Operatie aan de nekwervels vanwege aanhoudende klachten in de arm als gevolg van wortelbeknelling

Transcriptie

1 Operatie aan de nekwervels vanwege aanhoudende klachten in de arm als gevolg van wortelbeknelling Cervicale discectomie of dorsale cervicale foraminotomie bij neurochirurgie

2 2

3 Uw behandelend arts heeft u geadviseerd om een operatie te ondergaan om zo de klachten en met name de pijn en/of uitval in de arm te laten verminderen. Deze folder geeft u informatie over hetgeen de neurochirurg in het CWZ met u heeft besproken, zodat u alles nog eens rustig kunt nalezen en u zich kunt voorbereiden op de opname. We raden u aan om deze brochure goed te bewaren en bij elk bezoek aan het ziekenhuis mee te nemen. Er staat informatie in waar u ook tijdens uw opname wat aan heeft. Bovendien bevat de brochure adviezen voor als u weer thuis bent. Wat is de oorzaak van uw klachten? De cervicale wervelkolom De totale wervelkolom bestaat uit 7 nekwervels, 12 borstwervels, 5 lendewervels en het heiligbeen. De cervicale wervelkolom bestaat uit de nekwervels. Binnen de nekwervels bevinden zich bewegingssegmenten; deze bestaan uit twee aangrenzende wervels met daar tussen een tussenwervelschijf. De tussenwervelschijf bestaat uit een bindweefselring met daarin een zacht binnen gedeelte. De tussenwervelschijf zorgt voor verbinding van de wervels en functioneert als een soort schokbreker. De klachten worden veroorzaakt door beknelling van de zenuwwortel. De oorzaak van deze wortelbeknelling is bijvoorbeeld een hernia van de tussenwervelschijf in de nek of door een botuitstulping als gevolg van slijtage (foraminale stenose). We spreken van een hernia als er in de bindweefselring van de tussenwervelschijf een scheurtje zit waardoor het zachte binnenste gedeelte naar buiten kan treden, de achterliggende zenuw kan dan irriteren of zelfs afknellen. 3

4 Klachten De klachten bestaan voornamelijk uit pijn in de armen eventueel gepaard gaande met uitvalsverschijnselen, krachtsverlies, tintelingen en gevoelsvermindering in de armen en handen. Soms gaan deze klachten ook gepaard met pijn in nek en schouders. Door beknelling van ruggenmerg kunnen in enkele gevallen ook schokken in benen bestaan, wankel lopen, krachtsverlies van benen en/of plasprobleem. Verminderen van de klachten Er zijn verschillende mogelijkheden om de klachten te verminderen: Wanneer er sprake van pijn is kunnen pijnstillers voorgeschreven worden om deze pijn te verminderen. Met behulp van fysiotherapie. De fysiotherapeut zal door middel van oefeningen de pijn proberen te verlichten en de spierkracht en coördinatie proberen te herstellen. Door middel van een injectie door de anesthesist. Door middel van een operatie. Als voorgaande maatregelen onvoldoende helpen, is een operatie vaak de enige oplossing. Diagnose en onderzoek De arts stelt de diagnose aan de hand van de aard van de klachten, het lichamelijk onderzoek, röntgenfoto s en een MRI-scan van de nekwervels. Wat houdt een nekoperatie in? Er zijn verschillende methodes om een nekhernia of vernauwing rond de wortel te opereren. Uw neurochirurg zal, toegespitst op uw specifieke problematiek, de operatietechniek bepalen. 4

5 De verschillende operatiemethodes De benadering via de achterzijde van de nek (dorsale foraminotomie) De patiënt ligt daarbij op de buik, terwijl het gezicht recht naar beneden wordt gehouden met behulp van een speciale hoofd steun of een hoofdklem. Sommige neurochirurgen geven er de voorkeur aan de operatie uit te voeren met de patiënt in zittende houding, waarbij de operatietafel in de vorm van een fauteuil wordt gebracht, en de nek met behulp van een hoofdklem in de rechte stand wordt gehouden. In alle gevallen wordt, op de plaats waar de doornuitsteeksels van de ruggengraat kunnen worden gevoeld, een snee in de lengte van de nek gemaakt. Dan worden de nekspieren aan de kant van de hernia of vernauwing losgemaakt van de doornuitsteeksels en de bogen van de wervels. Als de wervelbogen zijn vrijgemaakt van het spierweefsel, zal een stukje van de bogen worden weg geknabbeld, samen met een deel van de gewrichtjes van die twee wervels. Daarmee kan het wortelkanaal geheel worden blootgelegd en kan de zenuwwortel worden vrijgemaakt. De benadering via de voorzijde van de halswervelkolom. (cervicale anterieure discectomie) Dit is de meest voorkomende benadering van een nekhernia. De patiënt ligt hierbij op de rug op de operatietafel, met het gezicht recht omhoog. Aan het begin van de operatie wordt een snee gemaakt in de hals, naar de voorkeur van de operateur links of rechts van het midden (zowel links als rechts kan van beide zijden worden benaderd). 5

6 Vervolgens worden de spieren en de andere structuren die in de hals verlopen (zoals de bloedvaten, de luchtpijp, de slokdarm en de stembandzenuwen) uiteen gehouden, om uiteindelijk precies op de voorkant van de halswervelkolom uit te komen. Vervolgens wordt tijdens de operatie een röntgenfoto gemaakt om de precieze plaats van operatie te controleren. Hierna wordt de zieke tussenwervelschijf in zijn geheel verwijderd, inclusief de uitpuiling (hernia) die aanleiding gaf tot beknelling van de zenuwwortel en/of het ruggenmerg. Na het verwijderen van de tussenwervelschijf kan de ontstane ruimte worden opgevuld met een kooitje (in het engels cage ) van koolstof, kunststof of van het metaal titanium. Hiermee wordt bereikt dat de tussenwervelruimte na de hernia operatie niet inzakt. Bij de meeste patiënten zullen na verloop van tijd de boven en ondergelegen wervels met elkaar vergroeien (fuseren). Als het erom gaat om snelle fusie te bewerkstelligen (bijvoorbeeld als er instabiliteit is van de wervels waartussen zich de hernia bevond), kan ook worden gekozen voor het aanbrengen van een metalen plaatje, dat rechtstreeks in de betreffende wervels wordt vastgeschroefd. De nek wordt door het vastzetten niet merkbaar minder beweeglijk! Soms wordt er voor gekozen de ontstane ruimte niet op te vullen. Ook in dat geval zal na verloop van tijd spontane vergroeiing van de beide wervels optreden. Mogelijke complicaties Gelukkig treden na een nekoperatie niet vaak complicaties op. Toch zijn er mogelijke complicaties (algemene complicaties en complicaties die specifiek bij deze operatie horen). 6

7 Algemene complicaties bij een operatie: Bij patiënten die lang bedrust moeten houden rondom een operatie, kan een verstopping van een bloedvat in het been (trombose) ontstaan. Trombose is herkenbaar aan een dikke en pijnlijke kuit. Wanneer dit niet behandeld wordt, kan er een stolsel naar de longvaten of hersenvaten schieten. Dit kan zeer ernstige gevolgen hebben. Meestal hoeven mensen rondom een nekoperatie nauwelijks bedrust te houden en is een behandeling ter voorkoming van trombose niet nodig. Als er een uitgebreidere operatie wordt gedaan, of langere bedrust wordt verwacht krijgt u een injectie ter voorkoming van trombose. Uw arts zal bepalen of dit bij u van toepassing is. Omdat er sneden in de huid worden gemaakt, kan een huidzenuw beschadigd raken. Dit geeft een doof gevoel in een gedeelte van de huid. Meestal verdwijnen deze klachten in de loop van de tijd vanzelf. Soms zijn ze echter blijvend. Er kan een nabloeding optreden. Een infectie is een vervelende complicatie. De kans hierop is erg klein. Meestal is een infectie goed met antibiotica te behandelen, maar het kan ernstige gevolgen hebben voor het wervellichaam zoals instabiliteit. Specifieke complicaties bij de discectomie operatie: Beschadiging van de stembandzenuw (2% van de geopereerde mensen, helft hiervan is blijvend) Slikstoornissen (40% van de geopereerde mensen, bij de mees ten zijn de slikproblemen na 1 à 2 dagen verdwenen, een enkeling heeft hier nog paar weken/maanden last van). Mocht u hierover nog vragen hebben dan kunt u dit altijd met uw arts bespreken. 7

8 Voorbereiding operatie Beslissing tot operatie Tijdens uw bezoek op de polikliniek vertelt de neurochirurg u over uw opname. Voor meer informatie over intake en opname zie alinea: intake en opname op de verpleegafdeling. Het secretariaat neurochirurgie belt u wanneer u zich voor opname op de verpleegafdeling moet melden. Spreekuur anesthesioloog De anesthesioloog schat in welke risico s in uw geval aan de anesthesie verbonden zijn en hoe deze kunnen worden beperkt. Anesthesie (verdoving) Een goede verdoving bij een operatie is belangrijk. Deze verdoving kan bij nekoperatie alleen via algehele narcose, dat wil zeggen dat u slaapt. U zult tijdens de operatie geen pijn voelen. Hierover kunt u meer lezen in de CWZ-folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. Voor de operatie en de anesthesie zijn soms enige voorbereidingen noodzakelijk, dit wordt ook wel preoperatief onderzoek of preoperatieve voorbereiding genoemd. De verpleegkundige informeert u hierover tijdens het intakegesprek. Medicijnen De medicijnen die u tijdens uw verblijf nodig heeft, ontvangt u van de ziekenhuisapotheek. Neem geen medicijnen in zonder hierover overleg te plegen. Een combinatie van geneesmiddelen kan namelijk bij ondeskundig gebruik gevaarlijk zijn. Omdat het van belang is te weten welke medicijnen u tot de opnamedag heeft gebruikt, verzoeken wij u bij de apotheek een overzicht van uw huidige medicatie op te vragen en mee te nemen naar dag van intake of opnamedag. Ook verzoeken wij u deze medicijnen, in originele verpakking, bij opname mee te nemen. 8

9 Bloedverdunners Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt zoals bijvoorbeeld: ascal, kinderaspirine, ASA (acetylsalicylzuur), clopidogrel (plavix), acenocoumarol (sintrom mitis) of fenprocoumon (marcoumar) zal uw behandelend arts besluiten óf en zo ja, wanneer u hier voor de ingreep mee moet stoppen. Stop nooit op eigen initiatief met het gebruik van bloedverdunners. Allergie Wanneer u weet dat u voor bepaalde stoffen of voedingsmiddelen allergisch (overgevoelig) bent, is het belangrijk dit te melden. Hiermee wordt dan rekening gehouden bij uw behandeling en verpleging. De arbodienst Vraagt u zich af of uw aandoening of behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van uw werk? Overleg dan met uw specialist. Zo wordt duidelijk of u (tijdelijk) beperkingen heeft en zo ja, welke. De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar uw werk. Daarom is het belangrijk dat uw bedrijfsarts op de hoogte is van uw aandoening of behandeling. Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u de bedrijfsarts al vóór de ingreep informeert. U kunt een gesprek voeren met uw bedrijfsarts op het arbeidsomstandighedenspreekuur van de arbodienst van het bedrijf of de organisatie waar u werkt. Om uw privacy te beschermen is uw toestemming nodig voor eventueel overleg tussen uw specialist en uw bedrijfsarts. Dieet Als u een bepaald dieet volgt, vragen wij u dit aan de verpleegkundige tijdens de intake (het opnamegesprek) mede te delen. 9

10 Waardevolle bezittingen Het is raadzaam grotere geldbedragen, sieraden en andere kostbaarheden thuis te laten. De ervaring leert dat het gevaar van zoekraken en diefstal in een openbaar gebouw aanwezig is. Het ziekenhuis kan hiervoor niet aansprakelijk worden gesteld. U kunt eventueel bij de receptie een kluisje huren, dat in de kledingkast op uw kamer bevestigd kan worden. Intake en opname op de verpleegafdeling Opname op de dag van de operatie Eerder heeft u een afspraak in het ziekenhuis gehad voor de intake (verpleegkundige en medische) betreffende de geplande operatie. Tijdens deze intake komt de reden van opname, de betreffende klachten en uw algehele gezondheid aan bod. De verpleegkundige bespreekt het beloop van de opname met u. De medische intake wordt door de zaalarts of physician assistant (zij ondersteunt de arts in een aantal medische taken) uitgevoerd. Hij/zij doet gericht lichamelijk (neurologisch) onderzoek en zal u de nodige medische informatie rondom uw operatie geven. Zo nodig vindt er aanvullend onderzoek (bijvoorbeeld röntgenfoto, bloed prikken) plaats. Soms krijgt u van het secretariaat neurochirurgie al een voorlopige operatiedatum. Deze is onder voorbehoud. U wordt een aantal dagen voor de operatie telefonisch op de hoogte gebracht van de datum en tijdstip waarop u zich op verpleegafdeling neurochirurgie C12 moet melden. Omdat de operatie onder algehele anesthesie gebeurt, is het nodig dat u nuchter bent. Hierover bent u eerder geïnformeerd door de intakeverpleegkundige en door het secretariaat neurochirurgie. Meer informatie hierover kunt u lezen in de folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. 10

11 De verpleegkundige van de verpleegafdeling zal u uw kamer en bed toewijzen. Zij zal nog een aantal controles uitvoeren (temperatuur, bloeddruk, pols en saturatie) en u nog de nodige informatie geven. De verpleegkundige vertelt u wanneer de voorbereiding voor operatie wordt getroffen. Opname op de dag vóór de operatie U meldt zich op het door het secretariaat neurochirurgie afgesproken datum en tijdsstip, bij de balie van verpleegafdeling neurochirurgie C12. De verpleegkundige van de afdeling heeft een gesprek met u over de reden van opname, de betreffende klachten en algehele gezondheid. Zij zal u uw kamer toewijzen en een aantal controles uitvoeren. Ook wordt u door de zaalarts of physisian assistant gezien. Er worden vragen rondom uw algehele gezondheid gesteld en er wordt ingegaan op uw specifieke klachten. De zaalarts of physician assistant doet gericht lichamelijk (neurologisch) onderzoek en zal u de nodige medische informatie rondom uw operatie geven. Zo nodig vindt er aanvullend onderzoek (bijvoorbeeld röntgenfoto, bloed prikken) plaats. Uw partner/begeleider kan bij het opnamegesprek aanwezig zijn, als u dat prettig vindt. In de avond wordt u door de verpleegkundige ingelicht over het nuchter zijn voor de operatie, het verloop van de operatiedag en er worden eventuele voorbereidingen getroffen. Voorbereiding operatie Op de dag van de operatie start u met pijnmedicatie, dit heeft als doel een spiegel in uw bloed op te bouwen zodat tijdens de operatie de pijnmedicatie meer effect heeft. Voordat u naar de operatiekamer gaat, krijgt u de voorbereidende medicatie voor de anesthesie (premedicatie). Het is belangrijk dat u deze medicatie inneemt. Ook is het belangrijk dat u voor de ingreep nog even plast, zodat de blaas leeg is. U mag tijdens de operatie geen sieraden dragen. Tijdens de operatie draagt u een operatiejasje dat u op de afdeling alvast aantrekt. 11

12 Bovengenoemde maatregelen zijn er om de hygiëne op de operatiekamer te waarborgen en daardoor infecties te voorkomen. Ongeveer een kwartier voor de ingreep, wordt u naar de voorbereidingsruimte van de operatieafdeling gebracht. Hier wordt u nog wat vragen gesteld en krijgt u een kunststof naaldje in een bloedvat in uw arm, waarop het infuus wordt aangesloten. U gaat in uw bed naar de operatiekamer en schuift op een smalle operatietafel. De anesthesioloog geeft u de verdoving, die met u besproken is. Ook zal er voordat de operatie begint bewakingsapparatuur aangesloten worden, om lichaamsfuncties zoals bloeddruk, pols en ademhaling tijdens de operatie goed te kunnen observeren. De operatie zal ongeveer 1 uur duren. De neurochirurg belt na de operatie de eerste contactpersoon over het verloop van de operatie. Direct na de operatie Na de ingreep komt u eerst op de verkoeverkamer. Hier komt u bij van de narcose en wordt eventuele pijn of misselijkheid onder controle gebracht. Ook worden uw vitale functies zoals temperatuur, bloeddruk, pols, ademhaling en saturatie (zuurstof in bloed) gecontroleerd. Na ongeveer twee uur gaat u naar de neurocare of intensive care. De eerste contactpersoon wordt hiervan op de hoogte gebracht. Op deze afdeling worden extra controles uitgevoerd om complicaties tijdig te signaleren en te behandelen. U blijft hier ongeveer vier uur, waarna u weer terugkomt op de verpleegafdeling. Wanneer verblijf op de neurocare of intensice care niet mogelijk is, verblijft u langer op de verkoeverkamer. Er worden door de verpleegkundige een aantal controles uitgevoerd. Na de operatie kunt u pijn hebben en misselijk zijn. 12

13 Met behulp van speciale pijnbestrijdingsmethode wordt de pijn zoveel mogelijk verlicht, zodat u sneller van de operatie herstelt. Meer hierover leest u in het hoofdstuk Pijnbestrijding in de folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. Ook terug op de verpleegafdeling zal de verpleegkundige u vragen om aan uw pijnbeleving een score te geven. Hierop krijgt u de nodige pijnstilling. Ook tegen eventuele misselijkheid krijgt u medicijnen. De arts besluit of er na de operatie maatregelen nodig zijn ter voorkoming van trombose. Infuus en drain Na de operatie heeft u een infuus in uw arm. Het infuus zorgt ervoor dat u voldoende vocht krijgt. Als u op de operatiedag s avonds weer zelf kunt eten en drinken en alle controles goed zijn zal de verpleegkundige het infuus verwijderen. Anders zal deze bij geen bijzonderheden de volgende dag worden verwijderd. De wond De wond en het gebied rondom de wond kunnen in het begin nog gevoelig zijn, doof en/of warm aanvoelen. Meestal plaatst de neurochirurg een drain in het wondgebied. Aan het uiteinde van de drain hangt een opvangpotje. Hierin wordt het overtollig wondvocht en bloed in opgevangen. Deze wonddrain wordt daags na de operatie door de verpleegkundige verwijderd. De eerste dag wordt de wond nog zo nodig afgedekt met een wondpleister. Als de wond niet meer lekt, wordt de wond droog gehouden. Is de operatiebenadering via de voorzijde van de hals geweest, dan is de wond meestal onderhuids gehecht met oplosbare hechtingen. De hechtingen hoeven dan niet verwijderd te worden en lossen na zes tot acht weken vanzelf op. Is de operatiebenadering via de achterzijde van de nek geweest, dan is de wond meestal gehecht met draadhechtingen. Deze dienen na acht dagen verwijderd te worden bij de huisarts. 13

14 Bewegen Direct na de operatie mag u op de rug of zij liggen, bij voorkeur niet op de buik. Wanneer u het prettig vindt, mag u een extra kussen ter ondersteuning van de nek gebruiken. De nek is na de operatie oefenstabiel. Na de operatie mag u (als u zich goed genoeg voelt) uit bed. Vraag de eerste keer, voor de zekerheid, de hulp van de verpleegkundige hierbij. Eten en drinken Bij terugkomst van de operatiekamer mag u vrij snel beginnen met het drinken van water. Wanneer u terug bent op de verpleegafdeling neurochirurgie mag u ook starten met eten. Dit is ook afhankelijk of u wel dan niet misselijk bent van de narcose. De eerste dag na de operatie s Ochtends wordt het ontbijt door de roomservice verzorgd. De verpleegkundige verzorgt de medicatie. U kunt zich, indien u zich goed voelt, zelfstandig verzorgen aan de wastafel of mogelijk douchen. De verpleegkundige biedt u de hulp die u nodig heeft en zal de wonddrain verwijderen en wond controleren. Wanneer nog sprake is van een infuus, wordt deze ook verwijderd. De zaalarts komt bij u langs om te bepraten hoe het met u gaat. Hij/zij zal enkele neurologische controles uitvoeren. Zo nodig wordt (pijn)medicatie aangepast. Röntgenfoto Als de operatiebenadering via de voorzijde van de hals is geweest, wordt er een controlefoto van uw nek gemaakt. Naar huis Afhankelijk van uw algehele gezondheid en de uitslag van de controlefoto, gaat u op de eerste dag aan het einde van de ochtend naar huis. 14

15 Heeft u wat langer herstel nodig, zal u mogelijk de tweede dag na de operatie naar huis gaan. De verpleegkundige heeft, alvorens het ontslag, met u een ontslaggesprek. Besproken wordt of de opname naar tevredenheid is verlopen. Uw mening is belangrijk om de kwaliteit van zorg te behouden of te verbeteren. Ook wordt gevraagd naar het effect van de operatie tot dusver en krijgt u informatie voor het herstel thuis Wat krijgt u mee naar huis? De secretaresse van de afdeling heeft voor u een afspraak gemaakt voor een poliklinische controle na zes tot acht weken bij de operateur. Daarnaast krijgt u een brief voor de huisarts mee en een overzicht van de medicatie bij opname en eventueel een overzicht met nieuwe medicatie (op te halen bij uw thuisapotheek). Telefonische nazorg Na ongeveer 5 dagen na het ontslag uit het ziekenhuis, neemt een verpleegkundige van de afdeling neurochirurgie telefonisch contact met u op. De datum en het tijdstip vindt u op de kaart met de poliklinische afspraak. Tijdens dit telefonische contact vraagt de verpleegkundige u hoe het herstel verloopt. Tijdens dit gesprek kunt u vragen stellen over uw herstel. Weer thuis Resultaat van de operatie De eerste tijd na de operatie zal uw nek en het gebied rondom de wond dik en warm aanvoelen. Dit wordt geleidelijk minder. Ook heeft u mogelijk enkele bloeduitstortingen (blauwe plekken) bij de wond maar deze verdwijnen vanzelf. Als er beenklachten zijn, is het de vraag of deze geheel verdwijnen. Meestal is in dergelijke situatie de operatie bedoeld om de klachten niet te laten verergeren. 15

16 Wanneer een arts waarschuwen? Het is belangrijk dat u in de volgende gevallen contact opneemt met het uw huisarts: Als de operatiewond gaat lekken; Als de wond steeds dikker wordt; Als de wond steeds meer pijn gaat doen ook al bent u minder gaan oefenen en bewegen; Als er toenemend krachtsverlies aan één of beide armen/benen ontstaat; Als u koorts gaat ontwikkelen hoger dan 38,5º Celsius; Tot aan de telefonische nazorg belt u bij complicaties na ontslag, de verpleegafdeling neurochirurgie: telefoon (024) Daarna is uw huisarts het eerste aanspreekpunt bij complicaties. Vermeld aan de huisarts altijd dat u geopereerd bent en hoe lang dit geleden is. Adviezen voor thuis Afhankelijk van de operatie en individuele factoren, ondervindt u na de operatie nog enige tijd hinder van het operatiegebied. Er volgen nog enkele adviezen: Na het douchen de wondjes droogdeppen. U mag de eerste week niet baden en zwemmen. Droog houden van de wond bevordert een goede wondgenezing, dus kunt u beter geen afsluitende pleister op de wond gebruiken. Gebruikt u morfinepreparaten dan mag u deze met hulp van uw huisarts langzaam afbouwen. Andere pijnstillers kunt u bij vermindering van pijn zelf afbouwen Als u nog pijnklachten heeft is paracetamol vaak een goede pijnstiller. U mag vier maal daags twee tabletten van 500 mg gebruiken. Daarna gaat u dit langzaam weer afbouwen. Dit doet u als volgt. - De eerste twee dagen neemt u vier maal daags - om de zes uur - twee tabletten paracetamol van 500 mg. 16

17 - Dan neemt u twee dagen vier maal daags - om de zes uur - één tablet paracetamol van 500 mg. - Daarna stopt u met de pijnstilling en gebruikt u alleen zonodig bij pijn twee tabletten paracetamol van 500 mg. (maximaal 4 maal daags). Als u onvoldoende baat hebt bij deze pijnstilling, neemt u dan contact op met de huisarts. Waar moet u op letten na een nekoperatie en bij de hervatting van diverse activiteiten? Gouden regel is dat u geleidelijk aan weer van alles mag gaan doen en uitproberen, zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft. De eerste week kan de spierpijn in nek en schouderbladen hevig zijn. Rustig lopen/wandelen zal de spierpijn doen verminderen. Warmte (bijvoorbeeld douche of een warmtezak) kan ook verlichting geven bij pijnlijke spieren. Het hervatten van het dagelijks leven en werkzaamheden U gaat steeds beter bewegen. Ook de kracht en coördinatie van de spieren nemen toe. Als u na twee à drie weken de nek weer voldoende en pijnvrij kunt draaien, mag u beginnen met fietsen en autorijden. Afhankelijk van uw herstel en de inhoud van uw werk, kunt u dit (langzaam) hervatten. U kunt zich hierin laten begeleiden door uw bedrijfsarts. Vragen? Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Stel ze dan aan de arts of verpleegkundige voor het ontslag uit het ziekenhuis. Ook tijdens de telefonische nazorg, twee weken na de operatie, en tijdens de poliklinische controle is er een moment voor uw vragen en problemen. 17

18 Ruimte voor uw vragen 18

19 19

20 Adres en telefoonnummers Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos SZ Nijmegen Voor het maken, annuleren of verzetten van afspraken op de polikliniek: Polikliniek neurochirurgie (B74) Iedere werkdag van uur bereikbaar Telefoon (024) Bij verhindering op de geplande operatiedatum laat dit dan zo snel mogelijk weten aan het: Secretariaat neurochirurgie Iedere werkdag van uur bereikbaar Telefoon (024) Verpleegafdeling neurochirurgie (C12) Telefoon (024) Website: 20 G451-C / 04-16