Raadsvoorstel 2004/309

Transcriptie

1 Raadsvoorstel 2004/309 Onderwerp Wet voorzieningen gehandicapten H. Tuning Datum 6 juli 2004/17977 Portefeuillehouder Raadsvergadering Samenvatting Met de invoering van de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg, 1994) heeft de gemeente Haarlemmermeer de plicht zorg te dragen voor de verstrekkingen van woonvoorzieningen, vervoersvoorzieningen en rolstoelen voor de in de gemeente woonachtige gehandicapten en ouderen. Het aan de sector Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe) toebedeelde Wvg-budget was gedurende lange tijd ruim voldoende om in de vraag te voorzien. Vanaf 2002 is het toegekende budget niet meer toereikend om deze zorg te realiseren. Als gevolg van een toenemend aantal aanvragen, mede door extramuralisering en vergrijzing, wordt het Wvgbudget structureel overschreden. In de voorjaarsnota 2003 is een structurele toevoeging gedaan aan het budget van 1.7 miljoen. Hierbij is echter de restrictie gemaakt dat er naar de oorzaken van de toename een onderzoek moest worden gedaan. Inmiddels is dat onderzoek uitgevoerd. Hieruit blijkt dat bij gelijkblijvende vraag en voorzieningenpakket de kosten in 2010 stijgen naar 7.8 miljoen. Wanneer het aantal aanvragers zou toenemen met bijvoorbeeld 5%, stijgen de kosten naar 9.9 miljoen. Bezien is wat de mogelijkheden zijn binnen de Wvg om de kostenstijging te beheersen. Door het restrictief hanteren van de vergoeding voor bovenregionaal vervoer kan de kostenstijging worden beheerst. Valys, een nieuw taxisysteem voor bovenregionaal vervoer, ingevoerd door het Rijk, is hiervoor het alternatief. Inleiding Deze nota gaat in op de vraag of de gemeente Haarlemmermeer de kostenstijging van de uitvoering van de Wvg in de toekomst beheersbaar kan houden. Om hiertoe te komen is bezien of het huidige voorzieningenpakket efficiënter kan worden ingezet. Deze nota gaat verder in op de probleemstelling en schetst de context en de ontwikkelingen op het gebied van de Wvg. Ten slotte wordt in het restrictief hanteren van de bovenregionale vervoersvoorziening een mogelijke oplossing gevonden om de kosten in de toekomst beheersbaar te houden. Wij zijn van mening dat deze oplossing zo min mogelijk afbreuk doet aan de (financiële) positie van de gehandicapten en ouderen, temeer daar er een goed alternatief is om bovenregionale vervoersbewegingen te maken. Probleemstelling Het aan de sector SoZaWe toebedeelde Wvg-budget is niet meer toereikend, als gevolg van een toenemend aantal aanvragen, mede door extramuralisering en vergrijzing. Gegeven de nu beschikbare lange termijn prognoses wordt bezien of het huidige Wvgvoorzieningenpakket efficiënter kan worden ingezet.

2 Volgvel 2 Doelstelling De doelstelling is te komen tot een (ook in de toekomst) beheersbare en betaalbare uitvoering van de Wvg, waarbij zo min mogelijk afbreuk wordt gedaan aan de (financiële) positie van gehandicapten en ouderen. Evaluatie De oorzaken van de kostenstijging van de afgelopen jaren komen aan de orde in een door de sector uitgevoerde evaluatie in 2003 (bijlage 1). Hieruit komen de volgende conclusies: 1. De belangrijkste oorzaken van de stijging zijn: grotere bekendheid bij de burger van de Wvg-voorzieningen en dus meer aanvragen; groei van de bevolking waardoor toename doelgroep; de vergrijzing; de WVG regeling is een zgn. open-eind regeling; mensen willen langer zelfstandig en thuis blijven wonen (extramuralisering); 2. De jaarlijks vastgestelde budgetten worden sinds 2000 overschreden, maar konden tot en met 2002 worden afgedekt door de opgebouwde Wvg-reserve (Schommelfonds); 3. De Wvg-kosten zijn in 2002 exponentieel gestegen mede als gevolg van een toen ingevoerde nieuwe (integrale en op de klant georiënteerde) werkwijze en een grotere bekendheid van de Wvg-regeling. Het niet-gebruik werd door een publiciteitscampagne teruggedrongen. Onderstaand overzicht geeft een goed beeld van de stijgende kosten per Wvg-voorziening: WOON VOORZIENINGEN (WETTELIJK) INDIVIDUELE VERVOERS VOORZIENINGEN (BOVENREGIONAAL VERVOER EN ANDERE INDIVIDUELE VOORZIENINGEN (BOVENWETTELIJK INDIVIDUEEL TE BOORDELEN) COLLECTIEVE VERVOERS VOORZIENINGEN (MEERTAXI) (WETTELIJK) ROLSTOELEN (WETTELIJK) Stijging 2003 t.o.v % (waarvan bovenregionaal en andere individuele voorzieningen) 439% % % ADVIESKOSTEN % TOTAAL* *exclusief uitvoeringskosten

