de Vliegende Hollander Jaargang 67 - nummer 04 - april 2011

Transcriptie

1 Kustwacht patrouilleert boven Middellandse Zee C-LSK belicht bezuinigingen de Vliegende Hollander Jaargang 67 - nummer 04 - april 2011 Luchtmacht boven Libië Einde FSE Mirage Eerste TLP in Spanje

2 3 Omslagfoto: Een Dornier van de Kustwacht vliegt over het rotsachtige landschap van Pantelleria, een klein Italiaans eilandje in de Middellandse Zee op zo n honderd kilometer ten noorden van Tunesië. Foto: Henry Westendorp, AVDD Het is mijn taak zo snel mogelijk duidelijkheid te creëren voor de medewerkers 6 Foto: John van Benten 3 Column C-LSK Op 8 april deelt luitenant-generaal Jac Jansen eerst zijn operationeel commandanten en later het stafpersoneel mee hoe de bezuinigingen voor het CLSK uitvallen. In deze uitgebreide column licht hij de maatregelen toe. 6 Kustwacht bewijst nut in Italië Een Dornier Do212 van de Kustwacht patrouilleert in maart in het luchtruim tussen Zuid-Italië en Noord-Afrika. Daar brengt het vluchtelingenstromen naar het Italiaanse eiland Lampedusa in kaart. Als wij kunnen voorkomen dat zo n bootje zinkt, voelt dat als redden 10 Foto: Peter Dekker, Jet Support 10 Unified Protector Binnen twee dagen na de parlementsbeslissing een bijdrage te leveren aan het NAVO-wapenembargo tegen Libië, staan zes F-16 s en een KDC-10 op Sardinië al klaar om de eerste missies te vliegen. 13 Mirage Ruim twee jaar vloog steeds één van de twee C-130H-30 s pendeldiensten vanuit de Verenigde Arabische Emiraten naar Afghanistan. In april sloot het Forward Support Element de deuren. 18 TLP Eind 2009 verhuist het Tactical Leadership Programme van België naar Spanje. In februari dit jaar draaien de eerste Nederlandse F-16 vliegers een cursus mee vanaf de nieuwe locatie Albacete. Foto: Frank Crébas, Ook hier laten we weer zien hoe flexibel en snel inzetbaar het luchtwapen is 18 VASTE RUBRIEKEN 16 Een dag op stap met Luchtmachters zonder hoogtevrees hoeven niet per sé te vliegen. Neem de Mastenploeg van het LCW locatie Rhenen. En beeld van luchtmachtbouwvakker op hoogte sergeant-majoor René Dompeling. 22 Mensen en Mutaties 23 leeswijzer 24 Journaal Dit zijn de omstandigheden waarvoor we zijn verhuisd uit België Foto: Arno Marchand 31 COLOFON Deze uitgave van de Vliegende Hollander verschijnt later vanwege het verwerken van de reactie op de Beleidsvisie. DE VLIEGENDE HOLLANDER 2

3 van de Commandant Luchtstrijdkrachten column Luitenant-generaal Jac Jansen over Beleidsvisie: Nu schoon schip maken, maar wel met oog voor de medewerkers Foto: John van Benten De bezuinigingen die vrijdag 8 april bekend werden, maakten diepe indruk op de medewerkers van het Commando Luchtstrijdkrachten. Hoewel veel vragen nog moeten worden beantwoord, is nu al wel duidelijk dat een aantal eenheden wordt opgeheven. Deze worden op korte termijn al, per 9 mei 2011, op non actief gesteld. De Commandant Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal Jansen geeft een toelichting. Het gevoel van onbegrip en verslagenheid dat overheerst bij de mensen die te horen kregen dat hun wapensysteem of eenheid wordt afgestoten, realiseer ik mij ten volle. Het nieuws is hard aangekomen. Op de Staf in Breda heb ik dit zelf kunnen zien tijdens de informatiebijeenkomst. In de week na de bekendmaking van het nieuws heb ik de overige CLSK-onderdelen bezocht en met mensen gesproken. Ook daar waren de zorgen en de onzekerheid bij de medewerkers merkbaar. En dat begrijp ik ook. Er moet snel duidelijkheid komen over hoe de reorganisatie wordt uitgevoerd. Daar hebben onze mensen recht op. Hoe zorgvuldig de afwegingen ook zijn gemaakt, de mensen die het treft vragen zich begrijpelijkerwijs af waarom uitgerekend hun eenheid wordt wegbezuinigd. De boodschap is natuurlijk extra hard aangekomen bij de medewerkers die op uitzending zijn. Wanneer je in Afghanistan of Sardinië te horen krijgt dat de eenheid waarvan je deel uitmaakt ophoudt te bestaan, is dat zonder meer extra zuur. Het maakt mij trots dat de mensen zo professioneel blijven, dat zij hun werkzaamheden op uitstekende wijze blijven uitvoeren. Dat zegt zoveel over hun instelling en motivatie. 3 DE VLIEGENDE HOLLANDER

4 Foto: Richard Frigge, AVDD Foto: Gerben van Es, AVDD Veel medewerkers leven de komende tijd in onzekerheid. De centralisatie van het fase-onderhoud gaat velen raken en op de staf in Breda verdwijnt bijvoorbeeld dertig procent van de arbeidsplaatsen. Ook elders in de organisatie leven luchtmachters met vragen over hun toekomst bij Defensie en dat is natuurlijk een hard gelag. Ik zie het als mijn taak om zo snel mogelijk duidelijkheid te creëren voor de medewerkers. Maar de praktijk van de reorganisaties tot nu toe leert dat deze processen nou eenmaal tijd vergen en zorgvuldig moeten verlopen. De bezuinigingsmaatregelen treffen veel mensen en de zorg voor hen heeft de hoogste prioriteit. We moeten nu voortvarend verder. Het geld dat met de reducties moet worden opgebracht, is van onze budgetten gehaald. Er wordt een projectorganisatie in het leven geroepen om de plannen verder vorm te geven en uit te voeren. Ik geef hoge prioriteit om mensen die de organisatie gedwongen moeten verlaten, van werk naar werk te helpen. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen die bij de Koninklijke Luchtmacht is opgeleid en werkzaam is, goede kansen maakt bij andere werkgevers. Ik roep iedereen op die bij het reorganisatieproces betrokken is, zich hiervoor hard te maken. Dit is echt in het belang van de collega s die noodgedwongen elders aan de slag moeten. Verder is natuurlijk het doel een Defensieorganisatie te hebben waar voldoende middelen voor de reguliere bedrijfsvoering voor handen zijn, en geen gebrek is aan reservedelen. Daardoor grijpen we minder vaak mis, kunnen we materiaal echt gebruiksgereed maken en gaat daarmee de inzetbaarheid van de wapensystemen omhoog. Dat is hard nodig. Ook is er straks meer geld beschikbaar voor onderhoud van gebouwen en aanschaf van allerlei zaken. Natuurlijk moeten we ook aan de nieuwe Defensieorganisatie werken. De staven worden gereduceerd en dat heeft consequenties voor de aansturing van de onderdelen. Welke dat precies zijn, kan ik nu nog niet aangeven. Maar buiten kijf staat voor mij dat ook de afgeslankte Defensieorganisatie straks in staat moet zijn om deel te blijven nemen aan operaties, al leveren we met de reducties in op het voortzettingsvermogen. Belangrijk zijn ook de investeringen in de toekomst. Op termijn worden vier onbemande toestellen voor inzet op middelbare hoogte gekocht. De ontwikkelingen op het gebied van onbemande militaire luchtvaart gaan erg snel, dus het is belangrijk om ervaring met onbemande vliegtuigen op te doen. De eerste aanzet hiervoor wordt met Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD DE VLIEGENDE HOLLANDER 4

