Trendkaarten. 37 relevante trends voor overheidscommunicatie

Transcriptie

1 Trendkaarten 37 relevante trends voor overheidscommunicatie Trendanalisten, marktonderzoekers, communicatieweten schappers, planbureaus Ze brengen voortdurend ontwikkelingen in kaart. Niet alleen in de samenleving, maar ook in het communicatievak. Op initiatief van de Voorlichtingsraad (het overleg van de directeuren Communicatie van alle ministeries) heeft Dienst Publiek en Communicatie deze inzichten gebundeld tot 37 relevante trends in de samenleving en het communicatievak. Deze set trendkaarten geeft een overzicht van de 37 trends. Op iedere kaart staat een trend met een korte omschrijving. Je kunt ze als werkvorm gebruiken (zie achterkant) als je relevante trends voor je eigen vakgebied wilt selecteren, als je wilt bespreken hoe je organisatie erop kan inspelen, of als je met je communicatieteam een plan wilt opstellen. Het trendrapport Deel je rijk - relevante trends voor overheidscommunicatie geeft een uitgebreide beschrijving en verantwoording van de trendkaarten (te downloaden via

2 Opzet van trendsessie Deze set trendkaarten is te gebruiken voor een werksessie over de vraag: wat zijn de consequenties van de ontwikkelingen in samenleving en communicatievak voor onze organisatie/dit communicatievraagstuk? Aanpak: Deelnemers: in deelgroepen van maximaal 5, een set kaarten per deelgroep. Duur: minimaal 60 minuten 1. Selectie [20 min] Leg de kaarten in de 6 hoofdclusters op tafel Kies allemaal 2 trendkaarten die relevant zijn voor de organisatie/opgave Deel met elkaar welke kaarten je hebt gekozen Cluster de gekozen kaarten naar betekenis 2. Duiding [20 min] Benoem de ontstane clusters naar: Duiding: wat betekent dit voor onze organisatie/opgave? Actie: wat staat ons te doen? 3. Plenair gesprek [15 min] Presenteer kort de resultaten uit de deelgroepen: Zijn er verschillen/overeenkomsten in duiding en actie? 4. Afsluiting [5 min] Evalueer de sessie op inhoud en vorm Trendkaarten

3 Minder rijk, meer eigen verantwoordelijkheid

4 Terugtredende overheid Rijksoverheid wordt kleiner door decentralisatie, Europa en deregulering Bezuinigingen: compactere overheid

5 Verwachtingenmanagement belangrijker Samenleving verwacht soms onterecht dat overheid risico s kan uitsluiten, vangnet biedt en bijvoorbeeld veiligheid kan garanderen Paradox: overheid moet risico s voorkomen, maar inmenging in privésfeer wordt niet op prijs gesteld

6 Meer zelfredzaamheid Verzorgingsstaat brokkelt af, voorzieningen onbetaalbaar o.a. door vergrijzing Daardoor meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers Steun van burgers voor meer zelf doen, zeker samen met andere burgers, maar wel onder voorwaarden

7 Bezuinigingen raken iedereen Rem op economische groei Overheidsfinanciën langdurig onder druk Zorgen over gevolgen schuldencrisis in Europa Noodzaak voor bezuinigingen wordt gezien, maar lasten wel eerlijk verdelen en niet te rigoreus

8 Solidariteit onder druk Grote stelsels als pensioenen en banken bieden geen zekerheid meer Bezuinigingen op bijvoorbeeld zorg en woningmarkt raken gewone mensen 85% van de bevolking vindt dat het in Nederland meer ieder voor zich wordt Mensen willen minder opdraaien voor ongezond gedrag (leefstijl) van anderen

9 De lat ligt hoog, zeker voor laagopgeleiden Nemen van eigen verantwoordelijkheid is voor grote groep ingewikkeld Marktwerking en keuzevrijheid legt druk op mensen Prestatiemaatschappij: groter gevoel te falen

10 Van autoriteit naar speler in netwerk

11 Gezag neemt af Gezag is niet meer vanzelfsprekend Laag vertrouwen in politiek, vakbonden, banken, etc. Instituten moeten het opnemen tegen (zelfbenoemde) experts op internet

12 Netwerksamenleving Meer informele, tijdelijke en horizontale relaties rond single issues, door individualisering en ontzuiling Mensen voelen zich minder vertegenwoordigd door bestaande structuren zoals kerk, politiek, maatschappelijk middenveld Rijk is nog niet ingericht op horizontale samenleving

13 Nieuwe internationale machtsverhoudingen Grotere tegenstellingen in Europa Opkomst van nieuwe economieën Minder macht voor het westen Lastiger overeenstemming te bereiken binnen en buiten Europa

14 Andere bestuursstijlen Netwerksamenleving vraagt om leiders met breder leiderschapsrepertoire Dienend leiderschap: netwerken en verbinden naast directief leiderschap

15 Mediacratie Het politieke debat vindt steeds meer plaats in de media en de publieke ruimte Opkomst van opinieplein : interactie tussen media, stakeholders, burgers, politiek en opiniepeilers Omloopsnelheid van het nieuws steeds hoger door agendajournalistiek en burgerjournalistiek

16 Meer openbaar

17 Transparantie en accountability Burgers en stakeholders vragen om helderheid van de overheid Resultaten zichtbaar maken Zichtbare verantwoording van keuzes Meer rekenschap afleggen, extern én intern

18 Van passieve naar actieve openbaarmaking Proactief inzicht geven in de feiten en meningen In dienst van de menings- of besluitvorming van burgers Openbaarmaking vergt een interne cultuurverandering Communicatiediscipline is pleitbezorger

19 Open data Overheid kan transparanter worden door data vrij te geven Praktisch hergebruik van bestaande overheidsgegevens op onder andere data.overheid.nl Ook: verbeterde dienstverlening en nieuwe toepassingen en producten Benutten big data ook relevant voor overheid

20 Authentiek verhaal, ook elders verteld

21 Populisme en factchecking Populisme: politieke partijen laten zich minder leiden door eigen visie, meer door publieke opinie Belevingsjournalistiek: meningen belangrijker dan feiten Tegelijk opkomst factchecking: verkiezingen 2012 en nrc. next

22 Behoefte aan leiderschap Mensen sluiten zich graag aan bij wie een duidelijk streven heeft en een eigen verhaal Einde van het poldermodel? Regeerakkoord 2012 gaat minder uit van compromissen

23 Identiteit en authenticiteit Van reputatie naar legitimatie: om vertrouwen te winnen Gedraag je zoals je bent Echt ergens voor staan Probeer het eens met de waarheid: een mooi verhaal is niet genoeg, het moet wel kloppen

24 Overheid als partner in communicatie Overheid als partner in communicatie en niet meer als (enige) afzender Partijen dichter bij de burger kunnen relevanter of geloofwaardiger zijn Elders: ook op andere plekken, waar de doelgroep is, je argumenten uitwisselen / toelichten PPP s: publiek-private partnerschappen

25 Branded journalism Journalisten gaan vaker in opdracht content creëren voor bedrijven Kritische en onafhankelijke blik, maatschappelijk relevant en met urgentie

26 User generated content Informatievoorziening, discussie en meningsvorming is publiek: overheid heeft hier minder controle op Copyleft ipv copyright: wie informatie deelt is daar niet meer de baas over

27 Communicatie als verbinder Andere rol van de communicatieprofessional: verbinder in de netwerksamenleving Niet het communiceren zelf staat centraal, maar anderen binnen en buiten de organisatie helpen beter te communiceren

28 Nieuwe betrokkenheid

29 Doe-democratie Meer zelf samen doen Minder beroep doen op de overheid Vanuit idealistische tot pragmatische motieven In de eigen buurt Ook crowdfunding voor financiering van deze initiatieven Van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie

30 Meer protest Grotere protestgeneigdheid en protestacceptatie Online protesteren en organiseren is gemakkelijker door technologie: slacktivisme Verschuiving burgerschapsstijlen: minder plichtsgetrouwen, meer zelfredzamen Aantal klachten van burgers over de overheid groeit

31 Samenleven: probleem én trots Veranderende omgangsvormen, zorgen over tonen van respect tussen mensen Samenleven, verdraagzaamheid en socialer gedrag is topprioriteit voor burgers Tegelijk ook sterkste punt in eigen kring: burgers zijn tevreden over persoonlijke relaties, hulp en steun

32 Crowdsourcing Capaciteiten van de massa worden steeds vaker benut Voor crowdfunding, informatie verzamelen of hulp Sociale media spelen hierin een belangrijke rol

33 Faciliteren van gedrag Steeds meer problemen in de samenleving zijn gerelateerd aan gedrag Naast communicatie, wetgeving en financiële prikkels wordt gedrag mogelijk maken met voorzieningen een steeds belangrijker instrument

34 Nieuwe technologie Apps, serious gaming Augmented reality: toegevoegde realiteit op b.v. brillen of ruiten Tasttechnologie: elkaar voelen op afstand Internet of things: gebruiksvoorwerpen worden slimmer en interactief

35 Mind shift

36 Sharing Het nieuwe consumeren: van bezit naar delen, huren, lenen en toegang Bezit is uit onder jongeren Door te delen bouw je vertrouwen op in je netwerk Meer ruilhandel: past ook in tijd van koopkrachtdaling en duurzaamheid

37 Consuminderen Groot, groter, grootst heeft langste tijd gehad Meer menselijke maat, meer kwaliteit dan kwantiteit, soberheid Consumptie niet meer de oplossing voor economisch herstel Nieuwe groei moet komen van immateriële, sociale en ecologische vernieuwing Slow: het gaat te snel, meer stilstaan bij wat echt belangrijk is

38 Flexibeler werken Iedereen eigen baas : zzp ers, Het Nieuwe Werken Flexibele rijksdienst: ontkokerd, programmatisch werken, één Rijksoverheid Vraag naar ander type werknemers door kenniseconomie: b.v. samenwerken belangrijke vaardigheid Scheiding werk en privé minder strikt

39 Ouderen aanweziger Vergrijzing Shift in kwaliteit van leven voor senioren Steeds grotere groep leeft langer en blijft actiever Ouderen organiseren hun invloed (50 plus)

40 Veranderende verbindingen

41 Meer beeld en infotainment Sterke opkomst van visuele informatieoverdracht: infographics, video s, nieuwsapps, infotainment Jongeren beeldender ingesteld Jongeren communiceren steeds meer in foto s: opkomst Instagram en Pinterest

42 Ander mediagedrag: mobiel internet Mobiel internet groeit explosief Meer smartphones, meer tablets, meer apps Het Nieuwe Kijken: online en uitgesteld tv kijken, multitasking Tv nog belangrijkste medium, stijging internet, daling radio Apps: tv en video in lift Second screen in opkomst

43 Massa s media, oude kanalen nog relevant Mediagebruik versplintert TV, kranten en met elkaar praten nog steeds belangrijk Crossmediale aanpak nodig Continue monitoren, luisteren en interactie in netwerken: online én offline

44 Conversatie als centrale communicatiestijl Van zenden naar oordeelvrij luisteren Mensen het gevoel geven dat je ze serieus neemt: contact maken Het gedoe op tafel te krijgen: waar worden mensen emotioneel van Overheid zou democratische dialoog moeten stimuleren: ook burgers staan vooral in de zenderstand

45 Monitoring en webcare Opkomst social media-monitoring zoals Coosto, tweetdeck Monitoren impliceert ook dat je er iets mee moet doen: interactie Sociale media steeds meer gebruikt: webcare, online participatie, apps etc.

46 Storytelling Om je omgeving te bereiken moet je een verhaal hebben dat aansluit bij de beleving van degene die je wil raken Ook van belang bij interne veranderingsprocessen