Uiterlijke verzorging, beheers je taal!

Transcriptie

1 MBO taalprofielen.indd :25:45

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Inleiding 4 Aandachtspunten Taalbeleid in Uiterlijke verzorging 6 Branchetaalprofielen 10 Werkwijze branchetaalprofielen 11 Leeswijzer branchetaalprofielen 11 Branchetaalprofiel Kappen/Haarverzorging 12 Branchetaalprofiel Schoonheidsverzorging 16 Branchetaalprofiel Voetverzorging 20 Colofon Uitgave: bedrijfstakgroep Kappen, Schoonheidsverzorging en Voetverzorging, MBO Raad Bijlagen: Taalprofielen in het brondocument Leren, Loopbaan, 24 Burgerschap en taalprofielen in de kwalificatiedossiers 2. Talige activiteiten Kappen/Haarverzorging, Schoonheidsverzorging, 26 Voetverzorging 3. Begrippenlijst Descriptoren Raamwerk NT Bronnen 40 Bedrijfstakgroep ksv Kappen, Schoonheidsverzorging, Voetverzorging Auteurs: Projectgroep Taalprofielen in de Uiterlijke verzorging Mw. H. Bharosa (Albeda College) Mw. B. van Bragt (ROC Eindhoven) Dhr. M.J. Heins (Projectcoördinator btg-ksv) Mw. C.B. Her (de Mondriaan onderwijsgroep) Dhr. drs. R. Langeraar (Zadkine) Mw. drs. E. Leenders (Stichting Leerplan Ontwikkeling) Mw. M.M.F.C. van de Loo (Koning Willem I College) Mw. H. van der Werf (ROC Friese Poort) Ontwerp en druk: Drukkerij Libertas, Bunnik Foto s gemaakt bij De Arendshoeve Health Spa (Bergambacht) en Kapsalon Haarstudio Ard Schenk (Rotterdam) September MBO taalprofielen.indd :25:46

3 Voorwoord De beheersing van de Nederlandse taal is een elementaire vaardigheid om goed te kunnen functioneren in de Uiterlijke verzorging (UV) waar communicatie met klanten/cliënten een belangrijke rol speelt. Het is dan ook niet vreemd dat in de kwalificatiedossiers 1 expliciet eisen zijn gesteld aan het niveau van taalbeheersing voor opleidingen voor deze beroepsgroep. Het zal een grote uitdaging zijn om onze deelnemers naar de vereiste taalniveaus te brengen. De projectgroep Taalprofielen in de UV is van mening dat dit alleen zal slagen als alle onderwijsgevenden binnen de scholen, maar ook praktijkopleiders in de salons, vanuit hun specifieke rol aandacht besteden aan taalontwikkeling bij de deelnemers. Daarvoor dient Uiterlijke verzorging, beheers je taal! Deze publicatie probeert u snel wegwijs te maken in de enorme hoeveelheid informatie waarvan u op de hoogte moet zijn om verantwoord bezig te kunnen zijn met de taalontwikkeling van deelnemers. De kern van deze publicatie wordt gevormd door concrete taalprofielen voor de branches Kappen/Haarverzorging, Schoonheidsverzorging en Voetverzorging. Deze branchetaalprofielen maken duidelijk dat beroepscompetenties en taalontwikkeling onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De branchetaalprofielen zijn voorgelegd aan de Koninklijke ANKO, ANBOS, ProVoet en KOC Nederland. Deze organisaties onderschrijven de inhoud en ondersteunen de aandacht voor branchegericht taalonderwijs van harte. Het project is uitgevoerd door een enthousiaste groep ontwikkeldocenten vanuit zes roc s met onderwijskundige ondersteuning vanuit de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), dit in opdracht van de bedrijfstakgroep Kappen, Schoonheidsverzorging en Voetverzorging van de MBO Raad. In een vervolgproject zal de projectgroep aandacht besteden aan het beoordelen van taalcompetenties door middel van assessmenttaken die opgenomen kunnen worden in een taalportfolio. Voor de verschillende taalvaardigheden zullen voorbeeldtoetsen ontwikkeld worden. We hopen dat deze publicatie u mag inspireren en helpen bij het inhoudelijk vormgeven van lesmateriaal, taalbeleid en taalontwikkeling voor deelnemers van competentiegerichte opleidingen, binnen uw school of de salon. Laat taal geen barrière worden, maar de route tot succes! Michel Heins projectcoördinator bedrijfstakgroep Kappen, Schoonheidsverzorging en Voetverzorging De Bilt, juli 2007 De leden van de projectgroep hebben het als waardevol beschouwd om de expertise en informatie met betrekking tot taalbeleid binnen hun scholen uit te wisselen. In het onderdeel Aandachtspunten voor taalbeleid in de Uiterlijke verzorging worden de ervaringen kernachtig weergeven. 1 Eerste generatie voor kapper en schoonheidsspecialist en het nog niet goedgekeurde verbeterde format voor pedicure MBO taalprofielen.indd :25:49

4 Inleiding In deze publicatie treft u drie branchetaalprofielen Nederlands voor Uiterlijke verzorging (UV) aan: Kappen/Haarverzorging, Schoonheidsverzorging en Voetverzorging. Deze taalprofielen Nederlands zijn branchegerichte uitwerkingen van de globale taalprofielen zoals die in de kwalificatiedossiers zijn opgenomen. Voor docenten zijn de branchetaalprofielen een hulpmiddel bij het ontwikkelen van taalvaardigheidsprogramma s en -lessen. Met deze taalprofielen kunnen docenten ook naar bedrijven om een gesprek over taalvaardigheid te voeren. En toetsontwikkelaars en methodemakers Nederlands voor UV kunnen de taalprofielen als richtlijn gebruiken. Verder bevat deze publicatie een aantal aandachtspunten voor Taalbeleid in de UV-opleidingen. De kwalificatiedossiers bevatten taalprofielen Nederlands. Deze taalprofielen geven voor de taalvaardigheden luisteren, lezen, gesprekken voeren, spreken en schrijven aan wat een beginnend beroepsbeoefenaar op welk niveau moet beheersen. In het Referentiedocument Talen in de kwalificatieprofielen is beschreven dat de niveaus op basis van het Raamwerk NT2 2 aangegeven moeten worden. De reden hiervan is dat er geen beschrijvingskader met niveaus bestaat voor het Nederlands als standaardtaal. De taalniveaus in het Raamwerk NT2 zijn echter globaal geformuleerd en dienen per branche meer geconcretiseerd te worden. De taalprofielen in de kwalificatiedossiers UV verschillen met name voor de vaardigheid gesprekken voeren van de aangegeven taalniveaus in het Brondocument. Gesprekken voeren is vanwege het directe contact met klanten en cliënten een belangrijke taalvaardigheid in de UV. Voor het ontwikkelen van de branchetaalprofielen UV is bij verschillen tussen het taalprofiel in het kwalificatiedossier en het niveau in het Brondocument het taalvaardigheidsniveau uit het kwalificatiedossier als uitgangspunt genomen 4. Leeswijzer In deze publicatie zijn eerst de aandachtspunten voor Taalbeleid in de UV opgenomen. Daarna treft u per branche het branchetaalprofiel aan. In de bijlagen zijn de volgende zaken te vinden: taalprofielen uit het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap samen met de taalprofielen UV uit de kwalificatiedossiers; lijsten talige activiteiten per branche; verklarende begrippenlijst; globale descriptoren van het Raamwerk NT2 en een bronnenlijst. Bij het gebruik van de branchetaalprofielen is het aan te raden het Raamwerk NT2 erbij te pakken vooral vanwege de tekstkenmerken die de moeilijkheidsgraad van teksten en situaties bepalen. In april 2007 heeft het ministerie van OCW het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap vastgesteld. Dit brondocument is onlosmakelijk verbonden met de kwalificatiedossiers. Het brondocument is aangevuld met eisen voor beheersing van het Nederlands en maakt deel uit van het onderwijs én de examinering. Dit betekent dat vanaf van alle deelnemers die starten met een experimentele opleiding vereist wordt dat zij een basisniveau Nederlands 3 beheersen aan het einde van hun opleiding. 4 2 K. Dalderop e.a. Raamwerk NT2, juni 2002, Cinop. Het Raamwerk NT2 is een bewerking van het Europees Referentiekader. Er wordt inmiddels gewerkt aan een beschrijvingsmodel Nederlands als standaardtaal/nt1. 3 Het taalniveau in het Brondocument is ook gebaseerd op het Raamwerk NT2. 4 Voor het ontwikkelen van een taalvaardigheidsprogramma rond Burgerschap is het belangrijk dat er gekeken wordt naar de taalniveaus in het Brondocument, omdat met name op mbo-niveau 2 voor de vaardigheden spreken en schrijven het daar aangegeven taalniveau hoger ligt dan in het kwalificatiedossier MBO taalprofielen.indd :25:52

