Wat zul je leren? Samenvatting Inhoudstafel
|
|
- Lotte ten Hart
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 34 Wat zul je leren? Dat materialen een verweringsproces ondergaan en dat we dat proces niet kunnen tegenhouden Inzien dat meerdere degradatieprocessen tegelijkertijd kunnen plaatsvinden Hoe je de belangrijkste beschadigingen in schilderijen kunt identificeren Samenvatting We hebben in de vorige hoofdstukken gezien dat een schilderij uit een veelheid aan materialen bestaat. Tot nog toe hebben we ons beperkt tot een chemische beschrijving van de soms erg complexe producten. Jammer genoeg ondergaan al deze materialen een traag verlopend degradatieproces. In dit hoofdstuk komen de meest voorkomende verweringsvormen van schilderijen aan bod. Inhoudstafel 1. Inleiding Vergeelde vernis Verkleurde pigmenten Barstvorming Craquelures: Vochtigheid Craquelures: Thermische expansie Open voegen Krimpscheuren Afschilfering Kromtrekken van panelen Biologische degradatie Vervuiling Stof Reactieve gassen Handen Menselijk handelen Verminkingen Foutieve restauratie: parketage Foutieve restauratie: verpoetst schilderij 46
3 35 1. Inleiding In de scheikunde wordt heel wat aandacht besteed aan de synthese van nieuwe producten. Vaak beseffen we niet dat dergelijke producten blootstaan aan degradatieprocessen. Ook in ons dagelijks leven worden we geconfronteerd met de beperkte levensduur van materialen. Bijvoorbeeld, geverfde muren kunnen afschilferen, krantenpapier vergeelt en ijzer roest. In onderstaande foto's zijn enkele voorbeelden te zien van verwering in het straatbeeld. Bij deze vormen van degradatie hebben we vaak geen probleem om beschadigde materialen door nieuwe te vervangen. Wortels die de stenen omhoog duwen Schip aangetast door roest Zoek in je omgeving vier andere voorbeelden van degradatie van materialen en neem hiervan een foto. In tegenstelling tot alledaagse voorwerpen, kunnen we kunstwerken niet vervangen. Het zijn unieke objecten! Daarom proberen we kunstwerken zo goed mogelijk te bewaren en indien nodig te herstellen. Ook schilderijen ondergaan verwering. In het begin zijn de gevolgen van deze transformatie niet zichtbaar, maar reeds na enkele tientallen jaren zien we soms dat pigmenten verkleurd zijn of dat verflagen barsten. Na honderden jaren kan de opgelopen schade desastreus zijn. Bijvoorbeeld, door afschildering kan het schilderij compleet verloren gaan. Degradatie kan niet worden tegengehouden en leidt vroeg of laat tot verlies van het kunstwerk. Toch moet gezegd dat bv. een ouderdomscraquelé een extra esthetische factor kan zijn. Afschilfering van verflaag op muren Bronzen beeld met groene corrosielaag
4 36 In dit hoofdstuk zullen we enkele veel voorkomende degradaties van schilderijen beschrijven. Sommige degradatievormen zoals een vergeelde vernis of craquelures kun je zelf in tentoongestelde schilderijen ontdekken. Andere vormen van schade zoals scheuren in het doek zijn zodanig storend dat dergelijke schilderijen bijna nooit worden getoond. Toch heeft elk museum in zijn depot dergelijke beschadigde werken. 2. Vergeelde vernis Een zeer opvallende vorm van veroudering is het geel worden van de beschermende vernislaag. Dit fenomeen is duidelijk waarneembaar in witte partijen zoals in sneeuwlandschappen en in kleding. Onderstaande foto's illustreren dat een vergeelde vernis ook in huidpartijen goed waarneembaar is. De gele vernis vervormt de kleuren en verdoezelt de details in donkere partijen. Daarom wordt vergeelde vernis bij een restauratiebehandeling wanneer nodig verwijderd. Afbeelding 7a: Door de vergeelde vernis is de huidskleur in dit portret te geel geworden. Ook details in de kleding zijn minder zichtbaar. Afbeelding 7b: De kleurenbalans van deze foto werd via software bijgestuurd zodat we een beeld krijgen van het schilderij zoals het er waarschijnlijk uitziet zonder vergeelde vernis. Organische moleculen die dubbele bindingen bezitten absorberen elektromagnetische straling in het niet zichtbare UV-gebied. Wanneer het aantal dubbele bindingen toeneemt en geconjugeerde dubbele bindingen vormen, verschuift de absorptie van het UV-gebied naar de absorptie van blauw licht (ca. 400 nm). Moleculen die blauw licht absorberen, zijn geel gekleurd. Hoe het reactieproces precies verloopt is nog steeds niet volledig geweten, maar zeker is dat de moleculen in vernis oxideren. De vernis zal niet enkel vergelen, hij zal zich ook vernetten waardoor oude vernis moeilijker valt te verwijderen dan recent aangebrachte vernis. Door vorming van vele microcraquelures wordt de vernis dof en mat.
