: Burgemeester en Wethouders : Openbaar / Ter besluitvorming : Ruimtelijke Ontwikkeling : R. Poel, van der

Transcriptie

1 Voorstel ~atwijk Aan Status Afdeling Medewerk(st)er : Burgemeester en Wethouders : Openbaar / Ter besluitvorming : Ruimtelijke Ontwikkeling : R. Poel, van der Zaaknummer Oatum Paraaf medewerk(st)er: : 1.0\ ';"1t : IS mei 2012 Raad: : Ja Telefoonnummer : ~ Or : Nee Portefeuillehouder : Mostert, l.g. Communicatie: : Ja Bijlage!n) : 1 \Z' Evaluatie : Ja Onderwerp: detailhandelsvisie Katwijk Samenvatting: Ontwikkelingen in de detailhandel en binnen de gemeente zelf gaven aanleiding om een detailhandelsoisie voor Katwijk op te stellen. De detailhandelsuisie geeft inzicht in betfunctioneren van de huidige detailhandel en heeft een strategie geformuleerd voor de komende iojaar om te komen tot een duurzame detailhandelsstructuur in Katwijk. Voorgesteld wordt om in te stemmen met de concept detailhandelsvisie en deze voor te leggen aan de commissie Ruimte injuni ten behoeve van richtinggevende uitspraken aan de Raad in september voor vaststelling van de detailhandelsoisie. Gevraagde beslissing: 1. In te stemmen met de concept detailhandelsvisie Katwijk 2. Organiseren van een bijeenkomst voor alle winkeliers in Katwijk over de concept detailhandelsvisie 3. De concept detailhandelsvisie voor te leggen aan de commissie Ruimte op 20 juni ten behoeve van een kaderstellende discussie over de voorgestelde detailbandelsstructuur. 4. De resultaten van ondernemersbijeenkomst en behandeling commissie Ruimte verwerken in definitief voorstel aan de Raad in september 181 Intern advies RO, BV, OW, WW, VEI t8i Extern advies DTNP, klankbordgroep Circuleren B&W Secr. Burg. Weth.1 Weth.1I Weth.1I1 Weth. IV Datum besluit B&W/Burgemeester Akkoord: 2 2 MEI 2012 Nr. ;B Bespreken B&Wvercadenne Besluit: Overeenkomstig het voorstel besloten 15mel2012

2 Aan de gemeenteraad Zaaknummer : Programma : Economie en toerisme Onderwerp : detailhandelsvisie Katwijk Katwijk, 22 mei Inleiding De meest recente detailhandelsvisie in Katwijk stamt uit Ontwikkelingen in de detailhandel en ontwikkelingen binnen de gemeente Katwijk zelf zoals ambities masterplan Katwijk aan zee, woningbouwlocatie Valkenburg en herstructurering t Heen zijn aanleiding om een nieuwe actuele detailhandelsvisie voor de gemeente Katwijk op te stellen. De detailhandelsvisie geeft inzicht in het functioneren van de huidige detailhandel en formuleert een positionering voor de komende 10 jaar met daarbij passende strategieën en acties om deze positionering op termijn te bereiken. De detailhandelsvisie is opgesteld door het bureau DTNP. Het bureau DTNP is begeleid door een begeleidingscommissie vanuit de gemeente en een klankbordgroep met vertegenwoordigers vanuit het georganiseerde bedrijfsleven. De concept resultaten zijn besproken met het College en gepresenteerd aan de Raad op een informatieavond. DTNP adviseert om te streven naar de volgende detailhandelsstructuur: - centrum Katwijk aan Zee als hoofdcentrum met een compleet dagelijks en niet dagelijks aanbod - vier wijkwinkelcentra gericht op de dagelijkse boodschappen: - 1 wijkwinkelcentrum voor Katwijk Noord (Hoornespassage) - 1 wijkwinkelcentrum voor Rijnsburg (locatie nader te bepalen) - 1 wijkwinkelcentrum voor Katwijk Midden (locatie nader te bepalen) - 1 wijkwinkelcentrum voor (nieuw) Valkenburg (Hart van Valkenburg). - pdv cluster (Ambachtsweg t Heen) Beoogd resultaat Vastgestelde actuele detailhandelsvisie voor de komende 10 jaar ten behoeve van aantrekkelijke en duurzame winkelgebieden met een compleet winkelaanbod. Argumenten 1.1 Keuzes in detailhandelsstructuur zijn nodig om in te spelen op de nieuwe winkelmarkt Na een periode van groei is de winkelmarkt de afgelopen jaren veranderd in een verdringingsmarkt; het aantal winkels zal de komende jaren afnemen. Ook verlangt de consument steeds meer keuze. In de detailhandelsvisie worden keuzes gemaakt ten aanzien van de te versterken winkelgebieden. Door te streven naar selectieve ontwikkeling worden marktinitiatieven niet meer versnipperd en met deze heldere keuze komt herontwikkeling en herstructurering van nieuwe centrumgebieden sneller van de grond. Niet kiezen betekent kiezen voor (verdere) verpaupering van de winkelgebieden. 1.2 Grotere en complete wijkwinkelcentra zijn nodig voor op termijn gezonde winkelgebieden Consumenten kiezen voor winkelgebieden met meer keuze. Het dagelijkse winkelaanbod in Katwijk is op dit moment versnipperd over een groot aantal winkelgebieden en solitaire locaties. Deze winkelgebieden hebben veelal 1 supermarkt en een beperkt aanvullend aanbod en daarmee een te kleine kritische massa. Deze gebieden voorzien niet volledig in de behoefte van de consument en trekken daardoor te weinig klanten om de winkels een 2

