Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Kabel en consument: marktwerking en digitalisering Nr. 39 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 10 juni 2004 De vaste commissie voor Economische Zaken 1 en de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2 hebben op19 mei 2004 overleg gevoerd met minister Brinkhorst van Economische Zaken en staatssecretaris Van der Laan van Onderwijs, Cultuur en Wetenschapover prijsverhogingen van UPC (Kamervragen, Aanhangsel der Handelingen II, vergaderjaar , nr. 929 en Aanhangsel der Handelingen II, vergaderjaar , nr. 1088). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies 1 Samenstelling: Leden: Crone (PvdA), Hofstra (VVD), voorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), ondervoorzitter, Atsma (CDA), Timmermans (PvdA), Vendrik (Groen- Links), Van Egerschot (VVD), Ten Hoopen (CDA), Slob (ChristenUnie), Van den Brink (LPF), Duyvendak (GroenLinks), Kortenhorst (CDA), Hessels (CDA), Gerkens (SP), Van Velzen (SP), Varela (LPF), Algra (CDA), Van Fessem (CDA), Aptroot (VVD), Blom (PvdA), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), De Krom (VVD), Van der Laan (D66), Heemskerk (PvdA), Van Dam (PvdA) en Dezentjé Hamming (VVD). Plv. leden: Tichelaar (PvdA), Örgü (VVD), De Nerée tot Babberich (CDA), Van Hijum (CDA), Koenders (PvdA), Vos (GroenLinks), Weekers (VVD), Jan de Vries (CDA), Van der Vlies (SGP), Hermans (LPF), Van Gent (GroenLinks), Verburg (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), De Ruiter (SP), Van As (LPF), De Haan (CDA), Van Dijk (CDA), Blok (VVD), Samsom (PvdA), Van Dijken (PvdA), Van Heteren (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Giskes (D66), Tjon- A-Ten (PvdA), Waalkens (PvdA) en Szabó (VVD). 2 Samenstelling: Leden: Van Nieuwenhoven (PvdA), Van de Camp(CDA), Kalsbeek (PvdA), Cornielje (VVD), voorzitter, Lambrechts (D66), Hamer (PvdA), Azough (GroenLinks), Van Bommel Mevrouw Gerkens (SP) deelt mee dat zij ook spreekt namens de GroenLinks-fractie. De antwoorden van de minister opde vragen over de prijsverhogingen van UPC hebben mevrouw Gerkens niet gerustgesteld. De minister lijkt in zijn antwoorden de deur open te zetten voor kabelmaatschappijen om hun prijzen blijvend te verhogen en hij lijkt bovendien deze prijsverhogingen voorlopig acceptabel te vinden. De staatssecretaris toonde zich onlangs in de Eerste Kamer bereid om met de kabelaars te overleggen over nadere afspraken als de problemen met UPC en de Casema zich blijven voordoen. Deelt de minister de zienswijze van de staatssecretaris of is sprake van een miscommunicatie? Kan de minister aangeven wat wordt bedoeld met excessieve prijsverhogingen? In verschillende gemeenten worden de prijzen met 30% tot soms wel 50% verhoogd. De NMa ziet in de recente tariefverhogingen echter geen aanleiding om de kabeltarieven tijdelijk te bevriezen. Door de libera- (SP), Vendrik (GroenLinks), Mosterd (CDA), Blok (VVD), Balemans (VVD), Slob (Christen- Unie), Vergeer (SP), Tichelaar (PvdA), Joldersma (CDA), Jan de Vries (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Eski (CDA), Eijsink (PvdA), Leerdam (PvdA), ondervoorzitter, Van Miltenburg (VVD), Kraneveldt (LPF), Hermans (LPF), Van Dam (PvdA) en Visser (VVD). Plv. leden: Kruijsen (PvdA), Ferrier (CDA), Verbeet (PvdA), Rijpstra (VVD), Van der Laan (D66), Boelhouwer (PvdA), Halsema (Groen- Links), Lazrak (GroepLazrak), Tonkens (Groen- Links), Van Oerle-van der Horst (CDA), Hirsi Ali (VVD), Örgü (VVD), Van der Vlies (SGP), Kant (SP), Dijksma (PvdA), Hessels (CDA), Sterk (CDA), Atsma (CDA), Van Bochove (CDA), Van Hijum (CDA), Arib (PvdA), Stuurman (PvdA), De Krom (VVD), Varela (LPF), Nawijn (LPF), Adelmund (PvdA) en Aptroot (VVD). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2004 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 1