5 37 3. Verkleurde pigmenten Alhoewel sommige pigmenten omwille van hun kleur geliefd zijn, zijn ze niet altijd even stabiel. Cennino Cennini schreef reeds in de 15de eeuw dat pigmenten zoals loodwit (PbCO 3.Pb(OH) 2 ), realgar (AsS) en vermiljoen (HgS) mettertijd verdonkeren. Hij merkte eveneens op dat organische pigmenten zoals saffraan en rode lak verbleken. Het UV-licht dat in zonlicht aanwezig is, kan bindingen breken en zodoende chemische reacties bewerkstelligen. Zo zullen bijvoorbeeld groene bomen blauw uitslaan wanneer de kunstenaar een mengsel van een stabiel anorganisch blauw pigment (azuriet of ultramarijn) met een organisch, geel pigment zoals saffraan heeft gebruikt. Dit hoeft niet altijd een belemmering te vormen voor de kunstenaar. Zo werden in boekverluchtingen meer organische pigmenten gebruikt dan in schilderijen. Deze miniaturen komen zelden in aanraking met zonlicht omdat ze in een gesloten boek worden bewaard, hier zal het verkleuringsproces dus niet gauw optreden. 4. Barstvorming Indien we de verflagen van historische schilderijen van nabij bekijken, dan merken we dat deze vaak barsten of craquelures bevatten. Schilderijen bestaan uit op elkaar liggende lagen en elke laag wil op een andere manier uitzetten of krimpen. Dit verschil in gedrag resulteert in spanningen tussen de lagen, met barsten tot gevolg. Op de foto links onder is het voornamelijk de donkere verf die is gebarsten, de huidpartijen vertonen geen barsten. Op de foto rechtsonder is ook de verf in het gezicht gebarsten. Afbeelding 8: Detail uit een schilderij. Hier is voornamelijk de zwarte verf gecraqueleerd. Afbeelding 9: Detail van een schilderij. Hier zijn vooral de lichte tinten gecraqueleerd. Laten we er van uit gaan dat een schilderij uit twee lagen bestaat: een dunne verflaag en een dikke drager. Omdat beide lagen aan elkaar zijn vastgehecht, dient de verflaag de uitzetting en inkrimping van het drager te
6 38 volgen. Bij elke vormverandering van het drager staat de verffilm onder druk. Bij een korte plotselinge spanning ondergaat de film een elastische vervorming; bij een zelfde spanning over een langere periode ondergaat de verflaag een plastische vervorming. De verflaag verliest echter zijn elastische eigenschappen bij het verouderen, waardoor ze niet meer in staat is om zich aan de vormveranderingen van het drager aan te passen. Wanneer de krachten die op de verflaag inwerken te groot worden, dan zal de verflaag loodrecht op de spanning breken: er ontstaat een barst. De barst ontstaat daar waar de film het zwakst is. In de volgende paragrafen zullen de verschillende oorzaken van volumeveranderingen diepgaander worden behandeld Craqelures: vochtigheid Lucht bevat een variabele hoeveelheid waterdamp die met het begrip relatieve vochtigheid wordt uitgedrukt. Dit begrip wordt in het volgende hoofdstuk uitgebreid behandeld. De hoeveelheid vocht die zich in het houten paneel bevindt, staat in evenwicht met de relatieve vochtigheid van de omringende lucht. Indien de relatieve vochtigheid fluctueert, zal het hout vocht opnemen of afstaan totdat een nieuw evenwicht wordt bereikt. Hout neemt vocht op in vochtig milieu en stoot vocht af in een droog milieu, waardoor deze respectievelijk uitzet of krimpt. Bij paneelschilderijen met een oude en dus niet-elastische grondlaag en verflaag resulteert deze werking in barsten doorheen alle lagen op het paneel Craquelures: thermische expansie Wanneer de temperatuur van de omgeving toeneemt, zal ook de temperatuur van de omliggende objecten stijgen. De nulde hoofdwet van de thermodynamica zegt immers dat twee objecten met verschillende temperatuur naar een zelfde temperatuur zullen streven als ze met elkaar in contact staan. Omdat in onze streken de temperatuur sterk fluctueert, zal ook de temperatuur van een object variëren. Een object dat opgewarmd wordt zal in volume toenemen, terwijl het volume afneemt wanneer het afkoelt. De toename in volume is afhankelijk van de chemische samenstelling van een materiaal. Bijvoorbeeld, een houten paneel en een verflaag hebben een verschillend volumeverandering bij een zelfde temperatuursverandering. Jammer genoeg zijn beide materialen aan elkaar
7 39 gehecht en dient de dunne verflaag de uitzetting en inkrimping van het paneel te volgen. Als gevolg van deze spanningen kan de verflaag barsten Open voegen Volumeveranderingen in een paneel als gevolg van temperatuur- en/of vochtigheidsschommelingen resulteren in heel wat spanningen in het hout. Hierdoor kan het hout barsten, terwijl de voegen tussen de planken kunnen openspringen. Dit heeft als gevolg dat de bovenliggende verflaag barst. De twee verticale lijnen in de detailopname hiernaast zijn de open voegen. Dit schilderij bestaat uit drie losse planken. Afbeelding 10: Detail uit een schilderij 4.4. Krimpscheuren Bij een laagsgewijze opbouw van een schilderij moet de kunstenaar zich aan een belangrijke regel van de olieverftechniek houden: VET OP MAGER. Met deze regel bedoelt men dat een eerste verflaag nooit vetter of olierijker mag zijn dan de daar bovenop aangebrachte verflaag. Zoniet zullen er krimpscheuren ontstaan. Dergelijke barsten worden al gevormd tijdens de eerste periode van het droogproces. Al naargelang het geval verschijnen ze na tientallen jaren of zelfs na luttele uren. Afbeelding 11: Detail uit een schilderij met een extreme vorm van krimpscheuren. In dit schilderij is de onderliggende zwarte verf duidelijk waarneembaar. Bij het drogen van een oliefilm wordt er zuurstofgas opgenomen en neemt het volume toe. Een magere en een vette olieverf hebben een verschillende volumetoename. Een vette olieverf zal bij droging meer uitzetten dan een magere verf. Indien een magere verf zich op een vette verflaag bevindt, zal de onderliggende laag veel meer uitzetten dan de bovenste laag. Omdat de bovenste laag als eerste uithardt, heeft deze niet meer de flexibiliteit om zich aan de volumetoename van de onderliggende verflaag aan te passen. Er ontstaan krimpscheuren in de
8 40 bovenste verflaag waarbij de onderliggende verflaag zichtbaar wordt. Krimpscheuren zijn dus barsten die zich enkel in de bovenste verflaag bevinden. Krimpscheuren treden niet op indien men de onderliggende verflaag volledig laat uitharden vooraleer hierop een nieuwe verflaag aan te brengen. De vorm van degradatie treedt enkel op wanneer de kunstenaar een foutieve techniek hanteert. Tegenwoordig bevatten alle olieverven eenzelfde pigment/olie verhouding, maar wordt de smeuïgheid gelijk getrokken door meer of minder was aan de verf toe te voegen. Hierdoor vermindert het gevaar op krimpscheuren. 5. Afschilfering Men spreekt van scholvorming wanneer de eilandjes verf die zich tussen de craquelures bevinden, zich concaaf van de drager oprichten. Vaak resulteert scholvorming in afschilfering van de verflaag, met kale plekken als gevolg. Wanneer dit type verwering wordt vastgesteld moet tijdens de restauratie de verflaag opnieuw op de drager gefixeerd worden.
9 41 Afbeelding 12: Detail uit een schilderij. De witte vlekken in bovenstaande foto zijn lacunes die met een witte pasta zijn opgevuld. Afbeelding 13: Extreem voorbeeld van afschilfering waardoor het houten paneel zichtbaar wordt. Onderkant van een losgekomen verfschilfer. Het poreuze materiaal is de krijt-lijm grondlaag. Detailopname van de onderkant. De grondlaag bestaat uit korrels die aan elkaar kleven. Bovenkant van de verfschilfer. De vernislaag bevat barsten en allerlei vaste deeltjes afkomstig uit de lucht (i.e., aërosolen) die op de vernislaag kleven. Zelfde positie als het linkerbeeld, maar op een andere manier opgenomen. In deze opname zijn de vaste deeltjes in de vernislaag goed zichtbaar.