3 Volgvel 3 Prognose Wvg-kosten De afdeling Onderzoek & Statistiek heeft voor de sector SoZaWe een analyse verricht naar de toekomstige ontwikkelingen in de Wvg-uitgaven op grond van veranderingen in omvang en samenstelling van de Haarlemmermeerse bevolking (zie bijlage 2). In de periode stijgt de bevolking van naar (15,6%) Het aantal ouderen (de grootste groep afnemers van de Wvg) van 65 jaar en ouder stijgt in die periode van naar (23%). Het aandeel ouderen van de totale bevolking blijft nagenoeg hetzelfde en stijgt van 10,3% naar 10,9%. Uit de analyse blijkt, dat bij een gelijkblijvend voorzieningenpakket en eenzelfde Wvgdeelnamepromillage (aantal aanvragers per 100 inwoners per leeftijdsgroep) de kosten in 2010 zullen stijgen tot 7.8 mln. Deze kostenstijging wordt geheel bepaald door het effect van de vergrijzing en 2% jaarlijkse inflatie en gaat er dus vanuit dat het aantal aanvragers per 100 inwoners per leeftijdsgroep niet toeneemt. Daarnaast is het effect doorgerekend indien het deelnemingspromillage wel toeneemt met 1% tot 5% (meer klanten per 100 inwoners per leeftijdsgroep). Indien bijvoorbeeld het deelnemingspercentage met 2% toeneemt, dan stijgen de Wvg-kosten tot een bedrag van 8.6 mln. in Bij een groei van 5% zullen de Wvg-kosten zelfs stijgen tot een bedrag van 9.9 mln. in 2010 (zie blz. 7 van bijlage 2). Oplossingen Zoals reeds in de inleiding is vermeld, heeft de gemeente een wettelijke zorgplicht. Deze zorgplicht strekt zich limitatief uit tot de in de wet genoemde voorzieningen. Het verstrekken van andere voorzieningen, zoals aangepast speelgoed, sportvoorzieningen anders dan sportrolstoelen (bijvoorbeeld een zitski) vallen hier niet onder. De gemeente heeft ook geen zorgplicht voor het verstrekken van algemeen gebruikelijke voorzieningen. In de jurisprudentie is het begrip algemeen gebruikelijk steeds verder aangescherpt. Om te komen tot een verantwoord evenwicht tussen kostenbeheersing, klantvriendelijkheid en verantwoorde voorzieningen in het kader van de zorgplicht zijn de onderstaande mogelijkheden uitgewerkt. Bovenregionaal Vervoer 1. Het restrictief hanteren van vergoeding voor bovenregionaal vervoer. Gemeenten hebben een zorgplicht voor het vervoer in de directe woon- en leefomgeving van de gehandicapte. De gemeente kent naast het collectieve vervoerssysteem (De Meertaxi) ook individuele vervoersvoorzieningen voor diegenen die ten dele of geen gebruik kunnen maken van het collectieve vervoerssysteem. Volgens de geldende opvatting over de wettelijke zorgplicht voor vervoer heeft de gemeente geen zorgplicht voor het verstrekken van aanvullende vergoedingen voor bovenregionale verplaatsingen. Slechts in het geval een gehandicapte alleen contacten heeft buiten de regio, die hij slechts kan onderhouden door daar zelf op bezoek te gaan èn indien - zonder dat contact - voor de gehandicapte vereenzaming dreigt kan de gehandicapte recht hebben op een individuele vervoersvoorziening voor buitenregionaal vervoer. Een en ander wordt door de Centrale Raad van Beroep zeer restrictief uitgelegd. Tot nog toe is de individuele vervoersvergoeding aan personen toegekend indien aangetoond kon worden dat er bovenregionale verplaatsingen waren. Er vond geen rechtmatigheidstoets plaats. Nu de Raad van Beroep heeft uitgesproken dat er geen zorgplicht voor gemeenten is om buitenregionale verplaatsingen te vergoeden tenzij vereenzaming dreigt, is het financieel en maatschappelijk niet langer te verantwoorden om deze voorziening niet aan te passen aan de jurisprudentie. Voorgesteld wordt de individuele vervoersvergoeding op de volgende manier toe te passen:

4 Volgvel 4 Voor diegenen die kunnen aantonen recht te hebben op een individuele vervoersvergoeding wordt een maximumvergoeding verstrekt gebaseerd op 2500 km per jaar. Jaarlijks wordt de rechtmatigheid gecontroleerd door middel van het houden van een heronderzoek. Het restrictief toekennen van de vergoeding voor bovenregionale vervoerskosten zal een vermindering van de kosten met zich meebrengen.hiertegenover staan wel uitvoeringskosten in verband met het houden van rechtmatigheidsonderzoeken en een toename van het aantal bezwaarschriften (Zie onder Effecten). Ter compensatie van de beperking van de bovenregionale vervoersvergoeding kan vanaf 1 april 2004 gebruik worden gemaakt van een nieuw taxisysteem voor bovenregionaal vervoer dat is ingevoerd door het Rijk. Het systeem VALYS 1 is bedoeld voor sociaal recreatieve uitstapjes op bovenregionale afstanden (verder dan 5 openbaar vervoerszones vanaf het woonadres) voor mensen met een mobiliteitsbeperking. Invoeren eigen bijdragen 2. Het invoeren van eigen bijdragen, eigen betalingen en inkomensgrenzen; Op grond van de "Regeling financiële tegemoetkomingen en eigen bijdragen Wvg" kunnen binnen bepaalde grenzen eigen bijdragen worden vastgesteld. Deze eigen bijdragen kunnen worden opgelegd bij verstrekkingen in natura (behalve bij rolstoelen) en waarbij sprake is van verstrekking in eigendom. Bij inkomens op een minimumniveau (bijstandsnorm) kan geen eigen bijdrage worden gevraagd. Bij een inkomen hoger dan het minimumniveau kan een eigen bijdrage worden opgelegd van maximaal 45,= per kalenderjaar, waarbij wel rekening dient te worden gehouden met de overige ten laste van de gehandicapte komende kosten, zoals eigen bijdrage op grond van de ziekenfondswet (Zfw) en de Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ). Het bepalen van de WVG-draagkracht is van belang bij het vaststellen van de hoogte van de eigen betaling. Hoe hoger de draagkracht, des te lager de financiële tegemoetkoming in de kosten van de voorziening op grond van de Wvg. Het belangrijkste gevolg van het invoeren van een inkomenstoets voor de aanvrager is dat de drempel tot het indienen van een aanvraag wordt verhoogd. Daarnaast zal ook het invullen van het aanvraagformulier zelf moeilijker worden. Voor de organisatie geldt dat het toetsen van inkomens een extra stap in het werkproces vormt. Hiervoor is grotere personele inzet nodig. Daarnaast zal ook extra inzet gepleegd moeten worden in de administratieve ondersteuning zoals het herschrijven van werkprocessen, nieuwe aanvraagformulieren en het intensiveren van de voorlichting. Hierdoor zullen de uitvoeringskosten stijgen. Een neveneffect zal zijn dat het aantal bezwaar- en beroepszaken zullen toenemen. Ook dit is een extra belasting van het werkproces. Gezien het bovenstaande wegen de uitvoeringskosten niet op tegen de opbrengst van een eigen bijdrage of invoeren van een inkomensgrens. Het opleggen van een eigen bijdrage of inkomensgrens wordt niet gezien als een besparingsmaatregel. Gehandicaptenparkeerkaarten/plaatsen 1 Een ieder die in aanmerking komt voor VALYS krijgt een gemaximeerd persoonlijk kilometerbudget (PKB): een standaard ( 350 km) of een hoog (700 km) PKB. De individueel aantal taxikilometers voor mensen met een standaard PKB is bedoeld als aanvulling op het openbaar vervoer; voor mensen met een hoog PKB komt het individueel aantal taxikilometers in de plaats van het vervoer per trein. Mensen betalen 0,16 per afgelegde PKBkilometer aan Valys. De prijs per kilometer boven het voor de klant vastgestelde PKB zal 1,25 bedragen. Het Rijk is thans aan het bezien of de PKB opgerekt kunnen worden naar respectievelijk 450 km voor een standaard PKB en 900 km voor een hoog PKB.

