NT2. Als je het slim aanpakt, maak je er een win-winsituatie van

Transcriptie

1 NT2 Taleninstituut zet eerste stappen naar duale trajecten Vakantiedagen opnemen om Nederlands te leren VROM 4. Het belang van duale trajecten 5. Inburgeren en tijdelijke migranten Nederland door de ogen van een Amerikaanse kunstenares voorjaar Succesfactoren bij Thieme- Meulenhoff Taleninstituut Quality Communication over duale trajecten: Als je het slim aanpakt, maak je er een win-winsituatie van 1 3 Bij Quality Communication in Barneveld komen mensen uit alle windstreken om zich voor te bereiden op het inburgeringsexamen. Sommigen gaan overdag naar school, anderen volgen lessen in de avonduren en combineren dit met een baan. Het taleninstituut onderzoekt sinds kort de mogelijkheid om zelf actief taalstages en werkplekken voor cursisten te regelen. 5 6 informatie over (nieuwe) uitgaven en ontwikkelingen binnen het NT2-onderwijs De aanpak van Quality Communication kenmerkt zich door kleinschaligheid: In vergelijking met een ROC zijn wij klein en kunnen we dus makkelijk iedere cursist individuele aandacht schenken, zegt Mattin Harmanny, coördinator Inburgering en docent NT2 bij Quality Communication. Dat wordt erg op prijs gesteld. We werken met groepen van maximaal twaalf personen en doen ook geregeld individuele duale trajecten. Die worden bijvoorbeeld gevolgd door mensen die vanwege hun werk niet naar school kunnen op de reguliere lestijden of door cursisten die langzaam leren. We geven als commercieel taleninstituut ook gewoon taaltraining aan mensen die hun Nederlands willen verbeteren. In die trajecten kun je echt ingaan op wat een cursist zelf graag wil leren. Iemand met een baan op een secretariaat zal gemotiveerd zijn om goed s en zakelijke brieven te leren schrijven. Bij werkende inburgeraars zou ik ook meer willen inspelen op specifieke situaties die aansluiten op hun werk. Maar de hoofdmoot blijft toch de voorbereiding op het inburgeringsexamen. Examen is te uitgebreid Het inburgeringsexamen bestaat uit vier delen. Volgens Mattin is dat eigenlijk te veel voor één examen. De taal is al ontzettend moeilijk voor de meeste cursisten en dan moeten ze ook nog eens veel algemene kennis opdoen. lees verder op pagina 2

2 Als je het slim aanpakt, maak je er een win-winsituatie van Voor de werkende inburgeraars vormen hun Nederlandse collega s een referentie. Vragen over politiek en geschiedenis die hun collega s niet kunnen beantwoorden, moeten onze cursisten tijdens het examen wel weten. Dat vinden ze vreemd. Ze zijn vaak wel erg gemotiveerd om de taal te leren en ook de cruciale praktijksituaties zien ze als een goede oefening. Cursisten zijn het liefst met iets bezig waar ze direct wat aan hebben. Af en toe is het grappig om de proef op de som te nemen. Zo behandelde ik met een hoger opgeleide Poolse dame het woord chagrijnig. Ik vroeg haar aan drie Nederlandse collega s te vragen hoe je dat schrijft. Ze kwam rood van het lachen weer op school. Geen van de drie collega s had het woord correct geschreven! Taalstages en werkplekken regelen De doelstelling van de Nederlandse overheid is dat in % van alle inburgeringstrajecten een duaal karakter heeft. Quality Communication heeft onlangs de eerste stappen in die richting gezet. Op dit moment hebben wij wel cursisten die werken en studie combineren, maar die mensen hadden zelf al een baan, zegt Mattin. Wij zorgen ervoor dat zij dit werk met het inburgeren kunnen combineren, bijvoorbeeld door flexibele openingstijden. Mattin Harmanny Zelf zijn we sinds kort ook begonnen met het regelen van taalstages en werkplekken. Binnenkort hebben wij in dat kader de eerste gesprekken met werkgevers en een organisatie voor sociale werkvoorziening. Ik verwacht dat bedrijven wel mee willen werken. Als je het een beetje slim aanpakt, maak je er een win-winsituatie van. Naast de aansluiting op werksituaties vind ik dat er aandacht moet zijn voor de stap naar een beroepsopleiding. Het