10 42 6. Kromtrekken van panelen Krimpen en zwellen van hout vindt niet in alle richtingen in dezelfde mate plaats. Het fenomeen dat bepaalde materiaaleigenschappen in dit geval krimpen en uitzetten een andere waarde hebben in verschillende richtingen, noemt men in de natuurkunde anisotropie. De ongelijke krimp is de oorzaak van het kromtrekken van dun hout (bv. panelen) en barstvorming van dik hout (bv. balken). Afbeelding 14: Schilderij op een kromgetrokken paneel 7. Biologische degradatie De biologische degradatie van schilderijen kan tot twee fenomenen worden gereduceerd. Enerzijds hebben we de aantasting van het hout door houtwormen, anderzijds hebben we de inwerking van schimmels. Het grote verschil met dit type verwering en andere vormen van degradatie is dat één aangetast schilderij de omringende kunstwerken kan besmetten. Het is zoals een epidemie waar één zieke de rest kan aansteken. Afbeelding 15: Deze houtskooltekening op papier werd door schimmel aangetast Afbeelding 16: De dennenhouten lijst werd door houtworm aangetast; het hardere eikenhouten paneel niet In hout borende insecten worden in de volksmond met houtworm aangeduid; dit omdat bijna altijd de larven en niet de volwassen insecten de werkelijke schade aanrichten. Alle houtwormen zijn echter insectenlarven. Zij voeden zich met hout en vreten gangen door het hout. Momenteel wordt het aantal schimmelsoorten op ca geschat. Schimmels behoren tot de groep van micro-organismen. Er bestaan zoveel variaties in de opbouw van schimmels dat het onmogelijk is om deze met een
11 43 enkele schets voor te stellen. Er zijn nuttige schimmels die gebruikt worden om kaas, wijn en penicilline te maken, maar er bestaan ook schadelijke schimmels die voedsel doen bederven of die ziektes veroorzaken. Sommige van deze schadelijke schimmels tasten ook kunstwerken aan. Schimmelgroei betekent aantasting van de organische materialen zoals hout of papier want het kunstwerk is de voedingsbodem voor de schimmels. Schimmels verspreiden zich via sporen die door een luchtstroom worden meegevoerd. De sporen zijn dus overal aanwezig maar komen enkel bij een hoge luchtvochtigheid tot ontwikkeling. 8. Vervuiling 8.1. Stof Stof, zoals zandkorrels en de organische bestanddelen roet en sigarettenrook, bestaat uit kleine, vaste deeltjes die in de lucht zweven: de zogenaamde aërosolen. Deze deeltjes kunnen zich op het verfoppervlak van een schilderij afzetten. Door het accumuleren van dergelijke deeltjes met de jaren, wordt er een donkere film gevormd. De belangrijkste bron van aërosolen in woningen waren of zijn verlichting (kaarsen), verwarming (kachels, open haarden), sigarettenrook en natuurlijk ook huisstof. Ga zelf maar eens na hoe vuil ramen kunnen zijn als je ze gedurende een jaar niet schoonmaakt. Kijk hiervoor naar de kleur van het water in je emmer Reactieve gassen De luchtkwaliteit binnen een woning of een museum wordt niet alleen bepaald door het aantal aërosolen. Ook reactieve gassen zoals azijnzuur, mierenzuur of formaldehyde hebben een nefast effect op kunstwerken. Belangrijke bronnen voor deze gassen zijn hout, papier, (synthetische) lijmen, verf en plastics. Materialen die door deze gassen worden aangetast zijn onder andere lood, koper, papier, kalkhoudend materiaal en textiel. De mate van aantasting is afhankelijk van het type materiaal, de concentratie en het type gas en de duur van de blootstelling. Bovendien kan er sprake zijn van een synergetisch effect, d.w.z. dat de combinatie van verschillende gassen de aantasting kunnen versterken of verzwakken. De grote verscheidenheid van parameters maakt de relatie tussen aangetoonde schade en concentratie gas in de lucht moeilijk interpreteerbaar.
12 Handen Ook het regelmatig vastnemen van schilderijen kan heel wat vervuiling veroorzaken. Dit lijkt op het eerste zicht misschien wat onzinnig - iedereen wast immers zijn handen - maar kijk eens naar de toetsen op je computerklavier. Die zien er na een tijd ook heel vuil uit. Daarom is het aangeraden om handschoenen te dragen als je schilderijen verplaatst. Hang in je klaslokaal een vel wit papier. Vraag aan je medeleerlingen of ze elke keer als ze de klas binnenkomen dit vel met hun handen aanraken. Wat gebeurt er met dit vel? 9. Menselijk handelen De mens blijft een van de schadelijkste factoren voor een kunstwerk. In sommige gevallen worden meesterwerken bewust of uit onverschilligheid verminkt; in andere gevallen heeft men getracht om een schilderij zo goed mogelijk te verzorgen maar zonder te willen het schilderij beschadigd, bijvoorbeeld met foutieve restauratie-ingrepen. In deze paragraaf zullen we kort op enkele aspecten van de schadelijke invloed van de mens op kunstwerken ingaan Verminkingen In tijden van oorlog en revoluties worden waardevolle kunstwerken onder barre omstandigheden in veiligheid gebracht, doelbewust vernietigd of als buit meegenomen. In dergelijke situaties is het bijna normaal dat er op schilderijen sporen van vernieling achterblijven. Naast oorlog dienen we hier ook ongelukken, vandalisme, brand, aanslagen en diefstal - waar het doek uit de lijst werd gesneden - te vermelden. Ook onverschilligheid is bijzonder nefast. Het zou niet de eerste keer zijn dat waardevolle zaken als oude rommel op de vuilnisbak worden gesmeten.
13 45 Intermezzo: Gestolen schilderij Op 23 september 1992 werd het hiernaast getoonde schilderij samen met twee andere kleine werken tijdens de openingsuren van het museum (tussen 14:00 en 15:00) door twee mannen en een vrouw gestolen. De paneelschilderijen werden uit hun lijsten geduwd. Van de drie gestolen werken is dit schilderij het enige dat nog niet werd teruggevonden. De twee teruggekomen werken hebben door de diefstal schade ondervonden: enkele verfschilfers die zijn losgekomen. Afbeelding 17: Fotoreconstructie van de originele lijst met een foto van het gestolen schilderij Intermezzo: Het atelier van Isidoor Opsomer tijdens Wereldoorlog I Baron Isidoor Opsomer ( ) is een van de meest gekende kunstenaars uit Lier. Hij was vanaf 1906 leraar schilderkunst aan de Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen en in 1922 werd hij er directeur van het Nationaal Hoger Instituut. Tijdens het uitbreken van Wereldoorlog I vluchtte hij naar Engeland en vervolgens naar Nederland. Tijdens de bezetting hebben Duitse soldaten schilderijen in zijn atelier besmeurd. Bewust vernietigen van het culturele erfgoef van de tegenstander en vandalisme zijn veel voorkomende fenomenen tijdens oorlogen. Foto van het atelier van Opsomer met een door de Duitse soldaten verminkt schilderij. Teksten en tekeningen op deuren en muren van toiletten en op schoolbanken zijn ook een vorm van verminking. Hoe zou jij deze vorm van verminking voorkomen? Indien deze reeds aanwezig is, hoe zou jij het ongedaan maken? 9.2. Foutieve restauratie: parketage Mensen hebben altijd getracht om schilderijen zo goed mogelijk te restaureren. Toch hebben ze niet altijd de meest geschikte technieken toegepast. Om te vermijden dat panelen kromtrekken werd er tijdens de 19de eeuw op de achterkant vaak een parketage aangebracht. Dit betekent dat deze zijde eerst moet worden gladgeschaaft, waardoor pons- en brandmerken verloren gaan, waarna een verschuifbaar lattensysteem wordt aangebracht. Op de foto hieronder zien we verticale latten die op het paneel zijn gekleefd en horizontale latten die tussen paneel en verticale latten schuiven. De
14 46 horizontale latten zijn beweegbaar waardoor spanningen makkelijk kunnen worden opgevangen. Indien de horizontale latten door het kromtrekken blokkeren, dan kunnen de krachten niet meer weg, waardoor de parketage extra schade aan de verflaag berokkent. Afbeelding 18: Achterzijde van een geparketeerd paneelschilderij Het lattensysteem op de achterzijde zorgt ervoor dat het paneel vlak blijft. Toch kan het ook heel wat extra schade veroorzaken Foutieve restauratie: verpoetst schilderij Eén van de meest delicate aspecten bij de restauratie van schilderijen is het verwijderen van de vergeelde vernis. Soms is het onderscheid met een glacis bijzonder klein en bovendien kunnen te sterke solventen ook de verflaag oplossen. Daarom kan bij een verkeerde reiniging een deel van de verflaag worden verwijderd. We zeggen dat het schilderij verpoetst is. Afbeelding 19: Voorbeeld van een verpoetst schilderij. Tijdens de vernisafname werd ook een gedeelte van de verf verwijderd. In het groene laken merk je de houten drager. De sinaasappel heeft weinig schaduw.
