Verslag stakeholderdialoog 2013 I 8 november. Koninklijke BAM Groep

Transcriptie

1 Verslag stakeholderdialoog 2013 I 8 november Koninklijke BAM Groep

2 Verslag Stakeholderdialoog VBDO December

3 Pieterstraat Jt Utrecht t +31 (0) info@vbdo.nl Verslag Stakeholderdialoog Samenvatting 4 Overzicht stakeholderdialoog 5 Dialoogronde materialen 6 2. betrekken van leveranciers 7 3. anticorruptie en integriteit 8 Dialoogronde materialen betrekken van leveranciers anticorruptie en integriteit Afsluiting 12 Vbdo report by the dutch association of investors for sustainable development (Vereniging van beleggers voor duurzame ontwikkeling) 3

4 Samenvatting op vrijdag 8 november 2013 ging koninklijke bam groep voor het vierde jaar in gesprek met verschillende stakeholders over haar duurzaamheidsbeleid middels een multi-stakeholderdialoog. de belangrijkste boodschappen die de stakeholders deze middag ten gehore brachten staan hieronder puntsgewijs vermeld. bam zou een voorloper- en leiderschapsrol op zich moeten nemen in de sector, daarbij kan hergebruik van bouwmaterialen een belangrijke kpi worden van bam. bam moet zich meer focussen op een circulaire economie. ga als bam de dialoog verder aan met leveranciers, klanten en overheid en neem het initiatief. de leveranciers willen graag zien dat zij richting een partnerschap met bam gaan. hierbij zijn betere samenwerking en meer transparantie van belang. Je hebt integriteit of je hebt het niet, een beetje integriteit bestaat niet. om integriteit te bevorderen moeten problemen en zwaktes bespreekbaar blijven. het is aan het top management om integer gedrag in de sector en het bedrijf zichtbaar te bevorderen en te belonen in plaats van af te straffen. bam zou zich, als grootste speler in de sector meer mogen uitspreken over niet-integer gedrag in de sector. 4

5 Overzicht stakeholderdialoog de middag begon met een woord van welkom door nico de Vries (voorzitter van de raad van bestuur, bam). nico de Vries gaf aan hoe belangrijk de mening van stakeholders voor bam is. hierna volgde een inleiding van giuseppe van der helm (directeur, Vbdo) waarna er een introductie van de deelnemers volgde. de groep externe stakeholders bestond uit ongeveer 25 personen die werkzaam zijn bij voor bam relevante financiële instellingen, klanten, overheden, leveranciers, maatschappelijke organisaties, kennisinstituten en service providers. daarnaast waren er interne stakeholders van verschillende werkmaatschappijen aanwezig. Vervolgens gaf William van niekerk (directeur Csr, bam) inzicht in het duurzaamheidsbeleid van bam. William van niekerk gaf aan dat de belangrijkste doelen van bam onder andere het verbeteren van de volgende punten zijn; veiligheid, reduceren van Co2 emissies en afval, meer transparantie in bijdrage in het terugdringen van de effecten van klimaatverandering en het duurzaamheidsverslag 2013 baseren op gri 4. hierna was het woord aan saskia Verbunt (project manager duurzaam ondernemen, Vbdo) om de resultaten van de voorbereidende enquête (gericht op de materialiteit van thema s voor bam) met de stakeholders te delen. na dit plenaire deel werd er over gegaan tot de dialoogrondes. Dialoog de groep ging in drie subgroepen uiteen om door middel van 2 dialoogrondes met elkaar in dialoog te gaan. de uitkomsten van de voorbereidende enquête lagen ten grondslag aan de keuze van de dialoogonderwerpen. het betrof de volgende drie onderwerpen die door de stakeholders als materieel voor bam werden gezien: 1) materialen 2) betrekken van leveranciers 3) anti-corruptie. in de eerste ronde werd de stakeholders gevraagd om de push factoren rondom de thema s in kaart te brengen. in de tweede ronde gingen de stakeholders met elkaar in dialoog over de pull factoren voor bam. 5