5 Aandachtspunten Taalbeleid in de Uiterlijke verzorging Taalprofiel in de kwalificatiedossiers In de kwalificatiedossiers is per taalvaardigheid (lezen, luisteren, gesprekken voeren, spreken en schrijven) globaal aangegeven welk niveau Nederlands vereist wordt om in de beroepspraktijk adequaat te functioneren. De branchetaalprofielen UV zijn bedoeld om de beroepspecifieke taalsituaties en de taalvaardigheid die voor deze niveaus nodig is te verhelderen. Taalprofiel in Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap In het Brondocument Leren, Loopbaan, en Burgerschap (april 2007) plus bijbehorend addendum is voor de verschillende mbo-niveaus een taalniveau vastgelegd. Hiermee wordt vastgesteld welk niveau Nederlands een mbo-deelnemer aan het eind van de opleiding minimaal dient te beheersen om als burger in de samenleving adequaat te kunnen functioneren. Het Brondocument maakt deel uit van onderwijs en examinering. Op de site van Herontwerp mbo 5 is in een overzichtelijke tabel weergegeven hoe bij de eerste en tweede generatie kwalificatiedossiers opleidingseisen zijn gedefinieerd rondom leren, loopbaan en burgerschap, Nederlands, moderne vreemde talen en rekenen/wiskunde. Beroepstaal Beroepsspecifieke taal of vaktaal is kenmerkend voor het beroep en over het algemeen besteden vakdocenten daaraan veel aandacht. In opdrachten, leerboeken en de praktijk komt beroepsspecifieke taal aan de orde: het leren van een beroep bestaat onder andere uit het eigen maken van de beroepsspecifieke taal. Taal om de opleiding te volgen Om een opleiding te kunnen volgen heeft een deelnemer ook een bepaald taalbeheersingsniveau nodig: hij moet reflectieverslagen kunnen schrijven, gesprekken kunnen voeren en vakliteratuur kunnen lezen enz. Dit is de cognitieve algemene taalvaardigheid. Meestal vraagt een opleiding meer aan dit soort taalvaardigheid dan de beroepspraktijk. Consequentie voor het onderwijs Op een beroepsopleiding wordt vaak weinig aandacht besteed aan de taal die nodig is om te leren. Opleiders veronderstellen dat deelnemers wel in staat zijn teksten en opdrachten te lezen, presentaties te geven, verslagen 5 rubriek LL&B. te schrijven en dat ze reflectiegesprekken kunnen voeren, want dat hebben de deelnemers op de vorige opleiding al geleerd. Echter, deze veronderstelling is niet gerechtvaardigd. Door de verscheidenheid aan taalachtergrond bij de deelnemers (NT2-cursisten, taalzwakke moedertaalsprekers, deelnemers die thuis en met vrienden een andere taal spreken dan op school, dyslectische leerlingen enz.) verschillen de beheersingsniveaus enorm. Individuele deelnemers kunnen soms geen zinnen maken, de woordenschat is ontoereikend, ze beheersen de werkwoordvervoeging niet of ze kennen de regels voor formeel taalgebruik niet. Opleidingen dienen om te kunnen gaan met deze verschillen in taalbeheersing. Om dat goed te doen zijn de volgende maatregelen noodzakelijk; Ontwikkel roc-breed taalbeleid Elk roc zou roc-breed taalbeleid moeten ontwikkelen en elke opleiding dient zich daarbij aan te sluiten. De taaldocenten Nederlands werken nu vaak geïsoleerd op een opleiding. Door roc-breed taalbeleid kunnen zij een professionaliseringsslag maken; laat ze leren van en met elkaar. De vakspecifieke situaties van de opleidingen verschillen, maar docenten staan voor dezelfde taalproblematiek. Bovendien zorgt roc-breed taalbeleid voor een structuur waarin verandering aangestuurd wordt. Er ontstaat een cultuur waarin docenten en deelnemers taal belangrijk gaan vinden en er aandacht aan kunnen besteden. Stel een taalcoach met kennis van zaken aan Een taalcoach is een taaldocent met de volgende taken; - Docent en begeleider van deelnemers. De taalcoach begeleidt deelnemers bij het ontwikkelen van taalvaardigheid. Afhankelijk van het gekozen onderwijsmodel gebeurt dat in aparte workshops, in lessen of geïntegreerd. - Materiaalontwikkelaar. De taalcoach moet kennis hebben van de verschillende taalachtergronden van de deelnemers en weten welke aanpak nodig is. Bovendien moet de taalcoach inzicht hebben in de taalvaardigheidsniveaus. Hij dient zich het Raamwerk NT2 eigen te maken en hij moet taalopdrachten kunnen relateren MBO taalprofielen.indd :25:55

6 aan het Raamwerk NT2. Ook moet hij de praktijksituaties kennen en er zinvolle taaltaken voor vakonderwijs geven Zorg dat vakdocenten taalgericht kunnen ontwikkelen. Taalgericht vakonderwijs kent drie pijlers: context, - Adviseur en coach van teamleden. De taalcoach taalsteun en interactie. Hoewel vakdocenten wel maakt de andere docenten bewust van de taalproblematiek en hij geeft hen ook aanwijzingen geven ze meestal weinig ruimte aan de taalver- aandacht besteden aan de beroepsspecifieke taal hoe ermee om te gaan, bijvoorbeeld door werving van deelnemers. Context betekent dat de samen taalcriteria voor beroepsproducten te vakdocent aansluit bij de voorkennis van de deelnemer: hij laat meedenken over wat bijvoorbeeld ontwikkelen. Vakdocenten weten dan welke en hoeveel taalfouten ze kunnen accepteren. Dit Arbo betekent en vraagt of deelnemers het begrip dwingt deelnemers om zorgvuldiger met taal uit de eigen situatie kennen. Taalsteun houdt in om te gaan. Het team heeft hier een gemeenschappelijk doel en moet bereid zijn samen te laat herhalen, ze opschrijft, er de volgende les op dat de docent woorden en begrippen uitlegt, ze werken: het taalprobleem is niet alleen van de terugkomt, een woordspin maakt, enzovoorts. taaldocent. Maar ook kan de docent bij opdrachten als een brief of een verslag schrijven, voorbeelden geven Screen materiaal en examens op taalgebruik van een brief of een verslag. Deelnemers kunnen en niveau zich dan een beeld vormen van de eisen waaraan Specifiek voor UV is er op dit moment weinig leermateriaal voor Nederlands voorhanden. Genoemd docenten deelnemers de ruimte geven taalge- ze moeten voldoen. Bij de pijler interactie moeten wordt wel het materiaal van KOC Nederland, maar bruik te oefenen, zowel mondeling als schriftelijk. docenten blijken ook veel zelf te ontwikkelen. Ze kunnen elkaar zaken uitleggen, presentaties Vaak zijn docenten die zelf opdrachten of toetsen geven en elkaar ook feedback geven op vorm en maken zo druk bezig met de inhoud, dat het taalgebruik te ingewikkeld wordt. Ook in leerboeken De taalcoach kan vakdocenten helpen bij het inhoud. komt vaak moeilijk taalgebruik voor. Het kan taalzwakke deelnemers helpen wanneer hun les- en taalgericht vakonderwijs, maar misschien is een ontwikkelen van competenties die nodig zijn voor toetsmateriaal gescreend is op moeilijk taalgebruik. Op de website van de Mondriaan onderwijs- training effectiever. groep 6 zijn twee handige instrumenten voor het Zorg voor ondersteunende programma s screenen van materiaal en beoordelingsvormen te Wenselijk is dat deelnemers hun taalvaardigheid vinden. ontwikkelen in het competentiegerichte onderwijs, Verder dient duidelijk te zijn welk niveau van maar door de diversiteit aan taalbeheersingsniveaus is dat niet altijd haalbaar. Als de taalvaardig- taalvaardigheid gevraagd wordt bij bepaalde opdrachten. Een reflectieverslag schrijven zonder heid van de deelnemer ontoereikend is om het voorbeeld of zonder gestructureerde vragenlijst onderwijs te volgen dan zal de deelnemer zonder ligt op niveau B2. Voor deelnemers in de eindfase extra steun zeker afhaken. Deelnemers waarvan van hun opleiding kan dat het gevraagde niveau vaststaat dat hun taalvaardigheid te weinig is om zijn, maar voor anderen is dat te hoog. Een samenwerking tussen opleidingen UV en een uitgever ondersteunend programma aangeboden krijgen. te kunnen leren moeten op individuele basis een kan mogelijk voor leermaterialen zorgen die competentiegericht zijn en waarbij ook is aangeven vaardigheid ontoereikend is en wie voert de onder- Vragen hierbij zijn: wanneer staat vast dat de taal- welke taalvaardigheid op welk niveau van het steuning uit? De opleiding zal hier zelf een besluit Raamwerk NT2 geoefend wordt. over moeten nemen, maar de gedachte dat deelnemers die op de opleiding zijn toegelaten extra ondersteuning krijgen om bepaalde vaardigheden en competenties te ontwikkelen is zeer gangbaar. 6 Taalbeleid binnen Mondriaan onderwijsgroep -> scrollen naar Instrumenten: Screeningsinstrument Toetsing en examinering Bij toetsing zijn de volgende vragen altijd belangrijk: wat toets je, wat wil je weten en welke beslissing neem je op basis van wat je hebt gemeten? Instroom Wanneer deelnemers zijn toegelaten op de opleiding wordt hun taalvaardigheid getoetst, omdat de opleiding wil weten of er extra taalondersteuning nodig is. Opleidingen willen nu direct het taalniveau van de deelnemer relateren aan het Raamwerk NT2. In opleidingsperspectief is echter een algemene indruk effectiever. Die kan verkregen worden door bijvoorbeeld een invuloefening, een intakegesprek en een korte geschreven opdracht. De volgende stap daarbij is een normering waarmee de opleiding kan vaststellen dat bepaalde deelnemers extra ondersteuning nodig hebben bij hun taalontwikkeling. Er kan verder getoetst worden om de specifieke problemen te achterhalen en er een programma bij te maken. Als er geen ondersteunende programma s ontwikkeld kunnen worden is het niet verstandig op taalvaardigheid te toetsen, want dat geeft verkeerde verwachtingen. Wanneer er wel een ondersteunend programma mogelijk is dan heeft het een positief effect: de deelnemer ervaart bij binnenkomst dat deze opleiding taalvaardigheid serieus neemt. Voortgang Bij voortgang gaat het om de vraag of de leerling ver genoeg gevorderd is om het eindniveau te gaan halen. Dit kan alleen gemeten worden als bekend is hoe ver iemand op welk moment in het traject moet zijn. Dat zijn dan punten waaraan een meting verbonden kan worden: als iemand B1 moet halen, dan moet hij halverwege het traject toch wel A2 hebben gehaald. Op basis van een voortgangsmeting kan samen met de deelnemer gekeken worden wat nog ontbreekt en wat hij (extra) moet doen om B1 te halen. Toetsen, assessmenttaken en portfoliobewijzen kunnen worden gebruikt voor de voortgangsmeting. Eindbeoordeling Bij afsluitende toetsing is de vraag: Heeft de kandidaat het eindniveau gehaald of niet? Daarover moet een beslissing genomen worden. Om deze beslissing te nemen worden vaak afhankelijk van de manier van beoordelen verschillende meetinstrumenten ingezet zoals simulatie of een proeve van bekwaamheid, toetsen, assessmenttaken en of taalportfoliobewijzen. De opleiding zal hierin een eigen keuze moeten maken. 8 Schriftelijke toetsen en Overzicht Beoordelingsvormen MBO taalprofielen.indd :25:55

