Geen dier verlaat levend het lab

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Geen dier verlaat levend het lab"

Transcriptie

1 Folia Magazine weekblad voor HvA en UvA nr /09/2011 Geen dier verlaat levend het lab Intree & Kersvers Dorpse jongens in de stadsmodus Sterke vaders Journalist Lars Anderson schreef een papa-handboek Genocidespecialist Ton Zwaan onderzoekt grimmig opgewekt massamoorden

2 (advertentie) creating tomorrow bezoek de HVA conferentie doorleren WeRkt! op 1 november 2011 Jezelf ontwikkelen, is blijven leren. Ook als je al werkt. Wat biedt de HvA aan werkenden met ambities? Kunnen zij excelleren omdat wij flexibiliseren? Kom op 1 november 2011 naar de conferentie Doorleren werkt! en maak kennis met nieuwe vormen van opleiden. Praat mee en geef samen met je collega s en het werkveld de toekomst van blijven leren vorm. Meer weten. Kijk op De conferentie is onderdeel van het HvA project Leven Lang Leren. HVA techniek

3 (advertentie) Doorleren (advertentie) werkt Paul Bonsema is teamleider voor de deeltijd en de voltijd (jaar 3 en 4) bij de opleiding Engineering Design and Innovation (EDI). Daarnaast begeleidt hij de EVC-trajecten die voortkomen uit de samenwerking tussen staalbedrijf Tata Steel en het Domein Techniek. Onze samenwerking met Tata Steel heeft vooral betrekking op de EVC-trajecten. Ik voer de introductiegesprekken met de EVC-kandidaten van Tata Steel, overleg met de leidinggevende en doe ook een werkplekbezoek. Ik bespreek met de kandidaat wat zijn of haar verwachtingen en ambities voor het EVC-traject zijn: wat kan iemand al en wat wil hij of zij bereiken? Het belang van de kandidaat staat steeds voorop. Zo gebeurt het geregeld dat een kandidaat een technische opleiding overweegt, maar dat uit de gesprekken blijkt dat hij of zij meer heeft aan een opleiding op managementgebied. Dan stem ik mijn advies daarop af. In verband met de kwaliteitszorg is het voor Tata Steel essentieel om mensen op hbo-niveau in huis te hebben en te houden. Het bedrijf stimuleert doorleren dan ook sterk. Vaak gaat het om werknemers tussen de 45 en 55, die dankzij werkervaring en cursussen wel op hbo-niveau functioneren, maar geen hbo-diploma hebben. Soms zien mensen er tegenop om aan een opleiding te moeten beginnen en een portfolio samen te stellen met bewijsmateriaal voor hun competenties. En dat ís ook veel werk. Maar als ze eenmaal bezig zijn, zijn de EVC ers vaak erg enthousiast en vinden ze het zeer waardevol. Emil Diephuis is beleidsmedewerker onderwijskwaliteit en informatiemanagement bij het Domein Techniek. Hij heeft voor het Domein Techniek een digitale leer- en werkomgeving (DLWO) opgezet. Daarbij ging het om een pilot; dit studiejaar gaat een HvA-brede spin-off van start. Een DLWO is geen tool die je zomaar neer kunt zetten en die dan vanzelf gaat werken. We hebben met het projectteam tijdens de ontwikkelfase uitgebreid met studenten en docenten besproken waar behoefte aan is. De vakken wiskunde en mechanica golden bijvoorbeeld als echte struikelvakken: het slagingspercentage lag rond de 40%. Studenten gaven aan dat de stof tijdens de colleges wel duidelijk was, maar dat zij vaak bij het maken van opdrachten thuis vastliepen. Om in die situatie ondersteuning te bieden, hebben we een discussieforum en videoconferencing ingezet. Vragen worden op het forum geplaatst en docenten én studenten kunnen vervolgens heel gedetailleerd op elkaar reageren. Vaak is het probleem dan heel snel opgelost, zodat iedereen vóór het volgende college helemaal bij is. Natuurlijk is een DLWO geen vervanging van contacturen, maar een aanvulling daarop. En de DLWO levert enorm goede resultaten op als het goed ingebed is in het onderwijs: het slagingspercentage is tijdens de pilot van 40% naar 90% gegaan. De DLWO speelt sterk in op de behoefte van deeltijders. Zij zijn minder vaak op school en lopen dus minder makkelijk binnen bij een docent of medestudent. De DLWO ondersteunt hun leerproces dat zij meer dan voltijders zelfstandig vorm moeten geven en versterkt ook het communitygevoel. Van de deeltijders gebruikte tijdens de pilot 90% het discussieforum en de videoconference; 30% stelt zelf vragen of reageert op anderen en 60% leest vooral mee. Ook die laatste groep geeft aan veel aan de DLWO te hebben. Wil Roelofsen is deeltijdcoördinator bij Bouwkunde en EVC-manager bij de opleidingen Bouwkunde en Bouwtechnische Bedrijfskunde. Voor de opleidingen Bouwkunde en Bouwtechnische Bedrijfskunde heb ik de EVC opgezet. Dat betekent onder meer dat ik een overzicht heb samengesteld van de beroepstaken die bij die vakgebieden horen: cruciale taken die passen bij een werknemer op hbo-niveau. Ik heb dat overzicht bepaald in samenwerking met docenten en opleidingsmanagers, erg interessant om te doen. Op het moment dat er iets verandert in het onderwijs of in het werkveld, moeten we dat ook aanpassen in het beroepstakenoverzicht. De bouwwereld is, mede als gevolg van de kredietcrisis, de afgelopen jaren snel veranderd en dat heeft ook gevolgen voor de beroepstaken. Duurzaamheid en kostenbeheersing zijn veel belangrijker geworden, maar bijvoorbeeld de contractvorming is ook veranderd, waardoor de juridische aspecten van de opleiding zijn aangepast. Bij de intake voor een EVC-traject hoort een quickscan. Wat houdt de functie van de kandidaat in, en in hoeverre functioneert hij of zij op hbo-niveau? We zijn daar streng in: met een functie op mboniveau kan iemand geen EVC-traject starten. En heeft een kandidaat een functie op hbo-niveau met vooral uitvoerende taken, dan zullen de management- en onderzoeksvakken in het traject de nadruk krijgen. Dat wordt beoordeeld door interne en externe assessoren. De kaders voor beide opleidingen zijn dus nauwkeurig omschreven. Die kaders worden bepaald in overleg met het werkveld; de inhoud van de opleiding moet immers zo goed mogelijk aansluiten op de vraag vanuit de praktijk. Kom op 1 november naar de HvA conferentie over Leven Lang Leren.