2 lisering zouden de prijzen omlaag gaan en de keuzevrijheid toenemen. De prijzen schieten echter omhoog en van keuzevrijheid is helemaal geen sprake. Het probleem is dat de kabel in handen blijft van de bedrijven. Digitenne is geen alternatief, omdat het niet overal verkrijgbaar is en voor iedere tv een apart kastje moet worden aangeschaft. Mevrouw Gerkens zet vraagtekens bij het motief van UPC voor de prijsverhogingen. UPC stelt dat prijsaanpassingen noodzakelijk zijn voor harmonisatie van de tarieven. Alle prijzen gaan echter omhoog en er gaan geen prijzen omlaag. Het lijkt dan logischer om te middelen. Het ware motief lijkt naar voren te komen in een artikel in De Telegraaf, waarin wordt gemeld dat vanwege de financiële nood bij UTC alle hoopom het moederconcern uit de rode cijfers te helpen, is gericht op de onderhandelingen met de Nederlandse gemeenten over de tariefverhogingen voor de kabeltelevisie. Een mogelijk argument van kostendekking raakt vervolgens kant noch wal, want in Gouda lukt het een kleine kabelaar om voor nog geen 6 per maand meer dan 40 tv-zenders te verzorgen voor zijn klanten. Mevrouw Gerkens vindt dat men niet een jaar moet wachten totdat de NMa en de OPTA constateren dat de prijsverhogingen excessief zijn. Bij navraag is haar overigens gebleken dat het Commissariaat voor de Media geen specifieke gegevens over de tariefontwikkelingen heeft en dat de jaarlijkse monitor voor mediaconcentraties pas in september uitkomt en niet in maart Waarom kan pas over minstens een jaar worden ingegrepen en waarom heeft de minister alleen zeggenschap over het inhoudsdeel van de kabelkosten en niet over het transportdeel? Het inhoudsdeel is heel klein en de minister heeft dan geen invloed opde prijs. Wat kan hij verder doen? Is een tijdelijke maatregel als bevriezing van de prijzen mogelijk? Mevrouw Gerkens concludeert dat Paars heeft zitten slapen toen de kabelmaatschappijen werden verkocht. Blijft men de ogen sluiten of zal de minister handelen naar zijn adagium: markt waar markt kan en overheid waar het nodig is? De heer Jan de Vries (CDA) constateert dat de prijsontwikkeling op de kabel zijn fractie zorgen baart. Het beeld is divers. In Rotterdam is er een prijsverhoging van 60% geweest, in de gemeente Graafstroom een tariefverlaging van 10%. De onderzoeken moeten dus duidelijkheid geven over de tariefontwikkeling. De heer De Vries vindt dat de ontwikkelingen ophet gebied van de kabel te traag gaan. Eerder is al gepleit voor meer marktwerking op de kabel en keuzevrijheid in de netwerken en de infrastructuur. Er is echter nog steeds geen sprake van keuzevrijheid. Op het gebied van toezicht, transparantie en consumentenbescherming gaat het ook te traag. Het toezicht is nog niet optimaal. In deze fase waarin de marktwerking nog onvoldoende en niet volledig is, moet juist het toezicht oporde zijn. Waarom kunnen de uitkomsten van de onderzoeken van de NMa, de OPTA en het Commissariaat voor de Media niet sneller beschikbaar zijn? Wanneer denken de bewindslieden de onderzoeksresultaten beschikbaar te hebben? Wanneer kunnen de NMa en de OPTA met maatregelen komen? Kan de OPTA met terugwerkende kracht maatregelen nemen als sprake is van voortschrijdende tariefverhogingen? Voor de consumentenbescherming is in de eerste plaats een goede geschillenregeling van belang. In de tweede plaats is het van belang dat gemeenten