Gratis, maar niet goedkoop. STOCKHOLM / SSE -7,24% FRANKFURT / DAX -7,07%

Transcriptie

1 Metamorfose? geeft antwoord op pagina 3 07 Dinsdag Oktober 2008 Gratis, maar niet goedkoop. Sport De ijsberg is gesmolten Björn Borg Simon Kuper interviewt tennislegende Björn Borg. Over John McEnroe, verkochte Wimbledonbekers en zijn zoon. 22 Financial professionals voor topmerken (m/v) Voor een groot aantal topmerken zoeken wij financial professionals, zowel startend, junior als ervaren en voor diverse functies. Amsterdam RAI, KLM, Sara Lee, Canon, Heineken, Morgan Stanley: het zijn zo maar een paar voorbeelden. Kijk op vijzelaar.com of bel continuïteit in finance GRAPHIC NEWS/De Pers Jan-Hein Strop Angst heeft Europa in zijn greep. Alle beurzen sloten gisteren af met grote verliezen, met Amsterdam na LONDEN / FTSE 100-7,85% PARIJS / CAC40-9,04% MILAAN / BORSA ITALIANA -8,24% MADRID / BOLSA -5,93% Sneller en krachtiger dan iedereen verwachtte, overspoelt de kredietcrisis nu ook Europa. Hoewel politici de angst proberen in te dammen, verdampten gisteren weer miljarden op de beurs. Vraag is nu: hoe zwaar wordt de recessie? / AEX -9,14% STOCKHOLM / SSE -7,24% Moskou als dieptepunt (-9,1 procent). Beleggers hebben werkelijk ieder vertrouwen in een goede afloop van de crisis verloren en spaarders vragen zich massaal af of hun geld wel veilig is. Dat de bankencrisis vooral een Amerikaans probleem is, zoals politici als minister Wouter Bos pas geleden nog riepen, is nu definitief naar het rijk der fabelen verwezen. De Europese financiële brandweer is gisteren opnieuw met man en macht uitgerukt. Politici buitelden over elkaar heen jij MOSKOU / RTS -19,05% FRANKFURT / DAX -7,07% Er is geen ontkomen meer aan met maatregelen om de crisis te bezweren. Maar de manier waarop dat tot nu toe gebeurt, is zorgwekkend. Want van de met de mond beleden Europese coördinatie is tot nu toe weinig te merken. Belangrijkste opdracht is het herwinnen van vertrouwen: onder beleggers, onder banken en vooral onder spaarders. Als die allemaal besluiten hun geld van hun rekening te halen, dreigt er nog grotere chaos. Neergang De bankencrisis begint nu zichtbaar effect te hebben op de economie. De eerste Europese landen zijn officieel in recessie en Nederland zal snel volgen. Resteert de vraag hoe hevig de neergang zal zijn. Analisten van grote banken zeggen op dit punt allemaal nagenoeg hetzelfde: we mogen blij zijn als we er met een milde recessie vanaf komen. Lees verder op pagina 9 Uit & thuis Voze Duitse bestseller Het is uitputtend hoor, praten over seksstuff 18 Op de bank Tv-humor uit Philadelphia Ook Danny DeVito doet mee 21 Sport Toppers aan de epo Het wielerseizoen is ten einde en dus leek het even gedaan met de golf aan dopingopenbaringen. Daar denken ze in Frankrijk anders over. Twee vedettes uit de laatste Tour de France, Leonardo Piepoli en Stefan Schumacher, zijn namelijk betrapt. Ze hebben zich tegoed gedaan aan het verboden middel epo. En er zijn nog dertig verdachten. Daaronder bevinden zich geen renners van de Rabobank, zo laat de Nederlandse wielerploeg weten. Lees verder op pagina 22

2 2 NL Lange Poten PETER MIDDENDORP I n een Haags zaaltje sprak Paul Jansen laatst een column uit. Paul Jansen is de chef van de Haagse redactie van De Telegraaf, een verlegen man met venijnige meningen, een combinatie waarvan ik zelf ook wel eens van beschuldigd ben. Het onderwerp van zijn column was zijn beleving van de politiek, de Haagse werkelijkheid, de situatie in ons land. Ik was behoorlijk nieuwsgierig naar de beleving van Paul Jansen elke paar dagen lees je in zijn krant onwerkelijk grote artikelen en koppen over liefdadigheidsinstellingen die eigenlijk terroristische moslimorganisaties blijken, ministers die links zijn geweest en daarom niet kunnen deugen, Hollandse wijken die in bloedgevaarlijke banlieues zijn veranderd; artikelen die in mijn beleving weinig blootleggen of ontmaskeren, behalve misschien iets over de frustratie van de auteurs. Al jaren voordat Pim Fortuyn zijn stem liet horen, hoorde Paul Jansen zijn Aziatische schoonfamilie in de Amsterdamse Vogelbuurt al over de allochtonen klagen. Omdat de elite de volkse onmin stelselmatig onder het politiek correcte tapijt veegde, zag Paul hiervan niets in de media terug, en hoorde hij er ook nooit een volksvertegenwoordiger over. Met Fortuyn kwam dit alles kortelings tot ontlading, emotioneel en gevaarlijk even leek de wereld te veranderen. Maar tegenwoordig, moet Paul constateren, worden de lessen van Fortuyn in parlement en media alleen nog maar met de mond beleden. De kloof is er nog steeds, springlevend is de kloof, maar de politiek Alles ligt weer onder die deken van verstikkende correctheid. wil helemaal niet veranderen, niet echt tenminste: kritiek op het functioneren van de overheid wordt door Balkenende als obligaat afgedaan, alles ligt weer onder die verstikkende deken van politieke en culturele correctheid, de Melkerts en de Dijkstallen van toen zijn de Halsema s en Pechtolds van nu; even opportunistisch als Verdonk en Wilders, maar verhuld, en daarom gevaarlijk en gemeen. Nóg is het vertrouwen in politiek en media bij de bevolking niet helemaal verloren, zei Jansen. En dit hebben we slechts aan één persoon te danken: Geert Wilders van de PVV. Vandaar vermoedelijk dat de krant van Jansen soms als Geert Wilders tekeer gaat. Hij hangt helemaal uit de boot, maar juist daardoor houdt hij de boel in zijn eentje in evenwicht. 1 Peter Middendorp doet als schrijver/journalist dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag. Onderzoek Helft volgt mbo-opleiding Waar zijn de kut-marokkanen? Het gaat goed met de tweede generatie Marokkaanse en Turkse jongeren. Het merendeel studeert netjes af. De meeste drop-outs hebben een baan. Godelief Swank Grofweg de helft van de Turkse of Marokkaanse jongeren van de tweede generatie doet een mbo-opleiding en een kwart studeert aan het hoger onderwijs. De 25 procent die zonder diploma het onderwijs verlaat, de zogeheten drop-outs, redt zich over het algemeen ook prima. Het merendeel is niet langdurig werkloos, maar heeft wisselend of tijdelijk werk. Een op de vijf jongeren zonder startkwalificatie doet het zelfs heel goed; ze hebben zich via een werkgever bijgeschoold of zijn een eigen bedrijf begonnen. Dat blijkt uit het onderzoek De Tweede generatie van het Instituut voor Migratie en Etnische Studies (Imes), dat gisteren is verschenen. Duizend Marokkaanse en Turkse jongeren tussen de 18 en 35 jaar werden ondervraagd. Het is verrassend dat zo n grote groep, van wie de ouders vaak geen enkele scholing hebben gehad, in het onderwijs terechtkomt, vindt onderzoeker Maurice Crul. Hij denkt dat het beeld van Marokkaanse Texelse duinen zijn een monument De westkust van het waddeneiland Texel geldt voortaan als officieel monument. Dat heeft de provincie Noord-Holland gisteren bekendgemaakt. Volgens de provincie is de westelijke kuststrook van Texel qua natuur zo bijzonder, dat het gebied moet worden beschermd. Het is het elfde natuurlijke monument in Noord- Holland. De duinen van Texel zijn tot aan de zeventiende Bescherming KABINET STUURT OPNIEUW FREGAT NAAR SOMALIË Het kabinet stuurt voor de tweede keer dit jaar een marinefregat naar de gevaarlijke kust van Somalië. Het wordt de Hr. Ms. De Ruyter, die daar overzeese VN-voedseltransporten moet beschermen tegen overvallers. Het is volgens Haagse ingewijden de bedoeling dat het fregat al eind deze maand actief wordt bij Somalië. De bijdrage zal waarschijnlijk tot medio december lopen. Minister Van Middelkoop had vorige week al gezegd dat Nederland bereid is op korte termijn opnieuw een fregat te leveren. Aanleiding was onder meer een verzoek van VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon. In de bescherming op zee van de voedseltransporten van het World Food Programme valt binnenkort een gat. De Ruyter is nu actief in de Middellandse Zee en kan tijdig voor de oostkust van Afrika zijn. Formele goedkeuring van de Kamer met de missie is volgens de Grondwet niet nodig. en Turkse jongeren ten onrechte wordt bepaald door extremen. Het mbo, waar in eerste instantie driekwart van de tweede generatie jongeren terechtkomt, is volgens Crul de cruciale schakel voor het succes. Een deel van de jongeren gebruikt het mbo als springplank naar hoger onderwijs, een deel haakt af. Die laatste groep zou beter begeleid moeten worden. Nu worden ze op het vmbo prima begeleid, maar komen ze op hun vervolgopleiding in de problemen. En dat is kwalijk, want de dropouts blijven volgens Crul een kwetsbare groep. In slechte economische tijden vliegen tijdelijke krachten er het eerst uit. 1 eeuw vooral door de natuur gevormd. Daarna was het meer een samenspel tussen natuur en mens. Inwoners van het eiland stimuleerden de duinontwikkeling door er stuifdijken aan te leggen. Volgens de provincie maken de veelzijdige duinvormen en rijke flora en fauna de kuststrook van het eiland uniek. Het gebied is daarom uitgeroepen tot nationaal park. FOTO: AD SNELDERWAARD/ANP Hr. Ms. De Ruyter. DEFENSIE Rechters SOFTDRUGS VRIJ Meer dan de helft van de Nederlandse rechters vindt dat softdrugs uit het strafrecht moeten worden gehaald. Dat blijkt uit een enquête die Vrij Nederland onder rechters en aanklagers heeft gehouden. Meer dan de helft van de magistraten is geen voorstander van een overeenkomst tussen het Openbaar ministerie en een criminele getuige. Een deal met een moordverdachte gaat driekwart van de rechters te ver. Arm en ziek KOOPKRACHT GERED? Coalitiepartij PvdA is tevreden over de pogingen van het kabinet om de koopkracht van lage inkomens, chronisch zieken en gehandicapten volgend jaar op te vijzelen. Er zijn nog laatste berekeningen nodig, maar PvdA-fractievoorzitter Hamer zei na overleg met het kabinet dat,,het de goede kant uit gaat. Vooral chronisch zieken en gehandicapten dreigen erop achteruit te gaan. Rijssen-Holten TAKS VOOR KAUWGOM De gemeente Rijssen-Holten (Overijssel) is de aanblik van kauwgom in de straten meer dan zat. Ze overweegt een belasting op kauwgom in te voeren. De gemeente stelde eerder hogedrukreinigers ter beschikking aan ondernemers om kauwgom op straat te verwijderen. Die blijken nu amper gebruikt te worden. Sotheby s KONINKLIJK GOUD Een zilveren molenbeker uit circa 1744 en een zilveren theekist uit circa 1787 worden op 30 oktober geveild bij Sotheby s Amsterdam. De beker moet tussen de en euro opleveren. Een goud en geëmailleerde snuifdoos, vervaardigd om als koninklijk geschenk te dienen, heeft een richtprijs van tot euro, aldus Sotheby s Amsterdam. Kankermiddel DEFENSIE BEKIJKT PX-10 Defensie doet onderzoek naar de samenstelling, het gebruik en de gezondheidseffecten van het reinigingsmiddel PX-10 bij (vroegere) medewerkers. PX-10, heeft jarenlang het kankerverwekkende benzeen bevat. Bij het ministerie zijn tot nu toe twee claims ingediend van schoonmakers van fregatten. Defensie erkende de aansprakelijkheid van een persoon. Volgens Defensie is onbekend sinds wanneer PX-10 werd gebruikt. Iemand zijn jas vergeten? Zo n zestig jassen bleven over na het Pieperfestival onlangs in Emmeloord. De organisatie heeft een speciaal depot geopend. Beter een goede buur.. Driekwart van de woningbezitters zou een verhuizing overwegen vanwege asociale buren. Blindenpin Blinden en slechtzienden kunnen tegenwoordig bij een aantal filialen van de Rabobank in Overijssel geld opnemen bij een pratende geldautomaat.