5 column Bezuiniging op eenheden van het Commando Luchtstrijdkrachten Het aantal F-16 jachtvliegtuigen wordt gereduceerd van 87 naar 68. Het 311 Squadron van vliegbasis Volkel wordt opgeheven. De Cougars van het 300 Squadron worden afgestoten. Drie helikopters en vier bemanningen worden gehandhaafd ter ondersteuning in de Search and Rescue-taken en het patiëntenvervoer op de Waddeneilanden tot uiterlijk 31 december Daarna neemt de NH90 deze taak over. De vierde Patriot-batterij wordt opgeheven, het materieel wordt als operationele en logistieke reserve en voor opleidingsdoeleinden behouden. De overige drie batterijen worden samengebracht in het 802 Squadron. Het 803 Squadron, alsmede één van beide commandovoering en logistieke elementen worden opgeheven. Met Duitsland wordt gezocht naar intensivering van de samenwerking. Mogelijk leidt dit op termijn tot een internationaal samen-gestelde eenheid. Bij de Object Grondverdediging wordt het 621 Peloton van vliegbasis Leeuwarden en het 671 Peloton van vliegbasis Gilze- Rijen opgeheven. De capaciteit van de resterende drie pelotons wordt zodanig ingericht dat met vier OGRV-eenheden een expeditionaire inzet in een vierslag mogelijk blijft. de huidige plannen gegeven. Verder wordt ook cyber ops opgepakt en heeft Nederland het voornemen een tweede F-35 testtoestel aan te schaffen. Daarmee neemt onze luchtmacht samen met die van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk deel aan de operationele testfase van de F-35. Tijdens die periode opereert de F-35 in een representatieve dreigingsomgeving die we nu kennen en nog beter de komende jaren of decennia kunnen verwachten. Een belangrijke stap voorwaarts voor de luchtmacht, maar nog meer voor Defensie. We hebben immers ook als prioriteit de kleinere Defensieorganisatie er toe te laten doen. En juist daarbij past deelname aan de testfase en de ervaringen die we daar gaan opdoen. De komende maanden moeten geleidelijk aan antwoord komen op de vragen. Volgens de planning zou in juli meer duidelijkheid moeten zijn over de inhoud van de personele maatregelen en het infrastructurele beleggingsplan. Ik doe een beroep op iedereen om hun werk professioneel te blijven uitvoeren, ook als bekend is of wanneer bekend wordt dat er straks geen functie meer is. Dat blijven we verplicht. Van de medezeggenschap en van de medewerkers Sociaal Medische Teams vraag ik dat zij de ontwikkelingen kritisch volgen en de leiding scherp houden. Van de onderdeelscommandanten en leidinggevenden verwacht ik dat zij zo goed mogelijk opkomen voor de belangen van hun medewerkers en blijven motiveren en inspireren. Van mijn kant zal ik zorgen dat de duidelijkheid voor iedereen zo snel als mogelijk wordt geboden. Daarop mag iedereen mij aanspreken. Ik wil ook dat we bij ons motto blijven. Dat heeft ons altijd kracht gegeven en staat voor ons als team. Dat hebben we nodig, met de reorganisatie, maar ook met de goede vooruitzichten van onze de luchtmacht voor de toekomst, van ons, van Defensie: Eén team, één taak. De derde DC-10 wordt niet in gebruik genomen. Ten aanzien van de toekomst van de vliegbasis Eindhoven is het uitgangspunt van het kabinet dat het een civiele luchthaven wordt. De opties zijn dan of militair medegebruik van vliegbasis Eindhoven of elders beleggen van de militaire luchttransporttaak. Ook samenwerking met België wordt op dit gebied onderzocht. De drumfanfare van de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht wordt opgeheven. Binnen elk operationeel commando worden opleiders, trainers en kenniswerkers in één organisatie ondergebracht. De kenniscentra leidinggeven en opleidingskunde worden ondergebracht bij de Nederlandse Defensie Academie. Het aantal functies in de NAVO-commandostructuur wordt verkleind. Foto: OGRV 5 DE VLIEGENDE HOLLANDER