5 Volgvel 5 3. Opdracht geven aan de directeuren van de dienst DOW en WOC om de afhandeling van de aanvraag voor een gehandicaptenparkeerkaart/-plaats onder te brengen bij de dienst WOC, sector SoZaWe, in plaats van bij de dienst DOW, sector Vergunningen en Handhaving. Aanvraag gehandicaptenparkeerkaart/plaats onderbrengen bij WOC De sector SoZaWe is financieel verantwoordelijk voor het afgeven van de gehandicaptenparkeerkaarten/-plaatsen. De uitvoering hiervan ligt bij de dienst DOW, sector Vergunningen en Handhaving. De dienst DOW laat de GGD de medische keuringen verrichten en vervolgens worden de rekeningen van deze keuringen betaald door SoZaWe. De sector SoZaWe zou echter zo n 90% van de aanvragen voor een parkeerkaart/-plaats - met uitzondering van het afgeven van de parkeerkaart zelf - zelfstandig af kunnen doen (inclusief keuringen). Wanneer het aanvragen van een parkeerkaart/plaats via de sector SoZaWe zou kunnen verlopen wordt meer recht gedaan aan klantvriendelijkheid en aan het 1-loketgedachte. De procedure zal sneller worden afgehandeld (minder overdrachtsmomenten). Daarom wordt voorgesteld de directeuren van de dienst WOC en de dienst DOW de opdracht te geven om de afhandeling van de aanvraag voor een gehandicapten-parkeerkaart/-plaats onder te brengen bij de dienst WOC, in plaats van bij de dienst DOW. Effecten In deze nota zijn voorstellen gedaan die er voor kunnen zorgdragen dat de kostenstijging van de Wvg beheersbaar wordt In dit kader dient wel vermeld te worden dat de Wvg een open-eind financiering kent en zodoende kan geen garantie geboden worden dat geraamde besparing ook volledig gerealiseerd kan worden. Een toename van het aantal aanvragen, een stijging van de kosten van de voorzieningen en uitvoeringskosten, zullen een negatief effect hebben op de te verwachten besparingen. Daarnaast zal de voorgestelde werkwijze extra uitvoeringkosten met zich meebrengen. Mogelijke besparingen (*) Individueel vervoer bovenregionaal Individueel vervoer bovenregionaal rolstoel Individueel vervoer eigen auto Individueel vervoer bruikleenauto Totale mogelijke besparingen (*) Op basis van uitgaven 2003 Kosten te handhaven voorzieningen(*) Individuele vergoeding Verg/km Max. km Max. verg. Aantal cliënten kosten 0, , Regionale taxi 0, (**) 720, Regionale 0, (**) 990, rolstoeltaxi Totale kosten (*) aantallen op basis van begroting 2005 (**) 1000 km per jaar kunnen worden gereden met Valys

