Het Olieverfboek. Het complete handboek voor kunstenaars

Transcriptie

1 Het Olieverfboek Het complete handboek voor kunstenaars

2

3 Het Olieverfboek Samengesteld door David Pyle en Emma Pearce

4

5 Het Olieverfboek Het complete handboek voor kunstenaars

6 WINSOR & NEWTON, GRIFFIN, WINTON, ARTISAN, OILBAR, WINSOR, GALERIA, CIRRUS, SCEPTRE GOLD, UNIVERSITY, MONARCH, ARTGUARD, ARTGEL, LIQUIN, SANSODOR en het GRIFFIN beeldmerk zijn handelsmerken van ColArt Fine Art & Graphics Limited. Uitgegeven door Winsor & Newton Whitefriars Avenue, Wealdstone, Harrow, Middlesex HA3 5RH Engeland ColArt Fine Art & Graphics Limited 2002

7 I N H O U D Verfspecialisten sinds mensenheugenis De grondbeginselen van olieverf Wat is olieverf? Geschiedenis Ingrediënten Eigenschappen Iets over droging en de stabiele verflaag Andere van olieverf afgeleide technieken Alkydverf Duurzaamheid en stabiliteit van alkydverf Waterafdunbare olieverf Olieverf in staafvorm Studiekwaliteit versus kunstenaarskwaliteit Iets over pigmentgehalte Enkelvoudige pigmenten Hue substituutkleuren Transparantie versus opaciteit Serienummers Gezondheid & veiligheid EU wet- en regelgeving Gezondheidsetikettering voor de VS Gevaarlijke stoffen Hygiëne en veiligheid in het atelier Op stap met olieverf Etikettering van alle Winsor & Newton olieverven Gemeenschappelijke kenmerken van alle Winsor & Newton olieverven Olieverfproducten Artists olieverf Winton olieverf Griffin Alkyd sneldrogende olieverf In combinatie met traditionele olieverf Artists Oilbar Artisan waterafdunbare olieverf In combinatie met traditionele olieverf Waterafdunbare mediums Water als oplosmiddel Geschikte vernissen Synthetische of natuurharen penselen Een schoon atelier Technische Informatie kleur Onvervreemdbare pigmenteigenschappen Lichtechtheid/duurzaamheid Bijdrage aan een evenwichtig spectrum De functie van pigmenten Organisch versus anorganisch Werken met organische en anorganische kleuren Witten Zwarten en grijzen Aardkleuren Roden en oranjes Gelen Groenen Blauwen Violetten Andere pigmenten Permanent kleuren Winsor kleuren Lichtechtheid/duurzaamheid Definitie Methodologie Gradaties ASTM Het effect van schildertechnieken op duurzaamheid Bindmiddelselectie Functies van bindmiddelen Lijnolie Saffloerolie Alkydhars Waterafdunbare olie Andere additieven Wrijven Oplosmiddelen, oliën, mediums & vernissen Oplosmiddelen English Distilled Turpentine Artists White Spirit Sansodor Drogende oliën en half-drogende oliën Koud geperste lijnolie Geraffineerde lijnolie Standolie