4 inhoud #02 De eerste week van Koen en Laurien 10 Kersvers en de Intreeweek, UvA- en HvA-studenten hebben elk hun eigen introductie. Een openingszin is nog nooit zo makkelijk gevonden: Wat ga jij studeren? Mag (het van) Halbe? 28 Bemoeide Halbe zich nu wel of niet met de aanstelling van de Raad van Toezicht? En wat doet zo n Raad eigenlijk? Vaders kunnen ook zorgen 30 UvA-docent journalistiek Lars Anderson schreef een persoonlijk, kritisch boek over vaderschap. Negentig procent van de vaders heeft nog steeds een fulltimebaan. Proefdieren zijn nodig 34 In het Animal Research Institute (Aria) vinden honderden proefdieren uiteindelijk hun einde. Voor de goede zaak der wetenschap. Genocide-expert 40 Volgens Ton Zwaan is het begrip genocide aan inflatie onderhevig. En ondertussen blijven veel echte genocides onopgemerkt. en verder uitgelicht 6 de week/het moment/navraag 8-9 passie 17 opinie Robbert Dijkgraaf 19 Fatihya Abdi 20 drift 23 op de tong 25 objectief de adviesdienst 39 promoties 43 overigens 45 prikbord wasdom stage 49 toehoorders 50 de lezer/deining 51 4 Folia Magazine

5 redactioneel Puck Ongeveer twintig procent van Folia Magazine wordt gevuld met advertenties. Dat is noodzakelijk en soms ook nuttig. Noodzakelijk omdat met advertenties geld wordt verdiend waarmee wij onze journalisten en fotografen kunnen betalen. En nuttig omdat sommige advertenties veel meer zijn dan een aansporing om tot een bepaalde aankoop over te gaan. Op de achterkant van deze editie van Folia Magazine staat een paginagrote advertentie van Geluk voor Puck. Puck is geen bedrijf, winkel of andersoortige onderneming speciaal gericht op studenten. Puck is een meisje van zeven uit Purmerend dat in mei van dit jaar te horen heeft gekregen dat ze neuroblastoom heeft, een zeldzame vorm van kanker bij kinderen. Neuroblastoom treft jaarlijks vijfentwintig kinderen in Nederland. Behandeling is hier niet mogelijk, dus moet Puck op korte termijn voor behandeling naar Amerika. Het Children s Hospital of Philadelphia is op dit moment het enige ziekenhuis ter wereld waar een speciale immunotherapie aan neuroblastoompatiëntjes wordt gegeven. U begrijpt dat dit een kostbare operatie is. Om Puck te kunnen behandelen moet er vijftigduizend euro worden opgehaald. Folia zal met ingang van dit jaar een aantal goede doelen adopteren waarvan wij als redactie denken dat ze relevant zijn. Geluk voor Puck is het eerste goede doel dat we adopteren. In de komende edities van Folia Magazine en op Folia Web zullen we aandacht besteden aan Geluk voor Puck. Ook zal een deel van de advertentie-inkomsten naar de stichting vloeien. Nog mooier zou het zijn als studenten iets kunnen bedenken om een deel van het bedrag op te halen. Ik treed graag op als intermediair om contact te leggen tussen inventieve studenten en de stichting. Jim Jansen, hoofdredacteur Folia Magazine, jim@folia.nl 40 Folia Magazine 5

6 Verliezende keepers Stel je voor, je bent keeper op het WK. Ondanks verlenging is de wedstrijd in een gelijkspel geëindigd: penalty s moeten uitkomst brengen. Jouw team begint en mist. Het is aan jou. Welke kant duik je op? Naar rechts, volgens onderzoek van psycholoog Marieke Roskes en haar collega s Daniël Sligte, Shaul Shalvi en Carsten de Dreu. tekst Floor Boon / foto Jamie McDonald/Getty Images Dat keepers onder druk vaker naar rechts springen, komt doordat het nastreven van positieve doelen de linkerhersenhelft activeert. Deze hersenhelft stuurt de rechterkant van het lichaam aan waardoor mensen en dieren een neiging naar rechts hebben. Bij keepers is daarbij de tijdsdruk van belang. In een fractie van een seconde moeten ze beslissen welke kant ze op springen. 6 Folia Magazine

7 duiken naar rechts Roskes kwam op het idee tijdens een vrijdagmiddagborrel in café De Roeter. Een collega vertelde over een onderzoek naar honden die met hun staart meer naar rechts kwispelen als zij hun baasje zien. Het blijkt dat de linkerhersenhelft wordt geactiveerd wanneer mensen of dieren positieve doelen proberen te bereiken. Het was tijdens het WK en wij vroegen ons af hoe dat met keepers zat, zodoende. Dat keepers de neiging om naar rechts te duiken niet hebben wanneer hun team tijdens de penalty s voor staat of gelijk aan de tegenstander, komt doordat teamleden dan niet de hooggespannen verwachting hebben dat de keeper de wedstrijd nog kan kantelen. Roskes: Dan reageert het brein als in een normale situatie en treedt deze afwijking niet op. De onderzoekers bekeken de penaltyseries van alle WK-wedstrijden ooit. In totaal eindigden 22 wedstrijden in een penaltyserie, die samen goed waren voor 204 penalty s. Omdat de meeste penalty s worden gescoord (144 van de 204 penalty s waren raak), wordt van keepers vaak niet verwacht dat ze een penalty kunnen stoppen. Door dat wel te doen, kunnen ze zich ontpoppen tot held van de wedstrijd. Overigens duikt Edwin van der Sar op deze foto uit 2008 naar rechts terwijl hij voorstaat. John Terry schoot naast en Van der Sar won met Manchester United de Champions League. yyy Folia Magazine 7

8 de week Staatssecretaris Halbe Zijlstra liet zijn mooie blauwe ogen het werk doen en grootte bleek toch een mannending. Formeren: onze zuiderburen kunnen er geen genoeg van krijgen. Ze breken record na record, met een formatieproces dat nu al vijftien maanden duurt. Dat kunnen wij ook, hebben ze gedacht bij de UvA-HvA, waar een nieuwe Raad van Toezicht samengesteld moet worden. Dus hebben ze daar een formateur aan het werk gezet die na vier maanden noeste arbeid op de proppen komt met een voorzitter die helemaal geen voorzitter wil worden en een voorzitter die al weer weg wil voordat hij goed en wel is begonnen. Tenminste als we Halbe Zijlstra op zijn blauwe ogen mogen geloven. Volgens de studenten van de Centrale Studentenraad (CSR) en het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) steekt het net even anders in elkaar. Halbe keurde de voorgedragen voorzitters af omdat ze een fusie met de VU niet zagen zitten. Terwijl Halbe, met diezelfde blauwe ogen, weer zegt helemaal geen voorstander van fusies tussen universiteiten te zijn. Volgt u het nog? Precies een week geleden werd onder leiding van Jan Jaap van der Wal het eerste exemplaar van Folia Magazine gepresenteerd. Het resultaat van een samensmelting van de bladen Havana en Folia. Een succesvolle fusie dus. Management. Klinkt ons niet gek in de oren. Dus mannen, we zeggen het nog een keer: het gaat niet om de grootte, maar om wat je ermee doet. yyy Jeff Pinkster en Eva Rooijers foto Ward Kuipers Hoe je het ook wendt of keert, geruchten over fusies blijven hardnekkig de kop opsteken, of het nu om de universiteiten van Leiden, Rotterdam en Delft of de VU en de UvA gaat. Kijk, je hoeft ons bij Folia Magazine niet te vertellen dat fuseren hot is. We zijn zelf net ontsproten uit een fusie tussen de bladen Havana en Folia. Uiteraard gunnen we de UvA en de VU net zo n opmars in de vaart der volkeren. Maar of een fusie nu het panacee is tegen de deplorabele staat van het universitair onderwijs? Nederlandse studenten behoren tot de traagsten op aarde, de Nederlandse studie-uitval is het hoogst van de beschaafde wereld en het rendement is het laagste van alle Oeso-landen. Zo maakte historicus Bastiaan Bommeljé ons weer fijntjes duidelijk in NRC Handelsblad. En de topinstellingen van deze wereld? Die zijn juist klein. Zou het soms een mannending zijn, de ongebreidelde hang naar groter? Iets met compensatie? Want de rector van de HvA Jet Bussemaker een vrouw kiest voor kleiner. Zij presenteerde vorige week een tienpuntenplan om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, compleet met numerus fixus. Ze wil zelfs zo ver gaan om eerlijkere voorlichting te geven, zodat de studenten zich niet massaal inschrijven voor minoren met wervende namen als Experience 9 september 2011 tweet van de Huub Stapel Landgenoten... De frauderende wetenschapper Diederik Stapel, een egoïstische vleesetende hufter, is geen familie... Waarvan akte... status/ Folia Magazine