3 NL 3 Onderzoek Leven als tieners De eeuwige jeugd van de dertigers Terwijl leeftijdsgenoten s avond in hun koophuis met man en kind op de bank zitten, staan zij flirtend en swingend in de kroeg. Maaike Boersma Het zijn threenagers, dertigers die zich gedragen als teenagers. Uit onderzoek van MTV Networks onder respondenten in 18 landen blijkt dat de er een nieuwe generatie dertigers is die zich gedraagt als tieners. Onderschat ze niet. Ze zijn overal en zijn voorlopig nog niet uitgefeest. In tegenstelling tot leeftijdsgenoten lopen threenagers niet warm voor huisje-boompje-beestje. Integendeel. Threenagers vertonen verantwoordelijkheid-ontwijkend gedrag, hebben geen andere partners dan bedpartners, geen negen-tot-vijfbaan en zijn vooral in de kroeg te vinden. Ik ben een vleesgeworden threenager, grinnikt culinair creatief Vanja van der Leeden, die onlangs 32 werd. Eigenlijk ben ik een gecontroleerde hippie. Ik sta mezelf alles toe, wil alles geprobeerd hebben. Een vaste baan en een hypotheek, daar moet je bij Van der Leeden niet mee aankomen. Ik wil altijd weg kunnen, de vrijheid hebben. Ze heeft wel vriendinnen die totaal tegenovergesteld leven. Vragen ze of je zondagochtend om tien uur komt koffiedrinken. Nee. Dan lig ik met een kater op bed, of met een kater in m n bed, lacht Van der Leeden. Volgens het onderzoek vinden de nieuwe dertigers dat zij de mooiste jaren van hun leven doormaken. Ze zijn zelfverzekerd, hebben financiële vrijheid maar zonder traditionele verantwoordelijkheden. Artdirector Micha Strucyk (32) gaat als een dollende dertiger door het leven. Seks, drugs en rock and roll, ons vriendengroepje doet dat nog steeds. Het grootste gedeelte weet Threenagers zijn nog lang niet uitgefeest. CORBIS ook nog steeds niet wat ze later als ze groot zijn willen worden. Terwijl later al een paar jaar geleden is ingegaan. Zelf heeft Struyck naar eigen zeggen een erg onverantwoordelijk financieel plaatje. Problemen heeft hij er niet mee. Hoewel dit natuurlijk slechts ten dele een keus is, is het wel een makkelijke manier van leven, je verantwoordelijkheden ontlopen. Ook Olga (31) herkent zich volledig in de threenager. Ze woont in een huurhuis, zei onlangs haar baan op en gaat binnenkort twee maanden naar Argentinië. Ik dacht, laat ik het er nu nog maar even van nemen. Het is toch lachen om in de kroeg te hangen, dat serieuze mag volgend jaar wel. Ze is niet de enige die er zo over denkt. Zeker de helft van mijn vrienden leidt hetzelfde leven als ik. Hoewel volgens het onderzoek threenagers rond hun 34e enigszins bekeren, kan Struyck zich daar weinig bij voorstellen. Huisje-boompjebeestje zal het voor mij nooit worden. Ook van der Leeden ziet zichzelf nog niet huismoederen. Zo serieus? Nee, dat ben ik helemaal niet, en hoop ik ook nooit te worden. 1 CBS Hogere kosten voor veiligheid ANP De overheid heeft vorig jaar 2,3 miljard euro uitgegeven aan gevangenissen, huizen van bewaring en tbs-instellingen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) liet gisteren weten dat dat een stijging is van 12 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Ook de rechtspleging, onder meer rechtbanken en Openbaar Ministerie, kostte vorig jaar meer: 2,2 miljard euro. Dat is bijna 6,5 procent meer dan in De gevangenissen zijn onder meer duurder geworden omdat er plaatsen voor forensische zorg, hulp aan gedetineerden met een psychische stoornis en tbs ers, moest worden ingekocht. Eerder kwamen die kosten op het bordje van de bijzondere ziektenkostenwet AWBZ, maar dat is vorig jaar veranderd. De grootste kostenpost op het gebied van de openbare orde en veiligheid is de politie. Daar gaf het Rijk vorig jaar 4,8 miljard euro aan uit, 5,6 procent meer dan in Dat geld is onder meer gestoken in het uitbreiden van de sterkte: er zijn fulltime banen bijgekomen. 1 WO II Officier met pensioen Oorlogsmisdadigers niet meer vervolgd Misdadigers uit de Tweede Wereldoorlog worden door Nederland niet meer actief vervolgd. Arnold Karskens Landelijke Officier van Justitie Oorlogsmisdrijven M. De Roos-Schoenmakers is per 1 augustus met pensioen. Van een opvolger weet ze niets. Goeie vraag. Mijn vertrek heb ik doorgegeven aan de hoofdadvocaatgeneraal van het ressortparket Arnhem. Deze laat weten dat niemand zich hier nog bezighoudt met de vervolging van misdadigers uit WOII. De functie werd in 1979 ingesteld, ingegeven door de publieke verontwaardiging dat er toen nog 317 Nederlanders en enkele Duitsers gezocht werden voor misdaden begaan in de Tweede Wereldoorlog. De officier moest altijd opereren in een strak juridisch keurslijf. Volgens nazi-jager Jack Kooistra was vervolging mede daardoor een wassen neus. De eerste Landelijk Officier L. de Beaufort was wel doortastend. Zijn opvolger P.M. Brilman heeft geen successen geboekt. En van De Roos- Schoenmakers ging helemaal niets uit. Zelf achterhaalde Kooistra in de jaren We misten een krachtfiguur die met de vuist op tafel sloeg. negentig onder meer de verblijfplaats van landverrader Jacob Luitjens in Canada. Wat we misten, was een kracht figuur die met de vuist op tafel sloeg. Anno 2008 leven vier Nederlandse oorlogsmisdadigers in Duitsland. Een daarvan is oud Sicherheitspolizei-medewerker Klaas Carel Faber (1922). Vertrekkend officier De Roos- Schoenmakers: Het is voor mij ongeloofwaardig dat hij nog veroordeeld kan worden. Hij is Duits onderdaan en mochten er nog getuigen opstaan, dan zijn die zestig jaar na de feiten onbetrouwbaar geworden. Voortvluchtige Herbertus Bikker (1915) kreeg in 2005 te horen dat hij om gezondheidsredenen niet langer vervolgd kan worden. Nummer drie, Siert Bruins (1921), nam deel aan de moord op twee joodse broers en zat enige tijd vast in Duitsland en zal evenmin worden uitgeleverd om zijn levenslange straf uit te zitten. Nummer vier, oud-ss er Heinrich Boere (geboren 1921), staat dit voorjaar in Aken terecht voor moord op drie mannen. Dit proces is aangezwengeld door Duitse onderzoekers. In een reactie meldt een woordvoerster van het arrondissementsparket in Arnhem dat er wel degelijk naar vervanging wordt gezocht voor De Roos-Schoenmakers maar ze weet geen naam of tijdstip voor aanstelling: Misdadigers uit WOII vormen niet de actueelste dossiers. 1 Voor iedere baan de juiste student Voor iedere student de juiste baan Heeft u als werkgever een tekort aan personeel? Denk dan eens aan StudentenWerk, het grootste studentenuitzendbureau van Nederland. StudentenWerk vindt voor u altijd de perfecte uitzendkracht. Of het nu gaat om administratief medewerkers, receptionistes, callcenter medewerkers of magazijn- en winkelpersoneel; onze ervaren uitzendkrachten zijn slim, flexibel en snel in te werken. Voor de beste uitzendkrachten gaat u naar Argus Beurzen wereldwijd in mineurstemming VAN DALE GEEFT ANTWOORD Omnia mutantur, nihil interit In de natuur is het een doodnormale zaak dat organismen tijdens hun leven van gedaante verwisselen: het kikkervisje wordt een kikker en de rups ontpopt zich tot een vlinder. Sommige dieren maken gedurende hun levenscyclus zelfs diverse gedaanteverwisselingen door. Zo zijn er vogels die periodiek hun veren afschudden en verwisselt de poolhaas zijn bruine zomervacht voor een witte wintervacht zodra de dagen gaan korten. Ook merken en producten veranderen weleens van gedaante restyling heet dat. Zo n make-over beoogt het merk of product beter herkenbaar te maken. Een gedaanteverwisseling heet ook wel metamorfose, en dat woord kennen we tevens als titel van een van de allerklassiekste boeken uit de wereldliteratuur: de Metamorphoses van Ovidius. Hierin verhaalt de schrijver over de wording van de wereld. In zijn scheppingsverhaal is gedaanteverwisseling van goden, halfgoden en mensen het centrale thema. Zo lezen we hoe de schone jongeling Narcissus, die als straf voor zijn afwijzing van de nimf Echo hopeloos verliefd wordt op zijn eigen spiegelbeeld, ten slotte uit zijn lijden Groot woordenboek Hedendaags Nederlands 99,- wordt verlost doordat de goden hem in een bloem veranderen. De Metamorphoses is echter ook een rijke bron van gevleugelde woorden. De bekendste daarvan vindt u in de woordenboeken van Van Dale. Zoals Omnia mutantur, nihil interit alles verandert, niets vergaat. 1

4

5 NL 5 Lelystad Kliniek voor oververmoeidheid Donderdag opent de eerste privékliniek voor mensen met chronische vermoeidheid haar deuren. Maaike Boersma Ze worden van het kastje naar de muur gestuurd, zegt directeur Pierre de Roy over patiënten die met chronische vermoeidheidsklachten bij de dokter komen. Naar schatting zijn er in Nederland mensen die lijden aan de chronische vermoeidheidsziekte ME. Tot op heden is er nog geen duidelijke oorzaak gevonden voor de ziekte. Lang werd beweerd dat het een psychische aandoening zou zijn, maar daar is men inmiddels van teruggekomen. Toch bestaat een groot deel van de behandelingen in andere centra nog te veel uit cognitieve gedragstherapie, vindt De Roy. Een gepasseerd station. In het vermoeidheidscentrum in Lelystad is voor de psycholoog slechts een ondersteunende rol weggelegd. Patiënten worden verder behandeld door een fysiotherapeut, diëtist, manueel- en ergotherapeut. De Roy verwijt andere instellingen dat zij patiënten op één hoop gooien. Wij werken met zogenoemde subgroepen, die elk een eigen behandeling vragen. Op volledige genezing hoeft men volgens De Roy niet te rekenen. Bij ME gaat het om procentjes pakken, volledige genezing gebeurt bijna niet. De kliniek hoopt ongeveer 400 patiënten te kunnen helpen. 1 Staatsbank Advies aan minister Bos: houd afstand Politici zijn slechte bankiers Mathijs Rotteveel Minister Wouter Bos van Financiën lijkt vreselijk in zijn nopjes met zijn nieuwe speeltje: een heuse bank ter waarde van 16,8 miljard euro. Maar met zijn kersverse aankoop is Bos ook werkgever geworden van tientallen bankiers die geen genoegen nemen met een inkomen onder de Balkenende-norm. Daarnaast krijgt hij een rechtszaakje over kredietfraude waarin ABN Amro is verwikkeld cadeau en staat de bank een keiharde sanering te wachten, met de bijbehorende ontslagen; geen zaken waar hij in de Tweede Kamer de handen voor op elkaar krijgt. De vraag is hoe de minister zijn Bos Bank gaat leiden, zonder zichzelf of de bank schade te berokkenen. Heel verleidelijk Het is heel verleidelijk voor Bos om als enige aandeelhouder in te willen grijpen bij de bank, zegt oud-bankier en politicus Tjalling Halbertsma. Halbertsma was zelf onder meer werkzaam bij Rabobank en als wethouder in Amsterdam en weet dus dat de politiek en het bankwezen twee totaal verschillende werelden zijn. Bos moet niet de directeur willen uithangen. Overleg met de vakbonden over ontslagen en salarissen moet hij vooral niet zelf doen. Volgens Halbertsma moeten politici Bos lijkt erg in zijn nopjes met zijn nieuwe speeltje: een heuse bank. ANP niet proberen te bankieren. Daar hebben ze geen verstand van, zegt hij. Vergelijk het met wat de overheid in 2001 met KPN heeft gedaan. Na het doorprikken van de internethype zat dat bedrijf in de problemen. Minister van Financiën Gerrit Zalm is toen ook ingesprongen en heeft aandelen van KPN gekocht. Dat wil niet zeggen dat Zalm ook telefoonkabels ging leggen. Volgens Halbertsma heeft het voor de bank desastreuze gevolgen als Bos zijn raad terzijde legt en zich toch te veel met de bedrijfsvoering gaat bemoeien. Dat een opdringerige aandeelhouder tot grote problemen kan leiden, heeft ABN Amro aan den lijve ondervonden met TCI. Halbertsma doelt op de kritiek die het Britse hedgefonds begin vorig jaar in een brief aan ABN Amro uitte. Het was het begin van de internationale overnamestrijd die door het consortium met Fortis werd gewonnen. Het eerste wat Bos volgens voorzitter Dick van der Laan van Arbo Unie nu moet doen is het aanstellen van sterk bestuur en raad van commissarissen. Van der Laan was zelf ambtenaar op Financiën en werkte bij de Nationale Investeringsbank, waarvan de staat 50 procent van de aandelen bezat. Nederland heeft een goede reputatie als het gaat om het runnen van staatsbedrijven, zegt hij. Ook bij de Nationale Investeringsbank lukte het altijd de afstand te bewaren. Het wordt pas echt spannend over enkele jaren, als de overheid het belang in Minister Bos moet niet de bankdirecteur willen uithangen. Fortis en ABN Amro wil afstoten. Maar de bank en de overheid hebben hetzelfde belang: de bank moet goed lopen, zodat die over een paar jaar zijn geld oplevert. Hardhandig ingrijpen SP-Kamerlid Ewout Irrgang vindt dat de overheid in bijzondere gevallen wel hardhandig mag ingrijpen in de bedrijfsvoering van de bank. De salarissen van falende bankdirecteuren moeten omlaag, zegt hij. Zij zijn medeverantwoordelijk voor deze malaise en moeten daarvoor boeten. Verder vindt zelfs de socialistische politicus dat de bank met rust moet worden gelaten. De directie bepaalt de koers. Bos is geen bankier. Hij gaat echt niet bepalen wie er nu wel of niet een hypotheek mag krijgen. 1 5,2% RENTE MET ZEKERHEID Natuurlijk wilt u sparen met een zo hoog mogelijke rente, maar u hebt op dit moment ook behoefte aan zekerheid. ABN AMRO was en is een financieel gezonde bank. Door de recente ontwikkelingen is de zekerheid rondom ABN AMRO alleen maar verder toegenomen. Op een 1 jaars Spaar Deposito krijgt u maar liefst 5,2% rente. U spaart dan met zekerheid en een vaste rente. Een 1 jaars Spaar Deposito sluit u heel eenvoudig af op (daar vindt u ook onze andere aantrek kelijke rentes). Bellen kan natuurlijk ook: (EUR 0,10 per minuut). SLUIT DIRECT AF OP

6 6 Wereld AP Golfstaten HET GAAT GOED IN DUBAI Het emiraat Dubai laat voor zo n 70 miljard euro een geheel nieuwe stad bouwen, Jumeirah Gardens. Zondag nog werd bekend dat in Dubai de hoogste wolkenkrabber ter wereld wordt gebouwd, van meter hoog. De wereldwijde kredietcrisis heeft de bouwlust er nog niet aangetast. De Dubai Financial Market kromp maandag 7,6 procent. Nobelprijs ONTDEKKERS VAN VIRUSSEN De Nobelprijs voor de Geneeskunde ging gisteren naar een Duitser en twee Fransen. Harald zur Hausen kreeg de prijs voor zijn ontdekking van een virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt. Francoise Barré-Sinoussi en Luc Montagnier werden onderscheiden voor hun ontdekking van het hivvirus dat immuunstoornissen veroorzaakt bij mensen. Duitsland Laatste bezoek aan atoomschuilkelder partijtop Honeckers bunker op slot Commandocentrum van de DDR wordt voorgoed verzegeld. Guus Bauer PRENDEN De bijgebouwen op het terrein ademen nog de echte Oostbloksfeer. De klok op een grauwe loods staat symbolisch op vijf voor twaalf. In de bossen bij Prenden, een plaatsje ten noorden van Berlijn, is het ondergrondse commandocentrum van de leiding van de voormalige DDR opengesteld voor publiek. Niet voor lang, want eind oktober wordt de toegangssluis voorgoed met beton volgestort. Jammer, maar door het te verzegelen, wordt het gelijk behouden, zegt gids Bergmann. De ochtendmist hangt nog tussen de bomen als Bergmann en zijn groepje toeristen vierentwintig meter afdaalt. Als onderin de toegangssluis de zware stalen deur wordt opengetrokken, stijgt de spanning. Dan is daar de eerste gang: aardedonker. De lucht is muf en de stilte beklemmend. Na een tweede deur worden de gangen smaller, maar deze zijn schaars verlicht. Op de vloer gekleurde lijnen. De blauwe gaat direct naar de verblijfsvertrekken. De rode maakt een omweg via de chemische ontsmettingsdouches, verklaart Bergmann. De bunker was bedoeld als schuilkelder voor de partijtop bij een atoomaanval. Meer dan driehonderd mensen konden het hier zonder hulp van buitenaf weken volhouden. Bij het openingsfeest in 1983 hield het staatshoofd Erick Honecker het niet langer dan een kwartier uit. Telextoetsen Toen het in 1990, na de val van de Muur, werd overgedragen aan de nieuwe regering was de schuilkelder nog volledig functioneel, vertelt Bergmann. De borden en het bestek stonden bij wijze van spreken klaar in de eetzaal. En in het ziekenhuis kon iemand zo op de operatietafel. Maar ondanks dat het complex sinds 2003 op de monumentenlijst staat, doet de politie nauwelijks iets tegen diefstal. Overal hangen buizen uit het plafond. Uit de tegelwanden van de washokken, communistisch rood, zijn hele stukken weggetikt. Iemand heeft zelfs drie toetsen meegenomen van de telex in de communicatiekamer. De helverlichte controleruimte is in opmerkelijk goede staat. Bergmann: Die hebben we gerepareerd. Het risico moest wel aanvaardbaar zijn. Naast DDR-spullen en koperen leidingen hadden de dieven het ook Een van de toegangssluizen in de Honecker-bunker. REUTERS Het staatshoofd hield het slechts een kwartier uit in de bunker. voorzien op onderdelen. De machinekamer lijkt inderdaad op een garage waar druk is gesleuteld, al hapert het slot naar de privé-vertrekken van Honecker. Stootdempers Gelukkig waren de dieven niet uit op de dertig centimeter dikke staalkabels die je overal tegenkomt. Daar hangt het drie etages grote binnenwerk aan. Om de schokgolf na een nucleaire aanval te kunnen weerstaan, rust het geheel ook op gigantische, met stikstof gevulde stootdempers. Bergmann neemt zijn groepje weer mee naar boven. Vanaf november is er alleen nog een virtuele toer. Een gemis voor de toeristenindustrie in dit door werkloosheid geplaagde gebied. Bij Bonn heeft de West-Duitse variant sinds maart al veertigduizend bezoekers getrokken. Maar dat is een helverlicht museum met airco, alsof je afdaalt in je eigen kelder. 1 Qquest zoekt ervaren collega s! Heeft u ervaring als Business Analist, Informatie Manager en/of ICTer, lees dan verder. Waarom bij Qquest werken? Omdat we u heel hard nodig hebben! Aanpak Qquest. Wat levert het op? quest Solliciteer bij Daniëlle Wie zoekt Qquest? Wat moet u meebrengen? Drievoudige aanpak. Afwisselend werk. Hoge beloning. Meer weten?

