De Damster Aanpak. en een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël

Transcriptie

1 1 De Damster Aanpak en een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël Evaluatie van een proefproject Evaluatie Welzijn Nieuwe van het Stijl proefproject in Appingedam Welzijn Nieuwe Stijl in Appingedam

2 De Damster Aanpak is de naam voor het traject dat zich richt op de participatie en betrokkenheid van de inwoners van Appingedam. De Damster Aanpak is opgebouwd uit verschillende bouwstenen die tezamen bijdragen aan een kwaliteitsslag in burgerparticipatie met als motto; niet voordoen, maar meedoen! 1. Een eerste bouwsteen gaat over een nieuwe invulling voor het zalencentrum Kabzeël. Het gebouw Kabzeël wordt opgeknapt en krijgt een multifunctionele functie. Kabzeël kan dan onderdak bieden aan verschillende functies op gebied van welzijn, kunst en cultuur voor jong en oud. 2. Jongeren in Appingedam krijgen hierbij extra aandacht. De tweede bouwsteen is dan ook het project Eemsdelta ME. De gemeente wil actieve betrokkenheid van jongeren bij hun leefomgeving stimu-leren en legt met dit project een basis voor duurzame jongeren-participatie. 3. Een derde bouwsteen is Welzijn Nieuwe Stijl. Het stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl is gericht op het versterken van de sociale samenhang en eigen inzet van bewoners aan de hand van verschillende bakens zoals bijv. direct er op af en gericht op de vraag achter de vraag. 4. Een vierde bouwsteen is Opwierde. In Opwierde zijn bewoners actief betrokken bij de toekomstige veranderingen in hun wijk en geven zij mee sturing aan nieuwe overlegvormen voor de toekomst. (deze laatste bouwsteen is in dit verslag niet meegenomen)

3 INHOUD 1 Inleiding 4 2 Aanleiding en voorgeschiedenis 5 3 Doel en methodiek 6 4 Activiteiten en resultaten 8 5 Conclusies en aanbevelingen 12 Bijlage Welzijn Nieuwe Stijl in het kort Kabzeël is van oorsprong het vergadercentrum van de Gereformeerde kerk, aangebouwd aan het beeldbepalende kerkgebouw van de Groninger architect Egbert Reitsma ( ), in de expressieve stijl van de Amsterdamse School. Kerk, pastorie en vergadercentrum krijgen een grondige opknapbeurt, waarna het complex een multifunctionele bestemming krijgt.

4 INLEIDING In 2010 kocht de gemeente Appingedam Kabzeël, het zalencentrum naast de Gereformeerde kerk, met als doel er een multifunctioneel centrum in te vestigen. Hiermee wordt voorzien in een belangrijke behoefte: in de loop der jaren zijn in en rond het centrum veel ruimten en faciliteiten gesloten. Verschillende organisaties maken nu noodgedwongen gebruik van tijdelijke voorzieningen. Aansluitend op de uitgangspunten van Welzijn Nieuwe Stijl is besloten om bij de concretisering van de plannen voor Kabzeël als jongerenexpertisecentrum de jongeren zelf actief te betrekken. Hoe dat is gedaan, wat dat heeft opgeleverd en wat we ervan hebben geleerd, leest u in dit verslag. 4 Op het moment van koop waren de plannen voor Kabzeël nog niet concreet uitgewerkt. Van begin af aan was wel duidelijk dat Kabzeël mede een bestemming moest krijgen voor jongeren. Ook was duidelijk dat de gemeente in de exploitatie van Kabzeël in principe geen rol voor zichzelf ziet weggelegd. Welzijn Nieuwe Stijl Welzijn Nieuwe Stijl introduceert nieuwe verantwoordelijkheden en methoden in het welzijnswerk, met als doel de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) beter te laten aansluiten bij wat mensen werkelijk nodig hebben om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Een centraal doel van de Wmo is dat niemand in Nederland langs de kant blijft staan. Gemeenten en welzijnsinstellingen doen daar al veel aan, maar de indruk is dat het nog beter kan. Onder andere door uit te gaan van de eigen kracht van de burger: hoeveel kunnen burgers, als het gaat om welzijn, zelf doen en ondernemen zonder ondersteuning? Waar liggen grenzen? Niet het aanbod van de welzijnswerkers, maar de vragen én de eigen mogelijkheden van de mensen zelf staan dan centraal. Welzijn Nieuwe Stijl is geen revolutie, maar een hulpmiddel om iedereen te betrekken bij de samenleving. Zodat alle Nederlanders zich verantwoordelijk voelen voor de samenleving en in staat zijn om op eigen kracht weloverwogen beslissingen te nemen. Welzijn Nieuwe Stijl is een effectieve manier om mensen betrokken te maken waardoor ze minder ondersteuning nodig hebben. Meer informatie over Welzijn Nieuwe Stijl vindt u op de laatste pagina s. De Damster Aanpak een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël

5 AANLEIDING EN VOORGESCHIEDENIS De gemeente Appingedam en de plaatselijke welzijnsinstelling ASWA zijn al enige jaren met elkaar in gesprek over modernisering van het welzijnswerk. Tot op heden wordt gewerkt met zogenaamde budgetsubsidies. Maar deze zijn niet gekoppeld aan gemeentelijk beleidsdoelen en subsidie-eisen. te betrekken is aangegrepen om concreet aan de slag te gaan met het in praktijk brengen van WNS. Of althans: als een uitdagend proefproject, waarin - mogelijk met vallen en opstaan - veel valt te leren. Vooral ook met het oog op de toekomstige gezamenlijke opgaven waar gemeente, welzijnswerk en bevolking voor staan. Ondanks welgemeende ambities en veel inzet ervaren partijen het veranderingsproces als moeilijk. Het werk aan de herpositionering van het welzijnswerk en de daarbij passende nieuwe financiële verhoudingen heeft nog niet opgeleverd wat partijen eigenlijk wilden. Eind 2010 jaar zijn gemeente en ASWA een traject gestart om hierin verbetering te brengen, aansluitend op de inzichten en richtlijnen van Welzijn Nieuwe Stijl. Hiervoor is een beroep gedaan op het Stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl van het Ministerie van VWS, via welke regeling ruim zes maanden een adviseur van CMO Groningen aan het project heeft kunnen meewerken. 5 De aankoop van Kabzeël en het besluit om de bevolking actief bij de nieuwe invulling ervan Evaluatie van het proefproject Welzijn Nieuwe Stijl in Appingedam

6 DOEL EN METHODIEK 6 Werken aan een maatschappelijke agenda Het centrale doel van het WNS-project Kabzeël was (nieuwe) wegen te vinden en methoden te ontwikkelen om jongeren meer bij de samenleving te betrekken. Of - in de termen van WNS - hoe werken we, samen met de beoogde doelgroepen, aan een breed gedragen maatschappelijke agenda? De term maatschappelijke agenda duikt veelvuldig op in de beleidstaal van WNS. De term staat voor het geheel aan afspraken tussen gemeente, professionals en doelgroepen zelf over wat we met elkaar belangrijk vinden, wat we willen bereiken, wat ieders rol is en wat we concreet gaan doen. Van belang daarbij zijn onder meer een valide en transparante omschrijving van de maatschappelijke doelen en kaders en een zorgvuldige afbakening van de rollen en verantwoordelijkheden van gemeente (als opdrachtgever) en welzijnsinstelling (als opdrachtnemer). Het opstellen van een maatschappelijke agenda valt in de eerste van de vier fasen die in de beleidscyclus van WNS* worden onderscheiden: 1 Maatschappelijke verkenning Onder regie van de gemeente gezamenlijk verkennen van maatschappelijke vraagstukken en de doelen en waarden die men wil bereiken. 2 Kaderstelling en contractering Door gemeente vastleggen van doelen en kaders voor een te verlenen opdracht aan uitvoerders (welzijnsinstelling); onderhandelen en contracteren De Damster Aanpak een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël

7 3 Uitvoering en verantwoording Uitvoering van het werk zoals afgesproken door welzijnsinstelling en het afleggen van verantwoording over de werkzaamheden en de behaalde resultaten 4 Evaluatie Samen met de doelgroepen en de uitvoerders evalueert de gemeente het uitgevoerde beleid; zijn de doelstellingen gehaald, is het probleem opgelost, welke maatschappelijke effecten zijn behaald? * Sturing van Welzijn; Movisie 2010; p 30 e.v. De Damster Aanpak Het project Kabzeël maakt deel uit van De Damster Aanpak, een bundeling van diverse initiatieven gericht op het vergroten van burgerparticipatie. Andere initiatieven zijn: Opwierde: de gezamenlijke ontwikkeling van een toekomstvisie voor de wijk Opwierde; met een WoonServiceZone waarbij burgerparticipatie een belangrijke inzet is. Eemsdelta Me: een onderzoeksproject onder jongeren zelf, met als doel het ontwikkelen van effectieve methodieken om jongeren bij de maatschappij te betrekken en ze zelf een actieve rol te laten vervullen bij het vorm en inhoud geven aan voorzieningen en activiteiten in de eigen leefomgeving. Betrokken partijen en hun rol In het project Kabzeël hebben gemeente, ASWA en raad afgestemd wat ieders inbreng en rol in het proces zou zijn. Dit is vastgelegd in het Plan Welzijn nieuwe Stijl: Gemeente: regierol; gastheer en voorzitter bij beleidsmatige bijeenkomsten; actief meedenken met de adviseur en deze van informatie voorzien; praktisch ondersteunen bij communicatie met doelgroepen en bij (pers)publiciteit. ASWA: meedenken over de opzet en uitvoering van het project; meedenken en meehelpen bij uitvoeren van acties in het proces; contacten leggen met sleutelfiguren. Raad: rol op afstand; accent op luisteren; individuele raadsleden kunnen aan het proces meedoen, maar dan in de rol van gewone burger ; politieke rol komt later. WNS-adviseur: regie proces, bedenken en (laten) organiseren van de diverse activiteiten (met hulp van CMO-Groningen en extern organisatiebureau); verbinden van de diverse onderdelen van De Damster Aanpak ; contacten leggen en onderhouden tussen de diverse betrokkenen. Maatschappelijke agenderen in zeven stappen Bij de uitwerking van fase 1, Maatschappelijke verkenning, hebben we gewerkt met het zeven stappen-model* voor maatschappelijk agenderen: 1 Vaststellen kaders 2 Identificeren gesprekspartners en het uitnodigen voor samenwerking 3 Gemeenschappelijke analyse 4 Prioritering van agendapunten 5 Verantwoordelijkheid nemen 6 Uitvoering 7 Evaluatie De zeven stappen hoeven niet perse ook in deze volgorde gezet te worden. Uiteindelijk moeten alle stappen wel gezet worden, maar in de praktijk kan - vooral aan het begin van het traject - een heen-en-terug-benadering ook goed werken. In de Damster Aanpak, waar project Kabzeël deel van uitmaakt, hebben we tot nu toe de stappen 2 en 3 doorlopen. Hoe dat is gedaan, leest u in het volgende hoofdstuk. * Verwey-Jonker Instituut, Handreiking maatschappelijk agenderen 7 Evaluatie van het proefproject Welzijn Nieuwe Stijl in Appingedam

