Werkvloer. De ondernemingsraad: vragen en adviezen. In dit nummer o.a.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkvloer. De ondernemingsraad: vragen en adviezen. In dit nummer o.a."

Transcriptie

1 Voor medewerkers in de diervoederindustrie nummer 18 jaargang 6 november 2008 Werkvloer De ondernemingsraad: In dit nummer o.a. vragen en adviezen De OR 1 Schipper 5 Cursus 7 Column 8 I eder bedrijf heeft in principe recht op een OR, maar vanaf 50 personeelsleden is een organisatie verplicht om er één te hebben. Een ondernemingsraad wordt door middel van verkiezingen onder personeelsleden gekozen en bestaat uit minimaal vijf leden. Deze raad voert namens het personeel overleg met de bestuurders van de onderneming. Dat overleg kan bijvoorbeeld over fusies, arbeidsomstandigheden, werktijden of een fietsenplan gaan. Maar ook over gedwongen ontslagen. Het management van een bedrijf kan naar de mening van de OR vragen en krijgt dan een niet bindend advies over hoe de ondernemingsraad vindt dat er gehandeld moet worden. OR en directie in overleg bij Vitelia (Vervolg op pagina 2) Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november

2 In andere situaties moet de OR instemmen met beslissingen van het management voordat deze doorgevoerd mogen worden. Een OR is dus eigenlijk een spreekbuis en toetssteen in één. Door de toegenomen medezeggenschap en inspraak van de werknemer vormt het een waardevolle toevoeging voor iedere onderneming. Het opzetten van een OR lijkt moeilijker dan het is. Hoewel het niet in een week gebeurd is, is het met wat hulp prima te doen. In dit artikel laten we de voorzitters van de lang bestaande OR van Agerland en de kakelverse OR van Vitelia aan het woord. Wassenberg en Versteegen Jac Wassenberg is voorzitter van de OR van Agerland. Dit bedrijf verkoopt land- en tuinbouwartikelen zoals meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast vallen er acht Boerenbond - trots zijn op haar ondernemingsraad. Lachend vertelt de verse voorzitter: Het heeft heel wat telefoontjes gekost. De meest simpele vragen hebben we gesteld. FNV-ers Ouwehand en Pollman wezen op wat moeilijke punten en artikelen waarop een OR moest letten. We leerden zelfs zakelijke brieven schrijven, overleggen en hoe een rapportage eruit moet zien. Alles hebben we geleerd. Wat is het voordeel van een OR? Versteegen: In een OR gaat het niet om een individu, maar om het hele personeelsbestand. Iedereen profiteert ervan. Met onze fusie kreeg iedereen een nieuw contract, niemand mocht erop achteruitgaan. Een lastige situatie, want wie staat er te springen om een nieuw contract als het oude prima bevalt? Je weet immers wat je hebt en niet wat je krijgt. Toch is dat ook goed gegaan: Iedereen valt nu onder de CAO Graan en oude regelingen zijn opgenomen in Wassenberg: "Een ondernemingsraad zorgt voor het bedrijf én het personeel." winkels onder de organisatie van Agerland. Samen hebben ze ongeveer 160 medewerkers. CeHaVe landbouwbelang is het moederbedrijf en telt ongeveer 5500 Nederlandse leden. Naast de OR is Wassenberg ook voorzitter van de Centrale Onderneming Raad (COR) van CeHaVe Land - bouw belang. Met zijn vijftien jaar ondernemingsraadervaring is hij natuurlijk de geknipte persoon om advies te vragen. Geert Versteegen is planner en werkt 23 jaar bij het bedrijf dat sinds kort Vitelia heet. Begin 2007 werd de ondernemingsraad opgezet, omdat er een fusie tussen Boerenbond Ysselsteyn en SaWeCo aan zat te komen en het Jac Wassenberg personeelsbestand flink toe zou nemen. De vijf verschillende afdelingen van het bedrijf moesten allemaal vertegenwoordigd worden in de raad. Dat was even zoeken, vertelt Versteeg. Goed zoeken naar mensen die weten wat zich in het bedrijf afspeelt en bereid zijn zich daarvoor in te zetten. Niet iedereen stond te popelen om in het bestuur te gaan, want wat hield zo n functie eigenlijk in? We hadden niet het flauwste idee, herinnert Versteegen zich. Daarom kregen ze hulp van FNV Bondgenoten en dankzij hard werken kan Vitelia tegenwoordig het nieuwe contract. Iedereen is nu tevreden. Wassenberg: Een onderne - mings raad zorgt voor het bedrijf én het personeel. Een OR is er niet op gericht om het bedrijfsproces te frustreren, integendeel. Soms moeten er dikke, pijnlijke knopen doorgehakt worden. Gedwongen ontslagen bijvoorbeeld. Dat hoort er soms bij en is verre van leuk voor de werk nemers. Maar als dat nodig is om het bedrijf weer gezond te maken, dan moet dat gebeuren. Pleisters plakken heeft geen zin. Ik besef dat het nemen van zulke grote beslissingen pas kan als er meer ervaring in huis is. Toen ik jaren geleden begon, keek ik anders tegen dit soort zware beslissingen aan. Het is ook ons belang dat iedereen te - vreden aan het werk is en dat dat zo blijft. Aan welke kwaliteiten moet een OR-lid voldoen? Als lid heb je volgens Wassenberg geen specifieke kwaliteiten nodig, al is gezond verstand natuurlijk handig en komt mondigheid ook goed van pas. Toch is een heel bestuur met mondige mensen niet nodig, de raad moet immers een afspiegeling van het bedrijf 2 Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november 2008