6 REPORTAGE We lossen het probleem niet op, maar kunnen écht Samenspel bepaalt succes van kustwachtmissie Daar rechts, op tien uur, veertig mijl voor Lampedusa. Geconcentreerd turen de crewleden over het water naar het verdachte bootje. Behendig manoeuvreert majoor Kjeld het kustwachtvliegtuig richting doel. De luchtwaarnemer aan boord zoomt met de infraroodcamera verder in. Bingo. Een overvol vissersbootje met vluchtelingen dobbert stuurloos op de Middellandse Zee. Zo te zien hebben ze grote problemen. Binnen no-time informeert de mission commander het International Coordination Centre (ICC) in Rome. De Search and Rescue-operatie kan beginnen. Tekst: eerste luitenant Marlous de Ridder Foto s: sergeant Henry Westendorp, AVDD Over de radio worden in rap tempo posities en bijzonderheden doorgegeven. De Nederlandse crew vraagt om assistentie aan de Italiaanse autoriteiten. Zij moeten de stroom aan migranten die sinds januari het eiland Lampedusa overspoelt immers verder afhandelen. Maar tot die aflossing komt, is de Dornier 228 de on-scene coordinator en blijven het dicht bij het in problemen geraakte scheepje. Haast is geboden, want de sloep ligt steeds dieper en over twee uur is het donker. Op de camerabeelden van de waarnemers van de Koninklijke Marechaussee is haarscherp te zien wat zich beneden afspeelt. Zo n dertig goed geklede, jonge mannen zitten als sardientjes in een blik. Van de gezichten is opluchting af te lezen. Ze wapperen met een wit T-shirt en zwaaien uitgelaten naar de militairen. Deze voornamelijk Tunesische vluchtelingen willen maar één ding, voet aan wal zetten in Europa. De riskante oversteek van 24 uur nemen ze voor lief. We moeten oppassen dat ze niet te enthousiast worden, want dan is de kans groot dat de boot omslaat en zijn we verder van huis, zegt gezagvoerder en KLu-majoor Kjeld. Als het moet, kan de Dornier één of meer reddingsvlotten uitgooien, maar zo ver is het nog niet. Geschikt Deze inzet van de Kustwacht maakt deel uit van de operatie Hermes die van 15 tot en met 31 maart duurt. Hermes richt zich primair op het in kaart brengen van de vluchtelingenstromen van Noord-Afrika naar Europa. Daardoor kunnen de autoriteiten aan wal anticiperen en voorbereidingen treffen voor de opvang. Frontex, het Europees agentschap dat zorgt voor de bewaking van de buitengrenzen van Europa, vroeg specifiek om de inzet van het kustwachtvliegtuig. Door zijn endurance het vermogen om langdurig te patrouilleren en sensoren is het vliegtuig uitermate geschikt voor dit soort DE VLIEGENDE HOLLANDER 6

7 REPORTAGE iets betekenen Het eilandje Lampedusa, half zo groot als Schiermonnikoog, wordt sinds de val van het Tunesische bewind van Ben Ali in januari overspoeld met immigranten. Vanwege zijn endurance en sensoren is de Dornier Do 228 uitermate geschikt voor dit soort operaties. De ondergrondse hangar op Pantelleria is een erfenis uit het Mussolini-tijdperk. Vliegtuigen zouden de ene ingang kunnen inrijden en een paar honderd meter verderop de andere weer uit. Voor de vliegers verschilt operatie Hermes niet veel van de kustwachttaken in Nederland. Toch heeft het een andere dimensie. operaties. De Nederlandse bijdrage bestaat uit zeven militairen, één waarnemer van Rijkswaterstaat en twee technici van JetSupport dat de Dornier ook in Nederland onderhoudt. Daarnaast is één luchtmachtmilitair als liaison-officier geplaatst op het ICC in Rome (zie kader). In februari reisden al twee grensspecialisten van de marechaussee naar Bari en Caltanisetta in Italië om meer informatie te verzamelen over mogelijke migratiecriminaliteit. De Nederlandse patrouillevluchten met de Do 228 vertrekken dagelijks vanaf het eiland Pantelleria, halverwege Sicilië en de Tunesische kust. Naast het monitoren van de aantallen scheepjes en vluchtelingen, helpt de Nederlandse Dornier ook bootjes die in nood verkeren. Daarvoor heeft ze speciale vlotten aan boord. Sinds de start heeft het kustwachtvliegtuig al tientallen bootjes waargenomen en gemeld. Samenspel Wanneer boven de Middellandse Zee de twee waarnemers druk in de weer zijn met info verzamelen aan de hand van beelden en communicatie met de Italianen, meldt co-piloot Jeroen vanuit de cockpit: We moeten aan de peut denken mensen. Of nu doorvliegen naar Lampedusa en aftanken of blijven hangen, maar dat houden we nog één uur vol. Lastige keuze, want dit bekent dat ze het bootje even alleen moeten laten. Okay, tanken en voor het donker terug op positie, beslist gezagvoerder Kjeld kordaat. Aan alles is te merken dat de bemanning goed op elkaar is ingespeeld. Ze denken met elkaar mee, en naast de waarnemers geven ook de vliegers hun ogen goed de kost. Samenspel bepaalt duidelijk het succes van de missie. De vliegers zorgen primair voor de vliegtechnische inzet en de vliegveiligheid aan boord, terwijl de marechaussees de uitvoering van de geplande vluchtroute bewaken en de surveillanceopdrachten van het ICC uitvoeren. Opluchting Na enig oponthoud op het vliegveld van Lampedusa vervolgt het kustwachtvliegtuig van het 334 Squadron haar missie. Terug op locatie is er weinig veranderd bij het scheepje. Behalve dat het aardig schemerig begint te worden en de vluchtelingen van alles in brand steken om maar gezien te worden. Luchtwaarnemer en mission commander, wachtmeester 1 Haiko, heeft via Rome contact gemaakt met de Italiaanse kustwacht. Haiko dirigeert het kustwachtvaartuig naar de plaats van het incident. Nog ruim twintig minuten varen en dan kunnen zij de opvarenden uit hun benarde positie bevrijden. Dan signaleert de crew een andere boot, dichterbij. Vreemd, die is veel te groot voor een vissersboot. Het lijkt wel een marineschip, 7 DE VLIEGENDE HOLLANDER