9 foto Danny Schwarz Op 9 september 2011, vijftig jaar nadat zijn vader Ernst Denny Hirsch Ballin een uit Duitsland gevluchte rechtsgeleerde hetzelfde deed, sprak oud-minister Ernst Hirsch Ballin zijn oratie uit. Daarin sprak hij ondubbelzinnig zijn respect uit voor de verbondenheid die migranten blijven voelen met hun land van herkomst. Vooraf werd de nieuwe Amsterdamse hoogleraar rechten van de mens door zijn vrouw geassisteerd bij het aantrekken van de toga. yyy Jeff Pinkster navraag Jan Willem Duyvendak In zijn nieuwste boek The Politics of Home. Belonging and Nostalgia in Western Europe and the United States laat hoogleraar sociologie Jan Willem Duyvendak zien wat de consequenties zijn wanneer naties worden beschouwd als een nationaal huis. The politics of home, wat moeten we ons daarbij voorstellen? In Nederland zeggen veel mensen zich niet meer thuis te voelen in hun eigen land, omdat het wordt overspoeld door migranten. In de Verenigde Staten voelen mensen zich niet meer thuis om een andere reden: Amerikanen voelen zich niet meer thuis in hun eigen huis. Ze werken hard en lang, de kinderopvang is slecht geregeld, thuis is het een chaos. Twee crises in thuisgevoel, maar met uiteenlopende gevolgen. Mijn boek geeft een analyse van hoe dat komt. En, hoe komt het? Nederland verkeert in een diepe politieke crisis nu populisten autochtonen die hier thuis zouden horen en allochtonen die maar beter naar huis kunnen gaan tegen elkaar opzetten. In Nederland weten we globalisering en migratie slecht het hoofd te bieden, in de VS speelt de genderrevolutie een grote rol. Beide landen kijken met nostalgie naar het verleden, het verschil is dat de discussie in Nederland veel venijniger is omdat de oplossing wordt gevonden in de uitsluiting van een minderheid. Draagt uw boek bij aan een oplossing? Dat hoop ik wel. Ik betoog dat we veel van elkaar kunnen leren: de VS van de manier waarop we in Nederland omgaan met mogelijkheden voor ouders om parttime te werken, wij van de manier waarop oude migratielanden als de VS omgaan met de instroom van buitenlanders. Zo is de positie van moslims in de VS na de aanslagen van 9/11 nauwelijks veranderd. Dat is in Nederland wel anders. Op welke manier zullen wij van u horen komend jaar? Ik zal mij meer mengen in het debat, omdat ik denk dat ik met het uitkomen van dit boek ook echt wat te vertellen heb. Ook ben ik gekozen tot voorzitter van de Nederlandse Sociologische Vereniging. Als publieke sociologen vind ik dat we van ons moeten laten horen. Niet met te veel meningen, maar wel als wetenschappers die het debat van een gepaste afstand goed kunnen analyseren en voeden. yyy Floor Boon Folia Magazine 9

10 Dit wordt de leukste week van je studie Duizenden nieuwe studenten ontdekten de stad, de studie, de studentenverenigingen en elkaar tijdens Kersvers en de Intreeweek. Folia Magazine volgde HvA er Laurien (18) en UvAstudent Koen (17). tekst Eva Rooijers / foto s Bas Uterwijk Daar sta je dan op de kop van Java. Amper achttien jaar. Omringd door andere eerstejaars die net als jij naar Kersvers zijn toegekomen. Laurien Lammertink kent er nog niemand. Met een schorre stem van een weekje feesten in Mallorca: Gelukkig heb ik een vriendinnetje meegenomen. Mijn ouders zeiden nog: Ga toch alleen. Dan ontmoet je sneller nieuwe mensen. Maar iedereen is hier met groepjes. Ze wijst naar vier blonde meisjes die lachend voorbijlopen. Ik ben niet verlegen, maar daar stap ik echt niet zomaar op af. Als ik hier alleen naartoe was gekomen, had ik direct rechtsomkeert gemaakt. In haar geval is rechtsomkeert terug naar Enter, een klein dorpje in Twente. Amsterdam kent Laurien nog nauwelijks. Ik weet dat je er goed kan winkelen, maar daar houdt het wel zo n beetje mee op. Volgende week begint ze aan de studie media, informatie & communicatie aan de HvA. Omdat die opleiding geen uitgebreid introductieprogramma heeft, is ze nu op Kersvers. Ik heb geen zin om straks iedere avond alleen op mijn kamertje te zitten. Die kamer moet ik trouwens nog vinden. Loungen of losgaan? Oké mensen, welkom bij het leukste groepje van de Intreeweek: groepje nummer 133. Mentor David (20) met auberginekleurige broek en KLM-blauw jasje verwelkomt vijftien eerstejaars economie & bedrijfskunde in een collegezaal van de Oudemanhuispoort. Dit wordt een van Hè, drink je nou cola? Wat saai! de leukste weken van je studie, vult Sander (20), de andere mentor, hem aan. De tien jongens en vijf meisjes van groepje 133 nemen elkaar nog een beetje onwennig op, terwijl Sander en David polsbandjes uitdelen. Een oranje voor de mensen die in de slaapzalen op het USC overnachten en een groene voor degenen die een slaapplek bij bekenden hebben weten te bemachtigen, of nog beter, al een kamer hebben. Koen Pierens (17) uit Zeewolde heeft net op de gang een logeerplek geregeld bij een maatje dat hij kent van het introductiekamp van de studievereniging. Ook hij kent Amsterdam nog niet goed. Ik ben een dorpse jongen, dus ik moet nog wel even overschakelen naar de stadsmodus. Dat lijkt aardig te lukken. Met het grootste gemak knoopt hij een praatje aan met zijn groepsgenoten. Zijn verwachtingen van komende week? Veel bier en nieuwe mensen. Nadat de koffers en weekendtassen zijn afgegeven op het Binnengasthuisterrein zet groepje 133 koers richting de Nieuwmarkt waar een lunchpakketje met kleffe kadetjes op ze wacht. Dat wordt dus elke dag Mc Donalds, zegt Koen. Aan twee broodjes en een snelle Jelle heb ik echt niet genoeg. Na de lunch is het tijd voor het kennismakingsspel in café Poco Loco. David informeert eerst nog even hoe we met alcohol zitten. Nare ervaringen? Gegrinnik. Oké, maar geen ziekenhuisverhalen? Iedereen schudt van nee. Goed zo, maar voel je deze week vooral niet verplicht om mee te drinken. Gewoon nee zeggen als je 10 Folia Magazine

11 Laurien (r) met haar vriendin Dagmar in de Escape V.l.n.r.: Koen, Thijs, David en Job tijdens het optreden van Rilan & the Bombardiers in het Westerpark Folia Magazine 11