6 Dialoogronde 1 in de eerste ronde werden de onderwerpen besproken vanuit de vraag: Welke maatschappelijke behoeften leven er nu en in de toekomst (push factor)? 1. Materialen inleiding: De bouw is verantwoordelijk voor de verwerking van aanzienlijke hoeveelheden materiaal. in Nederland gebruikte BAM in 2012 bijvoorbeeld meer dan 1,3 miljoen ton asfalt, m 3 beton, en 61,000 ton staal. De winning van grondstoffen hiervoor, en het produceren van asfalt, cement en staal zijn processen die veel CO2 produceren. Bovendien wordt beton nog maar zeer beperkt gerecycled. BAM zou graag minder milieubelastend werken en wil haar stakeholders daarom uitnodigen om aan te geven waar in de toeleverende industrie verbeteringen te behalen zijn die BAM kan benutten of versnellen, bijvoorbeeld door de afname van producten die zijn samengesteld met een hoger aandeel gerecyclede materialen. Volgens de stakeholders richt de bouwsector zich nog niet genoeg op het verduurzamen van de sector. op dit moment blijft (enkele uitzonderingen daargelaten) met name de vraag naar de goedkopere, minder duurzame producten hoog. dit komt in het merendeel van de gevallen door een oppervlakkige economische redenering. opdrachtgevers zoeken nog al te vaak naar de goedkopere opdrachtnemer, waardoor de duurzaamheid van een project in geding komt. de stakeholders geven echter aan dat bam, als grote speler binnen de markt, invloed kan uitoefenen en hier het voortouw in kan en moet nemen. bam is niet alleen de eindklant, zij zijn ook opdrachtgever. hierdoor kan en moet bam een selectie maken van opdrachtnemers en alleen diegene selecteren die zich houden aan de richtlijnen die bam en de maatschappij graag zouden zien, om zo tot een verduurzaming van de keten te komen. de aanbeveling vanuit de stakeholders is dan ook dat bam een grotere rol dient te spelen om de keten naar een circulaire keten met hergebruik te leiden. om het recycle percentage voor de productie van bouwmaterialen te verhogen, kan het belangrijk zijn dat bam zelf eigenaar wordt van recycle bedrijven. op deze manier zal bam de aanvoer van recyclebare materialen veilig stellen. bam heeft zo n positie al bij asfaltcentrales. beton kan voor 100% gerecycled worden. een constatering en verwachting die de stakeholders echter ook hadden, was dat de opdrachtgevers van bam, waaronder de overheid (helaas) vaak nog niet zover zijn. een van de aanbevelingen van de stakeholders is dat bam pro-actief gaat lobbyen voor nieuwe regelgeving en vergroening van belastingen, zodat de business case voor gebruik van gerecycled materiaal op orde komt. een andere stap is het in kaart brengen van sociale en ecologische kosten in de prijs ( true Price, naar het voorbeeld van Puma). mede door een element als regelgeving worden opdrachtgevers geforceerd om zich hierop te richten en zich eraan te houden. het is een stap in de goede richting van een bouwketen van hergebruik, die bam kan initiëren. Volgens de deelnemers ligt de toekomst voor bam bij het hergebruik van materialen en kan bam de circulaire economie als middel hier goed bij gebruiken. hergebruik van materialen kan wel degelijk een kpi vormen voor bam. een aanvulling uit de groep betrof de rol van pensioenfondsen. indien zij steeds meer participeren in het financieren van bouw- en energieprojecten, hebben zij een grote verantwoordelijkheid. Volgens de stakeholders zouden pensioenfondsen criteria moeten opstellen met als doel: het niet langer financieren van niet-duurzame projecten. nogmaals, regelgeving kan hier een belangrijk verschil in maken en bam kan hier de regelgevers op aansporen. tot slot brachten de stakeholders het sociale aspect rondom materiaal gebruik naar voren. bam moet weten dat de maatschappij alsook de stakeholders verwachten dat bam weet waar materialen vandaan komen en hoe de werkcondities zijn van de betrokken medewerkers in de keten. arbeidsomstandigheden bij de winning van ijzer t.b.v. staal zijn bijvoorbeeld nog bedroevend. transparantie over de sociale aspecten van de materialen die gebruikt worden in de bouwsector is belangrijk en bam kan daar volgens de stakeholders invloed op uit oefenen. 6