3 zijn. Wat volgens Wassenberg wel van belang is, is dat je bereid bent om je in te zetten. Ik verwacht van een lid dat hij de stukken gelezen heeft voor de vergadering, zodat hij weet waarover hij praat. Wassenberg is van mening dat je alleen zo goed kunt functioneren, je bent tenslotte aanspreekpunt voor collega s. Dat lezen van de stukken valt mee, het komt neer op zo n twintig pagina s per maand, voegt hij er aan toe. Lijdt het gewone werk niet onder de werkzaamheden voor de raad? Als het goed is, vermindert door toetreding in de OR de werklast of het aantal uren dat aan het gewone werk besteed wordt. Wassenberg: Het is soms best een drukke baan, maar mijn werkgever geeft mij het aantal uren dat ik nodig heb voor de OR. Hij vindt het belangrijk dat de functie vervuld wordt en is daarom Gouden tips en adviezen? Versteegen: Neem contact op met mensen die verstand hebben van het opzetten van een OR. Het wiel opnieuw uitvinden is niet nodig, er is zoveel expertise en ervaring te vinden. Wij hebben zoals gezegd veel hulp van de vakbond gekregen. Wat ook hielp is, de grote inzet vanuit ons eigen bedrijf. Ik heb alleen Mavo gedaan en nu ben ik voorzitter van de OR. Het was daarom voor mij best lastig, ik wist niet hoe ik nette brieven moest schrijven, laat staan onderhandelen of zakelijk communiceren. Dankzij de hulp gaat dat nu stukken beter. Wassenberg: Een beginnende OR heeft het soms moeilijk, het is een kwestie van doorzetten. De directie moet meewerken en je moet werknemers vinden die zich verkiesbaar stellen. Het vestigen van de OR gaat gestaag en na een paar jaar word je mondiger. Bedenk dat een OR nooit mag worden afgerekend op wat zij zegt, Versteegen: "In een OR gaat het niet om een individu, maar om het hele personeelsbestand. Iedereen profiteert ervan." bereid te investeren. De wet schrijft dat ieder OR-lid per jaar in ieder geval zestig uur aan de medezeggenschapsfunctie mag besteden. Daaronder vallen vergaderingen, voorbereiding en scholing. Versteegen was in het eerste jaar veel meer uren kwijt, maar in overleg met de directie van Vitelia kreeg hij alle uren vergoed. Valkuilen? Versteegen: Wij hadden zo weinig ervaring, dat we nog niet volwaardig konden functioneren als OR. Wij hadden voor het overleg voor de contracten bijvoorbeeld best meer tijd willen nemen. Doordat we zo onervaren waren, Geert Verstegen hebben we onze adviezen binnen een paar weken uitgebracht. Veel te snel, we hadden er achteraf gezien liever een paar maanden voor gehad. Ervaring is wat mij betreft het sleutelwoord voor een goed lopende medezeggenschap. Wassenberg: Routine is gevaarlijk, want je kunt je scherpte verliezen. Daarom streven wij ernaar om eenderde van de OR elke vier jaar te wisselen, vers bloed werkt verrijkend en stimulerend. maar zij kan wel goed nadenken voordat ze iets zegt. We zitten natuurlijk niet in de kroeg. Daarmee wil ik overigens niet zeggen dat er niets spontaans gezegd kan worden, maar er moet beslist een zekere mate van professionaliteit zijn. Nog een advies van de ervaren Wassenberg: Zorg dat je kennis hebt van de Wet op de Onder - nemingsraden (WOR). Die kennis krijg je via de vakbonden, maar staat ook op Internet. Wat een beter idee is: ga met zijn allen op cursus. Je hebt vijf dagen per jaar recht op scholing, maak daar gebruik van. Wellicht is het zelfs nodig om een vergadering door een cursusleider te laten voorzitten als je nog niet weet hoe het werkt. Het is reuze praktisch als je kunt oordelen of iets met instemmingrecht of adviesrecht moet gaan. Zorg daarom dat je de basiskennis hebt, zodat je een bestuurder kunt aanspreken op wat hij zegt. Een beginnende OR geeft daarmee een signaal af: wij weten waar we het over hebben. Schaam je niet als je iets niet weet. Je hoeft echt niet alles uit je hoofd te weten. Maar bijt door, je wordt er zoveel wijzer van! Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november

4 Wetens(W)aardig Ondernemingsraden: wat & hoe? Wat is een ondernemingsraad nou precies? Een ondernemingsraad (afgekort OR) be - staat uit een paar werk nemers die door middel van verkiezingen gekozen zijn. Zij voeren namens alle werknemers van het bedrijf overleg met het bestuur van de organisatie. Om goed mee te kunnen praten, volgt de OR het beleid van de onder - neming op de voet. Alleen zo blijft de raad op de hoogte. Als het nodig is, kan de OR het beleid van de werk gever beïnvloeden. Om dat te kunnen doen, heeft de OR vier verschillende gereedschappen. Het overlegrecht De OR heeft het recht overleg te voeren met de werkgever over 'aangelegenheden betreffende de onderneming'. De werkgever is verplicht hieraan mee te werken. Het adviesrecht Een heel krachtig recht voor iedere ondernemingsraad. Want voor besluiten die be - langrijke gevolgen hebben voor de onderneming (bijvoorbeeld over de financiën) is de ondernemer verplicht om advies in te winnen bij de OR. De ondernemer moet het advies serieus meewegen in de besluit - vorming. Het instemmingrecht Nog een belangrijk recht: Voor besluiten die bijvoorbeeld over werktijden of arbeidsomstandigheden gaan (de zogenaamde per - sonele regelingen) heeft de ondernemer instemming van de OR nodig. Als de OR niet instemt met het voorstel en de ondernemer wil toch zijn besluit uitvoeren, wordt er een gerechtelijke procedure gestart. Het initiatiefrecht De OR kan de ondernemer voorstellen doen over zaken die de onderneming betreffen. Dit recht wordt minder vaak gebruik dan de eerste drie. Deze rechten staan uitgebreid beschreven in de WOR (Wet op de ondernemingsraden). OR-leden hoeven deze wet niet uit hun hoofd te kennen! Wanneer start je een OR? Elk Nederlands bedrijf met meer dan vijftig werknemers, is verplicht een OR te hebben. Maar ook bij bedrijven met minder personeelsleden is het mogelijk om een raad op te zetten. Voorwaarde is dat de directie met de oprichting akkoord gaat. Meestal heeft een bedrijf met minder dan 50 werknemers een personeelsvertegenwoordiging. Deze vertegenwoordiging zorgt dan voor de medezeggenschap. En hoe start je een OR? Volgens de Wet op de Ondernemingsraden ligt de verplichting voor de oprichting van een OR bij de directie van het bedrijf. Stap daarom eerst naar de directie, of neem met andere werknemers de eerste stappen voor het opzetten van een OR. De vakbonden hebben bruikbare adviezen. Hoe krijg ik hulp van een vakbond? Leden van FNV of CNV hebben recht op ondersteuning bij het opzetten van een OR. Maar ook als er al een OR is, kunt u met uw vragen aankloppen. Zo organiseert FNV Bondgenoten cursussen waar de OR kennis kan worden bijgespijkerd. Maar je kunt ook leren vergaderen of leren hoe je goed communiceert met de achterban : de werknemers die niet in de OR zitten. Als de nood hoog is, is er een vakbondsbestuurder die hulp kan bieden bij lastige adviezen en juist vernieuwende initiatieven. Zij hebben immers een jarenlange OR ervaring. Ook brengen zij ondernemingsraden samen zodat de valkuilen maar ook de beste tips op OR gebied gedeeld worden. Websites: Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november 2008