12 Op kamers of bij paps en mams Studiejaar Hogeschool (uitwonend) Hogeschool (thuiswonend) Universiteit (uitwonend) Universiteit (thuiswonend) Bron: Studentenhuisvesting feiten en trends Kences Utrecht februari 2011 Lid of niet Jaarlijks worden landelijk ongeveer veertigduizend studenten lid van een gezelligheidsvereniging. Daarvan studeert 70 procent aan de universiteit en 30 procent aan een HBO-instelling. Koen tijdens zijn eerste college wiskunde en statistiek geen drankje wil. Ja? Dan kunnen we nu bier bestellen. De jongens gaan daar gretig op in, de meisjes houden het bij cola light en muntthee. Op het spelletjesbord staan levensvragen als: Billen of borsten?, Loungen of losgaan? en Toeristen of duiven?. Zo leer je iemand nog eens echt goed kennen, merkt Job (18) droogjes op nadat David een olifant heeft uitgebeeld. Op de vraag wat ze later willen bereiken, lopen de antwoorden uiteen van succesvol worden en veel geld verdienen tot iets specifiekere ambities als belastingfraudeurs opsporen en ministerpresident worden. Koen ambieerde eigenlijk een carrière als militair vlieger, maar hij was vier centimeter te lang met zijn 1 meter 95. Nu hoopt hij later een managementfunctie te gaan bekleden bij een bank of in het bedrijfsleven. Veel geld verdienen zou ook niet verkeerd zijn. Ik ben geen geldwolf, maar het is wel fijn als je niet op de kleintjes hoeft te letten. Voel je deze week vooral niet verplicht om mee te drinken De eerste dag van de Intreeweek eindigt op de kop van Java. Het terrein staat vol met kraampjes bemand door verenigingsleden die nieuwe zieltjes proberen te werven. Koen gaat niet bij een gezelligheidvereniging zolang hij geen kamer heeft in Amsterdam, maar een sportvereniging ziet hij wel zitten. Na een rondje langs verschillende kraampjes kiest hij voor rugby. De poster vind ik niet zó [een tekening van een enorme zuurstokroze lul met de tekst: Grow your cock. Gain 4 inches in 10 weeks, red], maar de sport wel. Speeddate Tijdens Kersvers is de kop van Java ook drukbezet met studentenverenigingen. Een geliefd wapen in de strijd om de student is het luchtkussen. Bijna alle verenigingen hebben er een van stal gehaald. Andere verenigingen blijven dichter bij hun leest met roeimachines, volleybalveldjes, tennisrackets en kennisquizzen over 12 Folia Magazine

13 Kersvers Asva studentenunie organiseerde een introductieprogramma voor de eerstejaars HvA-studenten, Kersvers genaamd. Ruim 800 studenten bezochten het festival op de kop van Java. Naar het feest in de Escape kwamen 1800 HvA ers en hun introducés. Intreeweek Zo n 3200 nieuwe studenten namen van 29 augustus tot en met 2 september deel aan de Intreeweek, de officiële introductieweek van de UvA. Onder de bezielende leiding van ouderejaarsstudenten verkenden ze de stad. Op het programma stonden een speurtocht, yogaworkshops in het Vondelpark, kroegentochten en een festival. Quote Laurien met haar projectgroepje Voedingscentrum en docent H.J. Diekerhof (l) Op het spelletjesbord staan levensvragen als: Billen of borsten? de HvA. Een blonde jongen met wit shirtje en biertje in de hand heeft de aandacht van Laurien getrokken. Als een gesjeesde makelaar prijst hij zijn waar aan: het lidmaatschap van Nonomes. Het leuke aan ónze vereniging is dat we niet zo corporaal zijn. Laurien kijkt hem een beetje glazig aan. Tot een uur geleden dacht ze dat het corps een zangkoor was. Maar de jongen laat zich niet uit het veld slaan. We hebben ook niet zo veel verplichtingen, daarom kan je het heel goed combineren met je studie. Om nog meer verenigingen te leren kennen, doet Laurien mee aan de speeddates die de Landelijke Kamer van Verenigingen organiseert. Ze neemt plaatst tegenover Wessel met paars T-shirt van de vereniging SSRA, donkere zonnebril en een bijna opgebrand peukje tussen zijn lippen. Wessel steekt direct van wal. We hebben zo n 450 leden. Je wordt een weekendje ontgroend. Daar heb je vast al veel verhalen over gehoord, maar ik vond het allemaal erg meevallen. Laurien vraagt hoeveel tijd ze kwijt zal zijn aan de vereniging. We hebben twee verplichte avonden. De maandag eten we samen, op donderdag borrelen we. En we hebben bier voor een euro, bam! Wessel steekt twee duimen in de lucht. Laurien zegt verontschuldigend dat ze geen bier drinkt. We hebben ook goedkope wijn. Die heb ik alleen zelf nog nooit gedronken. Laurien bedankt Wessel voor het praatje en neemt een foldertje mee. Overtuigd is ze nog niet. Ze zeggen allemaal hetzelfde: bij ons is het gezellig en het bier is goedkoop. Twee verplichte avonden lijkt haar ook iets te veel van het goede. Niet omdat ze direct vreest voor haar studieresultaten, maar gewoon omdat ze haar eigen tijd in wil kunnen vullen. Ik ben maar vier avonden per week in Amsterdam omdat ik op vrijdagmiddag terug naar huis ga om mijn vriendje en mijn vriendinnen in Enter te zien. Om zeven uur pakken donkere wolken zich Folia Magazine 13

14 (advertentie) De centrale belangenbehartiger van Amsterdamse studenten Student met ambitie betaalt de rekening De bezuinigingen op het hoger onderwijs krijgen langzaam maar zeker vorm. Naast een langstudeerboete en afschaffing van de studiefinanciering tijdens de masterfase, moeten studenten nu ook een enorm bedrag ophoesten voor een tweede studie. Voor een bachelor economie aan de UvA ben je bijvoorbeeld euro per jaar kwijt, en voor een master natuurkunde zelfs euro. Een tweede opleiding aan de HvA kost een student euro. Deze absurde bedragen worden ook wel het instellingscollegegeld genoemd, dat universiteiten sinds september 2010 mogen vragen aan studenten die al een diploma op zak hebben. Voor deze tweede studies ontvangen de UvA en de HvA geen overheidsgeld, waardoor zij de kosten op de student verhalen. Het onderzoeksbureau van ASVA doet onderzoek naar de consequenties die de bezuinigingen hebben op studenten. Niet eerder is in kaart gebracht wat de bezuinigingen betekenen voor de studiekeuzes die studenten maken. Zowel voor UvAals HvA-studenten wordt een enquête opgesteld, waarmee ASVA wil achterhalen wat studenten motiveert om wel of geen tweede studie te doen, ondanks of als gevolg van de hoge collegegelden. Waar de collegegeldtarieven voor een tweede studie op zijn gebaseerd is nog een raadsel. De Stichting Collectieve Actie Universiteiten (SCAU) spant daarom een rechtszaak aan tegen acht universiteiten, waaronder de UvA, om opheldering te krijgen over de torenhoge tarieven. De ASVA studentenunie steunt deze rechtszaak, omdat het belangrijk is dat universiteiten openheid geven over de werkelijke kosten die een student met zich meebrengt. Het is begrijpelijk dat universiteiten naar oplossingen zoeken om hun gekorte budgetten te compenseren en geen geld kunnen besteden aan onderwijs dat ze simpelweg niet in huis hebben. Wat niet goed te praten valt is het gegeven dat studenten met ambitie hiervoor de rekening gepresenteerd krijgen. Als Nederland zich als een echte kenniseconomie wil profileren, waar excelleren het toverwoord is, dienen studenten toegang te krijgen tot betaalbaar onderwijs. Ben jij een tweede studie (bachelor of master) gaan volgen, ondanks de verhoogde tarieven? Of heb je juist besloten dit niet te doen? Word dan lid van ons studentenpanel. De ASVA studentenunie is namelijk benieuwd naar jouw beweegredenen. Ga naar en laat je adres achter. Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel? Mail naar