7 Dialoogronde 1 2. Betrekken van leveranciers inleiding: Van de omzet van BAM is 73% afkomstig van producten, leveranciers en onderaannemers. Zij vormen een belangrijke schakel in het proces van BAM en door hen te betrekken bij de doelstellingen van BAM op het gebied van het verbeteren van de veiligheid, de reductie van CO2 emissie en de verbetering van het afvalmanagement. De uitdaging op het gebied van leveranciers is het integreren van de kennis en kunde van de leveranciers in de bedrijfsvoering. Volgens de stakeholders is een belangrijk aspect bij het betrekken van leveranciers de social return. stakeholders geven aan dat er op het moment op dit punt nauwelijks actief beleid gevoerd is/wordt met betrekking tot de uitvraag. indien social return is opgenomen in de offerte dan wordt men daar niet voor beloond. als de leveranciers en bam het belangijker gaan vinden dan zou dit kunnen worden gecommuniceerd richting de klant. de uitvraag is belangrijk, en hiervoor zou men samen de handen ineen kunnen slaan om de klant hierbij te helpen. deelnemers geven aan dat bam zou kunnen proberen om de klant nog meer te betrekken. Zo zou bam hen bijvoorbeeld kunnen helpen bij het opstellen van de uitvraag omdat bam weet wat er mogelijk en nodig is. maak de klant duidelijk dat hij veel meer kan vragen door bijvoorbeeld een uitdaging voor de prestatie neer te leggen. Volgens de stakeholders zouden bam en haar leveranciers moeten bewegen van een projectmatig proces naar een procesmatig verloop. ook zou bam haar leveranciers nadrukkelijker kunnen selecteren op belangrijke aspecten, zoals kwaliteit (hierin zit duurzaamheid dikwijls verweven), duurzaamheid en het hanteren van regelgeving betreffende sociale aspecten. de leveranciers die bij de dialoog aanwezig waren spraken een wens uit: van leveranciers tot Partnerschap! een betere samenwerking en meer transparantie kunnen hier het gevolg van zijn. eventuele risico s dienen geïdentificeerd te worden. door deze te delen kunnen ze geminimaliseerd worden. stakeholders gaven hierbij aan dat mocht er een betere samenwerking tussen bam en hun leveranciers komen, dan moeten beide hun thema s met elkaar afstemmen zodat deze overeenkomen. dezelfde definities van duurzaamheid, veiligheid etc. moeten voor beide helder en hetzelfde zijn. logischerwijs zou het alles behalve effectief zijn om allemaal aparte richtlijnen en doelstellingen te hanteren. 7

