2009 TORENTJES IN HOORN

Transcriptie

1 2009 TORENTJES IN HOORN

2 Grote Noord 15 De koepel van de door de Hoornse architect A.C. Bleijs ontworpen Cyriacus- en Franciscuskerk ( ) wordt bekroond door een achthoekige lantaarn. Deze is uitgevoerd in met lood bekleed hout en heeft een achtzijdig koepeldakje waarop een koperen kruis. De overgang tussen de lantaarn en de koepel wordt versterkt door overhoekse voluten. In verkleinde vorm keren deze terug onder de kroonlijst bovenaan de open lantaarn. De met koper beklede koepel van de kerk had oorspronkelijk een leien dakbedekking waarin ter verfraaiing een ruitpatroon in een contrasterende kleur. Januari

3 Dal 9 Op de ruime binnenplaats van het St. Pietershof staat linksachter een kleine vierkante klokkentoren. De deels ingebouwde bakstenen toren heeft bovenaan in elke zijde twee galmgaten en een leigedekte spits. Deze wordt bekroond door een houten makelaar waarop een vergulde haan als windwijzer. Onder de galmgaten in de zuid- en oostkant een wijzerplaat met één wijzer die de uren aangeeft. De zuidgevel is voorzien van twee vierruits draairamen verfraaid door zandstenen sierblokken ter weerszijden en in de rondboog erboven. In de toren hangen twee klokjes: een heelslagklok uit 1529 en een kleinere halfslagklok uit De laatste vervangt een in 1752 door de Hoornse klokkengieter J.N. Derck gegoten voorganger, die evenals de heelslagklok in 1943 werd gevorderd, maar nooit terugkeerde. Februari

4 Eikstraat 1 De Eikstraatkerk, de voormalige kerk van de Vereniging van Rechtzinnig Hervormden, is in gebouwd naar ontwerp van architect C. Trappenburg uit Hilversum. Het in de stijl van de late Amsterdamse School opgetrokken gebouw heeft een bijpassend fronttorentje bekroond door een met koper beklede naaldspits. Niet alleen de gemetselde onderbouw van het torentje is expressief vormgegeven, ook de spits met boven- en onderaan drie horizontale schijven respectievelijk platen. Maart

5 Hoofd 2 De in 1532 gebouwde Hoofdtoren is in 1651 verfraaid met een circa 13 meter hoge klokkentoren in renaissancestijl. Boven een vierkante basis is deze opgebouwd uit drie achthoekige geledingen waarvan de bovenste twee open zijn. De onderste geleding, evenals de basis leigedekt, is voorzien van een uurwerk en vier overhoekse zuilen welke de overgang vormen tussen vierkant en achthoek. In de bovenste geleding hangt een klok uit 1522 die elke avond geluid werd bij het vertrek van het beurtschip naar Amsterdam. De Hemonyklok uit 1646 in de verdieping eronder luidde op de hele uren en in noodsituaties. De bollen rond de bovenste trans lijken decoratief maar zijn functioneel: de twee rode geven voor inkomende schepen bakboord aan, de twee groene (op de foto niet zichtbaar) stuurboord. Bovenaan een vergulde windwijzer in de vorm van een driemaster. Op 10 maart 1750 is de klokkentoren door blikseminslag afgebrand en daarna in dezelfde vorm herbouwd. April

6 Kleine Noord 32 Op het middelste dak van de driebeukige Noorderkerk staat aan de straatzijde een achthoekige dakruiter met ingesnoerde naaldspits. Dit vermoedelijk uit 1441 daterend houten klokkentorentje is bekleed met leien en, ter plaatse van het opengewerkte middendeel, lood. De spits wordt bekroond door een vergulde bol, een smeedijzeren kruis en een vergulde windvaan in de vorm van een haan. Evenals het kerkgebouw is de dakruiter uitgevoerd in gotische stijl. Kenmerkend zijn de ranke, sterk verticaal gerichte hoofdvorm en de detaillering van de galmgaten die bovenaan eindigen in een driepasboog. In het torentje hangt een door Cornelis Ammeroy gegoten klok uit Mei

7 Grote Oost 60 Op het dak van de Oosterkerk staat boven de kruising van koor en dwarsschip een achthoekige houten dakruiter met twee omgangen en een uivormige bekroning. De circa 14 meter hoge toren dateert uit 1600 en verving een kleinere voorganger met de bedoeling om het oude carillon van de Grote Kerk te kunnen ophangen. Dit bleek echter niet te passen. De onderbouw van de dakruiter is grotendeels bekleed met leien, de opengewerkte bovenbouw met lood. Bovenop een kruis en een vergulde windvaan in de vorm van een schip. In de rijk gedetailleerde gotische vormgeving van de toren is aansluiting gezocht bij de architectuur van de kerk. Een aardig en toepasselijk detail zijn de klokvormige openingen van het middendeel. Op deze hoogte hangt een door de Utrechtse klokkengieter Ricoldus Butendiic gegoten klok uit circa 1450, vermoedelijk afkomstig uit de gesloopte voorganger. Juni