3 marktconforme omzet te laten halen. Nu zijn er ook veel zelfstandige ondernemers in Katwijk. Om dit te behouden is vergroten van de kritische massa nodig. Hiervoor is in de winkelgebieden een grote trekker nodig. Door het toevoegen van een extra supermarkt naar in totaal twee (elkaar in segmenten aanvullende) supermarkten in de wijkwinkelcentra wordt de kritische massa van deze gebieden vergroot worden naar een verzorgingsgebied van 15.0o0 inwoners. Door deze toegenomen kritische massa en daarmee behalen van een gezond omzetniveau is er weer ruimte voor ondernemers om te investeren. 1.3 Door op andere locaties geen ontwikkelingen toe te staan versterkt dit de posities van de te versterken winkelgebieden. In de detailhandelsvisie is een heldere keuze gemaakt welke winkelgebieden versterkt zouden kunnen worden. Om dit mogelijk te maken dient er naast het aantrekkelijker maken van deze winkelgebieden op andere locaties geen ontwikkelingen meer mogelijk gemaakt te worden. De winkelgebieden zoals Melkweg, Oegstgeesterweg, Valkenburg en Rijnstraat zijn te klein om zelfstandig te kunnen blijven functioneren en bieden de consument te weinig keuze. Waar mogelijk wordt gestreefd om deze winkels te verplaatsen naar gebieden die versterkt worden. 1.4 Geen aanleiding voor kwantitatieve uitbreiding detailhandel in Katwijk Op basis van uitkomsten uit het Toeristisch-Recreatief ActiePlan (TRAP, 2010) is voor het masterplan Katwijk aan Zee het ruimtelijke programma bepaald op m2 uitbreiding van detailhandel. De detailhandelsvisie laat echter zien dat de winkelgebieden in Katwijk op dit moment matig functioneren. Er is op dit moment te veel aanbod ten opzichte van de daadwerkelijke bestedingen. Hierdoor zijn ook de investeringen in de winkelgebieden achtergebleven waardoor de winkelgebieden verouderd zijn. Ook bij een groei naar en inwoners is er geen aanleiding voor kwantitatieve uitbreiding van de detailhandel in Katwijk. Voor Katwijk aan Zee is een beperkte uitbreiding mogelijk afhankelijk van de condities (branche, locatie etc.) 1.5 Brancheverruiming op t Heen ondermijnt de positie van de andere winkelgebieden en versterkt ook t Heen niet Door het toestaan van brancheverruiming op makkelijk te ontwikkelen locaties worden m2 toegevoegd in een teruglopende winkelmarkt. Toename van de leegstand in vooral het centrum is dan de verwachting. Tevens blijkt uit de regionale perifere detailhandelsvisie ook dat locaties waar brancheverruiming in het verleden is toegestaan niet beter functioneren. In t Heen worden alleen winkels toegestaan in de branchegroep huis en tuin, winkels in auto s, boten en caravans. 1.6 Nader onderzoek naar haalbaarheid wijkwinkelcentra is nodig Voor de vier wijkwinkelcentra geldt dat er nader onderzoek nodig is naar de locaties om te verkennen wat mogelijk is. Nader onderzoek in de Hoornespassage is gewenst naar mogelijkheden voor uitbreiding met tweede supermarkt, schaalvergroting en modernisering. In het winkelgebied in Rijnsburg (Hoftuin) is voor de ontwikkeling tot een volwaardig wijkwinkelcentrum onderzoek gewenst naar fysieke mogelijkheden, parkeervoorzieningen, verkenning potentiele locaties en analyse nieuwe kansen. In de nieuwe locatie Katwijk aan den Rijn (Katwijk Midden) is onderzoek nodig naar haalbaarheid en wenselijkheid van een nieuw winkelcentrum in het gebied, verkennen voor- en nadelen en fysieke mogelijkheden van bestaande winkelcentra in de toekomst die geen detailhandelsfunctie hebben. 1.7 Vaststellen beleidskader is nodig om detailhandelsvisie te kunnen realiseren Het beleidskader is nodig om de doelstellingen van de detailhandelsvisie te kunnen realiseren. De visie moet vertaald worden in bestemmingsplannen. De handhaafbaarheid van het bestemmingsplan is daarbij een belangrijk aspect. In het beleidskader zijn nadere regels opgenomen ten aanzien van bijvoorbeeld branchevervaging, nevenassortimenten en internetwinkels. 2.1 Met ondernemersbijeenkomst worden alle ondernemers geïnformeerd over de concept detailhandelsvisie In het proces van de detailhandelsvisie zijn ondernemers betrokken middels een ondernemersenquête onder alle winkeliers en een klankbordgroep waarin alle winkeliersverenigingen, KOV, KvK, en HBD zitting hadden. Doel van 3

4 de ondernemersbijeenkomst is om alle ondernemers te informeren over de richting van het nieuwe detailhandelsbeleid. De bijeenkomst heeft plaats gevonden na behandeling in het College (22 mei) en voor behandeling in de commissie Ruimte (20 juni). Uitkomsten van deze bijeenkomst zijn ook betrokken bij de behandeling van de detailhandelsvisie in de commissie Ruimte. 3.1 Door vragen van richtinggevende uitspraak aan de commissie Ruimte kan definitieve detailhandelsvisie worden vastgesteld in Raad van september. Tijdens de behandeling van de concept detailhandelsvisie in de commissie Ruimte op 20 juni 2012 kunnen de commissieleden aangeven wat hen aanspreekt en wat wordt gemist in de detailhandelsvisie onder andere ten aanzien van de volgende voorgestelde keuzes: detailhandelsstructuur met een hoofdcentrum, vier wijkwinkelcentra en een pdv cluster Nieuw vestiging en/of substantiële uitbreiding op andere locaties buiten deze locaties niet toe te staan In Katwijk geen kwantitatieve versterking van de detailhandel na te streven winkels in niet dagelijkse artikelen en met bovenlokale functie zoveel als mogelijk clusteren in Katwijk aan Zee Op pdv cluster t Heen geen brancheverruiming toe te staan Na vaststellen detailhandelsvisie voor de vier wijkwinkelcentra nader onderzoek te doen naar haalbaarheid van uitbreidingsmogelijkheden huidige locaties en/of te zoeken naar kansrijke nieuwe locaties voor clustering van detailhandel (zie hoofdstuk 5 van concept detailhandelsvisie) Vaststellen beleidskader detailhandelsvisie Kanttekeningen 1.1 Aantal consumenten moet bereid zijn om iets meer afstand af te leggen voor winkelgebied Door keuzes te maken in de structuur worden enkele locaties versterkt terwijl andere locaties op termijn afvallen. Dit betekent echter dat voor sommige consumenten geldt dat zij bereid moeten zijn een iets grotere afstand tot een winkelgebied af te leggen. Eenmaal daar komen zij echter aan in een winkelgebied met een completer aanbod en een grotere levensvatbaarheid op de langere termijn. 1.2 Keuzes in structuur kan negatief uitpakken voor individuele ondernemer De keuzes die gemaakt worden in detailhandelsvisie versterken de structuur, maar kunnen negatief uitpakken voor individuele ondernemers die zich buiten de hoofdstructuur bevinden. Substantiële uitbreiding van deze ondernemers wordt niet toegestaan. Zij mogen de bedrijfsvoering voortzetten op de huidige locatie, maar indien zij substantieel (>10%) willen uitbreiden dan moeten zij verhuizen naar één van de winkelgebieden in de gekozen hoofdstructuur. 1.3 Visserijkade en de Zeilmakerstraat nemen een bijzondere positie in de detailhandelsstructuur De Visserijkade en de Zeilmakerstraat nemen een bijzondere positie in de detailhandelsstructuur. Op deze locaties zijn de twee grootste supermarkten (Digros, Albert Heijn) van de gemeente gevestigd. Beide locaties hebben daarnaast nog een zeer klein aanvullend aanbod (supermarkt plus centra). Voor inwoners is de grootte van de winkelcentra een aanleiding om hen te bezoeken, echter door de solitaire ligging profiteren andere winkelgebieden hier niet van. Deze twee supermarkten versterken de structuur niet. Het is vanwege de lage huisvestingskosten echter niet te verwachten dat deze supermarkten uit zichzelf gaan verplaatsen. De winkelcentra die hier de meeste hinder van ondervinden zijn de Hoornespassage en het winkelgebied Katwijk aan den Rijn. Om de concurrentie aan te kunnen worden de Hoornespassage en winkelgebied Katwijk Midden versterkt waardoor hier een completer aanbod ontstaat, de wijkvoorzieningen op peil gehouden worden en er een verzorgingsgebied ontstaat van circa inwoners. De twee supermarktlocaties mogen niet uitbreiden ten behoeve van het functioneren van wijkwinkelcentra Hoornespassage en Katwijk aan den Rijn. 4

