De Vlaamse. chrijnwerker

Transcriptie

1 De Vlaamse chrijnwerker 77 Februari 2009 Driemaandelijks vakblad van de Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers vzw. Lombardstraat Brussel afgiftekantoor GENT X Bouwsector tevreden over herstelmaatregelen Dossier laagenergie en passief schrijnwerk Brandwerende deuren: aanbevelingen bij de plaatsing en nieuwe vormingscursus Passieve brandbescherming bij binnenafwerking: eerste fiche op komst! 50 ste editie Batibouw, voordelige toegangskaarten voor onze leden! CE-markering ramen: alle info op Informatiefiche in bijlage

2 AGC Mirodan Bouwglas NV :: Handel :: Productie :: Bewerken en plaatsen van beglazing voor bouw- en interieurtoepassingen :: Isolerend glas :: Gehard glas :: Gelaagd glas :: Vitrines :: Inbraakwerend glas :: Kogelwerend glas :: Profilit :: Reglit :: Pyrobel :: Glazen deuren :: Interieurbeglazing :: Vloerbeglazing GLAZEN DEUREN :: De Geyndt (Outer-Ninove) STRUCTURA :: Zebrastraat (Gent) BINNENWANDEN :: Mercedes (Aalst) DUBBELE BEGLAZING :: Omega Pharma (Nazareth) PROFILIT / REGLIT :: Hippodroom (Kuurne) :: Monovolume (Gent) :: Picanol (Ieper) :: Jan Yperman Ziekenhuis (Ieper) :: Stadhuis (Menen) :: MoveBrugge (Brugge) :: Deleye (Kuurne) :: Modular (Roeselare) :: Axxes Business park (Merelbeke) Izegemsestraat 375 :: B-8501 Heule-Kortrijk :: Tel. 056/ :: Fax 056/ :: mirodanbouwglas@eu.agc-flatglass.com

3 Voorwoord van Rudi Carmeliet Banken kunnen niet failliet gaan. Dat is wat velen onder ons altijd geloofd hebben. Is deze stelling ons woordelijk bijgebracht? Of is zij alleen maar onze conclusie uit de wetenschap dat er bankcommissies bestaan die de handel en wandel van de banken in het oog houden? In elk geval hebben wij deze stelling moeten herroepen; wie ze nog luidop durft uitspreken loopt gevaar door omstanders gemolesteerd te worden. De meest recente geschiedenis leert ons immers dat banken wél kunnen, maar niet mógen failliet gaan. Regeringen nemen hele pakketten maatregelen om de banken, en zodoende ook de economie, te redden. De banken zijn immers de portemonnee van de economie. Rudi Carmeliet De bouwsector kreeg echter een meer eervol predikaat toebedeeld: hefboom van de economie. Net zoals de bouw profiteert van een algemene hoogconjunctuur kan de economie worden aangezwengeld door het stimuleren van de bouwactiviteit. De regering heeft daarom een aantal maatregelen aangekondigd die door de Confederatie Bouw gevraagd werden en die misschien al van kracht zijn bij het verschijnen van dit nummer, of die binnenkort van kracht zullen worden. U vindt ze natuurlijk in de informatie die de Confederatie verspreidt, maar het loont wellicht de moeite ze eens met de ogen van een schrijnwerker te bekijken. De verlaging van de BTW is uiteraard een goede zaak. De uitbreiding van het 6%-tarief voor woningen die volledig afgebroken en herbouwd worden is een zegen voor de hele bouwwereld, dus ook voor ons schrijnwerkers. Dat sociale woningen voortaan maar met 6% belast worden in plaats van 12% is uiteraard toe te juichen, niet alleen omdat het klanten met een bescheiden inkomen ten goede komt, maar vooral omdat een belangrijke groep van onze leden actief zijn in dit marktsegment. De verlaging naar 6 % op een schijf van ,00 voor alle nieuwbouw is meer dan welkom. Deze verlaging geldt voor facturen, uitgereikt vanaf 1 januari 2009, ook al zijn die werken al vroeger aangevangen. Zij geldt niet indien de woning reeds betrokken was voor deze datum. Dat betekent concreet dat ook onze werken van deze verminderde BTW kunnen genieten indien de ruwbouw vorig jaar gerealiseerd en gefactureerd werd. Deze verlaging is onderworpen aan enkele formaliteiten (eerste of enige woning gedurende komende 5 jaar, attest neerleggen enz.). Banken kunnen niet failliet gaan Naast de verlaagde BTW wordt ook een uitbreiding aangekondigd van de fiscale maatregelen die energiebesparing moeten bevorderen. Hier ligt (nog steeds en des te meer) een kans voor onze bedrijven. Samengevat kunnen wij stellen dat de nieuwbouw terecht gestimuleerd wordt maar dat verbeteringen aan bestaande woningen, al dan niet gepaard aan energiebesparende ingrepen, beslist niet te versmaden zijn. Je hoeft niet te gaan zoeken in de achtergestelde wijken van grootsteden om huizen te vinden die een opknapbeurt nodig hebben. Zij verdienen een professionele aanpak, net zoals de nieuwe huizen. Jammer genoeg lijden zij het eerst onder de hoge kostprijzen: hun eigenaars zijn sneller geneigd zelf de handen uit de mouwen te steken of iemand uit het parallelle circuit aan te spreken. Het gevolg is dikwijls dat huizen in een meelijwekkende toestand terechtkomen: gered van de verkrotting maar niet goed genoeg om een comfortabele en duurzame woning te zijn. Degelijke verbouwingen zullen onze faam als ernstige aannemers beslist ten goede komen en dat kan alleen maar een verhoging meebrengen van het totale bouwvolume. COLOFON Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers vzw Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Tel.: 02/ Fax: 02/ btw be Verantwoordelijke uitgever Sylveer De Dobbelaere Knokseweg Knesselare Rudi Carmeliet VOORZITTER CONFEDERATIE BOUW - VLAAMSE SCHRIJNWERKERS V.Z.W. Commissie van het Vakblad VOORZITTER : Sylveer De Dobbelaere ONDERVOORZITTER : Yves De Keyser DIRECTEUR : Filip Coveliers LEDEN : Maurice Pille, Rudi Carmeliet, Willy Simoens Administratie en redactie Eindredactie : Filip Coveliers Redactie : Koen De Gelder Tel.: 02/ Fax: 02/ fi lip.coveliers@confederatiebouw.be Advertentieverantwoordelijke Inge De Ridder Tel.: 053/ Fax: 053/ inge.deridder@confederatiebouw.be Realisatie Little BIG Band Henri Farmanstraat Gent Tel.: 09/ Fax: 09/ pierre@littlebigband.be Drukwerk Drukkerij Geers, Oostakker Coverbeeld Eternit LID VAN DE UNIE VAN UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 3