8 ACTIVITEITEN EN RESULTATEN 8 In het project Kabzeël gaat het om jongeren. Nadrukkelijk is het doel jongeren zelf erbij te betrekken en hen uit te nodigen voor samenwerking. De eerste vraag is dan hoe doen we dat? Om vervolgens op zoek te gaan naar manieren om die betrokkenheid duurzaam vorm te geven en te verankeren in het gemeentelijk welzijnsbeleid. Hoe hebben we dit in De Damster Aanpak en project Kabzeël gedaan? Interviews met jongeren Onder de titel Eemsdelta Me is in het voorjaar van 2011 onderzocht via welke methode jongeren willen participeren. Hiervoor zijn via de middelbare scholen in Appingedam, de Rijksuniversiteit en de Hanzehogeschool ruim 130 jongeren tussen de 15 en 23 jaar persoonlijk benaderd en geïnterviewd. Het resultaat Het merendeel van de jongeren geeft de voorkeur aan een combinatie van: 1 Live contact tussen gemeenten en jongeren op school Jongeren waarderen het als de gemeente hun mening wil horen, maar ze nemen niet gemakkelijk zelf het initiatief. Dat zou de gemeente dus moeten doen. Het moet allemaal niet te formeel. De jongerenraad kan een stimulerende rol spelen. 2 Een enquête, in te vullen op school Een (incidentele of periodieke) enquête, in te vullen op school, zien de jongeren als een goed instrument voor een eerste en brede consultatie. Jongeren kunnen via een enquête zelf aangeven wat ze eventueel verderop in het traject willen doen. 3 Een jongerenraad die de jongeren in contacten met de gemeente vertegenwoordigt. Jongeren zien het nut van een jongerenraad, maar laten ook weten zelf weinig tijd te hebben en slechts geïnteresseerd te zijn in een beperkt aantal onderwerpen. De jongerenraad moet dus voldoende leden hebben, zodat er commissies gevormd kunnen worden. De jongerenraad zelf kan bedenken hoe zij contact met hun achterban onderhoudt. Uitvoeriger informatie over de wensen en aanbevelingen van de jongeren zelf over jongerenparticipatie is te vinden in This is APP Jongerenparticipatie Gemeente Appingedam (Bijlage 2). Informatiebijeenkomsten over Maatschappelijk agenderen In april zijn twee informatiebijeenkomsten gehouden voor in totaal zo n 60 vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en gemeenteraadsleden over de achtergronden, doelen en methodieken van Maatschappelijk agenderen. Als derde was er een lunchbijeenkomst voor medewerkers van de gemeente Appingedam, waaraan zo n 30 medewerkers van alle afdelingen enthousiast deelnamen. Het doel van de bijeenkomsten was professionals De Damster Aanpak een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël

9 en raadsleden te laten ervaren wat de methodiek van WNS in de praktijk betekent en ze (alvast enigszins) te laten ervaren hoe het in de toekomst zal gaan. De bijeenkomsten bestonden uit twee delen: een eerste deel waarin vooral informatie werd gegeven en een tweede deel waarin de aanwezigen zelf in praktijksituaties aan de slag gingen volgens de nieuwe methodiek. Vragen die daarbij aan de orde kwamen waren bijvoorbeeld: Is welzijnsbeleid voor iedereen of (alleen) voor specifieke groepen? Als we (budgettaire) keuzes moeten maken, aan welke doelen geven we dan prioriteit? Aan welke doelgroepen? Aan welke wijken? gers met folders en via de lokale media waren uitgenodigd om gezamenlijk aan de slag te gaan met de invulling van multifunctioneel centrum Kabzeël. Er was een programma samengesteld met verschillende activiteiten, waarin de acht bakens van WNS (zie kader) een plek hadden gekregen. In totaal deden er zo n 80 mensen mee aan de werkateliers, hoofdzakelijk professionals en maatschappelijk actieve burgers. Ondanks een vrij intensieve publiciteitscampagne, waren er echter maar weinig gewone burgers. Activiteiten Werkateliers Het resultaat van de bijeenkomsten was dat betrokken professionals in Appingedam kennis hadden van de doelen en methoden van WNS en deze - in grote meerderheid - positief beoordeelden. Zie verder ook de hand-out van de op de bijeenkomsten gehouden presentatie (Bijlage 3). Werkateliers In mei waren er op twee zaterdagen werkateliers, waarvoor vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en individuele bur- Activiteit 1 Centrale vraag Wat kenmerkt Appingedam en haar inwoners? Werkwijze Discussie met behulp van associatiekaarten Bakens WNS Vraag achter de vraag Activiteit 2 Centrale vraag Wat heb jij te bieden? Werkwijze Discussie met behulp van activiteitenkaarten Bakens WNS Vraag achter de vraag; Eigen kracht van de burger 9 De acht bakens van WNS 1 Gericht op de vraag achter de vraag 2 Gebaseerd op de eigen kracht van de burger 3 Direct er op af 4 Formeel en informeel in optimale verhouding 5 Doordachte balans van collectief en individueel 6 Integraal werken 7 Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht 8 Gebaseerd op ruimte voor de professional Evaluatie van het proefproject Welzijn Nieuwe Stijl in Appingedam