6 Volgvel 6 Geraamde besparingen Besparingen v.a e.v. Uitgaven bovenregionaal en individueel vervoer Gedeeltelijk gehandhaafde voorzieningen /- Geraamde besparingen Uitvoeringskosten Geraamde besparingen na aftrek uitvoeringskosten Dekking van de uitvoeringskosten Kostenbesparing op de vergoeding voor het bovenregionaal vervoer zal in beginsel ook extra uitvoeringskosten met zich meebrengen (uitvoeren van rechtmatigheidscontroles (ook structureel noodzakelijk), beëindigingen en het behandelen van meer bezwaarschriften). Omdat binnen de huidige formatie niet voldoende capaciteit is om de (extra) handelingen uit te voeren, dient de formatie van de sector SoZaWe, met ingang van oktober 2004 structureel te worden uitgebreid met 0,5 fte (kosten per jaar ,--). De uitvoeringskosten voor het behandelen van bezwaarschriften ad ,-- worden bekostigd uit een éénmalige bonus van Meyra ( leverancier van rolstoelen). Om in de toekomst een discussie over de kostenstijging van de Wvg te voorkomen, zal in een aparte nota gesproken moeten worden over een autonome uitzetting voor de Wvgkosten, zoals reeds eerder aangegeven bij de voorjaarsnota Uitvoering Na keuze, zal de Wvg-verordening, het Besluit financiële tegemoetkomingen voorzieningen gehandicapten gemeente Haarlemmermeer 2002 worden gewijzigd. Daarnaast dient het nieuwe beleid gepubliceerd te worden, dienen er rechtmatigheidsonderzoeken te worden gehouden, dient er een overgangsregeling te worden ingesteld etc. Communicatie De nota zal worden besproken in het cliëntenplatform van de sector Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Voorstel Op grond van het voorgaande besluit het college in haar vergadering van 6 juli 2004 de raad voor te stellen om: De vergoeding voor bovenregionaal vervoer per 1 januari 2005 restrictief te hanteren en daarnaast, voor diegenen die kunnen aantonen toch recht te hebben op een individuele voorziening, een maximumvergoeding te verstrekken gebaseerd op 2500 kilometer per jaar en de geraamde structurele kostenbesparing van bruto in de programmabegroting verwerken; Om uitvoering te kunnen geven aan het restrictief hanteren van een vergoeding voor bovenregionaal vervoer in het kader van de Wvg, de formatie van de sector SoZaWe, met ingang van oktober 2004 uit te breiden met 0,5 fte (structurele kosten per jaar , voor 2004 bedragen de kosten ). De structurele kosten te verwerken in de programmabegroting en de incidentele kosten mee te nemen bij de "Eindrapportage 2004"; beschikbaar te stellen voor het inhuren van extra formatie (incidenteel) ten behoeve van het behandelen van bezwaarschriften. De kosten worden gedekt door een éénmalige bonus van Meyra ( leverancier van rolstoelen). Deze effecten te verwerken in de productenraming 2005; Geen invoering van eigen bijdragen, eigen betalingen en inkomensgrenzen voor woonvoorzieningen en voorzieningen die specifiek op de handicap gericht zijn;

7 Volgvel 7 De directeur WOC en DOW de opdracht geven om de afhandeling van een aanvraag voor een gehandicapten-parkeerkaart/-plaats onder te brengen bij de dienst WOC, in plaats van bij de dienst DOW; Burgemeester en wethouders van Haarlemmermeer, namens deze, de portefeuillehouder, H. Tuning Burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, de secretaris, de burgemeester, dr. G.P.F. van den Boorn mr. A.Ph. Hertog Bijlage(n) Wvg evaluatie Prognose Wvg-kosten (Onderzoek van O&S)

8 Raadsbesluit 2004/309 Onderwerp Wet voorzieningen gehandicapten De raad van de gemeente Haarlemmermeer; gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders van 6 juli 2004, nummer 2004/17977; besluit: De vergoeding voor bovenregionaal vervoer per 1 januari 2005 restrictief te hanteren en daarnaast, voor diegenen die kunnen aantonen toch recht te hebben op een individuele voorziening, een maximumvergoeding te verstrekken gebaseerd op 2500 kilometer per jaar en de geraamde structurele kostenbesparing van bruto in de programmabegroting verwerken; Om uitvoering te kunnen geven aan het restrictief hanteren van een vergoeding voor bovenregionaal vervoer in het kader van de Wvg, de formatie van de sector SoZaWe, met ingang van oktober 2004 uit te breiden met 0,5 fte (structurele kosten per jaar , voor 2004 bedragen de kosten ). De structurele kosten te verwerken in de programmabegroting en de incidentele kosten mee te nemen bij de "Eindrapportage 2004"; beschikbaar te stellen voor het inhuren van extra formatie (incidenteel) ten behoeve van het behandelen van bezwaarschriften. De kosten worden gedekt door een éénmalige bonus van Meyra ( leverancier van rolstoelen). Deze effecten te verwerken in de productenraming 2005; Geen invoering van eigen bijdragen, eigen betalingen en inkomensgrenzen voor woonvoorzieningen en voorzieningen die specifiek op de handicap gericht zijn; De directeur WOC en DOW de opdracht geven om de afhandeling van een aanvraag voor een gehandicapten-parkeerkaart/-plaats onder te brengen bij de dienst WOC, in plaats van bij de dienst DOW. Vastgesteld in de openbare vergadering van De griffier, De voorzitter, dr. M.J.E.M. van Dam mr. A.Ph. Hertog