7 Branchetaalprofielen Werkwijze bij het opstellen van de branchetaalprofielen De projectgroep Taalprofielen in de uiterlijke verzorging (UV) heeft de kwalificatiedossiers Kappen/Haarverzorging, Schoonheidsverzorging en Voetverzorging 7 onderzocht en per branche lijsten met talige activiteiten aangelegd. De talige activiteiten zijn ingedeeld op basis van het taalprofiel in het kwalificatiedossier. De projectgroep zocht daarbij voorbeelden van taaltaken. Het taalgedrag dat nodig is voor deze taaltaken is in de vorm van descriptoren bij de subvaardigheden van het Raamwerk geplaatst. In de descriptoren en daarbij behorende voorbeelden zijn situaties, tekstsoorten, gesprekspartners, doelen en onderwerpen benoemd. Toelichting bij de branchetaalprofielen In de branchetaalprofielen zijn verschillende opleidingsniveaus weergegeven. De kleuren duiden aan om welk niveau het gaat. Bij de interpretatie van een branchetaalprofiel dient u ervan uit te gaan dat het voorliggende niveau beheerst wordt. Bij Schoonheidsverzorging en bij Voetverzorging zijn niet alleen de taalniveaus uit het kwalificatiedossiers ingevuld maar er zijn ook descriptoren op voorliggende niveaus geplaatst. Dit geeft enig inzicht in wat er op het voorliggende niveau zeker aan taalvaardigheid ontwikkeld moet zijn, maar voor het ontwikkelen van taalvaardigheidsprogramma s is het niveau uit het kwalificatiedossier het uitgangspunt. De taalprofielen in de kwalificatiedossiers gaan voor de vaardigheden lezen, luisteren en gesprekken voeren uit van niveau C1. De projectgroep vindt C1 een hoog niveau voor de taalvaardigheid in de beroepspraktijk en zal dit ook voorleggen aan KOC Nederland en de paritaire commissie. Conform het taalprofiel uit de kwalificatiedossiers zijn wel descriptoren op dit niveau gegeven. In het branchetaalprofiel Kappen/Haarverzorging zijn de ondernemersvaardigheden en het ondernemerschap conform het kwalificatiedossier niet meegenomen. Deze zijn wel te vinden in het branchetaalprofiel Schoonheidsverzorging en Pedicure op niveau 4. De subvaardigheden uit het Raamwerk NT2 zijn vetgedrukt. Als er geen onderscheidende descriptor voor de subvaardigheid gevonden is, dan is de subvaardigheid weggelaten. Wanneer een Voorbeeld zonder witregel onder de descriptor staat, dan slaat het voorbeeld uitsluitend op die descriptor. Als er een aantal descriptoren onder elkaar staan en na een witregel Voorbeeld volgt, dan slaat het voorbeeld op meer descriptoren. Taalgedrag en de moeilijkheidsgraad van dat taalgedrag worden onder andere bepaald door een combinatie van de volgende zaken: 1. De situatie waarin het taalgedrag plaats vindt. Bijvoorbeeld in de pauze of tijdens het werkoverleg, één gesprekspartner of meer? 2. Voor schriftelijk taalgedrag is de tekstsoort belangrijk: is het een behandelplan of een telefoonboek? Schrijf je een advies over de aanschaf van een apparaat of een brief waarin je informatie aanvraagt? 3. Het publiek of de gesprekspartners: met wie spreek je of voor wie schrijf je iets? Schrijf je bijvoorbeeld voor collega s, klanten of voor een leidinggevende? 4. Het onderwerp: waar gaat het over, wat is de inhoud? Bijvoorbeeld het weer, een conflict, het functioneren van een collega? 5. Het doel van het taalgedrag: wat wil je ermee bereiken? Is het bijvoorbeeld een verkoopgesprek of een functioneringsgesprek, een overtuigende brief of een gezellig tje? U ziet in de descriptoren en voorbeelden de situatie, tekstsoort, onderwerp, publiek/gesprekspartners, en doel door elkaar gebruikt. Soms staat bijvoorbeeld de situatie in de descriptor, soms in het voorbeeld. Dit is geen probleem. Het doel van de branchetaalprofielen is dat de lezer een beeld krijgt van specifieke branchegerichte taalvaardigheid en door de aanduiding van situatie, tekstsoort, onderwerp, publiek/gesprekspartners en doel in descriptor en voorbeeld samen krijgt het taalprofiel die invulling Voor Kappen/Haarverzorging en Schoonheidsverzorging waren dat dat goedgekeurde kwalificatiedossiers van de eerste generatie. Voor Pedicure is het concept kwalificatiedossier gebruikt van januari MBO taalprofielen.indd :25:58