26/05/2010. Materiaal Gebruik Bewaring
Behoud en beheer van figurentheaterelementen. Hoe garandeer ik mijn figuren, rekwisieten, decors en documenten een lang leven? Op een lang leven voorbereid? Materiaal Gebruik Bewaring 1 Eigenschappen van
Nadere informatieSchetsmatige voorbereiding van het schilderij, uitgevoerd met verdunde verf.
91 Aanzet Accenttoetsen Afsluitlaag Alla prima Bijenwas Bindmiddel Colofoniumhars Dasborstel Drager Geconjugeerde dubbele bindingen Glacis Grondlaag Schetsmatige voorbereiding van het schilderij, uitgevoerd
Nadere informatieSchadebeelden. Schimmel, houtworm, vocht, hoe herken en voorkom ik schade in mijn collectie? Schadebeelden
Schimmel, houtworm, vocht, hoe herken en voorkom ik schade in mijn collectie? Workshop 2 Zuidwestbrabants Museum Halle zaterdag 26-1-2013 Schadebeelden Rondvraag: welke schadebeelden kennen we reeds? houtrot
Nadere informatieOp de grote vitrines in het midden van de zaal liggen rode lappen. Je mag ze optillen en de bijzondere boeken bekijken.
OPDRACHTENFORMULIER PAS OP Lucht- en lichtgevaar ZAAL 2 Op de grote vitrines in het midden van de zaal liggen rode lappen. Je mag ze optillen en de bijzondere boeken bekijken. 1. Waarom liggen die lappen
Nadere informatieHygroscopische eigenschappen
2013/12 Hout Hygroscopische eigenschappen Hout en vocht Hout is een natuurproduct dat na droging en verwerking gevoelig blijft voor vocht. Dit betekent dat het kan uitzetten en krimpen. Gebeurt dit ongelijkmatig,
Nadere informatieApplicatiemethoden voor Avery zelfklevende films uitgebracht: 20/09/2001
Applicatiemethoden voor Avery zelfklevende films uitgebracht: 20/09/2001 Avery zelfklevende films zijn verkrijgbaar in een groot aantal verschillende kwaliteiten voor even zovele verschillende toepassingen.
Nadere informatieRestauratie-Atelier Nabuurs
Beschrijving van de voortgang van de restauratie van het schilderij van Cornelis van der Ven met als titel: Maaiers In opdracht van: Uitvoering van de restauratie door: Restauratie-Atelier Nabuurs Cornelia
Nadere informatieFICHE 8: EEN METALEN VOORWERP SCHOONMAKEN CORROSIE BEHANDELEN
FICHE 8: EEN METALEN VOORWERP SCHOONMAKEN CORROSIE BEHANDELEN Corrosie -belangrijkste oorzaak van verwering bij metalen voorwerpen Corrosie is een verandering veroorzaakt door een chemische reactie tussen
Nadere informatieTECHNISCHE INGREPEN TEGEN VOCHT ONDERAAN DE MUREN. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen :
TECHNISCHE INGREPEN TEGEN VOCHT ONDERAAN DE MUREN Ongeacht de aard van de ingreep en zijn doeltreffendheid vergt het drogen van muren vrij veel tijd. Zo bijvoorbeeld bevat een muur met een dikte van 40
Nadere informatieGeschreven door: irobot
Hoe je post-proces Pictures Bewerk foto's om ze te gebruiken in je gidsen te maken. Geschreven door: irobot INTRODUCTIE Foto's komen zelden perfect en zal een aantal bewerken nodig is om ze te gebruiken
Nadere informatiedoor Pieter van der Werff geschilderd in 1710 (80 x 60 cm)
Restauratieverslag - Portret van Vincent Paets door Pieter van der Werff geschilderd in 1710 (80 x 60 cm) Restauratie Nr 998 - Restauratie atelier F van Leeuwen In opdracht van: N,N, Restauratie atelier
Nadere informatieSamenvatting In dit hoofdstuk zullen we enkele voorbeelden geven van ingrepen in de omgeving van schilderijen om de degradatiesnelheid te vertragen.
48 Wat zul je leren? Dat degradatieprocessen niet kunnen worden tegengehouden, maar wel vertraagd Wat het begrip preventieve conservatie precies inhoudt Dat je schade aan schilderijen kunt minimaliseren
Nadere informatieSiliconen-Gevelverf 918. Droog en schoon
Siliconen-Gevelverf 918 Droog en schoon Van licht tot donker, van ingetogen tot krachtig De Scala kleurwaaier Kleurtinten voor muurverf buiten biedt 384 geselecteerde Scala kleuren kleurbestendigheidsklasse
Nadere informatieHandleiding Plextalk PTN1. Handleiding Daisyspeler Plextalk PTN1
Handleiding Daisyspeler Plextalk PTN1 1 DAISYSPELER PLEXTALK PTN1 Korte inleiding: Wij hopen dat u plezier zult beleven aan het beluisteren van de digitale boeken. Dit document beschrijft de hoofdfuncties
Nadere informatieRestauratie-Atelier Nabuurs
Beschrijving van de voortgang van de restauratie van het schilderij van Cornelis van der Ven met als titel: Motto Zomer In opdracht van: Uitvoering van de restauratie door: Restauratie-Atelier Nabuurs
Nadere informatieCultureel verslag KCV Meisje met de parel
Cultureel verslag KCV Meisje met de parel Cultureel-verslag door een scholier 1065 woorden 13 april 2016 6,4 7 keer beoordeeld Vak KCV Voorwoord Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het schilderij al had gezien
Nadere informatieArcheologie Conserveringstechnieken
Archeologie Conserveringstechnieken Jurgen Galicia - Galicia Technical Diving 01. ALGEMENE REGELS: - het voorwerp onmiddellijk in zout of zoet water leggen - nooit iets laten drogen in de zon - nooit iets
Nadere informatieSTABILITEIT. scheuren in gebouwen
STABILITEIT scheuren in gebouwen Uit analyse van de TV s (2011, zelfstandige woningen): - 27 % van de onderzochte niet-conforme woningen minstens 1 ernstig of zeer ernstig stabiliteitsprobleem; - 7 % met
Nadere informatieGevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt.