blijkt dat mensen die vanuit een inburgeringstraject doorstromen naar een beroepsopleiding soms toch nog een taalprobleem hebben. De betrokken partijen moeten samen zoeken naar mogelijkheden om dit gat te dichten. Basisniveau is vereist Ik verwacht dat we snel meer informatie krijgen over wat de overheid precies onder een duaal traject verstaat en aan welke voorwaarden dit moet voldoen. Zelf vind ik het heel goed om mensen vroeg in het traject praktijkervaring te laten opdoen. Zo stimuleer je participatie. Ik vind wel dat een basisniveau vereist is voordat je iemand op pad laat gaan. Gisteren had ik een intakegesprek met een vrouw uit Eritrea. De enige woorden die ze kent zijn doei en huis. Het heeft geen zin om haar meteen de praktijk in te sturen. De meeste mensen hebben eerst behoefte aan een veilige schoolsituatie. Als ze de taal in de basis beheersen, dus op A1-niveau, hebben ze ook wat meer vertrouwen om de volgende stap te zetten. Heel veel samen oefenen Veel nadruk wordt bij dit taleninstituut gelegd op spreekvaardigheden. Als mensen goed met anderen kunnen communiceren, gaat er een wereld aan mogelijkheden voor ze open. Dan volgt interesse voor andere aspecten van de taal en de Nederlandse samenleving vaak vanzelf. Natuurlijk gaan we ook met onze tijd mee en hebben we sinds kort een digibord en werken we met computers. Dat zijn heel handige hulpmiddelen. Bovendien moeten we aansluiten op het examen dat deels ook op de computer wordt afgenomen. Onlangs hebben we voor NT2 Flex gekozen. Dit gebruiken we voor inburgeraars, maar ook bij taaltrainingen. Het mooie van dit programma is dat iedere cursist begint met een instaptoets en een op maat samengesteld pakket krijgt. Het werken op de computer is een essentieel onderdeel van onze lessen, maar ik geloof niet dat je goed Nederlands leert spreken door continu individueel achter de pc te werken. Durven spreken is namelijk een belangrijk aandachtspunt. Veel cursisten schamen zich voor hun Nederlands en durven aan een balie niet te vragen of iemand wat langzamer kan praten. Als je een bepaald gesprek al een paar keer met een medecursist hebt geoefend, ga je met meer zelfvertrouwen op pad. Ja, heel veel samen oefenen, daar ligt onze kracht. 2 NT2

3 Na een halfuur praten is mijn Nederlands op Hoewel hij al meer dan tien jaar in Nederland woont, zegt hij ontzettend veel geleerd te hebben van de onlangs gevolgde inburgeringscursus. Ari Omar Karim vroeg voorheen vaak aan Nederlandse collega s of zij hem even wilden helpen met het plegen van een telefoontje of het schrijven van een brief. Na 32 cruciale praktijksituaties en de bijbehorende bewijzen in zijn portfolio kan en durft hij het zelf te regelen. H ij kwam als vluchteling in Nederland terecht en begon in Den Haag aan een talencursus. Ik ben daar een tijdje naar school geweest, vertelt Ari. Maar ik ben gestopt, want ik wilde geen uitkering. Ik wilde liever werken en had verschillende banen via het uitzendbureau. Nu woon ik in Nijkerk met mijn vrouw en zoontje en werk ik bij een kippenbedrijf. Die heb je veel in deze regio. Ik heb nooit moeite gehad om werk te vinden, ook al beheerste ik de Nederlandse taal niet goed. Alle vakantiedagen opgenomen Ari ontving in 2008 een brief van de gemeente over het inburgeringsexamen. Ik moest verplicht weer naar school in Barneveld. Dat vond ik moeilijk, want ik werk van vijf uur s ochtends tot half vier s middags. Daarna was ik te moe om naar school te gaan en huiswerk te maken. Daarom heb ik het anders geregeld. Ik heb al mijn 25 vakantiedagen opgenomen en er voor 900 euro aan snipperdagen bijgekocht om toch overdag naar school te kunnen. Ik heb heel veel geleerd over de taal maar ook over de Nederlanders. Alles staat in het boekje. Ook dingen die ik toen ik net in Nederland was niet begreep. Bijvoorbeeld dat de maandag in Nederland een beetje een moeilijke dag is. Dat de mensen nog niet veel zin hebben om te werken. Als ze dan geen goedemorgen