5 Werkvloer beroep: schipper D Pieter Lagerweij: De vrijheid: dat is het mooist e wind om je hoofd, niemand die op je vingers kijkt en het feit dat je voor alles zelf verantwoordelijk bent. Je eigen schip en je eigen agenda. Heerlijk vind ik dat. Pieter Lagerweij is schipper op zijn 80 meter lange droge ladingschip dat De Passage heet. Vanuit de zeehavens in Rotterdam, Amsterdam en Gent vaart hij wekelijks naar Duits land of het Nederlandse achterland. Een enkele reis duurt gemiddeld anderhalve dag. Met de terugreis, het laden en lossen en de wachttijden erbij is de werkweek van Lagerweij meer dan gevuld. Op die manier kan hij in de weekenden thuis zijn bij zijn vrouw en drie kinderen, in Maasbracht in Limburg. Dat hij vaak thuis is betekent veel voor hem. Ik vaar daarom meestal naar bestemmingen die op slechts anderhalf uur rijden van Maasbracht af liggen. Dat betekent dat, als ik lang moet wachten, gewoon even naar huis kan. De auto staat achterop het dek, die takel ik er zo vanaf en dan ben ik al bijna thuis. En door de opkomst van internet en goedkope mobiele telefonie ben ik tijdens mijn werk goed bereikbaar. Prima geregeld dus, verklaart hij tevreden in zijn stuurhut in een haventje bij Zaltbommel. Omdat er op zo n groot schip met minstens twee personen gevaren moet worden, neemt Lager weij een ma troos mee. Hij werkt nu met Nelu die zeven dagen per week be schikbaar is en hem helpt met alle klusjes. Ik kan niet zonder hem en hij kan niet zonder mij verklaart de schipper nuchter. Dankzij hem heb ik veel vrijheid. Er is veel onderhoud aan zo n schip, dat kun je niet alleen. Schuren en schilderen is eindeloos werk. Als je vooraan klaar bent, kun je achteraan alweer overnieuw beginnen. De Passage ( mijn vrouw en ik hebben samen de VOF. Zij is gek van de paardensport, vandaar de naam ) vervoert grondstoffen voor de mengvoederindustrie. Met name soja-achtige producten als sojaschroten en sojapellets. Producten die niet snel vergaan, want scheepvaart is niet de snelste vorm van vervoer: met zo n 15 kilo meter per uur vaart Lagerweij de binnenwateren door. Dat gaat inderdaad niet snel. Het is daardoor veel minder intensief dan autorijden. Maar toch moet ik me houden aan de vaartijdenwet. Die schrijft voor dat je na 14 uur varen verplicht acht uur rust moet houden. Zijn schip ( Zeg nooit boot. Een boot is een klein dingetje dus dit is overduidelijk een schip ) heeft twee enorme laadruimen die samen goed zijn voor het vervoer van 1500 ton grondstoffen. Dat staat gelijk aan 50 volgeladen vrachtauto s. Dat lijkt veel, maar dit is eigenlijk nog een redelijk klein schip verklaart Lagerweij nuchter terwijl hij wijst op een langsvarend kolenschip op de Waal: Die reus kan wel zes keer zoveel vervoeren. Lagerweij staat onder contract bij De Schuttergroep, een bedrijf dat voor hem de vaarklussen regelt. Dat is prettig, want je bent ver - zekerd van werk. Op die manier hoeven we ons over de inkomsten geen zorgen te maken. Daardoor creëer ik wat vastigheid voor mijn gezin. Hij is heel tevreden met het werk dat hij nu heeft, maar het liefst zou hij zelf alle opdrachten binnenslepen. Bellen, regelen en onderhandelen over de prijs; als hij geen gezin zou hebben zou hij kiezen voor nog meer vrijheid: langere reizen naar verre bestemmingen. Zolang de kinderen klein zijn doet hij dat niet, want het is een harde wereld. Als je concurrent voor een dubbeltje per ton minder vaart, is de opdracht voor hem. Met de opkomst van de Oostbloklanden hebben we er veel goedkope schippers bij ge - kregen, het is echt een prijsvechterswereld geworden. Toch is Lagerweij blij dat hij vijftien jaar geleden de overstap maakte van de architectenwereld naar de scheepvaart. Ik heb altijd iets met grote schepen gehad. Daarom besloot ik mijn vaarbewijs te halen en een mooi schip te kopen. Het is prachtig werk. Wat het mooiste stuk is om te varen? De omgeving van Maasbracht. Het gevoel dat je bijna weer thuis bent. Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november

6 Reach wetgeving voor diervoederbedrijven met technische hulpstoffen of grondstoffen voor toevoegingsmiddelen. Op 1 juni 2007 trad een nieuwe Europese verordening in werking, genaamd REACH. REACH staat voor Registratie, Evaluatie en Autorisatie van Chemi caliën. De verordening wil mens en milieu beschermen door stoffen te be oordelen en toe te laten. Diervoeder en levensmiddelen vallen niet onder de reikwijdte van de verordening. Maar bedrijven die grondstoffen importeren of produceren voor toevoegingsmiddelen of technische hulpstoffen krijgen toch te maken met de verplichting tot (pre)registratie van deze stoffen. R EACH is een nieuwe Europese verordening die eerdere regels, zoals de Nederlandse Wet milieugevaarlijke stoffen, vervangt. Bijna alle bedrijven die met stof fen om gaan, krijgen met REACH te maken. Het be grip stoffen gaat daarbij verder dan al leen chemicaliën. Het gaat daarbij om stoffen, preparaten en stoffen in voorwerpen. De bedrijven krijgen de verantwoordelijkheid om de risico s van deze producten in kaart te brengen en zo nodig maatregelen te nemen om mens en milieu te be schermen. Dit geldt dus voor fabrikanten van stoffen en preparaten als verf en reinigingsmiddelen, maar ook voor im porteurs, distributeurs en professionele gebruikers. Denk aan schildersbedrijven, houtindustrie en pro ducenten van pro - ducten als inkt cartridges. Diervoederbedrijven die tech nische hulpstoffen gebruiken of grondstoffen voor toevoegingsmiddelen verwerken, kunnen ook met REACH te maken krijgen. Registratie en informatieverplichting De belangrijkste verplichting uit de REACHverordening is de (pre)registratie van stoffen door producenten/importeurs in de tweede helft van Daarnaast moeten gebruikers ook hun leveranciers informeren over de bedrijfsspecifieke toepassingen. Voor stoffen die onder REACH vallen geldt een informatieverplichting. Dit houdt in dat leveranciers van stoffen verplicht zijn om informatie te verstrekken over het nemen van beheersmaatregelen ten aanzien van de (chemische) veiligheid. Voor zover aan een stof helemaal geen chemische risico s zijn verbonden, zal gemakkelijk aan deze verplichting kunnen worden voldaan. Voor stoffen, die in het kader van REACH gevaarlijk zijn, is het verplicht om een veiligheidsinformatieblad te verstrekken. Concreet betekent dit dat bedrijven, die technische hulpstoffen en grondstoffen voor toevoegingsmiddelen in de handel brengen (import of productie), moeten voldoen aan de informatieverplichting en de registratieverplichting van REACH. Die importeur of producent is (mede)verant - woordelijk voor het registreren van de stof bij het nog op te richten Europees agentschap voor chemische stoffen in Helsinki. Bestaande stoffen moeten tussen 1 juni 2008 en 1 december 2008 worden gere - gistreerd. Stoffen die in deze periode niet worden aangemeld, mogen daarna in principe niet meer worden gebruikt. Gevolgen REACH voor de diervoeder - sector De gevolgen van REACH zijn voor de diervoedersector gering. Dit komt doordat chemische stoffen, voorzover deze in diervoeders worden toegepast, uitgesloten zijn van de registratieverplichting. Veel grondstoffen zijn bovendien niet als chemische stof aangemerkt en zijn dus helemaal uitgesloten. De enige uitzondering hierop kunnen be paalde technische hulpstoffen en grondstoffen voor toevoegingsmiddelen zijn. Het is van belang dat diervoederbedrijven, die technische hulpstoffen gebruiken of grondstoffen voor toevoegingsmiddelen afnemen, bij hun toeleveranciers informeren of deze stoffen worden geregistreerd. Wanneer dit niet tijdig gebeurd, kunnen deze niet meer beschikbaar zijn op de Europese markt. Meer informatie over REACH vindt u op De volledige tekst van de verordening vindt u onder _reach_wetgeving.pdf 6 Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november 2008