Gevaarlijke stoffen Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt. Giftig Een stof is giftig als deze
Nadere informatiePapierbehang - Werkwijze Advies 3. Vliesbehang - Werkwijze Advies 4. Algemene Behangtips 5
Behang Tips Papierbehang - Werkwijze Advies 3 Vliesbehang - Werkwijze Advies 4 Algemene Behangtips 5 Behangtips Partners at Home 2 / 7 Papierbehang - Werkwijze Advies Stap 1: Maak het plaksel volgens de
Nadere informatieEretekens. Generaties lang gekoesterd ter behoud van vervlogen schittering en praal. Griet Kockelkoren
Eretekens Generaties lang gekoesterd ter behoud van vervlogen schittering en praal Griet Kockelkoren Eretekens Behoud & bewaring Manipulatie Bewaring Opstelling in tentoonstelling Eretekens - materialen
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 4
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 4 Samenvatting door L. 1264 woorden 2 juli 2014 3,9 15 keer beoordeeld Vak NaSk 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school. Om iets te verwarmen heb je
Nadere informatieAquarelverf wordt gemaakt van in water opgeloste Arabische gom, waarin de pigmenten zeer fijn gewreven zijn. Hoe fijner het pigment, hoe
Aquarelverf 36 36 Aquarelverf wordt gemaakt van in water opgeloste Arabische gom, waarin de pigmenten zeer fijn gewreven zijn. Hoe fijner het pigment, hoe transparanter de kleur. In principe kan met aquarelverf
Nadere informatieICN advies over de klimaateisen in de oudbouw van het Dordrechts Museum
Nr. PM/2.007/tV?o ICN advies over de klimaateisen in de oudbouw van het Dordrechts Museum Datum 14-6-2007 Status Projectnummer 2007.040 Opdrachtgever P.J. Schoon Directeur Auteur Doorkiesnummer Auteur
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS WASBEER
SPEELHUIS WASBEER Onderdelen lijst SPEELHUIS WASBEER Omschrijving Nummer Onderdeel Maat in mm hoeveelheid Vloerplaat 1 Voorgemonteerd paneel 79X1-1.114 2 Zijwand 2 Voorgemonteerd paneel 114X1-1.117 1
Nadere informatieReinigings- en onderhoudshandleiding voor industrieel geoliede parketvloeren; conform DIN 18356
Reinigings- en onderhoudshandleiding voor industrieel geoliede parketvloeren; conform DIN 18356 Geoliede oppervlakken zetten de individuele structuren van de verschillende houtsoorten extra in de verf.
Nadere informatieBelangrijker nog HS PROTECT EPOX beschermt uw relatie met uw klant!
H S PRO TECT EPO X is een luchtdrogende coating ter bescherming van gepolierde beton en epoxy. De coating kan eenvoudig worden aangebracht met een spuitpistool, verfrol of borstel. H S PRO TECT EPO X beschermt
Nadere informatieHandleiding Pure & Original Classico Façade
Handleiding Pure & Original Classico Façade Inhoud Algemene informatie over Pure & Original Classico Façade...1 Gebruikersinformatie voor Pure & Original Classico Façade...1 Benodigde materialen...1 Pure
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS TIJGER
SPEELHUIS TIJGER Onderdelen lijst SPEELHUIS TIJGER Omschrijving Nummer Onderdeel Hoeveelheid hoeveelheid 1 1 Vloerplaat-terras 1 4 2 2 Vloerplaat-speelhuis 1 5 3 3 dakpaneel 1 4 4 4 dakpaneel 2 1 5 5 Verbindingsstrook
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS LIBELLE
SPEELHUIS LIBELLE Onderdelen lijst SPEELHUIS LIBELLE Omschrijving Nummer Onderdeel Maat in mm hoeveelheid Vloerdeel binnen 1 Voorgemonteerd paneel 795x1230 4 voorwand 2 Voorgemonteerd paneel 795x1380
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Moleculen
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Mol Samenvatting door een scholier 1296 woorden 9 november 2017 7,6 34 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Natuur/scheikunde overal Paragraaf 6.1: stoffen herkennen
Nadere informatieBelangrijker nog HS PROTECT BOUW beschermt uw relatie met uw klant!
HS PROTECT BOUW is een luchtdrogende coating ter bescherming van ramen en profielen tijdens constructiewerken, transport en opslag. De coating kan eenvoudig worden aangebracht met een spuitpistool, verfrol
Nadere informatieWaterrisico s voor collecties
Waterrisico s voor collecties Bron Pad - Effect Agnes Brokerhof Afdeling Conservering & Restauratie Amsterdam Houd het erfgoed droog, 24 november 2016 RISICO Risico = kans x effect = kans op verlies van
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS SCHILDPAD
SPEELHUIS SCHILDPAD Onderdelen lijst SPEELHUIS SCHILDPAD Omschrijving Nummer Onderdeel Maat in mm hoeveelheid PLATFORM Voorgemonteerd paneel Paal voorkant 1 68x68 L.1250 2 Paal achterkant 2 68x68 L.570
Nadere informatieConserveren van uw fotografisch materiaal VERPAKKEN IS MEER DAN EEN PAPIERTJE EROMHEEN
Conserveren van uw fotografisch materiaal VERPAKKEN IS MEER DAN EEN PAPIERTJE EROMHEEN Nederlands Fotomuseum 2006 1 Het belang van de juiste verpakking wordt nog vaak onderschat Allemaal beseffen we dat
Nadere informatieHandleiding Pure & Original Kalei Calx
Handleiding Kalei Calx Inhoud Algemene informatie over Kalei Calx...1 Gebruikersinformatie voor Kalei Calx...1 Benodigde materialen...1 aanbrengen...3 Reinigen producten...3 Droogtijd en overschilderbaar...3
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS GIRAF
SPEELHUIS GIRAF Onderdelen lijst SPEELHUIS GIRAF Omschrijving Nummer Onderdeel Maat in mm hoeveelheid PLATFORM Voorgemonteerd paneel Staanders 1 7x7 L.78 4 Staanders 2 7x7 L.145 2 Zij dragers 3 2,7x5,5
Nadere informatiePortret. Materiaal linoleum, papier, potlood, krijt, gutsen.