15 Laurien (l) met vriendin Dagmar in de Escape samen boven de kop van Java. Niet veel later regent het pijpenstelen. Steeds als je denkt dat het niet meer harder kan gaan regenen, komen de druppels nog venijniger uit de lucht. Was je onderbroek nog droog, dan is die nu ook nat. Maar met de regen komt ook de stemming er in. Stond dj Quintino eerst te draaien voor een veld waar hier en daar wat plukjes studenten in het gras zaten te chillen, nu staat er een menigte fanatiek te dansen in oranje regenponcho s. Dit wordt epic Het Westerpark is woensdagavond geplaveid met barbecueënde studenten. Groepje 133 zit een beetje brakkig tussen de restjes aangebrande worst en bakjes koolsalade. Hoeveel drankjes willen we nou? Acht bier en een cola? Pff, ik kan echt niet meer tellen. Ik ben zo moe, zucht Thijs (18). Koen en zijn nieuwe vrienden zijn gisternacht om vijf uur geëindigd in het Cool Down Café. Ik heb de zon zien opkomen, vertelt hij. En met bier voor een euro gaat het hard, voegt Mike (18) toe. Mentor David: Shit man, daar loopt Rivai (19) alweer met een mooi meisje. Die heeft echt geen wingman nodig. Gelukkig heeft de organisatie van de Intreeweek ook voor de andere jongens een manier bedacht om makkelijk in contact te komen met het vrouwelijk schoon. Bij binnenkomst op het festivalterrein van het Westerpark De nacht heeft hij doorgebracht op vier jassen krijgt iedereen een sticker opgeplakt met de naam van een duo. Dus het Beest kan op zoek naar Belle en Geer hoopt dat Goor vanavond een lekker ding is. Ook nu is succes niet verzekerd. Jasmine liep me gewoon voorbij, zegt Aladdin teleurgesteld. De meisjes van het groepje zijn tegen elven afgetaaid, maar de mannen gaan vrolijk door. Let op mijn woorden jongens. Dit wordt epic! roept David wanneer ze de Gashouder binnengaan. Technobeats vullen de enorme ruimte. Het feest kan beginnen. Half flesje whisky Ook in de Escape wordt er lustig op los geflirt tijdens Kersvers. Een openingszin is nog nooit zo makkelijk gevonden: Wat ga jij studeren? Nick (18) uit Almere probeert hem ook uit op Laurien. Veel tijd om de vraag beantwoorden krijgt ze niet. Nick Ik ben heel sociaal ingesteld heeft zelf namelijk ook heel wat te vertellen. Dat hij civiele techniek gaat studeren aan de HvA, daarna een master wil doen en dat hij een eigen ingenieursbedrijfje op gaat richten met zijn vriend Lex. Daar zetten we een paar kantoren van neer over heel de wereld. NL & Co gaat het heten. O ja, en over drie jaar ga ik stage lopen in Israël, in een dorpje vlak bij Jeruzalem. Je kan er met dolfijnen zwemmen. Top toch? Verder leef ik heel erg bij de dag. Hè, drink je nou cola? Wat saai! onderbreekt Nick zijn verhaal. Waar is jouw drankje dan? vraagt Laurien. Ik heb al een half flesje whisky op. Dat is wel zo n beetje mijn max. Anders begin ik onzin te lullen. Laurien met een glimlach: Gelukkig doe je dat nu nog niet. Als Laurien en haar vriendin Nick hebben afgeschud, vertrekken ze weer richting de dansvloer. Veel verschillen met Hengelo, waar ze normaal uitgaat, heeft ze nog niet kunnen ontdekken. Behalve dat alle mannen hier ook dansen. Dat vind ik wel heel leuk. Kruit verschoten Groepje 133, of wat ervan over is, ligt vrijdagmiddag uitgeteld in het Vondelpark. Die avond staat het eindfeest in de Melkweg, Paradiso en Sugar Factory op het programma, maar de meesten lijken hun kruit eerder die week al verschoten te hebben. Diederick (17) bladert door een Vrij Nederland, Nadine (18) lakt haar teennagels roze, Rozemarijn (18) en Job (18) kijken wat om zich heen en Thijs (18) ligt met een jas over zijn hoofd te slapen. Hij is de enige van het groepje die de vorige avond ook is uitgeweest. De nacht heeft hij doorgebracht op vier jassen in het huis van mensen die hij die avond heeft leren kennen. Koen is al onderweg naar huis. De jongen bij wie hij logeerde moest zaterdagochtend om zeven uur op. Dat zag ik niet zitten, want dan was ik het hele weekend nog brak geweest. En we hebben 260 pagina s aan lees- en leerwerk opgekregen voor maandag. Dat krijg ik anders nooit af. Zijn enige punt van kritiek op de Intreeweek is dan ook: Schuif het een week naar voren. Dan hebben we tenminste tijd om bij te komen. yyy Check de filmpjes van Laurien en Koen op www. foliaweb.nl. Weet je een kamer voor Koen of Laurien? Mail dan naar eva@folia.nl. Folia Magazine 15

16 (advertenties) Folia Debat #01 Hbo... kweekvijver? diplomafabriek? of afvoerputje? Een debat met Jet Bussemaker (HvA), Doekle Terpstra (InHolland), Marcel Wintels (Fontys) en Ron Bormans (HAN) Presentatie Joost Karhof Woensdag 12 oktober Kohnstammhuis en Theo Thij ssenhuis Wibautstraat GM Amsterdam Aanmelden verplicht via vav4:opmaak :37 Pagina 1 Folia het platform voor hoger opgeleid Amsterdam Hotel Résidence Le Coin G a s t v r i j h e i d i n e e n k a r a k t e r i s t i e k e s f e e r HOTEL RESIDENCE LE COIN, gevestigd in hartje centrum van Amsterdam en al jaren een pleisterplaats voor gasten van de UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM en van de HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM draagt deze gasten een warm hart toe en daarom kunnen zij rekenen op een gereduceerd tarief. Zij die op vertoon van deze advertentie bij ons komen overnachten ontvangen tevens een extra korting op het ontbijt. Het hotel ligt in het oude centrum en is een uitstekend vertrekpunt voor het ontdekken van alles wat de stad te bieden heeft, van het bijwonen van een theatervoorstelling tot een rondvaart in een van de vele monumentale grachten. Bezoek onze website of bel voor meer informatie Nieuwe Doelenstraat CP Amsterdam hotel@lecoin.nl

17 Muziek passie Rozanne Land (21, HvA-student media, informatie & communicatie) studeerde afgelopen zomer af als toetsenist aan de Herman Brood Academie in Utrecht. Muziek maken is voor haar pure ontspanning. De afgelopen vier jaar heb ik toetsen gestudeerd aan de Herman Brood Academie. Daar heb ik veel geleerd over de muziekindustrie, maar ik ben ook geïnteresseerd in de rest van de mediawereld. Voornamelijk in radio en televisie, daarom lijkt mic me een goede studie. Het optreden als singersongwriter blijf ik er wel naast doen. Ik ben al zo n dertien jaar bezig met muziek. Het begon met pianoles. Al snel ging ik ook zingen, zelf nummers schrijven en steeds vaker optreden. Uiteindelijk heb ik auditie gedaan voor de Herman Brood Academie, waar ik onder andere leerde hoe je een goed liedje schrijft en hoe de muziekbusiness in elkaar steekt. Het leukste aan muziek? Voor mij is het pure ontspanning. Het is absoluut nog geen werk. Nou ja, soms wel. Laatst moest ik iets spelen wat ik zelf niet zo leuk vond. Verder haal ik er juist veel voldoening en energie uit. Ik heb ontzettend veel voorbeelden. Vroeger was dat Krezip, omdat de zangeres ook achter de piano zat. Zo heb ik mezelf dat geleerd, door de hele cd mee te spelen en te zingen. Nu luister ik vaak naar José James, een jazzzanger die op een heel creatieve manier muziek maakt. Een toekomst in de muziek vind ik te onzeker, vandaar dat ik deze studie erbij doe. Later hoop ik een goede balans te vinden tussen muziek en media. Ik zie mezelf wel produceren voor de tv of radio. Gaandeweg hoop ik mijn ding te vinden. yyy Anouk Kemper foto Fred van Diem Folia Magazine 17