7 Wereld 7 Afghanistan VS wil geld voor oorlog Redactie buitenland/anp De Verenigde Staten hebben Japan en de NAVO-bondgenoten die geen troepen willen sturen naar Afghanistan gevraagd 17 miljard dollar te betalen. Dit geld is nodig voor de wederopbouw van het Afghaanse leger. De militaire operaties in Irak en Afghanistan drukken zwaar op de VS en de NAVO. Hoe eerder het Afghaanse leger de omvang bereikt die nodig is, hoe minder ze van ons afhankelijk zijn voor de veiligheid, aldus een woordvoerder van het Pentagon. Het Afghaanse leger wil de komende vijf jaar het aantal militairen verdubbelen tot Dit zou 17 tot 20 miljard dollar kosten. De VS hebben militairen in het land. waarvan man deel uitmaken van de NAVO-macht die uit man bestaat. Amerikaanse bevelhebbers zeggen dat ze tot extra militairen nodig hebben. 1 Dierenwereld Kwart zoogdieren wordt bedreigd Redactie buitenland Minimaal een kwart van het aantal zoogdieren wordt met uitsterven bedreigd, meldt de BBC. Een onderzoek heeft voor het eerst sinds tien jaar de status van zoogdieren in kaart heeft gebracht. De Rode Lijst van Bedreigde Diersoorten stelt dat de populatie van meer dan de helft van alle zoogdiersoorten daalt, waarbij vooral Aziatische soorten sterk dalen. De grootste bedreiging vormt het verlies van leefruimte, inclusief ontbossing. Van de diersoorten wordt 40 procent verjaagd van hun territorium. De Rode Lijst heeft 5,487 zoogdieren bekeken en concludeert dat soorten aan het verdwijnen zijn. En dat is een lage schatting. Volgens Jean-Christophe Vie, van het International Union for Conservation of Nature (IUCN), is de financiële crisis niets vergeleken met de milieucrisis. 1 Een gewonde man wordt weggedragen in de stad Mogadishu. AP Somalië Mogadishu verandert in spookstad Mogadishu stroomt leeg: inwoners zijn op de vlucht voor het hevige geweld. Redactie buitenland Langdurig geweld heeft van Mogadishu, de hoofdstad van Somalië, een spookstad gemaakt. Er zijn mensen op de vlucht geslagen, waardoor het aantal Somalische vluchtelingen is opgelopen tot 1,1 miljoen. In totaal 52 non-gouvermentele organisaties (ngo s) hebben een petitie getekend waarin ze hun zorgen uiten over de vernietigende humanitaire ramp en het gruwelijke geweld. De wereld zou geschokt moeten zijn over de systematische vernietiging van Mogadishu en zijn inwoners, aldus Human Rights Watch (HRW) tegen de BBC. De stad is een vrije schietzone geworden voor strijders van opstandelingen en de regering. Volgens HRW laat de wereld het toe: Als zoiets in Georgië of Libanon zou gebeuren, zou het direct een grote ramp genoemd worden. De gevechten in Mogadishu gaan tussen islamitische en nationalistische opstandelingen en de regering, die wordt ondersteund door de Verenigde Staten. Washington beschuldigt de opstandelingen ervan nauwe banden te hebben met Al-Qaida. De helft van de populatie in Somalië, 3,3 miljoen inwoners, is op dit moment hulpbehoevend. Dit is een stijging van 77 procent vergeleken met de situatie tien maanden geleden. De stijging komt volgens een van de ngo s door een dodelijke combinatie van extreme onveiligheid, droogte en de dure voedselprijzen. De vluchtelingenhulp van de ngo s staat onder grote druk: hun werk wordt sterk bemoeilijkt door het grove geweld. Alleen dit jaar al zijn 24 ngo-medewerkers, 20 van Somalische afkomst, vermoord tijdens hulpverlening. Het lot van tien anderen is nog onbekend. 1 Kyrgizië DODEN NA AARDBEVING Bij een stevige aardbeving in het bergachtige Kyrgizië zijn volgens de autoriteiten minstens 65 mensen om het leven gekomen. De beving met een kracht van 6.6 op de schaal van Richter legde honderden huizen in puin in de zuidelijke provincie Osh, aan de grens met China. De beving werd in de hele Centraal-Aziatische regio gevoeld. Ook in Tibet, nabij Lhasa, had een aardbeving plaats. Eerste berichten spreken over dertig doden. Italië MORMOONSE TEMPEL ROME De mormonen gaan tempels bouwen in Italië. Dat heeft de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, zoals de kerk officieel heet, aangekondigd. Het is de eerste keer dat de mormonen een kerk in de mediterrane wereld openen. Die tempel moet in Rome komen, het hart van de rooms-katholieke kerk. In Italië wonen mormonen. Wereldwijd telt de kerk 13 miljoen aanhangers. Kenia CONDOOM VOOR GEITEN Geitenfokkers van de Masai-stam in Kenia binden onder de buik van hun bokken een soort schort van plastic of leer om te voorkomen dat ze zich ongewenst voortplanten. In Kenia heerst droogte en er is weinig voer voor de dieren. Met dit condoom hopen de herders te verhinderen dat de kuddes zich uitbreiden. Machtsmisbruik TOCH GETUIGEN TEGEN PALIN Zeven ambtenaren in Alaska gaan alsnog getuigen in een onderzoek naar machtsmisbruik door gouverneur Sarah Palin. De affaire wordt ook wel Troopergate genoemd. Het gaat om het omstreden ontslag van een functionaris door gouverneur Palin, op dit moment kandidaat voor het Amerikaanse vicepresidentschap voor de Republikeinse Partij. Volgens de BBC hebben de zeven ambtenaren, die eerder weigerden te praten, nu besloten toch te getuigen. Palin zou als gouverneur Walt Monegan, Commissaris Openbare Veiligheid in Alaska, uit zijn functie hebben gezet, omdat hij weigerde haar ex-zwager Mike Wooten te ontslaan. Palin zou daar op hebben aangedrongen na de moeilijke echtscheiding van een jongere zus van haar en Wooten. Palin bezweert echter dat ze Monegan aan de kant schoof in een ernstig conflict over begrotingskwesties. Het onderzoek stamt van vóór Palins kandidatuur voor het vicepresidentschap. Volgens de Republikeinen is het doorzichtige partijpolitiek om Palin zwart te maken. Op 10 oktober moeten de resultaten aan de volksvertegenwoordigers van Alaska worden gepresenteerd. Paus veroordeelt kredietcrisis Geloof in God stijgt uit boven het najagen van materiële welvaart, aldus paus Benedictus XVI over de financiële crisis. Wie zijn leven bouwt op succes, bouwt het op zand. Wij zijn op zoek naar: Functie eisen: Raggers familie

8 -

9 BUSINESS BOYS Modellenscout De Elite-contest leverde modellen als Gisele Bündchen en Frederique van der Wal. Er zijn veel paralellen met de voetballerij. 10 Dagblad De Pers In Business 9 Bescherming Te veel variatie in regelingen Veel onrust over spaargaranties Hoe veilig zijn onze spaarcenten? Daarover heeft ieder Europees land zo zijn eigen gedachten. Edward Deiters Minister van Financiën Wouter Bos hekelde gisteravond de race naar de top die zich in Europa afspeelt met de spaargaranties. Er is nu te veel variatie, zei Bos bij binnenkomst van het beraad van ministers van Financiën van de vijftien EU-eurolanden. Wanneer in Nederland een financiële instelling omvalt, wordt door de staat de eerste euro spaargeld vergoed. Van het bedrag tussen de en euro wordt 90 procent gedekt. Daarna houdt het hier op. Bos hoopt dat een gezamenlijke regeling mogelijk is, zowel over de hoogte als over de vraag wat precies onder de garantie valt. Hij herhaalde dat hij bereid is de Nederlandse garantie te verhogen, als daarover een EU-akkoord mogelijk blijkt. Duitsland kwam gisteren met een honderd procentsgarantie voor het spaargeld van zijn burgers. Hierdoor is het voor andere landen nagenoeg onmogelijk om achter te blijven. Ik wil de mensen vertellen dat hun spaargeld veilig is, meldde bondskanselier Angela Merkel gisteren in een officiële verklaring. Het zou gaan Hier geen noodfonds, in Europa is het ieder voor zich. CORBIS om een garantiebedrag van 568 miljard euro. Dit moet voorkomen dat ongeruste spaarders hun rekeningen leeghalen en de banken nog krapper bij kas komen te zitten. Toen Ierland en Griekenland vorige week een soortgelijke regeling aankondigden, was er nog felle Europese kritiek. Het zou kunnen leiden tot grootscheepse verplaatsingen van spaargeld naar veilige landen. De belangrijkste Europese leiders werden het dit weekend niet eens over een gezamenlijke aanpak van de financiële crisis. Ze zagen af van een Europees noodfonds voor de financiele sector zoals het 700 miljard dollar kostende reddingsplan in de Verenigde Staten. In plaats daarvan is gekozen voor een individuele aanpak door de lidstaten. En zo kiezen dus steeds meer landen voor de ieder-voor-zich-methode om hun spaarders te beschermen. In navolging van de Ieren en Duitsers riepen gisteren ook de regeringen van Oostenrijk, Denemarken en Zweden bankgaranties in het leven. Zo verdubbelde Zweden de bankgarantie voor spaarders tot kroon (ruim euro). Dat de vrees voor de bestorming van een in de problemen geraakte bank zeker terecht is, bleek vorig jaar bij het Britse Northern Rock, waar medio september vele duizenden spaarders tegelijk hun geld kwamen opnemen. In twee dagen namen verontruste klanten naar schatting 10 miljard pond (ruim 11,5 miljard euro) op van hun rekeningen. Het ging daarbij om zo n 10 procent van de totale tegoeden van Northern Rock. Daarbij kwam het in Gloucestershire zelfs zover dat de politie een bankmanager moest ontzetten, die werd belaagd door een rekeninghouder die een miljoen wilde opnemen. Ook bij Fortis nam De Nederlandsche Bank vorige week enorme geldbewegingen waar. Rekeninghouders zouden er in korte tijd miljarden van hun rekening gehaald hebben. 1 Kredietcrisis Aandeel Aegon in vrije val beland; AEX sluit 9 procent lager Weer blinde paniek op de beurs Beleggers geloven niet meer in een medicijn voor de kredietcrisis. Het aandeel Aegon verloor hierdoor gisteren bijna een kwart van zijn beurswaarde in Amsterdam. Tjeerd Wiersma De koersenborden op de Amsterdamse aandelenbeurs kleurden maandag net als in de rest van Europa weer dieprood. We zijn duidelijk door een nieuwe pijngrens heengegaan, zei een aangeslagen handelaar Recessologie PAAR MILJARD MINDER Nederlandse beursgenoteerde bedrijven hebben hun totale beurswaarde in de eerste negen maanden van dit jaar met bijna 178 miljard euro zien dalen. Dat is een verlies van ruim eenderde vergeleken met eind 2007, zo blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek gisteren bekendmaakte. Het verlies op de beurs is het grootste sinds 2002, toen 190 miljard euro in rook opging. Slopen die roestbakken De Europese autoindustrie wil dat zoveel mogelijk auto s ouder dan acht jaar worden gesloopt en vervangen door nieuwere modellen. Volgens de industrie is dat veel beter voor het milieu. in Amsterdam. Vooral bankaandelen maakten weer een harde landing. Ondanks ingrepen van de Europese overheden, is de rust op de financiële markten duidelijk nog niet teruggekeerd. Aegon kreeg gisteren in Amsterdam de hardste klappen: de koers daalde met maar liefst 24,2 procent, terwijl ING 14 procent inleverde. De handel in Fortis werd op de Amsterdamse beurs zelfs opgeschort, nadat de staat vrijdag de Nederlandse onderdelen had gekocht. Wat er maandag echter met het aandeel Aegon gebeurde, is ongekend. Zonder directe nieuwsaanleiding, verloor het aandeel in een dag bijna een kwart van zijn waarde op de beurs. Het is een teken dat de aandelenmarkt nog steeds wordt geregeerd door angst. Het slechte sentiment rondom Aegon komt waarschijnlijk door de omvangrijke portefeuille bedrijfsobligaties die het heeft, zegt analist Jurriaan Hofman van Iris, het onderzoeksinstituut van Rabobank en Robeco. Hoewel al duidelijk is hoe Aegon in die portefeuille is geraakt door de ondergang van Lehman Brothers en het nationaliseren van AIG door de Amerikaanse overheid, denken Recessologie OLIEPRIJS DAALT VERDER Al in geen acht maanden is olie zo goedkoop geweest als nu. Gisteren zakte de prijs van een vat onder de 90 dollar, omdat handelaren verwachten dat de vraag naar olie zal afnemen als gevolg van de verslechterende economie. Ook andere grondstoffen als metaal, goud en zilver daalden in prijs, maar nog veel sterker dan olie. Volgens data verzameld door persbureau Bloomberg hebben de negentien belangrijkste grondstoffen sinds de piek in juli 43 beleggers kennelijk dat er nog meer lijken uit de kast kunnen vallen bij Aegon, aldus Hofman. Ook houdt de analist er rekening mee dat Aegon een naheffing krijgt voor kredietderivaten op in moeilijkheden geraakte Amerikaanse financiële instellingen als Freddie Mac, Fannie Mae en Lehman. Binnenkort volgt de afwikkeling daarvan en weten we hoe dat Aegon raakt. Op die derivaten moet misschien dus nog geld worden toegelegd door Aegon en daar houden beleggers niet van. De AEX-index sloot uiteindelijk 9 procent lager op punten. 1 procent van hun waarde verloren. Natuurlijk is de daling een gevolg van een negatieve, economische verwachtingen en in die zin zorgwekkend, maar de prijsdalingen hebben ook een duidelijk voordeel: het remt de - nu hoge - inflatie. Dat geeft de Europese Centrale bank meer alibi om de rente te verlagen in een poging zo de economie aan te jagen. Tot nu toe was een renteverlaging een probleem, omdat de vrees bestond dat de inflatie dan verder zou toenemen. Wellink heeft het druk President van De Nederlandsche Bank Nout Wellink heeft gisteren een opening van een expositie door prinses Máxima afgezegd. Wellink heeft het druk.

