IN DIT NUMMER. nummer 46 (94-4) Officieel orgaan. van de. Filatelistenvereniging "NOVIOPOST" te. Nijmegen. Verschijnt 4 x per jaar

Transcriptie

1 nummer 46 (94-4) Officieel orgaan van de Filatelistenvereniging "NOVIOPOST" te Nijmegen Verschijnt 4 x per jaar IN DIT NUMMER het programma voor het 1e halfjaar 1995 Literatuur op postzegels, Vondel Service van de post anno 1850 Aanwinsten van de bibliotheek inschrijfnummer K.v.K. V REDACTIE Redactieadres: F. v.d. Puttestr WD NIJMEGEN TEL Expeditie: J.H.M. Furer Redactie: J. Spijkerman J. Mulder H. Geurts Tekeningen: L.P. Straten

2 Overzicht bijeenkomsten Noviopost 1e halfjaar januari 1995 Bijeenkomst in stadsdeelcentrum "Hatert". Behandeling begroting Poststukken avond. De avond staat volop in het teken van de poststukken. Breng grote hoeveelheden brieven, postwaardestukken e.d. mee om te ruilen. Er zijn liefhebbers genoeg. Voor de snuffelaars: er wordt gezorgd voor een enorm grote voorraad poststukken. Tentoonstelling van de verzameling van J. Furer met als onderwerp: "Antarctica". Veiling met interessante kavels. Verloting en gratis presentieverloting. 17 januari 1995 Middagbijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Aanvang januari 1995 Regionale ruilavond in stadsdeelcentrum "de Klokketoren" van uur. 3 februari 1995 Bijeenkomst in stadsdeelcentrum "Hatert". "Ongeregelde veiling", voor meer informatie zie elders in dit blad. Verloting en gratis presentieverloting. 20 februari 1995 Regionale ruilavond in stadsdeelcentrum "de Klokketoren" van uur. 21 februari 1995 Middagbijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Aanvang

3 3 maart 1995 Bijeenkomst in stadsdeelcentrum "Hatert". Dia lezing door J. Mulder. Titel: Het Poolse VN kontingent in het Nabije Oosten, Tentoonstelling van de verzameling van H. Coenen. Onderwerp: "Juliana en face". Veiling met leuke kavels. Verloting en gratis presentieverloting. 21 maart 1995 Middagbijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Aanvang maart 1995 Internationale postzegelbeurs in hotel Erica te Berg en Dal van uur. Volop postzegels en poststukken worden aangeboden. Beperkt aantal ruiltafels aanwezig. 27 maart 1995 Regionale ruilavond in stadsdeelcentrum "de Klokketoren" van uur. 7 april 1995 Bijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Kijkavond van de grote halfjaarlijkse veiling van zaterdag 8 april Tijdens deze avond ligt het accent op het onderling ruilen. Iedereen wordt verzocht ruilmateriaal mee te nemen voor een avond echt ouderwets ruilen. Beslist de moeite waard! Verloting en gratis presentieverloting. 8 april 1995 Grote halfjaarlijkse veiling in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Bezichtiging kavels van Aanvang veiling april 1995 Middagbijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Aanvang

4 24 april 1995 Regionale ruilavond in stadsdeelcentrum "de Klokketoren" van mei 1995 Bijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Algemene ledenvergadering. Tentoonstelling van de verzameling van R. Staleman. Onderwerp: "Familie correspondentie voor in en na de oorlogstijd". Veiling met goede en goedkope kavels. Verloting en gratis presentieverloting. 16 mei 1995 Middagbijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Aanvang mei 1995 Regionale ruilavond in stadsdeelcentrum "de Klokketoren" van juni 1995 Bijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Veiling met prachtige kavels. Verloting. Als klap op de vuurpijl de grote gratis verloting zonder nieten. 20 juni 1995 Middagbijeenkomst in stadsdeelcentrum "de Klokketoren". Aanvang juni 1995 Regionale ruilavond in stadsdeelcentrum "de Klokketoren" van Aanvang van de gewone bijeenkomsten is om uur. De zaal is open vanaf uur. Helaas staat hier geen NOVIOPOSTJE omdat we er te weinig krijgen. Begin 1995 goed en plaats er een om nu eindelijk eens dat moeilijke en ontbrekende zegel of poststuk te bemachtigen. 4