8 I N H O U D Gebleekte lijnolie Ingedikte lijnolie Drogende lijnolie Drogende papaverolie Mediums Liquin Wingel Oleopasto Artists schildermedium Mediums voor Artisan waterafdunbare olieverf Artisan waterafdunbare lijnolie Artisan waterafdunbare standolie Artisan waterafdunbaar sneldrogend medium.68 Artisan waterafdunbaar schildermedium Artisan waterafdunbaar impastomedium Vernissen Retouchevernis Slotvernissen Bepalen of uw schilderij klaar is Vernis aanbrengen Dammarvernis Artists glanzende vernis & schilderijvernis...70 Conserv-Art glanzende vernis & matte vernis.70 Wasvernis Vernis in spuitbussen (aerosols) Penselen Echt varkensharen penselen Artists Hog penselen Winton Fine Hog penselen Zachte natuurharen penselen Cirrus penselen met lange steel Synthetische penselen Artisan penselen voor waterafdunbare olieverf 73 Meer over penselen Vormen Lange of korte steel Onderhoud Toepassingen, technieken & tips Ondergronden prepareren Soorten schildergrond Dragers Hout Vezelboard (MDF) & masoniet (hardboard)...76 Papier Doek Canvasboard Schilderregels Vet over mager Dik over dun Droogsnelheden Onderschilderingen Technieken Kleuren mengen Nat in nat Glaceren Impasto S graffito Droge penseel Verzadigen met olie Muurschilderingen Monotype Aanbevolen mengpaletten Drie primaire kleuren Zeskleurensystemen Toepassingsoverzichten Oplos- & schoonmaakmiddelen Drogende oliën Mediums Vernissen Aerosols (spuitbussen) Gronderingen & onderschilderingen Samenstelling Artists olieverf Artists Oilbar Griffin alkydverf Artisan waterafdunbare olieverf Winton olieverf Legenda Register

9 VERFSPECIALISTEN SINDS MENSENHEUGENIS William Winsor Henry Newton Sinds 1832 houden wij ons bezig met het fabriceren van de beste verf die voor geld te koop is. Begin negentiende eeuw liet de betrouwbaarheid van kunstschildersverven - als daar al sprake van was - nog veel te wensen over. En toen was daar Winsor & Newton. Het bedrijf werd opgericht in een winkeltje aan de Rathbone Place 38 in Londen. Henry Newton was kunstschilder en had een grote liefde voor zijn vak, terwijl William Winsor een buitengewoon grote wetenschappelijke kennis inbracht; kennis die tot dan toe ontbrak in de branche van fabrikanten van kunstschildersverf. De toewijding waarmee zij een huwelijk tot stand brachten tussen superieure chemie en kunstzinnige ervaring blijft een mijlpaal in de geschiedenis van Winsor & Newton. 37

10 Tegenwoordig beschikt Winsor & Newton over meer expertise op het gebied van kunstschildersmaterialen dan enige andere fabrikant. Veel van onze medewerkers zijn aangenomen vanwege zowel hun ervaring als kunstenaar als hun superieure technische deskundigheid. Daarmee groeide het bescheiden partnerschap van bijna twee eeuwen geleden uit tot een hecht fundament voor s werelds grootste reputatie in kunstschildersmaterialen. Winsor & Newton startten hun onderneming in 1832 op Rathbone Place 38 in Londen. De fabriek van Winsor & Newton in 1909 Hoofdingang van de fabriek van Winsor & Newton in Wealdstone in England nu. Het vervaardigen van kunstschildersverf vereist grote vaardigheid. Het behelst heel wat meer dan simpelweg een kleurtje maken door pigment en lijnolie flink door elkaar te roeren. Wie hoogwaardige verf wil produceren moet heel veel weten van alle verschillende pigmenten en drogende oliën en de manier waarop een bijna oneindig aantal variabelen inwerkt op het eindproduct. Elk pigment absorbeert olie op een andere manier. Dus elk pigment moet zorgvuldig en volgens een individueel afgestemd proces tot verf worden gewreven opdat de kunstenaar kan beschikken over verf met een optimale kleurkracht, die zich in de tube als een stabiele suspensie gedraagt en uiteindelijk de duurzaamst mogelijke verflaag vormt. De jaren, decennia en generaties die het vergt om zoveel kennis te vergaren, zijn nergens mee te evenaren. Dankzij die collectieve ervaring en deskundigheid is Winsor & Newton in staat om elk afzonderlijk product precies 8