Portret Inleiding In de kunstgeschiedenis zijn er al veel kunstenaars met het thema portret aan de slag gegaan. Soms maakten ze zelfportretten en dan weer familieportretten voor hun opdrachtgevers. Het
Nadere informatieMontage Handleiding van SignWorld
Montage Handleiding van SignWorld 1. De ondergrond reinigen Ook al lijkt de ondergrond schoon, u moet de ondergrond altijd reinigen op de hierna beschreven wijze: Maak de ondergrond schoon met zeepwater
Nadere informatieHoe is de Kalei verpakt? Kalei wordt geleverd in papieren zakken van 25 kg droog poeder, niet ingekleurd (NATURA) of in emmers van 16 kg.
Hoe is de Kalei verpakt? Kalei wordt geleverd in papieren zakken van 25 kg droog poeder, niet ingekleurd (NATURA) of in emmers van 16 kg. Hoe zijn de pigmenten verpakt? Hoeveel pigment voeg ik toe? De
Nadere informatieCARESHEET ALUMINIUM SCHRIJNWERK
CARESHEET ALUMINIUM SCHRIJNWERK AVC, ALU CONCEPT vervaardigt aluminium schrijnwerk met de profielreeksen van SAPA BUILDING SYSTEM. Voor onze pergola s werken we met de profielen van BioSSUN. Ongeschikte
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4 Samenvatting door Jel 1075 woorden 17 maart 2018 8 3 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school.
Nadere informatieProject Zeeuws Behout. Restauratieverslag van een vroeg 20 e eeuwse bascule, Museum Stoomtrein Goes-Borsele te Goes. Houtwerk.
Project Zeeuws Behout Restauratieverslag van een vroeg 20 e eeuwse bascule, Museum Stoomtrein Goes-Borsele te Goes. Houtwerk Van alle voorwerpen welke ingebracht zijn bij het project Zeeuws Behout was
Nadere informatieChemical and Optical Aspects of Appearance Changes in Oil Paintings from the 19th and Early 20th Century Y. Shimazu
Chemical and Optical Aspects of Appearance Changes in Oil Paintings from the 19th and Early 20th Century Y. Shimazu Samenvatting Het uiterlijk van schilderijen verandert in de loop van de tijd door verschillende
Nadere informatieconstructiewerken, transport en opslag. De coating kan eenvoudig worden aangebracht met een spuitpistool, verfrol of borstel.
HS PROTECT SANI is een luchtdrogende coating ter bescherming van uw sanitair tijdens constructiewerken, transport en opslag. De coating kan eenvoudig worden aangebracht met een spuitpistool, verfrol of
Nadere informatiebasis college bouwkunde bok5
basis college bouwkunde bok5 lesweek 7 gevels Instituut Bouwkunde & Civiele Techniek docent: ir.m.marynissen beëindiging gemetselde muren muurafdekker met minimaal 40mm overstek en voorzien van een waterhol
Nadere informatieDeel L: Vingerafdrukken
Deel L: Vingerafdrukken De volgende proeven behoren allemaal tot 1 soort onderzoek: het identificeren van vingerafdrukken. In principe werkt elke proef hetzelfde: we maken de vingerafdrukken van de daders
Nadere informatieHowto: Huidskleur in olieverf Auteur: Alb Datum: 29/01/2009
Deze buste had ik reeds deels geschilderd met acrylverf als demonstratie op FACTS vorig jaar. Uiteindelijk was ik weer niet tevreden over het resultaat + dat er nog enige beschadigingen waren Reparaties
Nadere informatieCondensatie, condensdruppels
Anti-condensvlies Condensatie, condensdruppels Lucht kan afhankelijk van de ruimtetemperatuur maar een bepaalde hoeveelheid waterdamp opnemen. Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger het maximale watergehalte
Nadere informatieIn dit document leggen we uit hoe isolatie werkt en hoe INSUL8eco werkt in uw gebouw.
De basis van isolatie en hoe INSULd8eco werkt in uw gebouw In dit document leggen we uit hoe isolatie werkt en hoe INSUL8eco werkt in uw gebouw. Om de werking van onze isolatie oplossing goed te begrijpen,
Nadere informatievoor het plaatsen van Lincrusta
Verwerkingsvoorschriften voor het plaatsen van Lincrusta Verwerkingsvoorschriften voor het plaatsen van Lincrusta Om een perfect resultaat te garanderen, bevelen wij u aan volgende plaatsingsaanwijzing
Nadere informatieEen uitgebreid kunsthistorisch onderzoek van dit schilderij werd al uitgevoerd door Harry De
Begijnhofkrant nr. 44 (2014) 12-14 DE RESTAURATIEBEHANDELING VAN HET SCHILDERIJ DE TRIOMF VAN DE HEILIGE KERK Geslaagde restauratie voorbeeld van vruchtbare samenwerking Verboven M. Naar aanleiding van
Nadere informatieHandleiding Pure & Original Marrakech Walls
Handleiding Pure & Original Marrakech Walls Inhoud Algemene informatie over Pure & Original Marrakech Walls...1 Gebruikersinformatie voor Pure & Original Marrakech Walls...1 Benodigde materialen...1 Pure
Nadere informatieSamenvatting Aan de hand van een voorbeeld zullen de verschillende stappen in de restauratie van een schilderij aan bod komen.
60 Wat zul je leren? Dat originele, maar beschadigde materialen in een schilderij kunnen worden verstevigd, bv. het fixeren van loskomende verfschilfers Dat de leesbaarheid van een schilderij kan worden
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS PINGUIN
SPEELHUIS PINGUIN Onderdelen lijst SPEELHUIS PINGUIN Omschrijving Nummer Onderdeel Maat in mm hoeveelheid Vloerplaat 1 Voorgemonteerd paneel 1100x620 1 Zijwand 2 Voorgemonteerd paneel 1170x1140 1 Achterwand
Nadere informatieBinnenluchtkwaliteit. Infoavond 18 november 2010 - Mortsel
Binnenluchtkwaliteit Infoavond 18 november 2010 - Mortsel Logo Antwerpen vzw Borstkanker Roken Vaccinaties Ongevallen Geestelijke gezondheid Voeding & beweging Milieu & Gezondheid Goed of fout? Binnen
Nadere informatiePatineren http://www.hubcoonen.nl/bronswiki/van%20was%20naar%20brons/2-1-formules.html "Formules voor Messing, Brons en Koper" 01. Licht tot donker Bruin 02. Bruin naar zwart 03. Zwart bruin 04. Florentijns
Nadere informatieTaak constructies. Architecten en ingenieurs: Goossens & Partners. Dries de Burggrave. 1MAK a 2015-2
Taak constructies Architecten en ingenieurs: Goossens & Partners. Dries de Burggrave 1MAK a 2015-2 Bouwknoop 1 Het gaat om een bouwknoop omdat de verticale muur verbonden wordt met een hellend dak. Detailtekening
Nadere informatieHoe maak ik teakhout schoon?
