ASRE M RL Masterproof 2004

Transcriptie

1 Nit Vrtrouw ASRE M RL Mastrproof 2004 ik Privat Samnwrking vrsus Privat Financ 'It is not th nam of a projct but th consquncs that rally mattr' Mastrproof in ht kadr van d postdoctoral MRE opliding bij d Amstrdam School of Ral Estat. Autur: Amstrdam School of Ral Estat: Bouwfonds Proprty Financ B.V.: B.T. Ruttn L.B. Uittnbogaard R. Ovrbk

2 Inhoudsopgav pagina Voorwoord Samnvatting 4 5 Hoofdstuk 1 Problmanalys n hypoths 1.l Inliding 1.2 Ondrzoksvraag 1.3 Conclusi Hoofdstuk 2 Casstudy d bst aanpak? 2.1 Inliding 2.2 Hippacratc 2.3 Wat is n casstudy ignlijk? 2.4 Ho ondrzok t don? 2.5 Conclusi Hoofdstuk 3 Soortn manirn van samnwrking in Ndrland 3.1 Inliding 3.2 PPS 3.3 Joint vntur 3.4 Prstaticontractn 3.5 D visi van d ovrhid 3.6 Conclusi Hoofdstuk 4 PPS in Ndrland 4.1 Inliding 4.2 Fasn in PPS 4.3 Blidskadr ovrhid 4.4 D voor n nadln van PPS in Ndrland Voordln Nadln 4.5 Conclusi Hoofdstuk 5 PF1 in Groot-Brittannië 5.1 Inliding 5.2 Dol van PF1 5.3 Voorwaardn B T. Ruttn, PPS vrsus PFI. MRE ASRE & UvA, augustus 2004

3 Vrvolg inhoudsopgav pagina 5.4 Invstringn in Groot-Brittannië Off-balanc kwalificati 5.6 Ovrig critria 5.7 Eignschappn voor succs 5.8 Conclusi Hoofdstuk 6 Casstudy PPS & PFI 6.1 Inliding 6.2 PPS vrsus PF1 6.3 Dlflunt Financiën, bdrijfskolom, kwalitit n politik willrvaring 6.4 Spoorzon Dlft Financiën, bdrijfskolom, kwalitit n politik willrvaring 6.5 Exchqur Partnrship Financiën, bdrijfskolom, kwalitit n politik willrvaring 6.6 Ministri van Financiën Financiën, bdrijfskolom, kwalitit n politik wiltrvaring 6.7 Conclusi Hoofdstuk 7 Bouwfonds vrsus PF1 7.1 Bouwfonds als organisati 7.2 SWOT Analys Strk puntn Zwakk puntn Kansn Bdrigingn 7.3 PF1 n Bouwfonds PF1 Bouwfonds positionring 7.4 Bouwfonds PF1 stratgi Randvoorwaardn PF Suggstis ovrhid 7.5 Conclusi Hoofdstuk 8 Conclusi n aanbvlingn 8.1 Conclusi 8.2 Aanbvlingn Litratuurlijst Bijlagn B T Ruttn. PPS vrsus PFI, MRE ACRE & UvA. augustus 2004

4 Ugchln, augustus 2004 Voor d afronding van d Mastr of Ral Estat opliding aan d Amstrdam School of Ral Estat & Univrsitit van Amstrdam hb ik n mastrproof gschrvn ovr ht ondrwrp Publik Privat Samnwrking vrsus Privat Financ Initiativ mt als subtitl 'It is not th nam of a projct but th consquncs that rally mattr'. Dit ondrwrp hb ik gkozn omdat ht n ondrwrp is dat buitn mijn daglijks bzighdn valt als Snior Accountmanagr bij Bouwfonds Proprty Financ, Businss Unit Las van commrcil vastgod voor ignaarlgbruikrs n mijzlf wild vrdipn in dz complx matri. Ik voorzi voor d vrschillnd ondrdln van Bouwfonds n rol wgglgd in Privat Financ Initiativ ovrnkomstn in Ndrland n wllicht in d tokomst ook daarbuitn. In navolging van d omringnd landn timmrt Ndrland mr n mr aan d wg om voorhn publik financiringn van vastgodprojctn in d brdst zin ds woords, t privatisrn. Zo zijn r op divrs trrinn ontwikklingn om Publik Privat samnwrking (PPS) of Privat Financ Initiativ (PFI) op t tuign voor divrs soortn plannn voor d ontwikkling van niuw Vinxlocatis, scholn, ziknhuizn, zorgcntra n vrschillnd rnfra projctn. In d huidig conomisch situati van conjuncturl tgnwind zal d Ndrlands ovrhid d ingslagn wg van ht samnwrkn mt privat partijn motn vrsnlln. D ovrhid gaat hirbij uit van ht blid tr vrbtring van fficincy n van d focus op haar blangrijkst taknpakkt. Zo kan d ovrhid nrzijds middln bsparn n andrzijds blijvn invstrn in publik voorziningn. Dz mastrproof richt zich op d huidig ontwikklingn op ht gbid van Publik Privat Samnwrking in Ndrland n dz t vrglijkn mt d ontwikklingn van Privat Financ Initiativ in Groot-Brittannië. Hirm wil ik n bijdrag lvrn aan d discussi inzak Publik Privat Samnwrking n ondrzokn wat n moglijk stratgi zou kunnn zijn voor Privat Financ Initiativ voor mijn wrkgvr Bouwfonds in d Ndrlands contxt. Vl dank bn ik vrschuldigd aan all gïntrviwdn van wi ik waardvoll informati hb vrkrgn; d afstudrbglidrs, all Bouwfonds collga's n A.F. Grotndorst voor ht lvrn van commntaar n ht gvn van allrli advizn. Tnslott wil ik mijn partnr, Nadin Grotndorst, d rst mijn famili n vrindn hl rg bdankn voor ht gduld n d motivati di zij mij hbbn ggvn voor ht succsvol afrondn van tw jaar hard studrn in combinati mt n drukk baan. B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

5 Samnvatting Dz scripti is gwijd aan d vrschilln n ovrnkomstn tussn Publik Privat Samnwrking (PPS) in Ndrland n Privat Financ Initiativ (PF1 in Groot-Brittannië. Naast d bstaand litratuur is door middl van n virtal cass dz mastrproof tot stand gkomn. Cntraal in d scripti staat d ondrzoksvraag; Is r voor Bouwfonds n markt voor Privat Financ Initiativ (PFI) constructis in Ndrland? Er zijn duidlijk vrschilln tussn PPS n PFI. Ht blangrijkst is dat PPS n klin dl van d bdrijfskolom btrft n PF1 d ghl bdrijfskolom bhlst. Bij PF1 wordt n groot dl van ht ghl uitbstd aan drdn inclusif d xploitati achtraf n bij PPS is dit nit zo. Daarnaast is ht vrschil dat bij PPS d ovrhid ht projct voor n dl of ghl mfinancirt maar bij PF1 is ht financiringscomponnt juist in handn van privat partijn. Kwalitit van zowl d bouw tot aan d xploitati staat voorop omdat d rvaring lrt dat in Groot-Brittannië privat partijn btr prstrn van publik. In Groot-Brittannië hft mn vl rvaring mt PF1 n is d politik wil n rvaring daar om PF1 projctn t ondrstunn maar in Ndrland is dit nog bprkt tot slchts één projct. PFI kan door d ovrhid n marktpartijn wordn togpast bij vlrli grootschalig projctn. Ook d waard van d projctn kan norm variërn. D ovrhid in Groot-Brittannië hft rds vl PFIprojctn gdaan voor ondr andr d (vr)bouw van bruggn, gvangnissn, infra. ziknhuizn, scholn n univrsititn. D duidlijk knmrkn van n PF1 zijn: O Dirct btrokknhid van d (local)ovrhid; o o Dirct btrokknhid marktpartijn; Mrndl gfinancird mt vrmd vrmogn door drdn; Exploitatiovrnkomstn voor n lang priod (>l 5 jaar); o o Mst risico's nrglgd bij marktpartijn; Projctn hbbn btrkking op d public sctor; Volldig uitbstding van n dinstnpakkt; Inschakling van n apart projct vnnootschap; Duidlijk kwalititsvrhoging van d dinstvrlning; Tijdsrducti van d projctralisati; O Blangrijk rol voor financirs; Vrbtring maatschapplijk nut. D splrs binnn n PF1 zijn naast d ovrhid, projctontwikklaars, aannmrs, facilitymanagrs, architctn, ondrhoudsbdrijvn, financirs, vastgodblggrs, vrschillnd advisurs n lvrancirs van divrs apparatuur n dinstn. Succsvoll PFI-projctn knnn n groot aantal ovrnkomstn di tussn partijn afgslotn zulln wordn. D ovrnkomstn hbbn btrkking op ontwrp, bouw, financiring n xploitati van n projct gdurnd n lang priod. En grp uit d soortn ovrnkomstn af t sluitn bij n PF1 zijn ondr andr projctovrnkomst, ontwikklingsovrnkomst, aannmingsovrnkomst, xploitatiovrnkomst, facility-ovrnkomst, ovrnkomst voor d lvring n ondrhoud van vrschillnd dinstn n productn, ondrhoudsovrnkomst n d huurovrnkomst. B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