5 Opnieuw thematische verzamelaars Op 31 oktober was er een bijeenkomst voor thematische verzamelaars. Deze avond was volgens de deelnemers een groot succes. Van diverse zijden heeft het bestuur vernomen dat er verzamelaars waren die helaas niet konden komen. Wij willen iedereen in de gelegenheid stellen om zo'n avond te bezoeken en vragen om belangstellenden die niet zijn geweest om contact op te nemen met de voorzitter. Hij zal een bijeenkomst organiseren waar u dan een uitnodiging voor krijgt. We hopen dat het net zo druk zal worden als de vorige keer, toen we maar net in het zaaltje pasten. Waar zitten we? In verband met de verbouwing van "de Klokketoren", ons vaste onderkomen, is er weieens verwarring waar het een en ander plaatsvindt. De gewone bijeenkomsten vinden tot en met de maart plaats in stadsdeelcentrum "Hatert". Als de verbouwing volgens planning verloopt, zijn we in april weer terug op onze oude stek, "de Klokketoren". 5

6 Een voorspoedig nieuwjaar Nog enkele dagen en het jaar 1994 is ten einde. We hopen dat voor u dit jaar een goed jaar is geweest. Niet alleen op het gebied van onze hobby, de filatelie, maar zeker wat de gezondheid betreft. Tegenslagen komen in ieder jaar voor, alleen hopen we dat ze niet onoverkomelijk zijn. Voor het komende jaar wensen we u en uw verwanten veel voorspoed en geluk, maar vooral een goede gezondheid en voor de leden en/of hun huisgenoten die een baan hebben, dat ze verschoond blijven van reorganisaties en inkrimpingen op het werk. Tenslotte wensen we u allen veel, zeer veel plezier met onze gezamelijke hobby. Het bestuur en de diverse commissies van Noviopost staan klaar om u te helpen bij de verdere opbouw en verbeteringen van uw verzamelingen. Ze zullen beslist bijdragen aan het plezier dat u in het verzamelen heeft. We verwachten ook omgekeerd, dat u ons zult helpen als uw hulp gevraagd wordt. Wij vertrouwen erop. Het allerbeste voor het nieuwe jaar. Het Bestuur Ongeregelde veiling Misschien weet u het nog niet, maar onze ongeregelde veiling is al ver buiten onze vereniging bekend. Ieder lid mag voor deze veiling materiaal meenemen. Geen losse zegels maar filatelistisch materiaal in grote hoeveelheden, zoals: stapels tijdschriften insteekboeken vol postzegels zakken of dozen postzegels (al of niet afgeweekt) dozen of stapels poststukken pakketten rondzendboekjes andere filatelistische zaken, als het maar veel is Ga dus in de Kerstvakantie aan de slag en ruim de kasten uit. Misschien is uw echtgeno(o)t(e) wel blij dat er eens wat opgeruimd wordt. Op de avond van de veiling dient u wel voor uur het materiaal bij de veilingmeester in te leveren. Daarnaast dient uw inzending vergezeld te gaan van een lijst met daarop, behalve een omschrijving van de kavels, uw naam en adres. Succes verzekerd. Als u de ongeregelde veiling nog niet heeft meegemaakt, moet u in elk geval komen. Dit moet u een keer meegemaakt hebben. 6

7 Zoals ieder jaar heeft onze huistekenaar de heer L.P. Straten weer een fraaie tekening verzorgd. De voltallige redaktie sluit zich bij de wens in de tekening aan en wenst u alles wat goed is voor