18 opinie Tijd om door te pakken Het lijkt goed te gaan met de aanpak van het studentenkamertekort in Amsterdam, maar dat betekent niet dat het tijd is om uit te rusten, vindt Michiel Stapper. illustratie Marc Kolle blijft nog steeds de onrendabiliteit van de bouw van studentenwoningen. Daarom heb ik de mogelijkheid van de UvA/ HvA gekregen om te gaan werken als projectleider studentenhuisvesting. Mijn taak is om het woningtekort op de politieke agenda te Studentenhuisvesting is in Amsterdam een groot probleem dat weet iedereen. Onlangs verschenen in verschillende kranten berichten over de kamernood onder studenten. Nrc.next schreef zelfs dat de kamernood apocalyptische vormen aanneemt. De LSVb berichtte dat de kamernood in Amsterdam het hoogst is. Maar eigenlijk zijn dit standaardberichten voor deze tijd van het jaar. Kan iemand zich nog het laatste jaar herinneren wanneer er geen kamertekort was? Om de vraag naar studentenwoningen beter in te schatten hebben de UvA en de HvA samen met alle andere hogeronderwijsinstellingen van Amsterdam berekend dat er in extra studentenwoningen nodig zijn om de vraag naar studentenwoningen te beantwoorden. Het college van Amsterdam heeft hierop gereageerd door in het collegeakkoord op te nemen dat er in extra studentenwoningen in Amsterdam moeten zijn. Dat zijn uiteraard mooie beloftes, maar in alleen beloftes kunnen wij niet wonen. Ook kost het tijd om studentenwoningen te bouwen. De afspraken die nu gemaakt worden gaan over de periode Maar in 2020 zijn er hoogstwaarschijnlijk nog steeds meer studentenwoningen nodig de studentenaantallen blijven boven verwachting groeien. En het grootste probleem bij studentenhuisvesting 18 Folia Magazine

19 Dijkgraaf houden en ervoor te zorgen dat de 9000 of meer extra studentenwoningen in 2014 er ook komen. Uiteraard doe ik dat niet in mijn eentje. Studeren in de Topstad is de naam van het samenwerkingsverband van alle hogeronderwijsinstellingen in Amsterdam en focust zich op de lobby voor meer studentenwoningen. Naast ons eerste succes, de opname van het tekort aan studentenwoningen in het collegeakkoord, hebben wij afgelopen jaar nog meer successen geboekt. Zo zijn wij langs alle stadsdeelwethouders geweest om hen te overtuigen dat de stadsdelen studentenwoningen moeten bouwen. En met succes alle stadsdelen hebben plannen om studentenwoningen te bouwen, vaak meer dan 1000 studentenwoningen per In beloftes kunnen wij niet wonen stadsdeel, in Nieuw-West zijn er zelfs woningen gepland. Dit succes is ook mede te danken aan de economische crisis. Veel projecten worden stopgezet of uitgesteld waardoor daar studenten kunnen wonen. Ook worden er steeds meer kantoren omgebouwd tot studentenwoningen, zoals het Acta-gebouw (460 woningen) en het GAKgebouw (300 woningen). Ook op nationaal terrein hebben wij successen geboekt. Zo hebben wij meegewerkt aan het Nationaal Akkoord Studentenhuisvesting. Dat heeft als doel om studentenhuisvesting rendabeler te maken door het wegnemen van hinderlijke nationale wet- en regelgeving. Hierdoor kunnen woningcorporaties en projectontwikkelaars het tekort aan studentenhuisvesting oplossen. Paul Doop (waarnemend voorzitter UvA/ HvA) heeft dit akkoord besproken met de verantwoordelijke minister, de heer Donner. Minister Donner heeft op zijn beurt in een brief aan de kamer inmiddels aangekondigd een actieplan op te willen stellen. Het lijkt dus goed te gaan met studentenhuisvesting. De nood is dan ook erg hoog, dus is er veel actie nodig. Maar wij kunnen nu niet verslappen in het bestrijden van het kamertekort. Er is geen tijd om op onze lauweren te rusten. Want dan zal het probleem zich over een paar jaar weer voordoen. Daarom is het belangrijk dat wij studentenhuisvesting op de politieke agenda houden. Om ervoor te zorgen dat wij op de hoogte blijven van de vraag naar studentenhuisvesting komen wij in oktober dan ook met een update van Studeren in de Topstad. Zo blijven de cijfers actueel. Daarom moeten de hogeronderwijsinstellingen, wethouder Ossel, de woningcorporaties en de stadsdeelraadsleden oproepen om het dossier studentenhuisvesting niet te vergeten. Dat betekent niet dat de studenten zelf geen rol kunnen spelen. Maatschappelijke initiatieven zoals de Academie van de Stad, Boot en project Vooruit hebben projecten waarbij studenten maatschappelijk werk doen in de buurten in ruil voor studiepunten of huisvesting. Dit versterkt de band tussen de buurt en de stad, en laat de positieve invloed zien die studenten op een buurt kunnen hebben. Deze initiatieven zijn altijd op zoek naar studenten, dus meld je aan. yyy Michiel Stapper is projectleider studentenhuisvesting UvA/HvA en student sociale geografie en filosofie. Chinese clichés Het controversiële bezoek van een delegatie van Nederlandse schrijvers aan de boekenbeurs van Peking ging vergezeld met een wetenschappelijke missie, onder andere van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam, die aanmerkelijk minder reacties in de pers opriep. Nu is er over China geen tekort aan meningen, zeker in ons land. Terwijl velen van de 1,3 miljard Chinezen het allemaal even niet meer weten, omdat alles zo snel verandert en onzeker is, lijkt de situatie bezien vanuit de Nederlandse opiniepagina s kraakhelder en kan die met een scherpe pen getekend worden. Het doet me denken aan een opmerking van de bekende socioloog Abram de Swaan bij een lezing waarin de spreker het consequent had over wat de Chinezen allemaal wel en niet doen: Ik ben het helemaal eens met wat u heeft gezegd, behalve met het woordje de. Nu moet men zeker niet de fout maken van de Amerikaanse vicepresident die onlangs sprak over dat wat wij in het Westen de mensenrechten noemen. Mensenrechten zijn universeel en kennen geen verschillende interpretaties. Nederland kan over dat onderwerp met enig gewicht spreken, maar heeft ook wat uit te leggen, want onze spreekwoordelijke tolerantie begint binnenshuis slijtvlekken te vertonen. Ik vraag me af hoe de kritiek vanuit het buitenland ervaren wordt in de hoogste Chinese kringen. Bijna alle leiders hebben een opleiding als wetenschapper of ingenieur. Toch is hun loopbaan niet vlekkeloos verlopen. Eind jaren zestig is er vaak een pijnlijke lacune in hun cv. Rond de tijd van de Culturele Revolutie was men met andere dingen bezig dan studeren. Ze deden dan bijvoorbeeld werkervaring op in een landbouwkundig opvoedkamp diep in het achterland. Je kunt slechts gissen wat ze daar precies hebben meegemaakt, maar die directe ervaring met de beperkingen van de vrijheid moeten ze toch ergens met zich meedragen. Misschien geeft dat hoop. yyy Robbert Dijkgraaf Folia Magazine 19