4

5 Inhoud 3 Voorwoord door Rudi Carmeliet Houtsoort van de maand 6 Tasmanian oak 7 Week van het Hout School en industrie 8 Beste Belgische jonge schrijnwerker bekroont op prijsuitreiking De Gouden Schaaf Sector 11 Bouwsector tevreden over herstelmaatregelen Passief schrijnwerk 15 Dossier laagenergie en passief schrijnwerk Juridisch 22 De 2-jarige garantieplicht van de professionele verkoper Verenigingsnieuws Dé Parketplaatsers 24 Uiterst geslaagde nieuwjaarsontmoeting in Gentse Cultuurkapel Rf-deuren 27 Aanbevelingen bij de plaatsing van brandwerende deuren 36 Brandbeveiliging 30 Passieve brandbescherming bij binnenafwerking van gebouwen Vereniging Bewap 33 BEWAP rolt strike op jaarlijks banket Informatica 36 Een virtueel bureau maakt de administratie voor schrijnwerkbedrijven eenvoudig EPB 38 Lancering adviesplatform energie-effi ciënt (ver)bouwen op 31 maart Werking van de federatie en haar verenigingen 40 CE-markering ramen en deuren: overgangsperiode verlengd tot 1 februari 2010 Beursnieuws 42 Batibouw viert 50ste editie! 43 Nieuwigheden op Batibouw 2009 Opleidingen 48 Nieuwe vormingscursus erkend plaatser brandwerende deuren Machines 51 Wij plaatsen 2 machines in de kijker Verzekeringen 54 De nieuwe Brandverzekering Multirisk Handel-KMO zorgt voor nog volledigere dekking Splinterinfo 56 Leuke weetjes uit de sector Diversen 62 Nieuwe leden van onze federatie Adverteerdersregister FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 5

6 Houtsoort van de maand Tasmanian Oak Door zijn fraai uiterlijk, gunstige slijtweerstand en natuurlijke duurzaamheid is Tasmanian oak ideaal voor toepassing als vloerbekleding binnenshuis. Bovendien kent het tal van andere binnentoepassingen zoals wand- en plafondbekledingen, meubelen, trappen, De houtsoort is ruimschoots voorradig uit gebieden die onder regulier bosbeheer zijn verplaatst. KRIMP: relatieve luchtvochtigheid r.v.% radiaal % 0,7 0,9 tangentiaal % 1,2 1,5 WERKEN: werken gering matig groot <1,5 1,5-2,8 > 2,8 Buiten ,9 Binnen ,4 Hoebeek NAAMGEVING: wetenschappelijke naam: Eucalyptus delegatensis, E. obliqua en E. regnans. FAMILIE: Myrtaceae HERKOMST: Tasmanië, Australië HOUTBESCHRIJVING: Het kernhout is lichtbruin, soms rozig. Het spinthout is bijna niet te onderscheiden. VOLUMIEKE MASSA: van 500 tot 900 kg/m³ bij 15% vochtgehalte, gemiddeld 650 kg/m³ AANVOER: De Belgische markt wordt bevoorraad vanuit Tasmanië. De kwaliteit is uitsluitend Select and Better volgens de Malayan Grading Rules. DROGEN: Moeilijk. Kans op collapse, barsten, vervormingen en inwendige scheuren. Het is aan te raden Tasmanian oak eerst aan de lucht te drogen. In functie van de toepassing kan desgevallend worden bijgedroogd, bijvoorbeeld tot 8 à 10 % voor parket. NERF: Grof DRAAD: Soms kruisdraad en warrige draad. TEKENING: Soms breed gestreept op kwartier. Op dosse komt een fraaie vlamtekening voor. Vandaar is er enigszins gelijkenis met essen, wat het lichtgekleurde hout betreft, en met eiken, wat het donkerder hout betreft. VERZAGEN: Sterk vermogen nodig omwille van de hardheid van het hout. Er dient echter vermeld dat het hout, beschikbaar op de Belgische markt, altijd gezaagd, gedroogd en geklasseerd is in het land van herkomst. DUURZAAMHEID: Het kernhout is matig duurzaam (duurzaamheidsklasse III). Het spinthout is niet duurzaam (klasse V). BIJZONDERHEDEN: Deze eucalyptus, die ten onrechte Tasmaans eiken wordt genoemd, is geen eiken (Quercus). Gezien zijn goede mechanische eigenschappen, wordt Tasmanian oak gebruikt voor elementen die aan belasting onderhevig zijn. Het wordt ook gebruikt om op zichtbare delen eiken te vervangen. De aanwezigheid van spinthout is toegelaten voor bepaalde toepassingen in de niet-zichtbare delen, mits verduurzaming (procédé A1). 6 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2009