6 Gzin d aard van d ondrnming Bouwfonds n door d moglijk bundling van d dri bstaand krnactivititn, t wtn ontwikkling, financiring n managmnt, acht ik ht vrstandig t ondrzokn, mt als paramtrs d in hoofdstuk 7 gnomd randvoorwaardn, wat d (0n)moglijkhdn voor Bouwfonds in d tokomst zijn indin zij dl zal gaan nmn aan PFIovrnkomstn. Uitgslotn zijn hirbij d infrastructurl projctn omdat dz nit tot krnactivititn van Bouwfonds bhorn. Dit zal voor Bouwfonds nrzijds rsultrn in xprtis opbouw van n complx PF1 matri n andrzijds zal dit rsultrn in n rndabl niuw activitit. Vrvolgns zal Bouwfonds als marktpartij nog mr gzichtsbpalnd wordn bij ovrhdn n privat partijn in binnn n wllicht ook in ht buitnland. Ht synrgi ffct van n PF1 tussn d dri krncomptntis zal wordn vrgroot, omdat al dz vaardighdn nodig zijn om n PFI-ovrnkomst tot n succs t makn. D t lopn risico's variërnd van d voorfas (ondrzok, plankostn n drglijk) tot aan d xploitatifas (arbidsloon n trugloop aantal gbruikrs tc.) zijn, ondanks complxitit, god in t schattn n bij d vrschillnd partijn ondr t brngn. Dit hoft gn struiklblok t zijn om t participrn in n PF1 ovrnkomst. Ht nit dlnmn aan tokomstig PF1 ovrnkomstn zal n gmist kans zijn voor Bouwfonds omdat ovrhdn n privat partijn zokn naar niuw partnrs voor haar ontwikklingn n d dirct concurrnti zit nit stil n zal zich wl vrdipn in PF1 ovrnkomstn. D subtitl in d mastrproof is d titl: 'lt is not th nam of a projct but th consquncs that rally mattr'. Hir gaat ht fitlijk om, laat j nit aflidn door n naam of labl maar kijk god naar uitkomstn n d consquntis daarvan. Dan zal d juist kuz gmaakt wordn om n projct op t startn n n aanvaardbaar rsultaat oplvrn voor all btrokkn partijn. B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

7 Hoofdstuk 1 Problmanalys 1.l Inliding Dz mastrproof komt vanzlfsprknd tot stand mt ht stlln van n juist problmanalys n ondrzoksvraag. Publik Privat Samnwrking (PPS) staat in Ndrland voor n vorm van samnwrkn tussn publik n privat partijn. In Groot-Brittannië knt mn n soort glijk samnwrkingsvorm gnomd Privat Financ Initiativ (PFI). In d tkst hirna zulln alln d afkortingn PPS n PF1 gbruikt wordn. D ovrnkomstn n vrschilln tussn PPS n PF1 zulln in d komnd hoofdstukkn nadr uitgwrkt wordn. Ht fit dat d dfinitis n rvaringn mt PPS n PF1 zr vrschillnd zijn, is ht bld, dat d markt hft, god t ondrzokn. Dz mastrproof zal zich richtn op d rvaringn di in Ndrland wordn opgdaan mt PPS n d rvaringn mt PF1 di r in Groot-Brittannië zijn. PPS n PF1 kunnn voor allrli vrschillnd soortn projctn ingzt wordn (bijvoorbld infra), maar dz mastrproof zal zich primair richtn op vastgod projctn. 1.2 Ondrzoksvraag D ondrzoksvraag di uit d inliding komt is dan ook als volgt: Is r voor Bouwfonds n markt voor Privat Financ Initiativ (PF/) constructis in Ndrland? Bij d bantwoording van dz vraag hoop ik n bijdrag t kunnn lvrn aan ht vraagstuk PF1 door god t kijkn naar n t lrn van d rvaringn in ht buitnland. D kuz voor Groot-Brittannië is vn simpl als voor d handliggnd, namlijk nrzijds dat zij al jarn gldn bgonnn zijn mt nkl soortglijk samnwrkingsvrbandn n andrzijds is r vl vaklitratuur vrschnn in d Engls prs. Daarnaast zulln n aantal intrviws mt divrs prsonn d mastrproof vrdr uitdipn. Tnslott zulln d conclusis n aanbvlingn wordn afgzt tgn d comptntis van mijn wrkgvr, Bouwfonds. Ht is blangrijk t ondrzokn wat d (0n)moglijkhdn zijn in mijn ign organisati in rlati tot d problmatik PFI. 1.3 Conclusi Bovnstaand ondrzoksvraag zal wordn bantwoord in d navolgnd hoofdstukkn n zal n bijdrag lvrn aan d jong gschidnis van PF1 n haar tokomst. D opbouw van d mastrproof zal als volgt zijn. Tn rst zal r n thortisch kadr wordn gzt voor d mpirisch ondrbouwing van d scripti. Daarna zulln r vrschillnd wijzn van samnwrking in Ndrland d rvu passrn. Dan zal ht PPS in Ndrland wordn bschrvn om vrvolgns ht PF1 modl in Groot-Brittannië nadr t analysrn. Vrvolgns zulln r 4 vrschillnd cass d rvu passrn van zowl Ndrlands als Brits bodm. Dit zal wordn aangvuld mt d totsing van n vntul in t zttn PF1 blid van Bouwfonds n gvolgd wordn door n opsomming van randvoorwaardn. Daarna zulln d conclusis n aanbvlingn ht stuk afsluitn. Door d ghl mastrproof hn zijn d bvindingn van d intrviws vrwrkt. 5.T Ruttn, PPS vrsus PF!. MRE ASRE & UvA, augustus 2004