5 1.4 Rol van de gemeente is voornamelijk faciliterend De winkelmarkt is de afgelopen jaren structureel veranderd. De vraag is niet of de leegstand blijft bestaan, maar waar deze het minst gewenst is. In de visie worden heldere keuzes gemaakt om de detailhandelsstructuur van Katwijk te versterken; sommige locaties worden versterkt, anderen worden in hun ontwikkelingen beperkt. De rol van de gemeente is hierin wel faciliterend. Uiteindelijk moet de markt de gecreëerde ruimte oppakken en invullen. Middelen Het opstellen van de detailhandelsvisie is gebeurd binnen het beschikbaar gestelde krediet. Na vaststelling van de detailhandelsvisie in de Raad van september is de belangrijkste opgave in de uitvoering om een nadere uitwerking te maken van de te versterken winkelgebieden. Hiervoor zal in het Raadsvoorstel van september een kredietaanvraag worden opgenomen. Commissie De behandeling van dit concept in de commissie Ruimte is een tussenstap om gelegenheid te geven en/of kaders te stellen voor de definitieve detailhandel hoofdstructuur die in september definitief door de Raad zal worden vastgesteld. In september zal de Raad worden voorgesteld de detailhandel hoofdstructuur en een nadere uitwerking van onderdelen daarvan vast te stellen. Uitvoering Het vaststellen van de visie in september is van belang als kader voor het uitwerken voor het masterplan Katwijk aan Zee, de Hoftuin en individuele aanvragen. Na vaststelling in de Raad is de belangrijkste opgave in de uitvoering om een nadere uitwerking te maken van de te versterken winkelgebieden. Bijlage(n) Detailhandelsvisie Katwijk Burgemeester en wethouders van Katwijk, De secretaris De burgemeester 5

6 Raadsbesluit Zaaknummer : Programma : Economie en toerisme Onderwerp : detailhandelsvisie Katwijk De raad van de gemeente Katwijk; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van Katwijk van P.M.; gelet op artikel 108 en 147 lid 2 van de gemeentewet; B E S L U I T : - In te stemmen met de detailhandelsvisie Katwijk Aldus vastgesteld door de raad van de gemeente Katwijk in zijn openbare vergadering van 30 september De griffier De voorzitter 6

7 Detailhandelsvisie Katwijk

8

9 Opdrachtgever: Contactpersoon: Gemeente Katwijk de heer R. van der Poel Projectteam DTNP: de heer D.J. Droogh de heer W. Frielink Projectnummer: Datum: 15 mei 2012 Droogh Trommelen en Partners (DTNP) Graafseweg BS Nijmegen T F E info@dtnp.nl W Detailhandelsvisie Katwijk

10

11 Inhoudsopgave 0 Samenvatting 1 1 Inleiding 2 2 De nieuwe winkelmarkt Trends in de detailhandel Sterke en zwakke locaties 6 3 Beoordeling huidige situatie Inwoners en ligging Detailhandelsstructuur Positie in de regio Huidige economisch functioneren Ondernemersenquête Conclusies huidige situatie 16 4 Detailhandelsvisie Ambitie en uitgangspunten Indicatie haalbaar aanbod Visie Strategieën en acties 29 Bijlage 1 Leden van de ambtelijke begeleidingsgroepen en de klankbordgroep 41 Bijlage 2 Branche-indeling detailhandel 42 Bijlage 3 Winkelaanbod gemeente Katwijk 42 Bijlage 4 Begrippenlijst 43 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Sterkte-zwarkteanalyse per winkelgebied 45 Economisch functioneren en distributieve mogelijkheden 56 Voorbeeldberekening haalbaar dagelijks aanbod 60 Bijlage 8 Toegestane branches op PDV-cluster 60 5 Beleidskader Beleidskeuzes Beleidsregels Beoordelingsschema Handhaving 40

12

13 0 Samenvatting Huidige situatie Het dagelijkse winkelaanbod (supermarkten, (vers-)speciaalzaken en persoonlijke verzorging) in de gemeente Katwijk is versnipperd over een groot aantal winkelgebieden. Veel gebieden zijn te klein. Ze zijn hierdoor onaantrekkelijk voor consumenten en (op termijn) kwetsbaar. Het niet-dagelijkse winkelaanbod (mode, overig niet-dagelijks, huis en tuin) is sterk geconcentreerd in het centrum van Katwijk. Winkels kunnen hierdoor profiteren van synergie-effecten. Op het cluster voor perifere detailhandelsvestigingen (PDV) aan de Ambachtsweg is een groot aanbod aanwezig in de branche Huis en tuin. Veranderende winkelmarkt De winkelmarkt is sterk veranderd door de economische crisis, overaanbod, krimp, internet en stagnerende/afnemende bestedingen. Er is een verdringingsmarkt ontstaan met in toenemende mate leegstand op alle typen locaties. De vraag voor de toekomst is waar leegstand het meest ongewenst is. Kwantitatief geen uitbreiding, kwalitatief wel opwaardering In de gemeente Katwijk is vanuit kwantitatieve overwegingen geen aanleiding het winkelaanbod uit te breiden. Voor het centrum is wel enige uitbreiding berekend. Vanuit kwalitatieve overwegingen is het echter gewenst om de detailhandelsstructuur te verbeteren: minder winkelgebieden, maar wel betere en grotere winkelgebieden. Hiermee kan een winkelstructuur worden gerealiseerd die ook op termijn kansrijk is. Detailhandelsvisie DTNP adviseert om in de gemeente Katwijk te komen tot de volgende winkelstructuur: Het centrum van Katwijk als hoofdcentrum met een compleet dagelijks en niet-dagelijks winkelaanbod met vooral een sterke functie voor heel Katwijk, aangevuld met een bescheiden regiofunctie en toerisme. Vier wijkcentra met een compleet winkelaanbod gericht op dagelijkse artikelen en frequente aankopen. 1. Eén wijkcentrum voor Katwijk-Noord (Hoornespassage). 2. Eén wijkcentrum voor Rijnsburg. 3. Op een nader te bepalen locatie één wijkcentrum voor Katwijk aan Zee-Oost en Katwijk aan den Rijn (Katwijk- Midden). 4. Voor in de toekomst één wijkcentrum in (Nieuw-)Valkenburg (Hart van Valkenburg). Visserijkade en Zeilmakerstraat als supermarktcentra. PDV-cluster aan de Ambachtsweg. Om de bovenstaande structuur te kunnen realiseren wordt nieuwvestiging en/of uitbreiding op overige locaties niet toegestaan. Bestemmingsplan en beleid Om succesvol ruimtelijk detailhandelsbeleid te kunnen voeren is het van belang dat bovengenoemde visie wordt vertaald in bestemmingsplannen. Binnen de reguliere winkelgebieden (hoofdcentrum, wijkcentra, supermarktpluscentra) die onderdeel uitmaken van de gewenste detailhandelsstructuur zijn alle typen detailhandel toegestaan. Winkels in niet-dagelijkse artikelen of met een (boven) lokale functie worden zoveel mogelijk geclusterd in het centrum van Katwijk. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1