10 optimale verhoudingen; Doordachte balans van collectief en individueel Activiteit 7 Centrale vraag Wat wil ik en wat wil de ander in Kabzeël Werkwijze Babbelbox, tv-opname en vertoning in de WelzijnNieuwStijlKast Bakens WNS Vraag achter de vraag; Eigen kracht van de burger Activiteit 3 Centrale vraag Wat wilt u sowieso gezegd hebben? Werkwijze Stille wand, waarop deelnemers alleen of samen hun boodschap konden schrijven Bakens WNS Niet vrijblijvend maar resultaatgericht; Eigen kracht van de burger Voorafgaand aan de werkateliers was er een aparte bijeenkomst met de raad. Doel daarvan was (nogmaals) informatie te geven over WNS, raadsleden te informeren over het project Kabzeël en om afspraken te maken over hoe raadsleden zich in de werkateliers zouden opstellen: vooral luisteren en eventueel meedoen als gewone burger. 10 Activiteit 4 Centrale vraag Wat vind ik van Welzijn in Appingedam Werkwijze Positie kiezen tussen stellingen en tegenstellingen Bakens WNS Formele en informele hulp in verhouding; Eigen kracht van de burger Activiteit 5 Centrale vraag Wat wil ik en wat wil de ander in Kabzeël Werkwijze Kruip in de huid van een ander; discussie in virtuele leeftijdsgroepen; en wat heb ik zelf te bieden? Bakens WNS Formele en informele hulp in verhouding; Integraal werken; Eigen kracht van de burger Het resultaat van de werkateliers was inzicht in de opvattingen en wensen van professionals en maatschappelijk actieve burgers over Welzijn in Appingedam en over de mogelijke invulling van Kabzeël. Enkele belangrijke conclusies: Damsters zijn mensen met karakter, doorzetters, die - hoewel soms wat star - ook in moeilijker tijden optimistisch blijven De inwoners van Appingedam zijn tevreden, voelen zich in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor hun geluk, en zijn in hoge mate zelfredzaam. Activiteit 6 Centrale vraag Wat wil ik en wat kan er? Werkwijze Met de kletsfiets naar Kabzeël Bakens WNS Kies je eigen oplossing; Eigen kracht van de burger; Formeel en informeel in De Damster Aanpak een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël

11 Wensen: meer sport, meer contact met de jeugd, meer onderlinge verbinding Als er keuzes noodzakelijk zijn, dan moet Welzijn zich richten op mensen die minder goed in staat zijn zichzelf te redden. Kabzeël zou in elk geval faciliteiten moeten bieden voor muziek (oefenen, uitvoeringen, cursussen). Wat er verder voor jongeren in Kabzeël zou moeten komen, moeten jongeren vooral zelf bepalen. geven aan hun maatschappelijke stage Slechts een klein deel van de jongeren geeft aan ook zelf wat te willen/kunnen doen. Veel jongeren geven aan wel graag op de hoogte gehouden te worden Oorzaak van het geringe percentage actieve jongeren is waarschijnlijk dat jongeren in veel gevallen (nog) geen goed beeld hebben van wat er zoals gedaan moet worden/ ze zouden kunnen doen. Jongeren moeten dit immers veelal nog leren. Hier ligt dus een opgave. 11 Enquête onder jongeren Aansluitend op de suggesties vanuit de werkateliers zelf (zie hierboven) hielden we in mei onder alle middelbare scholieren in Appingedam een enquête over de toekomstige invulling van Kabzeël. Dankzij medewerking van de scholen werd de enquête in de les uitgereikt en ingevuld. We ontvingen ongeveer 370 ingevulde enquêtes. In de enquête stelden we nadrukkelijk twee soorten vragen: Wat zou je willen? en Wat kunnen we van jou verwachten? De belangrijkste resultaten De meest geuite wensen: ruimte om muziek te maken of te luisteren ruimte om te relaxen chillen, loungen ruimte voor kleinschalige ondernemingen ; waarmee jongeren ook invulling kunnen Evaluatie van het proefproject Welzijn Nieuwe Stijl in Appingedam

