Beleidsplan

Transcriptie

1 Beleidsplan

2 Inhoud 1. Voorwoord 3 2. Maatschappelijke Ontwikkelingen 4 3. Wettelijk Kader 4 4. Beleid 5 5. Maatschappelijke Waarde 6 6. Dienstverlening 7 7. Middelen Jaarplanning 12 2

3 1. Voorwoord Een beleidsplan schrijven voor een langere periode is in onze veranderende tijd niet meer wenselijk. Steeds snellere verandering is inmiddels een feit in onze maatschappij. De introductie van de ipad (2010), financiële overheidshuishouding en wijzigingen in het sociale domein hebben bijvoorbeeld grote impact op de dienstverlening van de bibliotheek (gehad). De bibliotheek weet mee te bewegen in de veranderende vraag naar dienstverlening. Dat zien we met name op het gebied van taalvaardigheid (bibliotheek op school, laaggeletterdheid, Voorleesexpress) en digivaardigheid. Dit beleidsplan schetst de geplande ontwikkelingen in de periode 2016 t/m 2018, het jaar waarin gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden. We kunnen redelijk inschatten wat in 2016 op stapel staat, voor de twee andere jaren doen we een minder precieze inschatting. Heel veel veranderingen, maar wat niet wijzigt is het uitgangspunt van de bibliotheek. De bibliotheek is ooit opgericht om burgers in staat te stellen mee te kunnen komen in de maatschappij. Dat was meer dan 100 jaar geleden zo en dat is nog steeds zo. Vroeger ging het met name om lezen en kunnen beschikken over informatie. Tegenwoordig kunnen we daar verblijfplaats/ontmoeting en digitale vaardigheid aan toevoegen. Ten behoeve van het opstellen van dit beleidsplan heeft overleg plaatsgevonden met Portefeuillehouders en Beleidsambtenaren van de gemeenten Brummen en Voorst en met het bestuur en de medewerkers van Bibliotheek Brummen/Voorst. Twello, november 2015 Hans Broer (Directeur Bibliotheek Brummen/Voorst) 3

4 2. Maatschappelijke ontwikkelingen Een uitputtende analyse van de technologische en maatschappelijke ontwikkelingen is overbodig. Duidelijk is dat vergrijzing, digitalisering, veranderend mediagebruik en druk op de overheidsfinanciën van bibliotheken een aanpassing van de dienstverlening vraagt. De laatste tijd heeft bovendien een toegenomen erkenning van het probleem laaggeletterdheid plaatsgevonden. Schattingen komen uit op ruim 11% van de beroepsbevolking. Het gaat om 1,5 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder die moeite hebben met lezen en schrijven en daardoor minder goed functioneren in de samenleving, thuis en op het werk. Tweederde is van Nederlandse afkomst en een derde van buitenlandse afkomst. De noodzaak tot burgerparticipatie heeft door de decentralisaties van vele taken naar de gemeenten aan prioriteit gewonnen. 3. Wettelijk bibliotheekkader In 2014 is de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen (WSOB) van kracht geworden. Elke Openbare Bibliotheek dient op de volgende vijf functies taken te vervullen: - het ter beschikking stellen van kennis en informatie; - het bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie; - het bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur; - het organiseren van ontmoeting en debat; - het laten kennis maken met kunst en cultuur. Met de gemeenten Brummen en Voorst is afgesproken dat in 2015 ingezet wordt op Leven, leren en informeren. Conform de wettelijke opdracht zal vanaf 2016 dienstverlening op alle vijf kerngebieden worden aangeboden zoals Bibliotheek Brummen/Voorst overigens altijd heeft gedaan. 4