11 zo samen te stellen dat het optimaal voldoet aan de wensen van de kunstenaar. Sommige producteigenschappen zoals helderheid, verwerkingsgemak of consistente prestaties maken een dramatisch verschil voor het succes van de kunstenaar. En wij weten, dankzij bijna twee eeuwen ervaring, dat onze producten precies dat verschil uitmaken. Olieverf gewreven op een traditionele driewalsenmolen in de fabriek van Winsor & Newton. Een geweldig product maken is echter niet genoeg. We beseffen maar al te goed dat adequate informatie en hoogwaardige technische ondersteuning in deze snelveranderende cultuur even belangrijk zijn als de kwaliteit van onze verf. Met dat doel hebben we dit boek samengesteld: om u directe, toegankelijke informatie te verschaffen over de beste manier om verf te gebruiken. Want dat is de beste waarborg dat uw zorgvuldig tot stand gebrachte schepping wordt vastgehouden in een verflaag die, onder de juiste omstandigheden, vele generaties lang in tact blijft. De kwaliteit van onze materialen moet blijken uit de kwaliteit van uw voltooide werken, daar zijn we ons zeer van bewust. DE GRONDBEGINSELEN VAN OLIEVERF WAT IS OLIEVERF? Geschiedenis. Olieverf in allerlei vormen bestaat sinds de veertiende eeuw. Vóór die tijd werd in de meeste schilderateliers bij voorkeur pigment gebruikt dat was gewreven in een emulsie met ei. Dankzij zijn grotere veelzijdigheid, langere verwerkbaarheid en subtielere weergave werd olieverf echter in rap tempo populairder dan eitempera. De ronde, delicaat gemodelleerde vormen die kenmerkend zijn voor de Renaissance zouden zonder de specifieke eigenschappen van olieverf nooit mogelijk zijn geweest. 9

12 Het Winsor & Newton verfmuseum in het Engelse Wealdstone laat ook pigmenten en materialen zien die worden gebruikt voor het maken van kunstschildersverf. Sommige materialen zijn uniek en dateren van duizenden jaren geleden. Oorspronkelijk werd olieverf gemaakt door de schildersleerlingen die in een atelier werkten. Eind achttiende eeuw verschenen in Europa verfmakerswinkels, waar kant-en-klare verf werd verkocht. In 1832 werd in Londen Winsor & Newton opgericht. Hoe romantisch de geschiedenis van olieverf ook is, de kwaliteit van hedendaagse verf is zonder enige twijfel ruimschoots superieur aan de kwaliteit van de verf die eeuwen, generaties, en zelfs slechts enkele decennia geleden werd gemaakt. Waarom? Omdat nieuwe, duurzamere materialen en zeer veel betere werkwijzen - maar ook de ervaring en wetenschappelijke deskundigheid die de makers in de loop der eeuwen hebben opgedaan - een dramatisch verschil hebben bewerkstelligd in de kwaliteit van de verf die de hedendaagse kunstenaar tot zijn/haar beschikking heeft. Ingrediënten. Traditionele olieverf wordt in essentie nog steeds vervaardigd volgens het procédé dat ook in de vijftiende eeuw al werd gebruikt. Pigment wordt gewreven met een bindmiddel (ook wel vehikel of drager genoemd). Als bindmiddel wordt lijnolie (uit vlas) gebruikt en soms - saffloer olie (die bleker is en trager droogt). Het wrijven gebeurt nu niet meer met de hand in een stenen of glazen vijzel. Tegenwoordig is de beste kwaliteit verf het resultaat van verschillende wrijfprocédé s. De individuele kenmerken van elk pigment bepalen zowel het aantal bewerkingen in de driewalsenmolen als de hoeveelheid en het soort olie waarmee de verf wordt gewreven. 10