goede contracten met de kabelbedrijven kunnen sluiten. In enkele gevallen heeft de rechter contracten ontbonden. Wat is de reactie van de regering opdie ontwikkeling? De heer De Vries hoopt dat in hoger beroepde gemeenten de mogelijkheid behouden om contracten te sluiten. Heeft het kabinet een bredere visie opde ontwikkeling van deze contracten en de samenwerking tussen gemeenten en kabelbedrijven? Het gaat daarbij niet alleen over de tarieven, maar ook over de diensten die er tegenover staan. In de derde plaats is een sterkere positie van de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 2

3 programmaraden van belang, juist op het punt van de samenstelling van het dienstenpakket. Op dat onderdeel is het kabinet te traag in het nemen van concrete maatregelen. Beter toezicht, betere consumentenbescherming en echte marktwerking opde kabel moeten uiteindelijk leiden tot een evenwichtige prijsontwikkeling. De heer Aptroot (VVD) constateert dat de prijsverhogingen van UPC en ook andere aanbieders van kabel-tv fors lijken en ver boven het inflatiepercentage liggen. Het is goed dat de NMa en de OPTA dit gaan onderzoeken. Waarom moet het echter een jaar duren? De heer Aptroot wil snel de uitkomst zien. Als sprake blijkt te zijn van onnodige prijsopdrijving in een monopolistische situatie, moet dat hard worden aangepakt. Als blijkt dat het niet zo is, zal men dat moeten accepteren. Het aanbod van zenders bepaalt mede het tarief. Als men voor de burger een basispakket wil waaruit niet te kiezen valt, moet het echt een basispakket zijn. De heer Aptroot suggereert dat zenders die qua taal een belemmering vormen voor het overgrote deel van de burgers, uit het basispakket kunnen worden gehaald. Dergelijke zenders zijn er voor kleine groepen van de bevolking, maar via de huisaansluiting betaalt iedereen ervoor. Wat dat betreft moet men veel kritischer zijn en de programmaraden niet zomaar hun gang laten gaan en naar deelbelangen van kleine groepen burgers laten kijken. De heer Aptroot is het er desgevraagd mee eens dat de invloed opeen zo laag mogelijk niveau moet liggen, maar de gemeenteraden hebben het uitoefenen van die invloed gedelegeerd. Mensen kunnen zich aanmelden voor een programmaraad. Het basispakket moet voor het overgrote deel van de bevolking bruikbaar zijn. De rest kan in een pluspakket tegen extra betaling worden geleverd. Wat dat betreft wil de heer Aptroot niet te gemakkelijk denken over maar 6per maand voor 40 zenders. Als het doorgeven van twintig zenders 5 kost en het grootste deel van de bevolking niet naar de andere twintig zenders kijkt, moet men rekening houden met die grote groepmensen. Zijn de minister en de staatssecretaris bereid om dit kritisch te bekijken en eventueel in te grijpen? De heer Aptroot vindt dat men ook de hand in eigen boezem moet steken. De gemeentelijke tarieven en de waterschapstarieven gaan fors omhoog. De NMa kan niet gevraagd kan worden om daarnaar te kijken, omdat de overheden erkende monopolies hebben. Wordt het geen tijd om op het gebied van consumentenbelangen niet alleen kritisch te kijken naar het bedrijfsleven, maar ook naar de overheid en de medeoverheden? Wat kan het ministerie van Economische Zaken doen in het belang van burgers en bedrijven? De heer Van Dam (PvdA) constateert dat het tarief van UPC in verschillende gemeenten fors is gestegen. Volgens de Consumentenbond zijn de afgelopen drie jaar de tarieven voor de kabel met gemiddeld 50% gestegen. Deze excessieve tariefverhogingen zijn alleen mogelijk omdat de consument geen vrije keuze heeft. Digitenne kent een vrij hoge instapdrempel. Voor