8 Branchetaalprofiel Kappen/Haarverzorging Kapper, niveau 3 Junior kapper, niveau 2 Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven B2 Luisteren als lid van een live publiek - kan presentaties op vakbeurzen, trainingen, cursussen en seminars goed volgen - kan lezingen over marktontwikkeling en innovaties goed volgen Lezen om informatie op te doen - kan (digitale) managementinformatie lezen en interpreteren Voorbeeld: brancheinformatie HBA, omzetcijfers, scholingsaanbod Bijeenkomsten en vergaderingen - kan deelnemen aan formele branchegerichte discussies Voorbeeld: regiovergaderingen over vakregelingen, arbeidsomstandigheden, veiligheid Zaken regelen - kan sollicitatiegesprekken voeren met potentiële werknemers - kan formele gesprekken voeren - kan vaardigheden en samenwerking bespreken - kan wensen, verwachtingen en mogelijkheden t.a.v. de begeleiding bespreken - kan klachten op correcte wijze afhandelen - kan professioneel reflecteren op gedrag en beroepsmatig handelen van nieuwe medewerker/stagiaire - kan werk-, ontwikkelings- en begeleidingsgesprekken voeren Voorbeeld: sollicitatiegesprek, functioneringsgesprek, loopbaangesprek, klachtengesprek, advies- en verkoopgesprek B1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan - kan op hoofdlijnen een gesprek tussen collega s volgen Voorbeeld: een discussie volgen over een klant Correspondentie lezen - kan klachtenbrief lezen - kan feitelijke informatie uit zakelijke brieven begrijpen om te kunnen reageren Informele gesprekken - kan informele gesprekken voeren met klant, collega en leidinggevende - kan communicatie afstemmen op de ander en op de situatie - kan persoonlijke standpunten en meningen geven Een publiek toespreken - kan eenvoudige (voorbereide) presentaties geven, kan de hoofdpunten redelijk gedetailleerd Correspondentie - kan nieuwsbrieven samenstellen en versturen Voorbeeld: het verstrekken van Luisteren als lid van een live publiek - kan voorlichting over producten of behandelingen volgen Voorbeeld: een verzoek om informatie in een brief, of fax begrijpen Oriënterend lezen Voorbeeld: een gesprek over t weekend, vakantie enz., beargumenteerd een mening over een onderwerp, dat hem/haar bezig houdt formuleren en kan vragen beantwoorden relevante gegevens aan klanten in. een nieuwsbrief - kan sollicitatiebrieven opstellen Luisteren naar aankondigingen en instructies - kan eenvoudige technische informatie begrijpen - kan in de praktijkruimte luisteren naar instructies en die uitvoeren - kan vakliteratuur lezen - kan ontwikkelingen op het gebied van mode en trends volgen Voorbeeld: iets opzoeken in een productcatalogus Bijeenkomsten en vergaderingen - kan regelmatig de samenwerking evalueren - kan bij problemen overleggen Voorbeeld: een presentatie over een nieuw product of regeling, een betoog over een werkeis, een uitgebreide spreekbeurt over een onderwerp Aantekeningen, berichten, formulieren - kan formulieren van/aan leveranciers Voorbeeld: de gebruiksaanwijzingen begrijpen voor het gebruik van apparaten Luisteren naar TV, video en geluidsopnames Lezen om informatie op te doen - kan formulieren lezen Voorbeeld: intakeformulieren Voorbeeld: eigen inbreng tijdens werkoverleg, formuleren van standpunten, vragen stellen aan collega s wat betreft werkzaamheden, cursussen enz., evaluatiegesprekken over samenwerking of behandelingen invullen Voorbeeld: bestelformulieren Verslagen en rapporten - kan video-opnames over nieuwe producten en presentaties volgen - kan instructies volgen op video over veiligheid, hygiëne en kwaliteitzorg Voorbeeld: een video volgen met daarop een praktijkopdracht, - kan klantenkaart lezen en begrijpen - kan leveringsvoorwaarden lezen - kan vacatures lezen - kan het Arboconvenant voor kappers en de beleidsregels lezen - kan productinformatie lezen Zaken regelen - kan met leidinggevende op beroepsmatig handelen reflecteren - kan met leidinggevende bepalen welke beroepscompetentie verder ontwikkeld moeten worden - kan vacatures opstellen - kan advertenties opstellen instructievideo over veiligheid of kwaliteitszorg - kan behandelplan lezen; begrijpt de stappen en voert ze uit Voorbeeld: reflectiegesprek, functioneringsgesprek, beoordelingsgesprek Voorbeeld: informatie over nieuwe producten, artikel over eigen vakgebied, personeelsbulletin - kan wensen/behoeften van de klant achterhalen - kan overleggen met de klant welke behandeling wordt uitgevoerd en kan Instructies lezen samen met de klant de prioriteiten in de behandeling vaststellen - kan duidelijk geschreven instructies bij een apparaat lezen - kan klanten vragen of zij tevreden zijn - kan voor goede overdracht zorgen van het werk - kan collega s en leidinggevende raadplegen Voorbeeld: advies inwinnen over uit te voeren behandeling - kan bij een meningsverschil tot een overeenstemming proberen te komen - kan werkafspraken maken met collega s - kan op positieve wijze feedback geven aan collega s en kan om feedback van collega s vragen - kan klantenwensen evalueren met leidinggevende - kan solliciteren - kan telefoongesprekken voeren Informatie uitwisselen - kan vragen beantwoorden van de klant - kan zonodig doorvragen om de noodzakelijke informatie helder te krijgen - kan regelmatig informeren (in- en extern) naar nieuwe ontwikkelingen MBO taalprofielen.indd :25:58

9 Branchetaalprofiel Kappen/Haarverzorging (vervolg) Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven A2 Monologen - kan dagelijkse activiteiten uiteenzetten Correspondentie - kan berichten of verjaardagskaarten aan klanten schrijven Aantekeningen, berichten, formulieren - kan aanmeldingsformulieren invullen - kan schriftelijke afspraken maken - kan dagafspraken inplannen Voorbeeld: aanmeldingsformulieren voor shows en trainingen, afsprakenboek en dagagenda invullen Verslagen en rapporten - kan klantenkaarten invullen - kan klachten rapporteren aan leidinggevende Voorbeeld: het invullen van relevante nieuwe informatie in het klanten bestand MBO taalprofielen.indd :25:58

10 Branchetaalprofiel Schoonheidsverzorging Allround Schoonheidsspecialiste (niveau 4) Schoonheidsspecialiste (niveau 3) Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven C1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan - kan gesprekken volgen over abstracte en of onbekende onderwerpen Voorbeeld: interdisciplinair overleg, verhitte discussies tijdens Correspondentie - kan alle correspondentie begrijpen Voorbeeld: antwoordbrief van zorgverzekeraar m.b.t. vergoeding behandeling Informele gesprekken - kan in discussies zijn/haar mening goed verwoorden Voorbeeld: over waarden en normen, arbeidsethiek, medisch-ethische kwesties vergadering Luisteren als lid van een live publiek - kan presentaties van werkgever volgen Voorbeeld: de jaarcijfers - kan rechtszitting volgen m.b.t. aanklacht aangespannen door een Oriënterend lezen - kan op internet snel de inhoud en relevantie bepalen van een lijst van publicaties op eigen vakgebied/opleiding Lezen om informatie op te doen Zaken regelen - kan ondernemersplannen toelichten bij Kamer van Koophandel, belastingdienst, accountant - kan overleg voeren met leveranciers over prijsafspraken, garanties en onderhoud- en servicecontracten cliënt Luisteren naar aankondigingen en instructies - kan instructies volgen over ingewikkeld nieuw arbeidsproces - kan beschrijvingen volgen van nieuwe procedures Luisteren naar TV, video en geluidsopname - kan uit een instructievideo opmaken hoe ingewikkelde apparaten werken - kan alle specifieke vakliteratuur tot in detail begrijpen - kan informatie verwerven m.b.t. vestigingseisen, bank- en verzekeringsinfo, wet- en regelgeving en ondernemingsvormen Instructies lezen - kan ieder installatievoorschrift en of handleiding goed begrijpen en op grond daarvan handelen Informatie uitwisselen - kan collega s uitleggen hoe de procedure van een nieuw project gaat worden - kan aan collega s gedetailleerd verslag uitbrengen van bijeenkomsten/ conferenties - kan aan collega s uit andere disciplines (huisarts, pedicure) de redenen voor doorverwijzing beargumenteren - kan functioneringsgesprekken en conflictoplossende gesprekken met collega s voeren B2 Luisteren als lid van een live publiek - kan lezingen over nieuwe behandelmethoden en apparaten volgen Luisteren naar aankondigingen en instructies - kan trainingen en scholingen volgen over gebruik van nieuwe producten en apparaten Correspondentie - kan brieven van klanten, opdrachtgevers en relaties lezen - kan brieven en brochures van de Kamer van Koophandel en belastingdienst lezen Oriënterend lezen - kan polissen van zorgverzekeraars lezen Lezen om informatie op te doen - kan contracten lezen Voorbeeld: arbeidscontract, onderhoudscontracten en koop- en leasecontracten - kan vakbladen lezen Voorbeeld: Cosmetique, Esthetique, De Schoonheidsspecialist - kan voorschriften lezen Voorbeeld: Code van de schoonheidsspecialist Instructies lezen - kan handleidingen lezen van technische en elektronische apparaten Informele gesprekken - kan tijdens de pauze met collega s gesprekken over zakelijk onderwerpen voeren Voorbeeld: arbeidsvoorwaarden, trainingsavonden - kan cliënt ontvangen en wensen en verwachtingen inventariseren - kan cliënt vragen of hij/zij tevreden is over een eventuele vorige behandeling Bijeenkomsten en vergaderingen - kan deelnemen aan werkoverleg - kan deelnemen aan formele branchegerichte discussies. Voorbeeld: werkoverleg, werkverdeling, taakverdeling, veiligheid, vakregelingen arbeidsomstandigheden, regiovergaderingen - kan verbeteringen aanbrengen: doet concrete, beargumenteerde voorstellen voor het opstellen of aanpassen van voorschriften Voorbeeld: op het gebied van kwaliteit, veiligheid, milieu en arbeidsomstandigheden Zaken regelen - kan informatie bij leveranciers, vertegenwoordigers, brancheorganisatie, Kamer van Koophandel aanvragen Monologen - kan aan een sollicitatie commissie een gedetailleerde beschrijving geven van opleiding- en werkervaring - kan beschrijving geven van een conflict - kan collega s van een ander vakgebied overtuigen van een te kiezen werkwijze Een publiek toespreken - kan nieuwe regelingen uitleggen aan een groep collega s - kan voorstellen of plannen in detail presenteren - kan medewerkers instructie geven over nieuwe apparaten en methodieken - kan voorlichting geven over de inhoud van het beroep aan een Correspondentie - kan onderbouwde gedetailleerde brieven schrijven Voorbeeld: aanvraag patiëntendossier aan collega uit andere discipline, sollicitatie brief, antwoordbrief aan sollicitant, aan leveranciers over bepaalde producten en apparatuur, klachtenbrief over disfunctionerende apparatuur, door verwijzingsbrief i.v.m. contra-indicaties Aantekeningen, berichten, formulieren - kan tijdens een lezing over een specialistisch onderwerp aantekeningen maken op hoofdlijnen - kan specifieke en gedetailleerde intakeformulieren invullen - kan belastingformulieren invullen - kan bij een leverancier een bestelling plaatsen en een klacht formuleren over de traagheid van de levering/foutieve ontvangst - kan overleggen om reparaties en serviceonderhoud te laten uitvoeren breder publiek Voorbeeld: aan scholen (MBO+ HBO), andere disciplines Verslagen en rapporten - kan een persoonlijke reactie schrijven op voorstel van de werkgever/directie - kan rapporten schrijven over de Voorbeeld: telefoongesprekken met cliënten, leveranciers en zorgverzekeraars (toestand) werking van een product - kan verslag doen van een intake van een cliënt - kan adviezen schrijven met betrekking tot de aanschaf van artikelen MBO taalprofielen.indd :25:59

