Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) voor het jaar 2007 Nr. 5 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 2 oktober 2006 De vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 1 heeft op 31 augustus 2006 overleg gevoerd met staatssecretaris Van Geel van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer over: de brief van de staatssecretaris van VROM d.d. 10 februari 2006 over duurzaam geproduceerd hout ( XI, nr. 90); de brief van de staatssecretaris van VROM d.d. 4 april 2006 over Implementatie Beoordelingsrichtlijn duurzaam bosbeheer en de handelsketen van hout uit duurzaam beheerd bos ( XI, nr. 107); de brief van de staatssecretaris van VROM d.d. 15 mei 2006 over duurzaam hout (VROM ). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Hofstra (VVD), Buijs (CDA), voorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), Van Gent (GroenLinks), Snijder-Hazelhoff (VVD), Depla (PvdA), Van Oerle-van der Horst (CDA), Van den Brink (LPF), Van Bochove (CDA), Duyvendak (Groen- Links), Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Koopmans (CDA), Gerkens (SP), Spies (CDA), Van Lith (CDA), Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), Fierens (PvdA), ondervoorzitter, Timmer (PvdA), De Krom (VVD), Verdaas (PvdA), Kruijsen (PvdA), Samsom (PvdA), Hermans (LPF), Veenendaal (VVD), Lenards (VVD) en Krähe (PvdA). Plv. leden: Dezentjé Hamming (VVD), Mastwijk (CDA), Ormel (CDA), Halsema (GroenLinks), Örgü (VVD), Dubbelboer (PvdA), Hessels (CDA), Knops (CDA), Vendrik (GroenLinks), Van der Staaij (SGP), Vietsch (CDA), Vergeer (SP), Sterk (CDA), Haverkamp (CDA), Koşer Kaya (D66), Boelhouwer (PvdA), Verbeet (PvdA), Balemans (VVD), Waalkens (PvdA), Van Heteren (PvdA), Roefs (PvdA), Varela (LPF), Oplaat (VVD), Van der Sande (VVD) en Crone (PvdA). Mevrouw Schreijer-Pierik (CDA) spreekt haar waardering uit over het feit dat Nederland de een na beste is van de 29 landen die door de WNF-overheidsbarometer zijn vergeleken op het punt van hun houding en activiteiten in de strijd tegen de illegale houtkap. Toch bedraagt het aandeel duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt momenteel slechts 15%. Verder heeft een recent onderzoek van Milieudefensie aangetoond, dat niet altijd onomstreden gecertificeerd hout gebruikt wordt in bouwprojecten van de overheid. Zij verwacht daarom een voorstel van de bewindslieden voor een forse aanscherping en goede handhaving van het aanbestedingenbeleid van de overheid. Bovendien moeten meer concrete en afrekenbare doelstellingen voor duurzaam hout worden opgesteld, die dan vervolgens ook daadwerkelijk gemonitord en gehandhaafd moeten worden. In de afgelopen tijd is een Beoordelingsrichtlijn voor duurzaam bosbeheer en de handelsketen voor hout uit duurzaam beheerd bos (BRL) ontwikkeld. Dat is een goed systeem om bestaande bosbouwcertificaten objectief te beoordelen. Mevrouw Schreijer vindt dat de overheid niet uitsluitend zou moeten kiezen voor één keurmerk, maar dat ook andere certificeringssystemen die voldoen aan de BRL, het predikaat «duurzaam geproduceerd hout» verdienen. Zij vindt echter wel dat de onafhankelijk- KST tkkst30800XI-5 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 5 1