8 REPORTAGE oppert Jeroen. Terwijl Haiko koortsachtig informatie boven water probeert te krijgen over het onbekende schip, is het een kwestie van minuten welke boot eerder bij de vluchtelingen zal zijn. Uiteindelijk wint het patrouilleschip het. Dan klinkt over de radio: This is the Tunisian navy. We took 52 people on board. De flightcrew is even stil. Dit hebben ze nog niet eerder meegemaakt. 52 personen in zo n gammel sloepje. Meer dan aanvankelijk werd geschat. Hoewel de migranten beduidend minder blij zullen zijn dat ze Europa niet hebben gered, halen de militairen opgelucht adem. Deze mensen zijn veilig. Dat is het enige wat voor ons telt. Ze voeren in internationale wateren, dus Tunesië moet hen weer mee terug nemen, legt Kjeld uit. De reddingsactie zit erop. De Dornier keert terug naar thuisbasis Pantelleria. Indruk Voor het kustwachtvliegtuig van de KLu is dit de tweede out of area operatie. Vorig jaar stuurde Nederland voor Frontex een zelfde Dornier om de wateren tussen Turkije en Griekenland te controleren op illegale activiteiten zoals mensensmokkel en vluchtelingenstromen. Ondanks dat Hermes niet veel verschilt van de kustwachttaken in Nederland, heeft deze operatie volgens de vliegers een andere dimensie. Kjeld: Wat indruk maakt, zijn de overvolle scheepjes en de dankbaarheid bij de opvarenden als wij ze spotten. Deze mensen Een monteur van Jet Support voert de laatste controles uit voor vertrek. De verovering van Pantelleria op de Nazi s in 1943 Operation Corkscrew vormde een belangrijke stap in de invasie van het veel grotere Sicilië, en daarmee de bevrijding van Zuid-Europa. Op het vliegveld is een erfenis uit het Mussolini-tijdperk nog zichtbaar én in gebruik. Grote gecamoufleerde deuren vormen de afsluiting van beide openingen van de hangar, die al in de jaren twintig is uitgehouwen in de aangrenzende lage bergrug. Groot genoeg om tachtig gevechtsvliegtuigen in onder te brengen. Foto: wachtmeester 1 Haiko Meer over Hermes en Frontex In december slaat de vlam in de pan in Noord-Afrika. De Tunesische bevolking komt in opstand tegen het bewind van Ben Ali. De bevolking eist meer welvaart en democratie. Voor veel Tunesiërs is de machtswisseling in hun land de aanleiding om te vluchten. Sindsdien wordt het Italiaanse eiland Lampedusa, zo n tweehonderd kilometer van Tunesië, overspoeld met immigranten die een beter bestaan in Europa willen opbouwen. Omdat het gaat om een Europese buitengrens roept Italië de hulp in van het Europese grensagentschap Frontex. Die erop moet toezien dat iedereen die de externe maritieme grenzen passeert een grenscontrole ondergaat, zoals in de Schengen-grenscode is vastgesteld. Diverse Europese lidstaten stellen daarop schepen, vliegtuigen en grensbewakingsexperts beschikbaar. Nederland stuurt één van de twee kustwachtvliegtuigen en grenswachters. De internationale operatie Hermes 2011 staat voor wat betreft de Nederlandse inbreng onder leiding van de marechaussee. Vanwege de situatie in Libië is de verwachting dat het aantal vluchtelingen alleen maar verder toeneemt. DE VLIEGENDE HOLLANDER 8

9 REPORTAGE De luchtwaarnemer van de Koninklijke Marechaussee bekijkt op zijn display opnames van de Forward Looking Infrared-camera: een overvol bootje zie inzet met vluchtelingen. betalen grof geld, niet wetend of ze Italië halen. Daarbij heb ik een ander beeld gekregen van vluchtelingen. Het zijn niet altijd zielige mensen. Dit gaat om de zogenoemde gelukszoekers, die hopen op een beter bestaan. Jeroen noemt het gedurfd dat ze over zee vluchten. Er kleven veel risico s aan deze onderneming. Daarom zijn we super gedreven om elk scheepje te signaleren. Als wij met onze informatie kunnen voorkomen dat zo n bootje zinkt, dan voelt dat als redden. Betekenis Kjeld benadrukt dat het de crew gaat om de veiligheid van deze mensen op zee. Italië beslist over het al dan niet terugsturen. Het enige wat wij doen, is de positie doorgeven en zorgen dat bootjes gereguleerd binnenkomen. Dit doen we in het belang van de vluchtelingen, maar ook voor de grensbewaking. Van de meeste scheepjes horen we achteraf dat ze het hebben gehaald. Een enkele keer worden ze niet door de Italiaanse kustwacht getraceerd. Zoals vorige week toen duidelijk werd dat een bootje met motorproblemen niet was aangekomen. Misschien zijn ze overboord geslagen of opgepikt door een vissersboot. Die onzekerheid is best lastig. De Italianen zijn blij met de extra hulp. Met de foto s, films en bevindingen van de Nederlanders wordt de omvang van de vluchtelingenstroom goed zichtbaar. De Search and Rescue-actie zoals beschreven, toont opnieuw de waarde van de aanwezigheid van de Dornier in het luchtruim tussen Zuid-Italië en Noord-Afrika aan. We lossen het probleem niet op, maar met onze informatie kunnen we echt iets betekenen, zegt Kjeld beslist. Tijdens de inzet van het Nederlandse kustwachtvliegtuig was luitenant-ter-zee 1 Hans van Maanen gedetacheerd op het ICC in Rome. Vanuit dit hoofdkwartier van de Guardia di Finanza (Italiaanse ministerie van Financiën, red.) wordt de operatie Hermes geleid. Van Maanen treedt namens Directeur Kustwacht op als operationeel commandant van de Nederlandse kustwachteenheid op Pantelleria. De bemanning van de Dornier krijgt vanuit het ICC haar surveillanceopdrachten en rapporteert alle incidenten aan Van Maanen. Ook SARoperaties worden vanuit hier gecoördineerd. Van Maanen kijkt terug op een geslaagde missie. De bevindingen van ons vliegtuig zijn ontzettend waardevol voor de Italiaanse autoriteiten. Zij komen echt handen tekort bij de afhandeling van de vluchtelingenstromen. Daarom duurt het soms lang voor een kustwachtvaartuig op de plek van het incident is. Gewoon vanwege een capaciteitsprobleem. Daarnaast werkt de aansturing van de eenheden aan wal anders dan wij in Nederland kennen. Als hier een incident wordt gemeld, gaat het over behoorlijk veel schijven. Dat betekende veel geduld hebben. Van Maanen noemt het werken in het ICC dynamisch en leerzaam. Het zijn intensieve weken en geen dag is hetzelfde, maar de adrenaline en het gevoel dat je iets kan betekenen, houdt iedereen op de been. 9 DE VLIEGENDE HOLLANDER

10 GENRE REPORTAGE Nederlandse F-16 s en KDC-10 in recordtijd Operation Unified Bij aanvang vliegen de Nederlandse F-16 s missies met vier toestellen, tegenwoordig met twee. In het begin van hun operatie controleren de Nederlanders diverse verdachte schepen en ongeïdentificeerde vliegtuigen. Op 22 april vlogen de F-16 al hun honderdste missie. Foto: Frank Crébas, Nederlanders krijgen uitleg van Italianen over de pantograaf, de tankinstallatie op Decimomannu die vanaf een vast punt in een scharende beweging naar links en rechts kan om toestellen bij te tanken. Voorafgaand aan een familiarisatievlucht op zaterdag 26 maart inspecteert een vlieger de luchtverdedigingsraketten. Iedere F-16 is voorzien van één sidewinder voor korte, en drie AMRAAM s voor de lange afstand. Een KDC-10 van het 334 Squadron brengt op zaterdag 26 maart materieel en 75 man personeel de main body naar de luchthaven Elmas van Cagliari, de hoofdstad van Sardinië. Omdat de taxibanen op Deci wat smal zijn voor de KDC-10, is Elmas zo n anderhalve week zijn thuishaven. Drie keer vliegt een Antonov An-124 naar Elmas, per keer beladen met dertig tot veertig ton materieel, van vervoersmiddelen en computerapparatuur tot motoren en brandstoftanks van de F-16. Daarnaast is veel materieel via de weg en het laatste stuk per boot aangevoerd. DE VLIEGENDE HOLLANDER 10