7 Cursus preventiemedewerker E lke organisatie met personeel (meer dan 1 fte) moet sinds 1 januari 2007 een preventiemedewerker in dienst hebben. Dit is in naleving van de verplichtingen uit de Arbeidsomstandig - hedenwet. De preventiemedewerker heeft onder andere als taak ondersteuning te verlenen bij de uitvoering van de Risico-Inven ta - risatie & -Evaluatie (RI&E). Daarnaast is hij/zij binnen de organisatie hét aanspreekpunt voor vragen en onduidelijkheden rondom de arbeidsomstandigheden in een organisatie. Bij organisaties met minder dan 26 werknemers in dienst, mag de werkgever zelf de Goed gereedschap draagt bij aan een veilige werkomgeving functie van preventiemedewerker op zich nemen. Voorwaarde hierbij is dat de werkgever dan over voldoende deskundigheid, middelen en ervaring beschikt om de functie van preventieme - dewerker goed te kunnen uitvoeren. Het Productschap Diervoeder organiseert samen met de vakbonden, speciaal voor bedrijven die nog geen preventiemedewerker hebben aangesteld of een preventiemedewerker in dienst hebben die nog over onvoldoende kennis beschikt, een branchespecifieke cursus. Aangezien de cursus zich niet alleen maar tot preventie - medewerkers richt, is hij ook uitermate geschikt voor bijvoorbeeld OR-leden. Tijdens de cursus word je op een eenvoudige wijze wegwijs gemaakt in de Arbowetgeving, het herkennen van gevaren, het beoordelen van risico s, het planmatig werken aan verbeteringen en het zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Na de afronding van deze training ben je in staat zelfstandig een RI&E uit te voeren en de belangrijkste risico s binnen jouw eigen organisatie te herkennen. Na afloop van de cursus ontvang je het certificaat Preventiemedewerker. De cursusdag is gepland voor 17 november Heb je interesse in deze cursus meld je dan aan via de website Voor vragen kun je contact opnemen met Manou van der Meulen van het Productschap Diervoeder. Telefoon: meulenmaa@hpa.agro.nl. PDV lanceert grondstoffenbank I n Nederland kennen we de Arbeids - om standig hedenwet (Arbo-wet). Deze zorgt ervoor dat de arbeidsomstan - dig heden bij alle werkgevers in Nederland, ongeacht het aantal werknemers, gelijkwaardig en veilig zijn. In deze Arbo-wet staan de EU-richtlijnen ATEX-95 en ATEX De ATEX-95 richt zich op apparaten en beveiligingssystemen. Het is de bedoeling deze te gebruiken op plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen. ATEX-137 richt zich op de verbetering van de gezondheidsbescherming en de veiligheid van werk - nemers. In het kader van ATEX-137 lanceert het Productschap Diervoeder binnenkort de grondstoffendatabank. Hierin staan de fy sische eigenschappen van de meest voor komende grondstoffen en producten. Tevens is een methodiek ontwikkeld om de explosieklasse van een mengsel te berekenen. Met name de inventarisatie van de fysische eigenschappen van de betrokken grondstoffen, bijproducten, tussenproducten, eindproducten en reststromen was niet goed uitvoerbaar omdat toeleveranciers onvoldoende in staat zijn om de benodigde gegevens aan te leveren. Deze grondstoffendatabank biedt nu hulp in deze. De Pro ductschappen Diervoeder en Akkerbouw hebben gezamenlijk de databank in één keer voor iedereen ontwikkeld, zodat niet ieder bedrijf het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Deze grondstoffendatabank levert bedrijven dan ook tijd- en kostenbesparing op. De databank is tot en met januari 2009 gratis te raadplegen via onder 'Arbeid/arbeidsomstandigheden'. Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november

8 Duurzame kansen Colofon Werkvloer is een gezamenlijke uitgave van CNV BedrijvenBond, FNV Bondgenoten en het Productschap Diervoeder. Deze uitgave verschijnt vier keer per jaar. D e wereld schut op zijn grondvesten. De wereldbevolking groeit van 6 miljard mensen nu naar 9 miljard mensen in Al deze mensen willen eten, wonen en recreëren. Wetenschappers waarschuwen dat we met onze uitstoot van broeikasgassen en het gebruik van zoet water de grenzen van de ecologische buffers van de aarde benaderen. De keerzijde is dat we nog nooit zoveel geïnvesteerd hebben in research & development. Wereldwijd werken onderzoekers aan revolutionaire innovaties om efficiënter en duurzamer te produceren en aangenamer te kunnen leven. Nieuwe producten en productieprocessen worden, mede door het internet, razendsnel verspreid en geïmplementeerd. Column Kortom: het is koffiedik kijken hoe de wereld er over een paar decennia uit zal zien. Eén ding staat vast: grote en ingrijpende veranderingen zullen elkaar steeds sneller opvolgen. Als verbindingschakel tussen de plantaardige en dierlijke voedselketens krijgen diervoederbedrijven volop met deze revoluties te maken. Met een gestructureerd beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) kunnen bedrijven in deze hectische tijd hun verankering in de samenleving versterken. Door potentiële knelpunten in de productieketen vroegtijdig te signaleren en proactief op te lossen hoeven overheden niet in te grijpen. Ondernemers blijven vrij om te ondernemen. Wetten, met in beton gegoten regels en bijbehorende administratieve lasten, worden zo voorkomen. Daarnaast biedt maatschappelijk verantwoord ondernemen ook kansen. Door als bedrijf actief meerwaarde te willen creëren, buiten de activiteiten die onmiddellijk zichtbaar zijn op jaarrekening, ontwikkel je een antenne voor nieuwe trends en ontwikkelingen. Bij veel grote spelers in de levensmiddelensector en de retail staan duurzaamheid en gezondheid hoog op de agenda. Kennis, ontwikkeld vanuit het MVO-beleid, die leidt tot inzichten voor praktische oplossingen voor duurzame ketens kan op termijn de positie in de markt versterken. En tot slot werkt een goed ingevuld MVObeleid inspirerend. Het levert nieuwe contacten op met onverwachte organisaties. En de bijdrage van een bedrijf aan het oplossen van actuele problemen wordt steeds belangrijker voor de motivatie van werknemers. Iedereen wil op verjaardagpartijtjes trots kunnen vertellen over zijn werk. Met name bij hoger opgeleiden die zoeken naar een baan wordt steeds vaker rekening gehouden met de maatschappelijke verantwoordelijkheid die een bedrijf neemt. Dat zijn de redenen waarom steeds meer bedrijven serieus werken aan hun MVObeleid. Niet enkel vanuit idealisme maar vooral om hun positie in samenleving en de markt te versterken en te verankeren. Kees-Jaap Hin Schuttelaar & Partners Redactie Manou van der Meulen, Hilde Harren, Erica de Bruin (PDV), Aranka Ouwehand (FNV Bondgenoten), Frans van de Veen (CNV BedrijvenBond), Sanne Blankena Teksten Sanne Blankena, Paulien van de Graaff (PDV) Column Kees-Jaap Hin (Schuttelaar & Partners) Foto s Fons van Bindsbergen Strip Oli4 Vormgeving Fons van Bindsbergen Drukwerk Deckers Snoeck N.V. Redactieadres Productschap Diervoeder T.a.v. Redactie Werkvloer Postbus LS Den Haag Adreswijzigingen: Reageren op Werkvloer? Wilt u reageren op Werkvloer? Dat kan. U kunt bellen, schrijven of mailen met commentaar, vragen en suggesties naar: Redactie Werkvloer werkvloer@hpa.agro.nl of FNV Bondgenoten: (Aranka Ouwehand) a.ouwehand@bg.fnv.nl CNV BedrijvenBond: (Frans van de Veen) f.veen@cnv.net U kunt Werkvloer ook in digitale vorm ontvangen. Stuur een mail naar de redactie van Werkvloer en de volgende editie wordt digitaal verstuurd. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Productschap Diervoeder. Suggesties en ideeën voor Werkvloer zijn van harte welkom. Neem dan wel tijdig contact op met de redactie. ISSN Werkvloer nummer 18 jaargang 6 november 2008