10 10 In Business Koster & Jojanneke Met medewerking van: Lorianne van Gelder en Justine Versteegh Q&A Het rommelt in de Telegraaf-top Business Boys Jeroen van de Mast De bondscoach van Elite Terwijl het in de financiële sector ontslagen regent, maakt de Telegraaf zich op voor een nieuwe hoofdredacteur. Tenminste, als wij de lekkende bron van die krant mogen geloven. Adjunct-hoofdredacteur Jules Paradijs zou huidig hoofdredacteur Eef Bos opvolgen. Gefeliciteerd meneer Paradijs! Wij vernamen dat u bent benoemd tot hoofdredacteur. Uhm Met wie spreek ik? Met Dagblad De Pers. Ik zit op het moment in een vergadering. Uh, mijn gesprekspartners kijken me aan. Ik moet echt ophangen. Wat ongezellig nou. Dus u bevestigt noch ontkent uw nieuwe functie? Ik moet nu ophangen. We worden nu toch wel erg nieuwsgierig. Kunnen we na uw vergadering nog even verder kletsen? Je kunt het altijd even proberen. Rond vier uur ben ik klaar. Het telefoontje van vier uur bleef onbeantwoord. Meneer Paradijs is ook een druk journalist. Bronnen binnen de Telegraaf bevestigden de benoeming wel. 1 Elite-directeur Jeroen van de Mast (36) wordt bij het beoefenen van zijn werk vergezeld door een grote gunfactor. Dat Doutzen Kroes bijvoorbeeld haar vakantiekiekjes enkele jaren terug naar Paparazzi Models stuurde, nam hij sportief op. Echte ondernemer Van de Mast kent de werking van de markt. Het is gezond dat er meerdere goede Nederlandse bureaus zijn. Hoe meer succesvolle modellen vanaf hier gelanceerd worden naar de internationale markt, hoe beter het is voor de vraag ernaar. De grote monsterdeals uit de tijd van Naomi Campbell en Cindy Crawford worden steeds zeldzamer in de modellenwereld, net als lange ademmodellen als Elite-hoogvlieger Frederique van der Wal. Je kunt in korte tijd bekend worden, maar ook snel weer uit de running zijn. Continuïteit We zoeken allemaal naar de nieuwe Marco van Basten. van veelbelovende aanwas is daarbij een must. Van de Mast, die in 1997 door Elite uit de broedmachine van Harry Klooster werd gepikt, ziet in de zoekmachine van zijn eigen bureau, de Elite Model Look, sinds een paar jaar dan ook zijn belangrijkste zakelijke uitdaging. Er zijn veel parallellen met de voetballerij. We zoeken allemaal de nieuwe Marco van Basten. De contest die in 1983 in het leven geroepen werd door de internationale Elite-baas van weleer, John Casablancas, leverde modellen op als Gisele Bündchen, en Linda Evangelista, in eigen land Frederique van der Wal, Karen Mulder, en meer recent Rianne ten Haken en Ymre Stiekema. De Groningse Stiekema werd vorig jaar tweede bij de internationale Elite Model Look en is nu te zien in een campagne van Prada Linea Rosso. REUMA? AMC Er zijn veel parallellen met de voetballerij FRANK GROELIKEN Zo snel naar een topmerk als Prada, dat komt zelden voor. Dat is van het niveau Doutzen. Van de Mast praat nooit over geld, maar in dit soort gevallen zijn er grote bedragen mee gemoeid. Dit soort deals sluit je eens in de vijf jaar. Zijn scherpe, getrainde oog, waarmee hij voor Harry Klooster onder andere Sylvie Meis en Froukje de Both castte, noemt hij zijn waardevolste eigenschap. Nederlandse modellen zijn een exportproduct. Ik kan gezichten goed wegzetten in de markt, weet bij welke klant ik ze kan plaatsen. Een andere leidraad van Van de Mast is dat je selectief moet zijn met wat je aanbiedt. Als ik Prada bijvoorbeeld elke maand een foto zou sturen, zou hun aandacht verslappen. Toen de foto van Ymre kwam, dachten ze meteen: hé, dit moet bijzonder zijn. Van de Mast kreeg zijn ondernemersneus van zijn vader die zeven dagen in de week keihard werkte in zijn eigen installatiebedrijf. Maar ik onderneem in people s business, net als voetbalmakelaars. En dan heb je met nog veel meer schakels en aspecten te Business Boy-factor Stokpaardje Jongste Elite-directeur ooit (29) 8 Zet Nederland op de kaart met Aanpak Elite Model Look 9 Beroemste exportproduct Ymre Stiekema middels megadeal met Prada 9 maken dan als je in producten handelt. Dezelfde als bij de selectie van jong voetbaltalent. De ouders van noemt hij als een van de belangrijkste. Ook wij moeten vaders en moeders indammen die als het ware langs het veld staan te schreeuwen. We hebben goede ervaringen met meisjes uit het oosten of noorden van het land. Dan hebben ze een nuchtere gezinsbasis. Alles moet kloppen. Integriteit is het zeer gemeende credo waar Van de Mast prat op gaat. Ook bij zijn kindje de Elite Model Look, waarvoor jaarlijks aanmeldingen binnenkomen. Ik wil de Womanizer? Neen. Heeft integriteit als credo 9 Vergelijkt zijn business met Voetballerij. Met jong talent moet je voorzichtig omgaan 8,5 Gemiddeld een 8,5 meisjes een goed gevoel meegeven. Ze worden opgemaakt en krijgen catwalkles. Menselijk wil ik het houden. Ik zeg nooit: je bent niet mooi. Zijn aanpak is inmiddels opgemerkt door Elites internationale board. Ik geef wereldwijd adviezen. Ons concept, waarin voorop staat dat de deelnemers een leuke dag hebben, wordt in andere landen overgenomen. Van de Mast is zelfverzekerd over zijn product. Als je tien jaar bij Ajax hebt gevoetbald, kun je ook even willen kijken hoe het is bij PSV. Dat gebeurt met spelers van ons bureau ook wel eens. Maar uiteindelijk kom je bij Ajax terug. 1 FOLLOW THE MONEY CHILL Wouter Bos heeft het gezonde Nederlandse Fortis tegen marktprijzen gekocht. Zegt hij. Beursanalisten lachen om de overnameprijs. D ames en heren welkom, in de Socialistische Heilstaat van de Lage Landen (CHILL). Volkscommissaris Bos heeft dit weekend een bank overgenomen en wil u allen even hartelijk danken voor het gestorte bedrag. Die euro, die we van u hebben afgepakt, krijgt u nooit meer terug. Nooit meer! Dat wist u niet? Vandaag hebben we de beursnotering stopgelegd om te voorkomen dat onze investering in Fortis Nederland en ABN Amro meteen al zou wegsmelten. Hoe we daar bij komen? Rekent u even mee. Analisten denken dat het aandeel in de Fortis Holding op de beurs nog slechts 3,5 euro waard is, zo n 8,2 miljard euro. Vrijdag, voor onze overname, stond de teller nog op 12,5 miljard. Commissaris Bos zou ongeveer 8 miljard hebben moeten betalen voor de Nederlandse tak, maar dat is helaas niet gebeurd. Hij dokte voor het Hollandse deel van Fortis en ABN Amro in totaal 16,7 miljard. Veel te veel inderdaad. Het belang van ABN Amro werd volgens insiders gewaardeerd op 10 miljard euro (10 maal de jaarwinst). Blijft over: 6,7 miljard voor de Hollandse Fortis-tak. Dat is een papieren werkelijkheid door een roze bril: geen investeerder betaalt die koers winst/ verhouding van 10 nog voor een bank. Ook de komende jaren niet. Het aan de Belgen overgemaakte geld wordt gebruikt om het bloedbad bij de bank te stelpen en komt nooit meer terug. De spaarders zijn gered, maar de belastingbetaler niet. U bent boos? Dat krijg je met socialisten hè? Die denken slimmer te zijn dan de markt. Wat zegt u daar? Dat een andere bank Fortis tegen bodemprijzen had kunnen overnemen? Niet zo brutaal hè. De volkscommissaris heeft hier geen tijd voor. Heeft u trouwens al gepind? euro, of wacht, maak er maar euro van. CHILL! 1 KOJO S GENANTE HOEKJE Geldwolf Pelmelay J ustine Pelmelay zou dit weekend weer eens van zich laten horen. De Eurovisie Songfestival- deelneemster van ʼ89 was gevraagd een cd-lancering op te leuken (..) en de opbrengsten van haar show waren voor Stichting Spieren voor Spieren. Maar onder het mom van ziekte bleef zij weg. Een anonieme bron wist dat goeddoener Pelmelay geld zou hebben gevraagd voor haar optreden. Kojo@depers.nl Hoewel wij niet gauw om onderwerpen verlegen zitten, zijn lumineuze ideeën uwer kant altijd welkom. Uw digitale post kan naar kojo@depers.nl Onbetaald overwerken Vier op de tien werknemers werken meer uren dan in hun arbeidscontract staat. De helft van hen krijgt die overuren niet vergoed. ebay schrapt banen Internetveiler ebay schrapt 10 procent van zijn wereldwijde personeel om kosten te besparen. Het banenverlies kost het bedrijf ruim 70 miljoen dollar.

11 In Business 11 Techno Nanotechnologie Groot investeren in piepkleine deeltjes Nederland moet jaarlijks 100 miljoen euro in nanotechnologie investeren om zijn wetenschappelijke toppositie te handhaven, staat in advies aan de overheid. Remco Tomesen Met techniek op de miljoenste millimeter kunnen we milieuproblemen aanpakken en betere medicijnen maken. Daarom moet Nederland tot 2020 jaarlijks 100 miljoen euro stoppen in nanontechnologie, stellen wetenschappers in de Strategische Research Agenda Nanotechnologie. Begin jaren tachtig kon de wereld voor het eerst een afzonderlijke atoom zien. Twee uitvinders van een Zwitsers onderdeel van IBM ontwikkelden een microscoop die atomen zichtbaar maakten. Een doorbraak in de nanowereld. Onder nanotechnologie vallen alle structuren die kleiner zijn dan 100 nanometer. Een nanometer is zo groot als een miljoenste millimeter. Bekend voorbeeld van de technologie is de ontwikkeling van computerchips. Deze kunnen steeds meer informatie verwerken dankzij de ontwikkeling van steeds kleinere structuren. Meer transistors op een chip betekenen een hogere informatieverwerkingssnelheid. Lange tijd verdubbelde het aantal transistors op een computerchip elke twee jaar, zoals de Wet van Moore stelt. Nanotechnologie wordt ook toegepast in het lichaam. Nederlandse onderzoekers zijn bezig met technieken die medicijnen gericht afleveren bij zieke cellen. Zo hoeven medicijnen niet meer ongericht het lichaam in te worden gestuurd. Een andere mogelijkheid van het werken met piepkleine deeltjes, is het maken van nieuwe materialen. Als je op atoomniveau kunt manipuleren, heb je de mogelijkheid volledig nieuwe materialen te maken. Onderzoekers ontwikkelen nu materialen die energiezuiniger zijn dan welk bestaand materiaal dan ook. 1 Energie Aardwarmte Veilige kernenergie ligt pal onder onze voeten Aardwarmte is volkomen schoon en biedt ongekende mogelijkheden. De kernreactor in de aardkern staat zijn onbeperkte energie gratis af. Marles ter Voorde Wie in een mijn afdaalt, kan het al voelen: de temperatuur van de aarde neemt toe met de diepte. Elke 30 meter komt er een graad bij. Door een boor in de grond te steken, kun je deze warmte met het grondwater omhoog halen. Wie diep genoeg boort, kan water oppompen dat heet genoeg is om elektriciteit op te wekken. Onlangs heeft de gemeente Terschelling besloten de haalbaarheid te onderzoeken van een elektriciteitscentrale op aardwarmte. Het zou de eerste zijn in Nederland. Maar waarom eigenlijk? Valt er in Nederland niet veel meer te halen uit de warmte onder onze voeten? Jazeker, zegt Marc Koenders van IF-Technology, dat samen met ingenieursbureau DWA en TNO de mogelijkheden in kaart bracht voor de toepassing van geothermie in Zuid-Holland. Er zijn echter ook beperkingen. Boren is duur, en de onzekerheden zijn groot. Wel gaat een boring vrijwel kosteloos decennia lang mee. Eerste succes Nu de olie- en gasprijzen stijgen, wordt aardwarmte een reëel alternatief. Het barst van de aardwarmteprojecten in wording, en het eerste succes heeft zich al aangediend. Bleiswijk herbergt sinds eind 2007 het eerste geothermische tuinbouwbedrijf van Nederland: A+G van den Bosch. Erik Simmelink en Kees Geel, beiden werkzaam bij TNO, werkten mee aan het haalbaarheidsonderzoek. Simmelink: We halen de warmte naar boven met behulp van water. Wat we dus nodig hebben zijn poreuze gesteenten. Rondom Bleiswijk hadden oliemaatschappijen al op grote schaal onderzoek gedaan naar de ondergrond. Simmelink en Geel gebruikten deze gegevens om een geschikte laag op te sporen. Ze vonden er een op meter diepte. En de boring Wie diep genoeg boort, kan water oppompen dat heet genoeg is om elektriciteit op te wekken had succes. Simmelink: De geothermische installatie levert dertig keer meer energie op dan we kwijt zijn voor het pompen. Voor de tuinder betekent dit een besparing van drie miljoen kuub aardgas per jaar zo n euro op de gasrekening. Mocht de ondergrond niet waterdoorlatend zijn, dan kan deze waterdoorlatend worden gemaakt met een uit de oliewereld overgewaaide methode, hydraulic fracturing. Hierbij wordt het gesteente gekraakt door de druk op te voeren. Simmelink denkt dat deze aanpak in Nederland nog lang niet op grote schaal kan worden toegepast: Voor geothermiewinning zou je fracturing moeten toepassen op gebieden van enkele kubieke kilometer. Dat is veel Terschelling heeft geluk. Het eiland ligt vlak naast een oude vulkaan. meer dan bij oliewinning, waar het om het gesteente direct rond de boorput gaat. Geothermie als warmtebron mag dan in Nederland in de lift zitten, als het gaat om het opwekken van elektriciteit houden Koenders en Simmelink een slag om de arm. Koenders: Om geothermische energie als warmtebron te kunnen benutten heb je water nodig van minimaal 50 graden; om elektriciteit op te wekken water van minimaal 100 graden. Lagen geschikt voor geothermie als warmtebron troffen we in Zuid-Holland aan op dieptes van 900 tot meter. Voor elektriciteit moet je veel dieper boren. Dat is ingewikkelder, duurder en risicovoller omdat over de diepere bodem vaak minder bekend is. Voor Terschelling gaat dit argument wellicht niet op. Tijdens gasboringen in de jaren zeventig werd ontdekt dat op circa 20 kilometer ten zuiden van het eiland een grote vulkaan begraven ligt, die omstreeks 160 miljoen jaar geleden actief was. Ook nu nog heeft het gebied, mede dankzij het vulkanisch gesteente, een iets hogere temperatuur dan de omgeving. Als het ergens zou moeten lukken, dan is het dus hier. 1 GESIGNALEERD 111 Nationale vechtjas Duitsland heeft zijn schrijver/filosoof/soldaat Ernst Jünger. In eigen land hebben we Louis Grondijs. Veel minder bekend, deze Grondijs, maar hij was een scherp filosoof, en hij zocht bewust de slagvelden op van de Eerste Wereldoorlog, van de Russische Revolutie en de daaropvolgende burgeroorlog en ook later, als hoogleraar Byzantijnse kunst, was hij op menig slagveld te vinden. Hans Olink schreef een boeiende, verbazingwekkende biografie van deze unieke Hollandse vechtjas. Hans Olink, De oorlogen van een Indische krijgsgod. Het wonderbaarlijke leven van Louis Grondijs. 7,90 euro. 111 Ten onder door techniek Hoe kunnen machtige rijken, beschikkend over alle economische en wetenschappelijke middelen die je maar kunt bedenken, uiteindelijk toch ten onder gaan? Die vraagt fascineert de Britse historicus Geoffrey Parker. In Success is never final (een uitspraak van Churchill) beschrijft hij de onverwachte ondergang van het Spaanse Rijk, ten gevolge van zijn eigen succes, en de gelijktijdige opkomst van Noordwest-Europa, dankzij de inzet van nieuwe technologieën. Geoffrey Parker, Succes is Never Final. Empire, War and Faith in Early Modern Europe. 10,95 euro. 111 Muze van de moderne kunst Een bezoek aan Venetië is niet compleet zonder een bezoek aan de Guggenheimcollectie in het Palazzo Venier, de kostbare gift aan de stad van l ultima dogeressa Peggy Guggenheim. Deze dochter van steenrijke ouders ontwikkelde zich tot de grote drijvende kracht achter de Amerikaanse moderne kunst, en de grote inspirator van menig beroemd kunstenaar. Mary Dearborn beschrijft een duizelingwekkend leven vol kunst, drama, bittere strijd en beroemde minnaars. Mary Dearborn, Mistress of Modernism, The Life of Peggy Guggenheim. 8,95 euro. Ramsj gesignaleerd bij boekhandel Steven Sterk, Servetstraat, Utrecht, Nederlandstalige titels zijn ook verkrijgbaar bij Selexyz-boekhandels. Slecht voorteken Brits onderzoek laat zien dat mensen die zich langdurig ziek melden vanwege psychische problemen een grotere kans lopen om aan kanker te sterven. Uitgespeeld Na tien jaar onderzoek heeft de Amerikaanse akoesticus George Bissinger het verschil in klank ontdekt tussen een Stradivarius en een ordinaire viool. Op hol! Volgens Texaanse psychologen slaat bij mensen die onder grote spanning staan de fantasie op hol. Ze zien dingen in willekeurige beelden van stippen.