7 Houtsoort van de maand SCHAVEN: Bij onregelmatige draad snijhoek beperken (15 ). SPIJKEREN/SCHROEVEN: Voorboren aangeraden. Kleurt blauwzwart in contact met ijzer. BEWERKING: Het hout laat zich goed bewerken, zowel machinaal als met hand. LIJMEN: Goed. OPPERVLAKAFWERKING: De afwerking stelt geen problemen: het hout laat zich zonder moeilijkheden kleuren, beitsen, schilderen, boenen, vernissen, TOEPASSINGEN: Binnen leent zich uitstekend voor binnentoepassingen: parketvloeren en planken vloeren, trappen, lijsten, plinten, draaiwerk meubilair, wandbekledingen, decoratief multiplex, verpakkingen en sportartikelen. Bronnen en info: Belgian Woodforum ( Hoebeek Week van het Hout 2009 Vorig jaar lanceerde Belgian Woodforum de eerste Week van het Hout, een jaarlijks nationaal gebeuren waarbij alle ogen op hout zijn gericht. Dit jaar vindt de Week van het Hout 2009 plaats van zaterdag 21 t.e.m. zondag 29 maart. De lancering van de volledig vernieuwde website van Belgian Woodforum staat centraal. Het nationaal houtinformatiecentrum actualiseerde de beschikbare (technische) houtinformatie en vulde ze aan met inspirerende foto s van hedendaagse houttoepassingen. De nieuwe website zal ten laatste tegen begin maart 2009 online zijn. Dat hout volop in de belangstelling staat hoeft niet te verbazen. Het natuurlijke materiaal is niet alleen ecologisch verantwoord, het laat zich bovendien uitstekend verwerken in binnen- en buitentoepassingen in de meest uiteenlopende interieur-, tuinen architectuurstijlen. De (technische) houtinformatie die Belgian Woodforum op zijn website gratis ter beschikking stelt van consumenten, architecten en houtvaklui is een schot in de roos. Dat bewijzen de ruim maandelijkse bezoekers die hun weg vinden naar de webstek van het houtinformatiecentrum. Om zijn rol van houtinformatiecentrum kracht bij te zetten, schenkt Belgian Woodforum tijdens de Week van het Hout 2009 elke dag aandacht aan een andere houttoepassing. Terrashout, gevelbekleding, tuinhout, parketvloeren, buitenschrijnwerk, wanden, binnendeuren, trappen komen uitgebreid aan bod. Om een maximaal aantal consumenten te inspireren en het gebeuren extra schwung te geven, is aan de houttoepassing van de dag een wedstrijd gekoppeld. Om in aanmerking te komen voor het winnen van de houtprijzen van de dag moet men eerst een vraag oplossen over de houttoepassing van de dag. De bekendmaking van de nieuwe website en de wedstrijd naar aanleiding van de Week van het Hout 2009 bij een brede consumentendoelgroep gebeurt via een tijdelijke homepage die vanaf februari op de website staat. Beide worden ook naar de brede consumentenpers gecommuniceerd. Speciaal voor de houtsector ontwikkelde Belgian Woodforum een banner met de aankondiging van de Week van het Hout Het is de bedoeling dat elke houtvakman de banner op zijn eigen website plaatst en zo de Week van het Hout 2009 extra in de kijker plaatst. Om de gratis banner te ontvangen volstaat het om een te sturen naar, hilde.de.boeck@woodforum.be. Meer info bij Belgian Woodforum: of Ho(u)tline , elke werkdag tussen 10u en 12u. FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 7

8 School en industrie Beste Belgische jonge schrijnwerker bekroont op prijsuitreiking De Gouden Schaaf 2008 De Gouden Schaaf, de nationale wedstrijd voor jonge schrijnwerkers, heeft alle verwachtingen waargemaakt. De wedstrijd werd al voor de derde keer georganiseerd door de Confederatie Bouw Vlaamse Schrijnwerkers en onze Waalse zusterorganisatie FWMB. Achtentwintig kandidaten van scholen en opleidingscentra uit het hele land namen deel. Ze kregen veertien uur gespreid over twee dagen om een proefstuk te maken, deels met de hand, deels met machines. Op 14 november vond de officiële prijsuitreiking plaats in het gebouw van de Confederatie Bouw. Dominique Lobet, de juryvoorzitter, was trots op de hoge kwaliteit van het eindresultaat: "We hebben het stuk gekozen dat Zwitserland presenteerde op de meest recente Mondiale der Beroepen. We wilden deze jongeren laten kennismaken met de omstandigheden op de Mondiale en met de uitdagingen van een strikte deadline. Ze moesten verschillende verfijnde technieken beheersen. Zo moesten ze bijvoorbeeld een gebogen stuk maken met een Winnaar Anthony Wey, gefl ankeerd door de ministers Marc Tarabella en Bernd Gentges machine, op een manier die ze niet noodzakelijk op school geleerd hadden. We hadden de machines wel voorgeregeld, maar dat doet geen afbreuk aan de verdienste van de deelnemers. Je hebt het in je, of je hebt het niet! Om eerlijk te zijn: enkele proefstukken waren perfect uitgevoerd." Voorzitter van de Vlaamse Schrijnwerkers, Rudi Carmeliet, wees in zijn toespraak op het doel van de wedstrijd: het beroep van schrijnwerker bevorderen en de opleiding herwaarderen: Uit de laureaten van vandaag zal na een tweede selectie de deelnemer gekozen worden die ons land gaat vertegenwoordigen op World Skills 2009 in het Canadese Calgary. Ook daar zal het vakmanschap bepalen wie er de eer gaat opstrijken. U mag mij gerust conservatief noemen, maar de dag waarop het handgereedschap en het hanteren ervan nutteloos worden, die dag lijkt mij nog lang niet aangebroken. Bovendien zijn het de best presterende leerlingen die er het gebruik van computergestuurde machines bijna spelenderwijs bijnemen. Daarom feliciteer ik onze Waalse collega s met het inrichten van deze proef en met het feit dat wij aan dit initiatief kunnen samenwerken als Belgische schrijnwerkers, ook al loopt die samenwerking niet altijd even gemakkelijk. Het is trouwens niet eenvoudig om hiervoor een aantal mensen te mobiliseren als lid van de werkgroep Experten of als jurylid. In naam van al wie een hart heeft voor ons beroep dank ik deze bereidwilligen. Heel speciaal dankte hij ook Yves De Keyser die als lid van de werkgroep Experten en jurylid, het jonge Vlaamse geweld in Luik heeft opgevangen, grotendeels ten koste van zijn nachtrust. En dat is maar een stukje van zijn inzet. Hij feliciteerde tevens de Vlaamse scholen en hun leraars: Zij hebben de moed om hun leerlingen in te zetten, samen met de leerlingen uit het Waalse landsgedeelte, wetende dat de erkenning van ons beroep De eerste drie laureaten daar veel sterker leeft, of toch veel sterker getoond wordt. Uw medewerking en uw aanwezigheid getuigen van liefde voor ons vak. De wedstrijd zelf had plaats op 24 en 25 oktober in het ConstruForm in Grâce-Hollogne. Er werden zeer mooie werkstukken gerealiseerd. Deze nationale wedstrijd heeft dan ook nog maar eens bewezen dat er in België nog wel degelijk gemotiveerde en vakbekwame jongeren zich klaarstomen voor de arbeidmarkt. Op 14 november 2008 werden dan, tijdens de officiële prijsuitreiking in het gebouw van de Confederatie Bouw, de winnaars bekendgemaakt. Anthony Wey kreeg de Gouden Schaaf voor de beste jonge Belgisch schrijnwerker. De plaatsen twee tot vijf waren voor respectievelijk Jean-François Bruyère, Michaël Wagner, Christian Meyer en Benedikt Pfeiffer. 8 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2009

9 School en industrie Voor deze vijf laureaten is de Gouden Schaaf nog maar een begin. Eén van hen zal namelijk geselecteerd worden om als Belgische kandidaat deel te nemen aan de Mondiale der Beroepen in 2009 in Calgary in Canada. De vijf krijgen een intensieve opleiding van vier maanden om hen voor te bereiden. Het zal nog een harde competitie worden, want deze jongeren zullen ongetwijfeld de goede reputatie van België op de Mondiale hoog willen houden. In 2005, in Finland, haalde onze jonge schrijnwerker een bronzen medaille. In 2007, in Japan, een zeer eervolle vierde plaats. Winnaar Anthony Wey Het werkstuk FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 9

10 aluminium serie 065 standaard Timmerman heeft me in al die jaren nog nooit teleurgesteld. En ik mijn klanten dus ook niet. Hoef ik nog meer te zeggen? aluminium classic style retro aluminium serie 065 blokraam aluminium serie 110 E hoogisolerend Timmerman nv Kleitkalseide 36 B Maldegem t. +32 (0) f. +32 (0) e. info@timmerman.be Surf naar onze site en vraag ons gratis documentatiepakket aan!

11 Sector Bouwsector tevreden over herstelmaatregelen De bouwsector is tevreden over de herstelmaatregelen, die de federale regering in december 2008 heeft goedgekeurd. Het plan van de regering gaat in op de meeste voorstellen en verwachtingen uit het memorandum van de Confederatie van begin december. Het biedt inderdaad een aantal pragmatische oplossingen aan, om de bouwactiviteiten te ondersteunen en om de bedrijven te helpen om aan de gevolgen van de economische crisis het hoofd te bieden. De steun- en herstelmaatregelen voor de sector zijn op drie hoofdlijnen gebaseerd: Een fiscaal onderdeel dat gezinnen moet aanzetten tot investeren; Een versnelling van sommige overheidsinvesteringen; Het versterken van het werkkader van de bedrijven. De Confederatie beklemtoont hoe belangrijk een snelle goedkeuring van het reglementaire kader voor de uitvoering van het relanceplan voor haar is. Het is immers belangrijk erop toe te zien dat de investeringsondersteunende maatregelen bij de rechthebbenden bekend raken en zo snel mogelijk kunnen worden uitgevoerd om het relanceplan zo efficiënt mogelijk te maken. In het bijzonder voor die maatregelen die in de tijd beperkt zijn. Het fiscale onderdeel ter ondersteuning van investeringen door gezinnen Vier fiscale maatregelen werden goedgekeurd om de vraag naar werken van gezinnen in het segment van de woningbouw te ondersteunen. Sommige daarvan mogen gecumuleerd worden. De betrokken woning zal gedurende een periode van minstens 5 jaar als voornaamste gezinswoning moeten worden gebruikt. Dit betekent dat de tweede verblijven en de huurwoningen niet in aanmerking zullen komen voor het voordeel. De persoon die een nieuwe woning bouwt of koopt, om erin te wonen na zijn huidige woning te hebben verlaten, zal dan weer wel het voordeel kunnen genieten. De toepassing van het verlaagde btw-tarief wordt niet beperkt tot het bouwen van woningen, maar geldt ook voor het kopen van woningen op plan en bij de aankoop van nieuwbouwappartementen die al gebouwd zijn, voor zover de facturatie in 2009 gebeurt. De maatregel heeft een tijdelijk karakter. Hij zal met terugwerkende kracht tot 1 januari 2009 in werking treden en zal van toepassing blijven tot het einde van dit jaar. Zolang het uitvoeringsbesluit niet in het Staatsblad is verschenen, moeten de facturen op basis van het normale btw-tarief (21%) worden opgesteld. Creditnota s, op te stellen vanaf de publicatie van het besluit, zullen het mogelijk maken de klanten het voordeel te laten genieten. Uitbreiding tot alle gemeenten van het land van het verlaagde btw-tarief op het slopen en heropbouwen van een woning Het heffen van 6% btw op werken voor het slopen en heropbouwen van een woning zal worden uitgebreid tot het hele nationale grondgebied gedurende het hele jaar Op dit moment is dit tarief beperkt tot 32 Belgische gemeenten. Heffen van een verlaagd btw-tarief op nieuwbouw Het verlaagde btw-tarief (6%) zal in 2009 gelden op een schijf van van de factuur voor het bouwen of verkopen van een nieuwbouwwoning. Door de toepassing van het verlaagde tarief niet te beperken tot de eerste schijf van , stelt het relanceplan gezinnen, die in 2008 de bouw van hun woning hebben gestart, die er nog niet in wonen, in staat om het verlaagde tarief te genieten. Dit voordeel dat overeenstemt met zal kunnen worden verkregen voor elke nieuwe woning waarvoor in 2009 facturen worden uitgeschreven voor een totaalbedrag van Veralgemening van het verlaagde tarief in de sociale woningbouwsector De toepassing van het tarief van 6% btw voor het bouwen van sociale woningen is nu beperkt tot woningen die worden gebouwd door sociale huisvestingsmaatschappijen of bedrijven die zij erkennen. Voortaan zal ook het bouwen van sociale woningen door andere overheidsinstanties belast worden tegen 6% btw. Het gaat dan om woningen gebouwd door de gemeenten, de provincies en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 11