Hoe maak ik teakhout schoon? Om verweerd teakhout schoon te maken, maakt u eenvoudig gebruik van Traditional Teak CLEANER and BRIGHTENER 1 & 2, dat speciaal is ontwikkeld om schimmels en algen te doden
Nadere informatiebrandbare stof zuurstof ontstekingsbron
DE VUURDRIEHOEK Bijna iedereen onderschat de verwoestende kracht van vuur. Een brand moet je in eerste instantie proberen te voorkomen. Als je weet hoe een brand kan ontstaan, ben je al een hele stap verder.
Nadere informatieCLAASSEN. Schilderwerken. Onderhoud Nieuwbouw Beglazing. Onderhouds advies schilderwerk
Onderhouds advies schilderwerk U bent langer verzekerd van een goede bescherming door regelmatig onderhoud te plegen. Indien u zelf dit onderhoud gaat uitvoeren hebben wij hiervoor een onderhoudsadvies
Nadere informatieDATA SHEET 956 TEKNOPLAST PRIMER 7
www.teknos.com DATA SHEET 956 TEKNOPLAST PRIMER 7 11 01.02.2008 Epoxy Primer VERF TYPE TEKNOPLAST PRIMER 7 is een oplosmiddeldragende epoxy primer in twee delen met een lage inhoud oplosmiddel. GEBRUIK
Nadere informatieAcryl hoogglans wordt aangeboden als prijsalternatief voor de gepolierde hoogglans lakdeuren.
MATERIALEN VOOR FRONTEN ACRYL Eigenschappen acryl Acryl hoogglans wordt aangeboden als prijsalternatief voor de gepolierde hoogglans lakdeuren. Acryl hoogglans is een kunststof en kan enkel als vlakke
Nadere informatieBarbecue Lång. Gebruikershandleiding. Model: SB1000
Barbecue Lång Gebruikershandleiding Model: SB1000 Lees deze gebruikershandleiding volledig door alvorens het product te gebruiken. Bewaar deze gebruikershandleiding voor toekomstige raadpleging. Als u
Nadere informatieBASWAPHON Cool naadloos akoestisch klimaatplafond
BASWAPHON Cool naadloos akoestisch klimaatplafond CATEGORIE TOEPASSINGEN DRAAGPLAAT OPPERVLAKTESTRUCTUUR AFWERKING Breedbandige naadloze geluidsabsorptie Koeling en verwarming d.m.v. capilair systeem Naadloze,
Nadere informatieAirco PDF AIRCO PDF. AutobedrijfLeoHoeben. AutobedrijfLeohoeben
Airco PDF AIRCO PDF AutobedrijfLeoHoeben AutobedrijfLeohoeben Hoe werkt het airco systeem in uw voertuig. Het airco systeem voor auto s bestaat uit een gesloten systeem waarin onder druk een koudemiddel
Nadere informatieDe assemblage-instructie van Vinyl en Vinyl Premium fotobehangen
De assemblage-instructie van Vinyl en Vinyl Premium fotobehangen Voor het begin van het installeren, zorg ervoor dat jou wand droog en schoon is. Vull alle schaden aan en maak de wand glad, dan spijl hem
Nadere informatieKunnen we het residu als uitkomst zien van een proces, zonder de noodzaak om het terug te brengen naar zijn oorsprong?
De principes die ik hanteer en bevraag, zijn die van de schilderkunst. Om iets te zeggen over de schilderkunst, moet ik ook afstand kunnen nemen, dus gebruik ik verschillende media. Ik licht specifieke
Nadere informatieHANDLEIDING KARSTEN TUNNELTENT
HANDLEIDING KARSTEN TUNNELTENT Type 2800 en 3600 Gefeliciteerd met uw Karsten Tunneltent, een ambachtelijk kwaliteitsproduct van Karsten Tenten B.V. Voor optimaal kampeerplezier raden wij u aan om deze
Nadere informatieOndersteund papier. Richtlijnen voor het gebruik van papier. Phaser 7750-kleurenlaserprinter
Ondersteund papier In dit onderwerp wordt het volgende besproken: 'Richtlijnen voor het gebruik van papier' op pagina 2-5 'Richtlijnen voor papieropslag' op pagina 2-10 'Papier dat de printer kan beschadigen'
Nadere informatieInsecten die voorraden en materiaal aantasten
Insecten die voorraden en materiaal aantasten Motten Houtwormen Kakkerlakken Broodkevers In deze folder vindt u meer informatie over bovenstaande insecten. U leest hoe u ze herkent, wat voor overlast ze
Nadere informatieKunnen we het residu als uitkomst zien van een proces, zonder de noodzaak om het terug te brengen naar zijn oorsprong?
Portfolio Dagmar Marent 2019 De principes die ik hanteer en bevraag, zijn die van de schilderkunst. Om iets te zeggen over de schilderkunst, moet ik ook afstand kunnen nemen, dus gebruik ik verschillende
Nadere informatiehout Zo kunt u zelf Overzicht producten Stappenplannen
hout Zo kunt u zelf houtproblemen Productinformatie oplossen Overzicht producten Stappenplannen Houtvuller Heeft u een beschadigde deur of een verrot kozijn? In deze folder vindt u hulp om de meest voorkomende
Nadere informatieDeuren schilderen met watergedragen lak
Deuren schilderen met watergedragen lak Vlakke deuren De meeste vakmensen raden aan om deuren in verticale stand te schilderen. Wij sluiten ons daarbij aan. Maar indien je over schragen beschikt, en het
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS PANDA
SPEELHUIS PANDA Onderdelen lijst SPEELHUIS PANDA Omschrijving Nummer Onderdeel Maat in mm hoeveelheid Voorwand 1 Voorgemonteerd paneel 119X1-1.114 1 Zijwand 2 Voorgemonteerd paneel 173xh.114 1 Achterwand
Nadere informatieReinigings- en onderhoudstips voor gevelbeglazingen
Reinigings- en onderhoudstips voor gevelbeglazingen September 2007 Regelmatig bijgewerkte informatie over onze producten en hun beschikbaarheid, met richtlijnen voor hun onderhoud, zijn te vinden op onze
Nadere informatieLeginstructies. Natural Floor VOORAF. Europese Eik Europese Productie. Acclimatisering. Omgevingstemperatuur en Relatieve Luchtvochtigheid
Leginstructies VOORAF Voor een goed resultaat is het absoluut noodzakelijk de leginstructies nauwkeurig te volgen. Het is belangrijk om, bij daglicht, alle panelen voor en tijdens de plaatsing te controleren
Nadere informatieVoor de montage van de Bear County schutting Garden Design WPC
MONTAGEHANDLEIDING BELANGRIJKE INFORMATIE Voor de montage van de Bear County schutting Garden Design WPC Lees de hele handleiding aandachtig. Als de hierin vermelde instructies niet worden opgevolgd, is
Nadere informatieDe afdekklep en glasplaat reinigen
11_chap11.fm Page 293 Thursday, March 3, 2005 12:50 PM De afdekklep en glasplaat reinigen Het is belangrijk om de afdekklep en de glasplaat regelmatig schoon te maken, om te zorgen voor de beste afdrukkwaliteit
Nadere informatieOpdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi.
Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Hoe ziet de woonkamer in jouw huis eruit? Hebben jullie behang met bloemen, zijn de muren in een mooie kleur geverfd of hebben jullie
Nadere informatieGEEF LUCHT AAN JE HUIS!
GEEF LUCHT AAN JE HUIS! Zorg voor een gezonde woning: geef vocht en schadelijke stoffen geen kans! Laat voortdurend frisse lucht binnen via een ventilatiesysteem, ventilatierooster of door een raam op
Nadere informatieZorg er altijd voor dat de spanten haaks op kiel staan! Het gebruik van een bouwhelling (Billing Boats nr. 301) vereenvoudigt deze taak (Fig. 1).
Bouwtips Houten romp Zorg er altijd voor dat de spanten haaks op kiel staan! Het gebruik van een bouwhelling (Billing Boats nr. 301) vereenvoudigt deze taak (Fig. 1). Daarna dekken en schotten aanbrengen.
Nadere informatieOnderdelen lijst SPEELHUIS EEKHOORN
SPEELHUIS EEKHOORN Onderdelen lijst SPEELHUIS EEKHOORN Omschrijving Nummer Onderdeel Maat in mm hoeveelheid PLATFORM Voorgemonteerd paneel Staanders 1 68x68x1450 10 Ligger 2 26x52x2325 2 Middenligger
Nadere informatieVocht en schimmel in uw woning. Hoe pakt u dit aan?
Tips om vocht en schimmel te vermijden Zet de ramen van een kamer een beetje open als er veel mensen in de kamer zijn. Doe de deur van de keuken dicht als u kookt. Zet altijd de dampkap aan als u kookt.
Nadere informatieStappenplan voor het plakken van een zonneband met streamer
Opletten! Deze handleiding is geen garantie dat het plakken goed gaat, er kunnen daarom ook geen rechten aan worden ontleent. Deze handleiding dient gebruikt te worden als leidraad. Dit is de manier waarop
Nadere informatiefor the artist in you!
for the artist in you! Zo vanuit de tube De kunstschilder die probleemloos en snel resultaat wil, kiest voor ArtCreation Essentials. Waarom? Omdat ArtCreation Essentials 38 verschillende kleuren acrylverf
Nadere informatieREV:02-18/07/13. RapidRoof Waterproof Anti-Skid Specificaties op hout
REV:02-18/07/13 RapidRoof Inhoud 1. Voorbereiding 2. Aanbrenging: 3. Aanbrenging: enkel Waterproof 4. Aanbrenging: enkel Anti-Skid 5. Menghandleiding 6. Bijkomende informatie 7. Waar u op moet letten bij
Nadere informatieDrie schilderijen in de consistorie te Oudelande
Drie schilderijen in de consistorie te Oudelande Sinds jaar en dag hangen er in de consistorie van de kerk te Oudelande drie schilderijen, twee panelen en een doek. De panelen stellen een gezicht op Oudelande
Nadere informatieVocht, schimmels & gezondheid
Vocht, schimmels & gezondheid Ongeveer 15 procent van de woningen in Nederland is vochtig. Te veel vocht vermindert de kwaliteit van de binnenlucht. Dit kan luchtweg- en andere gezondheidsklachten bij
Nadere informatieDW-CLEANING TURNHOUT
SPECIALIST IN REINIGEN VAN: - ZONNEPANELEN, - DAKEN, - DAKGOTEN, - OPRITTEN, - PANELEN, - DAKGOTEN - GEVELS - SCHOORSTENEN COATING VAN DAKEN,.. DW-CLEANING TURNHOUT VOOR VRIJBLIJVENDE OFFERTE TEL: 0497/O7.65.02
Nadere informatieJij en energie: zonne-energie
De oneindige bron: Zonne-energie Passieve zonne-energie Een soort zonne-energie zal je al snel kunnen bedenken en dat is passieve zonne-energie. Passieve zonne-energie is energie waar je niets voor hoeft
Nadere informatieBescherming van je lichaam tegen UV licht
Bescherming van je lichaam tegen UV licht Document LC16002 Dr Jan H. Lichtenbelt Haren (GN) 2016. 1 Inleiding We hebben zonlicht nodig. Zonlicht voelt lekker warm en behaaglijk aan en het maakt ook nog
Nadere informatieDoezijde. Zelf verf maken. Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven!
Doezijde Zelf verf maken Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven! Wat heb je nodig? Spullen Kwast of penseel Vel wit A4 papier om op te verven 4 schaaltjes Limonadeglas 4 theelepeltjes
Nadere informatieLEDs in musea. Voordelen van LED. Koen Catteeuw, Axioma nv
LEDs in musea Voordelen van LED Koen Catteeuw, Axioma nv Dinsdag 04/05/2010 10:13 172.000 euro voor restauratie van Lam Gods di 04/05/2010-10:13 De Getty Foundation maakt 172.000 euro vrij voor de restauratie
Nadere informatieFlex 150 Opzetinstructies
Hallo, Benodigdheden: Flex tenten kunnen op veel verschillende manieren opgezet worden. Er zijn maar 3 regels om Flex tenten op te zetten die je MOET volgen. Zorg ervoor dat jij en je team deze in gedachten
Nadere informatieKrimpvervorming - Verschijningsvormen en oorzaken
Laskennis opgefrist (nr. 4) Krimpvervorming - Verschijningsvormen en oorzaken Figuur 1: Doordieping (bukkeling) van de staalplaat tussen de verticale en horizontale verstijvingsprofielen ten gevolge van
Nadere informatieMETA CRÈME. Toepassingen
META CRÈME is een onzichtbare en ademende beschermer (sealer) met een diepere indringing en uitzonderlijke levensduur voor alle steensoorten : natuursteen, bestrating, klinkers, voegen, gevelstenen, tegels
Nadere informatieSolutions for Humidity Problems. Kleurloze vochtwerende producten op basis van kwaliteitsvolle oligomere siloxanen
NL Solutions for Humidity Problems Kleurloze vochtwerende producten op basis van kwaliteitsvolle oligomere siloxanen EENVOUDIG EN EFFICIËNT Een hoge vochtigheidsgraad in een gebouw kan verschillende problemen
Nadere informatieInstallatie voorschriften Rigid Core XL. Ga voor meer informatie naar:
Installatie voorschriften Rigid Core XL Ga voor meer informatie naar: www.rigidcorexl.nl Voor u begint / Voorbereidingen: Lees alle instructies voor u start met de installatie. Bij een onjuiste installatie
Nadere informatie