8 Nieuwsteeg 8, ontwerptekening In 1915 liet de firma P. van den Brul drie huizen op de hoek van het Grote Noord en de Nieuwsteeg slopen voor de bouw van een nieuwe heren- en kinderkledingzaak. Daarvoor was de winkel gevestigd aan het Grote Noord 9 (sinds 1885). De nieuwbouw werd ontworpen door de Alkmaarse architect P.N. Leguit in de stijl van het rationalisme. De hoekligging van het forse winkelpand heeft hij geaccentueerd door een hoektorentje. Dit ronde torentje (een zogenaamde arkel) heeft een kegeldak bekroond door een windwijzer. De firma Van den Brul had eigen kledingateliers in Amsterdam en winkels in onder meer Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Groningen, Hilversum, Leeuwarden en Schagen. Juli

9 Kleine Oost 41 De in 1578 gebouwde Oosterpoort is in 1601 verhoogd met een poortwachterswoning. Het dak hiervan wordt verlevendigd door een open dakruitertje. Het vierkante houten torentje heeft een leigedekte onderbouw verfraaid met dakkapelletjes en een loodgedekt klokdakje bekroond door een naald waarop een vergulde windwijzer. Kenmerkend voor de bouwtijd is de toepassing van klassieke motieven (bijvoorbeeld hoekpilasters) die soms op eigentijdse wijze worden verwerkt (invloed maniërisme). Een voorbeeld hiervan zijn de voluutconsoles onder de rondbogen. Augustus

10 Pastoor Nuijenstraat 2 De Lourdeskapel uit 1882 wordt bekroond door een houten torentje dat evenals de kapel zelf een zeshoekige doorsnede heeft. Ook de neogotische vormgeving met zijn kenmerkende spitsboogramen en getrapte steunberen sluit aan bij de bakstenen onderbouw. Het torentje heeft een ingesnoerde spits met leidekking waarop een kruis. In de Lourdeskapel, een van de oudste in Nederland, bevindt zich een kopie van de Lourdesgrot. De kapel is gebouwd voor rekening van de toenmalige pastoor Masker. De bouwkundige J. Kooter uit Wognum was betrokken bij de bouw. Vermoedelijk is hij de ontwerper. September

11 Nieuwsteeg 22 In april 1914 werd de bestaande winkel in dames-, heren- en kinderkleding van G.J. Smits op de hoek van de Nieuwsteeg en de Kruisstraat getroffen door brand. Op de plaats van dit pand en het naastgelegen pakhuis aan de Kruisstraat liet Smits een grote nieuwe kledingzaak bouwen naar voorbeeld van een winkel die hij in Berlijn had gezien. De uitwerking van de plannen was in handen van de Hoornse architect H.J. Cramer. De hoekligging van het in 1915 voltooide gebouw wordt geaccentueerd door een hoektorentje. Dit ronde torentje (een zogenaamde arkel) heeft een leigedekt klokdak met halfronde dakkapellen en wordt bekroond door een vergulde windwijzer. Oktober

12 Nieuwsteeg 42 Het dak van de voormalige Ceciliakapel uit 1435 wordt verfraaid door een zeshoekig dakruitertje met een open uivormige bekroning. Bijzonder is het hierin aangebrachte gotische ajourwerk met bladmotieven. Het houten torentje heeft een leigedekte voet en is verder bekleed met lood. Bovenop een smeedijzeren kruis en een vergulde windvaan in de vorm van een haan. Vermoedelijk hing in het torentje een klok. November

13 Grote Noord 32 In 1900 liet de firma J. Wilson haar sigarenwinkel en fabriekje op de hoek van het Grote Noord en de Kerksteeg geheel vernieuwen. Het nieuwe pand werd ontworpen in neorenaissancestijl door architect J. van Reijendam Czn. Van Reijendam was van gemeentearchitect van Hoorn, maar mocht met toestemming van het college ook particuliere opdrachten uitvoeren. De hoekligging van het gebouw heeft hij geaccentueerd door een hoektorentje, niet ongebruikelijk rond de eeuwwisseling. Deze is vormgegeven als een in vakwerk uitgevoerde overhoekse erker waarop een achtkante spits bekroond door een windwijzer. December

14 Grote Noord 15, linker fronttoren GEMEENTE Hoorn VAN VLIET PRINTING Deze kalender is uitgegeven door Van Vliet Printing in samenwerking met Bureau Erfgoed Gemeente Hoorn. Fotografie: Jos van der Lee Samenstelling en tekst: Jos van der Lee Vormgeving en druk: Van Vliet Printing BV