11 operationeel op Sardinië reportage Protector Als het kabinet op dinsdagavond 22 maart besluit dat Nederland een bijdrage wil leveren aan de bescherming van de Libische burgerbevolking, is de luchtmacht al druk in de weer met voorbereidingen. Voor het handhaven van het VN-wapenembargo tegen het Noord-Afrikaanse land leveren Eindhoven een KDC-10, Leeuwarden en Volkel samen zes F-16 s, en diverse CLSK- en Defensieonderdelen kleinere bijdragen. De marine zet de mijnenjager Hr. Ms. Haarlem in. Daarnaast levert ons land ook personeel voor de E-3A AWACS-radarvliegtuigen en diverse hoofdkwartieren. Tekst: Arno Marchand Foto s: ANP Vier van de in totaal tien aanwezige vliegers nemen in de cockpit de laatste vluchtinstructies door. Detachementscommandant Van Deventer nam een mix mee van zeer ervaren tot net gekwalificeerde vliegers. Die laatste kunnen als wingman veel ervaring opdoen. Een boomoperator bedient de tankboom om Nederlandse F-16 s boven de Middellandse Zee bij te tanken. De KDC-10 kan per minuut 1750 liter brandstof overpompen. Het tankvliegtuig klokte 45 uur in zeven operationele sorties, en tankte zowel Nederlandse als buitenlandse straaljagers bij. 11 DE VLIEGENDE HOLLANDER

12 REPORTAGE Een opdracht was er nog niet, maar personeel op de vliegbasis Leeuwarden wilde niet verrast worden. Het zal niet aan hen liggen dat de F-16 s niet gereed zijn, als de politiek om de inzet vraagt. Op eigen doft vragen ze in het weekend voorafgaand aan de Haagse beslissing te mogen werken aan de toestellen om ze in optimale conditie te krijgen. Als de opdracht komt, krijgt luitenant-kolonel Johan van Deventer, commandant van het 323 Tactical Training Evaluating and Standardisation Squadron (TACTESS), de leiding over het detachement. Hij moet zorgen zo snel mogelijk met zes toestellen en een KDC-10 te deployen naar het Italiaanse eiland Sardinië. Dat lukt door alle inzet in recordtijd. In totaal zijn bij de missie ongeveer tweehonderd Nederlandse militairen betrokken waarvan 38 van de marine. De inzet van de mijnenjager en de F-16 s geldt voor de duur van drie maanden. Vanwege andere operationele verplichtingen zoals inzet in Afghanistan en een ferry-vlucht van zes aan Chili verkochte F-16 s is de KDC-10 ingezet tot 4 april. Coalitie De Veiligheidsraad van Verenigde Naties neemt op 17 maart resolutie 1973 aan en besluit daarmee tot het inrichten van een no-fly zone boven en een wapenembargo tegen Libië, ter bescherming van de bevolking. De naam van de operatie luidt Odessey Dawn. De volgende dag al stelt Frankrijk vliegbases ter beschikking aan coalitiepartners, en s middags vliegen de eerste toestellen Rafales en Mirage s boven Benghazi. De Royal Air Force kiest ervoor om Tornado s vanuit Groot-Brittannië rechtstreeks naar Noord-Afrika te laten vliegen en daar met Storm Shadow kruisvluchtwapens aanvallen uit te voeren. De Amerikaanse strijdkrachten gebruiken hun eigen bases in Italië voor de inzet van onder andere A-10 en, F-15 s, F-16 s en EA-18 s. Daarnaast voeren schepen van de coalitie in de Middellandse Zee aanvallen uit met kruisraketten op doelen in Libië. Daags na de beslissing sturen België, Canada, Denemarken, Italië, Noorwegen, Spanje, Quatar en de Verenigde Arabische Emiraten gevechtstoestellen naar Frankrijk, Griekenland en Italië. Nederlandse F-16 s landen nog geen twee dagen na de kabinetsbeslissing al op de Italiaanse vliegbasis Decimomannu. De KDC-10 vliegt van woensdag tot en met zaterdag personeel en materieel in, voor dat laatste geassisteerd door drie keer een Antonov An-124. Na diverse familiarisatievluchten voeren beide types op maandag 28 maart de eerste missie uit. De inzet beperkt zich tot het handhaven van wapenembargo tegen Libië, waarvoor de KDC-10 en de patrouillerende F-16 s boven zee vliegen. NAVO Na intensief overleg van alle staatshoofden, besluiten de ministers van de 28 NAVO-landen op 27 maart tot de overname van het commando van de maritieme en luchtoperatie om zo nodig met geweld de no-fly zone en het wapenembargo tegen Libië te handhaven. Vanaf dat moment is er sprake van Operation Unified Protector. In reactie besluit het Kabinet op 30 maart de Nederlandse F-16 s ook in te zetten voor de no-fly zone. Daarmee komen de F-16 s nu ook boven land waar ze naast het handhaven no-fly zone met de Litening Advanced Targetting Pod veel informatie verzamelen. De info gaat naar het hogere echelon en is van groot belang voor operaties van de gehele coalitie. De inzet van het 1 (NLD) Fixed Wing Element, zoals het Nederlandse detachement officieel te boek staat, beperkt zich tot het bewaken van het luchtruim. Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Jac Jansen is tijdens zijn bezoek op 1 april zichtbaar onder de indruk van wat in korte tijd is bereikt. Minder dan een week na het politieke besluit zijn de eerste operationele missies achter de rug. Dat is alleen maar mogelijk door de toegewijde inzet van ieder detachementslid. Ook hier weer laten luchtmachtmedewerkers zien hoe flexibel en snel inzetbaar het luchtwapen is. Volgende maand volgt een verslag vanaf Decimomannu. Op maandag 28 maart vindt de eerste operationele missie plaats. Grondpersoneel laadt voorafgaand aan de vlucht een AMRAAM aan de rechter vleugeltip. C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen, vergezeld door de Commandant vliegbasis Leeuwarden kolonel Dennis Luyt en Hoofd Operatiecentrum CLSK kolonel Theo Kustner (v.l.n.r.) brengen op 1 april een bezoek aan Deci. Detco Van Deventer (voorgrond) geeft hen tekst en uitleg op de flightline. Foto: Frank Crébas, DE VLIEGENDE HOLLANDER 12