Veilig en gezond werken in de diervoederindustrie

Veilig en gezond werken in de diervoederindustrie Veilig en gezond werken in de diervoederindustrie Veilig en gezond werken in de diervoederindustrie Werk in de diervoedersector is niet altijd vrij van gevaren en risico s. Voor de veiligheid en gezondheid

Nadere informatie

Waar kies je voor? Colofon: Dit is een uitgave van de Centrale Ondernemingsraad van Unilever in Nederland

Waar kies je voor? Colofon: Dit is een uitgave van de Centrale Ondernemingsraad van Unilever in Nederland Waar kies je voor? We leven in een dynamische tijd. De wereldeconomie staat voor uitdagingen die in tientallen jaren niet zo groot zijn geweest. Ook het bedrijfsleven moet zich voortdurend aanpassen aan

Nadere informatie

Stappen tijdens een reorganisatieproces. Hoe gaat een reorganisatie in zijn werk?

Stappen tijdens een reorganisatieproces. Hoe gaat een reorganisatie in zijn werk? Stappen tijdens een reorganisatieproces Hoe gaat een reorganisatie in zijn werk? STAP 1 Het voornemen tot reorganisatie Iedere reorganisatie begint met het plan om te gaan reorganiseren. Dit plan komt

Nadere informatie

EEN LEVEN LANG LEREN

EEN LEVEN LANG LEREN EEN LEVEN LANG LEREN Martin van der Dong, 48 allround operator mengvoeder Agrifirm, Meppel Waarom ben je een EVC-traject gaan volgen? Wat was je motivatie? Mijn werkgever Agrifirm besloot om voor alle

Nadere informatie

Van start in de ondernemingsraad

Van start in de ondernemingsraad Van start in de ondernemingsraad Inleiding Dit stuk is een handreiking voor startende ondernemingsraden. De volgende onderwerpen komen aanbod: Na de verkiezingen Taakverdeling in de OR; Vaststellen van

Nadere informatie

Een bewonerscommissie opzetten, iets voor u?

Een bewonerscommissie opzetten, iets voor u? Een bewonerscommissie opzetten, iets voor u? Meedenken en meedoen Portaal wil graag dat u tevreden bent over uw woning en woonomgeving. Om dit goed te organiseren, is informatie over uw woonomgeving erg

Nadere informatie

Arbo en de rechten van de OR

Arbo en de rechten van de OR Arbo en de rechten van de OR In de Arbowet zijn verplichtingen voor de werkgever en plichten en rechten voor de werknemer vastgelegd. De achtergrondfilosofie van de Arbowet is eenvoudig: de werkgever moet

Nadere informatie

Aan de slag met de Stoffenmanager Schoonmaak. Zo werk je prettiger!

Aan de slag met de Stoffenmanager Schoonmaak. Zo werk je prettiger! Aan de slag met de Stoffenmanager Schoonmaak Zo werk je prettiger! Vooraf Schoonmakers werken dagelijks met allerlei schoonmaak- en onderhoudsmiddelen. Hierin zitten stoffen die schadelijk kunnen zijn

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Samenwerking OR met de preventiemedewerker is meer dan een wettelijk voorschrift.

Samenwerking OR met de preventiemedewerker is meer dan een wettelijk voorschrift. Samenwerking OR met de preventiemedewerker is meer dan een wettelijk voorschrift. Vrijwel alle organisaties hebben een preventiemedewerker, ook wel arbo-coordinator, manager Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM),

Nadere informatie

Werkoverleg werkt! Zo werk je prettiger! Werkoverleg, een aantal hulpmiddelen

Werkoverleg werkt! Zo werk je prettiger! Werkoverleg, een aantal hulpmiddelen Werkoverleg, een aantal hulpmiddelen Werkoverleg werkt! Opleidingsmodule Coachend Leidinggeven Tweedaagse cursus voor alle leidinggevenden: voorlieden, objectleiders en rayonleiders. De cursus wordt op

Nadere informatie

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS duurzame plaatsing van werknemers met autisme 1 Welkom bij toolbox AUTIPROOF WERKT Autiproof Werkt is een gereedschapskist met instrumenten die gebruikt kan worden bij

Nadere informatie

Samenvatting rapportage. Baan je toekomst: werken aan duurzame inzetbaarheid. Contractcatering

Samenvatting rapportage. Baan je toekomst: werken aan duurzame inzetbaarheid. Contractcatering Samenvatting rapportage Baan je toekomst: werken aan duurzame inzetbaarheid Contractcatering In samenwerking met: Rijnland Advies 1 Inleiding Even terugkijken.. De komende jaren verandert de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt

Nadere informatie

REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen. Informatie voor professionele gebruikers van stoffen

REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen. Informatie voor professionele gebruikers van stoffen REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie voor professionele gebruikers van stoffen REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie voor professionele gebruikers van stoffen 02 Wat

Nadere informatie

HANDLEIDING OPZETTEN BELEID TER VOORKOMING EN BESTRIJDING VAN ONGEWENST GEDRAG

HANDLEIDING OPZETTEN BELEID TER VOORKOMING EN BESTRIJDING VAN ONGEWENST GEDRAG HANDLEIDING OPZETTEN BELEID TER VOORKOMING EN BESTRIJDING VAN ONGEWENST GEDRAG INHOUD 0. ALGEMEEN 3 Wat is de bedoeling van het beleid voor ongewenst gedrag? 3 Voor wie? 3 Hoe pak je het aan? 3 1. MAATREGELEN

Nadere informatie

Email: ondernemingsraad@liante.nl

Email: ondernemingsraad@liante.nl Namens ondernemingsraad Zorggroep Liante, José Dillerop, secretaris Email: ondernemingsraad@liante.nl Pagina 16 Pagina Met trots presenteren wij het Jaarverslag van de Ondernemingsraad van Zorggroep Liante.