11 Branchetaalprofiel Schoonheidsverzorging (vervolg) Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven Informatie uitwisselen Vrij schrijven - kan op een methodische wijze vragen stellen aan de cliënt - kan artikelen over een specialistisch - kan cliënt informeren en overlegt in begrijpelijke taal en op onderwerp binnen het vakgebied het juiste moment over het behandelplan en de voortgang voor een vaktijdschrift schrijven van de behandeling - kan wervende teksten schrijven. - kan cliënt informeren over de werking van de apparatuur en Voorbeeld: een speciale actie onder de de effecten op de huid aandacht van cliënten brengen - kan duidelijk informatie verstrekken aan cliënten over - kan advertenties opstellen en eigenschappen en toepassingsmogelijkheden van de plaatsen producten en diensten Voorbeeld: personeelsadvertentie - kan de werking van diverse producten uitleggen aan cliënt - kan verkoop-/adviesgesprekken voeren - kan resultaat van behandeling en samenwerking met collega s evalueren Voorbeeld: diagnose- en adviesgesprek, verkoopgesprek, evaluatiegesprek, functioneringsgesprek, feedback geven/krijgen B1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan - kan pauzegesprekken tussen collega s volgen - kan gesprekken tussen cliënt en collega volgen Voorbeeld: diagnose- of adviesgeprek Correspondentie lezen - kan klachtenbrief lezen - kan sollicitatiebrieven lezen - kan telefoonnotities lezen Informele gesprekken - kan met een collega een privégesprek voeren Voorbeeld: een gesprek tijdens de pauze Zaken regelen Monologen - kan beschrij ving geven van opleidings- en werkervaringen Voorbeeld: een sollicitatie gesprek - kan collega s overtuigen van een te Correspondentie - kan zakelijke brief schrijven. Voorbeeld: sollicitatiebrief, berichten, uitnodiging, klanten informeren, informatie aanvragen bij Luisteren als lid van een live publiek - kan productpresentaties volgen Lezen om informatie op te doen - kan formulieren lezen Voorbeeld: intakeformulieren, cliëntenkaart - kan productinformatie lezen - kan vakteksten lezen Voorbeeld: behandelplan - kan leveringsvoorwaarden lezen - kan vacatures lezen - kan overleggen wanneer producten geleverd worden Voorbeeld: met vertegenwoordigers/leveranciers - kan met cliënten (vervolg)afspraken maken kiezen werkwijze - kan in pauzegesprekken en werkoverleg eigen mening geven en standpunten beargumenteren over actuele kwesties Voorbeeld: over het nieuwe beleid, Arbo, milieu, arbeidsvoorwaarden - kan een cliënt beargumenteerd overtuigen om een bepaalde behan- leveranciers en instellingen Aantekeningen, berichten, formulieren - kan notities/berichten schrijven Voorbeeld: diverse formulieren, beautypass, intake formulier behandelingen, notitie/memo/agenda, afspraken noteren, berichten voor deling niet uit te laten voeren (contra- collega s indicaties) - kan feitelijk rapporteren aan de cliënt Voorbeeld: diagnose/advies over complicaties die zich tijdens de behandeling hebben voorgedaan Een publiek toespreken - kan informatie geven over het beroep Voorbeeld: op beroepen markten - kan informatie geven over producten en behandelingen Voorbeeld: tijdens beurzen - kan gedetailleerde productpresentaties geven aan vakgenoten MBO taalprofielen.indd :25:59