satelliet-tv is de instapdrempel nog hoger. De consument is dus aangewezen opde kabel. Vindt de minister het acceptabel dat een monopolist de tarieven met een zo hoog percentage verhoogt? Vanaf het moment dat de kabel is vrijgegeven, zou worden gewerkt aan concurrentie opde kabel. Daarvan is echter nog steeds geen sprake. Zelfs met de nieuwe Telecommunicatiewet ziet de heer Van Dam daarin niet zo snel verandering komen. Het is aan de overheid om de keuzemogelijkheden van de consument te bevorderen door bijvoorbeeld nieuwe infrastructuren te stimuleren. Vooruitlopend op het overleg van 2 juni over de mogelijkheid van concurrentie voor en opde kabel, merkt de heer Van Dam opdat hij wel iets voelt voor het vastrechtmodel, waarbij men een aansluiting krijgt met een standaardpakket dat in de wet is opgenomen en Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 3

4 bijbetaalt voor elke zender die men extra wil. Ook in dat model zal de consument echter een vrije keuze moeten hebben. Zolang er onvoldoende concurrentie is en consumenten geen keuze hebben, moeten zij goed worden beschermd. Daarvoor zijn zij afhankelijk van de overheid. Uit antwoorden van de minister blijkt dat die bescherming te wensen overlaat. De NMa kan ingrijpen op basis van artikel 24 van de Mededingingswet, maar misbruik van een economische machtspositie is moeilijk aan te tonen. De NMa toetst of het tarief excessief is, maar niet of een prijsverhoging excessief is. De consument heeft er bovendien weinig aan als hij daaropeen jaar moet wachten. De AMvB in de Mediawet heeft alleen betrekking ophet inhoudsdeel van het tarief, wat een zeer klein deel is, en niet ophet transportdeel, waar juist de problemen zitten. Vervolgens heeft de rechter in een paar gevallen uitgesproken dat er geen wettelijke basis is voor de tariefbepalingen die een aantal gemeenten bij verkoopvan hun kabelnetten in het contract hebben opgenomen. Ook dat instrument is dus uit handen geslagen. Aan de extra bevoegdheden die de OPTA zal krijgen, gaat een lange analyse vooraf en ongetwijfeld zullen er ook gerechtelijke procedures komen. De vraag is dus of concurrentie en meer keuzemogelijkheden voor de consument een reële optie is of dat de consumentenbescherming verder moet worden uitgebouwd. Centraal daarbij staat de vraag of de minister de prijsverhogingen acceptabel vindt. Zo nee, is hij dan bereid daaraan iets te doen? De heer Bakker (D66) vindt het lastig debatteren in dit overleg met het oog ophet overleg van 2 juni over de toekomst van de kabel. Zaken als de vrije toegang tot de kabel of het basispakket en het definiëren ervan hadden naar zijn mening vele jaren eerder geregeld moeten worden. Verdeeldheid in het veld en de inzet van verschillende kabinetten hebben echter geleid tot stagnatie. De Telecommunicatiewet is echter met ingang van heden in werking getreden. Het kabinet wil concurrentie opde kabel. De klant moet kunnen kiezen voor een andere aanbieder met een betere prijs/kwaliteitsverhouding, zonder hoge instapdrempel. Voor het transport en het aanbod van televisiesignalen is al vele jaren geleden gekozen voor een vrije markt. Sommige gemeenten hebben hun kabelnet dan ook voor veel geld verkocht. Als geen concurrentie tot stand komt en de huidige monopolies blijven bestaan, is de enige oplossing prijsregulering door de overheid. Ten behoeve van een redelijk basispakket van televisiezenders voor iedereen de verantwoordelijkheid van de staatssecretaris van OCW kan de staatssecretaris overgaan tot prijsregulering. De minister van Economische Zaken, de NMa en de OPTA dragen de verantwoordelijkheid