14 1 Inleiding Aanleiding Het vorige detailhandelsbeleid van de gemeente Katwijk stamt uit Door landelijke ontwikkelingen in de detailhandel en vele ontwikkelingen binnen Katwijk bestaat er behoefte aan een actuele en integrale detailhandelsvisie voor de hele gemeente Katwijk, gebaseerd op de meest actuele cijfers en verwachte ontwikkelingen, waarmee richting wordt gegeven aan het gemeentelijke detailhandelsbeleid voor de komende tien jaar. Aan DTNP is opdracht gegeven deze detailhandelsvisie op te stellen. Vraagstelling In dit rapport wordt antwoord gegeven op de volgende vragen: 1. Hoe ziet de huidige detailhandelsstructuur van Katwijk en de omliggende regio eruit? 2. Hoe functioneert de huidige detailhandel economisch gezien? 3. Welke trends en ontwikkelingen spelen er in de detailhandel, in de regio en in Katwijk, en welke invloed hebben deze op de detailhandel in Katwijk? 4. Wat zijn per aankooplocatie de zwakke en sterke punten? Waar liggen kansen en bedreigingen? 5. Welke ontwikkelingsmogelijkheden zijn er voor de detailhandel, rekening houdend met een groei van het inwonertal naar , met een doorkijk naar inwoners? 6. Wat is de gewenste en haalbare ambitie en positie van de afzonderlijke aankooplocaties, wat is het (beoogde) type winkelgedrag, wat is de verzorgingsfunctie en -bereik en welke winkelformules (assortimenten en oppervlaktes) horen hierbij? 7. Welke strategieën en acties zijn er per aankoopgebied nodig om deze positionering te bereiken? Werkwijze Tijdens de totstandkoming van dit rapport heeft driemaal overleg plaatsgevonden met een kleine ambtelijke projectgroep en tweemaal met een grote ambtelijke projectgroep. Daarnaast is tweemaal draagvlak getoetst met een klankbordgroep van ondernemers uit Katwijk. Verder is er een tussentijdse terug- 2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

15 koppeling geweest met het College van B&W en met een aantal gemeenteraadsleden. en gekozen ambities en uitgangspunten leidt dit uiteindelijk tot de detailhandelsvisie. Om een goed beeld te krijgen van het huidige winkelaanbod in de gemeente Katwijk zijn alle winkelgebieden bezocht en beoordeeld op een tiental punten (o.a. omvang, branchering, investeringsniveau en parkeren (bijlage 5)). Daarnaast is onder alle winkeliers en ondernemers in de gemeente Katwijk een enquête gehouden. In hoofdstuk 5 is een beleidskader opgenomen waarmee de beoogde detailhandelsstructuur kan worden gerealiseerd. Leeswijzer Gelet op de grote veranderingen van de winkelmarkt en het grote belang daarvan voor de toekomstige structuur beginnen we in hoofdstuk 2 met trends en ontwikkelingen in het consumentengedrag en de detailhandel. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving en beoordeling van het detailhandelsaanbod in de gemeente Katwijk. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de ambities en uitgangspunten voor de visie en wordt een indicatieve berekening gemaakt van het haalbare winkelaanbod. Uitgaande van het bestaande aanbod, trends en ontwikkelingen D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 3

16 2 De nieuwe winkelmarkt 2.1 Trends in de detailhandel Van groei naar verdringing De winkelmarkt is sterk aan het veranderen. Waar in het verleden sprake was van een steeds maar groeiende winkelmarkt vindt nu verdringing plaatst. Nieuwe winkelontwikkelingen leiden er toe dat er elders winkels wegvallen. De verandering is niet alleen te verklaren door de economische recessie. Een aantal trends versterkt elkaar. De belangrijkste trends op een rij: De behoefte aan winkels neemt af Schaalvergroting: steeds groter winkeloppervlak Het totale winkelvloeroppervlak (wvo) is de afgelopen 10 jaar met een kwart gegroeid tot 27,3 miljoen m². Nieuwe winkelruimte is gemiddeld groter, kleinere winkels vallen vaker uit. De gemiddelde winkel groeide van ± 215 m² wvo naar 266 m² wvo. Deze trend zet naar verwachting door. Omzet in winkels blijft achter bij winkeloppervlak Minder zelfstandigen, meer filialen Omzet per m² wvo neemt af De omzet bleef achter bij de groei van het winkeloppervlak: daardoor nam de omzet per Groeiend aandeel ondernemers richting pensioen Omzet via internet neemt snel toe 4 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

17 In alle branches zal meer omzet naar internet gaan m² met ± 10% af. Deels komt dit voort uit de trend van schaalvergroting (kostenreductie). Veel (vooral kleinere) spelers komen door de lage omzetten per m² onder druk te staan. Zij worden verdrongen door grotere spelers. Steeds meer filialen Vooral filiaalbedrijven zijn in staat om ook met een lage omzet per m² wvo bedrijfseconomisch goed te presteren. Het aandeel filiaalbedrijven nam de afgelopen 10 jaar toe van 28% naar 35%. Ook dit is een vorm van schaalvergroting. Doel: vergroten van marktaandeel. Ook deze trend zet naar verwachting door. Gevolg: het aantal filialen neemt toe, het aantal zelfstandige winkeliers neemt af. gaan zelfstandigen stoppen. Zij worden minder opgevolgd door starters. Veel winkels sluiten zonder opvolger. Toenemende bestedingen via internet In toenemende mate gaan bestedingen via internet. In het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 is gemeten dat reeds 10% van de bestedingen aan niet-dagelijkse artikelen via internet gaat. Er zijn verschillen per branche: in de elektronica-branche gaat reeds 17% van de bestedingen via internet en van de bestedingen aan vrijetijdsartikelen (sport, spel, hobby en media) gaat al 24% via internet. Naar verwachting zal voor alle branches de rol van internet in de toekomst nog verder toenemen. Gevolg: minder behoefte aan winkels Leegstand neemt onvermijdelijk toe Meer zelfstandigen met pensioen Het dalende aantal zelfstandigen komt niet alleen door de opkomst van filialen. Er vindt ook een autonome afname plaats door vergrijzing en afname van de beroepsbevolking. De komende tien jaar gaat een groeiend deel van de bevolking met pensioen. Dit geldt ook voor de zelfstandige winkeliers. Circa 40% van hen is ouder dan 50, eenzesde zelfs ouder dan 60 jaar. Meer dan voorheen Minder behoefte aan winkels De gevolgen van de nieuwe winkelmarkt zijn naar verwachting groot. De groei van internet en demografische ontwikkelingen leiden tot een afnemende behoefte aan fysieke winkels. Formules met een groot oppervlak en/of veel vestigingen verdringen kleinschalige spelers. Veel winkelruimte komt vrij en wordt niet meer ingevuld. Leegstand neemt ondermijdelijk toe. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 5