12 Branchetaalprofiel Voetverzorging Medisch Pedicure (niveau 4) Pedicure (niveau 3) Opmerking: Het kwalificatiedossier Voetverzorging geeft B1 aan voor gesprekken voeren voor Medisch Pedicure niveau 4. Dit is te laag gezien de talige activiteiten in het kwalificatiedossier en ook is het niet in overeenstemming met de andere branchtaalprofielen en kwalificatiedossiers. In afwijking van het Concept kwalificatiedossier zijn in het branchetaalprofiel Voetverzorging de descriptoren voor gesprekken voeren Medisch Pedicure MBO-niveau 4 op niveau B2 geplaatst. Voor schrijven wordt in het kwalificatiedossier niveau B1 genoemd voor Medisch Pedicure niveau 4. Ook dat is gezien de talige activiteiten en de andere kwalificatiedossiers te laag. Om die redenen zijn de descriptoren voor schrijven Medisch Pedicure op niveau B2 geplaatst. Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven C1 Luisteren als lid van een live publiek Correspondentie - kan presentatie van werkgever volgen. - kan alle soorten brieven begrijpen Voorbeeld: de jaarcijfers Voorbeeld: antwoordbrief zorgverzekeraar over vergoeding behandeling - kan rechtszitting volgen m.b.t. een aanklacht aangespannen door een cliënt Oriënterend lezen - kan op internet snel inhoud en relevantie bepalen van een lijst van Luisteren naar aankondigingen en instructies publicaties op eigen vakgebied/opleiding - kan instructies volgen over een ingewikkeld nieuw arbeidsproces - kan beschrijvingen volgen van een nieuwe procedure Lezen om informatie op te doen - kan alle vakliteratuur op het eigen vakterrein begrijpen Voorbeeld: vaktijdschriften Podopost, Podosophia, Re-flexzone. Boeken: Voeten & diabetes, Richtlijnen NPD/CBO Diabetische voet - kan uit specifieke bronnen informatie halen Voorbeeld: vestigingseisen, bank- en verzekeringsinformatie, wet- en regelgeving en ondernemingsvormen Instructies lezen - kan richtlijnen lezen die zijn opgesteld door de ketenzorg (huisartsen, reumatologen, enz.) in samenwerking met zorgverzekeraars B2 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan - kan gesprekken volgen over een abstract en of onbekend onderwerp Voorbeelden: interdisciplinair overleg, verhitte discussies tijdens vergaderingen Luisteren als lid van een live publiek - kan presentaties op vakbeurzen, trainingen, cursussen en seminars goed volgen Luisteren naar aankondigingen en instructies - kan training/scholing volgen over gebruik van nieuwe producten en apparaten - kan instructie volgen over nieuwe procedure Luisteren naar TV, video en geluidsopnames - kan uit instructievideo opmaken hoe een ingewikkeld apparaat werkt Correspondentie - kan correspondentie met klanten, opdrachtgevers en relaties lezen - kan brieven/brochures van de Kamer van Koophandel en belastingdienst lezen Oriënterend lezen - kan polissen van zorgverzekeraars lezen - kan vakbladen lezen - kan snel relevante details vinden Voorbeeld: arbeidscontract, huurcontract Lezen om informatie op te doen - kan contracten lezen Voorbeeld: arbeidscontract, onderhoudscontracten, koop- en leasecontracten Instructies lezen - kan installatievoorschriften en of handleidingen goed begrijpen en op grond daarvan handelen Voorbeeld: technische en elektronische apparaten Zaken regelen - kan ondernemersplan toelichten bij Kamer van Koophandel, belastingdienst, accountant - kan overleg voeren met leveranciers over prijsafspraken, garanties, en onderhoud- en servicecontracten Informatie uitwisselen - kan collega s uitleggen hoe de procedure van een nieuw project gaat worden - kan aan collega s gedetailleerd verslag uitbrengen van een bijeenkomst/ conferentie - kan aan collega s uit andere disciplines (huisarts, pedicure) de redenen voor doorverwijzing beargumenteren - kan functioneringsgesprekken en conflictoplossende gesprekken met collega s voeren Monologen - kan in sollicitatiegesprek gedetailleerde beschrijving geven van opleidings- en werkervaring - kan cliënt specifieke en gedetailleerde uitleg geven over analyse- en behandelplan, met name t.a.v. contra-indicaties - kan collega (uit de eigen branche en uit de ketenzorg) overtuigen van een te kiezen werkwijze Een publiek toespreken - kan nieuwe behandel methode uitleggen aan een groep collega s - kan heldere presentatie over vakgebied geven Voorbeeld: tijdens ketenzorgbijeenkomsten (reumatologen, huisartsen, enz.), bijeenkomsten over de beroepspraktijkvorming Correspondentie - kan uitgebreide brief schrijven onderbouwd met argumenten Voorbeeld: aanvraag patiënten dossier aan collega uit andere discipline, een door verwijzingsbrief i.v.m. contraindicaties, een gedetailleerde brief aan ziektekosten verzekering i.v.m. vergoeding behandeling, een antwoordbrief aan sollicitant Aantekeningen, berichten, formulieren - kan tijdens een lezing over een specialistisch onderwerp aantekeningen maken op hoofdlijnen Verslagen en rapporten - kan persoonlijke reactie schrijven op voorstel van de werkgever/directie Vrij schrijven - kan artikel over een specialistisch onderwerp binnen het vakgebied voor een vaktijdschrift schrijven - kan wervende tekst schrijven Voorbeeld: speciale actie onder de aandacht van cliënten brengen MBO taalprofielen.indd :25:59

13 Branchetaalprofiel Voetverzorging (vervolg) Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven - kan voorstel of plan in detail presenteren Voorbeeld: ondernemersplan - kan voorlichting geven over de inhoud van het beroep aan een breder publiek Voorbeeld: aan scholen (MBO + HBO) B1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan - kan pauzegesprekken tussen collega s volgen - kan gesprekken tussen cliënt en collega volgen Voorbeeld: diagnose-/adviesgesprek Luisteren als lid van een live publiek - kan productpresentaties volgen Correspondentie lezen - kan klachtenbrief lezen - kan sollicitatiebrieven lezen - kan telefoonnotities lezen Oriënterend lezen - kan polissen van zorgverzekeraars lezen Lezen om informatie op te doen - kan formulieren lezen (intakeformulieren) - kan cliëntenkaart lezen - kan productinformatie lezen - kan vakteksten lezen (behandelplan) - kan leveringsvoorwaarden lezen - kan vacatures lezen Informele gesprekken - kan met collega s gesprekken over zakelijk onderwerpen voeren Voorbeeld: arbeidsvoorwaarden, trainingsavonden, over waarden en normen, arbeidsethiek, medisch-ethische kwesties - kan in discussies zijn/haar mening duidelijk verwoorden en commentaar leveren op de mening van een ander Voorbeeld: pauzegesprekken - kan cliënt ontvangen en wensen en verwachtingen inventariseren Bijeenkomsten en vergaderingen - kan deelnemen aan formele branchegerichte discussies Voorbeeld: werkoverleg, werkverdeling, taakverdeling, veiligheid, vakregelingen, arbeidsomstandigheden, regiovergaderingen Zaken regelen - kan informatie bij leveranciers, vertegenwoordigers, brancheorganisaties, Kamer van Koophandel aanvragen - kan bij leveranciers bestellingen plaatsen en klachten formuleren Monologen - kan standpunten en meningen geven Voorbeeld: werkoverleg - kan feitelijk rapporteren aan de cliënt Voorbeeld: diagnose/advies over complicaties die zich tijdens de behandeling hebben voorgedaan Een publiek toespreken - kan informatie geven over het beroep Voorbeeld: beroepenmarkten - kan informatie geven over producten en behandelingen Voorbeeld: tijdens beurzen Correspondentie - kan een brief schrijven onderbouwd met argumenten Voorbeeld: een gedetailleerde sollicitatiebrief, een brief aan (een instelling) leveranciers om informatie aan te vragen over producten en apparatuur, klachtenbrief over disfunctionerende apparatuur Aantekeningen, berichten, formulieren - kan korte boodschap noteren Voorbeeld: berichten, notities in afsprakenboek - kan specifieke en gedetailleerde intakeformulieren invullen - kan belastingformulieren invullen Informatie uitwisselen Verslagen en rapporten - kan de cliënt informeren en overlegt in begrijpelijke taal en op het juiste - kan rapport schrijven over het effect moment over het behandelplan en de voortgang van de behandeling van een behandeling - kan de cliënt informeren over de werking van apparatuur - kan verslag doen van een intake van - kan duidelijke informatie verstrekken aan de cliënt over eigenschappen een cliënt/sollicitant en toepassingsmogelijkheden van producten en diensten - kan advies schrijven met betrekking - kan resultaat van behandeling en samenwerking met collega s evalueren tot de aanschaf van producten/ apparaten Voorbeeld: diagnose- en adviesgesprek, verkoopgesprek, evaluatiegesprek, functioneringsgesprek, feedbackgesprek MBO taalprofielen.indd :26:00

14 Bijlage 1 Taalprofielen in het brondocument Leren, Loopbaan, Burgerschap O = niveaus in het kwalificatiedossier Kappen/Haarverzorging (eerste generatie) Y = niveaus in het kwalificatiedossier Schoonheidsverzorging (eerste generatie) X = niveaus in het kwalificatiedossier Voetverzorging (concept) De blauw gearceerde cellen geven aan welk niveau vereist is volgens het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap. Mbo niveau 2 (minimaal te bereiken niveau voor Nederlands) Niveau Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven C2 C1 B2 B1 O O O A2 O O A1 Mbo niveau 3 (minimaal te bereiken niveau voor Nederlands) Niveau Luisteren Lezen Gesprekken Spreken Schrijven voeren C2 C1 B2 O X Y O X Y O Y X B1 X O Y O X Y A2 A1 Mbo niveau 4 (minimaal te bereiken niveau voor Nederlands) Niveau Luisteren Lezen Gesprekken Spreken Schrijven voeren C2 C1 X Y X Y B2 Y X Y Y B1 X X A2 A MBO taalprofielen.indd :26:03