12 Sector Versterking van het stelsel van de belastingkorting voor energiebesparende werken Het bestaande stelsel van de belastingkorting wordt op tal van belangrijke punten gewijzigd: - De lijst, met werken die in aanmerking komen, wordt uitgebreid tot het aanbrengen van muur- en vloerisolatie. - Het fiscaal voordeel kan in de tijd worden gespreid voor bestaande woningen: het bedrag van het fiscaal voordeel zal gedurende een periode van drie jaar na het jaar waarin de betaling van de werken plaatsvond, kunnen worden afgetrokken. Deze spreiding maakt het mogelijk de negatieve gevolgen van de begrenzing van het voordeel te neutraliseren. - Een nieuw voordeel wordt ingevoerd: de interesten van leningen, die worden aangegaan om energiebesparende werken uit te voeren, zullen het voorwerp uitmaken van een nieuwe belastingkorting. - Een tegemoetkoming van de Staat is voorzien: de Staat zal een interestbonificatie van 1,5% ten laste nemen voor leningen die worden aangegaan voor het uitvoeren van energiebesparende investeringen. De overheidsinvesteringen De inspanningen van de federale regering op het gebied van overheidsinvesteringen zijn relatief beperkt, omdat dit soort investeringen weinig verenigbaar is met de dadelijke noden om de activiteit weer op gang te krijgen. Daar waar de regering toch een mogelijkheid zag om te handelen, heeft de regering signalen uitgezonden van een bereidheid om door openbare werken tot het herstel bij te dragen. Zo voorziet het relanceplan: - het versnellen van bepaalde investeringsprogramma s van de overheid, meer bepaald op het spoornet, in de Brusselse metro en voor sommige overheidsgebouwen; - het ontwikkelen en versnellen van energiebesparende werken in overheidsgebouwen. Bedrijfssteun De bouwbedrijven hebben nood aan efficiënte steunmaatregelen om zo goed mogelijk de gevolgen van de crisis op hun werking te beperken. Het federale plan keurt hiertoe een aantal maatregelen goed die aan drie welomlijnde doelstellingen voldoen: 12 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2009

13 Sector - Toegang tot krediet vrijwaren: de beslissing werd genomen om de taks van 9,25% op kredietverzekeringscontracten af te schaffen en de Nationale Bank te belasten met een observatieopdracht om na te gaan of de kredietmarkt goed werkt, meer bepaald met focus op het bedrijfskrediet. - NB: de werkgeversorganisaties zien van hun kant erop toe dat de kredietverzekeraars hun rol van marktdeelnemer correct blijven vervullen. o Snellere terugbetaling van de btw: de bouwbedrijven zullen recht krijgen op een maandelijkse terugbetaling van de btw-saldi (in plaats van per kwartaal). Deze saldi zijn belangrijk in de sector vanwege de toepassing van het stelsel van de verlegging van heffing, of omdat een verlaagd btw-tarief wordt toegepast op een uitgaande factuur (6%), terwijl bij een inkomende factuur het normale tarief van 21% wordt gehanteerd. - Lastenverlaging: de regering heeft het volledige lastenverlagingsonderdeel goedgekeurd dat in het interprofessioneel akkoord staat. Dat akkoord vormt een deel van het relanceplan. - Cashflowondersteuning: deze doelstelling wordt gehaald door de twee volgende maatregelen: o Verbintenis om facturen sneller te betalen: De verbintenis van de regering om bedrijfsfacturen sneller te betalen, is een nuttige maatregel om de cashflow van aannemers te ondersteunen. Toch is het broodnodig dat deze verbintenis ook door de andere publieke opdrachtgevers (gewesten, gemeenten) wordt aangegaan. Zij zijn immers het gros van de opdrachtgevers. Al deze maatregelen, die bestemd zijn om de vraag in de woningbouwsector te ondersteunen, vormen dit jaar voor kandidaat-bouwers een zeldzame buitenkans. De Confederatie Bouw heeft het effect van het relanceplan becijferd. Wij ramen dat dit plan, in 2009, 3% extra groei zou moeten opleveren voor de bouw, waarmee men maximaal het handhaven van de activiteit kan hopen. Gelet op het gewicht van de bouw in de economie en zijn groot meeslepend effect, onder andere omdat hij zich hoofdzakelijk op de Belgische markt bevoorraadt, zal deze extra groei de Belgische economie ondersteunen ten belope van meer dan 0,3% van het bbp. Afkort- en Zaagcentrum Exclusief agent voor België en G.H. Luxemburg R O E K E N S Tel. (02) FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 13

14 Hoe kunt U de stijgende energiekosten een halt toeroepen? Isover comfortpanel 32 de nieuwe maatstaf in de dakisolatie Isover biedt vandaag reeds de oplossing voor morgen! Met de nieuwe Isover comfortpanel 32 beschikt u over een innovatief product voor dakisolatie. Het toppunt van isolatiekracht : Lambdawaarde van 0,032 W/m.K. Isoleren met Comfortpanel 32 is isoleren tegen warmte, koude en geluid. A brand of Saint-Gobain

15 Passief schrijnwerk Laagenergie en passief schrijnwerk Inleiding Iedereen kent het gevoel van een huis op een mooie lentedag. Binnen en buiten is het ongeveer twintig graden, met als gevolg dat ook de binnenoppervlakken van muren en ramen dezelfde temperatuur hebben. Je loopt dan ook in T-shirt en korte broek door het huis en voelt binnen dat het buiten goed weer is. In de winter voelt een standaard huis echter anders aan. De oppervlaktetemperaturen van de muren en van de beglazing zorgen bij een geïsoleerde woning dan wel niet voor dramatische comfortproblemen, toch voel je dat het buiten wintert. Dit is niet zo in een passiefhuis. Ook in de winter bij -10 C verschilt de oppervlaktetemperatuur van wanden en beglazing nauwelijks van de luchttemperatuur. Als bewoners van een passiefwoning hun leefervaring beschrijven, komt dit dan ook steeds terug: het lijkt er binnen altijd zomer te zijn. Meer nog, deze ramen isoleren zo goed dat ze in de winter verwarmingselementen worden. Er komt doorheen deze ramen immers ook in de koudste maanden van de winter nog meer energie naar binnen, in de vorm van zonlicht, dan er aan warmte verloren gaat. Voorwaarde voor dit alles is een zeer performante beglazing met een Ug-waarde kleiner dan 0,8 W/m²K, thermisch isolerend schrijnwerk en een luchtdichte en koudebrugvrije inbouw. Kwaliteitseisen voor passief schrijnwerk als garantie voor maximaal comfort Ons lichaam heeft in normale omstandigheden een temperatuur van rond de 37 C, met kleine verschillen tussen ochtend en avond, na een maaltijd of tijdens of na fysieke inspanningen. Wanneer ons lichaam warmte verliest, moet het dit dus zelf compenseren om zijn temperatuur op peil te houden. Dit warmteverlies kan op drie manieren gebeuren: door warmteuitwisseling met de lucht (convectie), door straling en door het verdampen van water (zweten). Dit laatste kan bij normale omstandigheden in de winter verwaarloosd worden, convectie en straling blijven dus over. De invloed van convectie wordt bepaald door luchttemperatuur en luchtsnelheid, daarnaast spreken we over de stralingstemperatuur van de omgeving. Ons lichaam zal een omgeving als comfortabel ervaren wanneer het geen of weinig warmte verliest en dus zijn deze factoren van Luchtdichte raaminbouw van een passiefraam via kader in betonplex, architect Frank Geron, foto: PHP vzw groot belang voor een goed comfort. Ook het verschil van de stralingstemperaturen in verschillende richtingen heeft een impact, de zogenaamde stralingsasymmetrie. De norm NBN EN ISO 7730 schrijft in horizontale richting bij koude vlakken een maximaal temperatuursverschil voor van 10 K tussen twee vlakken die tegenover elkaar liggen. Uit ervaringen met verblijfsruimtes blijkt echter dat voor een zeer goed comfort in de hele ruimte een richtwaarde van 2,5 K wenselijk is. Wanneer we een verwarmingselement onder het raam plaatsen, voldoen we voor alle Uw-waarden aan de norm, en voor Uw-waarden lager dan 2,2 W/m²K is het verschil kleiner dan 2,5 K. Plaatsen we geen verwarming, dan is een Uw-waarde van ongeveer 3,5 W/m²K nog voldoende om te voldoen aan de norm. Bij -10 C heeft het oppervlak van het raam dan een temperatuur van 10 C, wat niet oncomfortabel is zolang men niet te dicht bij dit venster staat. Om te voldoen aan de strengere eis is zonder verwarming een Uw-waarde nodig kleiner of gelijk aan 0,8 W/m²K. FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 15