12 Outdoor kleding Rugzakken Tenten Slaapzakken Reisaccessoires Fjällräven vindt u bij de volgende dealers: Alkmaar: Bever Zwerfsport Almere: Bever Zwerfsport Amsterdam: Bever Zwerfsport, Carl Denig, Demmenie Sport Amersfoort: Bever Zwerfsport, Kathmandu, Slee, Wim Jacquet Apeldoorn: Bever Zwerfsport, Walk & Travel Arnhem: Bever Zwerfsport, Intersport Superstore, Slee Assen: Dick s Kampeerhal Barendrecht: Outdoor XL Beek en Donk: Hemker & Bekking Bergen op Zoom: Outdoor & Travel Outfitters Bergeijk: Bax recreatie Beverwijk: Ronald s Adventure Store Breda: BHC, Bever Zwerfsport Brunsum: Hans Stassar Bussum: Frantzen Sport Dalen: Jan Witvoet Delft: Crew Adventure Store Den Bosch: Schneider Outdoor Den Burg: Mantje Sport, Den Haag: Bever Zwerfsport, Carl Denig, Crew Adventure Store, Track & Trail Deventer: Luehof Outdoor Doetichem: B&B Outdoor Dokkum: PD Outdoor Dordrecht: Alpaca Buitensport Drachten: Veneboer Outdoor Drempt: Keltic Green Duiven: Four Seasons Ede: Intersport Ede Eindhoven: Bever Zwerfsport, Demmenie Sport, Gunneman Sport, Intersport Biggelaar Epe: Country Store Emmen: Get Out, Weggemans Golf & Adventure Enschede: Bever Zwerfsport Ermelo: Kampeerwereld Hendriks Exloo: De Schutrups Gorssel: Rene Vos Outdoor Gouda: De Vrijbuiter, Verzijl Sport Groningen: Bever Zwerfsport, Slee, Waterborg buitensport Haarlem: Bever Zwerfsport, Soellaart Harderwijk: Telstar Hazerswoude-Rijndijk: Ton van Bemmelen recreatie Heemskerk: Smitveld Heerhugowaard: Kompas Outdoor World Heerlen: Running Center Harry Driessen Helmond: USA Adventure Store Hengelo: Bever Zwerfsport, Slee Hilversum: Bever Zwerfsport Hoenderloo: Hondenhobby, Wolfswinkel Groentechniek Hoorn: De Trek Houten: Bever Zwerfsport Huizen: Irene Huizen Landgraaf: Hendrik s schoenmode Leek: Hemker & Bekking Leeuwarden: Bever Zwerfsport, Dick s Outdoor & Adventure Leimuiden: Hemker & Bekking Leiden: Bever Zwerfsport, Crew Adventure Store Lelystad: Raven Fishing & Outdoor Limbricht: Mulders Bergsport Lottum: Hendrikx wapenmakerij Maarssen: House of Outdoor Maastricht: Bever Zwerfsport Made: World of Walking, Uit de brieltjes Margraten: Vakantiewereld Middelburg: Intersport Erik Middelharnis: Outdoor Sport Molenschot: Linberg caravans Nieuwegein: Carl Denig, Outdoor Eddy Noordgouwe: Jachthuis Noordgouwe Nijmegen: Spac Sport Nunspeet: Veluwe Outdoor Oldenzaal: Outdoor de Essen Oostwoud: De Bokkesprong Oss: Wim de Leeuw sport Purmerend: Guust Roden: De Vrijbuiter Roermond: Ton Notermans Roosendaal: Outdoor & Travel Outfitters Rotterdam: Bever Zwerfsport, Carl Denig, Crew, Demmenie Sport, Slee, Active Life Schijndel: Campingsport de Wit Sevenum: Gebr. Janssen Sittard: Senza Dubio Sluis: De Bergvos Sneek: Bij Folkert Sommelsdijk: Fixit Mastenbroek Steenwijk: Bever Zwerfsport Terneuzen: K2 Himalay adv. Store Terschelling: In de Wolken Tilburg: Sportief travel & adventure Twello: Hemker & Bekking Uden: Intersport Superstore Utrecht: Bever Zwerfsport, Kathmandu, Slee Valkenswaard, Scarabee Outdoor Veenendaal: Voigtschmidt Outdoor Velp: Veldman sport Vorden: Okido Outdoor Waalwijk: Runningcenter Waalwijk Wageningen: Bas Buitensport Weert: Bob s adventure store, Winterswijk: Obelink Camping Woerden: Zwerfkei Outdoor & Travel Center Wouwse Plantage: Darz Bor Zaandam: De Kampeerwinkel Zeist: Sunnycamp Zoetermeer: van Herwijnen Zutphen: Harbach sport Zwaag: Karsten tenten Zwolle: Bever Zwerfsport Leerentveld: Slee

13 In Business 13 In de knip GELD TELT REDACTIE: INDEPENDER.NL Een beetje uitvaart kost al snel 7000 euro Wat heb ik aan een uitvaartverzekering? Waarom een uitvaartverzekering? Een uitvaart kost al snel enige duizenden euro s. Heb je dit bedrag niet achter de hand? Dan kun je een uitvaartverzekering afsluiten. Zo weet je zeker dat je nabestaanden niet voor onverwacht hoge kosten komen te staan. Hoeveel kost zo n verzekering? De premie is afhankelijk van je wensen. Wil je een uitgebreide uitvaart of liever een sobere plechtigheid? En wil je gecremeerd worden of liever begraven? Gemiddeld kost een uitvaart zo n 7.000,-. Zelf regelen of laten regelen? Bij een uitvaartverzekering kun je ervoor kiezen om de verzekeraar de uitvaart te laten regelen. Je nabestaanden hebben er dan nauwelijks werk aan. Maar je kunt ook kiezen voor een uitkering in geld, zodat de nabestaanden de uitvaart helemaal naar jouw wens kunnen uitvoeren. Vaak zijn de kosten hoger dan het uitgekeerde bedrag. De resterende kosten moeten je nabestaanden betalen. Heb je deze verzekering nodig? Dat hangt van de financiële situatie van jou en je nabestaande(n). Heb jij of hebben je nabestaanden flink wat spaargeld achter de hand dan heb je een uitvaartverzekering eigenlijk niet nodig. Maar een uitvaartverzekering kun je ook afsluiten om je nabestaanden niet te belasten met het regelen van een uitvaart. En een overlijdensrisicoverzekering? Een overlijdensrisicoverzekering is niet hetzelfde als een uitvaartverzekering. Een uitvaartverzekering keert altijd uit, maar een overlijdensrisicoverzekering keert alleen uit als je tijdens de looptijd overlijdt. Een uitvaartverzekering is bedoeld om de kosten voor een uitvaart van te betalen. De uitkering van de overlijdensrisicoverzekering wordt vaak gebruikt om een deel van de hypotheek af te lossen of als aanvulling op het inkomen van de nabestaande. Zowel overlijdensrisicoverzekeringen als uitvaartverzekeringen verschillen fors in premie. Wil je zo n verzekering afsluiten, maak dan een vergelijking op CNV-voorzitter René Paas. RICK NEDERSTIG/ANP Najaarsoverleg Overwinning CNV Werkgevers beloven banen voor werklozen Werkgevers zeggen vandaag toe dat ze meer werklozen aan het werk gaan helpen. Een verrassing, want in het ontslagrechtakkoord werd niet over extra banen gerept. Annemieke van Dongen Werkgevers beloven vandaag om banen te creëren voor mensen die nu werkloos zijn. Dat bevestigen bronnen die aan tafel zaten bij de vooronderhandelingen voor het najaarsoverleg. Tijdens het beraad dat werknemers, werkgevers en het kabinet vanavond voeren over lonen, koopkracht en de arbeidsmarkt zullen de werkgevers niet vastleggen hoevéél banen ze gaan scheppen. Wel stemt hun belangenvereniging VNO- NCW in met een nieuwe methode, waarmee per regio en per branche bekeken wordt waar werkloze gehandicapten, allochtonen en ouderen aan de slag kunnen. Aanvankelijk hadden de werkgevers wel een getal genoemd. In ruil voor soepeler ontslagrecht zouden ze nieuwe banen creëren. Maar in het uiteindelijke akkoord dat VNO-NCW, FNV en het kabinet vorig maand sloten, een lightversie van de oorspronkelijke plannen van minister Donner van Sociale Zaken, werd niet meer over nieuwe werkgelegenheid gerept. Daarin is alleen afgesproken dat werknemers die meer dan euro per jaar verdienen, bij ontslag voortaan maximaal één jaarsalaris meekrijgen. Vakcentrale CNV, die niet bij de geheime onderhandelingen was uitgenodigd, was woedend en heeft de afgelopen weken stevig gelobbyd om die schade tijdens het najaarsoverleg te herstellen. Dat lijkt gelukt. Naast de belofte van extra banen gaan werkgevers ook onderzoeken hoe ze ontslagen medewerkers uit de werkloosheidsuitkering kunnen houden. CNV ziet het liefst dat zij ontslagen werknemers een half jaar doorbetalen en hen in die tijd helpen een nieuwe baan te vinden, maar staat ook open voor andere opties. Er staat nu genoeg tegenover het akkoord over het ontslagrecht. De werknemersorganisaties eisen koopkrachtverbetering voor iedereen. Het kabinet heeft al afgezien van een btw-verhoging. Als de vakcentrales vandaag hun looneis matigen, wordt de WW-premie voor werknemers bovendien afgeschaft. CNVvoorzitter René Paas heeft goede hoop dat ze er samen uitkomen. Aan het ontslagrechtakkoord kunnen we niet veel meer veranderen, maar daar staat nu genoeg tegenover. De werkgevers vinden het juist nu belangrijk om de banden met werknemersorganisaties goed te houden. Door de kredietcrisis siddert de hele wereld, zegt een woordvoerder van VNO-NCW, maar vandaag kunnen we op nationaal niveau afspraken maken om te voorkomen dat het ook hier misgaat. 1 NIEUW! Internet TOPsparen vanaf 5,3% spaarrente Bent u 65 jaar of ouder: 5,5% spaarrente! Rentetarieven d.d. 2 oktober Rentepercentages per jaar. Vraag naar de voorwaarden. dé spaarspecialist van Nederland (lokaal tarief) TIP!: Bekijk ook onze scherpe hypotheekrente LAAGSTE RENTES AFLOSSINGSVRIJE HYPOTHEKEN 5 jr 5 jr 10 jr 10 jr Provider Hypotheek NHG 125% EW NHG 125% EW ABN AMRO Budget hypotheek 5,35 5,75 5,65 6,05 SNS bank SNS Budget Hypotheek Aflosvrij 5,4 5,8 5,5 5,9 ING Bank Hypotheek met Renteopties 5,5 5,9 5,9 6,3 Fortis Bank RenteVoordeel Aflossingsvrije Hypoth. 5,6 6,1 5,4 5,9 Postbank VoordeelPlus Hypotheek 5,2 nvt 5,6 nvt Rabobank VoordeelHypotheek 5,5 nvt nvt nvt MoneYou Compleet+ hypotheek (2) 5,1 5,4 5,2 5,5 DSB Bank Aflossingsvrije hypotheek 4,849 5,45 4,949 5,55 Hypodomus Diamant Budget Hypotheek 5 5,5 5,05 5,55 MoneYou Compleet+ hypotheek (4) 5,2 5,5 5,3 5,6 MoneYou Compleethypotheek (2) 5,2 5,5 5,3 5,6 Hypodomus Diamant DrieSterren Hypotheek 5,1 5,6 5,2 5,7 MoneYou Aflossingsvrije hypotheek (2) 5,3 5,6 5,4 5,7 MoneYou Compleethypotheek(4) 5,3 5,6 5,4 5,7 De Hypotheker Optimaal Maatwerk Voordeel 5,2 5,6 5,6 6 De Hyp.shop FLEXXTRA 2 5,25 5,65 5,35 5,75 MoneYou Aflossingsvrije hypotheek (4) 5,4 5,7 5,5 5,8 De Hyp.shop FLEXXTRA 4 5,35 5,75 5,45 5,85 REAAL Verz. Budget Plus Hypotheek 5,35 5,75 5,45 5,85 ABN AMRO Internet hypotheek 5,35 5,75 5,65 6,05 Delta Lloyd Fixe Budget Hypotheek DLL 5,3 5,8 5,35 5,85 Syntr Achm Vastg Basishypotheek 5,6 5,8 5,7 5,9 De Hypotheker SKP DLL Budget 5,3 5,8 5,4 5,95 Getoond worden de aflossingsvrije hypotheken van de grootbanken plus de producten met de laagste rentes voor een lening van 5 jaar tot 125% van de Executiewaarde, vervolgens de laagste rente voor 10 jaar tot 125% EW DOORLOPEND KREDIET PERSOONLIJKE LENING Aanbieder < < < Aanbieder < 5000 < < Delta Lloyd nvt 6,8 6,8 OHRA 6,4 6,4 6,4 Frisia Financ. ** ,9 Kruidvat 6,55 6,55 6,55 De Hypotheker nvt 7,2 7,2 KredietDirect.nl** 6,7 6,7 7,3 Directa 8,2 7,2 7,2 Directa 7,9 6,9 6,5 DSB Bank nvt 7,3 7,3 DSB Bank nvt 7,7 7,7 Ohra 7,5 7,5 7,2 Becam ** 11,9 7,9 6,9 FBTO 7,6 7,6 7,6 Santander nvt 7,9 7,3 KredietDirect.nl** 8,3 7,7 7,3 Crediam ** 9,5 7,9 7,5 Avéro Achmea ** 7,9 7,9 7,9 DHB bank 8,9 8,9 8,9 MoneYou nvt 7,9 7,9 Eurofintus ** nvt 8,9 8,9 Santander nvt 7,9 7,7 De IJssel ** nvt 9,6 9,6 ABN Amro** 8,6 8,6 8,1 SNS Regio Bank 10,3 9,7 8,8 SNS Bank ,1 SNS Bank 9,7 9,7 9 Fortis Bank 10,8 10,5 9,6 Fortis Bank 11 10,5 9,6 Rabobank 10,9 10,7 9,1 Rabobank 11,1 10,9 9,3 Getoond worden de 10 laagste tarieven gesorteerd op een lening tot euro plus de tarieven van de grootbanken ** Tarief afhankelijk van doel lening en/of risicoprofiel aanvrager. Getoond worden de laagste tarieven. DAGELIJKS OPVRAAGBARE SPAARREKENINGEN Bank Rekening Credit Europe Bank* Credit Europe Top-Interest rekening 5,25 Icesave Spaarrekening 5,25 NIBC Direct NIBC Direct Internetspaarrekening 5,25 Akbank AK Internet Spaarrekening 5,2 Anadolubank Anadolu Alfa Spaarrekening 5,1 MoneYou MoneYou Spaarrekening 5,1 Akbank AK Spaarrekening 5 Amsterdam Trade Bank ATB Internet Spaarrekening 5 Garantibank Gouden Internet Rekening 5 ABN AMRO Internet Spaarrekening 2,8 Rabobank Rabo Telesparen 2,8 SNS Bank Internet Sparen 2,6 Fortis Bank E-Spaarrekening 2,5 Postbank Internetspaarrekening 2,5 ING Bank Internet Sparen 2,4 Getoond worden de 9 hoogste tarieven + de tarieven van de grootbanken van rekeningen zonder beperkende voorwaarden en een 1e inleg van 100 euro of minder Peildatum: Bron: MoneyView Research Bedrijfsleven laks GEGEVENS OP STRAAT Nederlandse bedrijven gaan laks om met de bescherming van persoonlijke gegevens van klanten en medewerkers. Meer dan een op de drie bedrijven doet niets om identiteitsfraude te voorkomen. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Dynamic Markets onder Nederlanders. Van de ondervraagde werknemers geeft 35 procent aan dat binnen hun bedrijf geen enkel beleid bestaat om de persoonlijke gegevens te beschermen. Oudtante overleden ERFENIS MET SCHULDEN Overledenen hebben in 2005 ruim 9,6 miljard euro aan privévermogen nagelaten. Er zijn grote verschillen in de omvang van de nalatenschappen. Ongeveer tweederde van de erflaters laat minder dan euro na. Ruim 10 procent laat meer dan euro na, blijkt uit cijfers van het CBS. Nabestaanden krijgen niet alleen geld of bezittingen, maar ook schulden. Een op de zes nalatenschappen bevat een aanzienlijke hypotheekschuld. De totale omvang daarvan is ongeveer een miljard euro. Recessie of depressie? Er is sprake van een recessie als je buurman zijn baan verlies. Het is een depressie als je zelf je baan verliest. Oud VS-president Harry S. Truman. Energielabel zeer duidelijk De Europese Consumentenbond verzet zich tegen andere energielabels voor elektrische apparaten. De huidige labels zijn namelijk zeer duidelijk. Bespaartip in crisistijd Neem één conifeer. Knip de takjes af. Steek ze in de grond en wacht tot het kleine conifeertjes zijn geworden. Zet een bord aan de weg: CONIFEREN TE KOOP.