om zo nodig in te grijpen in de prijsvorming. Dat moet overigens wel gebeuren opgrond van een deugdelijke analyse. De heer Bakker voelt niet voor gelegenheidsoplossingen, maar ziet wel reden tot zorg. Hij wijst er overigens opdat in Nederland de kabel heel lang goedkoopis geweest. Voor alleen een pakket televisiezenders via de kabel zou men misschien kunnen volstaan met de kabelnetten zoals zij er tien jaar geleden bij lagen. Men wil echter nieuwe investeringen, betere netwerken en dergelijke. Daarvoor zal men dus ook de prijs moeten betalen. Dat zal de reden zijn dat kabelbedrijven zich genoodzaakt zien om de prijzen te verhogen, nog afgezien van de soms exorbitante prijzen die zij aan gemeenten hebben moeten betalen voor het kabelnetwerk. Dit laat echter onverlet dat moet worden opgetreden als een monopoliesituatie leidt tot een onredelijke prijsstelling. Wat is de visie van het kabinet op dit punt? Hoe reëel acht het kabinet de kans dat het niet blijft bij concurrentie rondom de kabel, maar dat daadwerkelijk concurrentie opde kabel tot stand komt? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 4

5 Antwoord van de bewindslieden De minister merkt opdat ophet punt van de kabel de filosofie van het kabinet is «sterke markt, sterke overheid». Terecht is gezegd dat de minister van Economische Zaken er niet alleen is voor het bedrijfsleven, maar ook voor de consument. De publieke belangen moeten geborgen worden. Daarbij is wel van belang een scherpe concurrentie en een scherpe sector. In het verleden heeft men te zeer achter de feiten aangelopen. Dat geldt niet alleen de partijen die toen in het kabinet zaten, maar het is een element van de Nederlandse politiek als geheel geweest dat men eerst de macht heeft toegelaten en dat de controle opde macht, die daarmee parallel moet gaan, er achteraan hinkt. De minister begrijpt de bezorgdheid van de Kamer over de bescherming van de consument tegen misbruik door UPC. Het is van groot belang dat consumenten kunnen kiezen en worden beschermd als zij niet kunnen kiezen. Gezien de herhaalde en omvangrijke prijsstijgingen heeft UPC daarbij de schijn tegen. De minister wijst eropdat in deze zaak wel gaat om private ondernemingen, die recht hebben op een redelijk rendement en die dus een faire prijs moeten kunnen vragen. De politiek wil dat geïnvesteerd wordt en dat opde kabel nieuwe diensten worden verleend. In dat licht moet het antwoord van de minister worden gelezen. Het gaat niet om de tariefstijgingen opzichzelf. De vraag daarbij is of sprake is van misbruik. De minister wil krachtig optreden als het nodig is, maar niet met gelegenheidsoplossingen. De Telecommunicatiewet is thans van kracht geworden. Verder gaat het om een sterk Europees getinte sector. Vanuit dit perspectief is het noodzakelijk dat de overheid alleen optreedt wanneer een economische machtspositie moet worden gecorrigeerd. Het spreekt vanzelf dat de bewijslast daarvoor in eerste instantie ligt bij degenen die het publieke belang behartigen. Zolang het onderzoek gaande is zal de minister daarover geen uitspraken doen en ook geen maatregelen treffen. De geloofwaardigheid van de overheid is hierbij ook in het geding. De overheid behoort fair te zijn, ook ten opzichte van degenen die de schijn tegen hebben. De instrumenten daarvoor zijn de NMa en de OPTA. Ook na de prijsstijgingen bij UPC en Casema behoort Nederland tot de Europese middenmoot. In Duitsland, Noorwegen, Zweden, Ierland, Spanje, Zwitserland en Frankrijk is de kabel duurder. In Italië, Finland en België is de kabel goedkoper. De tarieven van de kabelbedrijven worden