8 Verkoop rondzendingen Dit seizoen mag er wat betreft de rondzending weer wezen. De hoge opbrengst zorgt er ieder jaar weer voor dat de vereniging veel voor u kan organiseren, zonder dat de contributie omhoog gaat. Bedenk dat dit het werk is van velen die in de organisatie van de rondzenddienst zitten. Hoofd rondzendingen, plaatselijke verdelers, sektiehoofden en anderen; door hun tomeloze inzet draait de rondzending feilloos. Bekijk het resultaat op nevenstaande pagina maar eens goed, het mag er zijn. 8

9 SEIZOENSOVERZICHT VERKOOP RONDZENDINGEN I september 1993 t/m 31 augustus 1994 Totaal ƒ 75603,- Al deze cijfers zijn voorlopig en afgerond. Een definitief overzicht is te vinden in het jaarverslag. Nijmegen, augustus

10 Bibliotheek Het is al weer even geleden dat u iets heeft gelezen over de bibliotheek. Misschien dat sommigen onder u gedacht hebben dat het een stille dood was gestorven, maar niets is minder waar. Als bewijs publiceren we hier een lijst van aanwinsten van de laatste tijd. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met de bibliothecaris H. Jansen. Boeken B01 Prisma postzegelgids B02 Filatelie in klein bestek B03 Filatelie deel 1 en 2, Samsom B jaar Thurn und Taxis, 1990 B05 Berliner post historie B06 Limphila '89 catalogus B07 Diverse boekjes en artikelen studiegroep voorafstempelingen B08 De weg naar de Duitse hereniging B09 Het PTT bedrijf B10 Het Rode Kruis op postzegels, 1949 B11 De dierenwereld op postzegels deel II, 1953 B12 De beroemde zeevaarders en ontdekkingsreizigers op postzegels, 1945 B13 Sport en padvinders op postzegels, 1950 B14 De mens en zijn wereld, 1947 B15 Oranje en Nederland op postzegels deel 1, 1948 B16 Ned. Bond van Filatelisten Verenigingen 75 jaar, 1983 B17 25 jaar postzegelvereniging Griekenland B18 Het plan in de thematische filatelie B19 Speciaal catalogus kombinaties uit automaatboekjes B20 Die Briefmarkenausgabe von Liechtenstein B21 Liechtenstein in het kort B22 Catalogus Bondsbibliotheek 1974 B23 De Michelius postzegelplak machine B24 Het groot postzegelboek B25 De vervalsingen van Ned. en O.G. (vervolg op pagina 15) 10

11 11

12 12

13 13

14 Biedingen voor deze schriftelijke veiling dienen voor 1 januari 1995 in het bezit te zijn van de veilingmeester H. Pierlo. Met hem kunt u telefonisch een afspraak maken voor het bezichtigen van de kavels. 14

15 B26 Notities van de Nederlandse Academie v. Filatelie deel I en II B27 Handboek van de thematische filatelie B28 Perfins van NederlandB29 Schweiz UPU 1900 B30 Thurn und Taxis vier eeuwen postvervoer, 1991 B31 Bedeutende Frauen de Deutschen Geschichte B32 Isle of Man Stamps and postal history, 1978 B33 Op het spoor van Oost-Europa B34 Die älteste Luftpost der Welt B35 Handboek/Catalogus postzegelboekjes Ned. en O.G. B36 Jaarverslag 1992 Nederlandse PTT Museum B37 Het briefpostwezen te 's Hertogenbosch B38 Poststamps, modern history in the mail, 1972 B39 Van postkoets tot postkode postgeschidenis van Amsterdam B40 Postmerken '86 B41 Postkroniek van de stad Rotterdam B42 Binnenlandse en internationale posttarieven van Nederland B43 Naamlijst van postale etiketten B44 Reclamehandstempels en gelegenheidsstempels B45 De poststempels van Nederland Machinestempels B46 Overzicht van de indexpatronen en de indexsleutels van lineaire indexeringen B47 De Rotterdamse plaatsnaamcode B48 PTT-post begeeft zich op het zebrapad B49 Postcode in Nederland B50 De kinderpostzegel akties van 1924 Tijdschriften TO 1 Maandblad Philatelie per jaargang T02 St. Gabriel febr. '51-dec. '56 T03 De Postzegel België T04 De Amsterdamse Philatelist sept. '58- nov. '74 T05 De Nedertlandse Postzegels T06 Mijn Stokpaardje, groot aantal nummers tussen maart 1952 en maart 1975 T07 Junge Sammler '61-'62 en '63-'64 T08 Novioposta jaargang 1 t/m 5 gebonden 15