13 De meest hoogwaardige bindmiddelen en oliën blijven in de tube tientallen jaren en op de schilderondergrond generaties lang stabiel. Hierboven enkele mediums en oliën die dateren uit de jaren Meekrapwortel wordt tot pigment voor echt kraplak rood (Rose Madder Genuine) verwerkt in een exclusief procédé dat in 1806 is ontwikkeld door verfmaker George Field. Winsor & Newton is s werelds enige fabrikant van deze historische kleur. De Rose Madder ruimte in Wealdstone. Eigenschappen. De beste olieverf biedt het volgende: Kleurdiepte. Het juiste wrijfprocédé zorgt dat lijnolie een hoge concentratie pigment opneemt. Dit vertaalt zich in een grote kleurkracht, heldere mengkleuren en een optimale benutting van de relatieve transparantie of opaciteit van elk pigment. Bovendien geeft de brekingsindex van de olie (die bepaalt hoe licht door het bindmiddel valt) de verf een rijke, diepe kleur die doet denken aan fonkelende edelstenen en die nog nooit door enig ander medium is geëvenaard. Langere verwerkingstijd. Olieverf voelt, afhankelijk van het pigment, na 2-12 dagen droog aan. Hij kan dus lang worden bewerkt, verwassen en bijgewerkt. De droogtijd varieert omdat elk pigment bij vermenging met olie een andere chemische reactie vertoont. 11

14 Stabiliteit in de tube. Vakkundig gewreven verf blijft vrijwel oneindig in stabiele suspensie. Bij verf die minder deskundig is gemaakt, hebben olie en pigment de neiging zich van elkaar te scheiden; de olie komt bovendrijven en het pigment blijft op de bodem liggen. Dat is niet alleen vervelend voor de schilder; het kan ook leiden tot een slechte hechting en uiteindelijk een instabiele verflaag. Duurzaamheid en stabiliteit op de geschilderde ondergrond. De beste olieverf is een ideaal mengsel van pigment en bindmiddel, waarin de olie opdroogt zoals het moet, zodat zich een stabiele verflaag vormt die, onder de juiste omstandigheden, vele generaties mee gaat. Olieverf wordt samengesteld en gewreven aan de hand van zeer exacte specificaties, zodat de kunstenaar de unieke kenmerken van elk individueel pigment optimaal kan uitbuiten. Iets over droging en de stabiele verflaag: Lijnolie droogt door oxydatie, een chemisch proces onder invloed van zuurstof uit de atmosfeer die toegang krijgt tot de olieverf. Eigenlijk droogt olieverf dus via een lang, traag ademhalingsproces. Dit begint zodra er zuurstof wordt toegevoegd aan het oliemolecuul. In de reactie die volgt, wordt de in hoofdzaak lineaire structuur van de vloeibare verf omgezet in een harde, drie-dimensionale rasterstructuur. Een goed aangebrachte laag olieverf kan heel stabiel en duurzaam zijn. Maar alles wat het droog- of polymerisatieproces verstoort of het nu te sterke verdunning is of het gebruik van onzuivere oplosmiddelen levert een laag op die minder goed bestand is tegen de tand des tijds. In volgende hoofdstukken gaan we nader in op het bewerkstelligen van een zo duurzaam mogelijk resultaat door een juiste verfbehandeling. Hier volgen 12