20 opinie Abdi Liever niks dan goednieuwsshow De verkiezing voor de UvA Docent van het Jaar is een farce, aldus Eline Peters, voorzitter van de Asva studentenunie. Asva stopt met het organiseren van de Docent van het Jaarprijs op de UvA. De reden hiervoor is het grote verschil van mening tussen Asva en de UvA over het doel van de prijs. Wij zijn van mening dat de verkiezing discussie op gang moet brengen over wat een docent al dan niet goed maakt. Er is immers genoeg aan te merken op de wijze waarop de universiteit de kwaliteit van docenten stimuleert. De UvA wil de verkiezing echter vooral als goednieuwsshow De UvA ziet de prijs als een etalage waarin zij haar docenten uitstalt gebruiken. Ze neemt een steeds dominantere rol in de organisatie, waardoor het niet meer lijkt te gaan om goed docentschap, maar om het positief neerzetten van de universiteit zelf. Vijf jaar geleden is Asva samen met de studentenraad begonnen met de verkiezing van de beste UvA-docent. Deze prijs had voor ons altijd als doel goed docentschap op de kaart te zetten. Zowel studenten als docenten werden aan het denken gezet over de vraag: wat maakt iemand een goede docent? De UvA ziet de prijs echter als een etalage waarin zij haar docenten uitstalt. In die etalage is geen ruimte voor discussie. Wat ooit begon als een studenteninitiatief we noemden het niet voor niets een prijs van studenten voor docenten is inmiddels een van de pr-projecten van de universiteit. De dominante rol van de UvA werd bijvoorbeeld duidelijk bij het bekendmaken van de genomineerde docenten. Twee genomineerden waren inmiddels met pensioen, maar gaven nog wel college. De rector zou dit volgend jaar graag anders zien. Zij vroeg ons ervoor te zorgen dat jongere docenten volgend jaar in het zonnetje worden gezet, iets wat onze oren deed klapperen. Wanneer oudere docenten geliefd zijn bij studenten, gaan we dit niet negeren. Asva ziet de prijs als een platform voor discussie, waar ruimte is voor kritiek. Bovendien doen we niet mee aan pr-projecten, en daarom stoppen we met de verkiezing. Asva gaat in plaats daarvan een congres organiseren, waar alle ruimte zal zijn voor een open discussie. Bij dezen een uitnodiging aan de rector om dit congres te komen openen. yyy Eline Peters is student van de researchmaster International Development Studies en voorzitter van de Asva studentenunie. Studeren is elitair Ik ben in mijn familie de eerste die naar de universiteit gaat. Mijn moeder is trots omdat zij zelf niet de kans had om te studeren. Studeren aan de universiteit? Dat was in haar tijd alleen weggelegd voor de elite. Mijn opa was een simpele mijnwerker en kon het niet opbrengen om voor al zijn elf kinderen schoolspullen te betalen. Mijn moeder wilde zich hier niet bij neerleggen, maar de burgeroorlog brak uit, waardoor al haar toekomstplannen in één keer weggevaagd werden. Ze moest vluchten. Ze kwam aan in Nederland. Het land vol mogelijkheden. Het besef dat je naar de universiteit of hogeschool kan gaan zonder belemmerd te worden door te hoge kosten of discriminatie was een groot verschil met Somalië. Maar niet lang meer. Deze maand treden de eerste bezuinigingen van kabinet Rutte I in werking. Studeren wordt duurder. Het collegegeld gaat fors omhoog. Je krijgt een boete als je langer dan vier jaar over je studie doet. Naar het buitenland gaan voor studie, een stage lopen of bestuurswerk doen wordt sterk ontmoedigd omdat je daardoor studievertraging oploopt. Met als gevolg dat wij allemaal als een machine klaargestoomd worden voor een arbeidsmarkt waarin wie-je-kentbelangrijker-is-dan-wat-je-kunt. En het protest daartegen? Tja. Bij de eerste demonstraties waren veel studenten aanwezig, maar het verzet wordt reeds gestaakt. Als wij daadwerkelijk zouden beseffen hoe gelukkig wij mogen zijn dat wij überhaupt onderwijs mogen volgen en dat ook zouden wensen voor de toekomstige generaties, onze (klein)kinderen, dan zouden wij nú aan het protesteren zijn. Voor toegankelijk, kwalitatief en uitdagend onderwijs. Maar helaas, wij, carrièrezuchtige opportunisten die we zijn, denken aan ons eigen hachje. Mijn moeder zei laatst nog: Faat, studeren wordt weer voor de elite in Nederland. Net zoals in Somalië. Ze krijgt misschien nog gelijk. yyy Fatihya Abdi 20 Folia Magazine

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong Twee blauwe vinkjes Door: Lenneke Sprong Nog steeds maar een vinkje. Buiten begon de zon te schijnen, waardoor er schaduwen op de lichtblauwe muur ontstonden. Waarom ontvangt hij niet mijn berichtje vroeg

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al Hoofdstuk 1 Echt? Saartjes mond viel open van verbazing. Maar dat is supergoed nieuws! Ze sloeg haar armen om haar vriendin heen. Waaah, helemaal te gek. We gaan naar Frankrijk. Zon, zee, strand, leuke

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Ze moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf.

Ze moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf. 1. Susan Susan ligt op een bed in haar tuinhuisje. De twee deuren van het huisje staan wijd open, zodat er frisse lucht naar binnen komt. Vanuit haar bed kan Susan precies tussen de struiken door de achterdeur

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

Ambassadors Club Nieuwsbrief #6

Ambassadors Club Nieuwsbrief #6 Ambassadors Club Nieuwsbrief #6 Beste leden, Onder andere in nieuwsbrief nummer zes: - Examenorganisatie World Travel Academy zoekt surveillanten / assessoren - Zomerstop 2013 - Stageproject Drieuit Creatief

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Een varende stad. Celien maakt overal foto s van. Binnen en buiten. Ze is zo druk aan het fotograferen, dat ze haar verdriet vergeet.

Een varende stad. Celien maakt overal foto s van. Binnen en buiten. Ze is zo druk aan het fotograferen, dat ze haar verdriet vergeet. Naar Engeland Celien staart naar de horizon, die nauwelijks te zien is. De lucht en de zee hebben dezelfde grauwe kleur. Ze trekt haar jas dichter om zich heen. De boot is net vertrokken en vaart nog niet

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en Het plan van Bart Dobber, niet doen! Bibi staat op het dek van het schip en kijkt naar haar hond die een kat achterna zit op de kade. Haar broer Bart ligt op de loopplank en peutert aan het touw van de

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Jeroen Driessen Maatschappelijke stage TG3C

Jeroen Driessen Maatschappelijke stage TG3C Pagina 3 Inleiding. Pagina 4-5-6 De voorbereiding. Pagina 7 De motorische demodagen. Pagina 8 na de demodagen. Pagina 9 Wat heb ik er van geleerd Pagina 10-11-12 logboekkaarten Voor school moeten we een

Nadere informatie

De Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid

De Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid In Nederland staan 40 asielzoekerscentra (AZC's). Dat zijn plekken waar asielzoekers wonen. Asielzoekers zijn mensen die naar Nederland zijn gevlucht. Omdat er in hun eigen land oorlog is bijvoorbeeld,

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

Christmas Edition. Voor wielrennen was het... Mijn familie is mijn ware vriend! ALIES GESPOT IN BELGIË. Alies: Ik heb een schoenen verslaving

Christmas Edition. Voor wielrennen was het... Mijn familie is mijn ware vriend! ALIES GESPOT IN BELGIË. Alies: Ik heb een schoenen verslaving Glass Christmas Edition Voor wielrennen was het... Alies: Ik heb een schoenen verslaving Mijn familie is mijn ware vriend! ALIES GESPOT IN BELGIË Inhoudsopgave Pagina: Even voorstellen 4-5 Ik heb een schoenen

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!