2 heid van de commissie Gelijkwaardigheidstoetsing gewaarborgd moet zijn en dat het proces van gelijkwaardigheidstoetsing volledig transparant moet zijn. Kan de staatssecretaris aangeven hoe hij invulling geeft aan deze belangrijke vereisten? Mevrouw Schreijer vindt het te betreuren dat de ngo s uit het BRL-proces gestapt zijn, omdat zij geen vertrouwen hebben in de uitvoering en organisatorische inbedding van de BRL. De ngo s stellen verder, onder verwijzing naar enkele (juridische) rapporten, dat de BRL eigenlijk geheel overbodig is geworden, omdat het FSC-keurmerk (Forest Stewardship Council) officieel geaccepteerd zou zijn als internationale standaard voor duurzaam bosbeheer, en kwalitatief ook de beste standaard zou zijn. Hierdoor zouden de WTO-bezwaren tegen een uniforme FSC-wereldstandaard volledig verdwenen zijn. Zij vraagt de staatssecretaris om een schriftelijke, juridisch onderbouwde, reactie op de rapporten die de ngo s noemen. Mevrouw Schreijer is verheugd over de totstandkoming van het EU FLEGT-actieplan (Forest Law Enforcement, Governance and Trade) voor de bestrijding van illegale houtkap. Zij vraagt het kabinet zich op het punt van de VPA s (Voluntary Partnership Agreement) hard te maken voor goede legaliteitsdefinities en minimumcriteria, een transparant licentiesysteem en onderhandelingsproces en goede betrokkenheid van alle lokale stakeholders daarbij. Duurzaam bosbeheer moet de einddoelstelling zijn van de VPA s. Het FLEGT-actieplan is een belangrijke en kansrijke eerste stap, maar daarnaast is het dringend gewenst dat er ook een WTO-proof, handhaafbaar en uitvoerbaar Europees wettelijk bindend importverbod komt voor illegaal hout. Hoe worden de juridische mogelijkheden voor een algeheel Europees invoerverbod momenteel ingeschat? Wanneer verschijnt het rapport hierover van de Europese Commissie? Initiatieven van het bedrijfsleven zelf zijn zeker ook onmisbaar. Zo is er een beleidsplan van de Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH). De heer Krähe (PvdA) merkt op dat er allerlei keurmerken bestaan in de wereld. Het is voor de burger daardoor niet duidelijk of iets wel of niet voldoet aan het verwachtingspatroon: het tegengaan van grootschalige kap van wouden. Er is gezegd dat FSC een merk is en dat er sprake moet zijn van vrije handel. De overheid kan echter aangeven dat het FSC-keurmerk centraal staat. Onderzoek in Europa heeft namelijk aangetoond dat dat keurmerk goed werkt. Er moet op korte termijn alleen nog maar legaal hout worden geïmporteerd. Dat zou kunnen betekenen dat legaal hout in prijs zal stijgen. Dat zou weer betekenen dat mensen die legaal hout produceren, beloond worden. Er is al aangegeven dat vanaf 2010 alleen duurzaam hout gebruikt zou moeten worden. De heer Krähe wil daaraan toevoegen dat dat, zolang er nog geen ander keurmerk is, FSC-gekeurd hout moet zijn. Er is voldoende hout met het FSC-keurmerk om een aantal projecten uit te kunnen voeren, maar hout dat voldoet aan de eisen die men stelt of het soort hout dat men wil, is niet altijd legaal leverbaar. Het is echter mogelijk dat de overheid vanaf nu alleen duurzaam, FSC-gekeurd hout toe gaat passen, mits men in het bestek niet specifiek benoemt wat voor hout men wil hebben, maar alleen kwaliteitseisen stelt. Het ministerie van LNV heeft onlangs een persbericht uitgegeven, waarin staat dat de leveranciers van hout in Nederland geld krijgen om te controleren en te onderzoeken of keurmerken in het buitenland voldoen aan hun eisen. De heer Krähe vindt dat geen goed idee. Hij stelt voor dat geld te besteden aan een onafhankelijk keurmerk, liefst op internationaal niveau. Tot nu toe zijn er op dat punt echter nog geen acties ondernomen. Mevrouw Van Velzen (SP) vindt dat Nederland, als land dat veel hout importeert, zijn verantwoordelijkheid moet nemen en het importeren van legaal hout moet bevorderen en ernaar moet streven dat zo veel mogelijk Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 5 2

3 van het geïmporteerde hout duurzaam hout is. Er zijn op dat punt veel ambities. In 1995 is al gesteld dat er 100% legaal hout moeten worden geïmporteerd, dat ook 100% duurzaam is. Zo waren er nog meer doelstellingen, waar de overheid zich niet aan heeft gehouden of heeft kunnen houden. Dat moet nu veranderen. Zij neemt aan dat de staatssecretaris nu met de keiharde belofte zal komen dat er vanaf nu er geen illegaal hout meer wordt geïmporteerd, te beginnen bij de overheid. Als er buiten de overheid illegaal hout wordt geïmporteerd, moet er keihard gehandhaafd worden. Dat schijnt echter lastig te zijn, omdat het OM vaak niet voldoende bewijslast heeft. Ziet de staatssecretaris mogelijkheden om de wet zo aan te passen dat het gemakkelijker wordt om de stroom aan illegaal hout die Nederland nog steeds binnen komt, aan te pakken en de bewijslast te versimpelen? Mevrouw Van Velzen heeft eerder al het voorstel gedaan om te gaan werken met een omgekeerde bewijslast. Bij hout dat Nederland binnenkomt, moeten dan papieren zitten waaruit blijkt dat het hout legaal is. Zij zou graag zien dat de staatssecretaris zich er hard voor maakt dat juist op dit dossier wordt gebroken met de keiharde WTO-regels, die altijd opkomen voor de vrije markt en niet voor duurzaamheid. De VVNH, die 75% van de markt vertegenwoordigt, stelt dat zij per % legaal en 75% duurzaam gaan. De overheid zou daarop moeten reageren en zeggen dat dat de norm wordt. Er ligt een voorstel om opnieuw een woud aan keurmerken te accepteren. Mevrouw Van Velzen is daar niet voor. Zij vindt het niet wenselijk om veel keurmerken te introduceren, want dat brengt de consument alleen maar in verwarring. Alle onderzoeken wijzen uit dat consumenten naar de overheid kijken om richting aan te geven. Een systeem met groene, oranje en rode stippen, zoals de minister van LNV heeft voorgesteld, zou daarbij kunnen helpen. De heer Duyvendak (GroenLinks) vraagt zich af wat vijftien jaar beleid op het punt van duurzaam hout heeft opgeleverd. In die tijd is men niets verder gekomen. Het tempo waarin tropische en oerbossen verdwijnen is groot en men is er niet in geslaagd maatregelen te nemen om dat te keren. Er zijn steeds doelen geformuleerd en nota s opgesteld, maar vervolgens komt daar heel weinig van terecht. Men moet nu een keihard gevecht aangaan met handelaren die geld zien in plaats van milieu en natuur, met ontwikkelingslanden die verschillende belangen hebben, met foute handelaren, met criminelen, enzovoort. Een doel stellen, betekent een verplichting, een noodzaak om te handelen en daden te stellen. Daar heeft het de politiek, ook in veel andere landen, aan ontbroken de afgelopen tien jaar. In Nederland wordt zo n 13% hout met het FSC-keurmerk gebruikt, maar dat is niet te danken aan de politiek, maar aan de ngo s, natuur- en milieuorganisaties, consumenten en voorlopers in het bedrijfsleven die daar wel actief mee aan de slag zijn gegaan. Deelt de staatssecretaris deze analyse? De heer Duyvendak houdt een krachtig pleidooi voor het FSC-keurmerk. Het is het enige keurmerk dat mondiaal reikt, dat brede erkenning vindt, dat een doorbraak weet te forceren en waarvan je op aan kan. De pogingen om andere keurmerken naast het FSC in de markt te zetten, zijn vooral pogingen van de achterblijvers, van de conservatieve houtsector om eronder uit te komen, verwarring te zaaien en bestaande praktijken voort te kunnen zetten. Om iets te bereiken is het noodzakelijk dat er maar één keurmerk is. Daarom moet worden gestopt met de BRL, want dat zijn allemaal afleidingsmanoeuvres. Ook juridisch is er alle aanleiding om die stap te zetten. Als het gaat om overheidsaankopen moet het gaan om 100% FSC in Hij hoopt die afspraak te kunnen maken. De heer Duyvendak vraagt de staatssecretaris om een inventarisatie van de financiële instrumenten die de Nederlandse overheid heeft om FSC-hout te bevoordelen ten opzichte van ander hout. Kunnen er finan- Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 5 3

4 ciële prikkels worden geïntroduceerd? Dat zou kunnen door te heffen op fout hout en daarmee goed hout subsidiëren. Dan kan FSC-hout, dat nu vaak duurder is dan fout hout, goedkoper worden gemaakt. De heer Duyvendak is verbijsterd dat LNV subsidie aan de achterblijvers wil geven. 25% van de houthandel wil heel veel, maar de staatssecretaris lijkt die te negeren en zaken te blijven doen met de achterblijvers. De VVNH zegt dat er in % duurzaam hout zal worden gebruikt, maar in de kleine lettertjes staat zij dat halen door het naaldhout. Daar zit echter het probleem niet. Zij hebben het over 25% tropisch hout en daar zit het probleem wel. Die beloften lijken dus meer dan ze zijn. Onderschrijft de staatssecretaris de conclusies van het rapport van Milieudefensie dat de overheid zelf nog steeds illegaal hout gebruikt? Welke daden stelt hij daar tegenover? Mevrouw Huizinga-Heringa (ChristenUnie) vindt dat Nederland een verbod op illegaal hout tot inzet zou moeten maken van het beleid. Zij vraagt wat de concrete doelstellingen zijn. Volgens een oude doelstelling van het kabinet had al in 1995 alleen duurzaam hout moeten worden gebruikt. Volgens de afgezwakte doelstelling uit 2001 had er verleden jaar 25% duurzaam hout op de Nederlandse markt moeten zijn. Uiteindelijk is slechts 12% tot 15% van het gebruikte hout in Nederland afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Theorie en praktijk liggen op dit gebied al jaren ver uit elkaar. Als toppunt van realisme staan in de Toekomstagenda milieu zelfs geen doelstellingen meer. Zij begrijpt dat de staatssecretaris in de voortgangsrapportage, die rond Prinsjesdag zal verschijnen, wel doelen zal noemen. Het aanpakken van illegale houtkap is geen simpele zaak. Het kan zeker niet alleen vanuit Den Haag of Brussel opgelost worden. Maar ook vanuit Den Haag en Brussel zal veel moeten worden gedaan, want een beter milieu heeft een sterke overheid nodig, die handelend en regulerend op wil treden en niet te veel aan de markt overlaat. Mevrouw Huizinga wil graag weten waarom de staatssecretaris heeft besloten aan de VVNH te geven. Er zijn bij de houthandelaren namelijk ook bedrijven die veel meer willen. Was het niet verstandiger geweest, hen een steuntje in de rug te geven? Kort na de presentatie van FLEGT heeft mevrouw Huizinga een motie ( XI, nr. 52) ingediend, waarin de regering wordt opgeroepen de mogelijkheden van FLEGT te benutten voor een Europees invoerverbod van illegaal hout. Zij wil graag horen wat daar tot op heden mee is gedaan. Ligt dat invoerverbod binnen handbereik of niet? Vervult Nederland een voortrekkersrol binnen de Europese Unie? Wat kan Nederland zelf doen? Zijn er voldoende mogelijkheden binnen het strafrecht om illegaal hout te weren? Een onderdeel van FLEGT zijn de VPA s. Deze vrijwillige partnerschappen kunnen een goed middel zijn tegen illegale houtkap. De reikwijdte van de VPA s is echter niet buitengewoon groot. Welk percentage van de Europese en Nederlandse houtimport wordt gedekt door die VPA s? Mevrouw Huizinga heeft gehoord dat dat slechts 5% is. Als dat zo is, is er nog heel veel te doen. Mevrouw Huizinga vraagt waarom het FSC-keurmerk niet als standaard kan worden gebruikt. Het is WTO-compitable. Er zijn dus geen redenen om het niet te doen. Kan de staatssecretaris duidelijk maken waarom volgens hem de ngo s die daarop aandringen geen gelijk hebben? Zij is van mening dat het goed zou zijn om FSC als minimumstandaard te laten gelden, ook om te voorkomen dat er verschil komt tussen de keurmerken. Het uiteindelijke doel van alternatieve keurmerken is namelijk vaak om de standaard af te zwakken. Financiële prikkels werken goed om gewenst gedrag te stimuleren. Mevrouw Huizinga denkt hierbij bijvoorbeeld aan importtarieven voor niet Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 5 4

5 duurzaam geproduceerd hout en subsidies voor wel duurzaam geproduceerd hout. Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris merkt op dat bij het FLEGT-actieplan dat door Europa is opgezet, wordt geprobeerd via partnerschappen tussen de EU en houtproducerende landen harde afspraken te maken over tegengaan van ontbossing, versterking van goed bestuur, vergroten van de transparantie van het bosbeheer en dergelijke. Dat resulteert uiteindelijk in een licentiesysteem en dat moet de EU ervan verzekeren dat het ingevoerde hout conform de duurzaamheidscriteria en sociale en ecologische criteria verhandeld wordt. Hout uit landen waar afspraken mee worden gemaakt, maar waar geen vergunning voor is afgegeven, moet worden geweerd. Nederland zal de Commissie bijstaan in de onderhandelingen met Maleisië. Voor Nederland is Maleisië een belangrijke leverancier van hout. Zij maken nu voortgang met het certificeringssysteem. Bij het ontbreken van mondiale juridisch systemen is het belangrijk om het zo op te lossen. Tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU, maar ook de afgelopen tijd hebben de ministers van LNV en Justitie veel aandacht besteed aan de juridische mogelijkheden en gekeken wat of er strafrechtelijk kan worden vervolgd. In strikt juridische zin kan er veel en hoeven er niet allerlei nieuwe instrumenten te worden bedacht. Het grote probleem is echter de bewijsvoering. Daar loopt veel op stuk. Men moet aantonen dat een specifiek stuk hout illegaal is. Dat is bijna onmogelijk om te doen. Er is gesuggereerd de bewijslast om te keren. Omgekeerde bewijslast is echter in strijd met een aantal fundamentele principes van de Nederlandse rechtstaat, waarin moet worden aangetoond dat iemand schuldig is en diegene niet hoeft aan te tonen dat hij onschuldig is. Dat is dus een onbegaanbare weg. Vandaar dat er zo veel energie wordt gestoken in de FLEGTbenadering. De staatssecretaris zal de minister van LNV vragen dit uitgebreid te motiveren en toe te lichten. Nederland wil, als het gaat om bestrijding van illegaal hout uit het rijksinkoopbeleid, aansluiten bij het toetsings- en beoordelingssysteem van het Verenigd Koninkrijk. Dat betekent dat Nederlandse inkopers dezelfde bewijzen voor legaliteit zullen gaan hanteren als collega-inkopers in het Verenigd Koninkrijk. Die harmonisatie van criteria voor legaliteit is belangrijk. In het NMP stond de doelstelling dat in % van het hout duurzaam moest zijn geproduceerd. Nu wordt 13% duurzaam hout met het FSC-keurmerk gebruikt. Er is echter ook duurzaam hout dat daaraan gelijkwaardig is. Daarop worden de BRL-criteria losgelaten. In november zal bekend zijn hoe het dan zit met het percentage