terug zeggen, hoef je je geen zorgen te maken. Dinsdag zeggen ze wel weer gedag. Ik heb ook beter leren schrijven en dat komt goed van pas bij mijn werk als hulpchef. Zelf oefenen is belangrijk Over de cruciale praktijksituaties is Ari enthousiast: Zelf oefenen is heel belangrijk. In het begin was ik wel bang om ergens naar toe te gaan. Ik dacht dat de mensen van de verzekering, de gemeente, het CWI of de politie geen tijd voor mij zouden hebben. Maar ze waren juist blij als ik hen om hulp vroeg. Ik vind het prettig dat ik nu meer zelf kan regelen. Het inburgeringsexamen heeft Ari inmiddels achter de rug. Het praktijkdeel heeft hij gehaald, maar jammer genoeg zakte hij voor één van de onderdelen van het centraal examen. Iets waarover hij erg teleurgesteld is. Ik heb heel veel geoefend en geleerd, maar de vragen die gesteld werden stonden niet in mijn boek. Dat is erg jammer, maar binnenkort doe ik herexamen. Ari Omar Karim NT2 3

4 Inburgering is een middel, niet het doel In 2011 moet 80% van de inburgeringsprogramma s duaal zijn. Dat staat in het Deltaplan Inburgering van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Waarom vindt de overheid het duale karakter van programma s zo belangrijk en wat wordt er precies onder verstaan? Daarover spraken wij met beleidsadviseur Ilhan Tuna van het ministerie van VROM. De Wet inburgering Nieuwkomers leverde onvoldoende rendement op. Met de inspanningsverplichting van 600 uur scholing behaalde minder dan de helft van het aantal inburgeraars het gewenste taalniveau. Daarom werden in 2007 met de Wet inburgering een aantal structurele wijzigingen doorgevoerd. Van een inspanningsverplichting gingen we over naar een resultaatsverplichting, licht Ilhan Tuna toe. Ook geldt er een eigen bijdrage, kunnen gemeenten sancties opleggen en hebben zij de regie gekregen. Er wordt ook een groot beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid van inburgeraars. Met het Deltaplan Inburgering is er verder richting gegeven aan wat inburgering eigenlijk betekent. Voorheen zagen we inburgering als het einddoel, maar met inburgeren alleen ben je er nog niet. Daarom zeggen we nu: inburgeren is een middel waarmee de mensen hun persoonlijke doelen kunnen behalen. We willen geen lessituatie in een vacuüm, maar aansluiting op het perspectief van de kandidaat. Wat iemand zelf voor ogen heeft in Nederland staat centraal. Of dat nu ondernemerschap, werk, een beroepsopleiding of het opvoeden van kinderen is. Met een duaal traject verbetert iemand zijn positie in de maatschappij. En het mes snijdt aan twee kanten. De taal wordt beter geleerd als iemand meteen meedoet in de samenleving. Meteen de praktijk in Het is de bedoeling dat het opdoen van praktijkervaring tegelijk met de taalverwerving wordt aangeboden. Dus niet eerst een paar maanden les, dan een examen en daarna stage. Nee, zelfs bij het alfabetiseren kun je mensen al laten oefenen in de praktijk. Een mooi voorbeeld daarvan vind ik de aanpak van het Friesland College. Zij leggen de lat eigenlijk elke keer net iets te hoog, zodat de cursisten die willen inburgeren in taalnood komen. Docenten kauwen niets voor, maar laten cursisten samen veel opdrachten binnen en buiten de school uitvoeren. Vervolgens geven de deelnemers in het Nederlands een presentatie over hoe ze de opdracht hebben uitgevoerd. Ze leren sneller Nederlands en worden meteen wegwijs gemaakt in de samenleving. Instrumenten voor gemeenten Het traject dat aangeboden wordt, is een samenspel tussen de gemeente, de onderwijsaanbieder en de cursist. De basis van het inburgeringstraject bestaat uit een aantal standaard onderdelen, maar met de keuze voor een profiel en het praktijkdeel wordt het traject toegespitst op de persoon. Het is de bedoeling dat cursisten niet alleen het minimum taalniveau bereiken, maar ook taalvaardigheden verwerven die van pas komen op hun werk of tijdens de beroepsopleiding die ze willen volgen. Wij hebben daarom een aantal