8 Hoofdstuk 2 Casstudy d bst aanpak? 2.1 Inliding Voor ht don van vrantwoord ondrzok zijn r vrschillnd mthodn bschikbaar. Afhanklijk van ht dol van ht ondrzok lnt d n mthod zich r btr voor dan d andr. In dit hoofdstuk zal wordn uitngzt waarom hir n casstudy d bst aanpak is om PPS vrsus PF1 t ondrzokn. 2.2 Hippocrats Sinds Hippocrats voor ht rst 14 klassik casstudis prsntrd ovr divrs ziktn ongvr 2300 jaar gldn, hft ht acadmisch lvn divrs thoriën ontwikkld. En daarvan is ht obsrvrn van ht individu of ondrwrp in n natuurlijk maar moilijk t controlrn omgving. Ondrzok hft d nadruk glgd op n dductiprocs. Oftwl wat blijft r aan ht ind ovr? In d puurst vorm is dducti n procs waarbij na lk dlprocs n subconclusi kan wordn gtrokkn. Daarbij is ht blangrijk dat lk dlconclusi nit mr informati bvat dan n optlsom van d voorgaand dlconclusis. Daarom is ht blangrijk om god t blijvn kijkn naar ht ghl procs (hlikoptr viw) n d xtrn variabln nit uit ht oog t vrlizn. Dit bij lkaar lgitimrt d validitit van d uitkomstn van ht ondrzok. Ht ondrzok naar d vrschilln tussn d PPS in Ndrland n PF1 in Groot-Brittannië op ht gbid van ht vastgod in d public sctor zal zich vooral tospitsn op d focus van haar bstuurdrs n d wnsn van haar gbruikrs. Samn vormn zij ht ghl voor btrouwbaar ondrzok. Nittmin is ht zaak om nit (t vl) t vrvalln in algmnhdn n daarm t vaag t wordn voor d gïntrssrd lzr. D vrschilln tussn vrklarnd n vrknnnd ondrzok is flintrdun. Nittmin is n casstudy nog n ondrontwikkld mthod om ondrzok t don. Mn bnadrukt dat god casstudis focussn op d thortisch gnralisati n op god vrklaringn van d gvondn data. Cas-ondrzok vrwijst naar kwalitativ- n vldondrzokvrbindingn. Ht wordt bglid mt bhulp van n procsmodl van ontdkkingn. Dit kan lidn tot ht volgnd: En datast van thortisch gnralisatis van klinisch obsrvatis; Bundling van dz gnralisatis (catgoriën indling); Thortisch conclusi aan ht ghl vrbindn. Blangrijk om t wtn is dat casstudymthodn nit d antwoordn gvn op zakn di ondr ht opprvlak blijvn. Mt andr woordn; zakn di nit btrokkn wordn bij ht ondrzok zulln gn impact hbbn op d uitkomst. Mn bnadrukt dat n god casstudy afhanklijk is van objctiv gnralisatis n gricht op ht uitbridn van d bstaand thoriën n idën. 2.3 Wat is n casstudy ignlijk? D dfiniti van n casstudy kan als volgt omschrvn wordn; 'n stratgi om mpirisch ondrzok t don naar n spcifik fnomn in ht daglijks lvn door middl van mrdr bronnn van bwijzn'. D mst gbruikt dfiniti is dat n casstudy n bschrijving is van n managmntsituati. Dz situati of gburtnis is n rsultaat van n klinisch n objctif ondrzok. Vooral in ht gval van n vraagstlling van waarom n ho vragn, is n casstudy d mst voor d hand liggnd mthod. Dz vragn focussn zich mr op bgrip n uitlg van d vraagstlling n conclusi. Zij hbbn mr n concludrnd dan n bschrijvnd karaktr. Casstudis kostn chtr vl tijd, omdat r mrdr bronnn aangboord motn wordn. Daarntgn kan mn nit tvl bronnn aanborn omdat d vrwrking van d data nit binnn ht tijdsbstk van ht ondrzok passn. Dit kan lidn tot d vraag of n casstudy wl rprsntatif is n of d uitkomstn god gnog zijn om conclusis uit t trkkn. B T R~ittn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

9 D acadmisch wrld bnadrukt dat ht succs van casstudis afhangt van analytisch gnralisatis gricht op ht vrbrdn n vrdipn van d bstaand thoriën. Ht ondrzok zal plaatsvindn bij klantn van Bouwfonds maar ook daarbuitn. Control op ht invulln n bantwoordn van d vrschillnd dlondrzoksvragn zal buitn bschouwing wordn glatn. Dit om d objctivitit zovl moglijk t waarborgn. Door d bundling van vrschillnd bronnn (intrviws, documntn, litratuur, gpublicrd artikln.d.) is n casstudy n god objctiv manir om ondrzok t don. Ht nadl van n casstudy is dat mn aanzinlijk aandacht mot schnkn aan d vrwrving, vrwrking n valuati van d antwoordn voordat mn conclusis kan trkkn. D blangrijkst valkuiln n aandachtspuntn bij n casstudy zijn: Ht god afbaknn van ht ondrwrp; o D thik van d ondrzokr; D invlod van xtrn variabln. Ht afbaknn van ht ondrwrp voor dit ondrzok ligt in ht fit dat ht spcifik gaat ovr d public sctor. Hirondr wordt vrstaan ondrwijs (o.a. scholn, univrsititn), zorgvrlning (ziknhuizn) n andr hulpvrlningsinstantis, Rijks Gbouwn Dinst n gmntn. Woningbouwcorporatis n drglijk blijvn buitn ht ondrzok. En casstudy mot n objctiv bnadring zijn van ht ondrwrp in kwsti. D ondrzokr dint zichzlf god t ralisrn dat r subjctivitit in ht spl kan zijn n zal voorondrstllingn zovl moglijk vrmijdn. D objctivitit zal ondr mr gwaarborgd wordn door d tw bglidrs van zowl Bouwfonds n d ASRE als ook door d gsprkkn mt d gi'ntrviwdn. Er zal balans motn zijn tussn d t vrkrijgn vrtrouwlijk informati n d ovrig informati di van xtrn variabln komt. Nittmin is n casstudy ht mst toganklijk middl om ondrzok t don maar r blijvn zakn waar glt op mot wordn. Dz zakn, concptul, politik n uitvornd zijn chtr van ondrgschikt blang, omdat d input immrs n schat aan informati bvat. Concptul blijft ht moilijk om ht juist ondrzok t don, prcis passnd binnn d ondrzoksmoglijkhdn. Uitvornd is ht moilijk om d juist bdrijvn n ondrnmingn m t latn don aan n ondrzok. Daarom zal ht ondrzok nit uitputtnd zijn. Tn slott d politik. Bij n ondrzok zal d invlod van mdbstuurdrs, collga's n drglijk nit dirct blijkn, maar wl bstaan. Dit blijft n moilijk t bsturn variabl maar dit ondrzok gaat r vanuit dat juist door n cas rsarch d politik gn tot winig invlod zal hbbn op ht ghl. 2.4 Ho ondrzok t don? En casstudy kan n nkl- of vlvoudig aanpak hbbn. Mn bwrt dat d uitkomstn van n vlvoudig aanpak btrouwbaardr zijn n btr bwrkbaar. Vlvoudig aanpak van n casstudy rsultrt in n rijk scala aan thortisch uitkomstn. En nklvoudig aanpak chtr gaat tvl uit van één nkl ggvn. D uitkomstn hirvan hovn nit rlvant t zijn voor d ghl dolgrop. Bij nklvoudig ondrzok is mn ook mr gnigd t kijkn naar ht global plaatj dan cht t kijkn naar d problmstlling. Gzin d voordln van n mrvoudig casstudy zal dit ht uitgangspunt zijn voor dit ondrzok naar d voorwaardn voor n stratgisch PF1 advis aan Bouwfonds. Ghl passnd in ht cas study schma zit d opzt r als volgt uit: D bstaand litratuur zal bkkn n ganalysrd wordn. Daarna zulln r door middl van intrviws n vntul vragnlijstn data vrzamld wordn. Vrvolgns zulln dz data vrwrkt n ganalysrd wordn waarna d conclusis gtrokkn kunnn wordn. In dz mastrproof zal nit wordn vrwzn naar spcifik zinsndn gschrvn door andr auturs door middl van votnotn, maar dz zulln wordn opgnomn in d litratuurlijst. B T Ruitn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