16 Passief schrijnwerk Daarnaast speelt nog een ander effect mee. Door de lagere temperaturen aan het glasoppervlak van standaard beglazing, koelt de lucht langs het raam af waardoor deze naar beneden valt en zich boven de vloer verzamelt. Dit koudeluchtreservoir, net boven het vloeroppervlak, zorgt voor een koude voeten -gevoel. Aan de binnenmuren wordt de lucht opgewarmd en stijgt deze. Dit geheel resulteert in een convectiestroming. Hoe hoger het raam, hoe sterker dit effect en hoe sneller de luchtverplaatsing. Zonder verwarming onder het raam resulteert een raamhoogte van 1,2 m bij een Uw-waarde van 1,6 W/m²K al in een stroomsnelheid van 0,25 m/s, hetgeen nog aanvaardbaar is. Voor In tijden van goedkope energie vertegenwoordigde deze aanpak een optimum: de prijs van het meerverbruik woog niet op tegen de meerprijs van sterk verbeterd schrijnwerk en isolerende beglazing. Vandaag echter wordt deze strategie meer en meer in vraag gesteld. Deze combinatie moet ook binnen twintig jaar nog betaalbaar zijn. In deze discussie is er voor passiefhuizen een voortrekkersrol weggelegd. Gezien de zeer lage verwarmingsvraag, heeft men gewoon niet genoeg verwarmingselementen meer om onder de ramen te kunnen plaatsen. Voor deze ramen is dus een Uwwaarde van 0,8 W/m²K of lager bepalend voor een uitstekend binnencomfort. Hoogwaardig schrijnwerk Vanuit het passief concept wordt dan ook gestreefd naar een effectieve Uw-waarde voor schrijnwerk kleiner of gelijk aan 0,8 W/m²K. Effectief wil hier zeggen dat de specifieke inbouw van het raam wordt meegerekend. Doet men niets aan een koudebrugvrije of arme inbouw, dan zal een effectieve Uw-waarde vaak moeilijk te behalen zijn. Wanneer men de isolatie een stukje voor het raamprofiel laat doorlopen en het raam ook in het vlak van de isolatie plaatst, geeft dit vrijwel zeker een zeer goed resultaat. Besteedt men echter geen enkele aandacht aan deze plaatsing, dan kan aan de resulterende koudebruggen al gauw een kwart van het totale warmteverlies van de passiefwoning worden toegeschreven. Daarnaast wordt de effectieve Uw-waarde bepaald door voornamelijk de Ug-waarde van de beglazing, de Uf-waarde van het Inbouw van een passiefraam in een houtskeletbouw, bron: passieframen met een Uw-waarde van 0,8 W/m²K krijg je deze snelheden pas bij een raamhoogte van 3m. Voor standaard beglazing is de radiator onder het raam dus van cruciaal belang om een aangenaam comfort te garanderen. Ze draaien de convectiestroom om, waardoor warme lucht aan de vloer verzamelt, verminderen een gevoel van tocht en verhogen de stralingstemperatuur van de combinatie raam/verwarmingselement. De radiatoren staan dan echter op exact die plaats, waar een maximum aan verwarmingsenergie onmiddelijk weer verloren gaat: tegen de buitenmuur en onder het raam. Het eerste kan verholpen worden door het plaatsen van reflecterende folie. De ramen zelf blijven echter de zwakste plek in de gebouwschil. 16 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2009

17

18 Passief schrijnwerk frame en de lijnkoudebrug van de glasinbouw (de g-waarde). Bij deze laatste spelen twee elementen een rol. Op de eerste plaats is er de materiaalkeuze van de afstandshouder. Standaard worden deze uitgevoerd in aluminium, maar dat geleidt de warmte zo sterk dat hun invloed met een infraroodcamera zeer duidelijk te zien is. Afstandshouders uit roestvrij staal, met een warmtegeleiding die toch al 10 keer kleiner is, geven betere resultaten. Ideaal zijn de speciaal ontwikkelde afstandshouders uit kunststof. Daarnaast is ook de manier waarop het glas is ingebouwd in het profiel belangrijk. Hoe meer de afstandshouder in het glas is omgeven door het isolerende raamkader, hoe minder groot de invloed van de koudebrug. Dit hangt dus mee af van het gebruikte raamkader. en naar de luchtdichtheid. Deze laatste wordt ook effectief getest met een pressurisatieproef. De resulterende n50-waarde moet kleiner zijn of gelijk aan 0,6 h-1. Gemiddeld is dat zo n 10 keer luchtdichter dan een standaard woning. Het spreekt dan ook voor zich dat ook het schrijnwerk zeer luchtdicht moet worden uitgevoerd. De ramen beschikken dan ook allen over minstens een dubbele dichting en zeer performant beslag. Ook de luchtdichte inbouw vraagt heel wat aandacht, al zijn ook hiervoor heel wat oplossingen voorhanden. Kijken we naar de invloed van het frame, dan worden ook daar waarden vooropgesteld die kleiner zijn dan 0,8 W/m²K. Hiervoor zijn er heel wat oplossingen mogelijk. Bij houten schrijnwerk gebruikt men meestal gelamelleerde profielen, waarin één of meerder lagen uit thermisch isolerend materiaal bestaan. Dat kan gaan van verschillende houtsoorten over kurk tot kunststof isolatie. Daarnaast zijn er ook voorbeelden van massief houten profielen waarin een aantal luchtkamers werden gefreesd. Bij schrijnwerk in PVC spreken we vaak over 5 kamers en meer, waarbij een aantal kamers eventueel worden opgevuld met isolatiemateriaal. Een derde type zijn profielen die voornamelijk zijn opgebouwd uit hard isolatiemateriaal, met een beschermlaag in hout, metaal of kunststof. Ook heel wat combinaties zijn mogelijk. Vaak zien we dat houten schrijnwerk wordt uitgerust met een aluminium afwerking aan de buitenzijde, al dan niet met geïntegreerde extra isolatie. Ook de ontkoppeling van frame en isolatie is mogelijk, waarbij de hele voorkant van het raam, inclusief het deel dat over de afstandshouder heen komt, bestaat uit een isolatiemateriaal met een beschermlaag ervoor. Enkel zuiver aluminium schrijnwerk is nog voorhanden in passiefstandaard. Daar zijn Uf-waarden van 1,1 W/m²K al een hele prestatie. Schrijnwerk in een gecertificeerd passiefhuis Passiefhuizen worden ontworpen op basis van een PHPP (PassiefHuis Project Pakket) berekening. Dit rekenpakket laat toe om de jaarlijkse netto verwarmingsbehoefte te gaan berekenen. Je wil immers voorkomen dat je je pasgebouwde passiefhuis vol moet zetten met elektrische convectortjes. Wanneer een passiefhuis wordt gecertificeerd, wordt deze berekening nauwkeurig nagekeken, op basis van de as built situatie. Naast verwarmingsbehoefte wordt er gekeken naar de oververhitting Groeiende aandacht voor lage energie en passief schrijnwerk Nu de economische activiteit terugvalt, zijn er heel wat bedrijven die van een nood een deugd maken en de tijd die nu plots beschikbaar is gebruiken om nieuwe diensten of producten te ontwikkelen. Zeker op de nieuwe markt van lage energie en passief bouw liggen er heel wat kansen open. Vele toekomstige passief bouwers zien zich verplicht om schrijnwerk uit het buitenland te importeren. Terwijl velen, gezien de hoge kwaliteitseisen, liever in Vlaanderen geproduceerd schrijnwerk zouden installeren. Om ondernemingen te begeleiden bij het ontwikkelen van nieuwe producten, biedt de Vlaamse overheid heel wat kansen. Een van de mogelijkheden is het TD project Duurzame Bouwschil, waar WTCB en PHP als externe partner bedrijven bijstaan met professioneel advies. Voor meer info kan u op terecht onder diensten/td duurzame bouwschil. ir.-arch. Wouter Hilderson Passiefhuis-Platform vzw, Technisch adviseur wouter.hilderson@passiefhuisplatform.be 18 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2009