Nadere informatie

Meten en oplossen! Werkdrukinstrument voor de detailhandel

Meten en oplossen! Werkdrukinstrument voor de detailhandel Meten en oplossen! Werkdrukinstrument voor de detailhandel COLOFON Dit is een uitgave van de Commissie Sociale en Onderwijsaangelegenheden van het Hoofdbedrijfschap (HBD). Het HBD is een samenwerkingsverband

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Pagina 3

Inhoudsopgave. Pagina 3 Pagina Met trots presenteren wij het Jaarverslag van de Ondernemingsraad van Zorggroep Liante. In het jaarverslag krijgt u in vogelvlucht een indruk waar de ondernemingsraad in 2014 tijd en energie in

Nadere informatie

Coöperatief Vergaderen

Coöperatief Vergaderen Coöperatief Vergaderen Een complete aanpak voor actief vergaderen met betrokken deelnemers Dr. Spencer Kagan Met Betty de Jaeger en Dook Kopmels Inhoud Hoe dit boek tot stand kwam 4 Voorwoord 5 Hoofdstuk

Nadere informatie

Stem op een kandidaat van de OV-HbR!!

Stem op een kandidaat van de OV-HbR!! Naam: Belia van den Beukel Werkzaam als: Medewerker Financiële Transacties Bij de afdeling: CFC/ Financial Accounting Verkiesbaar in Kiesgroep: 1 Ik stel mij kandidaat, omdat ik de Ondernemingsraad belangrijk

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Ik ben. Eerlijk. Geduldig. Creatief. Gestructureerd. Communicatief. Geïnteresseerd. Geeft aandacht WWW.IKBENHARRIE.NL

Ik ben. Eerlijk. Geduldig. Creatief. Gestructureerd. Communicatief. Geïnteresseerd. Geeft aandacht WWW.IKBENHARRIE.NL Ik ben Geïnteresseerd Creatief WWW.IKBENHARRIE.NL Communicatief Geeft aandacht Eerlijk Gestructureerd Geduldig Harrie is ontwikkeld door CNV Jongeren en Vilans, met dank aan de support van UWV en Instituut

Nadere informatie

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor

Nadere informatie

Enquête stichting Parentes Zoetermeer

Enquête stichting Parentes Zoetermeer Enquête stichting Parentes Zoetermeer In de afgelopen weken hebt u de mogelijkheid gehad om d.m.v. onze enquête uw stem te laten horen over diverse punten die spelen binnen onze stichting Parentes. In

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk loont!

Vrijwilligerswerk loont! Vrijwilligerswerk loont! Informatie voor vrijwilligers van CNV Publieke Zaak Meedenken, meepraten en meedoen! Denkt u er wel eens aan om vrijwilligerswerk te gaan doen? Om iets extra s te betekenen voor

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

REACH Een introductie in de nieuwe EU-wetgeving voor chemische stoffen voor leveranciers van Akzo Nobel

REACH Een introductie in de nieuwe EU-wetgeving voor chemische stoffen voor leveranciers van Akzo Nobel REACH Een introductie in de nieuwe EU-wetgeving voor chemische stoffen voor leveranciers van Akzo Nobel REACH staat voor Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperking van Chemische stoffen Wat is REACH?

Nadere informatie

Communiceren met de achterban

Communiceren met de achterban 1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Groeien naar je toekomst

Groeien naar je toekomst Groeien naar je toekomst Uitgevoerd door: Colland Arbeidsmarkt Versie 1: 03 juli 2015 Employabilityregeling voor hoveniers Colland Arbeidsmarkt Ben jij breed inzetbaar? Speciaal voor hoveniers en groenvoorzieners

Nadere informatie

Groeien naar je toekomst

Groeien naar je toekomst Groeien naar je toekomst Uitgevoerd door: Colland Arbeidsmarkt Employabilityregeling voor hoveniers Colland Arbeidsmarkt Ben jij breed inzetbaar? Speciaal voor hoveniers en groenvoorzieners is per 1 juli

Nadere informatie

Gezond en veilig werken. Je hebt t zelf in de hand.

Gezond en veilig werken. Je hebt t zelf in de hand. Gezond en veilig werken. Je hebt t zelf in de hand. Advies en informatie voor werknemers Gezond en veilig werken. Je hebt t zelf in de hand. Gezond en veilig werken, je goed voelen en dat blijven doen,

Nadere informatie

GEBRUIK JE SCHOLINGSPOTJE

GEBRUIK JE SCHOLINGSPOTJE GEBRUIK JE SCHOLINGSPOTJE ZORG DAT JE BIJ BLIJFT Als vakman weet u hoe belangrijk het is om de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen en technieken. Ook FNV Bouw vindt het belangrijk dat u bij blijft.

Nadere informatie

Psychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger!

Psychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger! Psychisch verzuim voorkomen kán! Zo werk je prettiger! Vooraf Psychisch verzuim Problemen. Op het werk of privé. Die Psychisch verzuim is ziekteverzuim vanwege hebben we allemaal wel eens. Uw psychische

Nadere informatie

Het functioneringsgesprek

Het functioneringsgesprek Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Werknemer Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wat is een functioneringsgesprek?... 7 Waarom is een functioneringsgesprek

Nadere informatie

Jan de Laat OVERSTAG

Jan de Laat OVERSTAG Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten

Nadere informatie

REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen. Informatie voor producenten van chemische preparaten en/of stoffen in voorwerpen

REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen. Informatie voor producenten van chemische preparaten en/of stoffen in voorwerpen REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie voor producenten van chemische preparaten en/of stoffen in voorwerpen REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie voor producenten van

Nadere informatie

Ambassadors Club Nieuwsbrief #6

Ambassadors Club Nieuwsbrief #6 Ambassadors Club Nieuwsbrief #6 Beste leden, Onder andere in nieuwsbrief nummer zes: - Examenorganisatie World Travel Academy zoekt surveillanten / assessoren - Zomerstop 2013 - Stageproject Drieuit Creatief

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Leren & Werken Wat is de beste school voor ons kind? Welke vervolgopleiding past bij mij? Kan mijn kind een betaalde baan aan of is een beschermde