voor 85% tot 95% bepaald door de infrastructurele kosten. Dat is een van de redenen waarom de minister voorstander is van een vastrechtsysteem. In 1995 was de gemiddelde prijs 8,18 voor 24 tv-zenders en 30 radiozenders. In 2002 is de gemiddelde prijs 11,24 voor 31 tv-zenders en 34 radiozenders. Het is de minister niet bekend wat de prijs op dit moment is, maar hij verwacht dat die iets hoger is. Het onderzoek van de NMa naar misbruik van machtsposities behoeft niet heel erg lang te duren, maar het zal wel een paar maanden duren. De NMa gaat daarbij zeer zorgvuldig te werk. De minister heeft gevraagd om meteen na de zomer meer duidelijkheid te krijgen. Opdat moment zal het echter niet voor 100% duidelijk zijn. Na het reces van de Kamer zal er dus meer duidelijkheid zijn. De marktanalyse die de OPTA zal uitvoeren, kon niet eerder omdat het kabelwetje pas in februari van kracht is geworden. Ten behoeve van de marktanalyse worden extra uren ingezet. Volgens de planning van de OPTA komen begin juli de antwoorden opde vragenlijsten die naar de marktpartijen zijn gestuurd. Er zijn er 1700 verstuurd, waarvan er 200 betrekking hebben opde kabelbedrijven. Dat vergt veel werk. Daarna begint de openbare consultatie. De minister verwacht dat het tot begin van het volgende jaar zal duren. De OPTA weet echter dat het een prioriteit is. De minister ziet de OPTA als de eerste toezichthouder, omdat zij de marktanalyse moet geven en vervolgens de structuur moet aangeven, en de NMa als de natuurlijke achtervang die in geval van misbruik harde Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 5

6 maatregelen, zoals boetes of een voorlopige last onder dwangsom, moet treffen. De door de OPTA opte leggen maatregelen kunnen uiteenlopen van een toegangsverplichting, transparantie, non-discriminatie en kostenoriëntatie. De OPTA kan uiteindelijk overgaan tot regulering van de eindgebruikerstarieven. De conclusie van de OPTA kan ook zijn dat ex-ante maatregelen moeten worden getroffen voor de consumententarieven. Dit alles moet gebeuren opgrond van de marktanalyse en de Europese Commissie moet ermee akkoord gaan. De minister constateert dat kabelbedrijven gemeentelijke monopolisten waren. Zij hebben zich vaak opgesteld als monopolist. Bij de verkoop van deze monopolies heeft de nadruk gelegen op zo spoedig mogelijk incasseren en het maken van winst. Daarbij hebben zij niet veel oog gehad voor de positie van de consument. «Cashen» heeft in bepaalde opzichten voorrang gehad boven het borgen van het publieke belang. De rol van de overheid mag echter niet zo maar veranderen zodra er geld gewonnen kan worden. Bij de gemeenten is dus een cultuuromslag nodig. Zij moeten weten dat zij het publieke belang niet uit het oog mogen verliezen. Voor het geloof van de burger in de politiek vindt de minister een herijking van de publieke moraal van de overheid van belang. De centrale overheid, in dit geval Economische Zaken, en de daarvan (on)afhankelijke toezichthouders zijn met de consequenties opgescheept. De minister wil dit corrigeren omdat een sterk mededingingstoezicht nodig is. Veel van de huidige tariefverhogingen zijn in onderhandelingen tussen de kabelaars en de gemeenten tot stand gekomen. De minister kon niet interveniëren in de onderhandelingen omdat de overheid daarbij niet aan tafel zit. De minister wijst eropdat de consumenten als burger van een gemeente bij verkiezingen invloed kunnen uitoefenen. Zij zouden kunnen nagaan wat hun gemeente in het verleden bij dit soort zaken heeft gedaan. Wat de gemeentelijke contracten betreft is de minister van mening dat