15 Bijlage 2 Talige activiteiten Kwalificatiedossier Kappen/Haarverzorging Kwalificatie Junior Kapper (JK) Niveau 2 Kwalificatie Kapper (K) Niveau 3 Het kwalificatiedossier Kapper en Junior Kapper laat zien dat de volgende talige activiteiten uitgevoerd kunnen worden: Talige activiteiten JK K 1 Ontvangt klanten X X 2 Informeert klanten over te gebruiken technieken en methoden X X 3 Inventariseert wensen en verwachtingen van de klant X X 4 Adviseert klanten X X 5 Verkoopt producten en diensten X X 6 Communiceert tijdens werkzaamheden X X 7 Stelt vragen om relevante informatie te achterhalen X X 8 Informeert of de klant tevreden is X X 9 Vertaalt wat hij ziet in een kapsel X X 10 Spreekt helder en duidelijk X X 11 Brengt de boodschap duidelijk over X X 12 Vat samen wat anderen zeggen X X 13 Deelt relevante informatie tijdig mee X X 14 Stemt relevante informatie op anderen af X X 15 Vraagt of de informatie begrepen is X X 16 Stemt de manier van communicatie op de klant af X X 17 Informeert over de verschillende mogelijkheden van de klant uitgaande van diens X X situatie en wensen 18 Stelt vragen ter verduidelijking X X 19 Adviseert de klant over het onderhoud van het kapsel X X 20 Maakt werkafspraken met collega s X 21 Vraagt om feedback van collega s X X 22 Neemt actief deel aan werkoverleg X X 23 Deelt kennis en ervaring X X 24 Leest vakliteratuur X X 25 Informeert regelmatig in- en extern naar nieuwe ontwikkelingen X X 26 Maakt een afspraak voor de volgende behandeling X X 27 Neemt op correcte wijze de telefoon op X X 28 Stelt vacatures op en voert sollicitatiegesprekken met potentiële werknemers X 29 Stelt gerichte vragen en verstrekt relevante gegevens over het bedrijf aan de sollicitant X 30 Geeft duidelijke instructies over uit te voeren taken X 31 Motiveert personeel, geeft positieve feedback en ruimte voor initiatieven X 32 Voert formele (functionerings)gesprekken, bespreekt vaardigheid en samenwerking X 33 Bespreekt wensen, verwachtingen en mogelijkheden t.a.v. de begeleiding X 34 Instrueert, ondersteunt en faciliteert de nieuwe en/of lerende medewerker X 35 Handelt klachten op correcte wijze af X MBO taalprofielen.indd :26:06

16 Talige activiteiten Schoonheidsverzorging Kwalificatie Schoonheidsspecialiste (SP) niveau 3 Kwalificatie Allround Schoonheidsspecialiste (ASP) niveau 4 Het kwalificatiedossier Schoonheidsspecialiste laat zien dat de volgende talige activiteiten uitgevoerd kunnen worden: Talige activiteiten SP ASP 1 Ontvangt cliënten X X 2 Peilt de tevredenheid over de voorafgaande dienstverlening en de gebruikte producten X X 3 Inventariseert de wensen en verwachtingen van de cliënt X X 4 Kan op methodische wijze vragen en doorvragen X X 5 Informeert naar gezondheidsstatus van de cliënt en vaststellen van contra-indicaties X X 6 Verwijst door naar andere disciplines X X 7 Reageert op verbale en non-verbale signalen van de cliënt X X 8 Vraagt naar de wens en behoefte van de cliënt [zie 3] X X 9 Verstrekt informatie in begrijpelijke taal over het behandelplan X X 10 Verstrekt informatie in begrijpelijke taal over de voortgang en het resultaat van de behandeling X X 11 Verstrekt informatie over de werking en de eigenschappen van verschillende producten X X 12 Verstrekt informatie over de werking van de apparatuur en de effecten op de huid X X 13 Adviseert over producten en diensten X X 14 Rondt de behandeling af X X 15 Maakt vervolgafspraken en handelt transacties af X X 16 Verwerkt gegevens in de cliëntenadministratie X X 17 Past gesprekstechnieken toe afgestemd op de situatie van de cliënt X X 18 Communiceert om bij meningsverschillen tot overeenstemming te komen X X 19 Communiceert om klachten adequaat op te lossen X X 20 Informeert naar procedures, voorschriften en gebruiksaanwijzingen X X 21 Formuleert beargumenteerde verbetervoorstellen X X 22 Communiceert met collega s en leidinggevenden zodat het werk efficiënt verloopt X X 23 Neemt deel aan werkoverleg op constructieve wijze X X 24 Deelt kennis en ervaring in teamverband X X 25 Evalueert werkprocessen X X 26 Brengt keuzes en knelpunten ter sprake X X 27 Verstrekt en ontvangt feedback X X 28 Communiceert over problemen met collega s en leidinggevende X X 29 Reflecteert op het beroepsmatig handelen X X 30 Informeert naar nieuwe ontwikkelingen binnen de branche X X 31 Leest vakliteratuur X X 32 Verstrekt informatie over de werking van basisoliën en etherische oliën [nr. 11] X 33 Instrueert op welke wijze de cliënt de behandeling bij zichzelf kan toepassen X 34 Verstrekt informatie over de invloed van massage op huid en lichaam [nr. 10] X 35 Kan informatie inwinnen met betrekking tot vestigingsmogelijkheden, markt, financiën en wet- X en regelgeving bij de start van een onderneming 36 Kan informatie inwinnen over ondernemingsvormen X 37 Stelt een ondernemersplan op en formuleert bedrijfsdoelstellingen X 38 Kan aanmeldingsprocedures bij instanties invullen X 39 Kan advertenties opstellen en andere marketinginstrumenten benutten X 40 Promoot het bedrijf aan potentiële en bestaande klanten X 41 Start en onderhoudt contacten met leveranciers X 42 Kan informatie inwinnen en verstrekken via internet [nr. 29/30] X 43 Instrueert, coacht, motiveert en stimuleert [nieuwe] medewerkers, stagiaires m.b.t. bedrijfsmatige X processen zoals het gebruik van ICT-middelen, de werkzaamheden, de werkuitvoering 44 Voert ziekteverzuim- en terugkeergesprekken X 45 Kan sollicitatieprocedures opstellen en uitvoeren X 46 Voert gesprekken met [nieuwe] collega s, stagiaires: begeleidings-, functioneringsgesprekken, X conflictoplossende gesprekken 47 Stelt richtlijnen op gebied van veiligheid, milieu en arbeidsomstandigheden op X 48 Stelt richtlijnen op voor kwaliteitsverbetering X MBO taalprofielen.indd :26:07

17 Talige activiteiten Voetverzorging Kwalificatie Pedicure (P) niveau 3 Kwalificatie Medisch Pedicure (MP) niveau 4 Het kwalificatiedossier Pedicure [Concept jan. 2007] laat zien dat de volgende talige activiteiten uitgevoerd kunnen worden: Talige activiteiten P MP 1 Ontvangt cliënten en spreekt correct Nederlands X X 2 Inventariseert de wensen en verwachtingen van de cliënt X X 3 Communiceert op een discrete wijze die afgestemd is op de leeftijd, cultuur en het gedrag van X X de cliënt 4 Kan op methodische wijze vragen en doorvragen naar bijvoorbeeld klachten, ziektes en X X medicijngebruik 5 Informeert de cliënt met betrekking tot indicaties en contra-indicaties X X 6 Verstrekt informatie in begrijpelijke taal over de analyse en het behandelplan X X 7 Verstrekt informatie over de eigenschappen en toepassingsmogelijkheden van producten en X X diensten 8 Adviseert de cliënt over persoonlijke hygiëne, voetafwijkingen, aankoop van schoeisel, enz. X X 9 Informeert de cliënt in begrijpelijke taal over de voortgang en het resultaat van de behandeling X X en reageert op [non]verbale signalen 10 Informeert de cliënt op een begrijpelijke manier over de werking en effecten van de gebruikte X X apparatuur en/of instrumenten 11 Voert vaardig en correct een advies- en verkoopgesprek met betrekking tot producten en X X dienstverlening 12 Legt de resultaten van het voetonderzoek duidelijk vast, informeert de cliënt en ontvangt van X X en verwijst door naar andere disciplines [medisch pedicure, huisarts, specialist]. 13 Schrijft een rapportage t.b.v. ander disciplines X X 14 Noteert de onderzoeksresultaten, de behandeling en conclusies nauwkeurig in de X X cliëntenadministratie 15 Communiceert probleemoplossend bij wensen, vragen en klachten X X 16 Maakt een vervolgafspraak en handelt transacties af X X 17 Legt actief contact met cliëntengroepen en andere disciplines X 18 Verstrekt [preventieve] voorlichting tijdens bijeenkomsten X 19 Presentatie van vakkennis, woordgebruik is afgestemd op de doelgroep X 20 Kan de cliënt de voordelen en nadelen van een specialistische behandeltechniek uitleggen X 21 Kan informatie inwinnen met betrekking tot vestigingsmogelijkheden, markt, financiën en X wet- en regelgeving bij de start van een onderneming 22 Kan informatie inwinnen over ondernemingsvormen X 23 Stelt een ondernemersplan op en formuleert bedrijfsdoelstellingen X 24 Kan aanmeldingsprocedures bij instanties invullen X 25 Stelt een beleid vast voor de verschillende aandachtsgebieden van de onderneming passend X binnen de wettelijke kaders 26 Promoot het bedrijf bij bestaande en potentiële klanten X 27 Start en onderhoudt contacten met leveranciers X 28 Kan sollicitatieprocedures opstellen en uitvoeren [advertenties, profielomschrijving, X sollicitatiegesprek, arbeidsovereenkomst enz.] 29 Instrueert, coacht, motiveert en stimuleert [nieuwe] medewerkers, stagiaires m.b.t. X bedrijfsmatige processen 30 Voert gesprekken met [nieuwe] collega s, stagiaires: begeleidings- en functioneringsgesprekken, X conflictoplossende gesprekken 31 Voert ziekteverzuim- en terugkeergesprekken X 32 Informeert werknemers over richtlijnen op het gebied van kwaliteit, veiligheid, arbo en milieu X MBO taalprofielen.indd :26:07