8 Dialoogronde 1 3. Anticorruptie en integriteit inleiding: De integriteit van de bouwsector is een terugkerende zorg in de maatschappij. BAM gelooft dat niet-integer handelen grote schade kan berokkenen in de productieketen en aan de reputatie van BAM. BAM ziet integer handelen als voorwaarde voor eerlijke competitie en competitie is een belangrijke aanjager van innovatie. Stakeholders van BAM hebben baat bij anti-corruptie maatregelen en ze dragen daar zelf ook aan bij. Wat zou BAM van haar stakeholders kunnen overnemen en hoe zou BAM met haar stakeholders kunnen samenwerken om de integriteit in de keten verder te vergroten? Vrijwel vanaf het begin van de discussie, toen de stakeholders per onderwerp per groep in beraad gingen, werd het onderwerp anticorruptie vervangen door het begrip integriteit. de uitdaging is dat integriteit plaatsvindt op verschillende niveaus: micro versus macro. als je geen integriteit hebt in markten en economieën, dan kan je niemand vertrouwen. als je als onderneming niet integer bent, wat zijn dan de gevolgen? Verschillende uitkomsten zijn mogelijk, maar altijd zal dit een negatief gevolg hebben op de onderneming en/of de maatschappij. de stakeholders waren het er over eens dat een beetje integer geen mogelijkheid is, je bent het of je bent het niet. tegelijkertijd zit hierin ook de grootste uitdaging. op macroniveau kan een onderneming integer zijn door o.a. een goed remuneratiebeleid te voeren, de checks & balances op orde te hebben etc. een vraag die gesteld werd was; hoe integer ben je naar je opdrachtgever? misschien zie je wel als bouwer dat er bepaalde processen goedkoper en/of beter kunnen, is dit iets wat je moet aangeven? op microniveau de manier waarop integriteit bespreekbaar is binnen de onderneming. Volgens de stakeholders moet er een bedrijfscultuur heersen waarin integriteit niet gestraft wordt en wellicht zelfs beloond. een van de belangrijkste aanvullingen uit de groep was de gewetensvraag; hoe ver ga je met integriteit als het je geld kost? Volgens de stakeholders is het antwoord hierop simpelweg: bam moet deze vraag aan zichzelf stellen. er zijn bij integriteit wel veel grijze gebieden. Collega s binnen de sector moeten met elkaar in gesprek gaan. dit kan helpen voor een toename van integriteit. daarnaast dienen dilemma s en risico s inzichtelijk te worden gemaakt. denk na over de gevolgen die het heeft als je als bedrijf niet integer bent. 8

9 Dialoogronde 2 in de tweede ronde werden dezelfde onderwerpen 1) materialen 2) betrekken van leveranciers en 3) anticorruptie en integriteit, besproken met een focus op de push factor voor BAM. Bij de verschillende onderwerpen stonden de volgende vragen centraal: wat kan BAM leveren, hoe moet BAM handelen en welke stappen horen daarbij? Oftewel, hoe kan BAM deze onderwerpen verder duwen? 1. Materialen Een van de grote vragen op dit onderwerp is; Hoe kan BAM die gewenste hergebruik en kringloop principes implementeren in bouwprocessen, bij haar eigen beleid en met eigen producten en diensten? Een circulaire economie is hierbij een mooi uitgangspunt, tegelijkertijd is het lastig om dit te realiseren omdat het richting een ideale situatie gaat. De trend in de bouw rondom materialen heeft volgens de deelnemers nog geen focus op een circulaire economie, maar meer op het opstellen van de kosten van het project. een goed startpunt voor beter en duurzamer materiaalgebruik ligt volgens de deelnemers bij het inzichtelijk maken van de belangrijkste materialen en welke (toekomstige) problemen hierbij spelen. tijdens de dialoog bleek dat hier een dilemma schuilt rondom de ethiek in deze keuze. bijvoorbeeld: recyclen van hout versus nieuw FsC hout? belangrijke punten van verbetering voor de volledige sector zijn afspraken t.o.v. materialen en meer duidelijkheid in wat goede materialen zijn. het uitzoeken en formuleren van deze begrippen en afspraken is belangrijk voor bam en de sector waar zij zich in begeeft. een andere suggestie waarmee bam het materiaalgebruik kan verduurzamen ligt volgens de deelnemers in nauwere samenwerking en betere afspraken met opdrachtgevers en leveranciers tijdens het gehele gebruikstraject. daarnaast is de vertrouwensband met leveranciers en klanten van belang en tegelijkertijd is bij sommige aanbestedingsprocedures een nauwere vorm van samenwerking lastig. een voorbeeld van samenwerking is een nieuw gebouw voor schiphol. traditioneel zou bam alleen een rol hebben in de bouw, maar bam kan ook een rol oppakken bij het ontwerp, de financiering, het beheer en het onderhoud, zogenoemde dbfmo-contracten. op deze manier kunnen klanten beter geholpen worden met lagere gebruikerslasten, als gekozen wordt voor een hogere investering (energiezuinig bouwen, esco s). een andere interessante ontwikkeling waarbij er anders met materialen wordt omgegaan is de toename van lease concepten (bv door Philips en desso). deelnemers geven aan dat bam zich zou kunnen afvragen wat dit voor bam betekent en hoe zij dit in haar producten en diensten kan toepassen. een andere mogelijkheid is dat bam leiderschap laat zien voor het belonen van circulair materiaalgebruik binnen de bouwsector. Zo nam Prorail ooit het initiatief om bij aanbestedingen Co2-reductie te belonen door de Co2 prestatieladder. Wellicht zou er zoiets moeten komen voor circulaire bouwmaterialen? tot slot werd bam door de stakeholders de suggestie gedaan om kpi s voor duurzame producten en diensten als percentage van de totale omzet op te nemen waarmee duurzaam materiaalgebruik kan worden gestimuleerd. anderen gaven bam advies over duurzaam slopen en de aanbevelingen om het door bam met Uts ontwikkelde slimme logistiek concept verder uit te bouwen. 9