nieuwe instrumenten ontwikkeld: de taalkennisvoorziening mbo, het innovatietraject ondernemerschap en de wijkgerichte inburgering. Wij verwachten van de gemeenten dat zij een goed lokaal inburgeringsbeleid ontwikkelen en dat zij zorgen voor voldoende kwantiteit en kwaliteit. We komen de gemeenten tegemoet met instrumenten waarmee zij de kwaliteit van hun aanbod kunnen controleren en verbeteren. Zo zijn we nu bezig met het opstellen van een competentieprofiel voor docenten NT2. Budget voor maatwerk In de door VROM opgestelde definitie van een duaal inburgeringstraject (zie kader) is niet opgenomen hoeveel praktijkonderdelen in een traject moeten zijn opgenomen om een traject duaal te mogen noemen. Gemeenten kunnen heel goed zelf inschatten hoeveel praktijkervaring ervoor nodig is om iemands participatie aan de maatschappij te vergroten. Zij hebben er veel belang bij dat mensen goed inburgeren en niet op een uitkering terug hoeven te vallen. De gemeenten krijgen een budget en hebben veel vrijheid om maatwerk te leveren. Ze hebben wel een resultaatverplichting, hetgeen is doorvertaald naar de financieringssystematiek voor gemeenten. Taalinstituten hebben natuurlijk ook een commercieel belang om goed op de vraag in te spelen en duale trajecten aan te bieden. Dat doen zij bijvoorbeeld door hun openingstijden te verruimen zodat de combinatie van werken en leren gemakkelijker wordt en door zelf stages en werkplekken te regelen. Wij vinden dat de markt het over het algemeen goed oppakt. Wat verstaat het ministerie van VROM onder een duaal inburgeringstraject? Inburgeringsvoorziening die met het oog op de actieve deelname van de inburgeringsplichtige aan de Nederlandse samenleving mede voorziet in activiteiten die in samenhang, en ten minste voor een deel gelijktijdig, met het verwerven van mondelinge en schriftelijke vaardigheden in de Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving worden uitgevoerd. (Bron: Besluit Inburgering, artikel 1.1, onder p.) 4 NT2

5 Binnenkort komt een educatieve DVD uit waarmee mensen worden geïnformeerd over wonen en meedoen in Nederland. Suzanne Hafidi Inburgering en tijdelijke migranten uit Midden- en Oost-Europa Steeds meer mensen uit Midden- en Oost-Europa vestigen zich in Nederland. Velen werken hier voor een bepaalde periode en een grote groep mensen pendelt tussen Nederland en hun thuisland. Een ander deel is zeker van plan hier te blijven. Dit is een relatief nieuw fenomeen waar het ministerie van VROM op inspeelt. I nburgering richt zich primair op mensen die hier blijven. Nederland telt circa gevestigde immigranten uit Midden- en Oost-Europa 1, vertelt Suzanne Hafidi, senior beleidsmedewerker bij het ministerie van VROM. Ongeveer de helft hiervan heeft zich na 2004 in Nederland gevestigd en is potentieel doelgroep voor inburgering. Waar de groep die voor 2004 naar Nederland kwam met name bestond uit vrouwen, zien we na 2004 een verschuiving naar relatief meer mannen. De groep kenmerkt zich verder door een gemiddeld tot hoog opleidingsniveau en bestaat uit veel twintigers en dertigers. Voor de mensen die pas in Nederland verblijven zetten we veel in op goede voorlichting. Hierbij is aandacht voor een breed scala aan onderwerpen, zoals arbeidsrecht, gezondheidszorg, huisvesting en inburgering. Binnenkort komt een educatieve DVD uit waarmee mensen worden geïnformeerd over wonen en meedoen in Nederland. Wat betreft de regeling vrijwillige inburgering, zien we in 2008 een stijging van het aantal mensen dat gebruikmaakt van een gemeentelijk inburgeringsaanbod. Uit gesprekken met Poolse migranten merken we dat zij wel behoefte hebben aan inburgering, maar dat zij vaak eerst bepaalde problemen op willen lossen voordat ze zich met inburgering kunnen bezighouden. De problemen spelen vaak rond huisvesting of hun arbeidssituatie. Als het gaat om migranten die hier tijdelijk zijn, is het voor de overheid lastig te investeren in mensen die hoogstwaarschijnlijk over een aantal maanden het land weer verlaten. Toch zien we tegelijk dat mensen vaak langer blijven dan vooraf gepland. Om dan zo snel mogelijk met taalverwerving en inburgering te beginnen, zijn we in gesprek met uitzendbureaus en werkgevers om op een lager niveau een taaltraject aan te bieden, bijvoorbeeld via een taaltraject op de werkvloer. Mochten deze mensen later toch besluiten te blijven, dan kunnen ze doorstromen naar het reguliere inburgeringstraject. 1 Bron: Jaarrapport Integratie 2008, Hoofdstuk 10 Oude en nieuwe migranten uit Oost-Europa. Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag / Heerlen, 2008 NT2 5

6 De ervaringen van een Amerikaanse Het licht in Nederland De Amerikaanse kunstenares Ginger Slonaker (46) woonde van 1994 tot 1997 in Eindhoven. Haar man, een elektrotechnicus en natuurkundige, kreeg daar een tijdelijke baan bij Philips. Ginger verwerkte haar indrukken van Nederland in een serie schilderijen, een aantal daarvan zijn bij dit artikel afgedrukt. Inverse Rappel was een van de laatste werken die ze maakte in Nederland. In dit schilderij ligt berusting, vertelt Ginger. Het gaat over het beste maken van je situatie en het nastreven van je eigen, hogere doelen. Dat is gelukt. En hoe moeilijk het soms ook was: zonder mijn verblijf in Nederland was ik niet de kunstenaar geworden die ik nu ben. Thank you Holland! In Time Factor heb ik geprobeerd weer te geven hoe het is om je aan te passen aan een vreemde cultuur, en daarin een plek te vinden. Dat vereist een enorme motivatie. En wanneer je niet genoeg positieve respons krijgt voel je je kwetsbaar. Dan kun je alleen maar hopen dat je wijsheid je er doorheen helpt. Mijn eerste herinnering aan Nederland is het wandelen met mijn hond, Vincent. Inderdaad, genoemd naar jullie beroemde schilder. In de beginperiode dat we in Eindhoven woonden was het behoorlijk wennen voor mij. Mijn man was op zijn werk en ik zat alleen thuis. Dus nam ik een hond voor het gezelschap. Zo ontmoette ik veel mensen, en dat was mijn manier van kennismaken met Nederland. En ik dacht meteen: Jee, wat zijn die mensen lang en knap! Ik voelde mezelf heel klein en dik! 180 graden Ginger woont nu met haar man en Hollandse hond in een dorp nabij San Francisco. Haar twee dochters zijn inmiddels uit huis. Voordat ze verhuisde naar Nederland, op een dag in februari, woonde ze nog in het zonovergoten Arizona, en die overgang was een shock to her system. Ik kwam aan op Schiphol en het was koud en druilerig, grijs. De zon leek niet te bestaan. Bovendien was ik ruimte en ruimtelijkheid gewend. In Nederland kon ik niet verder kijken dan 180 graden, overal stonden grote gebouwen of bomen in mijn blikveld. Een ander groot verschil dat Ginger opviel, was de directheid van Nederlanders. Ik ben opgegroeid in Virginia, een staat waar niemand een ander vertelt wat ie moet doen, waar opperste beleefdheid heerst. Dat geldt eigenlijk sowieso voor heel Amerika. In Nederland zeggen mensen meteen waar het op staat. Ik kreeg adviezen van buren en collega s van mijn man, over hoe ik me zou kunnen aanpassen. Daar moest ik in het begin heel erg aan wennen, maar nu vind ik het prachtig. De goede vrienden die ik toen heb gemaakt, daar heb ik nog steeds contact mee. Twee taalcursussen De taal was een obstakel. Ik heb twee taalcursussen gevolgd. Een aan het begin en een tijdens het eind van mijn verblijf. Als we langer waren gebleven, was ik zeker doorgegaan met de cursus. De eerste cursus was problematisch. We spraken Engels in de les, terwijl we Nederlands moesten leren. Dat hielp dus niet echt. Later volgde ik een andere cursus en daar 6 NT2