Nadere informatie

Welkom. Duurzame inzetbaarheid en de rol van de OR

Welkom. Duurzame inzetbaarheid en de rol van de OR Welkom Duurzame inzetbaarheid en de rol van de OR De situatie Vitaliteit onder druk in verschillende levensfasen (>20, >30, > 40, >50, > 60). Elke levensfase (!) heeft zijn eigen inzetbaarheidsvragen Vergrijzing

Nadere informatie

Onze bakkerij werkt mee aan de uitvoering van het Arboconvenant Grondstofallergie

Onze bakkerij werkt mee aan de uitvoering van het Arboconvenant Grondstofallergie Onze bakkerij werkt mee aan de uitvoering van het Arboconvenant Grondstofallergie ...grondstofallergie kan opeens een probleem worden......elk bedrijf een stofbeheersingsplan... Preventie van grondstofallergie:

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

1. Werkgevers en vakbonden willen jou meer betrekken bij het cao-overleg. Dat vind ik..

1. Werkgevers en vakbonden willen jou meer betrekken bij het cao-overleg. Dat vind ik.. CNV Unie ledenenquête kunststof- en rubberindustrie oktober 2015 1. Werkgevers en vakbonden willen jou meer betrekken bij het cao-overleg. Dat vind ik.. Onzin, daar hebben we vakbonden voor Ben benieuwd

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie voor distributeurs (handelaren) van chemische stoffen, preparaten en/of stoffen in voorwerpen

REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie voor distributeurs (handelaren) van chemische stoffen, preparaten en/of stoffen in voorwerpen REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie voor distributeurs (handelaren) van chemische stoffen, preparaten en/of stoffen in voorwerpen REACH: Nieuwe regels voor chemische stoffen Informatie

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Help, ik zit in de OR! Meer dan 200 Gouden tips voor de ondernemingsraad

Help, ik zit in de OR! Meer dan 200 Gouden tips voor de ondernemingsraad Help, ik zit in de OR! Meer dan 200 Gouden tips voor de ondernemingsraad De Gouden tips serie is in 2014-2016 verschenen op www.schateiland.com, op OR TV (Youtube) en in OR Rendement. Walter Landwier Help,

Nadere informatie

Goede medezeggenschap en samenwerking OR en vakbonden

Goede medezeggenschap en samenwerking OR en vakbonden Goede medezeggenschap en samenwerking OR en vakbonden Versterking samenwerking OR en vakbonden Om de dialoog en samenwerking tussen vakbonden, vak- en beroepsorganisaties en OR en te versterken komen FNV,

Nadere informatie

Handleiding Docenten/Begeleiders

Handleiding Docenten/Begeleiders Handleiding Docenten/Begeleiders In dit document vindt u een aantal handige tips en wetenswaardigheden die van pas kunnen komen wanneer u het invullen van de JOB-monitor klassikaal begeleidt. 1. Algemene

Nadere informatie

Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: leiding geven samenvatten verbeelden

Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: Jij bent een kei in: leiding geven samenvatten verbeelden Begeleiden - Werkbladen 133 Werkblad 14 Daar ben jij goed in!!! Doel: benoemen van de gaven die vrijwilligers inbrengen en het waarderen van hun inzet, bijvoorbeeld op een vrijwilligersavond. Benodigdheden:

Nadere informatie

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website?

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Heb je een eigen website, maar worstel je met de teksten die je daarop kwijt wil? Volg dan dit stappenplan. Met een paar handige tips kom je vast een heel eind.

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Onze Nieuwe cursus Paro-preventieassistent

Onze Nieuwe cursus Paro-preventieassistent In deze uitgave: In deze nieuwsbrief DentalFlash de nieuwe cursus Paro-preventieassistent, zorg goed voor je lichaam, de veiligheid op de werkvloer in het geding, Sandra Schrijft en veel geslaagde cursisten.

Nadere informatie

Werk en kanker: je hoeft er niet alleen voor te staan.

Werk en kanker: je hoeft er niet alleen voor te staan. Kanker, waarbij het verleden, het heden en de toekomst niet langer met elkaar verbonden lijken. Kanker... je hebt het niet alleen en je hoeft er niet alleen voor te staan Werk en kanker: je hoeft er niet

Nadere informatie

PERSONEELS- VERTEGEN- WOORDIGING OPRICHTING EN WERKWIJZE

PERSONEELS- VERTEGEN- WOORDIGING OPRICHTING EN WERKWIJZE PERSONEELS- VERTEGEN- WOORDIGING OPRICHTING EN WERKWIJZE Medezeggenschap Nummer 1 - September 2015 PERSONEELSVERWOORDIGING (PVT) OPRICHTING EN WERKWIJZE VOORAF Werknemers die meebeslissen zijn waardevol

Nadere informatie

Geacht lid, Postadres Postbus 9208, 3506 GE Utrecht. Doorkiesnummer 2 december Ons kenmerk /ep/kp

Geacht lid, Postadres Postbus 9208, 3506 GE Utrecht. Doorkiesnummer 2 december Ons kenmerk /ep/kp Postadres Postbus 9208, 3506 GE Utrecht Datum Doorkiesnummer 2 december 2015 030-2637261 Onderwerp Or verkiezingen Randstad Groep Geacht lid, De verkiezingscommissie van uw ondernemingsraad (or) heeft

Nadere informatie

Het Functioneringsgesprek

Het Functioneringsgesprek Het Functioneringsgesprek Augustus 2010 Het Functioneringsgesprek Inleiding Een functioneringsgesprek heeft tot doel de kwaliteit van het werk te verhogen en daarnaast zorgt het voor een verhoging van

Nadere informatie

Als u klachten heeft...

Als u klachten heeft... Als u klachten heeft... Bent u niet tevreden? Wij, directie, medewerkers en revalidatieartsen van Tolbrug willen graag dat u tevreden bent over uw (para)medische behandeling. Ook willen we dat u zich welkom

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

Personeelsvertegenwoordiging

Personeelsvertegenwoordiging ondernemingsraad Personeelsvertegenwoordiging Oprichting en werkwijze 2 Personeelsvertegenwoordiging 1. Wat is een PVT? 5 2. Waarom een PVT? 6 3. Hoe richt je een PVT op? 7 Hoe start je een PVT? 4. Hoe

Nadere informatie

Dominique Filion s prestatiemix

Dominique Filion s prestatiemix Dominique Filion s prestatiemix Dominique over de 7 factoren die haar prestaties beïnvloeden Geschreven door Marlon van Wissen en Dominique Filion Er zijn 7 factoren die de prestaties van een ruiter beïnvloeden

Nadere informatie

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken MIJN PROFIEL Voornaam Piet Achternaam Voorbeeld Dienst Stadswerken Schaal Tot schaal 8 1 DIT BEN IK Wanneer heb je een goede werkdag gehad? Waarom? Als ik alles gedaan heb dat ik wilde doen en er ook onverwachte

Nadere informatie

Meer plezier door slimmer werken

Meer plezier door slimmer werken Tijd voor... inspiratie Meer plezier door slimmer werken Heleen Hoogendam Bertine Zoon Meer inspiratie? Bertine Zoon Zoo n Training www.zoontraining.nl @ZoonTraining Heleen Hoogendam Hoogendam Coaching