10 1. Burau ondrzok (litratuur); 2. Dlconclusi; 3. Vld ondrzok (intrviws); 4. Eindconclusis. 2.5 Conclusi All hirbovn gnomd mthodn wordn vanuit all moglijk hokn door vrschillnd auturs bkritisrd. Nittmin zijn d mst ht r ovr ns dat casstudy ondrzok d mst bruikbar mthod is om snl n vakkundig data t vrzamln n god t intrprtrn. Er zijn vanzlfsprknd btr manirn, maar gzin ht tijdsschma n d bnodigd middln nit van topassing. Casstudy ondrzok knt n aantal voordln. Complx vraagstukkn kunnn in dlsgmntn wordn blicht n vrvolgns door d ondrling samnhang god ganalysrd wordn. D combinati van nrzijds dsk- n andrzijds fildrsarch brngt d acadmisch wrld n d alldaags praktijk bij lkaar. Indin mn zich tijdns ht ondrzok bwust blijft van d valkuiln in casstudy ondrzok, is dé mthod om t ondrzokn wat d vrschilln zijn tussn d bnadring van PPS in Ndrland n PF1 in Groot-Brittannië om vrvolgns n advis t gvn voor PF1 aan Bouwfonds. B.T. Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

11 Hoofdstuk 3 Soortn manirn van samnwrking in Ndrland 3.1 Inliding Vanzlfsprknd zijn r in d samnwrking tussn d privat n d publik sctor n aantal manirn van samnwrking. D n vorm hft ht knmrk van n stringntr ovrhidsinvlod n in d andr zit mn n mr progrssiv manir van samnwrkn. Hirondr zal wordn inggaan op d vrschillnd samnwrkingsvrbandn di samngvat ondr d nomr PPS valln. Eignlijk is PPS n vrschijning di ons land al jarn knt. D Vrnigd Oost-Indisch Compagni was n van rst vormn van samnwrking tussn ovrhid n d privat sctor. Sindsdin zijn r nog wl samnwrkingsvrbandn gwst, maar is ht bgin jarn ngntig van d vorig uw wr niuw lvn in gblazn. Dit komt ondr andr doordat d ovrhid zich vrdr trugtrkt als 'marktpartij' n dat d ovrgblvn ruimt opgvuld wordt door privat partijn. D ovrhid hft ht strvn zich mr t richtn op haar krntakn. Mt PPS wordt boogd d kwalitit van d ovrhidsdinstn t vrbtrn n ht fficiëntr kunnn voorzin in publik dinstn voor d maatschappij. Dit kan btknn mindr financikl uitgavn voor dzlfd kwalitit of n btr kwalitit bij glijk uitgavn. Naast dz trnds zijn r nog n aantal oorzakn voor d hrniuwd intrss in PPS. Ht inzicht in vraagstukkn van Ruimtlijk Ordning is vrandrd n r is stds mr vraag naar grootschalig gbids- n planaanpak. Daarnaast is d intrnational concurrnti grotr gwordn door globalisring n is d invstringsbhoft van institutionl blggrs fors tognomn. In 1999 is als ondrdl van ht ministri van Financiën ht Knniscntrum PPS opgricht. Naast bundling van xprtis op ht gbid van PPS hft ht knniscntrum n advistaak bij PPS-contractn n ht vrdr profssionalisrn van ht PPS-blid van d ovrhid. Gzin d tonmnd importanti is ht knniscntrum n vooruitgschovn post op PPS-gbid voor d ovrhid n andr btrokkn partijn. Ht uitgangspunt in PPS is ht bhoud van d publik vrantwoordlijkhid. Bij PPS is sprak van n publik blang; ht btrffnd projct mot btrkking hbbn op n taak waarvoor d ovrhid zich primair vrantwoordlijk acht. Dit hoft nit t btknn dat d ovrhid di taak ook zlf mot uitvorn. Ht btrkkn van privat partijn zal tn dol hbbn om, zoals rdr is gschrvn, d ontwikkling n lvring óf godkopr t makn dan wl n btr kwalitit m t gvn bij glijkblijvnd uitgavn. 3.2 PPS Wat is PPS nu prcis? D vrschillnd dfinitis van PPS lopn strk uitéén. In d litratuur is PPS n rsultaat van n ovrnkomst tussn publik n privat partijn nlof d gzamnlijk oprichting van n organisati door publik- n privaatrchtlijk partijn. En ht kan n juridisch gstructurrd samnwrking zijn tussn n ovrhid nrzijds n privat partij andrzijds op ht trrin van d bouw in brd zin. En van d dfinitis is bijvoorbld dat van PPS sprak is wannr uitsluitnd wordt voldaan aan één van d navolgnd critria; één of mr ovrhdn, één of mr privat partijn, gzamnlijk wrknd aan d ralisati van n ondrling ovrngkomn dolstlling, in n organisatorisch vrband, mt bhoud van d ign idntitit, mt bhoud van d ign dolstlling n tnslott mt d inbrng van middln n risico-aanvaarding door lk dr partijn n vrdling van d opbrngstn in ovrnstmming daarm. Ht Knniscntrum zit PPS als n wrk dat ovrhid n bdrijfslvn samn op basis van duidlijk contractul vastglgd afsprakn makn, contractul is vastglgd wi waarvoor vrantwoordlijk is n wi wlk kostn n risico's draagt, waar ht gaat om ralisrn van zowl maatschapplijk als commrciël doln. Partijn vrwachtn dat dankzij d samnwrking n d inbrng van idrs spcifik dskundighid n btr rsultaat wordt brikt tgn dzlfd kostn n dat lk partij zijn ign idntitit n vrantwoordlijkhid bhoudt. En PPS ovrnkomst hft, naast n aantal andr, n virtal knmrkn wlk ondrschidnd kunnn zijn namlijk: B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

12 m m Financiën; Bdrijfskolom; Kwalitit; Politik wil n rvaring. Tn rst d financiën omdat PPS n samnwrking is tussn publik n privat partijn di samn gld bstdn om n projct t ontwikkln. Dit kan in allrli vormn plaatsvindn tussn d btrokkn partijn maar knmrknd voor PPS is dat ovrhid voor n dl financil dlnmt in ht projct. Tn twd ht dl van d bdrijfskolom. Mt d bdrijfskolom wordt hir bdold van ht stadium van grondvrwrving tot aan oplvring n xploitati. PPS ovrnkomstn komn vooral voor bij ht bgindl van d bdrijfskolom namlijk d vrwrving n bouw van n projct. Tn drd splt kwalitit n blangrijk rol. Ht dol is om via PPS d kwalitit van ht projct t vrhogn. Als laatst splt d politik wil n rvaring n rol om n PPS ovrnkomst in t zttn. Doordat r mindr rvaring is mt PPS zijn partijn nit snl gngn om n drglijk ovrnkomst aan t gaan. Bovnstaand knmrkn zulln in dz mastrproof vrdr uitgwrkt wordn. Eignlijk zijn all dfinitis zoals tr gnomd van topassing, omdat in d praktijk gn contract htzlfd is, gn partij htzlfd is n ht uit t vorn wrk ook zldn of nooit vrglijkbaar is. Daarom wordt in d wandlgangn d PPS-samnwrking ook wl vrward mt bijvoorbld n joint vntur vrband of n prstaticontract. Hirondr zal wordn inggaan op dz vrschillnd soortn van samnwrking. 3.3 Joint vntur Joint vntur samnwrking kan in vl vrschillnd vormn n hodanighdn voorkomn, maar d mst gbruikt zijn n gzamnlijk bslotn vnnootschap (B.V.), vnnootschap ondr firma (V.O.F.) of n vorm van n maatschap (C.V.). Dz gnomd samnwrkingvormn richtn zich in princip op ht blang van d op t richtn ntitit n dz kunnn in d loop van d tijd wordn aangpast. Vlal zulln zij commrciël blangn dinn omwill van aandlhoudrstvrdnhid. Ht in lvn ropn van n niuw ntitit hft primair tn dol nadlig civilrchtlijk vnals fiscal consquntis t parrn. PPS-samnwrkingsvrbandn zulln gdurnd haar bstaan altijd n publik blang dinn n nit wordn aangpast aan d tijdgst van ht projct. Ook is ht gn dolstlling op zich om vrschillnd nadlig civilrchtlijk vnals fiscal consquntis bij voorbaat t parrn. Dit zou in strijd zijn mt ht blang van d ovrhid di nrzijds als dlnmnd partij optrdt n andrzijds d hodr van d Ndrlands staat is. Ook ht aanbstdings- n gunningstlsl vrschilt aanzinlijk in n joint vntur. D bstaand aanbstdingsrgls, di ondr druk van d bouwfraud aan vrandring ondrhvig zijn, vrplichtn n ovrhidslichaam bij dlnam in n joint vntur, tot n vrplicht aanbstding. Dit zal n privat partij nit altijd wlgvallig zijn, omdat nit op voorhand ggarandrd is dat haar invstring daarm ht mst rndabl is. B.T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA. augustus 2004