5 4. Beleid In de gezamenlijke strategie van de samenwerkende Veluwse bibliotheken is in 2012 de volgende missie vastgesteld: De Veluwerand Bibliotheken zijn dé basisvoorziening, inspiratiebron en ontmoetingsplek voor lezen, leren en informeren. Als kernwaarden zijn te formuleren betrouwbaar, toegankelijk en betrokken. Kernthema s zijn: educatie, digitalisering, ondernemerschap, ontmoetingsplek. Visie: De Veluwerand Bibliotheken zijn een samenwerkingsverband tussen de bibliotheken Brummen/Voorst, Cultura, Nijkerk en Noord-Veluwe. Door het bundelen van krachten willen zij - kwaliteit en continuïteit waarborgen; - innovatieve en technologische slagkracht vergroten; - optimale efficiency bereiken; -gezamenlijk anticiperen op ontwikkelingen. De bibliotheken doen dit door samen te werken op back-office niveau, zowel inhoudelijk, facilitair als ook op het gebied van management. Efficiënt inrichten van de oude bibliotheek geeft ruimte voor de nieuwe bibliotheek. Dat wil zeggen dat door het efficiënter organiseren en aanbieden van de huidige dienstverlening middelen worden gegenereerd voor vernieuwing. Voor elk van de bibliotheken geldt dat men ieder voor zich afzonderlijk te weinig specialistische kennis in huis heeft om goed te kunnen anticiperen op de veranderingen in het bibliotheekwerk. Met name de ontwikkelkracht wordt door deze samenwerking vergroot. Bibliotheek Brummen/Voorst heeft vroegtijdig ingezet op dienstverlening die aanvullend is op het uitlenen van boeken. Als grootste en breedste publieksvoorziening in beide gemeenten biedt de bibliotheek een breed scala aan activiteiten. Dat brede scala wordt ook volgens de wet gevraagd van de bibliotheek. Bibliotheek Brummen/Voorst werkt veelvuldig samen met instellingen in beide gemeenten. Op provinciaal niveau wordt met name samengewerkt met bibliotheekinstellingen. Gezamenlijke landelijke bibliotheken zetten in in op: - positioneren als partner in informeel leren; - brede positionering van bibliotheken als ondersteuner van lokaal gemeentelijk beleid; - ontwikkelen van de bibliotheek naar brede, multifunctionele bedrijven; - stimuleren van maatschappelijk ondernemerschap; - collectieve marketing. 5

6 5. Maatschappelijke waarde De maatschappelijke waarde van de bibliotheek is groot. In een maatschappij die stimuleert dat zoveel mogelijk inwoners participeren is een instituut dat die inwoners daarbij helpt onmisbaar. Om te kunnen participeren is lezen voorwaarde. Een digitale overheid vraagt om inwoners die digitaal vaardig zijn. Maar ook inwoners die een cursus kunstgeschiedenis volgen in de bibliotheek ervaren maatschappelijke meerwaarde. Bibliotheek Brummen/Voorst streeft naar brede dienstverlening met speciale aandacht voor groepen die extra ondersteuning en stimulering nodig hebben (kinderen tot 12 jaar, laaggeletterden, minder digivaardigen). Bibliotheek Brummen/Voorst speelt in op actuele ontwikkelingen op digitaal gebied, speelt in op lokale thema s en betrekt inwoners bij haar werk. Uit: Biebpanel Onderzoek Veluwse Bibliotheken 6