12 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 12 Het proces zoals hiervoor beschreven had een meerledig doel: 1) op een abstracter niveau was het doel al experimenterend te ontdekken hoe we met alle betrokkenen samen kunnen werken aan een maatschappelijke agenda voor Appingedam; 2) meer concreet was het doel een door de doelgroepen gedragen plan voor de invulling van het nieuwe multifunctionele centrum Kabzeël te maken. Hebben we die doelen behaald? Hieronder zetten we samenvattend onze ervaringen in project Kabzeël op een rij. Om vervolgens ook te formuleren wat we daarvan hebben geleerd voor de toekomst. Die zijn het belangrijkst. De volgende opgave is om de verworven inzichten ook daadwerkelijk toe te passen. Om op basis van scherpere afbakening van ieders verantwoordelijkheid en eigen kracht nieuwe vormen van samenwerking tussen burgers, gemeente en welzijnsprofessionals praktisch gestalte te geven. Ervaringen De uitgangspunten en methoden van WNS zijn nu bekend bij alle professioneel betrok- kenen; er is draagvlak voor en men is gemo- tiveerd er in de praktijk mee te gaan werken Het opstellen van een maatschappelijke agenda was een eerste stap in deze beleids- cyclus. De 2 e stap, het vastleggen van kaders, is inmiddels vooraf gegaan door een taakstellende bezuinigmaatregel. Het is niet anders, maar het wordt nu ervaren als een discrepantie; wil WNS beleid goed ingevoerd worden dan moet dat in de taakstelling helder naar voren komen Het praktische experiment Kabzeël heeft laten zien dat de WNS-aanpak ook daadwer- kelijk wat oplevert: inzichten in wat mensen in het Welzijnsbeleid belangrijk vinden en informatie over wat zij zelf graag aan voorzieningen willen Mensen waarderen het zeer als de gemeente ze actief bij de beleidsontwikkeling betrekt Met een vrij intensieve publiciteitscampagne, zijn voornamelijk maatschappelijk actie- ve burgers bereikt en weinig gewone burgers Wie jongeren wil bereiken, moet ze actief benaderen. Hetzelfde geldt voor gewone burgers. Wie ze wil bereiken moet er persoonlijk op af! Jongeren zijn geïnteresseerd en - op deelterreinen- ook best betrokken; ze weten echter zelf (nog) niet goed hoe ze hun betrokken- heid praktisch vorm kunnen geven Jongeren en volwassenen vinden het belangrijk op de hoogte te worden gehouden; ze willen graag weten hoe het verder gaat Inzichten voor de toekomst Om verder te werken in het zeven stappenmodel voor maatschappelijk agende- ren is het nu een goed moment om stap 2 te vullen;vaststellen van de kaders. Het is dus belangrijk om de gehele beleidscyclus*1 te doorlopen en in alle fasen de doelgroepen op de hoogte te houden De Damster Aanpak een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël

13 Dit leert ons dat welzijnsprofessionals vooral een verantwoordelijkheid hebben voor de procesmatige aspecten en dat inhoudelijke kwesties heel goed met en door de doelgroepen zelf kunnen worden aangepakt; De verantwoordelijkheid van de politiek is dan om voor professionals en doelgroepen heldere kaders te formuleren We realiseren ons dat dit traject één van de vele stappen is in een beweging naar een nieuwe stijl van welzijn. Nieuwe kaders formuleren en kwaliteitseisen vaststellen moe- ten in deze beweging ook een plek krijgen, in samenhang met DAL-beleid op de WMO. staan beschreven in de handreiking Professioneel Ondersteunen. *2. En tenslotte kunnen dan gezamenlijk kenmerken of indicatoren worden opgesteld om de effecten van dit professioneel handelen te evalueren en te beoordelen. * 1 Maatschappelijke verkenning; 2 Kaderstelling en contractering; 3 Uitvoering en verantwoording; 4 Evaluatie *2 Handreiking professioneel Ondersteunen; kwaliteitskenmerken van dienstverlening in de WMO. Versie 2.0 Movisie. Naar een nieuw kader Deze ervaringen en inzichten, opgedaan in een dynamisch, waardevol en interactief proces, kunnen dienen als onderbouwing voor het formuleren van een nieuw kader: 1. De gemeente Appingedam zet in op het versterken van (netwerken van) burgers en informele zorgstructuren. Hierbij faciliteert zij participatie en ontmoeting in wijken. 2. De bijdrage en een andere inzet van welzijnswerk, worden gekenmerkt door versterking van de functie van netwerkorganisatie en het werken volgens principes van eigen kracht en empowerment. Deze twee uitgangspunten bieden voldoende houvast en vertrouwen voor zowel gemeente als welzijnsinstelling om als welzijnsinstelling vervolgens op eigen wijze vorm te gaan geven aan deze nieuwe ketenaanpak. Aansluitend moet een gezamenlijk traject gestart worden om kwaliteitseisen vast te stellen, die horen bij de kenmerken om professioneel te kunnen ondersteunen. Deze kenmerken; - Respectvol bejegenen, - Eigen regie versterken, - Integraal benaderen, - Ontwikkelingsgericht ondersteunen, - Resultaatgericht ondersteunen En Kabzeël? Nog één vraag is onbeantwoord: hoe gaat het nu verder met Kabzeël? De wensen en suggesties van de deelnemers aan de werkateliers en uit de jongerenenquête zijn inmiddels overhandigd aan de Projectgroep Herbestemming Oude Kerken. De opdracht van deze projectgroep is om zoveel mogelijk aan de geuite wensen tegemoet te komen, rekening houdend met andere eisen en voorwaarden, ook in samenhang met de herbestemming van kerk en pastorie. Naar verwachting zal de projectgroep in het najaar een drietal scenario s presenteren aan de projectgroep en de raad. 13 Evaluatie van het proefproject Welzijn Nieuwe Stijl in Appingedam

14 Bijlage WELZIJN NIEUWE STIJL IN HET KORT 14 Welzijn Bescherming, zelfredzaamheid, participatie, zorg voor elkaar en sociale samenhang. De doelen van de Wmo zijn de kerncompetenties van welzijn. Geen enkele andere werksoort kan op vergelijkbare wijze de bindende functie vervullen die nodig is om de Wmo te realiseren. Welzijn doet dit door het vroegtijdig signaleren, benoemen en oplossen van problemen van burgers en samenleving. Welzijn draagt daardoor in belangrijke mate bij aan het voorkomen dat problemen verergeren, waardoor later in het proces zwaarder hulp of zorg moet worden ingezet. Met welzijn worden harde maatschappelijke problemen opgelost die hoge collectieve kosten met zich meebrengen. Daarbij gaat het om het oplossen van minder zichtbare problemen, zoals eenzaamheidsbestrijding of het helpen van vrouwen om in veiligheid te leven zonder angst voor geweld in een afhankelijkheidsrelatie. En het oplossen van meer zichtbare problemen. Welzijn kan schooluitval tegengaan, overlast van hangjongeren beperken of verloedering van buurten en wijken verminderen. Welzijn draagt op deze wijze naast het oplossen van genoemde problemen ook bij aan de beheersing van collectieve uitgaven van bijvoorbeeld ouderenzorg, jeugdzorg, bijstand of justitie. Ook al is de meerwaarde van welzijn soms moeilijk te meten, zeker in tijden van bezuiniging is het noodzaak om resultaten te kunnen kwantificeren of zelfs in geld uit te drukken. Welzijn moet deze test kunnen doorstaan. Wat kost het, wat levert het op? Dat zijn daarom vragen die ook het welzijnswerk steeds meer bezighouden. Hoofddoelstellingen Welzijn Nieuwe Stijl In aanleg kan welzijn veel betekenen en veel wordt ook al waargemaakt. Echter, er is nog wel een belangrijke slag te slaan om deze lijn van vernieuwing voort te zetten en te versterken. Gemeenten zullen duidelijkere afspraken moeten maken met de uitvoerende instellingen over de realisatie van de politiek vastgestelde doelen en organisaties en professionals zullen de acht bakens uit deze brochure richtinggevend laten zijn voor hun inzet. Het zal professionals ook meer bevrediging schenken als ze er meer resultaat van zien. Om deze stap te zetten kent Welzijn Nieuwe Stijl een drietal hoofddoelstellingen, namelijk: 1. Gemeenschappelijker: Gemeenten hebben een visie op de doelen die ze met de Wmo willen bereiken, op de inzet van het welzijnswerk daarbij en de te bereiken maatschappelijke doelen. Deze zijn vertaald in een maatschappelijke agenda, die tot stand komt door een dialoog met maatschappelijke instellingen en burgers. 2. Professioneler/Effectiever: Deze doelstelling richt zich enerzijds op organisaties, maar ook op gemeenten als opdrachtgever. Aanbieders van welzijn hebben een welzijnsaanbod dat is afgestemd op de visie van de gemeente en de De Damster Aanpak een nieuwe bestemming voor zalencentrum Kabzeël