15 echter alvast vier belangrijke voorwaarden voor het realiseren van een stabiele verflaag: Vermijd overmatige toevoeging van oplosmiddel. Te veel oplosmiddel in het verfmengsel verdunt ook de chemische structuur en dat belemmert de vorming van verbindingen en de juiste structuren. Gebruik altijd zuivere oplosmiddelen van kunstenaarskwaliteit. Oplosmiddelen van huishoud-, DHZ- of vergelijkbare kwaliteit, zijn niet in dezelfde mate geraffineerd als oplosmiddelen van kunstenaarskwaliteit. Daardoor bevatten ze vaak ongerechtigheden die de structuurvorming van de verflaag nadelig beïnvloeden. Gebruik geen oude of geoxydeerde terpentijn. Bewaar terpentijn altijd in het donker en in volle flessen, dan blijft hij het langst goed. Geoxydeerde terpentijn laat een gomachtig residu achter dat droging van de verf in de weg staat. Volg de regels vet over mager en dik over dun. (Zie het hoofdstuk technieken op bladzijde 77). De achtereenvolgende verflagen zijn dan in oplopende mate flexibel, wat scheurvorming voorkomt. ANDERE VAN OLIEVERF AFGELEIDE TECHNIEKEN Alkydverf. De introductie en de daarop volgende groeiende populariteit van acrylverf, die na minuten droog is, maakten dat ook olieverfschilders begonnen te vragen om een product dat sneller droogt dan traditionele olieverf. In 1976 reageerde Winsor & Newton daarop met de ontwikkeling van een assortiment alkydverf - nu beter bekend als Griffin Alkyd sneldrogende olieverf. Alkydverf wordt gemaakt van een natuurlijk gewonnen plantaardige olie. (Alkydoliën die in kunstschilderproducten worden gebruikt, zijn meestal sojaoliën). Een chemische reactie met een alcohol en een zuur zorgt dat de Griffin Alkyd sneldrogende olieverf wordt gewreven met een alkydhars in plaats van traditionele lijnolie. De verwerkingseigenschappen komen overeen met die van traditionele olieverf, maar hij droogt veel sneller. Griffin is buitengewoon goed geschikt voor kunstenaars die graag en veel glaceren of alla prima werken. 13

16 olie polymeriseert. Polymeriseren houdt in dat de moleculen zich verbinden tot lange ketens, ongeveer zoals losse wagons worden gekoppeld tot een lange trein. Het resultaat is een harsachtig product dat bij toevoeging van een geschikt, geurarm oplosmiddel veel eigenschappen van traditionele olieverf heeft. Net zoals traditionele olieverf droogt alkydverf door oxydatie (onder invloed van zuurstof in de atmosfeer komt een verbinding tot stand). Dit proces verloopt bij alkydverf echter veel sneller dan bij traditionele olieverf. Al na 18 tot 24 uur voelt de verflaag droog aan. Het Griffin assortiment omvat 50 kleuren, die allemaal de lichtechtheidsgradatie AA of A voor gebruik door kunstenaars hebben. De verf blijft 4 tot 8 uur verwerkbaar en voelt na 18 tot 24 uur droog aan. Dankzij deze snellere droging kosten traditionele olieverftechnieken - zoals zowel impasto als glacis - aanzienlijk minder tijd dan wanneer met traditionele olieverf wordt gewerkt. Alkydverf is ook ideaal voor buiten schilderen. De droogtijd voor het hele assortiment is consistent, zodat deze verf gemakkelijker kan worden overgeschilderd, ongeacht de onderliggende kleur. Dit in tegenstelling tot de gebruikelijke beperkingen van traditionele olieverf. Alkydhars heeft ietwat andere fysische eigenschappen dan traditionele olieverf. Daarom is er ook enig verschil in pigmentgehalte. Ervaren schilders constateren dat alkydverf iets transparanter is dan Artists olieverf. De transparantie van pigmenten varieert echter van nature en op de kleurenkaart worden Griffin kleuren aangeduid als transparant of semi-transparant, dan wel opaak (dekkend) of semi-opaak. Het transparantieniveau van een kleur is relatief ten opzichte van andere kleuren. En bij glacis betekent meer transparantie meer diepte en helderheid. Duurzaamheid en stabiliteit van alkydverf. Als bindmiddel voor verf levert alkyd een verflaag op waarvan de stabiliteit vergelijkbaar is met die van traditionele olieverf. Dr. Marion Mecklenburg, senior onderzoekster bij het Smithsonian Institution in Washington DC, heeft de stabiliteit van olieverflagen sinds 1978 onderzocht in een poging de factoren te identificeren die bijdragen aan hun optimale betrouwbaarheid. De stabiliteit en rekbaarheid van Griffen alkydverf bleken buitengewoon goed. Onderzoek van twintig jaar oude Griffen alkydverflagen laat vrijwel zonder uitzondering een rekbaarheid tot 10% zien voordat de verflaag scheurt. Dat is verbluffend, vooral als we in aanmerking nemen dat even oude traditionele olieverf een rekbaarheid laat zien van slechts 1-2%. De uitstekende verwerkingseigenschappen en kwaliteiten van Griffen alkydverf als verf voor onderschilderingen en glaceringen blijken dus ook nog eens 14