13 3.4 Prstaticontractn Ht prstaticontract is n bijzondr vorm van samnwrking tussn ovrhid n privat partijn. Ht contract bschrijft nits andrs dan d gmaakt afsprakn in trmn van prstati-éénhdn n laat voldond ruimt ovr voor n privat partij om daarm naar goddunkn om t gaan. Hirm komt ht ondrnmrschap van d privat partij op n hoog nivau t liggn, omdat daar voor dz partij n winst- of vrlisgvnd projct kan wordn bwrkstlligd. Bij ht prstaticontract hoort tvns dat d ovrhid ht voorlopig n ht dfinitiv ontwrp vaststlt zodat daar nit mr aan gslutld kan wordn. In n PPS-samnwrking ontbrkt dz dtailbmoinis n kunnn d btrokkn partijn gdurnd d looptijd..a. aanpassn. In n PPSvrband wordt in rgl slchts d gwnst output vastglgd; d wg r naar to wordt aan d participantn zlf ovrglatn. Daarnaast splt d prijsvorming in ht bidingprocs n andr rol, omdat bij n prstaticontract privat partijn pr ondrdl n biding kunnn don n d risico's bij d dsbtrffnd partij blijft. In n PPS-vrband wordn dz risico's gzamnlijk gdragn. D partij di ht bst ht risico aankan, vnals d taak op zich nmt voor ht ghl procs, dus nit alln d uitwrkings- n ralisatitakn, maar ook tknt voor ht dfinitiv ontwrp, is dan bpalnd voor d prijsvorming. Ht nadl bij n prstaticontract is dat ht éknzijdig tot stand komt door ht in d markt zttn van n 'bid book' n drhalv n intractif procs wordt uitgslotn. In n PPS-samnwrking komt ht ghl procs tot stand komt na raadplging van n ovrlg tussn all btrokkn partijn. Hirbij splt transparanti n blangrijk rol; d ovrhid zal vooral lttn op ht publik blang, trwijl d marktpartijn spcifik naar risico n rntabilitit zulln kijkn. 3.5 D visi van d ovrhid Mt PPS als samnwrkingsvorm zijn r in hoofdzaak tw vormn di d ovrhid hantrt, namlijk één gricht op planvorming n één gricht op d fysik uitvoring van n projct. Vanzlfsprknd lopn in d praktijk d samnwrkingsvrbandn door lkaar hn n kunnn nit in zijn ghl als d één dan wl als d andr gknmrkt wordn. Kijknd naar planvorming kan mn dnkn aan d gzamnlijk ontwikkling van allrli Vinx-locatis in Ndrland. Partijn lunn hir op wdrzijds xprtis voor d ontwikkling van n drglijk projct. Dz vorm komt voor indin r voldond bsf bstaat bij all partijn dat z ht alln nit aankunnn. Dit kan komn door nrzijds d middln (grondpositi, gld) n andrzijds door ht ontbrkn van d bnodigd spcifik knnis van projctontwikkling bij d ovrhdn. Hirin splt d inspanningsvrplichting n cntral rol. Daarnaast knt mn n PPS-vorm gricht op d fysik uitvoring van n projct. In dz vorm nodigt d ovrhid privat partijn uit om m t wrkn aan n spcifik projct. Dit gburt in rgl door ht uitgvn van zognomd 'bid books' waarin d rlvant informati ovr ht projct ligt opgslagn. Ht uitindlijk indrsultaat van d privat partij is bpalnd, waarbij rsultaatsvrplichting cntraal staat. D ovrhid zal pr projct nagaan of n PPS n rël opti is n of dz wijz van samnwrking mrwaard voor n projct gnrrt. D aandachtspuntn di d ovrhid van blang acht zijn d volgnd: O Is r sprak van hldr n gmnschapplijk dolstllingn bij ovrhdn n d privat partijn? Bstaat r gnog bstuurlijk draagvlak voor dit projct? O Zijn r voldond financiël middln bschikbaar? o O Is r sprak van mrwaard n fficincywinst als ht projct in samnwrking wordt gdaan mt privat partijn? Is r sprak van ovrdraagbaarhid van risico's naar d privat sctor? B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

14 Is r concrt intrss bij privat partijn? En in wlk stadium zit ht projct? Dit laatst is van blang omdat d contourn duidlijk gnog motn zijn voordat r stappn ondrnomn kunnn wordn. 3.6 Conclusi D kuz voor n samnwrkingvorm hft stds zijn civil alsmd fiscal consquntis voor d btrokkn dlnmrs. Dz latn w in dz mastrproof buitn bschouwing. PPS-samnwrking hft d voorkur voor all partijn. En joint vntur is immrs n ntitit wlk zich voornamlijk richt op n rndabl indrsultaat n nit zozr ht dinn van n publik blang. Vanuit d ovrhid grdnrd zal zij hir tkort schitn. Daarnaast hft n joint vntur d wttlijk vrplichting om d wrkn publiklijk aan t bstdn. Hirdoor zulln privat dlnmrs dan nit ht voordl hbbn als mdaandlhoudr in n joint vntur, omdat ook d concurrnt zal wordn uitgnodigd bij n aanbstdingstrajct. En PPS-ovrnkomst hft ook d voorkur bovn n prstaticontract, omdat ht intractiv procs bij n projctplan op n hogr schaalnivau kan komn t liggn. Partijn wordn immrs uitgdaagd om tijdns d uitvoring m t dnkn, wat ht draagvlak n ht indrsultaat voor all partijn positif bïnvlodt. Vrvolgns zulln innovativ oplossingn n grotr kans krijgn in bovngnomd procs. Ook zulln partijn mr gbruik kunnn makn van hun krncomptntis. D ovrhid zal zich richtn op ht blid n ht publik blang n d privat partij bijvoorbld in ht innovatif bouwn van ht projct. Oftwl schonmakr blijf bij j lst tr bvordring van ht bst rsultaat. PPS mot lidn tot n btr prijslkwalitit vrhouding van n projct door n dl van d bdrijfskolom uit t bstdn aan privat partijn. Naast d gnomd uitgangspuntn lidt PPS tot n btr manir van budgttrn n daarm tot btr bhrsing van d financiën. Dit omdat d btaling nit in één kr vooruit gschidt, maar in dln op basis van d voortschrijding van ht projct. Dit hft als voordl dat d invstring wordt uitgsmrd ovr d ghl looptijd n r pr saldo mindr bslag van publik middln plaatsvindt. Hirdoor hoft r nit mr gwacht t wordn totdat ht ghl bdrag bschikbaar is, maar kunnn r vrvolgns tijdlijk mr projctn opgstart wordn. Daarnaast is ht procs transparantr gwordn. Budgttair ovrschrijdingn komn rdr aan ht licht door d dloplvringn n d daar aan gkoppld btalingn. Zo kan r rdr wordn inggrpn wannr n kostnbudgt ovrschrdn wordt. Gkoppld hiraan zijn d risico's van n ondrnomn projct. D risico's uit d bdrijfskolom wordn gdld mt privat partijn n dz zulln rdr aan d bl trkkn om n problm gzamnlijk op t lossn dan wannr zij gn risicodragnd partij zijn bij n projct. D blijvnd aandacht voor d ovrhidsdolstlling zal vnns mr wordn gwaarborgd bij PPS. Er zal nit alln gkkn wordn naar d bschikbar budgttn, maar vnns naar d boogd maatschapplijk dolstlling van ht projct. B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

