van de kosten en baten van De Zelfmoordlijn 11 oktober 2012 Lore Pil Lieven Annemans Achtergrond en doelstelling Jaarlijks ondernemen in Vlaanderen > 9000 mensen een poging tot zelfdoding en zijn
Nadere informatieLetselpreventie basketbal. Sempels Peter Vereecken Styn
Letselpreventie basketbal Sempels Peter Vereecken Styn Expertise Sempels Peter Zelfstandige praktijk Leuven Bears Belgian National Team Basketball Topsportschool Basket Leuven Vereecken Styn Sportmedisch
Nadere informatiee-exercise bij knie en heup artrose
e-exercise bij knie en heup artrose Ontwikkeling, evaluatie en implementatie Corelien Kloek (TiU, NIVEL, UMCU, HU) Daniël Bossen (HvA), Joost Dekker (VUmc), Dinny de Bakker (TiU, NIVEL), Cindy Veenhof
Nadere informatieDr Steven Claes: 5 meest voorkomende lopersblessures. Rode vlek is de plaats waar de pijn gevoeld wordt
Dr Steven Claes: 5 meest voorkomende lopersblessures Running & Co, november 2018 Dokter Claes was een spreker op de Running & Co dag van de VAL in Herentals. Hij belichte 5 blessures die het meest voorkomen
Nadere informatieCURRICULUM VITAE CURRICULUM VITAE
CURRICULUM VITAE 133 Achtergrond Ruby Otter is geboren op 22 december 1986 te Voorst. Ze studeerde van 2003 tot 2007 aan de Academie voor Lichamelijke Opvoeding te Amsterdam. Gedurende het laatste jaar
Nadere informatieEvidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN
Evidence-Based Nursing Bart Geurden, RN, MScN Trends in Verpleegkunde Jaren 1980: Systematisch werken Focus op proces Jaren 1990: Verpleegkundige diagnostiek Focus op taal Aandacht verschuift van proces
Nadere informatieCore Stability. Wat & waarom
Core Stability Wat & waarom Core Stability Wat verstaan we onder The core Wat is het belang van core Stability The Core Uit welke van de volgende spieren bestaat The core : a. rechte,schuine en diepe buikspieren
Nadere informatieKun je met statistiek werkelijk alles bewijzen?
Kun je met statistiek werkelijk alles bewijzen? Geert Verbeke Biostatistisch Centrum, K.U.Leuven International Institute for Biostatistics and statistical Bioinformatics geert.verbeke@med.kuleuven.be http://perswww.kuleuven.be/geert
Nadere informatieOpvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk
Opvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk Auteur: Veronique Verhoeven Augustus 2009 Conclusie van deze opvolging
Nadere informatieBijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts
Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse
Nadere informatieRedactie 1 1. Auteurs 1 2. Voorwoord 1 7 Passie voor beweging 1 7
Inhoud Redactie 1 1 Auteurs 1 2 Voorwoord 1 7 Passie voor beweging 1 7 sport 19 1 Strategieën ter preventie van enkeldistorsies en voorstekruisbandletsels 23 Elke Cumps, Inne Aerts, Romain Meeusen Neuromusculaire
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatieHet elektronisch dossier van de zorgverlener en de patiënt wordt het belangrijkste instrument om nieuwe medische kennis te verwerven
Diagnostics Quality of care EMD als registratie- en kennisinstrument Education development Care for the elderly Nicolas Delvaux, 22 oktober 2015 www.achg.be Het elektronisch dossier van de zorgverlener