17 gepaard te gaan met een opmerkelijke stabiliteit en duurzaamheid. Waterafdunbare olieverf. Hoewel iedereen weet dat olie en water elkaar niet aantrekken, kan lijnolie toch zodanig worden gemodificeerd dat hij water aanneemt als oplosmiddel. Het resultaat wordt een emulsie genoemd, een uitgebalanceerd mengsel van stoffen die zich normaal niet met elkaar verbinden. Al eeuwenlang worden emulsies gemaakt van ei en water, was en water en inderdaad - olie en water. De emulsievorming kan mechanisch plaatsvinden of via chemische modificatie. Winsor & Newton The Colour Specialist Artisan waterafdunbare olieverf wordt gemaakt met lijn- en saffloerolie die zodanig zijn gemodificeerd dat ze water als oplosmiddel accepteren. Artisan gedraagt zich en droogt op als traditionele olieverf, maar zonder dat er terpentijn of terpentine aan te pas komt. Artisan waterafdunbare olieverf is echte olieverf, gemaakt van gemodificeerde lijnolie en gemodificeerde saffloerolie. Met behulp van een assortiment unieke mediums kan de kunstenaar alle traditionele olieverftechnieken toepassen, zonder dat daar terpentijn of terpentine bij nodig is. Waterafdunbare olieverf is het meest geslaagd als de emulsievorming onmiddellijk plaatsvindt zodra er water wordt toegevoegd. In de receptuur voor Artisan is gebruik gemaakt van zo n zichzelf genererende emulsie en daardoor voelt en gedraagt de verf zich zo traditioneel als maar mogelijk is. De enige chemische modificatie is dat het bindmiddel lijnolie wordt voorbereid om water op te nemen als verdunningsmiddel in plaats van terpentijn of terpentine. Dat is niet van invloed op de verwerkingseigenschappen; die komen overeen met die 15

18 van traditionele olieverf. Olieverf in staafvorm. In de vorige eeuw wilden twee Amerikaanse kunstenaars de kenmerken van olieverf combineren met de directheid van pastel. Zo ontstond begin jaren 80 Oilbar. In reactie op de vraag en het succes van dit olieverfkrijt in Amerika, is de Artists Oilbar in 1992 gelanceerd op de wereldmarkt. Artists Oilbar bestaat uit olieverf en speciale soorten was. Het olieverfkrijt dat hiermee is samengesteld leent zich vooral goed voor een directe, dynamische manier van werken. Oilbar is gewoon olieverf in massieve/staafvorm. Het 35 kleuren tellende assortiment olieverfkrijt van kunstenaarskwaliteit is gemaakt van pigment met lijnolie of saffloerolie, in combinatie met een mengsel van speciaal geselecteerde soorten was. Het assortiment omvat ook een kleurloze oilbar waarmee, door het verwassen van kleuren, allerlei schilderachtige effecten kunnen worden bereikt. STUDIEKWALITEIT VERSUS KUNSTENAARSKWALITEIT. Er bestaan enkele fundamentele verschillen tussen de beste verf die voor geld te koop is en verf die is bedoeld voor studenten en beginners. Verf van kunstenaars (Artists ) kwaliteit is: zo samengesteld dat pigment en bindmiddel perfect in balans zijn. Het gebruik van de beste pigmenten en een hoger pigmentgehalte in het bindmiddel, vertaalt zich vaak in een hogere prijs voor kunstenaarskwaliteit. 16