18 Bijlage 3 Begrippenlijst Branchetaalprofielen Dit is de naam die de projectgroep Taalprofielen in de UV heeft gegeven aan de taalprofielen uit de kwalificatiedossiers toen die op basis van de taalvaardigheid in de branche geconcretiseerd waren. Brondocument De inhoud van een kwalificatiedossier is gebaseerd op de inhoud van vaste bronnen, dat wil zeggen beroeps(competentie)profielen en het document Leren, Loopbaan en Burgerschap. Beide documenten zijn brondocumenten. Can-do-statements Ten behoeve van een taalportfolio worden uit de descriptoren van het Raamwerk NT2 ik-kan-stellingen afgeleid. Voorbeeld: ik kan vragen beantwoorden over persoonlijke gegevens. Descriptoren De zes taalniveaus van het Raamwerk NT2 zijn uitgewerkt in niveau-omschrijvingen, descriptoren, zowel per niveau als per vaardigheid. Hieronder de algemene descriptor voor het niveau A1: Niveau A1 Kan vertrouwde dagelijkse uitdrukkingen en basiszinnen gericht op de bevrediging van concrete behoeften begrijpen en gebruiken. Kan zichzelf aan anderen voorstellen en kan vragen stellen en beantwoorden over persoonlijke gegevens zoals waar hij/zij woont, mensen die hij/zij kent en dingen die hij/zij bezit. Kan op een simpele wijze reageren, aangenomen dat de andere persoon langzaam en duidelijk praat en bereid is om te helpen. Kwalificatiedossier De op een gestandaardiseerde wijze beschreven collectie van kwalificaties. Een dossier met daarin opgenomen: - beeld van het beroep (deel A) - de kwalificaties (deel B) - uitwerking van de kwalificaties (deel C) - verantwoording (deel D) - beroepscompetentieprofielen - brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap N.B.: de laatste twee punten hoeven fysiek geen onderdeel van het dossier te vormen. Kwalificatiedossiers zijn te vinden op de site MBO taalprofielen.indd :26:11

19 Raamwerk NT2 Het Raamwerk NT2 is een bewerking voor Nederlands als tweede taal van het Common Euro- Taalprofiel Nederlands Een Taalprofiel Nederlands zoals te vinden in de meeste kwalificatiedossiers ziet er als volgt pean Framework of Reference for Languages, ofwel Europees Referentiekader (ERK). Het ERK is uit: een document van de Raad van Europa dat zes in Europa geldende taalniveaus omschrijft. Het gaat om zes te onderscheiden niveaus van taalvaardigheid in een vreemde taal voor verschillende schalen die geplaatst worden onder de vijf vaardigheden luisteren, lezen, gesprekken voeren, spreken en schrijven. Deze vaardigheden zijn weer verdeeld in subvaardigheden. Het ERK is een instrument om functionele taalvaardigheid in een taal te beschrijven o.a. om er C2 C1 Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven leertrajecten mee te ontwerpen. Niveau A1 is gemakkelijker dan A2. B2 B1 A B C A2 Beginnend taalgebruiker Onafhankelijk taalgebruiker Vaardig taalgebruiker A1 Kapper en Afrokapper (niveau 3) A1 A2 B1 B2 C1 C2 Het betekent dat de Kapper (en de Afrokapper) Nederlands voor de vijf vaardigheden beheerst Het Raamwerk NT2 is te downloaden vanaf de volgende site: op de niveaus zoals in het overzicht aangegeven. De taalbeschrijving niveaus A1 tot C2 zijn afkomstig uit het Raamwerk NT2. Taalassessments Binnen een georganiseerde setting worden reële taken uitgevoerd die taalgedrag uitlokken. Dat taalgedrag wordt volgens vooraf bepaalde afspraken beoordeeld. Een goed taalassessment lokt taalgedrag uit dat gerelateerd kan worden aan de (niveau)standaard (ERK). De assessment taak moet daar dus doelgericht voor ontworpen worden. Zie stalenboek Assessment NT2. Taalbeleid Taalbeleid omvat alle maatregelen die een school treft om op structurele en systematische wijze de taalvaardigheid van deelnemers te vergroten het onderwijs (taal)toegankelijker te maken Het zijn maatregelen binnen en buiten de les, maatregelen op het gebied van programmering, materiaal en didactiek. Ze zijn structureel, omdat het gaat om blijvende veranderingen in het onderwijs systematisch, omdat ze worden uitgevoerd volgens een vooraf vastgelegd plan Taalbeleid gaat over een strategische visie op de rol van taal in het onderwijs, in het beroep en in de maatschappij onderwijsinhoudelijke vraagstukken: wat is er nodig om te werken aan de verbetering van taalvaardigheid van deelnemers? Hoe kan taal geleerd worden in een geïntegreerde context en hoe kan gewerkt worden aan het ontwikkelen van deelvaardigheden in een individuele aanpak? Bron: Folder Cinop Taal van struikelblok naar sleutel tot succes Taalportfolio Het taalportfolio is een hulpmiddel bij het leren en de deelnemer gebruikt het gedurende een langere tijd. Het bestaat uit een paspoort, een biografie, en een dossier. Het paspoort geeft een samenvattend overzicht van de taalkennis van de deelnemer, in de biografie documenteert de deelnemer wat hij aan talen geleerd heeft en het dossier bevat bewijsstukken hiervoor (werkstukken, producten, videobanden). Het taalportfolio is eigendom van de deelnemer MBO taalprofielen.indd :26:11

20 Bijlage 4 Niveau-descriptoren Raamwerk NT2 Luisteren A2 Kan zinnen en de meest frequente woorden begrijpen die betrekking hebben op gebieden die van direct persoonlijk belang zijn (bijvoorbeeld basisinformatie over zichzelf en zijn/haar familie, winkelen, plaatselijke omgeving, werk). Kan de belangrijkste punten in korte, duidelijke, eenvoudige boodschappen en aankondigingen volgen. B1 Kan de hoofdpunten begrijpen wanneer in duidelijk uitgesproken standaardtaal wordt gesproken over vertrouwde zaken die hij/zij regelmatig tegenkomt op zijn/haar werk, school, vrije tijd enz. Kan de hoofdpunten van veel radio- of tv-programma s over actuele zaken of over onderwerpen van persoonlijk of beroepsmatig belang begrijpen, wanneer er betrekkelijk langzaam en duidelijk gesproken wordt. B2 Kan een langer betoog en lezingen begrijpen en zelfs complexe redeneringen volgen, wanneer het onderwerp redelijk vertrouwd is. Kan de meeste nieuws- en actualiteitenprogramma s op de tv begrijpen. Kan het grootste deel van films in standaardtaal begrijpen. C1 Kan een langer betoog begrijpen, zelfs wanneer dit niet duidelijk gestructureerd is en wanneer relaties slechts impliciet zijn en niet expliciet worden aangegeven. Kan zonder al teveel inspanning tv-programma s en films begrijpen. Lezen A2 Kan korte, eenvoudige teksten lezen. Kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, menu s en dienstregelingen. Kan korte, eenvoudige, persoonlijke brieven begrijpen. B1 Kan artikelen en verslagen lezen die betrekking hebben op eigentijdse problemen, waarbij de schrijvers een bijzondere attitude of standpunt innemen. Kan eigentijds literair proza begrijpen. B2 Kan artikelen en verslagen lezen die betrekking hebben op eigentijdse problemen, waarbij de schrijvers een bijzondere attitude of standpunt innemen. Kan eigentijds literair proza begrijpen. C1 Kan lange en complexe feitelijke en literaire teksten begrijpen en het gebruik van verschillende stijlen onderkennen. Kan specialistische artikelen en lange technische instructies begrijpen, zelfs wanneer deze geen betrekking hebben op het eigen terrein. Gesprekken voeren A2 Kan communiceren over eenvoudige en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling van informatie over vertrouwde onderwerpen en activiteiten betreffen. Kan zeer korte sociale gesprekken aan, alhoewel hij/zij gewoonlijk niet voldoende begrijpt om het gesprek zelfstandig gaande te houden. B1 Kan onvoorbereid deelnemen aan een gesprek over onderwerpen die vertrouwd zijn, of zijn/haar persoonlijke belangstelling hebben of die betrekking hebben op het dagelijks leven, bijvoorbeeld familie, hobby s, werk, reizen en actuele gebeurtenissen MBO taalprofielen.indd :26:13