15 Hoofdstuk 4 PPS in Ndrland 4.1 Inliding In dit hoofdstuk zal wordn truggblikt op d ingztt stratgi van PPS in Ndrland door zowl bdrijfslvn als ovrhid. Ht kabint hft gkozn voor n glidlijk introducti van PPS in Ndrland. Dz stratgi houdt in dat publik n privat partijn d glgnhid krijgn d voor PPS vrist knnis n rvaring op t don zodat glidlijk n brd, maar ook inhoudlijk strk, markt voor PPS ontstaat. Dz stratgi gaat uit van n cas-by-cas bnadring in plaats van taakstllnd voorschrijvn dat projctn door middl van PPS motn wordn gralisrd. 4.2 Fasn in PPS D t ondrschidn ontwikklingsfasn zijn d volgnd: 1. D rst fas datrt van 1999 n is gbruikt voor ht formulrn van duidlijk blidskadrs, ht ontwikkln van d bnodigd instrumntn n ht slctrn van pilotprojctn. 2. In d twd fas ( tot hdn) hbbn d btrokkn ovrhdn voor d pilotprojctn d bstuurlijk voorbridingstrajctn ingzt, marktpositis ontwikklt n comptitiv aanbstdingsprocdurs gstart. Dz pilotprojctn bidn d ovrhid n marktpartijn d moglijkhid om rvaring op d t don n tonn tvns aan of PPS al dan nit mrwaard oplvrt. 3. In d drd fas mot d ovrstap wordn gmaakt van d incidntl projctn naar n vrvolgprogramma in di sctorn waarin PPS zich bwzn hft, bstaand uit d 'rgulir' projctn di dl uitmakn van d normal wrkn van d ovrhid. Tvns motn in dz fas d standaardn n d bst-practics wordn ontwikkld tnind d transactikostn t vrlagn, d drmplvrs wg t nmn n d doorloopsnlhid t vrgrotn. D ovrhid hft n aantal instrumntn ingzt om d glidlijk introducti van PPS vrdr vorm t gvn. Ht blangrijkst instrumnt is d slcti van d pilotprojctn n d 'hands on' ondrstuning daarvan. Om dit t bwrkstllign is door d ovrhid n projctnlijst opgstld waar PPS zich primair op zou motn richtn. Om d actul ontwikklingn t kunnn blijvn volgn wordt dz lijst rglmatig tgn ht licht ghoudn. D gslctrd projctn motn voldon aan n aantal basisvristn, zoals bstuurlijk n politik draagvlak, financiël paramtrs n d intrss uit d privat sctor. Plaatsing op d lijst btknt dat mn gnog kansn zit voor n succsvoll PPS. D projctn wordn zovl moglijk in n vrog stadium bkkn of PPS n opti is. Dit om t voorkomn dat lopnd projctn wordn togvogd waar d mrwaard van PPS bprkt is. 4.3 Blidskadr ovrhid D hirbovn bschrvn stratgi wordt vrdr ondrstund door n blidskadr n instrumntn voor d topassing n vrspriding van PPS-managmnt voor gi'ntrssrd partijn door middl van divrs communicatiactivititn. T dnkn valt aan ht vastlggn van knnismanagmnt van opgdan rvaringn, praktisch handlidingn n andr rlvant publicatis. Ht Knniscntrum PPS vrvult hirin n blangrijk rol. Ook gricht oplidingn (post acadmisch oplidingn) dragn bij tot ht vrspridn van knnis ovr PPS. Blangrijk blijft d communicati ovr n wr mt ht bdrijfslvn. Marktpartijn motn mr inzicht krijgn in d dolstllingn van PPS n haar wrkwijz tnind in d markt vrantwoord marktpositis t kunnn innmn. Zo is r d Raad van Advis van d ovrhid. Dz advisrt ht Knniscntrum PPS n volgt d gang van zakn in Ndrland nauwgzt. D raad is samngstld uit national n intrnational xprts op ht gbid van PPS. Daarnaast knt ht VNO-NCW n initiatif om door middl van divrs bijnkomstn n platform t crërn voor ovrhid n bdrijfslvn tn bhov van spcifik PPS (d1)ontwikklingn. Tnslott bschikt d ovrhid ovr ht stimulringsinstrumnt; d PPS-facilitit. Dz is opgzt om ministris n lokal ovrhdn t stimulrn om invstringn via PPS t latn plaatsvindn. B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

16 In vrband mt d andr manir van wrkn zijn d voorbridingskostn hogr (door bijvoorbld ht inhurn van d bnodigd xtrn xprtis) n d doorlooptijd langr. Samngvat hft d Ndrlands ovrhid gkozn voor n gfasrd opzt mt inzt van n aantal instrumntn. Duidlijk is dat d ovrhid PPS zit als n niuw kans om d markt in haar voordl t bwgn tn bhov van ht vrsnld inzttn van maatschapplijk projctn. Daarbij wordt nit voorbij ggaan aan ht fit dat privat partijn d noodzaklijk xprtis motn inbrngn om d kwalitit t vrhogn n d kostn t drukkn. Nittmin is d rvaring nog rlatif bprkt n daarom is ht ds t zinvollr om ook d ontwikklingn in d ons omringnd landn, zoals Groot-Brittannië, god t volgn. D stlling is grchtvaardigd dat PPS in Ndrland nog in d kindrschonn staat. Frqunt strkt-zwakt analyss zijn nodig om tot btr propositis t komn. Ovrhid n bdrijfslvn zin kansn in n vrandrnd markt n zulln probrn d niuw positis in t nmn tot bidr voordl. 4.4 D voor- n nadln van PPS in Ndrland In ht kort wordt hir wrggvn d mr- n mindrwaard van PPS. Dz vrschilln vanzlfsprknd pr projct n pr dlnmr van ht projct. Immrs n publik partij zal andr uitgangspuntn n krnwaardn hbbn om n PPS n succs t kunnn nomn dan n privat partij. Toch zijn r in d loop van d jarn divrs ondrzokn gwst n dz gvn, ondanks d nog kort lvnsduur van PPS, n nduidig bld in Ndrland. D voor- n nadln komn voort uit d publicatis n d ghoudn intrviws Voordln D mrwaard in n PPS is vooral glgn in ht vrhogn van d kwalitit van n projct. Daarnaast is r n substantiël vrbtring van d prijslkwalitit vrhouding bij ht aangaan van n samnwrking. D kostn wordn btr bgroot n bhrst gdurnd ht trajct n d kwalitit van ht indrsultaat is op n hogr nivau gbracht. Tvns wordn d risico's van n projct btr gsprid tussn d vrschillnd partijn; don waar j god in bnt is hir ht dvis. D procsmatig mrwaard is ht gvolg van ht vrogtijdig samnbrngn van knnis n afstmming van d doln n blangn in n projct. Zo wordt voorkomn dat r concurrrnd plannn ontwikkld wordn door d privat partijn; zij zijn immrs al btrokkn bij ht projct. Ht draagvlak ondr zowl privat als publik partijn wordt hirm strk vrgroot. D gdld vrantwoordlijkhid van bgin tot ind wordt gzin als positif. Ht tonn van inspanning is blangrijk om all splrs m t krijgn voor ht gwnst inddol. Mn is btrokkn bij ht hl procs n kan daar ook d vruchtn van plukkn. Ht gzamnlijk outputgricht wrkn mt nidr's ign xprtis lgt mr d nadruk op ht wdrzijds blang van succsvol oprrn. Ook ht groipotntil is n vl gcitrd argumnt van zowl publik als privat partijn om n PPS aan t gaan. Er wordn marktn aangboord di voorhn nit brikbaar warn voor zowl ovrhid als bdrijfslvn afzondrlijk Nadln D nadln van n PPS-constructi kunnn vooral schuiln in d vrschillnd blangn, doln n rfrntikadrs van d btrokkn partijn. Ht maatschapplijk vrsus bdrijfsconomisch rndmnt ligt mijln vr uitn. D publik sctor richt zich vooral op hoogwaardig woon- n wrkomgvingn, trwijl d privat partijn d laatst jarn strk gdrvn wordn door d gldlijk blangn van haar aandlhoudrs. Ht vrstrkn van n slagvaardig imago van d ovrhid kan bijdragn tot d ralisati van d PPS-dolstlling. Privat partijn richtn zich op rndmnt; omzt n winst garandrn ht bstaansrcht van d ondrnming. En andr vl gnomd nadl vormt ht vrtrouwn in lkaar. Privat partijn zijn van oordl dat dit vrtrouwn vlvuldig gschondn wordt. D focus van d ovrhid kan van tijd tot tijd nog wl ns vrandrn mt als gvolg n dubbl agnda, zoals vlvuldig wordt bwrd. D traaghid, waarm d ovrhid soms haar bslissingn nmt, is vnns n lastig problm in PPS. 0.T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