13 Hercules beëindigt missie op Camp Mirage Niets was zeker ACHTERGROND Tekst: Arno Marchand en Martin Tennekes Foto s: Liepke Plancke, AVDD Op Camp Mirage in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) kwam op 1 april een einde aan de Afghanistanmissie van de Nederlandse C-130. De Hercules vloog op 2 april vanuit het Midden-Oosten terug naar de thuisbasis Eindhoven waar het een dag later aankwam. Ruim twee jaar pendelde het transporttoestel tussen de Emiraten en Afghanistan. Op vrijdag 1 april neemt het personeel op Camp Mirage afscheid van hun vliegtuig. Met enige melancholie wordt een taart met opschrift laatste vlucht C-130 aangesneden. Foto: FSE Mirage Onder een bewolkte Hollandse hemel zet de bemanning van het 336 Squadron de wielen van de C-130 weer op Nederlandse grond. Bij het taxiën zorgt de basisbrandweer voor een passend onthaal: twee E-Ones maken een waterboog waaronder de Hercules naar het platform rijdt. Daar gaan de motoren uit, naast de andere C-130H-30. Voor het eerst sinds lange tijd staan beide toestellen weer op gezamenlijk op Eindhovens beton. Zeven detachementen met in totaal ruim 350 luchtmachtmedewerkers bemannen het Forward Support Element (FSE) Mirage. Vanaf 8 januari 2009 tot en met 31 maart van dit jaar zorgen ze vanuit de VAE voor veilig vervoer van mens en materieel van en naar Afghanistan. In de meeste gevallen is de bestemming Kandahar Airfield, maar ook wordt gevlogen op Tarin Kowt en andere locaties in Afghanistan. Inzetbaarheid Het motto van het detachement Niets is zeker is volledig op zijn plaats. Geen week was hetzelfde, zegt de laatste detachementscommandant luitenant-kolonel Leo Joosse. Toen we begin februari dachten dat het rustig werd, vroegen de Australiërs ons hen te helpen met het vervoer van grote hoeveelheden vracht en personeel naar Kandahar. Hulp die zij bijzonder op prijs stelden en ons enorm motiveerde. En met een inzetbaarheid van 95 procent deed de Hercules zijn werk uitstekend. Joop Mulder vliegt zelf met een grote hoeveelheid vliegtuigmateriaal terug naar Eindhoven, maar een speciaal detachement verpakt de meeste goederen op Camp Mirage en voert ze af naar Nederland. Wanneer dat is gedaan, keren ook zij halverwege april terug naar Nederland. Daarna blijft een groep van acht militairen (brandweer en logistiek personeel) achter, voor het in stand houden van de infrastructuur en het begeleiden van kleine groepen Nederlandse passagiers. In de toekomst brengen bondgenoten hen van Camp Mirage naar Kandahar. Militairen met bestemming Noord-Afghanistan Kunduz of Mazar-e-Sharif gaan in principe direct vanuit Nederland of Duitsland naar het missiegebied. De E-ones begroeten de Joop Mulder. De twee C-130H-30 s vlogen vanaf Mirage in 340 missies ruim 2200 uur. In ruim twee jaar vervoerden ze personen en lbs (Amerikaanse pound, circa twee miljoen kilo) vracht. 13 DE VLIEGENDE HOLLANDER

14 ACHTERGROND Detachement-6 FSE Mirage steunt KWF Kankerbestrijding In hun vier maanden uitzendtijd halen de leden van het zesde Detachement FSE Mirage 1.821,40 op voor KWF Kankerbestrijding. Behalve het organiseren van geldinzamelingactiviteiten, doneren een aantal detachementsleden een vrijwillige bijdrage aan het goede doel. Een afvaardiging van de activiteitencommissie overhandigt de cheque met het geldbedrag op 3 maart aan een vertegenwoordiger van de KWF Kankerbestrijding. Dit gebeurt voor aanvang van de uitreiking van de Herinneringsmedaille Vredesoperaties in de IJsselhallen in Zwolle. Een deel van het zevende en laatste detachement van FSE Mirage keert terug op Eindhoven en sluit familie weer in de armen. DE VLIEGENDE HOLLANDER 14

15 ACHTERGROND Op 13 april vertrok het detachement dat verantwoordelijk was voor de verplaatsing van militairen vanaf de VAE naar het missiegebied in Afghanistan. Commandant Contingentscommando kolonel Rob van Oirschot (op de foto links met detco overste Joosse) bezocht de laatste groep militairen om tijdens een korte ceremonie hen persoonlijk te bedanken. Midden februari stonden de twee C-130 s voor het laatst bij elkaar. Toen nog op Camp Mirage tijdens de laatste zogenoemde tailswop. Het ene airframe lost het andere af zodat die terug kan naar Eindhoven voor noodzakelijk onderhoud. Foto: FSE Mirage Groepsfoto van detachement 7 tijdens het kerstbezoek op 23 december van C- LSK luitenant-generaal Jac Jansen, C-LAS luitenant-generaal Rob Bertholee en PC-ZSK generaal-majoor der mariniers Ton Van Ede. Zij werden vergezeld door de kolonels Bas Pellemans (CVB Eindhoven), Wido van de Mast (CVB Volkel) en Kees Matthijssen (Hoofd Afdeling Integratie/Director of Staff Clas). Foto: FSE Mirage 15 DE VLIEGENDE HOLLANDER