10 Dialoogronde 2 2. Betrekken van leveranciers De centrale vragen binnen dit onderwerp waren: hoe zou BAM van de productieketen gebruik kunnen maken om haar duurzaamheidsdoelen beter te kunnen bereiken? Welke initiatieven van leveranciers zou BAM kunnen omarmen om verder te verduurzamen en hoe kan BAM leveranciers activeren om duurzaam te ondernemen? deelnemers waren duidelijk dat als bam nadrukkelijk ergens voor gaat staan en haar droom durft uit te spreken ze in staat is om anderen mee te krijgen naar een stip op de horizon. het marktaandeel van bam is wellicht niet het allergrootst, maar bam heeft een goed imago waar gebruik van gemaakt kan worden om leveranciers te laten aanhaken op de onderwerpen die bam belangrijk vindt om de sector te verduurzamen. bam zou een strategisch thema (bv energieneutraal bouwen, weg voor de toekomst, duurzame wijk of materialen zoals staal, hout, asfalt) kunnen kiezen dat aansluit op de bedrijfsvoering in relatie tot de drie P s ; People, Planet en Profit. het te kiezen thema moet daarnaast een thema zijn dat een grote relevante impact heeft binnen de sector. op dit moment werkt de sector met een aantal leidende principes die zijn opgesteld door 7 bedrijven. deze leidende principes kunnen worden gekoppeld aan het thema. door een ambitieuze doelstelling op het thema te zetten, dit vervolgens met leveranciers te delen en hen te betrekken in het realiseren van de ambitie kunnen leveranciers aanhaken. in deze samenwerking worden leveranciers partners. het is hierbij van belang om te realiseren dat er een aantal essentiële voorwaarden zijn voor succesvolle samenwerking zoals, bereidheid om te investeren, nemen van gezamenlijk risico, een duidelijk gezamenlijk doel en wederzijdse afhankelijkheid. tot slot zal het helpen om bij het thema ook de meetbaarheid te laten zien om zo duidelijk te maken dat en hoe men stappen kan maken. Vanuit de leveranciers werd nog een andere wens uitgesproken, om samen met bam de gezamenlijke uitdaging aan te gaan om de betalingstermijn terug te draaien naar 1 maand. 10

11 Dialoogronde 2 3. Anticorruptie en integriteit De centrale vragen binnen dit onderwerp waren: Wat kan BAM doen om integer te handelen? Hoe is het binnen BAM? Volgens de stakeholders is het imago van BAM naar buiten toe redelijk tot goed. Op de werkvloer is er sprake van een cultuur waarin men elkaar goed aan kan spreken. De deelnemers geven aan dat BAM dit vol dient te houden. Er werd een suggestie geopperd om van elk integriteitsprobleem een casus te maken dat hiermee kan dienen als een richtlijn voor toekomstig gedrag. Tevens is het belangrijk dat er vertrouwenspersonen zijn, daarnaast is de vraag of de compliance officers intern of extern moeten zijn. Voor beide opties valt er iets te zeggen: extern is onafhankelijker, intern is laagdrempeliger. de verticaliteit binnen bam is belangrijk en tot op het hoogste niveau moet integriteit echt een issue zijn. het bestuur bam moet kijken of dit niet een onderwerp is die zij moeten introduceren in de top van de bam. een vraag vanuit de groep was of de bedrijfscultuur van de bam zich niet te strikt aan de regels houdt. Wanneer er veel waarde wordt gehecht aan regels, kan het zich doen voorkomen dat medewerkers zich niet integer zullen gedragen, omdat er te weinig ruimte is voor eigen interpretatie/verstand. stakeholders gaven aan dat het integer gedrag binnen bam ook te stimuleren is door misstanden in de sector uit te spreken. een overal consensus binnen de groep was dat bam echter een zeer goede reputatie heeft en dat er haast geen twijfel over bestond dat bam dit op een goede manier ging implementeren en/of hun goede reputatie zou gaan doorzetten. Aanvullingen na de afloop van de twee dialoogrondes was er ruimte voor aanvullingen vanuit de groep. hierbij kwam wederom de vraag over het leiderschap en prominente rol die bam kan nemen. bam reageerde hierop dat zij dit moeilijk vinden om te combineren met een bescheiden rol die zij graag innemen. deze voorloperrol kan worden geïnterpreteerd als arrogant. echter werd ook opgemerkt dat een beetje arrogantie geen kwaad kan en dat bescheidenheid ook verkeerd vertaald kan worden in besluiteloosheid. de leidende, innovatieve projecten kunnen op de lange termijn een goede return on investment opleveren en zodanig kunnen deze projecten een kpi vormen voor de bam. duidelijk zichtbare innovatieve projecten kunnen ook in de toekomst gaan zorgen voor het binnenhalen van meerdere projecten. 11

12 Afsluiting na afloop van de twee dialoogrondes schetste giuseppe van der helm de volgende opvallende en terugkerende bevindingen van de middag; bam zou leiderschap kunnen laten zien door een voortrekkersrol te nemen en boegbeeld te vormen met leveranciers en onderaannemers kan in de branche verder worden gewerkt. bam kan helpen om de thema s te bepalen en samen een programma op te zetten en de risico s te dragen. dit zou bijvoorbeeld op het gebied van recycling kunnen. bij samenwerking is loyaliteit belangrijk. hoe creëer je deze met opdrachtgevers als er met aanbestedingen wordt gewerkt? en hoe doe je dit met onderaannemers en leveranciers? transparantie is een kernelement. ga ook bij de onderaannemers steeds verder, ga ook bij hen op de vloer lopen. laat als leider zijnde ook de dilemma s en/of zwaktes zien. hierdoor zul je de door bam verwachte arrogantie die anderen aan bam zullen toekennen, wegnemen. laat bescheidenheid achterwegen. hierdoor kan je ook een bepaalde code/standaard taal gaan creëren. bijvoorbeeld; afval bestaat niet. als je integer bent krijg je ook meer voor elkaar. als je de leider bent krijg je ook meer voor elkaar binnen de branche en in de sector want je kan en mag dan ook anderen aanspreken. diverse stakeholders spraken overigens teleurstelling uit richting de overheid ten aanzien van duurzaam inkopen en aanbestedingsregels die duurzaamheid niet stimuleren. bam en andere stakeholders zoudendaar volgens de deelnemers hun ontevredenheid over mogen uiten. nico de Vries (voorzitter raad van bestuur, bam) sloot de bijeenkomst af. hij gaf aan dat de bam met een enorme mand aan gedachten en suggesties naar huis gaat. daarvoor bedankt hij iedereen die aanwezig was en geeft aan dat bam deze informatie goed tot zich zal laten doordringen. 12

13 Voor meer informatie: Koninklijke BAM Groep W.J. (William) van Niekerk, Directeur Corporate Social ResponsibilityTelefoon (030) / Mobiel w.van.niekerk@bamgroep.nl Vbdo (Vereniging van beleggers voor duurzame ontwikkeling) i i i Pieterstraat 11, 3512 JT Utrecht, T +31 (0) , info@vbdo.nl