Nadere informatie

De 7 belangrijkste vragen:

De 7 belangrijkste vragen: De Participatiewet en Wsw ers: Mensen die bij een Sociale Werkvoorziening werken hebben te maken met de Participatiewet. Misschien heeft u vragen over de wet. Hier kunt u de antwoorden vinden op vragen

Nadere informatie

Altijd iemand dichtbij

Altijd iemand dichtbij Altijd iemand dichtbij UES030_brochureA5_06.indd 1 27/10/15 17:41 UES030_brochureA5_06.indd 2 27/10/15 17:41 Het mooiste cadeau: altijd iemand dichtbij. Het is voor veel mensen erg herkenbaar: uw ouders,

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

WERK EN KANKER: JE HOEFT ER NIET ALLEEN VOOR TE STAAN

WERK EN KANKER: JE HOEFT ER NIET ALLEEN VOOR TE STAAN WERK EN KANKER: JE HOEFT ER NIET ALLEEN VOOR TE STAAN Ieder jaar krijgen in Nederland 30.000 werknemers dat is 1 op de 250 - te horen dat zij kanker hebben. Een nog groter aantal, 1 op de 79 mannelijke

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN

EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN Er zijn een heleboel redenen die door een klant gebruikt worden om nee te zeggen. Echter, de zogenaamde tegenwerpingen en bezwaren zijn veelal dooddoeners. Je zal dus moeten

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Scoren met medezeggenschap

Scoren met medezeggenschap Scoren met medezeggenschap actualiteiten Arbeidsomstandighedenwet privacyregels bij ziekte Huidige wettelijke taken verplicht om zich door bedrijfsarts te laten bijstaan ziekteverzuimbegeleiding periodiek

Nadere informatie

10 Tips bij een reorganisatie

10 Tips bij een reorganisatie Marianne Eisma advocaat legal 10 Tips bij In het Arbeidsrecht gaat het erom het juiste proces te volgen om het uiteindelijke doel te bereiken. U moet daarvoor de tijd nemen, te snelle en niet goed voorbereide

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101

28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101 Aantal geregistreerde deelnemers : 11 Periode evaluatie : 19 maart 01 t/m 6 april 01 Aantal evaluaties : 101 8% ingevuld niet ingevuld % 0% anoniem niet anoniem 0% RESULTATEN EVALUATIE ICT-PRAKTIJKDAG

Nadere informatie

Betaal niet teveel... ziet u afspraken tussen bedrijven bij aanbestedingen? Meld ze bij ACM. Kansen & keuzes. voor bedrijven en consumenten

Betaal niet teveel... ziet u afspraken tussen bedrijven bij aanbestedingen? Meld ze bij ACM. Kansen & keuzes. voor bedrijven en consumenten Betaal niet teveel... ziet u afspraken tussen bedrijven bij aanbestedingen? Meld ze bij ACM Kansen & keuzes voor bedrijven en consumenten Waarom krijgt u deze folder? U bent inkoper van een bedrijf of

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van een duurzame werkplek

De toegevoegde waarde van een duurzame werkplek De toegevoegde waarde van een duurzame werkplek Zó maakt u automatisering onderdeel van uw duurzaamheids-doelstelling Dat duurzaamheid een belangrijke kernwaarde is binnen het bedrijfsleven spreekt voor

Nadere informatie

PRIORITEITEN. drs. Ellen Bulder 1 SITUATIE

PRIORITEITEN. drs. Ellen Bulder 1 SITUATIE PRIORITEITEN drs. Ellen Bulder 1 SITUATIE Ook zo druk, druk, druk? Hebt u het gevoel dat u geleefd wordt door de waan van de dag en dat u altijd tijd te kort hebt? Of hebt u uw zaakjes prima onder controle

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

Met een OR heb je méér te vertellen!

Met een OR heb je méér te vertellen! HET NAADJE VAN DE KOUS John: Ik wil altijd het naadje van de kous weten. Dat zit gewoon in me. Als ik hoor over veranderingen op het bedrijf, wil ik altijd alles weten. Waarom gaat er iets veranderen,

Nadere informatie

Handleiding Docenten

Handleiding Docenten Handleiding Docenten In dit document vindt u een aantal handige tips en wetenswaardigheden die van pas kunnen komen wanneer u het invullen van de JOB-monitor JOB klassikaal begeleidt. Algemene informatie:

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

Hoe kunt u met minder geld toch de kwaliteit van dienstverlening waarborgen voor kwetsbare doelgroepen?

Hoe kunt u met minder geld toch de kwaliteit van dienstverlening waarborgen voor kwetsbare doelgroepen? Hoe kunt u met minder geld toch de kwaliteit van dienstverlening waarborgen voor kwetsbare doelgroepen? Visie tafelleider: Met minder geld hetzelfde of misschien zelfs meer doen. Dat is de grote uitdaging

Nadere informatie

OR-secretatiaat:1 e verdieping, kamer M1.03 middengang vlakbij het restaurant Tel. 0115-688479. Beleidsplan zittingsperiode 2010-2014

OR-secretatiaat:1 e verdieping, kamer M1.03 middengang vlakbij het restaurant Tel. 0115-688479. Beleidsplan zittingsperiode 2010-2014 OR-secretatiaat:1 e verdieping, kamer M1.03 middengang vlakbij het restaurant Tel. 0115-688479 Beleidsplan zittingsperiode 2010-2014 Missie Wij zijn als afspiegeling van ZorgSaam een ondernemingsraad die

Nadere informatie

Flexibiliteit binnen grenzen. Platformstudiedag 2017

Flexibiliteit binnen grenzen. Platformstudiedag 2017 Flexibiliteit binnen grenzen Platformstudiedag 2017 Achtergrond informatie Regeerakkoord 2017 Arbeidsrecht en flexibiliteit Arbeidstijdenwet Wet op de ondernemingsraad Cao-bibliotheken ARBO-catalogus Wet

Nadere informatie

Jaarverslag 2013-2014

Jaarverslag 2013-2014 NOVA Voorzitter Anthony Matthijsen 24-9-2014 Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 3 Mijn taken... 3 Externe contacten... 4 Vergaderingen... 4 Administratie... 4 Commissies... 5 Eerstejaarsfeest... 5 De club...

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Zeg het voort. Werkboek

Zeg het voort. Werkboek Zeg het voort Werkboek In het werkboek Zeg het voort komen verschillende soorten oefeningen voor. De onderstaande plaatjes maken duidelijk om welke oefeningen het gaat. Deze les gaan we... Speel het spel

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Peppelinfo december 2014, nummer 4

Peppelinfo december 2014, nummer 4 Peppelinfo december 2014, nummer 4 Beste ouders, Inmiddels ben ik al weer drie weken op de Peppel en begin ik me al aardig thuis te voelen. Ik heb al veel ouders ontmoet en al een aantal prettige gesprekken

Nadere informatie