!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto?

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto? FOTOREGELS Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s Over auteursrecht op foto s is bij consumenten wel eens onduidelijkheid. Soms kan dat tot vervelende situaties leiden voor zowel klant als fotograaf.

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Naam interviewer. Naam respondent. Pseudoniem respondent. Datum interview 27-05-2012. Begintijd interview 13.30. Eindtijd interview 14.45.

Naam interviewer. Naam respondent. Pseudoniem respondent. Datum interview 27-05-2012. Begintijd interview 13.30. Eindtijd interview 14.45. Naam interviewer Naam respondent Pseudoniem respondent Datum interview 27-05-2012 Plaats interview Alkmaar Begintijd interview 13.30 Eindtijd interview 14.45 Leeftijd Man/vrouw Woonplaats Land van herkomst

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Op reis naar Bethlehem

Op reis naar Bethlehem Op reis naar Bethlehem Rollen: Verteller Jozef Maria Engel Twee omroepers Kind 1 Kind 2 Kind 3 Receptionist 1 Receptionist 2 Receptionist 3 Kind 4 Kind 5 Herder 1 Herder 2 Herder 3 Herder 4 Drie wijzen

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Zo verleid je de vrouw van je dromen! UITGELEKT Pagina 1

Zo verleid je de vrouw van je dromen! UITGELEKT Pagina 1 Zo verleid je de vrouw van je dromen! UITGELEKT Pagina 1 Hoofdstuk 5: Hoe Je De Kans Op Success Verruïneerd De Vijf Dodelijke Misvattingen Eén van de manieren om je kansen op succes gegarandeerd te verruïneren

Nadere informatie

Lesbrief. Schuld Anne-Rose Hermer

Lesbrief. Schuld Anne-Rose Hermer Lesbrief Schuld Anne-Rose Hermer Doe meer met Thuisfront! Bij de boeken in de serie Thuisfront kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan vragen, tips

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010

OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010 OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010 Ik arriveer op een zon overgoten Wijkpark. Nog geen kwartier later wordt het park in de schaduw gelegd door donkere wolken. Die trokken gelukkig weg en wederom

Nadere informatie

Horeca en Facility 2016/2017

Horeca en Facility 2016/2017 novacollege.nl/horecafacility Facilitair management Gastheer/gastvrouw Horeca management en ondernemen Kok Horeca en Facility 2016/2017 Op het Nova College leer ik niet alleen veel over eten, drinken en

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur.

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Tornado Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Geschreven in januari 2012 (Geïllustreerd t.b.v. het

Nadere informatie

KLEM. Katja en Udo in de schulden. Anne-Rose Hermer

KLEM. Katja en Udo in de schulden. Anne-Rose Hermer KLEM Katja en Udo in de schulden Anne-Rose Hermer Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen 1 Katja ontmoet Udo Katja is bijna negentien jaar. Ze woont nog bij haar ouders. Katja werkt in een warenhuis.

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

NAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever.

NAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Vos en Waar is Haas het ijs? NAAM Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Wat een raar beest! lacht Uil.

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 )

Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 ) Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 ) Nieuwsbrief Stichting OER Stichting Onderwijs Evaluatie

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Vandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen

Vandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Vandaag is rood. Pinksteren 2014 Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Dat mooie rood was ooit voor mij Een kleur van passie

Nadere informatie

Introductie: Brom en Bram

Introductie: Brom en Bram ! Activiteit 43 Brom, Bram en Brim Ontwikkelingsaspecten De kleuters doen ervaringen op met het onderscheiden van klanken (auditieve discriminatie). Materiaal kopies van de tekeningen van Brom en Bram

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

September de maand van weerbaarheid

September de maand van weerbaarheid September de maand van weerbaarheid Het thema van deze maand is weerbaarheid. Het komt steeds vaker voor in het nieuws, kinderen die gepest worden. Vaak sta je als ouder machteloos. Hieronder volgt een

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

13/6/2012 TRANSCRIPT RIET INTERVIEW. Sanni

13/6/2012 TRANSCRIPT RIET INTERVIEW. Sanni 13/6/2012 INTERVIEW TRANSCRIPT RIET Naam interviewer Naam respondent Pseudoniem respondent Datum interview 30-05-2012 Plaats interview Alkmaar Begintijd interview 12.00 Eindtijd interview 13.20 Leeftijd

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd.

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. Grammaticaoefeningen 3 Wonen en vervoer Werkwoorden in een andere tijd Oefening 1 Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. 1 Begrijp je deze informatie? ja / nee,

Nadere informatie

En rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden.

En rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden. Warm in Verona Romeo loopt een beetje rond. Dat doet hij bijna elke dag. Hij vindt het leuk om door het stadje te lopen. Door de kleine straatjes. Langs de rivier waar de meisjes de was doen. En over de

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

Klanttest 2. Sint- Petrusschool Diemen Groep 7. Nicole Blok Top-ondernemen

Klanttest 2. Sint- Petrusschool Diemen Groep 7. Nicole Blok Top-ondernemen Klanttest 2 Sint- Petrusschool Diemen Groep 7 Nicole Blok Top-ondernemen Inhoudsopgave Voorwoord Verwachtingen van de Klanttest De doelgroep Klanttest Conclusie Foto s van de opdracht Voorwoord Op donderdag

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

A. God, wij bidden U voor alle mensen die onzeker zijn over zichzelf: dat zij het vertrouwen in zichzelf hervinden.

A. God, wij bidden U voor alle mensen die onzeker zijn over zichzelf: dat zij het vertrouwen in zichzelf hervinden. Bidden met jongeren Voorbede Ben je teleurgesteld in het leven? Ben je gekwetst door anderen? Draag je vervelende herinneringen met je mee? A. God, wij bidden U voor alle mensen die hun leven graag anders

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

SPAAR EN DRINK MET MATE(N) voor jouw favoriete band of DJ! Klik hier

SPAAR EN DRINK MET MATE(N) voor jouw favoriete band of DJ! Klik hier SPAAR EN DRINK MET MATE(N) voor jouw favoriete band of DJ! Klik hier HOME HOE WERKT HET? POLL SCORE PRESENTATIE AGENDA 11 oktober 2013 Giel Beelen t Juupke, Veldhoven Metallica de Koffer, Roermond Kings

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B2 nr. 1)

Luisteren: muziek (B2 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

explore the big questions of life Een introductie

explore the big questions of life Een introductie explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl

Nadere informatie

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak Willem Braak Maandag 15 oktober start Opleidingscentrum Granbeeuw met een fundraiser voor een nieuw initiatief: Vrienden van Opleidingscentrum Granbeeuw. Het bedrijfsleven zal benaderd en aangemoedigd

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie