Regionale Visie. Ondernemers, Onderwijs en Overheid

Transcriptie

1 Ondernemers, Onderwijs en Overheid Regionale Visie Ten behoeve van de subsidieaanvraag Regionaal Investeringsfonds MBO door de partners van het CIV Smart Technology onder penvoerderschap van ID College. Versie januari 2015

2 COLOFON Dit document is opgesteld door de partners van het CIV Smart Technology onder penvoerderschap van ID College Contactgegevens penvoerder ID College: H. de Jong Directeur domein Techniek & ICT 2

3 Inhoudsopgave 1 Managementsamenvatting 4 2 Inleiding De achtergrond De aanleiding De uitdaging De ambitie 9 3 Quickscan relevante rapportages 10 4 Afbakening regio en demografische trends Keuze en motivering voor de regio Demografie voor de instroom van jongeren 14 5 Ontwikkelingen arbeidsmarkt: vraag en aanbod Ontwikkelingen van de arbeidsmarkt op korte termijn Ontwikkelingen van de arbeidsmarkt op lange termijn Aansluiting arbeidsmarkt op onderwijs: cluster techniek Aansluiting arbeidsmarkt op onderwijs: cluster ICT Aansluiting arbeidsmarkt op onderwijs: cluster Life & Health Science Bedrijfsvestigingen naar economische sector 18 6 Ontwikkelingen arbeidsmarkt: kwaliteit personeel Nationale ontwikkelingen arbeidsmarkt Beeld lokale bedrijfsleven over arbeidsmarktontwikkelingen Beeld lokale overheden over arbeidsmarktontwikkelingen 22 7 Ontwikkelingen binnen het mbo-onderwijs Marktpotentieel voor mbo-instroom Studentenaantallen en prognoses mbo-niveau Ontwikkelingen op ROC s Overige regionale PPS en 26 8 Gezamenlijk visie partners op arbeidsmarkt en onderwijs Partners van het CIV Smart Technology Het bestaansrecht van het CIV Smart Technology Partneroverleg leidt tot heldere inzichten Visie partners op onderwijs Visie ID College & Da Vinci op onderwijs 32 9 Conclusies 34 Bijlage 1: Regio ID College 50 gemeente 36 3

4 1 Managementsamenvatting Het Regionaal Visiedocument CIV Smart Technology (CIV-ST) schetst een gezamenlijk beeld van de uitdagingen waar bedrijfsleven, lokale overheden en het onderwijs voor staan in de regio. Deze visie is gebaseerd op een twintigtal rapporten en tal van interviews, werksessies en werkconferenties 1 en vormt de opmaat voor het Plan van Aanpak van het CIV Smart Technology. De snelle ontwikkeling van Smart Technology maakt het samen opleiden van studenten en bestaand personeel een grote uitdaging voor bedrijfsleven, overheden en onderwijs. Een uitdaging die we alleen gezamenlijk succesvol kunnen aangaan. Regiokeuze Ondernemingen, Overheden en Onderwijs moeten een antwoord vinden op de kansen en uitdagingen die de ontwikkeling van Smart Technology met zich meebrengt. Het CIV Smart Technology brengt de drie O's samen in de cirkel van Alphen aan den Rijn, Woerden, Gouda en Zoetermeer onze primaire regio. Daarbuiten is nog een tweede cirkel van Den Haag, Amsterdam, Utrecht en Rotterdam. Dit betreft het verspreidingsgebied/ wervingsgebied van ID College. Tevens is dit het gebied waarin ook veel van onze regionale partners uit de binnenste cirkel zaken doen. We noemend dit onze secundaire regio'. Nationale ontwikkelingen Rapporten van onder andere Techniek Pact, Smart Industry en UWV geven een eenduidig beeld van de uitdagingen waar Nederland en de regio van het CIV Smart Technology voor staan. Rode draad is dat het tekort aan goed opgeleid technisch personeel de komende jaren oploopt. Daar zijn verschillende oorzaken voor. Een grote groep oudere werknemers verlaat de arbeidsmarkt en te weinig jongeren kiezen voor een technische opleiding. Te weinig jongeren komen na een technische opleiding daadwerkelijk in een technische baan terecht. Er staan nog altijd werknemers met een technische achtergrond langs de kant of zij dreigen langs de kant te komen staan terwijl de vraag naar technici in bepaalde sectoren het aanbod overtreft. Het rapport Smart Industry beschrijft de transitie van de industrie naar een digitale wereld waarin ICT diep doordringt in alle facetten van het productieproces. Deze ontwikkeling vraagt veel van de kennis en vaardigheden van medewerkers. Het rapport noemt onder andere het belang van een leven lang leren multidisciplinariteit, nadruk op processen in plaats van enkel vakmanschap en de integratie van ICT door technische ICT ers. Deze uitdagingen sluiten naadloos aan op de doelen van het CIV Smart Technology. Uit een recente analyse van UWV komt een zelfde beeld naar voren. Met name in specifieke technische functies en ICT-functies is er weinig aanbod van personeel. UWV constateert dat door verdergaande innovatie en automatisering het door werkgevers gevraagde opleidingsniveau geleidelijk aan verschuift van de lagere naar de hogere mbo-niveaus. Met name de opleidingen in het cluster Techniek en Procesindustrie vormen een 1 Voor een sfeerimpressie en uitwerking van werkconferenties en werksessies zie Plan van Aanpak 4

5 aandachtspunt. In deze sectoren zijn relatief goede kansen op werk, maar het aantal studenten neemt af. UWV stelt dan ook terecht: Techniek biedt de beste kansen. Regionale ontwikkelingen Bedrijfsleven In de regio van het CIV zien we vergelijkbare ontwikkelingen. Sommige trends zijn zelfs nog iets sterker doordat er in de regio relatief veel industriële bedrijven aanwezig zijn. Regionale werkgevers geven duidelijk aan dat het gewenste opleidingsniveau van afgestudeerde mbo-4-studenten te wensen over laat en onvoldoende is om aan de toekomstige technologische ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden. Er zijn en blijven te weinig mbo ers met technische niveau-4-opleidingen. Bovendien beschikken afgestudeerde studenten over te weinig kennis en vaardigheden rondom Smart Technology. Het opleidingsniveau van zittend personeel en toekomstig personeel moet toenemen. Bedrijven geven verder aan dat de behoefte aan mbo ers op niveau 2 en 3 afneemt. Er is een groeiende behoefte aan afgestudeerde mbo ers op niveau 4 vanwege de toenemende complexiteit binnen de technologie. Er is behoefte aan brede vaardigheden en competenties. Hoewel sommige arbeidsmonitors een overschot laten zien aan werkzoekenden, spreken werkgevers in de regio duidelijk uit dat er een tekort is aan goed personeel. Er is dan ook sprake van een kwalitatieve frictie. De opkomst van Smart Technology zal deze frictie verder versterken, omdat nieuwe en bestaande medewerkers onvoldoende worden opgeleid in de kennis en vaardigheden van Smart Technology. Lokale overheden Lokale overheden willen binnen de regio graag aansluiten op het topsectorenbeleid. Op die manier kunnen ze verdere economische groei stimuleren en zich als regio meer profileren naar de eigen burgers en bedrijven, maar ook naar de rest van Nederland. Thema s als duurzaamheid en omgaan met de vervangingsvraag door vergrijzing spelen hierbij een prominente rol. Lokale overheden zoeken hierin steeds nadrukkelijker de samenwerking met het bedrijfsleven en het onderwijs. Lokaal onderwijs: ID College & Da Vinci College ID College & Da Vinci College zijn MBO partners in het CIV Smart Technology. Beide onderkennen de uitdagingen van het bedrijfsleven en zien het als hun plicht om bij te dragen aan een oplossing. Zowel ID College als het Da Vinci College zoeken dan ook steeds meer de verbinding met het bedrijfsleven en proberen te komen tot structurele samenwerking. ID College wil het opleidingsaanbod actualiseren en inhoudelijk verbeteren en heeft hiervoor inmiddels een businesscase ontwikkeld voor het domein Techniek & ICT. In deze businesscase zijn de opleidingen binnen het domein Techniek & ICT opnieuw ingedeeld naar de drie topsectoren Energy & Environment, High Tech Systems & Materials, Life Science & Health en geïntegreerd met ICT ook wel de ontbrekende topsector genoemd. Ook heeft ID College een nieuw onderwijsconcept ontwikkeld: Flex-ID. Zowel de businesscase als Flex-ID sluiten daarmee uitstekend aan bij het CIV Smart Technology. Het CIV Smart Technology kan daarom ook als versneller van deze transitie van grote waarde zijn. Het Da Vinci College zet in op competentiegericht en praktijkgericht leren, zodat de afgestudeerden qua opleiding en vaardigheden een goede aansluiting hebben op de arbeidsmarkt. Daarnaast richt de samenwerking zich op de kwaliteit van de onderwijsketen, op het gezamenlijk uitwerken, neerzetten en financieren van infrastructuur en op het uitwisselen van menskracht. 5

6 Het Da Vinci College is tevens van mening dat de vraag naar niveau 4 opgeleiden het komende decennium hoger zal zijn dan het aanbod. Da Vinci College wil er alles aan doen om de mismatch te verkleinen. De visie op onderwijs, de keuze om intensief samen te werken met het bedrijfsleven en de onderkenning van het belang van niveau 4 opleidingen maakt dat het CIV Smart Technology goed aansluit bij het Da Vinci College. Het Da Vinci College investeert dan ook fors mee in het CIV als MBO-instelling. Lokale samenwerkingsverbanden Hoewel het CIV Smart Technology een nieuw initiatief is in de regio zoekt het bewust aansluiting bij reeds bestaande initiatieven. Voorbeelden daarvan zijn Platform Gouda Onderneemt, Woerdens Techniek Talent, Zoetermeer maakt het en Alphen's Ondernemersoverleg. Conclusies De verschillende analyses laten zien dat er meer dan voldoende aanleiding, argumentatie en draagkracht is om slim samen te werken aan Smart Technology binnen een Centrum voor Innovatief Vakmanschap, zodat bedrijven, onderwijs en studenten de kans hebben om samen te werken aan innovatieve processen, producten en diensten met (grote) impact op leven en werk. Samen maken we de regio sterk! 6

7 2 Inleiding 2.1 De achtergrond Slimme technologische oplossingen volgen elkaar in rap tempo op. De grens tussen ICT en techniek vervaagt en verandert onze wereld drastisch. Smart Technology is het slim combineren en integreren van verschillende bestaande en nieuwe technologieën met ICT. Dit leidt tot innovatieve processen, producten en diensten met (grote) impact op leven en werk. De ontwikkeling van Smart Technology versnelt en is niet meer te stuiten. Samenwerking door de drie O's is vereist om ervoor te zorgen dat er nu en in de toekomst een goede aansluiting is tussen onderwijs en de arbeidsmarkt. Deze ontwikkelingen in de markt vragen dan ook om een betere aansluiting van technische opleidingen met het bedrijfsleven én een nieuw type medewerker. Een middenkader-technieker die in staat is bestaande en nieuwe technologieën met ICT te verbinden waardoor innovatieve processen, producten of diensten ontstaan. Een spin in het web. Of te wel: een medewerker met verstand van Smart Technology. De primaire taak van het onderwijs is om scholing en kennis te bieden die up-to-date is en daartoe regelmatig moet worden vernieuwd. In de huidige maatschappelijke constellatie is het voor MBO-instellingen van belang dat ze zich duurzaam verbinden met het bedrijfsleven en lokale overheden om kennis te delen (kennisallianties) en nieuwe kennis te ontwikkelen (kennisinnovatie). Door krachten te bundelen en duurzaam samen te werken, kunnen we én zullen we het verschil gaan maken. Wij voelen ons hierin gesterkt door de uitspraak minister van OCW, Jet Bussemaker: Het zorgen voor voldoende goede, technische opgeleide jongeren is een gedeelde verantwoordelijkheid die vraagt om gezamenlijke investeringen van Onderwijs, Ondernemers en Overheid. Het CIV Smart Technology wil door middel van een publiek-private samenwerking (PPS) dit hogere doel verwezenlijken. Intensieve samenwerking tussen Ondernemingen, Onderwijs en Overheden ook wel de 'triple helix' genoemd is dé manier om de economie in de regio duurzaam te versterken. Opleiden is niet langer een zaak van onderwijsinstellingen alleen. 2.2 De aanleiding De huidige bezinning op de aansluiting van onderwijs op arbeidsmarkt komt concreet voort uit de businesscase van juni 2014 van het Domein Techniek & ICT van ID College: Duurzaam, Energie(k) & Smart Integration. In het voorwoord van deze businesscase schrijft de domeindirectie: Het techniekonderwijs in Nederland staat voor een uitdaging. Dat geldt specifiek ook voor de Techniek & ICT opleidingen. Het College van Bestuur van ID College heeft de domeindirectie 7

8 en... gevraagd een businesscase te schrijven over de toekomstige technische opleidingen binnen de maatschappelijk context van de techniekomgeving. Maatschappelijk is de focus op techniek en techniekopleidingen veranderd. Erkend wordt dat techniek een cruciale rol in onze economie speelt." "Het besef dat techniek belangrijk is, toekomst heeft en een sector is die te kampen heeft met personeelstekorten, onder andere veroorzaakt door de studiekeuzepatronen van studenten en de vergrijzing, noopt ons tot bezinning en herziening van het techniek- en ICT-onderwijs. Met dit plan Duurzaam, Energie(k) & Smart Integration beschrijven we wat we willen bereiken t.b.v. de regionale economie, met ons onderwijs op het gebied van Techniek en ICT." ID College is zich dus zeer bewust van de kwaliteitsimpuls die het technisch onderwijs nodig heeft, zowel op uitvoerend, organiserend als voorwaardelijk niveau. Deze impuls wil ID College mede bereiken door de verbinding met stakeholders te versterken en door te investeren in mensen en middelen. Aanvraag Regionaal investeringsfonds mbo Om het CIV te realiseren, willen wij gebruikmaken van de mogelijkheid die het Regionaal investeringsfonds mbo biedt om subsidie aan te vragen. Het CIV Smart Technology vraagt een bijdrage van om oprichting, uitvoering en verduurzaming van het CIV Smart Technology te ondersteunen in de eerste vier jaar van haar bestaan. Mede dankzij inbreng van de partners en het Regionaal investeringsfonds mbo zal het CIV Smart Technology de volgende algemene doelstellingen gezamenlijk bewerkstelligen: Het integreren van Smart Technology in middelbaar beroepsonderwijs (op niveau 4) Het verhogen van de instroom en de doorstroom van jongeren in technische opleidingen (met Smart Technology-elementen) Het realiseren van om-, her- en bijscholing van bestaand personeel (leven lang leren) rondom Smart Technology Een excellente samenwerking en kennisuitwisseling faciliteren tussen ondernemingen, overheden en onderwijs in een netwerkorganisatie Het stimuleren en promoten van innovatief vakmanschap en een passie voor (slimme) techniek 2.3 De uitdaging Tijdens de werkconferentie van alle regionale partners van ID College op 25 november 2014 werd kristalhelder welke uitdagingen er momenteel liggen: Ondernemingen geven aan te weinig technici te hebben op mbo-niveau-4. Zowel bij bestaand als toekomstig personeel constateert men onvoldoende kennis en vaardigheden rondom Smart Technology. Onderwijsinstellingen willen een sterkere verbinding met het bedrijfsleven. Door de opleidingen te actualiseren, realiseren ze een betere aansluiting op technologische ontwikkelingen en vragen vanuit de markt. Onderwijsinstellingen willen dat studenten meer passie hebben voor hun opleiding. Overheden formuleren nieuwe uitdagingen met betrekking tot economische groei, verduurzaming, vergrijzing en ontgroening. 8

9 Economen en bestuurders van de Economische Programmaraad Zuid-Holland 2 geven aan dat innovatie een voorwaarde is voor economische groei in de regio. Ook FME stelt dat er zonder Smart Industry 3 geen extra groei en geen extra banen zullen worden gecreëerd. Het kabinet zet gericht in op de topsectoren als motor om nationale en regionale economische ontwikkeling te stimuleren. Door binnen het CIV Smart Technology individuele uitdagingen van partijen te verbinden en gezamenlijk en duurzaam aan de slag te gaan, kunnen we kansen benutten. 2.4 De ambitie ID College neemt het voortouw in het samenbrengen van de regionale partijen (Ondernemers, Onderwijs en Overheid) om samen het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Smart Technology op te zetten. Het CIV Smart Technology beoogt een duurzame samenwerking waarin de uitdagingen van de partners gezamenlijk en effectief worden aangegaan. Bovendien is de verwachting dat het CIV een aanzuigende werking zal hebben op potentiële partners. Het zal een belangrijke schakel gaan vormen in het stimuleren van de regionale ontwikkeling. Het CIV Smart Technology speelt voortdurend in op concrete vragen uit de markt en weet zo meer inhoud en impact te realiseren voor het mbo. De opbrengst: een grotere instroom van goed gekwalificeerd personeel. Er is een groeiende behoefte aan niveau-4-studenten die worden opgeleid tot medewerkers met 21st century skills: creatieve, flexibele, out of the box-denkende mensen die technologische vakkennis combineren met Smart Technology. Daarnaast draagt het CIV bij aan het vergroten van de kennis en vaardigheden (en daarmee de mobiliteit en flexibiliteit) van zittend personeel. Deze ambitie sluit bewust aan bij de kabinetsbrief van 31 oktober 2014 waarin wordt gesteld: Leven lang leren is voor het kabinet de komende jaren een speerpunt. Meer dan ooit is er behoefte aan voortdurende bij-, om- en opscholing. Deze behoefte zal alleen maar verder toenemen in de toekomst. In deze brief gaat het kabinet in op de aanvullende maatregelen die worden genomen om de Nederlandse maatschappij verder te versterken en individuen in staat te stellen hun hele werkzame leven actief en productief te blijven. Het onderwijs leidt immers niet op voor een baan, maar voor een carrière. En hoe belangrijk een goede basis vanuit het onderwijs ook is, het leren en ontwikkelen stopt niet na de afronding van een initiële opleiding. In de regio van het CIV Smart Technology zijn de topsectoren High Tech Systems & Materials, Life Science & Health, Energy & Environment in combinatie met de sector ICT direct en indirect vertegenwoordigd. De technische opleidingen die ID College biedt, zijn geënt op deze sectoren. Het CIV Smart Technology richt zich met name op de crossovers tussen de topsectoren, daar waar de drie topsectoren en ICT elkaar raken en overlappen. Dit is in lijn met de aard van veel bedrijven in de regio, die juist actief zijn op de snijvlakken van de topsectoren. Figuur 1: Crossovers topsectoren en ICT In de regio van het CIV Smart Technology is een aantal andere topsectoren vertegenwoordigd, zoals Agro/Food, Maritiem en Chemie. ID College voert de daaraan gelieerde mbo-opleidingen niet. 2 Economische Programmaraad Zuid-Holland (22 topbestuurders uit dit gebied) 3 FME, Actieagenda Smart Industry, november 2014 (nummer 20 op ingesloten lijst) 9

10 3 Quickscan relevante rapportages Voor de totstandkoming van het Regionaal Visiedocument CIV Smart Technology is geput uit een groot aantal relevante bronnen. In tabel 1 vindt u een overzicht van de rapporten die we hebben gebruikt. Per rapport hebben we de belangrijkste conclusies gedestilleerd en geven we aan hoe deze aansluiten op het CIV Smart Technology. De meest relevante rapporten hebben drie sterren en staan bovenaan in het overzicht. In kolom 3 Aansluiting op CIV-ST verwijzen we naar het CIV-huis dat we introduceren in hoofdstuk 8 van dit document en verder wordt uitgewerkt het Plan van Aanpak. Tabel 1: Relevante rapportages Prio Naam Hoofdpunt Aansluiting op CIV-ST (CIV-huis met 3 pijlers) *** 1. Actieprogramma Economie Gouda Toename Health en Home comfort Bestaand 3O-overleg; > Werkgeversservicepunt opgericht Technisch personeel is schaars. Toekomstig personeel tekort Pijler 1: Kwaliteit opleiding (Aansluiting Life Science & Health) Pijler 3: Leven lang Leren *** 2. Arbeidsmarkt regio Rijn Gouwe 2014 Kwantitatief zijn er nu nog voldoende arbeidskrachten, maar in de periode is een grote krimp aan instroom van jongeren in het onderwijs te verwachten. Kwalitatieve frictie door toenemende vraag goed opgeleid personeel in topsectoren Pijler 1: Kwaliteitstoename van de opleidingen Pijler 2: verhogen instroom in technische opleidingen Pijler 3: Om-, her- en bijscholen *** 3. Nationaal Techniek Pact 2020 Meer mbo-technici nodig Pijler 1: Kwaliteitstoename opleidingen Pijler 2: Instroom bevorderen. Dak: stimuleren van het vakmanschap *** 4. Smart Industry FME April 2014 De 4e industriële revolutie: Fit for the future. Smart Industry is van groot belang voor de Nederlandse economie Internet of Things Big Data Pijler 1: Smart Technologische opleidingen zeer gewenst Pijler 3: Om-, her- en bijscholen Fundament: samenwerking tussen 3 O s 10

11 *** 5. Businesscase Techniek & ICT ID College Oude en nieuwe opleidingen gegroepeerd volgens de topsectoren Energy, HTSM, Life Science & Health en ICT Integratie van ICT en Techniek. Toename niveau-4-opleidingen en studenten Samenwerking verbeteren met bedrijven Pijler 1: Kwaliteit. Naast duurzaamheid en energie staat de integratie van Smart Technology/ICT centraal *** 6. Notitie kansrijke beroepen. UWV mei Gebaseerd op 16 onderliggende rapportages *** 7. Website van SBB waarop per opleiding de arbeidskansen per regio zichtbaar zijn. Opleidingen in de Techniek en ICT zijn zeer kansrijk. Krapte neemt toe en daarmee stijgen de kansen Alle niveau-4-opleidingen > Techniek en ICT scoren hoog op een 5 punt schaal De kans op arbeid is groot en dus kansrijke opleidingen Pijler 1: Kwaliteit; door invoeging van thema Smart Technologie wordt de kans op werk positief beïnvloed Pijler 1: Kwaliteit; door invoeging van thema Smart Technologie wordt de kans op werk positief beïnvloed ** 8. Zoetermeer maakt het sep 2014 Het behalen van een diploma met een grote kans op een baan Pijler 2: Doorlopende leer- lijnen met vmbo en hbo Fundament: Samenwerking ** 9. Regiovisie en techniekagenda Haaglanden okt 2014 ** 10. Sectoren in beeld. Hoofdlijnen UWV dec 2014 Hoge urgentie om met 3 O s een goed functionerende regionale arbeidsmarkt te maken Verwachte groei in clusters ICT en Energie; verwachte vraag naar werknemers op mbo-niveau 3 en 4 Fundament: Samenwerking 3 O s Pijler 3: Om-, her- en bijscholen Pijler 1: Kwaliteitstoename Opleidingen Pijler 2: Instroom bevorderen ** 11. Basiscijfers Jeugd Holland Rijnland okt 2014 Gunstig perspectief voor gediplomeerde technici (opleidingsrichtingen Elektrotechniek en Operationele techniek) Pijler 1:Kwaliteitstoename Opleidingen. Pijler 2: Instroom bevorderen ** 12. Basiscijfers Jeugd Midden Holland - okt 2014 Gunstig perspectief voor gediplomeerde technici (opleidingsrichtingen Elektrotechniek en Operationele techniek) Pijler 1: Kwaliteitstoename Opleidingen Pijler 2: Instroom bevorderen ** 13. Balans van de topsectoren, cie Rosenthal, 2014 Visie topsectoren nog niet overal geland. Bestuurlijke drukte Gebrek aan verbinding tussen Fundament: > Zorg voor gedeelde visie > Verbeteren van Governance > Verbind alle spelers 11

12 belangrijke partijen > Gun elkaar de tijd > Beleidsconsistentie=10jaar ** 14. Basiscijfers Jeugd Nederlandland okt 2014 ** 15. Zuidvleugel, de Topregio van Nederland 2020 * 16. Buck Rapport i.o.v. prov. Zuid-Holland 14 okt 2014, 21 januari 2015 Jeugdwerkeloosheid daalt dit jaar met 10%. Uit ROA perspectief 2018: Goed voor Technici Herdefinitie Economische activiteit Innovatie en flexibilisering almaar belangrijker Slimme toepassingen nieuwe technologie Bundelen van krachten 282 bedrijven groter dan 50 fte 114 bedrijven actief in meerdere topsectoren Pijler 1: Kwaliteitstoename Opleidingen Pijler 2: Instroom bevorderen Pijler 3: Leven lang Leren Pijler 1: Smart Technologische opleidingen zeer gewenst Pijler 3: Leven lang Leren; om-, her- en bijscholen Pijler 1: Kwaliteit, Topsector benadering middels crossover * 17. Buck Rapport i.o.v. prov Zuid-Holland. Bedrijven naar topsector en crossovers 21 januari bedrijven groter dan 50 fte 114 bedrijven actief op meerdere Topsectoren Pijler 1: Kwaliteit, Topsector benadering middels crossover * 18. Buck Rapport i.o.v. prov. Zuid-Holland 24 okt 2014 Veenweidegebied! -> Zuid Holland 21 januari 2015 * 19. Buck Rapport i.o.v. prov. Zuid-Holland 14 okt Kansrijke crossover projectpartners Openbaar per 21 januari 2015 Metal/Electro groot met meer dan 5000 fte Bv kaas/zuivelproducenten Samen 20 miljard omzet Samen meer dan 1000 fte Pijler 2: Kwantiteit Pijler 1: kwaliteit, Cross-over: HTSM/Energy * 20. ROA Rijn Gouwe - 13 feb 2014 Korte termijn (2jr): geen vervangingsvraag Lange termijn (na 2jr): toenemende vervangingsvraag * 21. RIF Investeringsfonds MBO Inzicht in samenwerkingsverbanden Pijler 2: Instroom bevorderen Pijler 3: Om-, her- en bijscholen Fundament: Onderscheidend en verkennend * 22. Keuzegids MBO dec 2014 Toenemende vraag naar mbotechnici Toenemende vraag naar mbozorg Pijler 2: Instroom bevorderen 12

13 4 Afbakening regio en demografische trends 4.1 Keuze en motivering voor de regio In dit hoofdstuk benoemen we de regio waarin het CIV Smart Technology opereert, schetsen we demografische trends en laten we zien hoe Smart Technology aansluit bij de regiobehoefte. Het CIV Smart Technology brengt de drie O's samen in de binnenste cirkel van Alphen aan den Rijn, Woerden, Gouda en Zoetermeer (figuur 2). Binnen deze regio vallen diverse subregio's, die elkaar overlappen: Groene Hart, RPA Rijn Gouwe, Midden Holland en Zuidvleugel. We duiden deze regio aan als onze primaire regio. De arbeidsmarktanalyses verderop in dit document (hoofdstukken 5 & 6) zijn gebaseerd op deze primaire regio. Daarbuiten is nog een tweede cirkel die zich uitstrekt van Den Haag, Amsterdam, Utrecht en Rotterdam. Dit betreft het verspreidings- en wervingsgebied van ID College 4. Tevens is dit het gebied waarin veel van onze regionale partners uit de binnenste cirkel zaken doen. We duiden dit aan als onze secundaire regio. De analyses met betrekking tot het onderwijs (hoofdstuk 8) hebben we uitgevoerd op basis van deze regio. Figuur 2: Overzicht primaire en secundaire regio Terwijl het benoemen van de primaire en secundaire regio belangrijk is om de samenwerking vorm te geven, is er tegelijkertijd het besef dat er in de slimme wereld van Smart Technology steeds minder sprake is van traditionele grenzen en afbakeningen. Dit vraagt om een open houding ten opzichte van mogelijke nieuwe partners. 4 ID College heeft een bedieningsgebied van 50 gemeenten die zijn toegevoegd in bijlage 1 13

14 4.2 Demografie voor de instroom van jongeren Grafiek 1 laat de demografische ontwikkeling zien van 15- tot 20-jarigen in Nederland volgens cijfers van het CBS. Tot 2019 stijgt hun aantal, daarna wordt een daling ingezet en komt het aantal niet meer boven het niveau van Grafiek 1: Demografische ontwikkeling 15- tot 20-jarigen in Nederland Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen Een vergelijkbare tendens is terug te zien in onze secundaire regio, zoals weergegeven in grafiek 2. Tot 2020 stijgt het aantal studenten, daarna neemt het aantal geleidelijk af. Grafiek 2: Demografische ontwikkeling 15- tot 20-jarigen in secundaire regio Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen Als we de landelijke trend vergelijken met de regionale trend kunnen we concluderen dat het aantal potentiële studenten in onze regio de komende jaren groeit en zelfs een sterke stijging laat zien tot Ook in 2025 is er in potentie nog altijd meer instroom beschikbaar in onze regio dan nu het geval is. De aanwas van studenten is gunstig voor het CIV en haar partners. 14

15 5 Ontwikkelingen arbeidsmarkt: vraag en aanbod 5.1 Ontwikkelingen van de arbeidsmarkt op korte termijn Tabel 2 vergelijkt vraag en aanbod op de arbeidsmarkt in de regio Rijn en Gouwe in het eerste kwartaal van De arbeidsmarkt in deze regio kan als zeer ruim worden getypeerd vanuit het oogpunt van de werkgever: er zijn meer werkzoekenden dan openstaande vacatures. Voor bijna alle beroepsgroepen geldt dat het arbeidsaanbod groter is dan het aantal openstaande vacatures. Alleen bij de informaticaberoepen is er sprake van een evenwicht. Tabel 2: Typering arbeidsmarkt (vanuit het standpunt van de werkgever) in de regio Rijn Gouwe naar beroep Openstaande vacatures Kort werkzoekend Typering arbeidsmarkt Totaal zeer ruim agrarische beroepen zeer ruim economisch-administratieve beroepen zeer ruim informaticaberoepen gemiddeld medische en paramedische beroepen ruim openbare orde- en veiligheidsberoepen zeer ruim pedagogische beroepen ruim sociaal-culturele beroepen zeer ruim technische en industrieberoepen zeer ruim transportberoepen zeer ruim verzorgende en dienstverlenende beroepen zeer ruim Bron: RPA Rijn Gouwe De tabel wekt de indruk dat werkgevers een ruime keuze hebben bij het zoeken naar een geschikte kandidaat. Dit staat echter in schril contrast met de berichten vanuit het bedrijfsleven. Werkgevers hebben de grootste moeite om gekwalificeerde technici op niveau 4 te vinden. Ook UWV onderkent dit. Met andere woorden: de kwalificaties van de werkzoekenden sluiten niet aan bij de openstaande vacatures. Er is dus sprake van kwalitatieve frictie. Terwijl het aantal vacatures in de regio Rijn Gouwe en ook in Zuid-Holland toeneemt, blijft invulling ervan een grote uitdaging. 5.2 Ontwikkelingen van de arbeidsmarkt op lange termijn In deze paragraaf kijken we naar de arbeidsmarktinformatie van twee deelgebieden uit onze primaire regio: Rijn Gouwe en Haaglanden. Binnen regio Rijn Gouwe zijn onder meer de gemeenten Gouda, Alphen aan den Rijn en Woerden vertegenwoordigd. Zoetermeer valt binnen de regio Haaglanden. Daarmee is de primaire regio van het CIV Smart Technology goed vertegenwoordigd en ontstaat een eerste beeld. Noot voor lezer: De gebruikte gegevens zijn afkomstig van de betreffende Regionale Platforms Arbeidsmarkt (RPA). We zoomen achtereenvolgens in op de clusters Techniek, ICT en Life & Health Science. Belangrijk om te weten, is dat we bij de interpretatie van de gegevens zijn beperkt doordat volledige data ontbreken. Zo is er van de overige relevante topsectoren geen informatie beschikbaar voor onze regio. Tevens ontbreken data met betrekking tot het aanbod 15