16 REPORTAGE Een dag op stap met Technicus Masten en Antennes Marcel Dompeling De Koninklijke Luchtmacht kent vele beroepsgroepen. Sommige zijn bekend, andere springen minder in het oog. Sergeant-majoor Marcel Dompeling werkt als ploegleider bij de mastenploeg van het Logistiek Centrum Woensdrecht, locatie Rhenen. Zijn technische baan op hoogte bestaat uit een vleugje metaalbewerking, een brok technisch inzicht, een dosis fysieke inspanning en een berg flexibiliteit. Tekst: Ingmar Kooman Foto s: René Ketting, AVDD Denken, dat moet je beneden doen. Een dichte, donkere wolkenband rolt dreigend op vliegbasis Leeuwarden af. Buiten, op de verkeerstoren blijft sergeant-majoor Marcel Dompeling laconiek onder de naderende plensbuien. Regen of zon, koud of warm, de klus moet geklaard worden, zegt de ploegleider van de mastenploeg beslist terwijl hij een vervangende UHFantenne met kabelbinders vastzet. Mij hoef je dan ook niet te vragen of het mooi weer is. Ik vind het altijd lekker om buiten te werken. Tien man sterk is de mastenploeg, onderdeel van de Productie Eenheid Grondsystemen en Missieondersteuning van de Defensie Materieel Organisatie. Deze specialisten, van oorsprong luchtmachters, zijn verantwoordelijk voor de niet-mobiele masten en antennes van geheel Defensie. Vanuit de locatie Rhenen rijden Dompeling en zijn collega s het hele land door om masten en antennes van zowel de landmacht, de luchtmacht, de marine én het KNMI te installeren en te onderhouden. Ook pleegt de mastenploeg onderhoud aan de radartorens. Dat is onze kracht, legt de sergeant-majoor uit. We komen overal en zien alle systemen. Daardoor zijn we juist ook zo flexibel inzetbaar. Want hun taak houdt zeker niet op bij de Nederlandse grens. In de inzetgebieden is de mastenploeg namelijk vaak een ondersteunende eenheid om ter plaatse verbindingen mogelijk te maken. Maar ook bouwt de eenheid faciliteiten als een droogtoren voor remparachutes, troepenverzorgingstenten en zogenoemde clamshelters en sunshades. De vervangende antennemast is kant en klaar. Dankzij het bakje aan de kraan hebben de klimgeiten Dompeling en Wachter bij het plaatsen en aansluiten van het geheel voor een keer een makkie. Net werk Maar na uitzendingen in Bosnië, Turkije, Irak en Afghanistan staat Dompeling nu in een oer-nederlandse hoosbui op de verkeerstoren van Leeuwarden. Ahhh, ik had toch even mijn regenjas moeten pakken, verzucht de sergeant-majoor, terwijl zijn gevechtstenuejas natter en natter wordt. Binnen zitten de luchtverkeersleiders in dagelijks tenue met korte mouwen behaaglijk warm, buiten maakt DE VLIEGENDE HOLLANDER 16

17 REPORTAGE Bouwvakker voor de luchtmacht Dompeling nog even een laatste rondje langs de tijdelijke voorzieningen die hij voor de luchtverkeersleiding aanbracht. Heeft hij al zijn spullen mee? Zit alles goed vast? Met een paar tiewraps bindt hij nog even de kabels van de twee tijdelijke radio-antennes bij elkaar. Ik lever graag net werk af, verklaart Dompeling. Klantgericht werken is voor mij altijd heel belangrijk. Ook al hangt dit hier maar voor twee dagen, het moet er wel netjes uitzien. Deze twee dagen staat voor de mastenploeg de vervanging van een zes meter hoge VHF-antenne op het programma vanwege een spoedreparatie. Een behoorlijk ingrijpende klus, die ook voor het militaire en civiele vliegverkeer implicaties kan hebben, vertelt Dompeling. Je kunt niet eventjes alle vliegtuigen aan de grond houden, omdat jij een antenne moet vervangen. Als de luchtverkeersleiding ons bezig ziet met de antennes, gaan bij hen dan ook steevast de haren overeind staan, lacht de sergeant-majoor. Maar natuurlijk zorgen we er met tijdelijke voorzieningen altijd voor dat ze te allen tijde in de verbindingen blijven met de vliegtuigen. De eerste dag besteedt de mastenploeg aan het voorbereidende grondwerk. Dompeling is verantwoordelijk voor het aansturen van zijn team van vier man. Met zijn vieren zijn we één, benadrukt hij. Als sergeant-majoor ben ik weliswaar eindverantwoordelijke voor het werk van mijn ploeg, maar ik ga net zo goed in de weer met alle bekabeling. Dat wil ik ook graag, want ik vind het schitterend werk. Op hoogte Dompelings collega Glen Wachter is in bunker 501 druk bezig om alle nieuwe kabels te voorzien van connectoren. Een klus die een vaste hand vereist, geeft de ploegleider aan. Het materiaal is top, dus het kan alleen fout gaan met het solderen en aansluiten. Maar we werken al heel wat jaren samen, dus ik hoef ze maar globaal aan te geven wat en hoe iets moet gebeuren. Onderling hebben we zoveel routine, het is bijna telepathie. Een paar meter en een dikke laag beton hoger staat de te vervangen luchtverkeersleidingantenne. Want techniek, dat is maar de helft van het werk van de mastenploeg. Dompeling en collega s zijn ook echte klimgeiten. Dit is zeker geen job die je zomaar even doet, zegt de sergeant-majoor. Net zoals genisten zijn we taakgericht en denken we in oplossingen. We zijn de bouwvakkers van de luchtmacht, op hoogte. Daarom bestaat elke ploeg uit gediplomeerde klimmers. Dompeling laat de klimgordels zien waarmee zijn klimbuddy Wachter en hij regelmatig de hoogte ingaan. Zeker geen standaard klimhalmateriaal, legt Dompeling uit. Soms hangen we wel vier uur boven in een mast, dan moet je goed spul hebben. Liever gaan we in dat soort situaties in één moeite door, want even tien minuten koffiepauze betekent al gauw een half uur klimmen. Een vleugje metaalbewerking, een brok technisch inzicht, een dosis fysieke inspanning en een berg flexibiliteit, dat is de mastenploeg. En bovendien een flinke schep boerenverstand, voegt Dompeling daaraan toe. Je wilt niet bovenin de mast ontdekken dat je de verkeerde schroevendraaier mee hebt. Tegelijkertijd wil je ook alleen het meest noodzakelijke gereedschap meenemen. Want je moet met alle gewicht klimmen. Denken, dat doe je beneden. Ik geef toe: je moet een beetje gek zijn in dit vakgebied. Maar ik vind het schitterend. Koude natte handen of niet, binnen vijf minuten heeft Dompeling zijn tijdelijke antenne hangen. Voor een nieuwe antenne zijn heel wat meters kabel nodig. Marcel Dompeling assisteert zijn collega Glen Wachter bij het solderen van een zogeheten kabelconnector. 17 DE VLIEGENDE HOLLANDER