7 kunstenares in Nederland Alien Police maakte ze op basis van haar ervaringen met de bureaucratie waarmee buitenlanders in Nederland te maken krijgen. Regels, vergunningen, de frustratie daarover kwam er in dit schilderij uit. moesten we wel steeds Nederlands spreken. In de koffiepauze werd ik gedwongen om mee te doen in het gesprek, in het Nederlands, en oh, wat heb ik daar veel geleerd van hoe Hollanders Amerika zien. Ik had het gevoel dat ik mezelf steeds moest verdedigen, en dat ik moest leren om mezelf te wapenen tegen grapjes over Amerikanen. Hollands licht Ik sprak in het begin geen woord Nederlands, en dat maakte de communicatie met mensen lastig. Ik ervoer geen begrip en contact. Dat deprimeerde me soms, net als het licht. Toch zorgde dat specifieke Hollandse licht voor een nieuwe impuls in haar werk als kunstenaar. Ik was gewend aan helder, diep licht, zo schilderde ik ook. Maar Nederland voegde nieuwe dimensies aan mijn palet toe. Mijn kleurbewustzijn veranderde. Het fletse, delicate, lente-achtige licht in Nederland vond ik eerst niets, maar later begon ik er de schoonheid van in te zien. Hier in de VS is het licht overweldigend, intens, in jullie land is het subtieler. Wat Ginger ook raakte, was de georganiseerdheid van Nederland. Elke boom staat er omdat hij door de een zo bedacht en door een ander geplant is. Er is geen sprake van een onverschillig kluitje bomen, er zit een visie achter. Dat vind ik heel interessant. De kunst van de organisatie. Misschien boeit me dat wel zo omdat dat ook voor kunst geldt: Good art has a deeper meaning than just please the eye. Symbolistisch Zo gaat zij ook zelf te werk in haar kunst. Mijn werk straalt geen georganiseerdheid uit, maar dat zit er wel achter. Ik steek er veel tijd en moeite in om over te brengen wat ik wil zeggen. Jij vindt mijn werk symbolistisch? Dat zou kunnen, zelf houd ik me verre van interpretaties, lacht ze. Mijn inspiratie haal ik uit kunstenaars als Francis Bacon, Lucien Freud en Frida Kahlo. Ik wil me terugtrekken in mijn studio, al m n gedachten en gevoelens op het doek kwakken, een stap achteruit doen en overzien: Aha, dus dát was het. Dan ben ik het kwijt. En leeft het zijn eigen leven verder, zonder mij. NT2 7

8 Een zo hoog mogelijk rendement tegen een zo laag mogelijke leerlast! Kwaliteitsverbetering van inburgeringstrajecten begint bij ThiemeMeulenhoff Wat zijn de belangrijkste succesfactoren binnen het NT2-onderwijs? Het antwoord op deze vraag is te vinden in een onlangs verschenen rapport van het ministerie van VROM. Op verzoek van het ministerie heeft het CITO een lijst samengesteld van factoren die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de kwaliteitsverhoging van het NT2-onderwijs. En wat blijkt? De leermiddelen van ThiemeMeulenhoff hebben de succesfactoren voor efficiënt én effectief NT2-onderwijs al jaren in zich. Goed lesmateriaal Volgens het rapport Succesfactoren bij het leren van de taal in het kader van inburgering dat het Ministerie van VROM onlangs uitbracht, voldoet goed lesmateriaal voor een doelgericht inburgeringsprogramma op maat aan een aantal voorwaarden, het materiaal moet: 1. inhoudelijk aansluiten bij de doelsituatie; 2. gebaseerd zijn op taalverwerving; 3. een systematische opbouw kennen; 4. een mix aan oefenvormen bevatten; 5. zelfstandig en docentonafhankelijk leren mogelijk maken; 6. rekening houden met verschillen tussen leerders. Lees verder op onze website! Wilt u weten hoe onze leermiddelen bijdragen aan de succesfactoren voor inburgerings- en taalverwervingstrajecten? Kijk dan op onder downloads. Hier vindt u ook het complete rapport van VROM. Meer informatie over onze NT2-leermiddelen vindt u op onze website De leermiddelen van ThiemeMeulenhoff voldoen aan al deze voorwaarden. Colofon TM In het onderwijs is een uitgave van ThiemeMeulenhoff en wordt twee keer per jaar verstuurd aan alle docenten in het NT2-onderwijs. ThiemeMeulenhoff Postbus AA Zutphen T (0575) F (0575) E service@thiememeulenhoff.nl I Redactie Manintveld Tekst & Ontwerp (hoofd- en eindredactie) Met dank aan Suzanne Hafidi, Mattin Harmanny, Ari Omar Karim, Ginger Slonaker, Ilhan Tuna Drukwerk ARS Grafische Producties & Communicatie Vormgeving Crossings Communications Fotografie Martin Hogeboom Redactieadres service@thiememeulenhoff.nl