18 2.2 Sterke en zwakke locaties Bezoekmotieven van consumenten Verschillen per regio Op basis van de veranderende winkelmarkt kan echter niet de conclusie worden getrokken dat winkels en winkelgebieden geen toekomst hebben. Allereerst verschillen vraag, aanbod en leegstand sterk per regio. Verschillen per winkelgebied Meer nog zullen de gevolgen van de nieuwe winkelmarkt sterk verschillen per type winkelgebied. Het gedrag van consumenten is hierin voor een belangrijk deel leidend. De consument kiest elke keer weer zijn winkel of winkelgebied, afhankelijk van zijn motief op dat moment. Vier typen gedrag domineren: recreatief winkelen, vergelijkend winkelen, boodschappen doen en doelgericht aankopen (kader bezoekmotieven van consumenten ). Recreatief winkelen Ontspanning, vermaak en beleving in een sfeervolle ambiance: een dagje stad, ik zie wel of ik iets koop. Boodschappen doen Frequent gekochte artikelen, deels vers, gemak en nabijheid belangrijk: handig, dichtbij, alles bij elkaar. Kansrijke gebieden: beleving en boodschappen Binnensteden en de grotere hoofdwinkelgebieden die zich richten op sfeer en beleving blijven naar verwachting in de toekomst kansrijk. Een bezoek aan deze winkelgebieden is vaak een dagje uit en wordt gedaan voor het plezier. Vergelijkend winkelen Oriëntatie, aankoop van een smaak- of keuzegevoelig artikel: op zoek naar een nieuwe bank, jas, flatscreen, etc. Doelgericht aankopen Artikel al in het hoofd, snelheid, efficiëntie en verkrijgbaarheid bepalend: snel... halen (runshoppen). 6 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

19 Kansrijke winkelgebieden Kwetsbare winkelgebieden Ook boodschappencentra zijn naar verwachting nog kansrijk. Vooral de grotere centra met een ruime keuze hebben kansen. Sfeer en beleving Consumenten blijven de behoefte houden om recreatief te winkelen. Zij kiezen voor winkelgebieden met de meeste sfeer en beleving. Klein en kleurloos Onaantrekkelijke gebieden door weinig keuze (weinig aanbod) en/of onvoldoende onderscheidende winkels ( dertien in een dozijn ). Kwetsbare gebieden Kleine winkelgebieden met weinig keuze, en centra die zich niet onderscheiden van andere centra zijn kwetsbaar. Ze zijn ten opzichte van andere winkelgebieden minder aantrekkelijk voor de consument. Ten slotte zijn ook centra die zich specifiek richten op prijs en run kwetsbaar. Internet heeft de functie van deze centra overgenomen. Nergens is het zo gemakkelijk en goedkoop om een product te kopen als op internet. Dagelijks en gemak Snel de boodschappen doen. Er is voldoende keuze (aanbod), de locatie is goed bereikbaar en er zijn voldoende parkeerplaatsen. Prijs en run Deze winkelgebieden kunnen zich slecht onderscheiden van internet. Internet biedt meer keuze en de laagste prijs. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 7

20 3 Beoordeling huidige situatie 3.1 Inwoners en ligging Bevolking De gemeente Katwijk telt circa inwoners*, verspreid over vier aaneengesloten kernen: Katwijk aan Zee, Katwijk aan den Rijn, Rijnsburg en Valkenburg (kaart 1). Katwijk is één van de gemeenten in Nederland die in de toekomst nog te maken krijgen met een groeiend inwonertal. In de gemeentelijke bevolkingsprognose wordt vooralsnog uitgegaan van een groei tot inwoners in 2020 (kaart 1). Op termijn zullen naar verwachting circa mensen in de gemeente wonen. Er zijn diverse inbreidings- en uitleglocaties. De grootste van alle ligt op de huidige locatie van vliegveld Valkenburg. * Gemeente Katwijk (2012), website 8 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

21 Fysieke barrières: Oude Rijn en provincialeweg N206 Ligging aan zee verkleint potentieel verzorgingsgebied Ligging De gemeente Katwijk ligt ingeklemd tussen het stedelijke gebied van Leiden en de Noordzee. De ligging tussen grote steden (Leiden, Den Haag) en aan de Noordzee zorgt ervoor dat de gemeente Katwijk slechts kan rekenen op een relatief klein potentieel verzorgingsgebied. De Oude Rijn en de provincialeweg N206 zijn twee harde (fysieke) barrières die de gemeente doorsnijden. Hierdoor bestaan duidelijk van elkaar gescheiden deelgebieden voor wonen: Katwijk-Noord, Katwijk aan Zee, Rijnsburg, Katwijk aan den Rijn, Valkenburg en Nieuw-Valkenburg (Vliegveld Valkenburg). 3.2 Detailhandelsstructuur Omvang en branchering Het winkelaanbod in de gemeente Katwijk is circa m² winkelvloeroppervlak (wvo) groot, verspreid over ongeveer 350 winkels*. Daarnaast staat ruim m² wvo (± 30 winkels, ± 7%) leeg. Dit is iets minder dan gemiddeld in Nederland, maar boven de * Locatus Online, situatie op 1 januari normale frictieleegstand (± 5%), die nodig is voor een gezonde dynamiek. De helft (± m² wvo) van het aanbod bestaat uit de branchegroep Huis en Tuin (woninginrichting, doe-het-zelf en plant en dier). Spreiding Het dagelijkse winkelaanbod (± m² wvo) is verspreid over een groot aantal winkelgebieden (figuur 1). Een flink aantal supermarkten (publiektrekkers) ligt solitair buiten de winkelgebieden. De versnippering leidt er toe dat veel winkelgebieden afzonderlijk zeer klein zijn (bijvoorbeeld Bosplein). Een incompleet aanbod en weinig kritische massa zorgen er voor dat de kleine winkelgebieden minder aantrekkelijk zijn voor consumenten dan de grotere winkelgebieden met een meer compleet aanbod (zoals Hoornespassage). Er is sprake van een onsamenhangende dagelijkse winkelstructuur. Het niet-dagelijkse aanbod (± m² wvo) is sterk geconcentreerd in het centrum van Katwijk (met name mode en overig nietdagelijks). De sterke concentratie zorgt voor synergievoordelen. Winkels in het centrum D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 9