7 6. Dienstverlening nu en in de komende jaren Bij de term bibliotheek hoort door de eeuwen heen vanzelfsprekend het begrip lezen. Voor Bibliotheek Brummen/Voorst zal lezen voorop blijven staan in de maatschappelijke opdracht. Lezen is de basis en is voorwaarde om kennis en informatie op te doen, te ontwikkelen en kennis te nemen van literatuur, kunst en cultuur. Leren kan pas optimaal als men goed kan lezen. Ontmoeting en debat is ook een vorm van leren. Bij lezen en leren begint dus de dienstverlening van de bibliotheek die leidt tot de vijf kerntaken. LEZEN: van voorlezen tot 100% geletterdheid Bibliotheek Brummen/Voorst stimuleert lezen door boeken en tijdschriften ter beschikking te stellen aan leden (inzage en uitleen) en niet-leden (inzage). Leden kunnen ook e-books lenen. E-books worden door de gezamenlijke landelijke bibliotheken aangeboden. De uitleen van e-books via bibliotheken is concurrerend ten opzichte van het illegale circuit. De bibliotheken dragen rechten af aan auteurs en uitgevers over de uitleen van e-books. Verkoop en uitleen (via bibliotheken) van e-books t/m Q3-15 In drie dorpen, Twello, Eerbeek en Brummen, zijn grote collecties boeken aanwezig. In een aantal andere dorpen zijn kleine collecties, uitleenpunten, dan wel afhaalpunten (bezorging van gewenste boeken) aanwezig. In overleg met vertegenwoordigers uit de dorpen wordt gezocht naar bibliotheekwerk op maat. De bibliotheek zoekt haar klanten op. Ter bevordering van lezen door kinderen is de samenwerking met het onderwijs en voor- en vroegschoolse instellingen zeer belangrijk. De bibliotheek houdt een breed pakket in de aanbieding: Boekstart, Boekstart in de kinderopvang, Voorleesexpress, Educatief Programma, Bibliotheek op School. In samenwerking met de partners wordt gekozen voor de meest optimale vorm om het leesplezier van de kinderen te stimuleren en er zo voor te zorgen dat het percentage van 25% leerlingen, dat nu de basisschool verlaat met een taalachterstand, drastisch wordt verlaagd. Bibliotheek op School wordt inmiddels uitgevoerd in opdracht en in samenwerking met 10 scholen voor primair en voortgezet onderwijs. De bibliotheek is in gesprek met meer scholen. Bibliotheek Brummen/Voorst kiest ervoor om ook met de scholen in de drie kernen waar bibliotheken zijn gevestigd te zoeken naar de meest optimale vorm van Bibliotheek op School. 7

8 Door collecties op de scholen te plaatsen zal in eerste instantie de vraag naar collectie in de bibliotheek afnemen. Het doel van het brengen van boeken naar kinderen is uiteraard het stimuleren van het leesplezier. In de ideale situatie zorgt de keuzee voor Bibliotheek op School ook voor meer gebruik van de collecties in de bibliotheek PO Brummen VO Voorst PO Voorst Aantal scholen in gemeenten Brummen en Voorst met overeenkomst Bibliotheek op School Uit onderzoek blijkt dat in de gemeente Voorst het percentage laaggeletterden 11,8% is en in de gemeente Brummen 9,3%. Bibliotheek Brummen/Voorst heeft al geruime tijd een Taalpunt in de drie bibliotheken. In een Taalpunt vindt men boeken en andere materialen die helpen bij het leren en verbeteren van de taal, en ten behoeve van inburgering. Vanuit de leesgroepen voor laaggeletterden krijgt de bibliotheek herhaaldelijk vragen over verdergaande ondersteuning op taalgebied. De bibliotheken in de arbeidsmarktregio Stedendriehoek en Noord-West Veluwe hebben gezamenlijk een plan ingediend om met WEB-gelden de dienstverlening voor laaggeletterden uit te breiden. Daarnaast zal in dit verband een beroep worden gedaan op gelden vanuit het plan Tel mee met Taal. Bibliotheek Brummen/Voorst wil haar Taalpunten in Twello, Eerbeek en Brummen uitbreiden naar Taalhuizen en daartoe samenwerking aangaan met de diverse instellingen die op dit gebied opereren (Welzijn, Vluchtelingenwerk, Uitkerende instanties etc). Een Taalhuis is een centrale plek in de gemeente waar mensen met een taalachterstand met hun vragen terecht kunnen en waar een totaaloverzicht beschikbaar is van alle relevante dienstverlening. Percentage laaggeletterden (uit: Regionale spreiding van geletterdheid in Nederland, 2015) Beleidsplan vastgesteld door Bestuur Bibliotheek Brummen/Voorst november