duurzaam hout dat wordt gebruikt. Als in de Toekomstagenda Milieu of in de nota van 2002, Vaste waarde, nieuwe vormen, niet staat dat de doelstelling anders is, blijft de doelstelling van het NMP overeind. Die wordt echter misschien pas in 2006 gehaald. In de voortgangsrapportage inzake de Toekomstagenda Milieu, die rond Prinsjesdag zal verschijnen, zal worden bekeken of de doelstelling rond duurzaam geproduceerd hout nog iets scherper kan worden geformuleerd. De aan BRL deelnemende ngo s hebben afgehaakt, omdat zij vonden dat er onduidelijkheid was over de organisatorische inbedding en de balans in de voorstellen. Er was echter al wel overeenstemming bereikt over criteria, standaards en principes. Volgens de staatssecretaris is de ngo-visie dat exclusief FSC geëist mag worden bij overheidsaanbestedingen in essentie de enige reden geweest dat men de BRL niet meer wil. Hij is er echter van overtuigd dat dat juridisch niet kan. Hij betwijfeld ook of het volgens de WTO-regels kan. Volgens hem kan het niet zo zijn dat hout uit een producerend land waar een zeer hoogwaardig certificeringssys- Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 5 5

6 teem geldt, dat ten minste gelijk is aan FSC, in een ander land niet toegelaten wordt. De staatssecretaris waardeert het zeer dat FSC een grote bijdrage heeft geleverd aan de bewustwording van alles wat met duurzaam hout te maken heeft. Hij is van mening dat de overheid bij de inkoop moet gaan voor het FSC-keurmerk of iets dat daar gelijkwaardig aan is. De BRL moet erop toezien dat die gelijkwaardige systemen ook echt gelijkwaardig zijn. Hij wil proberen een zo groot mogelijk aandeel van de totale hoeveelheid hout dat geproduceerd en verhandeld wordt, onder FSC of een gelijkwaardig systeem te brengen. Daarvoor is een goed ontwikkelde BRL van essentieel belang. Verder moet er sprake zijn van een vertrouwenwekkende beoordelingsstructuur. Er wordt nu een commissie ingesteld om te zorgen dat men door kan gaan. De staatssecretaris hoopt dat er zo veel mogelijk wordt samengewerkt en dat er zo min mogelijk onduidelijkheid over keurmerken zal zijn. FSC is duidelijk op de consument gericht. Bij de andere merken gaat het om business to business. Hij steunt de VVNH, omdat dit een belangrijke organisatie is en het goed zou zijn als die een stap verder zouden gaan. Hij steunt overigens ook allerlei projecten voor FSC. Er wordt al gekeken wat er in fiscaal technische zin mogelijk is. De staatssecretaris zal zijn best doen om nog deze kabinetsperiode een notitie op dit punt te laten verschijnen. De staatssecretaris betreurt het zeer als er in het verleden illegaal geproduceerd hout zou zijn gebruikt in overheidsprojecten. De ambitie is dat uiterlijk in 2010 al het hout dat door de overheid wordt gebruikt, duurzaam geproduceerd zal zijn. Dat betekent dus hout met een FSC-keurmerk of een keurmerk daaraan gelijkwaardig. Alleen als er niet zulk hout zou zijn dat is onwaarschijnlijk, maar theoretisch kan dat mag ander hout worden gebruikt, maar dat moet dan uiteraard wel legaal zijn. Iedereen in de verschillende organisatieonderdelen binnen de rijksoverheid is zich er goed van bewust dat dat het ambitieniveau moet zijn. Op dit moment wordt voor iedereen die betrokken is bij de inkoop van hout een protocol opgesteld, waarin wordt aangegeven welke stappen zij moeten zetten. Verder komen er pakketten met duurzaamheidscriteria. Dat is de waarborg dat iedereen niet gewoon zijn eigen gang gaat. Mevrouw Huizinga heeft gezegd dat volgens cijfers die zij heeft de VPA s maar 5% van de houtimport dekt. De staatssecretaris kan zich dat niet goed voorstellen. De Europese Commissie richt zich namelijk op de belangrijkste landen die hout importeren. Hij zal dat echter nagaan. Nadere gedachtewisseling Mevrouw Van Velzen (SP) heeft behoefte aan een juridische onderbouwing waarom de staatssecretaris niet gaat voor een Europees importverbod op alle niet-duurzame houtsoorten. Dit naast de afspraken met de FLEGT-partnerlanden, want die leiden volgens haar alleen tot een verschuiving. Verder zou een systeem van heffingen op niet-duurzaam hout leiden tot een verandering in consumentenpatronen. Dit stuit echter op juridische, ondoorzichtige weigeringen. Zij ziet niet waarom daar niet voor gekozen gaat worden. Zij vraagt de staatssecretaris in te gaat op de argumentatie van de heer Van den Biesen dat het binnen WTO-verband wel degelijk mogelijk is om deze handel uit te sluiten en de markt te sluiten voor niet-duurzame producten. De heer Duyvendak (GroenLinks) verschilt van mening met de staatssecretaris over de strategieën, waarmee resultaten kunnen worden geboekt. Het is een lastig onderwerp, zeker als je wereldwijd resultaten wilt boeken. Er zijn koplopers, bedrijven die hun nek uitsteken en vaak genoegen nemen met minder winst, en achterblijvers die eigenlijk alleen maar op de rem staan en schijnbewegingen maken. Hij denkt dat de koplopers Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 5 6

7 moeten worden beloond en de achterblijvers moeten worden aangepakt. Hij vindt verder dat er een zo klein mogelijk aantal keurmerken moeten zijn, omdat dat helderheid biedt aan de consument. Mevrouw Huizinga-Heringa (ChristenUnie) vindt dat er situaties zijn waarbij wel sprake kan zijn van omkering van bewijslast. Zij vraagt zich of ook in dit geval er geen mogelijkheden zijn om toch te kijken naar een vorm van omkering van bewijslast. De staatssecretaris heeft het rapport van de heer Van den Biesen niet, maar hij zal kijken of LNV dat wel heeft. Hij heeft wel een inkooprapport van de heer Van den Biesen. Hij zal dat meenemen in zijn brief met de juridische argumentatie. De staatssecretaris gaat niet de achterblijvers helpen. Er zijn altijd voorlopers en er zijn altijd achterblijvers, maar er zijn ook bedrijven die als zij een handje geholpen worden ook mee zullen gaan. De achterblijvers komen er bij de overheid overigens al niet meer in. Toezeggingen De Kamer wordt schriftelijk geïnformeerd over de juridische mogelijkheden van een importverbod op illegaal hout, zowel op nationaal als op EU-niveau. De Kamer wordt voor de kabinetsformatie schriftelijk geïnformeerd over de fiscale en financiële instrumenten om het gebruik van duurzaam hout te bevorderen. De Kamer wordt schriftelijk geïnformeerd over de juridische argumentatie waarom het niet mogelijk is uitsluitend FSC voor te schrijven en betrekt daarbij ook eventuele WTO- of EU-bezwaren. De Kamer wordt rond Prinsjesdag in een brief over de voortgang van de uitvoering van de Toekomstagenda Milieu geïnformeerd over de doelstellingen van het kabinet inzake duurzaam hout. De Kamer wordt geïnformeerd over de juistheid van de stelling (uit de brief van Milieudefensie) dat met de FLEGT VPA s hooguit 5% van de gehele Nederlandse import van hout en houtproducten wordt gecontroleerd op legaliteit. De voorzitter van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Buijs De griffier van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Van der Leeden Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 5 7