22 van Katwijk kunnen onder andere profiteren van elkaars bezoekers. Naast een groot niet-dagelijks aanbod in het centrum van Katwijk is ook aan de Ambachtsweg op bedrijventerrein t Heen relatief veel niet-dagelijks aanbod aanwezig (hoofdzakelijk Huis en tuin). Hieronder wordt kort ingegaan op het aanbod en functie per type winkelgebied. In bijlage 5 is per winkelgebied een nadere analyse weergegeven van sterkten en zwakten. Centrum Katwijk aan Zee Het centrum van Katwijk aan Zee is veruit het grootste reguliere winkelgebied (± m² wvo) met de meeste winkels (± 140). Het dagelijkse winkelaanbod is met circa m² wvo relatief klein. Wel is het centrum het enige winkelgebied in de gemeente met twee supermarkten. Vanwege het brede aanbod heeft het centrum niet alleen een boodschappenfunctie voor inwoners nabij het centrum, maar ook voor het overige deel van de gemeente. Figuur 1 Omvang en branchering van winkelgebieden in de gemeente Katwijk (in m² wvo) Centrum Katwijk Centrum Rijnsburg Hoornespassage Visserijkade Rijnstraat (incl. Achterweg) Oegstgeesterweg Melkweg Bosplein Centrum Valkenburg t Heen Verspreid Dagelijks Mode Overig niet-dagelijks Huis en tuin Leegstand Bron: Locatus, januari 2012; bewerking Droogh Trommelen en Partners 1 0 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

23 Het niet-dagelijkse winkelaanbod in Katwijk- Centrum is circa m² wvo groot. Ruim 60% van het totale aanbod mode en overig niet-dagelijks van de gemeente ligt in het centrum. Daarmee is het centrum de belangrijkste aankoopplaats in de gemeente voor recreatief en vergelijkend winkelen. Het centrum heeft relatief veel leegstand (circa 11%: ± m² wvo), met name in de randzones van het centrum (o.a. Princestraat en Noordzeepassage). In deze delen is het investeringsniveau soms ook laag. Oorzaken van de leegstand en het lage investeringsniveau zijn onder andere de decentrale ligging van de supermarkten (trekkers) en de matige routing in het centrum. Dit zorgt voor een versnipperde en daardoor uitgedunde passantenstroom. Centrum Rijnsburg en Hoornespassage Na het centrum van Katwijk hebben het dorpscentrum van Rijnsburg (Hoftuin, ca m² wvo, ±. 25 winkels) en het wijkwinkelcentrum Hoornespassage (ca m² wvo, ± 20 winkels) het meest uitgebreide winkelaanbod. Het dagelijkse winkelaanbod bestaat in beide winkelgebieden uit maar één D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 1

24 supermarkt, en een uitgebreid aanbod (vers-) speciaalzaken en persoonlijke verzorging. Daarnaast zijn er op beide locaties enkele winkels in de niet-dagelijkse sector (onder andere mode, huishoudelijke artikelen en sport, spel, hobby en media). De leegstand is op de peildatum (jan. 2012) op beide locaties beperkt tot één pand (ca. 45 m² wvo in Centrum Rijnsburg en ca. 250 m² wvo in Hoornespassage) Beide winkelgebieden hebben een belangrijke functie voor de wijk waarin ze liggen. Het supermarktaanbod bestaat in beide gebieden uit maar één winkel van bescheiden omvang (± m² wvo). Daarnaast is ook de uitstraling van de winkelgebieden gedateerd. Het investeringsniveau in zowel de winkelpanden als de openbare ruimte is laag. Visserijkade en Zeilmakerstraat De grootste supermarkten van de gemeente zijn gelegen aan de Visserijkade en op bedrijventerrein t Heen aan de Zeilmakerstraat. Het winkelcluster aan de Visserijkade bestaat uit Digros (± m² wvo), vijf overige winkels in dagelijkse artikelen en een kapper (supermarktcentrum). Het investeringsniveau van het gebied is laag. Aan de Zeilmakerstraat is de grootste supermarkt van de gemeente gevestigd, een Albert Heijn van ca m² wvo. Inpandig zijn daarnaast enkele andere dagelijkse en niet-dagelijkse winkels gevestigd. Er staat één unit leeg. De supermarkten aan de Visserijkade en de Zeilmakerstraat zijn veruit de grootste supermarkten in Katwijk. Hierdoor is het voor inwoners uit de hele gemeente aantrekkelijk om deze supermarkten te bezoeken. Vanwege de solitaire ligging profiteren andere winkels in andere winkelgebieden niet van deze publiektrekkers. PDV-cluster Ambachtsweg Aan de Ambachtsweg op bedrijventerrein t Heen ligt het Katwijkse cluster voor perifere detailhandelsvestigingen (PDV-cluster). Verspreid over de Ambachtsweg zijn diverse grootschalige winkels gelegen (± m² wvo), vooral in de branchegroep Huis en Tuin. Daarnaast zijn verspreid over het bedrijventerrein ± 10 autodealers gevestigd. Bij de entree van het bedrijventerrein ligt het eerder genoemde winkelcluster met Albert Heijn (Zeilmakerstraat). In totaal staat ruim m² wvo leeg. Overig en verspreid aanbod In Katwijk zijn nog diverse andere winkelgebieden, waaronder Rijnstraat, Oegstgeesterweg, Melkweg, Bosplein en Centrum Valkenburg. De genoemde winkelgebieden zijn erg klein en kunnen consumenten weinig keuze bieden. Op het centrum van Valkenburg na is er per winkelgebied één, veelal te kleine, supermarkt. De kleine supermarkt in het centrum van Valkenburg is gesloten. De leegstand in de winkelgebieden wisselt. Bosplein en Melkweg hebben beide geen leegstand, Rijnstraat (± 175 m² wvo, 1 winkel), Oegstgeesterweg (± 60 m² wvo, 1 winkel), en het centrum van Valkenburg (± 770 m² wvo, 3 winkels) wel. De vijf winkelgebieden hebben vooral een functie voor de directe omgeving. Behalve de eerder genoemde winkelgebieden is er in de gemeente nog ruim m² wvo verspreid gelegen winkelaanbod. Dit is relatief gezien ongeveer even groot als elders in Nederland. Het aanbod bestaat voor een belangrijk deel uit solitaire supermarkten en winkels in de hoofdbranche Huis en tuin (bijvoorbeeld Kwantum, Welkoop en de tuincentra De Mooij). Er staat circa 500 m² 1 2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

25 Winkelaanbod Katwijk heeft sterke functie voor Katwijk Figuur 2 Omzetverdeling naar herkomst in dagelijkse sector Figuur 3 Omzetverdeling naar herkomst in niet-dagelijkse sector wvo verspreid gelegen aanbod leeg (ca. 5 winkels). Warenmarkt De weekmarkt van Katwijk wordt elke vrijdag gehouden aan de Piet Heinlaan, langs de doorgaande route richting het centrum van Katwijk. De weekmarkt bestaat uit circa 50 marktkramen in uiteenlopende branches*. In het centrum van Rijnsburg staat elke dinsdagmiddag een kleine warenmarkt van circa 6 marktkramen. In de zomer wordt in Katwijk- Centrum een toeristenmarkt gehouden. Deze markt staat elke dinsdag in de Princestraat en heeft steeds een ander thema. 3.3 Positie in de regio Gemeente Katwijk Het winkelapparaat van de gemeente Katwijk heeft met name een functie voor de eigen gemeente. Uit het Koopstromenonderzoek Randstad 2011** blijkt dat voor dagelijkse artikelen 6% van de omzet in Katwijkse winkels van buiten de gemeente komt (grafiek Bron: Koopstromenonderzoek Randstand 2011; bewerking Droogh Trommelen en Partners * Gemeente Katwijk ** I&O Research (2011), Koopstromenonderzoek Randstad 2011 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 3