16 Service van de PTT Van een Staatsbedrijf mag je geen service verwachten, zo redeneert men veelal. Toch is dat niet altijd waar. Ruim 140 jaar geleden besefte men, dat het behandelen van post enerzijds een dienst aan het publiek was maar anderzijds een goede mogelijkheid was om geld te verdienen. Particuliere postbedrijven inden, dank zij een goede organisatie, vele miljoenen en konden zich tot de zeer rijke families rekenen. Denk maar eens aan Thurn und Taxis. In 1850 had in ons land een grote reorganisatie van de post plaatsgevonden, als gevolg van een nieuwe postwet, die op 1 september 1850 in werking trad. Vele zaken werden gewijzigd en zelfs de mogelijkheid van de invoering van postzegels was er in opgenomen. Brief, verzonden 26 augustus 1852 van Vlaardingen naar Amsterdam en volgens aanduiding op deze brief te bezorgen: "Op de beurs" Waar we nu onze aandacht op willen vestigen, is de circulaire 426 van 13 september 1850 waarin werd bepaald, dat voortaan brieven voor kooplieden op de beurzen van Amsterdam, Rotterdam en Schiedam en nog enkele plaatsen "op de beurs" konden worden besteld. Dat was nog eens service! Zeer snelle berichtgeving voor kooplieden, die dat nodig hadden in de telefoon-, telegram- en faxloze tijd. Nog een bijzonderheid. 16

17 Achterzijde van de brief mei hel aankomslstempel Amsterdam 26 augustus 1852 Let maar eens op de afstempelingen. Verzending en aankomst op dezelfde dag. Het lijkt net zo snel als die bekende Amsterdamse firma. A. Bosman 17

18 De Prins der Dichters wordt Joost van den Vondel genoemd en hij staat centraal in de zevende aflevering van onze serie 'Nederlandse literatuur op postzegels' van de heer J.P.A. Tolsma. Nederlandse literatuur op postzegels (7) Joost van den Vondel ( ) De maand december wordt in vele opzichten beheerst door het Kerstgebeuren. Het leek me aardig om bij dit gegeven aan te sluiten door een schrijver te behandelen in wiens werk Kerstmis (afbeelding 1) een belangrijke plaats inneemt. Ik doel hier op Joost van den Vondel en meer specifiek op zijn drama "Gijsbrecht van Aemstel". Het stuk is op twee manieren een "kerststuk": het speelt zich af op Kerstavond en het is bedoeld om opgevoerd te worden op 26 december 1637 ter gelegenheid van de opening van de nieuwe Amsterdamse schouwburg. Afb. 1 Kerstzegel Nieuw Zeeland Het drama, dat de meesten van u ongetwijfeld kennen, behandelt "d'ondergang van de stad Amsterdam en zijn ballingschap". In de Kerstnacht overvalt een vijandelijk leger van Kennemers en Waterlanders de stad Amsterdam na een belegering van een jaar. De dag voor Kerstmis lijken de vijanden hun belegering te hebben opgegeven. Ze hebben een schip met rijshout "Het Zeepaerd" achtergelaten en zijn weggetrokken. Verheugd over hun bevrijding halen de Amsterdammers het schip de stad in, niet wetende dat het schip vol zit met vijandelijke soldaten. (De naam van het schip wijst natuurlijk al op het paard van Troje, dat de Grieken gebruikten om de stad Troje te veroveren). 18