14 14 In Business De markt BEURS VANDAAG REDACTIE: IEX.NL Megabanken, megaproblemen M isschien heeft Europa een nog groter bankenprobleem dan de VS. Niet dat ze nóg slechter bankierden, maar de banken zijn te groot voor de landen die ze vertegenwoordigen. Dit lijst je uit The Financial Times maakt dat duidelijk. De krant zocht uit welke Europese banken groter zijn dan hun thuisland, oftewel een grotere balanstotaal hebben dan het bruto nationaal product. De krant vraagt zich hardop af of deze banken misschien te groot zijn om failliet te gaan. Zeker is dat de nationale overheden dit niet alleen kunnen behappen als het echt fout gaat, zoals IJsland gisteren bewees. Het land restte niets anders dan de handel in Kaupthing en Landsbanki in ons land bekend van de Icesave-spaarrekening à 5,25% stil te zetten, nadat de koersen weer wegsmolten. Het lijstje geeft pijnlijk het verdriet van België aan: omgerekend is er met Fortis een dubbele Rabobank verloren gegaan. Kaupthing (IJsland): 623% UBS (Zwitserland): 484% Landsbanki (IJsland): 374% Credit Suisse (Zwitserland): 290% ING (Nederland): 290% Fortis (België & Luxemburg): 254% Dexia (België & Luxemburg): 173% Banco Santander (Spanje): 132% Royal Bank of Scotland (VK): 126% Rabobank (Nederland): 121% BNP Paribas (Frankrijk): 104% Nederland Zoals bij iedere recessie of beurskrach worden ook nu weer alle jobstijdingen over beurs en economie de 1929-scenario s weer uit de kast getrokken. Grootste overeenkomst is dat er toen ook een kredietbubbel barstte. Grootste verschillen zijn dat Black Monday het einde betekende van een jarenlang onstuimig stijgende beurs, nu begon de crisis eind vorig jaar met een AEX van rond 560. Dat is nog altijd ver verwijderd van de all-time high uit 2000 op ruim 700. Mocht het 1929 scenario zich herhalen, dan staat de beurs pas in 2033 weer op 560. In september 29 bereikte de Dow Jones haar toenmalige top op 31,00. De index bleef in de jaren daarna dalen tot de absolute bodem op 4,77 in juni Pas in 1954 verscheen die 31,00 weer op het bord. Dit zijn de dalingen van de deelsectoren toen, volgens Anatomy of the Bear van Russell Napier. Opvallend is dat financials toen ook niet goed lagen en het publiek in de sigaretten vluchtte. Tabak: -38% Voedsel: -72% Olie: -74% Dow Jones: -85% Transport: -90% Financials: -91% Nadat de Dow Jones in 1954 eenmaal weer die vermaledijde indexstand van 31,00 had overwonnen ging het snel. De Amerikaanse graadmeter liep met veel vallen, maar nog veel meer opstaan op tot haar all time high op 9 oktober 2007 op en werd het Ook nu worden de 1929-scenario s weer uit de kast getrokken. symbool van de Amerikaanse naoorlogse welvaart. Toch kan zo n periode als lucratief zijn waarin de index per saldo steeds onder haar toppen noteert. Neem de fictieve belegger die in oktober 1929 begon te middelen, oftewel iedere maand een vast bedrag zeg 1 dollar in een fictief Dow Jones beleggingsfonds stak. Als hij dat al die crisis-, oorlogs- en Koude Oorlogsjaren iedere maand stug had volgehouden tot september 1954, dan had hij over al die jaren gemiddeld een keurige 10% per jaar verdiend. De crux zit m erin dat hij al zijn aankopen onder die 31,00 deed, maar daar uiteindelijk wel alles voor verkocht. 1 Ubs Ag. 20,90 VERSCHIL: 8 oktober 07 6 oktober 08 De markt in kaart VS NASDAQ KOERS: 1862,96-4,34% Bron koersgegevens: VS DOW JONES KOERS: 9955,50-3,58% LONDEN FTSE 100 KOERS: 4589,19-7,85% FRANKRIJK CAC 40 KOERS: 3711,98-9,04% BRAZILIË BOVESPA KOERS: 39278,28-11,77% NEDERLANN AEX KOERS: 312,56 % VERSCH -9,14% AEX Index - slotkoersen 6 oktober AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aegon 4,913 6,48-1,57 5,89 4, ahold 7,912 8,517-0,60 8,50 7, akzo nobel 32,18 35,00-2,82 33,96 32, arcelor mittal 28,295 33,23-4,94 31,30 26, asml holding 11,81 12,705-0,90 12,52 11, bam groep 7,56 8,40-0,84 8,10 7, corio 48,24 50,735-2,50 50,52 48, dsm, kon. 31,53 33,065-1,54 32,445 30, fortis 5,41 5,41 0,00-5,73 5, fugro 33,52 38,87-5,35 37,95 33, heineken 26,18 28,055-1,88 27,705 26, ing groep c. 15,48 18,00-2,52 16,95 15, kpn 10,143 10,642-0,50 10,53 10, philips, kon. 18,03 19,675-1,64 19,265 17, randstad 17,575 18,78-1,20 18,55 17, reed elsevier 10,43 10,965-0,54 10,80 10, royal dutch shell a 19,24 20,95-1,71 20,235 19, sbm offshore 12,90 14,49-1,59 14,285 12, tnt 18,34 19,62-1,28 19,295 17, tomtom 9,12 10,695-1,58 10,25 8, unibail-rodamco 128, ,85-10,08 135,18 126, unilever c. 19,30 20,435-1,14 20,23 19, usg people 8,99 10,30-1,31 9,97 8, wereldhave 67,19 68,50-1,31 68,30 66, wolters-kluwer c. 13,655 14,36-0,70 14,195 13, Amsterdam Midcap Index - slotkoersen 6 oktober AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aalberts ind. 7,79 8,63-0,84 8,32 7, amg 18,82 26,90-8,08 25,65 16, arcadis 10,46 11,45-0,99 10,80 10, asm international 12,38 14,01-1,63 13,89 11, binckbank 5,05 5,57-0,52 5,29 4, boskalis westm. 26,64 29,87-3,23 29,09 26, crucell 9,96 11,34-1,38 10,89 9, csm cert. 17,85 18,42-0,57 18,25 17, draka holding 12,20 13,82-1,62 13,55 11, eurocomm. prop. 29,73 30,88-1,15 30,48 28, heijmans 9,61 11,26-1,65 10,89 9, imtech 11,39 13,21-1,82 12,89 11, logica 1,23 1,33-0,10 1,32 1, nutreco holding 30,34 32,60-2,26 31,62 30, océ 4,38 5,02-0,64 4,83 4, opg groep 9,74 10,06-0,32 10,00 9, ordina 4,36 4,94-0,58 4,85 4, pharming group 0,72 0,79-0,07 0,78 0, smit international 59,00 61,22-2,22 59,71 57, sns reaal 6,75 7,89-1,14 7,60 6, ten cate 22,03 24,53-2,50 23,50 22, vastned retail 45,99 48,98-2,99 48,88 45, vopak 29,09 32,00-2,91 31,25 28, wavin 3,58 3,97-0,39 3,90 3, wessanen c. 6,47 6,69-0,22 6,61 6, Amsterdam Smallcap Index - slotkoersen 6 oktober AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME accell group 20,45 22,20-1,75 22,00 19, antonov 0,23 0,27-0,04 0,26 0, ballast nedam 17,97 20,56-2,59 19,55 17, beter bed 8,89 9,39-0,50 9,09 8, brunel intern 11,55 13,25-1,70 12,99 10, eriks group 34,05 37,59-3,54 36,42 33, exact hold. 17,53 18,22-0,69 18,02 17, fornix biosciences 7,55 8,25-0,70 8,25 7, gamma holding 20,06 22,29-2,23 21,70 19, grontmij c. 20,74 23,34-2,60 22,78 20, innoconcepts 7,45 7,98-0,53 7,78 7, kardan 4,23 5,09-0,86 4,70 3, kas bank 11,50 13,87-2,37 13,00 11, lanschot, van 47,03 49,00-1,97 48,05 46, macintosh retail 9,99 10,44-0,45 10,40 9, moolen holding 2,80 3,10-0,30 2,97 2, nieuwe steen 14,00 15,92-1,92 15,50 14, qurius 0,36 0,41-0,05 0,39 0, sligro food gr 20,80 21,27-0,47 21,06 19, spyker cars 3,35 3,75-0,40 3,90 3, super de boer 2,99 3,11-0,12 3,12 2, tkh group 11,93 13,09-1,16 12,80 11, tmg 17,50 18,60-1,10 18,01 16, unit 4 agresso 12,15 13,43-1,28 13,16 11, vastned off/ind 13,15 13,74-0,59 13,74 13,

15 In Business 15 De markt D IL: DUITSLAND DAX KOERS: 5387,01-7,07% RUSLAND RTS-INDEX KOERS: 866,39 JAPAN NIKKEI 225 KOERS: 10473,09-4,25% DE GONG T ussen het redden van Fortis en andere kredietcrisisperikelen door had staatssecretaris Jan Kees de Jager (Financiën) gisterochtend toch nog tijd om de Amsterdamse beurs te openen. De nieuwe grootaandeelhouder van Fortis sprak daarbij van turbulente tijden. Verder uitte de staatssecretaris zijn zorgen over de huidige situatie, maar zei hij ook uitdagingen te zien. Het is hopen op betere tijden, aldus De Jager. De adjudant van Wouter Bos werd bij zijn dubbelhandige gongslag overigens geflankeerd door een zware delegatie van de Amsterdamse beurs. Ook aanwezig op het bordes: Joost van der Does de Willebois, voorzitter van Euronext Amsterdam, Daphne van der Stam, juriste van NYSE Euronext, en Lisette Spaanbroek, Executive Director Listings van NYSE Euronext. 1-19,10% HONGKONG HANG SENG HET PANEL REDACTIE: IEX.NL dat zeker doen, want dan heeft u meer risico genomen dan goed voor u is. Maar wacht een paar maanden en verkoop dan alles. Voor diegene die belegde voor de lange termijn, houd deze dan ook voor ogen. KOERS: 16803,76-4,97% SINGAPORE STRAITS TIMES KOERS: 2168,32-5,61% STELLING VAN DE DAG: Help! Beursexpert, wat moet ik doen? HEB GEDULD Ad van Tiggelen (aandelenstrateeg ING) Gecoördineerd en voortvarend ingrijpen van autoriteiten is nodig om rust in het financiële systeem te brengen. Pas als banken weer enigszins normaal functioneren, kan de ECB de rente effectief fors verlagen en daarmee de depressieachtige scenario s voorkomen die beurzen nu omarmen en inprijzen. Nog even geduld dus! BLIJF KOEL Corné van Zeijl (fondsmanager SNS) Het is een kwestie van koel blijven. Als u nu alles wilt verkopen, moet u IEDER VOOR ZICH Marcel Tak (onafhankelijk beursdeskundige) Beste expert? De beste expert bent u onder de huidige omstandigheden zelf. Ga na welk deel van uw vermogen risico loopt. Kunt u eventueel verder verlies niet aan? Verkoop! Hebt u nog een buffer? Bekijk per belegging de kansen en risico s. Beslis dan rustig en weloverwogen. RUG RECHT Arend Jan Kamp (content manager) Als het goed is, hebt u vóór u ging beleggen beslist wat u doet bij een beurskrach: verkopen of juist kopen. Houdt u strikt aan wat u van tevoren hebt bedacht. Als de beursgeschiedenis één ding leert, is het wel dat beleggers in stresssituaties altijd de verkeerde beslissingen nemen. 1 Agenda dinsdag 7 oktober AEX Index 312,56 VERSCHIL: -31,46 8 oktober 07 6 oktober 08-9,14% Euro/Dollar 1,3514 VERSCHIL: -0, oktober 07 6 oktober 08-1,28% Hang Seng 16803,76 VERSCHIL: -878,64 8 oktober 07 6 oktober 08-4,97% Goud 858,32 VERSCHIL: +18,80 8 oktober 07 6 oktober 08 +2,24% Dow Jones 9955,50 VERSCHIL: -369,88 8 oktober 07 6 oktober 08-3,58% Olie 86,17 VERSCHIL: -5,00 8 oktober 07 6 oktober 08-5,48% Bedrijven Buitenland Air France-KLM Vervoerscijfers sept SAS Group Vervoerscijfers sept Air Berlin Vervoerscijfers sept. - Micahel Page International 3e kwartaalcijfers - Alcoa 3e kwartaalcijfers Economie Binnenland - EZ, BuZa Olie- en Gasbeurs Kazachstan - EVD, KvK Handelsmissie Energie Portugal FNV Actie: Gewoon Goed Werk Energievakbeurs Congres energielabels SER Krapte op arbeidsmarkt Navigation Event Seminar: fabrikant en consument Fenedex Uitreiking exportmanager award Eerste Kamer Naked Short Selling Wiardi Beckman St. Debat:Om de plaats van arbeid Economie Buitenland - Europese Unie Raad van ministers Financiën Duitsland Orderontvangst industrie, aug Duitsland CPI def. sept. EconomieBuitenland VS, Fed Notulen FOMC vergadering 16-9

16 Nu in de boekhandel Een Van Basten-omhaal avant la lettre IJZERSTERK FINS EPOS OVER ONMOGELIJKE LIEFDES EN IDEALEN advertentie Poëtisch fragment Helsinki, begin vorige eeuw. Finland heeft zich losgemaakt van Rusland en de stad ontwikkelt zich in rap tempo tot een bruisende metropool. De champagne vloeit rijkelijk, de jazz doet zijn intrede, moderne kunst en architectuur bloeien op. Het leven is een feest. LITERAIRE AGENDA Lezingen in oktober door Kader Abdolah 16 oktober 20:30 uur Theater de Tobbe 23 oktober 20:00 uur 25 oktober 20:00 uur We maken kennis met Eccu Widing, een gevoelige, begenadigde fotograaf, die door zijn ervaringen tijdens de burgeroorlog naar de drank en cocaïne grijpt, steeds verder afglijdt en het stempel pornograaf krijgt opgedrukt. De rijke Cedi Lilliehjelm gaat zich tijdens de vergeldingsacties na de burgeroorlog te buiten aan geweld en ontwikkelt steeds meer fascistische sympathieën. Zijn zus Lucie is de mooiste vrouw van Helsinki, op wie alle mannen verliefd zijn maar met wie niemand wil trouwen nadat ze als jong meisje iets te lang haar hand op de edele delen van een aanbidder heeft laten rusten. Lucie leidt een decadent leventje met vele minnaars. En dan is er Allu Kajander, overtuigd communist en getalenteerd voetballer, die als zeeman in Zuid-Amerika een voetbaltrucje leert dat hem legendarisch maakt: een voorloper van de Van Basten-omhaal. Westö is een groot verteller, die op meesterlijke wijze de levens van deze zeer uiteenlopende personages met elkaar verweeft. Hij beschrijft de verschillende milieus met veel inlevingsvermogen, oog voor detail en humor. In Finland wordt Waar we ooit liepen vergeleken met romans van Evelyn Waugh (Brideshead revisited) en Scott Fitzgerald, maar ook met werk van Balzac en Zola. Kjell Westö, die voor dit boek de prestigieuze Finlandiaprijs ontving, heeft met Waar we ooit liepen een magistrale roman geschreven over een stad in ontwikkeling en over liefde en haat, jazz, sport en auto s, maar vooral over de wonden die een (burger) oorlog in een samenleving slaat, wonden die nog generaties lang blijven zweren een onderwerp dat helaas nog steeds actueel is. Titel: Een sperwer bidt boven de velden, het huis staat nog in volle bloei met hoge vensters in de wilde wingerd en het verweerde schutblad van hun blinden. Een offermaaltijd zonder einde is om het landgoed aangericht met tonen rood waarin elk leed verzinkt omdat ook dit niet duren mag. Een vrolijke onhoudbaarheid steekt op in het vergaan, uit een boomgaard klinkt gewoon de lokroep van verliefde vinken. Uit Hartschelp Tip van een Geuzenfan Bert van de Noort over Schemeruur van Johan Theorin van Schemeruur. Twintig jaar na de na het verdwenen kind waren ver op het eiland voor de nodige ver verrassend is. Naar de ontknoping van de plot wordt gedoseerd toe gewerkt. Schemeruur aanrader. Titel: In de schijnwerpers Diva is dertien, bijna veertien. Diva is anders. Een meisjesvrouw, noemt ze zichzelf. Ze is mooi en geniet met volle teugen van het leven, houdt van eten, wiskunde en de revolutie. Ze laat zich de wet niet voorschrijven en maakt haar eigen regels, ook in haar (seksuele) relaties met mannen en vrouwen. Diva wil niet dromen, maar doen. Ze wil leven, niet geleefd worden. Een verfrissende roman van de Finse Monika Fagerholm over het schemergebied tussen kind en volwassene, beschreven met tegendraadse humor. Titel: Diva TOP 5 1 De Chinees 2 Het huis van de moskee Kader Abdolah 3 De boodschapper en De Koran Kader Abdolah 4 CEL 5 De kleine miezerige god Varkentjes, Swarovskikristal en een verbijsterend familiegeheim Dat zijn slechts enkele ingrediënten in Anne B. Ragdes Het leugenhuis, het boek dat in Noorwegen beter verkocht dan De Da Vinci Code en Harry Potter en dat de schrijfster zo populair maakte dat alles wat ze doet voorpaginanieuws is: haar maagzweer haalde zelfs het 8-uur journaal. In Het leugenhuis keren drie volkomen verschillende broers een varkensfokker, een begrafenisondernemer en een etaleur terug naar hun ouderlijk huis omdat hun moeder op sterven ligt. Ze brengen noodgedwongen een aantal dagen met elkaar door, vieren zelfs Kerstmis. Dat lijdt tot felle ruzies, ontroerende situaties en hilarische taferelen. En net als ze een soort evenwicht lijken te vinden, komt hun vader met een onthulling die hun hele leven op z n kop zet Het leugenhuis heeft zo veel lezers geraakt omdat het een uitermate geestig, warm én wijs boek is over een universeel thema: je kunt nooit loskomen van je familie en je wortels, al zou je dat willen De televisieserie Berlinerpoplene gebaseerd op Het leugenhuis Titel: KORTINGSBON TER WAARDE VAN 5,00 betaalt u voor De boodschapper en De Koran van Kader Abdolah Hebt u al gestemd? De boodschapper en De Koran De boodschapper en De Koran

17 Uit & thuis High brow 17 Fotografie Magnum-fotograaf Martin Parr exposeert in Breda Een sprekende wereld van weinig woorden Arjan Terpstra BREDA Iemand zou fotograaf Martin Parr moeten vertellen dat een hand geven iets anders is dan het klef tegen elkaar wrijven van de voorste drie vingers. Een hand begint bij het tegen elkaar drukken van de duimholtes, en eindigt in een kneep, die fermer is naar gelang je steviger over wilt komen. Een hand van Martin Parr is het tegendeel. Het is zo n handje dat je lang bijblijft, terwijl je vergeet van wie je het kleffe pootje hebt gekregen. Hi, I m Martin. Brrr. Martin Parr is wat je noemt de ideale fotograaf. Hij ís zijn werk, bestaat daarbuiten alleen als vlieg op de muur. In gesprekken is hij er liever niet dan wel, zo blijkt tijdens een ontmoeting in Breda, waar in het Graphic Design Museum de tentoonstelling Parrworld loopt. Zijn antwoorden zijn zo kort als de rondleiding die hij geeft. Afgemeten is niet het goede woord, daar is Parr te intuïtief voor. De Engelsman is eerder bits, nurks, onhebbelijk ook. Erg interviewbaar wordt hij er niet van, en een goede rondleider is hij Martin Parr. ook al niet: Hier zie je Engelse fotografen. Vrienden natuurlijk. Richard Billingham. Ehm Misschien kunnen we naar de andere ruimte gaan? Daar zijn dingen, eehm, misschien gemakkelijker om over te praten. Wat vertellen deze foto s? Ehm, well, ze vertellen over Engeland. You know what I mean? Dit gaat niet werken, als we alleen maar langs foto s lopen. Dit wordt niets. Ik heb er een slecht gevoel over. In Parrworld zien we het resultaat van Parrs verzamelwoede. Duizenden ansichtkaarten uit alle landen en tijdperken, foto s van andere fotografen, objecten waar politieke leiders op zijn afgedrukt. Saddam Hussein op een reeks horloges. De instortende Twin Towers op Perzische tapijten. Twee zalen vol alledaagse iconen, met voorwerpen die in zeggingskracht niet voor elkaar onder doen. Het totaal is een krachtig palet aan beelden, dat een vloedgolf aan associaties oproept. Iconische proporties En de maker? De man die met zijn foto s individuen en voorwerpen tot iconische proporties verheft, maakt zijn lange lijf klein door het hoofd tussen de schouders te trekken. Zijn romp gaat schuil onder een grauwe trui met ritsje. Broek en schoenen: onbekend. Hij moet ze aan hebben gehad tijdens het gesprek, maar zijn kleding is zo nondescript dat de hersenen niets registreren. Alleen zijn bril valt op, en niet door zijn stuurse gezicht. Brillen vallen nou eenmaal op bij fotografen: in een ideale wereld heeft iemand die van kijken leeft geen hulpstukken nodig. Na een kwartier begint Parr iets te ontspannen. U bent een man van weinig woorden. Efficiënt, antwoordt hij, zonder erover na te denken. Er tinkelt een sterretje achteraan, in een ooghoek. De bovenlip trekt in een sardonische grijns, het gezicht in een grimas. Een grapje, meer laat hij van zichzelf niet zien. Ineens begint te dagen dat er misschien niet meer achter zit. Martin Parr is zijn fotografie, zijn verzamelingen. Zijn fotowerk toont het alledaagse in full colour, met een bijzondere voorkeur voor de imperfectie die het menszijn in zich draagt, de ijdelheid, het onvermogen met elkaar te communiceren. In duizenden foto s legt de Magnum-fotograaf vast hoe lullig wij eruitzien als we autorijden, op het strand liggen of een feestje bezoeken. Het werk beklijft, zet zich vast in de hersenhelft waar ongemak wordt geregistreerd. Wat het ongemak van de foto s van doen heeft met het ongemak dat je in de omgang met Parr registreert, is een van die vragen die je niet stelt aan een vreemde. Lastig is dat Parr sowieso niet van zins is iets bloot te geven over zijn persoonlijkheid. Vraag je hem om duiding, dan stuit je op een muur van onwilligheid. Veel van uw werk gaat over het gewone. Waarom is dat? Parr, kribbig: Omdat het gewone veel buitengewoner is dan mensen denken. Dat kun je zien als een intellectueel statement. Is dat waar uw werk vandaan komt, uit uw gedachten? Of is het intuïtie? Parr, geïrriteerd: Het is niet uniek. Veel mensen fotograferen zo. Kunnen we naar de volgende zaal? 1 Parrworld - Martin Parr. Graphic Design Museum Breda, t/m 6 januari. Parrs eigen werk is te zien in het kader van Breda Photo Zie bredaphoto.nl. Recensie Opnieuw knappe psychologische roman van Esther Gerritsen Femke van Wiggen De kleine miezerige god is een opvallend dikke Esther Gerritsen. Tenminste, in haar eerdere romans Normale dagen (2005) en Tussen Een Persoon (2002) had ze nu eenmaal weinig woorden nodig om haar personages rijk neer te zetten. In De kleine miezerige god is dat anders, daarin gaan we driehonderd pagina s lang mee in het tobberige hoofd van Dominique. Ze is aantrekkelijk, jong en niet bepaald dom, maar altijd bezig met wat er aan haar schort vooral in haar omgang met anderen. Niet dat ze veel anderen heeft: haar vader is overleden, haar moeder dementeert en ze is net verhuisd naar Amsterdam, waar ze niemand kent. Eigenlijk heeft ze alleen haar werk (ze is dramatherapeut in een psychiatrische kliniek) en haar dominante buurvrouw. Oh ja, en haar lelijke minnaar Kris met wie ze bijna een kind krijgt. Driehonderd pagina s mee in het hoofd van een neurotische vrouw is geen sinecure. En hoewel het de eerste pagina s even inkomen is, krijgt Gerritsen het voor elkaar om je via schrijnende en vervreemdende scènes ogenschijnlijk gemakkelijk Dominique s logica en leven binnen te loodsen. En dat is knap. Of deze roman de doorbraak wordt waar haar uitgever op zinspeelt, is de vraag. Wel is dit gewoon weer een goede psychologische roman. Gerritsens derde, om precies te zijn. 1 De kleine miezerige god, De Geus. Vertaalprijs Martinus Nijhoffprijs voor Deense Redactie cultuur De Martinus Nijhoff Prijs 2008 is toegekend aan de Deense vertaalster Birthe Lundsgaard voor haar vertalingen in het Deens van Nederlandse en Vlaamse literatuur. Aan de prijs is een vrij besteedbaar bedrag verbonden van euro. De prijs wordt 25 november uitgereikt in het Muziekgebouw aan t IJ in Amsterdam. Birthe Lundsgaard (Kopenhagen, 1948) vertaalde tot 2003 onder het pseudoniem Tim Kane. Haar vertaaloeuvre is opmerkelijk en omvangrijk. Zo vertaalde zij niet alleen romans van gevestigde Nederlandstalige schrijvers als Harry Mulisch, Cees Nooteboom, J. Bernlef, Hugo Claus en Thomas Rosenboom, maar verdiepte zich ook in het dagboek van Etty Hillesum, werk van nieuwe auteurs als Gerbrand Bakker en jeugdboeken van Tonke Dragt, Guus Kuijer en Jan de Zanger. Uit het juryrapport: Wie het werk van Birthe Lundsgaard leest en vergelijkt met het Nederlands, wordt getroffen door de uitstekende cultuurhistorische kennis die deze Deense heeft van zowel Nederland als Vlaanderen. De Martinus Nijhoff Prijs is de belangrijkste Nederlandse onderscheiding voor vertalers. 1 Foto TOMMY WIERINGA N a het optreden vraagt een fotograaf of ik met twee meisjes op de foto wil. Ze durven het zelf niet te vragen, ze hebben hem vooruit gestuurd. Twee vrouwen, midden dertig, de een knap en de ander niet. Het oordeel van een oogopslag. Soms moet je het bijstellen, meestal niet. De fotograaf neemt zijn positie in, ik ga naast de vrouwen staan maar dat is niet de bedoeling, ze posteren zich aan weerszijden van mij en schurken zich nadrukkelijk tegen me aan. Voor het tweede beeld nemen ze beiden een arm zodat er nu een omhelzing is ontstaan. Die positie suggereert een intimiteit die er niet is, ik heb er niets over te zeggen, ze hebben besloten hun wil met me doen. Ik herinner me de woorden van Otto Muehl, geen dier is zo begerig als het mensenvrouwtje. We praten wat, ik concentreer me op de minst aantrekkelijke van de twee. Het ligt teveel voor de hand om met de mooiste te praten. De wereld stelt al zoveel in het werk om haar gelukkig te maken, ze krijgt al zo gemakkelijk werk, minnaars, kansen het leven bevoordeelt mooie mensen met een misselijkmakend enthousiasme. Ik ben de minnaar van de lelijke vriendinnen, uit rechtvaardigheid. Uit mededogen. Even tevoren heb ik voorgelezen in de grote zaal van de schouwburg. Het was na middernacht, het moment dat landerigheid en dronkenschap het voor het zeggen krijgen en het publiek eigenlijk alleen maar wacht op de act na jou, Hans Teeuwen die liedjes zingt. Een verloren, stimulerende positie. Ik lees verhalen die ik nog niet eerder heb voorgelezen, langzaam verandert er iets in de zaal, het rumoer gaat liggen, er ontstaat een hoopvolle stemming. De verhalen weven dunne draden tussen mij en de mensen in het donker, de woorden fonkelen als druppels aan een vislijn, elk afzonderlijk woord wordt verstaan en begrepen. Ik stook het vuur langzaam op, het wordt aangeblazen door applaus en gejoel dit is wat voorlezen moet zijn, het ontketenen van een opstand. Later die nacht kom ik de fotograaf weer tegen. Op het schermpje van zijn toestel laat hij me de foto s met de vrouwen zien. Tussen hen in staat een Jan Doedel wiens slip-over opkruipt tot boven zijn riem, het hemd komt eronder te voorschijn, een witte vlag; iedere pose is hem ontnomen in die gretige omhelzing. De vrouwen lachen, gezonde, sterke gebitten; twee felle roofdiertjes, gemaakt voor de jacht. 1 Prijsje Ester Naomi Perquin heeft de Eline van Haarenprijs 2008 gewonnen voor Servetten Halfstok. De prijs is bestemd voor de beste dichteres onder de 35 jaar. Vervolgje Een sequel op baseballdrama Bull Durham uit 1988 zou in de pijplijn zitten. In de film waren naast Kevin Costner ook Susan Sarandon en Tim Robbins te zien. Comebackje T-Spoon, de populaire dance-act uit de jaren negentig, komt terug. Zangeres Linda Estelle is met rapper Shamrock bezig met de reünie: T-Spoon reloaded.

18 18 Uit & thuis High brow Literatuur Vieze Duitse bestseller nu in Nederland Over gebruikte tampons en oud sperma In Duitsland brak Charlotte Roche met haar geruchtmakende roman alle records. Nu moeten de seks, aambeien en eenzaamheid uit Vochtige Streken Nederland gaan veroveren. Femke van Wiggen Ze ziet er preutser dan preuts uit. Haar haren zijn in vlechtjes bovenop haar hoofd vastgezet, haar bloesje is hooggesloten, haar handen liggen zedig gevouwen in haar schoot. Halleluja. Alles om de identificatie met haar beruchte hoofdpersoon, de achttienjarige Helen Memel, in een eerste oogopslag naar het rijk der fabelen te verwijzen. Veel mensen zijn verrast als ze mij ontmoeten. Omdat ik Helen niet ben. Omdat ik beleefd ben. Omdat ik niet hier ter plekke ga zitten masturberen, lacht de dertigjarige Duitse bestsellerauteur en tv-presentatrice. Die Helen Memel zou dat zomaar kunnen doen. Roches (anti-)heldin belandt in Vochtige Streken (uitg. Bezige Bij) in een ziekenhuis nadat ze wat al te nonchalant haar met aambeien versierde kontgat wilde scheren. Vervolgens mijmert ze over haar zeer turbulente seksleven, masturbeert ze erop los en laat ze gebruikte tampons achter waar het haar uitkomt. Tenminste, dat gebeurt er aan de oppervlakte. Want Helen is geen bevrijde vrouw, maar een zwaar getraumatiseerd meisje uit een gebroken gezin, dat naarstig op zoek is naar liefde en ervan droomt haar ouders weer samen te brengen. Roche: Ik schrok soms enorm als ik zag wat ik had opgeschreven. Mijn man lachte erom, maar mijn beste vriendin vroeg: Moet je dit wel gaan uitgeven? Ik zei: Maar dit is fantasie! Waarop zij weer zei: Precies, dat het allemaal uit jouw hoofd komt, maakt het des te smeriger, dat is het enige waar men het over zal hebben. Roche zelf en haar uitgever besloten, uit angst om de eerste druk niet te verkopen, vooral te vertellen waarom Roche überhaupt was begonnen te schrijven: ze verzet zich tegen de ongelofelijke hygiënecultus waar vrouwen aan onderworpen zijn en waar Wil je seks, dan kun je het krijgen. Tot je er ziek van wordt. Ik ben Helen niet. CARO BONINK/HH Helen letterlijk schijt aan heeft. Voor haar geen inlegkruisjes of vaginale douche, maar door een vriendin gebruikte tampons en oud sperma. Hoe meer er geurt en/of klotst, hoe liever het Helen is. Maar die vriendin kreeg gelijk: de meeste kritieken en interviews en dat waren en sinds de roman in februari in Duitsland verscheen heel wat gingen niet over Helens gevecht tegen eenzaamheid of Roches boodschap, maar over anale seks, aambeien of over anale seks met aambeien. Journalisten, zeker op tv, vroegen zich en masse af of dit nu een feministisch pamflet is of pure porno, om vervolgens die ene andere belangrijke vraag te stellen, namelijk: werd Roche zelf een beetje geil van het altijd vochtige kutje van Helen? Zij werden dat namelijk zelf wel of niet, wat dan weer de vraag opwierp: is het dan wel goede porno? Ik heb besloten dat ik geen auteur wil zijn die zichzelf te serieus neemt. In een tv-show is het belangrijker om entertaining te zijn dan om geforceerd te vertellen dat het echt een heel zielig verhaal is. Ik speel het spelletje wel mee. Wil een interviewer seks, dan kan hij dat krijgen. Tot ie er ziek van wordt, lacht Roche daar kwaadaardig achteraan. Ik begrijp dat deze roman ook om sekspraatjes vraagt. Maar nogmaals, Helen is van mij, maar ik ben Helen niet. Haar volgende roman wordt zeker geen Vochtige Streken 2. Ik ben het geklets over anale fissuren wel zat. Het is uitputtend hoor, praten over seksstuff. Ik mocht willen dat ik net zo veel tijd had om het te doen. 1 GRATIS MDA TOUCH WHITE T.W.V. 350,- NU INCLUSIEF 414,- GRATIS BELTEGOED 24,50 BELTEGOED NU SLECHTS 7,25 PER MAAND Deze actie is geldig zolang de voorraad strekt. GSM TOPDEAL HEEFT VOOR JOU EEN SPECIALE AANBIEDING! Je ontvangt namelijk GRATIS de MDA TOUCH, 2 jaar iedere maand 200 belminuten t.w.v. 24,50 en betaalt hiervoor slechts 7,25 per maand! Daarnaast kun je kiezen voor onbeperkt internetten en en op je mobiele telefoon van 9,95 voor slechts 7,45 per maand extra. Je totale voordeel is 816,50. MDA TOUCH WHITE TFT TOUCHSCREEN HANDSCHRIFT HERKENNING 2 MEGAPIXEL CAMERA BLUETOOTH WIFI MUSIC/VIDEO PLAYER TRILFUNCTIE HANDSFREE FUNCTIE INCLUSIEF 1GB MEMORY CARD Met een T-Mobile Relax abonnement koop je maandelijks belminuten in en kun je daarnaast zelf beslissen of je gebruik wil maken van de sms voordeelbundels (vanaf 1 cent per bericht). Je kunt ook kiezen wanneer je het abonnement wilt laten ingaan. Dat kan zelfs tot 3 maanden later. Wil je gebruik maken van deze aanbieding en je eigen nummer behouden, dan is dit geen enkel probleem. Nummerbehoud is een gratis service. Je betaalt geen aansluitkosten t.w.v. 52,50 en ook de bezorging is gratis. GEEN AANSLUITKOSTEN GRATIS BEZORGING KIES VOOR ONBEPERKT INTERNET & 9,95 NU SLECHTS 7,45 PER MAAND DIRECT BESTELLEN OF BEL GRATIS: Rechtenkwesties Meer controle popmuzikanten Redactie cultuur Muzikanten als Robbie Williams, Radiohead en Kate Nash hebben zondag in Manchester een artiestenorganisatie in het leven geroepen die hun muziekrechten beter moet beschermen. De Featured Artists Coalition gaat proberen de rechten over de eigen muziek in licentie aan de platenmaatschappijen te geven, in plaats van dat de maatschappij royalty s aan de muzikant betaalt. De reden hiernaar te streven ligt in de veranderende markten voor muziek. Door de toegenomen digitalisering van media raken oude verkoopmethoden sleets, en de muzikanten zijn bang de boot te missen. Brian Message, co-manager voor Radiohead en Kate Nash, zei dat elke dag nieuwe deals worden gesloten, maar steeds vaker zonder ruggespraak met de mensen die de muziek hebben gemaakt. Een update van wetten is het eerste doel van de coalitie, die zegt actief te gaan lobbyen bij platenmaatschappijen, overheden en andere instellingen. 1 Popmuziek DEPECHE MODE TOERT Depeche Mode, de synthpopband die in de jaren tachtig en negentig furore maakte, gaat volgend jaar weer toeren. Op 20 juni wordt Rock Werchter aangedaan, andere shows worden in Duitsland opgevoerd. Een Nederlandse show is vooralsnog niet ingepland, zo bleek uit een maandag gehouden presentatie. De tournee wordt voorafgegaan door een nieuw album, waar volgens de website van de band hard aan gewerkt wordt. Staking Robbie Williams is niet langer in albumstaking, meldt zijn label EMI.

19 Doe het zelf 19 ZWEEDS RAADSEL: bijbelse plaats bevrijden golfterm voorzetsel feestdronk doorwaadbare plaats actueel maand koor drug doorslag CRYPTOGRAM: Horizontaal: 1. Slappeling die van vader een vent maakt (8); 4. Hier is de bevolking in orde (8); 6. Afsluiting van een mond (4); 8. Hij is sportief bezig om het gras te snijden (7); 9. Onvriendelijk komt de aap bij de sopraan vandaan (4); 10. Knappe man met een ladder? (8); 11. Aan de voet(jes) van knoflook (8). Verticaal: 1. Houwelen jatten (6); 2. opwinding die een reep weergeeft (6); 3. Bederf van een stok (7); 5. Vloeistof van Moliere (7); 6. Van de kook wordt hij rood (6); 7. Bij de vorst gaat vader aan de riem (6). BRAINSNACK: SUDOKU SUDOKU Bij het pijltje start een gekleurde slang op een zwarte ondergrond. Hoeveel vakjes (1-8) moeten er nog met een nieuwe kleur worden ingekleurd zodat de logica behouden blijft? 5 boom 4 voorzetsel vlekkenwater onderdrukking windrichting deel van de voet massamedium afwaswater kledingstuk 2 kledingstuk kippengeluid 7 waakzaam houding 1 bajes 3 nuttigen OPLOSSINGEN: De oplossingen van de puzzels staan op de RTV-pagina s elders in deze krant. Brainsnack: 5 vakjes. De som van het aantal blokjes van twee opeenvolgende kleuren is telkens gelijk aan tien. Cryptogram Horizontaal: 1. Papkerel; 4. klooster; 6. klep; 8. trimmer; 9. nors; 10. geleerde; 11. teentjes. Verticaal: 1. Pikken; 2. koorts; 3. rotting; 5. remolie; 6. kreeft; 7. paleis. Een uitgave van Mountain Media BV Anthony Fokkerweg CP Amsterdam tel: fax: website: Zweeds -b-a-e-tverlossen -tee-polo shirt-per -l-tot-vwed-kopie -hot-oost repressie -mei-teen PORTRET distributie: distributie@depers.nl sales: sales@depers.nl marketing: marketing@depers.nl oprichter: Cornelis van den Berg uitgever: Ben Rogmans hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Frank Poorthuis art direction: Pieter Schol, Antoine Hamers Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NSstations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten. Lezerscolumn Dolle Dwaze Dagen Marjorie van Seggelen E en aantal keer per jaar heeft legale grootfraudeur de Bijenkorf drie dagen met Spectaculaire Aanbiedingen en Enorme Kortingen. Dat klonk als een prima motief om mijn Bijenkorfbon uit 1995 eens nuttig te gaan besteden. Fiets geparkeerd op de Dam en hup naar binnen. Tot mijn afschuw zag ik daar hordes vrouwen agressief woelen door kledingbakken. Al kijkend naar deze treurige vrouwenplaag wist de verkoopster mij te vertellen dat de artikelen echt bijna niets kosten. Geredeneerd vanuit een verkopersoptiek is 55 euro bijna niets. Blijkbaar zijn de fabrieksmedewerkers in India een stuk duurder geworden. Ook het aan lepra lijdende kind wil tegenwoordig een ipod, zo gaan die dingen. Ze worden te veel vertroeteld en dat voelen wij, massaconsumenten, in de spreekwoordelijke portemonnee. Na een kort moment van zelfmeditatie nam ik plaats op de wachtbank van de paskamer. De vrouw naast mij wist te vertellen dat de crème van Marijke Helwegen in de aanbieding was en wees naar een levensgroot karton met daarop de weergave van een vacuüm gezogen oma. Waarom nou juist deze vrouw het toonbeeld moet zijn voor een verjongingscrème is mij een raadsel. Als kinderen beginnen te janken bij het kijken naar je kartonnen kloon, dan is het goed mis. Aan de andere kant was een overgeperoxeerde Amsterdamse bezig zich te persen in een drie maten te klein jurkje. Mij werd duidelijk dat omgekeerde anorexia een groot probleem vormt onder de vrouwen. Jezelf slanker zien dan je bent, daarin schuilt een groot gevaar voor de volksgezondheid en dat moet dus snel op de politieke agenda worden gezet. Na een uur kon ik deze massahysterie niet meer aan en ben ik naar buiten gevlucht. Ik schaam mij voor het vrouwzijn. Ik wil op geen manier geassocieerd worden met deze monosynaptische wezens. De abbreviatie DDD is naar mijn idee dan ook niet juist. Noem het Domme Delirante Dames, of Dikke Debiele Diabeten (in spé) van mijn part. Maar Dolle Dwaze Dagen suggereren een soort positieve connotatie en dat kan echt niet. En mijn bon? Die laat ik volgende week, als de koopnijd naar Bijenkorfs afdankertjes weer is geluwd, verzilveren. 1 Uw column in De Pers? Stuur uw pennenvrucht (maximaal 350 woorden) naar mijncolumn@depers.nl. Tijdelijke wijzigingen OV: 111 Assendelft (bus) Kermis Connexxionlijnen 60, 63 en 291. Halte Gemeentehuis Assendelft vervalt. 111 Vandaag De dag verloopt bewolkt met af en toe wat lichte regen of motregen. Het oosten van het land zal de meeste droge perioden kennen. Door de zuidoostelijke wind wordt zachte lucht aangevoerd, waardoor het op veel plaatsen ruim 17 graden zal worden. Vanavond verandert er weinig. Vannacht koelt het af naar 13 graden. 111 Morgen Woensdag belooft eveneens een bewolkte dag te worden. De ochtend begint overwegend droog, maar later trekt vanuit het westen een regengebied ons land binnen. Het wordt in de middag ook niet veel warmer dan een graad of 16. s Avonds wordt het vrijwel overal droog. Vanaf donderdag wordt het iets warmer. 111 Den Haag (bus) Werk aan onderdoorgang De Put. HTM-lijn 18. Halten Calandplein, Jacob Catsstraat, Station Hollands Spoor, Huijgenspark, Bierkade en Amsterdamse Veerkade vervallen. 111 Enkhuizen (bus) Connexxionlijn 38. Halten Bleiswijkstraat, Polikliniek, Piet Smitstraat en Begraafplaats vervallen. Meer op Onderweg? Bel ( 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl

20 20 Op de buis Empire RTL7, Miniserie over het Romeinse Rijk ten tijde van Julius Caesar, morgen deel 2. Herman den Blijker: Herrie aan de horizon, RTL4 Topkok Den Blijker is op zoek naar de beste hobbykok van Nederland. Sunshine BBC1, Komische dramaserie met Steve Coogan over een man met een gokverslaving. Later with Jools Holland BBC2, Live muziekoptredens in de studio. Vandaag onder meer Coldplay. Carlito s way: Rise to power, Veronica Carlito Brigante ontpopt zich van kleine crimineel tot een heroïnekoning. Nederland 1 Nederland 2 Nederland 3 RTL 4 RTL 5 17:00 KRO Kindertijd 17:01 Knofje 17:11 Charlie & Lola 17:23 Lin en haar zusje maken een kijkdoos 17:25 Sesamstraat 17:51 SP 17:59 EénVandaag 18:00 NOS Journaal 18:20 EénVandaag 18:45 NOS Sportjournaal 19:00 Lingo 19:25 Afslag UMC Utrecht 20:00 NOS Journaal 20:30 Blik op de weg 21:10 Opgelicht?! 21:50 Opsporing verzocht 22:35 De rijdende rechter 23:05 Pauw & Witteman 17:00 NOS Journaal 17:10 Soeterbeeck 17:35 Tijd voor MAX 18:25 That s the question 18:55 Man bijt hond 19:25 LLiNK in Natura 19:55 NCRV Natuurlijk - Nederland onder water 20:25 Netwerk 20:55 Tot de dood ons scheidt 21:20 Het elfde uur 22:00 NOS Journaal 22:15 Nova/Den Haag vandaag 22:55 t Zal je maar gebeuren 23:35 Compassie: Anna, 7 jaren in de frontlinie 17:00 6tien 17:20 Zóóó gênant!! 17:45 Baasjes 18:00 SpangaS 18:23 Het Klokhuis 18:45 NOS Jeugdjournaal 18:59 Nederland 3 19:00 ONM 19:22 NOS Journaal 19:30 De Wereld Draait Door 20:20 NOS Journaal 20:30 Puberruil XL 21:00 Jong 21:35 Law & Order 22:30 NOS Sportjournaal 23:00 NOS Journaal 23:15 Fataal 23:45 Cinemania 17:05 As the world turns 18:00 RTL Nieuws 18:15 Editie NL 18:35 RTL Boulevard 19:30 RTL Nieuws 19:55 RTL Weer 20:00 Goede tijden, slechte tijden 20:30 Uitstel van executie 21:30 Herman den Blijker: Herrie aan de horizon 22:35 Jamie Oliver s Chef 23:40 RTL Nieuws 23:50 RTL Weer 23:55 RTL Boulevard 17:05 PostcodeLoterij: Deal or no deal 17:35 Dr. Phil 18:30 The king of Queens 19:00 Wie is de chef 19:30 Can t buy me love 20:00 PostcodeLoterij: Deal or no deal 20:30 CSI: Miami 21:25 CSI: Miami 22:20 Crime Scene Investigation 23:15 Las Vegas RTL 7 18:00 The A-Team 18:55 Knight rider 19:55 Married with children 20:30 Empire 23:10 Levensgevaarlijk! RTL 8 17:15 Oprah Winfrey show 18:10 Extreme bruiden 19:05 Het zonnetje in huis 19:35 Dr. Phil 20:30 Walk the line 23:05 As the world turns 23:55 Oprah Winfrey show SBS 6 NET 5 Veronica Eén 17:45 Little house on the prairie 18:35 The bold and the beautiful 19:00 Hart van Nederland - Vroege editie 19:20 Shownieuws - Vroege editie 20:00 Trauma NL 20:30 NCIS 21:30 House 22:30 Hart van Nederland - Late editie 22:50 Piets weerbericht 22:55 Shownieuws - Late editie 23:15 De Superhuisvrouw 17:10 Ready steady cook 18:10 The Guardian 19:05 Grey s anatomy 20:00 Smaken verschillen 20:30 Desperate housewives 21:30 Pushing daisies 22:25 Law & Order: Special Victims Unit 23:15 Law & Order: Special Victims Unit 17:15 Kim Possible 17:35 Totally spies 18:00 Sneak 18:05 Everybody hates Chris 18:30 According to Jim 19:00 Trick & Treat 19:05 Friends 19:30 Two guys and a girl 19:55 Two and a half men 20:30 Coach Carter 23:10 Carlito s way: Rise to power 17:05 Vrolijk Vlaanderen 17:35 Buren 18:00 Het journaal 18:10 De rode loper 18:30 Blokken 19:00 Het journaal 19:40 Man bijt hond 20:05 Het weer 20:10 Thuis 20:40 Flikken Maastricht 21:35 Dierenziekenhuis 22:05 De laatste show 22:50 Het journaal laat 23:11 KENO-uitslagen 23:15 De collega s 23:55 Man bijt hond Canvas Het gesprek BBC 1 BBC 2 Comedy Central 17:05 Disney s Kim Possible 17:30 Missy Mila 17:40 Disney s Phineas and Ferb 17:55 Spetter 18:10 Karrewiet 18:20 Spring 18:35 De pretroulette 18:55 En daarmee basta! 19:10 Mijn sport is top 19:20 Karrewiet 19:30 Life with Derek 19:59 CANVAS 20:00 Terzake 20:40 Coupling 21:10 Plat préféré 21:40 Infamous assassinations 22:05 De zaak 23:00 Phara 23:40 Virus Spraakmakers The Late Show GIG Het Binnenhof van Jair Coach TV Dagbeeld Stand-up filosofen BBC World Nieuws Pluche The Late Show BBC World Nieuws 17:03 Bernard 17:05 Raven 17:35 Blue Peter 18:00 Newsround 18:15 The weakest link 19:00 Nieuws en weerbericht 19:30 Regionaal nieuws en weerbericht 20:00 The One show 20:30 EastEnders 20:57 Nieuws en regionaal nieuws 21:00 Big cat live 22:00 Sunshine 23:00 Nieuws en weerbericht 23:25 Regionaal nieuws en weerbericht 23:35 Alesha: Look but don t touch 17:30 Ready steady cook 18:15 Escape to the country 19:00 Eggheads 19:30 Strictly come dancing: It takes two 20:00 Hairy bikers come home 21:00 Twiggy s frock swap 22:00 British style genius 23:00 Later 23:30 Newsnight 17:00 Spongebob SquarePants 17:25 Avatar 17:50 Fairly odd parents 18:15 Gefopt! 18:30 Ricky Sprocket 18:40 Anubis en het pad der 7 zonden preview 18:45 Het Huis Anubis 19:15 Barnyard 19:30 Drake & Josh 19:59 Comedy Central 20:00 That 70 s Show 20:25 Malcolm in the middle 20:55 Lil Bush 21:50 The world stands up 22:00 Frasier 22:30 It s always sunny in Philadelphia 23:00 Malcolm in the middle 23:25 The Simpsons 23:55 That 70 s Show Discovery Channel 17:05 Scrapheap challenge 18:05 Miami Ink: Party all the time 19:00 Mythbusters: Peeing on the third rail 20:00 Dirty jobs: Billboard installer 21:00 Really big things: Tsunami tester 22:00 Smash lab 23:00 Future weapons: Kill zone Oplossingen puzzels Brainsnack: 5 vakjes. De som van het aantal blokjes van twee opeenvolgende kleuren is telkens gelijk aan tien. Cryptogram Horizontaal: 1. Papkerel; 4. klooster; 6. klep; 8. trimmer; 9. nors; 10. geleerde; 11. teentjes. Verticaal: 1. Pikken; 2. koorts; 3. rotting; 5. remolie; 6. kreeft; 7. paleis. Zweeds -b-a-e-tverlossen -tee-polo shirt-per -l-tot-vwed-kopie -hot-oost repressie -mei-teen PORTRET Spraakmakend nieuws Volg het op depers.nl Anne Frank Sloop huis van Anne Frank overwogen. Ongezond Vmbo-ers zijn de ongezondste scholieren. Betrapt Paar betrapt vrijende babysitter.