19 zo samengesteld dat de kleurkracht, mengeigenschappen en dekkracht optimaal zijn. De receptuur van Artists verf is zo uitgekiend dat de unieke eigenschappen van elk afzonderlijk pigment maximaal worden benut. verkrijgbaar in een breder kleurengamma. Elke kleur in een Winsor & Newton assortiment van kunstenaarskwaliteit (zoals Artists olieverf ) is geselecteerd aan de hand van de criteria duurzaamheid/lichtechtheid, plaats binnen een breed, evenwichtig totaalspectrum, relatieve dekkracht en verwerkingseigenschappen. Verf die is gemaakt voor studenten en beginners voldoet weliswaar niet aan alle normen waaraan kunstenaarskwaliteit moet voldoen, maar bepaalde eigenschappen zijn ook bij een beginnerskwaliteit essentieel. De verf moet immers wel volledig voldoen aan de behoeften van de aankomende kunstenaar. Wat u van een hoogwaardige verf voor studenten of beginners mag verwachten is: betrouwbare kwaliteit tegen een lagere prijs. De studiekwaliteit die Winsor & Newton maakt (Winton olieverf) kost minder omdat hij is gemaakt met redelijk geprijsde pigmenten. Die worden echter met evenveel aandacht voor kwaliteit en prestaties gewreven en gedispergeerd als elk ander Winsor & Newton product. het ideale beperkte spectrum en schone mengkleuren. Alle assortimenten van studiekwaliteit zijn voor de kunstenaar ideaal om zich de grondbeginselen eigen te maken. Er zijn pigmenten voor gebruikt die een zo breed mogelijk palet opleveren en die specifiek gerelateerd zijn aan de assortimenten van kunstenaarskwaliteit. Dat levert schone mengkleuren op en het helpt de kunstenaar bij het overstappen op Artists verf zodra de tijd daarvoor rijp is. Bovendien wordt bij de productie van zowel studiekwaliteit als kunstenaarskwaliteit in essentie hetzelfde oliebindmiddel gebruikt, zodat beide veilig onderling mengbaar zijn. Iets over pigmentgehalte. Een wijdverbreid misverstand wil dat pigmentgehalte de enige graadmeter is voor het maken van goede verf. Zo eenvoudig is het echter niet. Een hoog pigmentgehalte is belangrijk, maar teveel pigment kan de verf onhandelbaar maken. Een tube volstoppen met ftalocyanine pigment bijvoorbeeld, zou een verf opleveren met een veel te grote kleurkracht, zodat elke kleur waarmee hij wordt gemengd wordt overstemd. Aan de andere kant hebben sommige pigmenten van nature weinig kleurkracht. In de receptuur van onze Terre Verte bijvoorbeeld, is het pigmentgehalte (de concentratie in de tube) zeer hoog, omdat deze kleur door zijn fysische structuur weinig kleurkracht heeft. Soorten verf die worden aangeprezen met bevat uitsluitend pigment en olie, kunnen lastig zijn om mee te werken: stroperig, kleverig en vaak onstabiel, 17