15 vraag van de burger. Gemeenten sturen maatschappelijke partners beleidsrijker aan. Resultaatgericht is dus niet sturen op producten, maar op resultaten en waar mogelijk op maatschappelijke effecten. 3. Efficiënter (op macro niveau): Welzijn Nieuwe Stijl dringt de ingesleten gewoonte terug om voor elk individueel probleem een individuele oplossing te bieden; en om voor elke oplossing naar de overheid te kijken. In Welzijn Nieuwe Stijl staan collectieve arrangementen, vroegtijdig en preventief ingrijpen en de eigen kracht van burgers en gemeenschappen voorop. Daarmee ontstaan macro en over alle sectoren heen kostenbesparingen. Meer efficiëntie ontstaat ook als de aanbieders van maatschappelijke ondersteuning en de aanbieders van zorg meer samenwerken. Welzijn Nieuwe Stijl is uitdrukkelijk niet bedoeld als weer zo n oplossing die voorbijgaat aan wat het werkveld en het lokaal bestuur aan oplossingen bedenken. Welzijn Nieuwe Stijl moet worden gezien als ondersteunend aan en stimulerend voor verbeterinitiatieven die gemeenten en instellingen zelf al ontplooien. Er wordt uitgegaan van de bewezen trekkracht op lokaal niveau. Het programma biedt houvast en ondersteuning bij die ontwikkeling. De acht bakens van Welzijn Nieuwe Stijl De bakens van Welzijn Nieuwe Stijl zijn bedoeld om richting te geven aan het denken, het discussiëren en het maken van afspraken tussen alle betrokkenen en natuurlijk het handelen. Zowel voor de welzijnsorganisaties als voor de gemeenten. Voor de welzijnsinstellingen geven ze de gewenste richting aan voor het verbeteren van de kwaliteit en de professionaliteit Het gaat dan steeds om de professionaliteit in relatie tot de burger. Voor de gemeenten fungeren ze als ijkpunten waaraan opdrachten aan uitvoerende organisaties kunnen worden getoetst alsmede hun handelen na het verlenen van de opdracht. De acht bakens: 1. Gericht op de vraag achter de vraag; 2. Gebaseerd op de eigen kracht van de burger; 3. Direct er op af; 4. Formeel en informeel in optimale verhouding; 5. Doordachte balans van collectief en individueel; 6. Integraal werken; 7. Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht; 8. Gebaseerd op ruimte voor de professional. De bakens zijn niet altijd en overal tegelijkertijd van kracht, het zijn geen strenge, elkaar uitsluitende categorieën. Het is duidelijk dat een professional niet zorgvuldig de vraag achter de vraag kan onderzoeken en er tegelijkertijd onvervaard op af gaan. En natuurlijk is de professionele handelingsautonomie niet onbegrensd, maar wordt beperkt door de bestuurlijke keuzes van de gemeente en de gemaakte resultaatafspraken met de organisatie. Informatie uit: Welzijn Nieuwe Stijl. brochure van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Januari Evaluatie van het proefproject Welzijn Nieuwe Stijl in Appingedam

16 16 uitgave: Gemeente Appingedam, augustus 2011 ISBN tekst: Dorine Sibbes, CMO Groningen m.m.v. Kees Frenay, Groningen De Damster Aanpak een nieuwe bestemming vormgeving: voor zalencentrum Irene Bruggemann, Kabzeël KAW