26 2). In de niet-dagelijkse sector komt een groter deel van de omzet van buiten de eigen gemeente (ongeveer 17% van hun omzet komt uit de omliggende gemeenten) (zie kaart 3, blz. 14) en circa 5% uit het overige deel van Nederland (o.a. toerisme). Centrum Katwijk Van de omzet in dagelijkse artikelen in het centrum van Katwijk komt maar liefst 98% uit de eigen gemeente en 2% van daarbuiten. Van de niet-dagelijkse omzet komt 86% uit de eigen gemeente, 9% vanuit omliggende gemeenten (kaart 3) en 5% van daarbuiten. Het centrum van Katwijk heeft daarmee vooral een sterke functie voor de gemeente Katwijk. Dit is ondermeer het gevolg van de sterke concurrentie rondom de gemeente Katwijk, de decentrale ligging van het centrum en de ligging van Katwijk aan de Noordzee (half achterland). De meeste centra in de directe omgeving hebben een winkelaanbod dat wat betreft omvang van het winkelaanbod vergelijkbaar is met het centrum van Katwijk. Daarnaast liggen op korte afstand de binnensteden van Leiden, Den Haag en Haarlem, ieder met een groot niet-dagelijks winkelaanbod. Hierdoor hebben 1 4 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

27 veel mensen van buiten de gemeente Katwijk weinig redenen om het centrum van Katwijk te bezoeken en hebben Katwijkers een aantrekkelijk alternatief voor een dagje winkelen. Het gevolg is dat een relatief groot deel (46%) van de niet-dagelijkse bestedingen van Katwijkers buiten Katwijk plaats vindt. Ambachtsweg, t Heen Het PDV-aanbod (woninginrichting, doe-hetzelf, plant en dier) aan de Ambachtsweg haalt het merendeel van de omzet uit de eigen gemeente. De toevloeiing vanuit aangrenzende gemeenten (met name Noordwijk) is met 26% groot. Dit komt ondermeer door de ligging in de regio en het specifieke aanbod. De berekening van de vloerproductiviteit is gemaakt voor het aanbod in de dagelijkse en de niet-dagelijkse sector. Dit is gedaan voor de gemeente Katwijk in zijn geheel en afzonderlijk voor het centrum van Katwijk aan Zee (figuur 4). Om een goede beoordeling te kunnen maken van de vloerproductiviteit vergelijken we de berekende vloerproductiviteit voor de hele gemeente met het gemiddelde in de Randstad. In centrumgebieden ligt de omzet per m² wvo hoger. Het centrum van Katwijk wordt daarom afgezet tegen het gemiddelde in centra in de Randstad. In bijlage 6 worden de berekeningen toegelicht. Centrum Katwijk aan Zee Ook het centrum van Katwijk aan Zee functioneert matig. De niet-dagelijkse sector (waar 85% van het aanbod in het centrum toe behoort) heeft een gemiddelde omzet per m² wvo die 10% lager ligt dan gemiddeld in Randstedelijke centra ( tegen 3.000). Het centrum functioneert daarmee wel minder slecht dan het totale aanbod in de gemeente. Het relatief kleine aandeel dagelijks aanbod (15% van het totale aanbod in het centrum) functioneert echter beter. De gemiddelde vloerproductiviteit ligt in de dagelijkse sector in het centrum ( 8.725) zo n 13% hoger dan gemiddeld in centra in de Randstad ( 7.700). 3.4 Huidige economisch functioneren Op basis van het Koopstromenonderzoek Randstad 2011, het huidige aantal inwoners, de omvang van het winkelaanbod en kencijfers over bestedingen kan de vloerproductiviteit van het winkelaanbod worden berekend. Dit is een goede indicator voor het economisch functioneren van het winkelaanbod. Totale aanbod gemeente Katwijk De gemiddelde omzet per m² wvo ligt in de gemeente Katwijk voor de dagelijkse sector ± 7% lager dan gemiddeld in de Randstad ( tegen gemiddeld). In de niet-dagelijkse sector ligt de gemiddelde omzet per m² wvo in Katwijk ( 1.525) nu ruim 26% lager dan het Randstedelijk gemiddelde ( 2.070). Daarmee functioneert het aanbod in Katwijk zeer matig. 3.5 Ondernemersenquête Onder circa 350 winkeliers en ondernemers uit Katwijk is een enquête gehouden. Er zijn circa 85 enquêtes ingevuld retour gekomen. De retourgekomen enquêtes zijn van winkeliers en ondernemers uit heel Katwijk. Alleen uit het centrum van Katwijk aan Zee zijn voldoende ingevulde enquêtes ontvangen (± 35) om uitspraken te kunnen doen op winkelgebiedniveau. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 5

28 In het kader op de volgende pagina zijn de belangrijkste resultaten weergegeven. De respondenten bevestigen het beeld uit het koopstromenonderzoek dat het huidige functioneren onder druk staat. 3.6 Conclusies huidige situatie Functioneren winkelaanbod gemiddeld erg matig Kijkend naar de detailhandel in Katwijk kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Er is sprake van groot aantal winkelgebieden voor dagelijkse voorzieningen (versnipperde dagelijkse winkelstructuur); Veel winkelgebieden hebben een te klein aanbod (kritische massa) voor dagelijkse boodschappen; Het niet-dagelijkse winkelaanbod is sterk geconcentreerd in het centrum van Katwijk (mode en overig niet-dagelijks) en op t Heen (huis en tuin). Het huidige economisch functioneren ten opzichte van het Randstedelijk gemiddelde is relatief laag; Het investeringsniveau van de winkelgebieden is in de meeste gevallen (zeer) laag. Figuur 4 Economisch functioneren gemeente/centrum Katwijk in (niet-)dagelijkse sector Bron: Koopstromenonderzoek Randstad 2011; bewerking Droogh Trommelen en Partners 1 6 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