19 Afb. 2, 3 en 4 Driehoekige sluitsteen van de Schouwburgpoort Dom van Keulen Portret Vondel Aan het slot van het 1 e bedrijf viert de Amsterdamse burgerij, nog onwetend wat hen te wachten staat "Gods geboortefeest": "Wij edelingen, blij van geest, Ter kerke gaan op 't hoogste feest Den eerstgeboren Heiland groeten" Maar tegelijkertijd klinkt in het Klaerissenklooster een klaagzang op over de kindermoord in Bethlehem: "0 Kerstnacht schoner dan de dagen, Hoe kan Herodes het licht verdragen, Dat in uw duisternisse blinkt" De toeschouwer beseft maar al te goed de betekenis van deze woorden: de Kerstnacht schoner dan de dagen wordt een nacht van moord. De strijd ontbrandt en na veel vergeefse tegenstand moet Gijsbrecht het veld ruimen. De engel Rafaël verschijnt en zegt Gijsbrecht dat dit alles Gods plan is geweest maar dat de stad eens met groter glans uit haar as zal verrijzen, ook al begrijpt Gijsbrecht dat op dit moment niet, "want d'opperste beleit zijn zaeken wonderbaer". Dan volgt een verwijzing naar de aanleiding voor het stuk: de opening van de schouwburg, wanneer de daden van Gijsbrecht op het toneel zullen worden getoond: "En Aemstels oude naem zal genen lof ontberen Als Uw naemhafte stad haar schouwburg opendoet". 19

20 Zo laat Vondel zijn eigen werk aankondigen door niemand minder dan de engel Rafaël! Deze flair, die in de 17 e eeuw bijna als onbescheidenheid zal worden beschouwd, is karakteristiek voor deze temperamentvolle Zuidnederlander. Vondel is iemand met het hart op de tong, iemand die, in tegenstelling tot Huygens en Hooft en vaak tot zijn eigen nadeel, zijn mening luidkeels verkondigt. Hij ziet het leven als een soort toneelspel waarin iedereen voor langere of kortere tijd zijn rol speelt. Dat is voor sommigen een figurantenrol maar Vondel eist nadrukkelijk een hoofdrol op. Om deze reden vind ik het zegel dat Jan Kuiper t.g.v. Vondels 300 e sterfdag ontwierp zo passend: hij toont de driehoekige sluitsteen (afbeelding 2) die op de schouwburgpoort rustte en voorzien is van Vondels bekendste dichtregel: "De wereld is een speeltoneel Elk speeld zijn rol en krijgt zijn deel". Het zegel dat t.g.v. de 350 e geboortedag verscheen, ontworpen door mevr. E. Reitsma-Valença is in dit opzicht veel minder betekenisvol (afbeelding 3). Afb. 5 Zegel 700 jaar Amsterdam Afb. 6 Portret Willem van Oranje Wie is eigenlijk deze Vondel? Zijn ouders vluchten uit geloofsovertuiging, ze zijn doopsgezind, uit Antwerpen naar Keulen (afbeelding 4) waar Joost geboren wordt en van daaruit vlucht men naar Amsterdam (afbeelding 5). Opgegroeid met deze achtergrondkennis weet Vondel dat het lot zich gemakkelijk keert tegen ieder die afwijkend gedrag vertoont. In zijn jeugd is hij dan ook een trouw aanhanger van de Oranjes (afbeelding 6) die zoveel voor de vrijheid van dit land, waar hij nu woont, gedaan hebben. Maar al spoedig kruipt het bloed waar het niet gaan kan: tijdens het conflict tussen de remonstranten en de contra-remonstranten beginnen Vondels politieke opvattingen vorm aan te nemen. De remonstranten, veelal 20