19 Passief schrijnwerk De passiefhuis ramen van Afinco Afinco gaat maximaal voor de bewustmaking van een optimaal energiebeheer en biedt de markt oplossingen voor het buitenschrijnwerk in het passiefhuis. Afinco is de eerste Belgische fabrikant die voor het passiefhuis houten buitenschrijnwerk kan leveren met certificaat van het PHI (Passiv Haus Institut) van Rosenheim. Deze instelling hanteert voor haar testen de strengste normen. Het PHI instituut certificeert een houten raam enkel als de norm van 0,8 W/m²K wordt behaald met een genormeerd raam, met afmetingen 1,23 m breed en 1,48 m hoog, voorzien van beglazing met een Ug waarde van 0,7 W/m²K. Afinco kan voor het passiefhuis zelfs drie uitvoeringen aanbieden, met één constante, hout is de basis voor het passiefhuis raam. De unieke profilering en dichtheid in combinatie met drievoudig isolerende beglazing of Heat-Mirror glas zorgt ervoor dat elke uitvoering, een k-waarde beneden 0,8 W/m²K haalt. Voor een eerste fabrikaat wordt gebruik gemaakt van het samengesteld profiel met een dikte van 110 mm, bestaande uit gelamelleerde verlijmde stroken van Hout, Polyurethaan en Purenit. Daarnaast promoot Afinco ook een uitvoering met profielhout uit 5 lagen massieve stroken naaldhout. Dit is de meest ecologische en economische versie uit haar gamma, deze versie is bovendien FSC-gelabeld. De derde uitvoering is een hout-alu combinatie. De basis hiervoor zijn gelamelleerde verlijmde profielen van naaldhout met een dikte van 68 mm, waarop een buitenschaal in aluminium wordt geplaatst. De thermische waarde wordt dan bereikt doordat de opzetprofielen zijn opgevuld met isolerende materialen. Het unieke aan deze combinatie is het onderhoudsvrije van de buitenschaal en de warmte en het rustieke van hout langs de binnenzijde. De oppervlaktebehandeling van de houten profielen gebeurt in de eigen werkplaatsen terwijl de aluminiumprofielen worden gekleurd met poederlakken in een breed gamma van tinten of zelfs imitatie houtdesign. Voor het beslag bevoorraadt het bedrijf zich bij de meest bekende fabrikanten zoals Siegenia, Roto, G+U, en andere. FEBRUARI 2009 De Vlaamse Schrijnwerker 19

20 Passief schrijnwerk Expertise in passieframen De firma De Win uit Kontich had reeds een jarenlange ervaring opgebouwd op het gebied van houten ramen bekleed met aluminium. Ir Tom De Win, projectleider binnen het bedrijf doet het verhaal: De laatste jaren merkten wij dat de belangstelling voor deze nichemarkt gevoelig steeg. Meer en meer werden wij gevraagd door architecten, die vanuit een ecologische bezorgdheid, specifieke materialen voorschreven. Het houten raam bood een goede isolatie en het aluminium was, in tegenstelling tot een behandeling met solventen, een eenmalige duurzame manier om het hout af te schermen van water en wind. Na enig onderzoek werd het duidelijk dat er een omvangrijke groep mensen bestond, voornamelijk jonge adolescenten, die niet vanuit een strikt economische maar vanuit een ecologische invalshoek hun keuze motiveerden. Onze interesse was gewekt en wij besloten om ons verder te profileren op deze ontluikende markt. Vanuit onze ervaring met klassieke houten ramen bekleed met aluminium, werd geopteerd dit systeem te upgraden naar een passief uitvoering. Al snel werd een prototype ontwikkeld en getoond op Batibouw. De verbeterde thermische prestaties werden bekomen door het houten basiskader te verdiepen en te voorzien van 2 thermische onderbrekingen in kurk. Driedubbel glas en een isolerende afstandshouder leverden eveneens een belangrijke bijdrage. Verder moest ook de luchtdoorlatendheid verbeterd worden. Hiertoe gebruikten we twee middendichtingen en één akoestische dichting. Ondertussen merken we dat in een markt die voornamelijk gedomineerd wordt door Duitse import, er een grote vraag blijkt te zijn naar lokale fabrikanten. Sinds de introductie ontvangen wij bijgevolg wekelijks meerdere prijsaanvragen en kunnen wij ondertussen al een aantal realisaties voorleggen. De firma is tot hiertoe enkel nog maar actief op de particuliere markt maar het is zeker de bedoeling om dit verder uit te breiden naar architecten, algemene aannemers en schrijnwerkers. 20 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2009