Nadere informatieLECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose
LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder
Nadere informatieSuïcide(poging) Inleiding. Methode. Resultaten. Rubriekhouder: Mevrouw dr. G.A. Donker, (NIVEL)( )
Suïcide(poging) Rubriekhouder: Mevrouw dr. G.A. Donker, (NIVEL)(1978-2017) Inleiding In overleg met de Inspectie voor de Gezondheidszorg wordt dit onderwerp sinds 1978 in de peilstations onderzocht. Ook
Nadere informatieJob Fahner. 33 jaar RegisterPodoloog LoopFit Fahner Echografist voet en enkel Podologisch designer Werkzaam in verschillende gezondheidscentra
Job Fahner 33 jaar RegisterPodoloog LoopFit Fahner Echografist voet en enkel Podologisch designer Werkzaam in verschillende gezondheidscentra 2 Jordi van Zelst 3 Aanleiding "Zonder voldoende kennis en
Nadere informatiePeer review EBM. Ontwikkeld door WVVK in opdracht van Pro-Q-Kine
Peer review EBM Inleiding Doelstellingen? Attitude: bereid zijn om evidence based te handelen, om expertise te delen, om evidentie te bespreken Kennis: wat is EBM, wat is evidentie, wat is een richtlijn,
Nadere informatieNood aan duidelijkheid?! Liesa Verhaeghe
Nood aan duidelijkheid?! Liesa Verhaeghe 1 Inhoud 1. Aanleiding 2. Planning 3. Literatuurstudie 4. Protocolontwikkeling 5. Opleiding 6. Kennistest 7. Besluit 2 1 Aanleiding Prevalentiecijfers Europees
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieProximal tendon avulsion. Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D.
Proximal tendon avulsion Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D. Orthopaedic Surgery www.acesamsterdam.nl www.manualfysion.nl Epidemiology Relatively rare Koulouris & Connell 16 of 179 (9%) hamstring
Nadere informatieHOOFDLETSEL IN VOETBAL: DE HUIDIGE INZICHTEN
HOOFDLETSEL IN VOETBAL: DE HUIDIGE INZICHTEN Hoeveel hersenschuddingen zijn er bekend in Nederland door voetbal? In Nederland wordt er jaarlijks bij ca.15.000 voetballers hoofd- en hersenletsel (zoals
Nadere informatie8 Samenvatting Samenvatting Het is alom bekend dat te weinig bewegen schadelijk is voor de gezondheid van zowel kinderen als volwassenen. Ondanks dat de positieve effecten van een actieve jeugd talrijk
Nadere informatieRegular physical activity is probably the most important thing a person can do to stay healthy ALGEMENE INLEIDING SPORTBLESSURES
De rol van heupspierkracht in relatie tot full-body kinematische parameters in de ontwikkeling van exertionele mediale tibiale pijn: een prospectieve studie. Ruth Verrelst Dept. Revalidatiewetenschappen
Nadere informatieStress en Psychose 59 Noord. Stress and Psychosis 59 North. A.N.M. Busch
Stress en Psychose 59 Noord Stress and Psychosis 59 North A.N.M. Busch Prevalentie van Subklinische Psychotische Symptomen en de Associatie Met Stress en Sekse bij Noorse Psychologie Studenten Prevalence
Nadere informatieSamenvatting
- 12 - Samenvatting - 13 - Gebrek aan dagelijkse lichaamsbeweging is een groot probleem voor de volksgezondheid door de bijdrage aan de ziektelast wereldwijd en het risico op sterfte. Hardlopen is een
Nadere informatieWERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?
WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE
Nadere informatieFarmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic
Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieLennert Goossens Universiteit Gent Els Clays Universiteit Gent
Lennert Goossens Universiteit Gent Els Clays Universiteit Gent DEEL 1: PREVENTIE VAN WERKGERELATEERDE MUSCULOSKELETALE AANDOENINGEN 3 LANGDURIG ZITTEN OP HET WERK 4 BEWEGEN ALS WERK 5 WERKGERELATEERDE
Nadere informatieDe beantwoordbare vraag (PICO)
4. Interpretatie effect (relevantie) 5. Toepassen in de praktijk De beantwoordbare vraag (PICO) Welke patiënten? P Welke interventie? Welk alternatief (comparison)? Welke uitkomst (outcome)? I C O P I
Nadere informatiePubliekssamenvatting PRISMO. - De eerste resultaten-
Publiekssamenvatting PRISMO - De eerste resultaten- Inleiding In maart 2005 is de WO groep van de Militaire GGZ gestart met een grootschalig longitudinaal prospectief onderzoek onder militairen die werden
Nadere informatieLanger leven? LICHAAMSBEWEGING EN Meer bewegen. Marjolein Visser. ACA Congres 2012
ACA Congres 2012 LICHAAMSBEWEGING EN SUCCESVOL OUDER WORDEN Meer bewegen - Afdeling Gezondheidswetenschappen, Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen, Vrije Universiteit; - Afdeling Epidemiologie en
Nadere informatieEvidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog
Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatieInfluenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers
Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers Achtergrond Het RIVM en Vernet Verzuimnetwerk B.V. hebben een onderzoek uitgevoerd onder ziekenhuismedewerkers naar de relatie tussen de influenza vaccinatiegraad
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38701 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Visschedijk, Johannes Hermanus Maria (Jan) Title: Fear of falling in older patients
Nadere informatieIBOM-2. Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis
IBOM-2 Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis Abeer Ahmad Ruth Mast Giel Nijpels Jacqueline Dekker Piet Kostense Jacqueline Hugtenburg Afdelingen Klinische
Nadere informatieHuisarts of hometrainer?
Huisarts of hometrainer? In het literatuuroverzicht werden zes studies opgenomen. Vier studies onderzochten het effect van training op ziekteverzuim, drie daarvan bestudeerden tevens de effecten op klachten
Nadere informatieRunners Knee. - Info tips en oefeningen -
Runners Knee - Info tips en oefeningen - Wat is Runners knee, Lopersknie of Tractus Iliotibialis Frictie/Pijn Syndroom? Runners knee is de tweede meest voorkomende vorm van knie-pijn onder lange afstandslopers
Nadere informatieINVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:
Nadere informatieUniversity of Groningen. Injury prevention in team sport athletes Dallinga, Joan
University of Groningen Injury prevention in team sport athletes Dallinga, Joan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatieTake a Mental Break!: Een interventieonderzoek naar het bevorderen van cognitief en emotioneel herstel om hardloopblessures te voorkomen
Take a Mental Break!: Een interventieonderzoek naar het bevorderen van cognitief en emotioneel herstel om hardloopblessures te voorkomen Ruth Spierings, MSc dr. Wido G.M. Oerlemans Prof. dr. Jan de Jonge
Nadere informatieSamenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
Nadere informatieMortaliteit in België in de zomer van 2006
Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Epidemiologie Mortaliteit in België in de zomer van 26 Sophie Maes Françoise Wuillaume Bianca Cox Herman Van Oyen IPH/EPI REPORTS Nr. 27 16 Mortaliteit
Nadere informatieimpact from intervention strategies A case example from the baking industry
Prospective evaluation of the health impact from intervention strategies A case example from the baking industry Samenwerking Nick Warren, Health and Safety Laboratory Dick Heederik, IRAS, Utrecht University
Nadere informatieEBM. Domein arts. Overwegingen bij domein arts
EBM Wetenschappelijke uitkomsten uit klinisch relevant prognostisch, diagnostisch en therapeutisch onderzoek. Kennis, ervaring, persoonlijke waarden en verwachtingen van de dokter zelf. De individuele
Nadere informatieOnderzoeksresultaten transparantie en openbaarheid
Onderzoeksresultaten transparantie en openbaarheid Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde, azm, Maastricht en Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde Uitgangspunten Rapportage van resultaten van (biomedisch)
Nadere informatieMeta-analyses, top van de piramide? Iwan C. C. van der Horst
Meta-analyses, top van de piramide? Iwan C. C. van der Horst Intensivist/cardioloog @iccvanderhorst Conflict of interest Perner A, Laake J, van der Horst ICC. Innovation and safety in critical care: should
Nadere informatieSystematische review als middel tot synthese van bestaande kennis
Systematische review als middel tot synthese van bestaande kennis Trudy Bekkering, epidemioloog Cebam, 2018 1 Inhoud Achtergrond Wat is een systematische review? Hoe systematische reviews maken? Verschillende
Nadere informatieZorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?
Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,
Nadere informatieHoe weet ik waarom mijn interventies werken en voor wie?
Hoe weet ik waarom mijn interventies werken en voor wie? Maartje van Stralen: Mine Yildirim: Femke van Nassau: Mia Kösters: Hoe evalueer ik hoe mijn interventie werkt? Analyse van mediatoren Hoe evalueer
Nadere informatieSt. Thomas's Risk Assessment Tool In Falling Elderly Inpatients
St. Thomas's Risk Assessment Tool In Falling Elderly Inpatients (STRATIFY) Oliver, D., Britton, M., Seed, P., Martin, F. C., and Hopper, A. H. (1997) "Development and Evaluation of Evidence Based Risk
Nadere informatieVAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE
VAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE Drs. Willemke Stilma Docent verpleegkunde HvA Mede met dank aan dr. Anne Eskes 1 INHOUD 5 stappen EBP Formuleren van een klinische vraagstelling PICO Zoekstrategie
Nadere informatieHoofdstuk 1 Hoofdstuk 2-5 Hoofd- stuk 2 en 3 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 en 5
Patella tendinopathie (ook wel jumper s knee of springersknie genoemd) is een veel voorkomende blessure in sporten waarin veel wordt gesprongen, zoals basketbal en volleybal. In top- en recreatieve basketballers
Nadere informatieDe Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie
De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een Vergelijking met Rusten in Liggende Positie The Effectiveness of a Mindfulness-based Body Scan: a Comparison with Quiet Rest in the Supine
Nadere informatieEvidence Based Blessurepreventie in de Sport
Evidence Based Blessurepreventie in de Sport Maarten Barendrecht Sportfysiotherapeut, medische begeleiding Hellas docent MOS, MSPT bij Avans+ Nederlands Instituut voor Sportblessurepreventie Overzicht
Nadere informatieVoorwoord 1 0. Inleiding 1 1
Inhoud Voorwoord 1 0 Inleiding 1 1 1 Evidence-based diëtetiek: principes en werkwijze 1 3 Inleiding 1 3 1.1 Evidence-based diëtetiek 1 3 1.2 Het ontstaan van evidence-based handelen 1 5 1.3 Evidence-based
Nadere informatieWie ben ik en wat doe ik hier?
Wie ben ik en wat doe ik hier? Geologie, oceanografie, geofysica gezondheidszorg, hulpverlening Vertrouwen in autoriteit van medisch systeem versus wetenschappelijk scepticisme Why why why? Zwangerschap
Nadere informatieCover Page. Author: Aa, Marloes van der Title: Diagnosis and treatment of obese children with insulin resistance Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44921 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Aa, Marloes van der Title: Diagnosis and treatment of obese children with insulin
Nadere informatieDe patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties
De patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties Postoperatieve wondinfecties? Hoe groot is het gevaar? 1 op 20 operaties leidt tot een postoperatieve wondinfecties Staphylococus aureus is de
Nadere informatieVoorbereiding Eindwerk
Voorbereiding Eindwerk Dirk Devroey 29 september 2006 Lesdoelstellingen Hulp bij het maken van het eindwerk Hoe doe ik een literatuur onderzoek - Systemic review - Meta-analyse Hoe verzamel ik mijn gegevens
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieOutcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling
Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Ellen Stikkelbroeck, Renal Practitioner i.o., VieCuri Venlo Inleiding Introductie CVVH in Venlo Onderzoek
Nadere informatieSamenvatting (summary in Dutch)
Samenvatting (summary in Dutch) 149 Samenvatting (summary in Dutch) Één van de meest voorkomende en slopende ziektes is depressie. De impact op het dagelijks functioneren en op de samenleving is enorm,
Nadere informatieDysphagia Risk Assessment for the Community-dwelling Elderly
DYSPHAGIA RISK ASSESSMENT FOR THE COMMUNITY-DWELLING ELDERLY (DRACE) Miura, H., Kariyasu, M., Yamasaki, K., & Arai, Y. (2007). Evaluation of chewing and swallowing disorders among frail community-dwelling
Nadere informatie2. Masters and Doctoral Programmes in Physiotherapy, Universidade Cidade de São Paulo (UNICID), São Paulo, Brazil.