18 REPORTAGE Eerste leiderschapstraining voor KLu op nieuwe locatie Albacete biedt TLP ruimte Er zijn niet genoeg missies tijdens een cursus om iedereen een keer MC te maken. Daarom maakt de organisatie een onderverdeling in air-to-air en air-to-ground, en wijzen daarvoor sub MC s aan die hun eigen deel van de operatie moeten regelen. Zo komt iedereen aan de beurt. Vliegers van swingrole toestellen zoals de KLu F-16 s worden wel MC. Bijna twintig jaar is het Belgische Florennes thuishaven van het Tactical Leadership Programme (TLP). De vliegbasis in de Ardennen kent echter twee problemen, waarvan er één steeds groter wordt. Als eerste is er het weer dat geregeld voor afgelaste missies zorgt. Ten tweede groeit het Midden-Europese luchtruim de afgelopen decennia steeds verder dicht. Tijd om uit te zien naar een andere locatie. Die vindt de organisatie in Spanje, op base aéra Albacete-Los Llanos. Tekst en foto s: Arno Marchand DE VLIEGENDE HOLLANDER 18

19 reportage Voorafgaand aan de briefing checkt majoor Marck of alle aircrews aanwezig zijn. Majoor Roland (midden) leidt de debriefing na afloop van de misse. Het nieuwe onderkomen van het TLP is van alle gemakken voorzien. Zo ook airco wat in de zomer, als temperaturen tot 40 graden Celsius kunnen stijgen, geen overbodige luxe is. Hier heerst een landklimaat, met koude winters en warme zomers. Het verschil tussen dag- en nachttemperatuur is groot. Zowel in de winter als zomer scheelt dat vijftien graden. Strakblauwe lucht en een voor februari aangename 20 graden Celsius. Prima omstandigheden voor de vliegers om te vliegen en voor het grondpersoneel om te werken. Dit is precies de reden waarom we verhuisden van België naar Spanje, zegt Senior National Representative van de KLu majoor Marck: In het najaar gaan hier veertien van de vijftien missies door. Op Florennes waren dat er gemiddeld acht. Tevens is het luchtruim hier stukken rustiger dan in Midden-Europa en hebben we veel minder transitievluchten van het ene oefengebied naar het andere. Sterker nog, een groot deel van het oefengebied boven land is direct boven Albacete. We hebben hier in Spanje voldoende ruimte, en boven zee kunnen we tot aan Sardinië en zelfs richting Tunesië. De Flying Course van het TLP leidt op tot Mission Commander (MC), een leider van achttien tot 24 vliegtuigen om effectief een Combined Air Operation uit te voeren. Het is vooral gericht op jonge vliegers in het squadron, minimaal flightlead en met vijfhonderd uur op het type dat ze nu vliegen, zegt wing commander (overste) van de RAF Mike Huffington. Samenwerken In het plannen van een missie werken vliegers met vier T s: Tasks (wat moet ik doen), Tactics (wat wil men), Threats (wat zijn de bedreigingen) en Target (hoe pak je het aan). Wat wil de generaal (op het Combined Air Operations Center gespeeld door een van instructeurs, red.), hoe pas ik daarop mijn taakuitvoering zo goed mogelijk aan en pas ik de Rules of Engagement zo goed mogelijk toe, verduidelijkt Huffington, zelf vlieger op de Tornado F-3. Je leert hier werken met de limiteringen van je partners, en door juist Een Finse F/A-18C en, op de achtergrond, een KLu F-16 komen terug van een missie. De Finnen acteerden als Red Air. Foto: Maurits Kraak Thuisland Spanje participeerde in TLP met vier Hornets van twee wings, Madrid-Torejón en Zaragoza. 19 DE VLIEGENDE HOLLANDER

20 REPORTAGE Albacete-Los Llanos is thuisbasis van de 14 de Wing van de Ejército del Aire, met twee esquadróns Mirage F-1M s. De toestellen participeerden niet in deze TLP. Ook is er op Albacete een groot onderhoudscentrum gevestigd. Foto: Marco Ferrageau Hollands tafereel bij de zogenoemde backshops zeecontainers met daarin werkplaatsen waar het grootste deel van het Nederlandse onderhoud plaatsvindt. Een Franse Mirage 2000C van Cambrai taxiet langs een Spaanse shelter, qua beschildering duidelijk aangepast aan het zomers vooral dorre bruine landschap. Met de mogelijkheid tot nachtvliegen op Albacete is er voor het TLP geen noodzaak meer om out of area te trainen, zoals wel tijdens de Florennes-tijd gebeurde. hun capaciteiten zo goed mogelijk te integreren in een missie. Het meest geschikte toestel voert de taak uit. Het voordeel van het TLP is te leren samenwerken in een coalitie, ook in bijvoorbeeld de hangar waarin iedere cursus vierhonderd technici van alle landen naast elkaar opereren. Als luchtmachten kleiner worden, móeten ze samenwerken, en dat doen we hier juist. Landen kunnen zelf al vaak niet meer 24 toestellen bij elkaar brengen. Hier lukt dat gezamenlijk wel, en tevens zijn alle oefenfaciliteiten voor handen. Zo streven we iedere cursus een AWACS beschikbaar te hebben. Nu is dat een Franse die we gebruiken voor blue air. Red air maakt gebruik van de grondradars. Normaliter zie je AWACS-personeel niet en is het slechts een stem tijdens de luchtoperaties. Hier opereren ze vanaf het zelfde veld als de andere deelnemers, dus zie en spreek je elkaar. Het interessante van een TLP is dat je hier met een heel aantal landen werkt en vliegt die je niet tegenkomt op bijvoorbeeld Red Flag. We moedigen samenwerking dan ook aan door vliegers bijvoorbeeld door elkaar te zetten, want vroeger of later gáán ze in het echt met elkaar samenwerken. Nachtvliegen Albacete, een middelgrote stad in het zuidoosten van Spanje grofweg halverwege Madrid en Valencia, is sinds eind 2009 de thuishaven van het TLP. Het duurt echter een tijd voordat de organisatie ten volle gebruik kan maken van de faciliteiten, want van de splinternieuwe toplaag van de baan en platformen laten stukken los. Om de problemen van Foreign Object Damage het hoofd te bieden, blijft de teller op de nieuwe locatie dat jaar steken op slechts één cursus en vallen TLP en -2 uit. In het begin hadden we veel problemen met de baan en platformen, zegt majoor Roland van het 311 squadron, Course Leader van TLP Nog steeds is het niet helemaal oké, want de baan vertoont scheuren in de lengterichting door de hitte van de naverbranders. Inmiddels weten we hoe er het beste mee om te gaan, maar van de zomer wordt toch de toplaag van de baan vervangen. We kunnen nu zes courses per jaar draaien waarbij we in de eerste twee en de laatste ook een week s nachts vliegen. Huffington: Alhoewel de missies per dag moeilijker worden, zijn nachtvluchten DE VLIEGENDE HOLLANDER 20