29 Ondernemersenquête Beoordeling van de omzet Een kleine helft van alle ondernemers beoordeelt hun omzet als aan de krappe kant of slecht. Ondernemers uit Katwijk-Centrum beoordelen hun omzet over het algemeen slechter dan gemiddeld: bijna 60% van de ondernemers zegt (te) weinig omzet te behalen. Omzetverwachting Over de omzetontwikkeling zijn de meeste ondernemers terughoudend: slecht een kwart van de ondernemers verwacht dat hun omzet over drie jaar stijgt. Respondenten uit het centrum laten hierbij geen significant verschil zien. Plannen voor de toekomst Gevraagd is naar plannen of wensen voor de komende drie jaar. Een kwart van alle ondernemers geeft aan geen plannen te hebben. Driekwart van de ondernemers heeft wel plannen. Vooral investeringen in het interieur en exterieur zijn veel genoemde plannen. Een kwart zegt te willen uitbreiden en/of verplaatsen. Een enkele ondernemer wil een nieuwe vestiging openen of de zaak verkopen. Ondernemers die willen verplaatsen zijn aanwezig op alle typen winkellocaties. Zij kunnen mogelijk een bijdrage leveren aan het realiseren van de gewenste structuur (hfst. 4). Figuur 4 Ondernemers in Katwijk met plannen voor de komende 3 jaar D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 7

30 4 Detailhandelsvisie 4.1 Ambitie en uitgangspunten In de Brede Structuurvisie (2007) van de gemeente Katwijk is de keuze gemaakt de positie van het centrum van Katwijk aan Zee te versterken. Ook in het Toeristisch Recreatief Actieplan (2010) wordt voor deze lijn gekozen. In het masterplan dat voor Katwijk aan Zee wordt opgesteld wordt hier nadere invulling aan gegeven. Keuzes in structuur noodzakelijk Door trends in de winkelmarkt (afnemende bestedingen, internet, vergrijzing, overaanbod) dreigt op alle typen winkellocaties stagnatie en leegstand. Ook in Katwijk is deze trend te zien. De versnipperde dagelijkse winkelstructuur van Katwijk kan zorgen voor een versnelde toename van leegstand. De (sociaal-maatschappelijke) vraag voor de toekomst is op welke locaties leegstand het ergst is en op welke locaties het minder erg is. Door keuzes te maken kan hieraan enige sturing worden gegeven (kader ruimtelijke ordening van de leegstand ). Het centrum van Katwijk heeft naast een winkelfunctie ook een functie voor horeca, dienstverleners, ambachten en ontspanning. Het heeft een ontmoetingsfunctie voor inwoners. Het sociaal-maatschappelijke belang van een goed functionerend centrum is daarmee groot. Perifere clusters hebben in algemene zin in dit opzicht een minder grote sociaal-maatschappelijke functie. Voor verspreid gelegen winkels geldt dit nog sterker. In het algemeen kan daarom worden gesteld dat leegstand in reguliere winkelgebieden (hoofdcentrum, wijkcentra) erger is dan leegstand op andere typen locaties. Leegstand op verspreid gelegen locaties is het minst erg. Kiezen voor het centrum De gemeente Katwijk heeft een duidelijke ambitie om het centrum van Katwijk te versterken. Deze ambitie kan worden verwezenlijkt door te kiezen voor het centrum van Katwijk als belangrijkste winkelgebied. Dit houdt onder andere in dat het winkelaanbod dat gericht is op recreatief en vergelijkend winkelen zoveel mogelijk wordt geclusterd in het centrum van Katwijk. Vooral de vestiging van grotere publiektrekkers (bijvoorbeeld grotere sport- en elektronicawinkels) hebben Keuzes maken om enige sturing te geven aan leegstand Katwijk-Centrum: centrum- en toeristische functie 1 8 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

31 Ruimtelijke ordening van de leegstand Periode van groei In de periode voor 2008 zorgen economische welvaart en optimisme voor een groei van winkelaanbod op alle typen winkellocaties. Periode van stagnatie Overaanbod, veranderend consumentengedrag en demografische ontwikkelingen hebben vanaf 2008 geleid tot winkelleegstand op alle typen locaties. Periode van keuzes De veranderende winkelmarkt leidt op alle typen winkellocaties tot meer leegstand en stagnatie. Dit leidt er toe dat we anno 2012 voor de maatschappelijke keuze staan: waar is leegstand het minst erg? In reguliere winkelgebieden, op PDV-clusters of op verspreid gelegen locaties? Door keuzes te maken en ruimtelijk beleid te voeren kan enige sturing worden gegeven aan leegstand. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 1 9

32 een grote toegevoegde waarde voor het centrum als geheel (kader grootschalige sport- en elektronicawinkel als trekker voor centrum ). Kiezen voor duurzame wijkwinkelstructuur Niet alleen het goed functioneren van het centrum van Katwijk heeft een sociaal-maatschappelijk belang. Ook een duurzame wijkwinkelstructuur is vanuit sociaal-maatschappelijk oogpunt gewenst. Consumenten zijn zo op korte afstand van hun woning voorzien in een ruim winkelaanbod waar zij hun boodschappen en frequente aankopen kunnen doen. Veel van de buurt- en wijkcentra in de gemeente Katwijk zijn op dit moment klein. Consumenten hebben hierdoor in elk winkelgebied slechts een beperkte keuze. De tendens is echter dat consumenten steeds vaker kiezen voor winkelgebieden met veel keuze (kader consumenten en dagelijkse boodschappen: keuze en kritische massa ). Voor een ruim aanbod (keuze) met (behoud van) (vers-)speciaalzaken is de aanwezigheid van moderne supermarkten sterk bepalend (kader supermarkt cruciaal voor speciaalzaak, blz. 22). Grootschalige sport- en elektronicawinkel als trekker voor het centrum De rol van internet is in de sport- en elektronicabranche reeds groot. Sommige partijen kiezen voor schaalvergroting als middel om te concurreren met internetwinkels. Gepaard met deze schaalvergroting komt de vraag voor vestiging op locaties buiten reguliere winkelgebieden. Steeds vaker zijn grootschalige sport- en elektronicawinkels op bedrijventerreinen of aan de snelweg gevestigd. Vaak wordt aangenomen dat ze doelgericht worden bezocht. Mede vanwege de forse ruimteclaim wordt soms een locatie buiten de binnenstad toegestaan. Uit grootschalig onderzoek* onder bezoekers van grootschalige sport-en elektronicawinkels in 18 binnensteden blijkt echter dat dergelijke winkels een grote toegevoegde waarde hebben voor centrumgebieden. * DTNP (2011), Toegevoegde waarde grote sporten elektronicawinkel voor binnenstad In binnensteden blijken gemiddeld drie op de vier bezoekers van grootschalige sport-en elektronicawinkels tijdens hetzelfde bezoek aan de binnenstad één of meer andere winkels binnenlopen. Doordat grote sport- en elektronicawinkels bovendien hoge bezoekersaantallen hebben, zorgen ze voor veel toestroom waar de andere winkels van kunnen profiteren. Grootschalige sport-en elektronicawinkels zijn daardoor van grote waarde voor andere winkels in de binnenstad. Ze kunnen gezien worden als themawarenhuizen en zijn een belangrijke schakel bij recreatief winkelen. Door deze winkels goed in te passen in de binnenstad kunnen zij structuurbepalend bijdragen aan de aantrekkingskracht van de binnenstad. 2 0 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S