The effectiveness of online tailored advice for the prevention of running-related injuries and promotion of preventive behaviour in Dutch trail runners: a pragmatic randomised controlled trial Luiz Carlos
Nadere informatieFysieke activiteit en de cognitieve ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs
Fysieke activiteit en de cognitieve ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs Wat is de relatie tussen fysieke activiteit en hersenfuncties, cognitieve functies en leerprestaties? Dagelijkse voldoende
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 195 NEDERLANDSE SAMENVATTING DEEL I Evaluatie van de huidige literatuur De stijgende incidentie van slokdarmkanker zal naar verwachting continueren in
Nadere informatievalpreventie Sophia E. de Rooij internist-geriater 03 april 2008
valpreventie Sophia E. de Rooij internist-geriater 03 april 2008 Mw Grijpstuiver, 75 jaar oud Vroeger Nu de kans op een val is groot! - ongeveer driekwart van alle letsels, opgelopen bij een privéongeval,
Nadere informatieOseltamivir. Herjan Bavelaar AIOS MMB
Oseltamivir Herjan Bavelaar AIOS MMB Inhoudsopgave à Introduc5e à Globaal overzicht evidence algemene popula5e à IC- specifieke literatuur à Conclusie/ discussie Introduc5e Influenza Familie: Orthomyxoviridae
Nadere informatieDe relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl. The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style
De relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style Jenny Thielman 1 e begeleider: mw. dr. Esther Bakker 2 e begeleider: mw. dr.
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieMasterproef Joachim Gidts Convectie vs Conductie: Warmtegeleiding Review. Inhoud presentatie
Masterproef Joachim Gidts 15-04-2016 Convectie vs Conductie: Warmtegeleiding Review Dienst Anesthesie Promotor: Dr. E. Van Gerven Joachim Gidts Inleiding Inhoud presentatie Thermoregulatie pathofysiologie
Nadere informatiePosition Paper #Not4Sissies
huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Position Paper #Not4Sissies Lizette Wattel Coördinator UNO-VUmc Coördinator Onderzoekslijn Geriatrische Revalidatie Ewout Smit AIOTO Ouderengeneeskunde Programma
Nadere informatieVerminderen van de impact van geriatrische aandoeningen door fysieke activiteit
Verminderen van de impact van geriatrische aandoeningen door fysieke activiteit Eén van de belangrijkste gevolgen van veroudering en geriatrische aandoeningen is het ontstaan van beperkingen. De weg van
Nadere informatieNachtwerk en borstkanker: een causaal verband?
Nachtwerk en borstkanker: een causaal verband? Dr.ir. A. Pijpe Afd. Psychosociaal onderzoek en Epidemiologie Heijermanslezing Kanker en Werk 14 juni 2013 Soorten kanker in verband gebracht met ploegendienst
Nadere informatieEchogeleide chirurgie voor mammacarcinoom
Echogeleide chirurgie voor mammacarcinoom Een prospectief gerandomiseerd onderzoek N.M.A. Krekel M.H. Haloua M.P. van den Tol S. Meijer Chirurgische oncologie VU Universitair Medisch Centrum Incidentie
Nadere informatieEnhancing Performance & Preventing Injuries in Team Sport Players van der Does, Hendrike
University of Groningen Enhancing Performance & Preventing Injuries in Team Sport Players van der Does, Hendrike IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if
Nadere informatieHandhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen
Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen Elise van Beeck Maatschappelijke Gezondheidszorg & Medische Microbiologie en Infectieziekten Erasmus MC Rotterdam Overzicht presentatie Introductie: waar is het
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieValpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen
Valpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen Koen Milisen RN, PhD & Ellen Vlaeyen, RN, MSN Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen
Nadere informatie