17 Privat partijn vindn ook dat zij t vaak ht initiatif motn nmn om n projct t startn door middl van PPS. D ovrhid is hir t trughoudnd in om n samnwrking aan t gaan. 4.5 Conclusi D hirvoor gnomd voor- n nadln van PPS zijn rvaringn, gstold op n rlativ kort rvaringstijd mt d matri. Rcnt artikln van bwindslidn gvn aan dat PPS mr n mr n stokpaardj wordt van d ovrhid n dat dz artikln motn bijdragn om privat partijn t stimulrn om PPS samnwrkingsvrbandn aan t gaan. D politik wil n rvaring van zowl publik als privat partijn is tognomn om PPS in t zttn Glt op d vir knmrkn (financiën, bdrijfskolom, kwalitit n d hirbovn gnomd politik wil n rvaring) is PPS n samnwrking waarbij gkkn wordt om d financiël risico's xplicit tussn partijn grgld wordt n knmrknd is dat ovrhid voor n dl financil dlnmt in ht projct. Daarnaast d bdrijfskolom; d PPS ovrnkomst hft vooral btrkking op ht bgin van ht procs namlijk d bouw. Ht vrhogn van kwalitit van ht projct is n dol om privat partijn dl t latn nmn in PPS ovrnkomstn. Sinds 1999 is PPS in d blangstlling komn t staan n wordt r ovr grapportrd. D vrwachting is dat d opgdan rvaringn in d loop van d tijd positivr zulln wordn n r ook mr cijfrmatriaal bschikbaar komt. En vrzachtnd omstandighid is dat r tn aanzin van d ovrhid n aantal clichés wordn ghantrd, di nit zozr voortkomn uit cht conflictn, maar mr uit ht stigmatisrn van ht publik apparaat. En nuancring van d gnomd voor- n nadln is dus op zijn plaats. In ht ghl gnomn is mn tot nu to positif ovr PPS; kanttkningn wordn mstntijds gplaatst om PPS naar n hogr nivau t tilln. B T. Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

18 Hoofdstuk 5 PF1 in Groot-Brittannië 5.1 Inliding Dit hoofdstuk gft n rflcti van d bnadring van PF1 constructis in Groot-Brittannië. Dit is vooral gstaafd door ht rcnt ondrzok gdaan door d 'Hous of Commons Committ of Public Accounts'. Sinds 1992 is PF1 n van d mst voorkomnd manirn van financirn gwordn voor ht aanwndn van gldn uit d privat sctor tn bhov van d publik sctor. Mr dan 500 ovrnkomstn zijn r sindsdin gslotn n ht total volum bdrog 50 miljard. 5.2 Dol van PF1 Ook voor PF1 zijn d knmrkn financiën, bdrijfskolom, kwalitit n politik wil n rvaring van blang. PF1 in Groot-Brittannië is vrglijkbaar mt PPS in Ndrland maar d F van Financ in PF1 bnadrukt dat d financiringscomponnt n blangrijk ghl vormt in d samnwrking mt d marktpartijn. Daarnaast ht dl van d bdrijfskolom. PF1 hft als dol om d ghl bdrijfskolom uit t bstdn aan drdn mt ht dol om voor publik dinstn n hogr kwalitit n kostn fficinti t brikn. Dit kon gaan van d bouw van n ziknhuis (Dartford n Gravsham Hospital ), ht rnovrn van n musum (Royal Armouris Musum 2001) tot d aanlg van spoorlijnn n spoortunnls (Channl Tunnl Rail Link ) n d niuwbouw van gvangnissn (Bridgnd & Fazakrly & Nottingham). Door ht aanmodign van samnwrking vanuit d privat sctor wordt dit dol nagstrfd. In d PFI-constructi zokt n lokal ovrhid via n privat partij n kapitaal intnsiv voorzining op basis van n lang trmijn contract. D voorzining zal vaak bstaan uit d lvring n ondrhoud van n facilitit, bijvoorbld n school of wg. D ovrhid zal dan btaln voor d glvrd dinst conform d afsprakn in ht contract. D privat partij draagt zorg voor d gdan invstringn in d facilitit vnals ht bhr n ondrhoud van ht glvrd objct. Ovr looptijd n conditis bstaan gn publicatis, maar d vrondrstlling is grchtvaardigd dat ht langlopnd contractn zijn (> 20 jaar). In 1996 is Public Privat Partnrship Programm Limitd opgricht door d Engls ovrhid. Dz afdling mot zorgdragn voor d ondrstuning n coördinati van d vrschillnd PF1 initiativn in dn land. Dz is vrglijkbaar mt ht Ndrlands knniscntrum PPS vallnd ondr ht Ministri van Financiën. D politik wil n rvaring om PF1 ovrnkomstn op t tuign is in Groot-Brittannië groot gzin d langjarig gschidnis n ht grot volum aan projctn. Ht Engls vastgod in d public sctor wordt gkaraktrisrd door n dcntral aanpak. En lokaal ovrhidsapparaat mot voldon aan d financiël isn di d cntral ovrhid stlt. Elk ovrhidsorgaan is zlf vrantwoordlijk voor haar vastgod n r bstaat gn coördinati vanuit n cntraal punt. Dit houdt in dat lk partij zich vooral inzt voor haar ign wnsn n bhoftn zondr dat r naar 'd burn' wordt gkkn. Uitzondring hirop is ht dpartmnt van miliuzakn dat ovr d murn van d vrschillnd dpartmntn hn kijkt. D contractn in Groot-Brittannië zijn mrndls gbasrd op ht DBFM-princip van (Dsign, Build, Financ and Maintain). Dz contractn vormn n dl van n bdrijfskolom van ontwrp, bouw of rnovati, financiring n vrvolgns ht ondrhoudn van ht vrvaardigd onrornd god. 5.3 Voorwaardn Na n langdurig ondrzok ovr ht ffct van PFI-constructis zijn r in 2000 door d Engls ovrhid dri global blidscatgoriën vastgstld voor tokomstig blid: 1. Privat partijn motn in ht gval van allnvrtoningsrcht samnwrkingsvrbandn mt d ovrhid aangaan; 2. Waarborging van kwalitit door gbruikmaking van d xprtis van d marktpartijn is n ssntiël contractvoorwaard; 3. D ovrhid zal zich mr tolggn op ht commrcil xploitrn van haar vast activa in samnwrking mt marktpartijn. B T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