20 terwijl de brilliance te wensen overlaag. Stuk voor stuk tekortkomingen die de vorming van een stabiele verflaag bemoeilijken. Artists olieverf bestaat in essentie weliswaar uitsluitend uit pigment en olie, maar soort en kwaliteit van beide, de receptuur, een beperkt gebruik van passende additieven, het type machines en mensen met een mensenleeftijd aan ervaring, waarborgen dat elk pigment wordt ontwikkeld tot een stabiele, duurzame verf. Winsor & Newton brengt alle eigenschappen die verf nodig heeft om maximale artistieke vrijheid en uitstekende beheersing te bieden in balans, inclusief het pigmentgehalte. En alle variabelen in aanmerking genomen, blijkt Winsor & Newton verf royaal het hoogste pigmentgehalte te hebben. Enkelvoudige pigmenten. In al zijn assortimenten gebruikt Winsor & Newton als het even kan voor elke kleur slechts één pigment. De kwaliteit van verf met één pigment is dramatisch veel beter dan de kwaliteit van verf die worden gemaakt met gemengde of meervoudige pigmenten. Naast kleurkracht, geeft één pigment een breed kleurengamma en schonere, heldere mengkleuren met een oneindige verscheidenheid van tinten. Dit is vooral belangrijk bij groenen, violetten en oranjes. Het gebruik van enkelvoudige pigmenten bij het samenstellen van deze secundaire kleuren verbreedt het spectrum dat de kunstenaar ter beschikking heeft aanzienlijk. Bij de productie van het assortiment van 114 Artists kleuren worden in totaal 95 verschillende pigmenten gebruikt. De prijs van de beste kunstenaarsverf wordt voornamelijk bepaald door de prijs van het pigment. Cadmium-, cobalt- en ceruleumkleuren bijvoorbeeld, zijn heel duur om te maken. Maar alleen het originele pigment voldoet aan de behoefte van de kunstenaar die gebruik maakt van de specifieke kenmerken van juist dat ene pigment. Maar voor de kunstenaar die schone en consistente mengkleuren wenst, een compleet (maar niet noodzakelijk allesomvattend) spectrum en betrouwbare kwaliteit, kan verf van studiekwaliteit de beste oplossing zijn. Hue substituutkleuren. Assortimenten van studiekwaliteit bevatten ook hue -kleuren (zoals Cadmium Red Hue, Cerulean Blue Hue en Cobalt Blue Hue). Deze kleuren zijn vervaardigd met alternatieve pigmenten, die zeer geschikt zijn om tegen een lagere prijs de oorspronkelijke kleur na te bootsen. Een vergelijking van echt Cadmium Red en Cadmium Red Hue laat zien dat beide helderrood zijn. Ook zijn beide zeer duurzaam. Het echte cadmium is echter opaak terwijl de hue -kleur transparant is. Dit betekent niet dat de 18

21 Cobalt Blue Cadmium Orange Viridian Cobalt Blue Hue Cadmium Orange Hue Viridian Hue Hue kleuren zijn vervaardigd met alternatieve pigmenten, in een poging om de oorspronkelijke kleur te benaderen tegen een lagere prijs. Omdat elk pigment uniek is, gedragen deze kleuren zich anders dan de nagebootste kleur, maar sommige kunstenaars geven voor specifieke toepassingen - juist de voorkeur aan de verwerkingseigenschappen van de hue -kleur. laatste kwalitatief minder is. Vanwege zijn natuurlijke transparantie en mengeigenschappen geven sommige kunstenaars juist de voorkeur aan de huekleur! In assortimenten van artists kwaliteit wordt de aanduiding hue gebruikt om aan te geven waar een alternatief pigment is gebruikt ter vervanging van een oorspronkelijk pigment dat, om welke reden dan ook, niet langer verkrijgbaar is. Transparantie versus opaciteit. De fysieke structuur van pigment bepaalt of het al dan niet opaak (dekkend), semi-opaak (half-dekkend) of transparant is. Bij beschouwing door een microscoop zien bijvoorbeeld zuivere ftalocyanine pigmenten er doorschijnend uit, ongeveer zoals gebrandschilderd glas. Deze karakteristieke transparantie maakt de kleur zeer geschikt voor glaceertechnieken en heldere mengkleuren. Andersom is een cadmium pigment tamelijk dicht en opaak; het laat weinig of geen licht door. Van nature dekkende kleuren zijn het meest geschikt voor toepassingen waarbij maximale dekkracht een voordeel is. Alleen door ervaring leert de schilder de relatieve natuurlijke opaciteit of transparantie van kleuren optimaal te benutten, deze eigenschappen te gebruiken om een praktisch onbeperkt scala van kleuren te bereiken en de mogelijkheden om schone en heldere mengkleuren te maken maximaal uit te buiten. De kleurenkaart vermeldt bij elke Winsor & Newton kleur ook de mate van transparantie. 19