21 bestaande uit kooplieden die in de stadsbesturen zitting hebben, bepleiten een zo groot mogelijke vrijheid van godsdienst en een strikte scheiding van kerk en staat. De woordvoerder van hun partij is de raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt (afbeelding 7). De contra-remonstranten echter, voornamelijk bestaande uit felle calvinisten, beschouwen zichzelf, en niet ten onrechte, als de harde kern van de strijd tegen Spanje. Direct daarmee verbonden zien zij de strijd tegen het katholicisme. Van godsdienstvrijheid kan in hun ogen dan ook geen sprake zijn. Afb. 7 Portret Johan van Oldenbarnevelt Als zij Maurits voor hun standpunt weten te winnen, wordt Oldenbarnevelt landverraad in de schoenen geschoven en hij wordt op gerechtelijk bevel onthoofd. De woede van de remonstranten daarover vindt zijn weerklank bij Vondel. Hij legt zijn boosheid neer in een drama, "Palamedes", waarvoor hij de stof vindt bij de dichter Vergilius (afbeelding 8). Op de zegel van Vaticaanstad leidt Vergilius Dante door het vagevuur. Ook voor de Gijsbrecht zal Vergilius' weergave van de strijd om Troje de inspiratiebron voor Vondel vormen. In deze klassieke stof verpakt hij zijn aanval op Maurits en beschuldigt hem van de lafhartige moord op Oldenbarnevelt. Bij het verschijnen van het stuk in 1625 herkent men natuurlijk direct de bedoelingen van Vondel. Het stuk wordt verboden en Vondel wordt veroordeeld tot een boete van ƒ 300,. Het zal zijn laatste veroordeling niet zijn. Steeds blijft hij, ondanks het succes dat zijn werk heeft, kritisch, soms te kritisch, op wat er in zijn omgeving gebeurt. Neem bijv. de vele hekeldichten waarvoor hij met genoegen de calvinistische predikanten, o.a. Voetius (afbeelding 9), tot onderwerp neemt. Maar niet alleen politiek is hij kritisch. In literair opzicht is zijn kritiek soms zo scherp, dat Huygens meermalen moppert: "Vondel dunkt mij knorven in de biezen te zoeken" (spijkers op laagwater te zoeken). Maar wellicht speelt hier ook een beetje het conflict remonstrants (Vondel) - contra-remonstrants (Huygens) mee. In zijn toneelwerk speelt Vondel steeds weer op de politieke actualiteit in: Zo laat hij in "Gijsbrecht van Aemstel" een deel van de R.K. mis opdragen, terwijl die juist in Amsterdam verboden is en laat hij in "Lucifer" de slechte engelen 21

22 (lees: predikanten) in opstand komen tegen het oppergezag van God, waarna zij verdoemd worden. De reacties blijven niet uit: "Gijsbrecht van Aemstel" kon met Kerstmis 1637 niet in première gaan wegens Vondels "sympathiseeren met het Roomsche bygeloof" en "Lucifer" werd helemaal verboden. Afb. 8 Vergilius leidt Dante door het vagevuur Afb. 9 Portret van Voetius Door Vondels overgang tot het katholicisme tenslotte vervreemdt hij veel van zijn oude vrienden van zich, o.a. P.C. Hooft. Hoewel de biografen van Vondel bijna allen een te dramatische draai geven aan de laatste periode van zijn leven (het wangedrag van zijn zoon Joost, zijn bankroet en zijn baantje aan de Bank van Lening), kan men stellen dat Vondel door zijn hartstochtelijk en eigenzinnig optreden het in die periode bijzonder moeilijk heeft. Het regent in die tijd schimpdichten op "de onbeschaemde paepschen leugen-dichter", die het maar niet kan laten te provoceren. Ook zijn drama "Maria Stuart" wordt verboden en levert hem een boete van ƒ 180,- op. Het merkwaardige is dat men toch weer Vondel uitzoekt om een passend toneelstuk te schrijven voor de viering van het einde van de Tachtigjarige Oorlog, de Vrede van Munster. Het wordt "Leeuwendalers" waarmee iedereen zeer content is. Zo blijkt de waardering in de eigen tijd al zeer wisselvallig. Dat die waardering ook in de latere eeuwen hoogte- en dieptepunten heeft gekend, is tegen deze achtergrond niet zo verwonderlijk. (overgenomen uit Grunopost) J.P.A. Tolsma Noviopostje Gezocht: vlagstempels en gelegenheidsstempels uit de jaren '40-'45 op poststukken, betrekking hebbend op de 2e Wereldoorlog in Nederland. Aanbiedingen aan J. Furer. 22

23 23

24 24