19 Dit ondrzok hft r to glid dat ht blidskadr nu voorzit in n zo fficiënt moglijk inzt van gldn tn bhov van PFI-constructis. Ht blidskadr schrijft voor: PF1 mot n lang trmijn aanpak zijn; PF1 mot tn dol hbbn binnn d gstld trmijn t prstrn; PF1 mot nastrvn n hogr kwalitit t lvrn tgn lagr kostn. Door middl van rglmatig totsing kan wordn gconcludrd of ht gformulrd blid wordt uitgvord. D lang trmijnaanpak van n PFI-constructi richt zich op ht fit dat ovrhid samn mt n marktpartij (aannmr, financir, ontwrpr n drglijk) stakholdrs zijn. Dit houdt in dat zij samn motn zorgdragn voor n indrsultaat n daar ook vrantwoordlijk voor motn zijn. Nit alln dlvrantwoordlijk, maar ook indvrantwoordlijk voor ht wlslagn van ht projct. Dit btknt dat mn in all stadia van ht procs mot samnwrkn om ht gwnst indrsultaat t brikn. Dit vrschilt aanzinlijk mt ht traditionl procs waarin mn alln maar dlvrantwoordlijkhid draagt. En gl'ntgrrd PFI-aanpak knt als grootst voordl ht fit dat ht risico van d ovrhid wordt ovrghvld naar privat partijn. D ovrhid gaat pas ovr tot btaling nadat r volgns ht contract gprstrd is. Ht binnn d afgsprokn tijd prstrn is n voorwaard, omdat d btalingn binnn n PF1 strak omlijnd zijn n gn flxibl instk knnn. Zo kunnn d btalingn nadrhand nit wordn vrhoogd door onvoorzin omstandighdn. Dz risico's zijn vooraf ingcalculrd n godgkurd door all partijn. Ht is d rvaring dat d partijn snllr wrkn om d gldn zo snl moglijk binnn t krijgn. Dz initiativn wordn vrdr aangmodigd, omdat in d contractn bloningn staan omschrvn voor ht rdr oplvrn dan voorzin. D t lvrn hogr kwalitit tgn lagr kostn brngt mt zich m dat mn god calculatis n afsprakn mot makn om d vooraf afgsprokn kwalitit t kunnn lvrn. Ht nit kunnn lvrn van d ovrngkomn kwalitit lvrt bots op voor d privat partijn. Idr dlnmr zal daarom zorgn voor gdgn input om latr nit in d problmn t komn. Ht is immrs in idrs blang dat gdurnd ht procs r zo winig moglijk kwalitit vrlorn gaat. Zo voorkom j dat mn na d oplvring tijdns d ondrhoudsfas nog voor vrvlnd vrassingn komt t staan. D totsing hft tn dol om van lk PFI-constructi d knlpuntn n d spcifik succsfactorn in bld t brngn. Zomd wordt brikt dat all btrokkn partijn optimaal prstrn n blijvn prstrn gdurnd d looptijd van ht contract. 5.4 Invstringn in Groot-Brittannië D total invstringn in d publik sctor ovr d priod blopn ongvr E 41,7 miljard. Daarvan is 11% via PFI-constructis (l), 9% is gfinancird mt d vrkoop van publik onrornd zakn (4), 35% is btaald uit d afschrijvingn (3) n 45% is ht dirct door d ovrhid gi'nvstrd gldn (2). UK PF1 invstringn l B T Ruttn. PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004

20 Vrglkn mt voorgaand jarn is d trnd voor ht invstrn in PF1 in d afglopn jarn licht gstgn van 10,5% tot 13,5% in d jarn 1998 tot D Engls ovrhid vrwacht dat dz d komnd jarn vrdr zal stijgn. Indin d huidig Labour rgring op nig momnt vrvangn zou wordn door n consrvativ rgring, is d vrwachting dat d PF1 vrdr zal tonmn omdat d consrvativn n groot voorstandr van PFI-constructis zijn. Ovr ht ghl gnomn blijft maar n klin gdlt van d total invstringn in Groot-Brittannië uit PFI-invstringn bstaan. Kijknd naar d sctor waar ht mst via PF1 wordt gi'nvstrd, dan is dit vooral d infrasctor (wgn, bruggn, spoorrails) mt 29% van d total invstringn, gvolgd door d sctor scholn n ziknhuizn mt 20%. Ht ovrgrot dl van d invstringn chtr vindt altijd nog plaats rchtstrks via d gijkt wgn n nit via PFI. Ht aantal ondrnomn PF1 projctn is ovrigns tognomn; glijk trd houdnd mt ht totaal van d invstringn. 5.5 Off-balanc kwalificati En off-balanc kwalificati houdt in dat ht projct nit op d balans van d opdrachtgvr of voormalig ignaar komt t staan maar op d balans van dgn di ht wrk aannmt of uitvort. Afhanklijk van d wnsn van d vrschillnd dlnmnd partijn kan dit vrschillnd zijn. Ht offbalanc karaktr kan n blangrijk ondrwrp zijn omdat n aantal partijn haar balans nit wil vrzwarn mt allrli kapitaalintnsiv projctn. Hirdoor kunnn n aantal ratio's, zoals d vrhouding ign vrmogn vrsus totaal vrmogn, ongunstig b'i'nvlod wordn. Dit kan dan wr tot gvolg hbbn dat ht aantrkkn van vrmd vrmogn duurdr wordt. Blangrijk ondrwrp bij d PFI-constructis is ht fit ho d financiring gzin wordt door d ogn van d accountants mt haar voorgschrvn wttn n rgls. Waar prcis liggn d risico's gdurnd d contractpriod nu prcis? Wi is c.q. wordt d juridisch nlof conomisch ignaar van ht ghl? Blangrijk accountantsprincip is d rgl 'substanc ovr form' oftwl: n blangrijk conomisch transacti mot tot uitdrukking komn in d balansprsntati. Vanzlfsprknd is d intrprtati van bovngnomd rgl voor vlrli uitlg vatbaar n d laatst woordn zijn daar nog nit ovr gsprokn. In Groot-Brittannië hft mn voorlopig gconcludrd dat 57% (2) van all PFI-invstringn d kwalificati off-balanc hbbn gkrgn van d accountants n dat 43% (1) van all PFI-constructis n on-balanc stmpl hbbn gkrgn. On10ff balanc Voor Ndrland is r nog gn ondrzok gdaan naar n onloff balanc kwalificati van PPSstructurn. D kwalificati hangt strk af van in wlk accountantskadr (US GAAP, UK GAAP, Dutch Gaap) ht boordld wordt. D vrwachting is dat d btrokkn balans boordld wordt naar ht modl US n UK Gaap n d kwalificatis glijk zijn aan di van Groot-Brittannië. Maar indin boordld wordt volgns Dutch Gaap zulln r mr constructis n off-balanc kwalificati krijgn. B.T Ruttn, PPS vrsus PFI, MRE ASRE & UvA, augustus 2004