gemeentelijk toezicht niet nodig zal zijn als het toezicht ophet niveau van de OPTA goed is geregeld. Wat de rechterlijke uitspraken betreft wijst de minister op het principe van de trias politica dat in Nederland geldt. Het ligt bij de rechter en er is beroepaangekondigd. De minister kan daar weinig aan doen opdit moment. De minister zegt toe dat hij het signaal over de schandalige stijging van de tarieven van gemeenten en waterschappen zal overbrengen aan zijn collega van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Verder is een reglement aangenomen, volgens welke publieke overheden op het moment dat zij niet in een publieke functie optreden maar rechtstreeks concurreren met private ondernemingen, aan dezelfde spelregels moeten voldoen. Gemeenten moeten zich realiseren dat zij in de publieke sfeer andere verantwoordelijkheden hebben dan in de private sfeer. De staatssecretaris wijst eropdat men voor het inhoudsdeel, dat slechts 5 tot 15% beslaat, afhankelijk is van het onderzoek. Het kabinet is bereid om een AMvB tot het treffen van een prijsmaatregel voor te bereiden. Deze kan echter alleen betrekking hebben ophet inhoudsdeel. De marktanalyse van de OPTA zal duidelijk moeten maken of er een prijsmaatregel moet komen. Wat dat betreft is men weer afhankelijk van de planning van het transportdeel. De staatssecretaris herinnert eraan dat het wetsvoorstel over de programmaraden de vorige week is aangenomen door de Eerste Kamer. Zij heeft de opmerkingen erover genoteerd, maar verwacht dat dit 2 juni in een breder verband zal worden gesproken. Gelet op het wetsvoorstel ziet zij geen aanleiding om nu een fundamentele discussie over de positie van de programmaraden aan te gaan. De staatssecretaris is niet voor het weren van bepaalde kanalen uit het programmapakket omdat deze slechts een kleine groep dienen. Zij vindt ook dat niet vanuit Den Haag bepaald kan worden welk basispakket goed Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 6

7 is voor de mens. Er moet echter wel een systeem voor zijn. Daartoe zijn juist de programmaraden in het leven geroepen. De programmaraden bepalen wat in de lokale of regionale situatie van belang is voor de consument. Zij kunnen afwegen welke kanalen in het basispakket moeten zitten. Als je zegt dat de overheid bij voorbaat al kanalen moet uitsluiten, stel je eigenlijk vast dat de programmaraden geen functie meer hebben. De suggestie staat ook haaks ophet tot nu toe gevoerde beleid. Nadere gedachtewisseling De heer Van Dam (PvdA) is verbaasd over de opmerking dat de AMvB alleen gaat over het inhoudsdeel. De idee erachter is dat mensen voor een redelijke prijs toegang hebben tot een basispakket. De redelijke prijs wordt bepaald door het gehele tarief. Dan is het logischer dat de AMvB over het gehele tarief gaat. De heer Bakker (D66) sluit zich aan bij de opmerking van de staatssecretaris over de programmaraden. Hij hoopt wel dat de route van het kabinet nog steeds gaat in de richting van individuele keuzevrijheid, waarbij mensen zelf bepalen wat er over de kabel binnenkomt en daarvoor zelf de prijs betalen. De heer Jan de Vries (CDA) constateert dat de OPTA vooral toeziet ophet transportdeel. Kan de regering toelichten waarom de AMvB over het inhoudsdeel moet wachten ophet onderzoek naar het transportdeel? De prijs voor het inhoudsdeel vergt een zelfstandig oordeel en heeft niet direct een relatie met de prijs en de kwaliteit van het transportdeel. Vindt de regering dat voor de consument nu al voldoende duidelijk is hoe de tarieven zijn opgebouwd qua transportdeel en inhoudsdeel? Moet de transparantie niet verbeterd worden om de programmaraden, de gemeenteraden en de individuele consument werkelijk inzicht te kunnen verschaffen? Mevrouw Gerkens (SP) hoort graag of de staatssecretaris al in gesprek is gegaan met UPC en Casema en zo ja, wat de uitkomsten ervan zijn. De uitleg van de minister waarom alles zo traag moet gaan, heeft mevrouw Gerkens niet gerustgesteld. De financiële positie van het moederbedrijf van UPC is niet goed. Als over een jaar, na alle onderzoeken, de conclusie is dat te veel is betaald, is het dan mogelijk om met terugwerkende kracht het te veel betaalde terug te vorderen? Als dat mogelijk is, bestaat nog het risico dat het bedrijf niet meer bestaat. Wat kan de minister doen om eerder opte treden? De staatssecretaris ziet een onderscheid tussen de juridische werkelijkheid en de materiële werkelijkheid. In de praktijk maakt het voor de burger niet uit opbasis waarvan hij het tarief betaalt. De juridische werkelijkheid is dat opbasis van de Mediawet alleen voor het inhoudsdeel een prijsmaatregel kan worden genomen. Er zijn dus twee maatregelen nodig om één werkelijkheid te creëren. Daarom is een goede analyse nodig van de positie en de transparantie in de raad, van de transportgerelateerde kosten en het inhoudsdeel. Daarom zijn die mediamaatregelen opbasis van de Mediawet nodig. Als de maatregelen over het inhoudsdeel over slechts 1of 2 gaan en het echte probleem bij de excessieve stijging bij het transportdeel ligt, moet je niet een mediamaatregel nemen. Het moet dus in het totaal worden bezien. De juridische werkelijkheid dwingt via het Europees recht om die twee delen te scheiden, terwijl zij in de praktijk volledig bij elkaar horen. De route van het kabinet is inderdaad nog steeds gericht opvolledige keuzevrijheid. Het gaat uiteindelijk om de mediaconsument. Het mediabeleid is te allen tijde gericht opinhoudelijke vrijheid. De minister van Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 7

8 Economische Zaken doet dat vanuit zijn verantwoordelijkheid voor de infrastructuur. Op dit moment vinden gesprekken met UPC en Casema plaats die nog in de ambtelijke fase zijn. Op2 juni zal de staatssecretaris de Kamer verder kunnen informeren over de uitkomsten of de stand van zaken in die gesprekken, waarin ook het onderwerpvastrecht opde agenda staat. De minister wil niet de indruk laten bestaan dat hij gerust is opdeze zaak. Hij begrijpt dat het proces moet worden versneld, maar de marktanalyse van de OPTA is een essentiële voorwaarde om tot conclusies te komen. De uitspraak van de NMa is noodzakelijk om te bezien of met terugwerkende kracht boetes moeten worden opgelegd. Dit zijn geen kleine zaken. Het gaat om maximaal 10% van de jaaromzet van het bedrijf. Verder bestaat de mogelijkheid van het opleggen van een last onder dwangsom. Het voordeel van een uitspraak van de NMa is dat burgers in een civiele procedure sterk staan als een schadevergoeding wordt gevraagd, waardoor met terugwerkende kracht bepaalde vorderingen kunnen worden verkregen. De minister vindt het verder niet verstandig om zich over de positie van het moederbedrijf uit te spreken. In elk geval zet hij zoveel mogelijk druk opde zaak. De minister stelt vast dat hij niet preventief kan optreden zolang het begripmisbruik niet helder is. Dat zou de rechtszekerheid in Nederland in gevaar brengen. De voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken, Hofstra De voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Cornielje De griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, Tielens-Tripels Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 39 8