9 LEVEN LANG LEREN Bibliotheek Brummen/Voorst heeft door de jaren heen een aansprekend activiteitenprogramma opgebouwd: lezingen, cursussen, ontmoetingen met schrijvers, workshops, project Kennismakers etc. Meer en meer worden deze activiteiten mogelijk gemaakt door de inzet van vrijwilligers en inzet van externe partijen (Boekenvrienden, De Boekensteun). In samenwerking met RTV-Veluwezoom wordt eenmaal per kwartaal een politiek café in Brummen of Eerbeek georganiseerd. Met Centrum Jeugd en Gezin Voorst wordt maandelijks een inloop voor jonge ouders georganiseerd. Bibliotheek Brummen/Voorst is een brede bibliotheek en wil dat blijven. Bibliotheek Brummen/Voorst biedt al sinds de opkomst van het internet ondersteuning aan inwoners die moeite hebben met de digitalisering. In 2015 zijn cursussen Klik en Tik gestart, met subsidie van de provincie. Daarnaast wordt in Eerbeek en Brummen een media-inloop georganiseerd, een vast moment in de week waarop vragen gesteld kunnen worden aan vrijwilligers van Seniorweb. In Twello zal tijdens de cursusuren van Klik en Tik ruimte zijn voor oud-cursisten om vragen te stellen. Daarnaast zal een tabletcafe worden gestart: mensen kunnen onder begeleiding van een vrijwilliger van Seniorweb ervaringen uitwisselen. Interactie tussen deelnemers staat in dit concept voorop. Wij zijn van plan de komende jaren de dienstverlening als volgt uit te breiden: aanbieden cursussen digisterker (speciaal voor de omgang met overheidsinformatie (DigID etc)); mediabar (kennismaken met nieuwe devices). De dienstverlening die nog verder gaat is het organiseren van een zgn fablab, waar diverse innovatieve producten worden uitgeprobeerd (3D-printer). Bibliotheek Brummen/Voorst start met een proeftuin Walk & Talk; mensen op zoek naar een nieuwe baan wisselen ervaringen uit, geven elkaar tips en volgen trainingen. Bibliotheek Brummen/Voorst zorgt voor de achterkant van sociale kaarten (G!ds/Vcjg). Uitbreiding/clustering van deze dienstverlening is mogelijk (adressen, aanbod, agenda s). De bibliotheek wordt meer en meer gebruikt als ruimte om te studeren of te werken. Qua ruimte kan de bibliotheek daar nog meer op inspelen door bijv. aparte ruimtes c.q. cabines te creëren. 9

10 7. Middelen Huisvesting De collecties van de bibliotheken worden kleiner. Bibliotheek Brummen/Voorst heeft ervoor gekozen haar drie vestigingen in te richten volgens het zgn. Whitebox-retailconcept: een optimale presentatie van het assortiment volgens retailprincipes. Aantrekkelijke huisvesting stimuleert de verblijfsfunctie (ontmoeting) waar inwoners voor werk, studie en ontspanning meer en meer gebruik van maken. In 2016 zullen de bibliotheken heringericht worden. Samenwerking is voor Bibliotheek Brummen/Voorst vanzelfsprekend. Ook in haar huisvesting streeft zij naar samenwerking, bij voorkeur onder een dak met partijen waarmee samenwerking maatschappelijke meerwaarde oplevert en met de bibliotheek in een huurdersrol. Personeel Bibliotheek Brummen/Voorst zorgt voor een zo efficiënt mogelijk uitleenproces zodat maximale personele en financiële inzet gepleegd kan worden ten behoeve van ondersteuning en stimulering. Bibliotheek Brummen/Voorst zet al sinds haar oprichting vrijwilligers in voor de dienstverlening. De afgelopen jaren is die inzet verveelvoudigd. Vrijwilligers verzorgen het voorlezen in de bibliotheek en bij kinderen thuis (Voorleesexpress), cursussen klik en tik, media-inloop, tabletcafe s, leiden leeskringen voor laaggeletterden en fungeren als gastvrouw bij cursussen en lezingen. Met behulp van provinciale middelen wordt eind 2015 gestart met het verder professionaliseren van het vrijwilligersbeleid. Professionaliteit in de uitvoering en in de benadering van de klant is vanzelfsprekend voor betaalde en onbetaalde medewerkers. Invoering van retailprincipes vraagt verandering van attitude. Trainingen in hostmanship worden ingevoerd. Medewerkers die werken vanuit de retailformulee hebben een verkoopondersteunende functie en zijn verantwoordelijk voor klantbenadering, serviceverlening en een goede presentatie in de bibliotheek. Van consulenten die contacten hebben met partners verlangt Bibliotheek Brummen/Voorst verkoopvaardigheden. Flexibiliteit en slagvaardigheidd zijn voor alle medewerkers kernbegrippen. Permanente bijscholing op digitaal gebied is een must. Ambassadeurschap wordt verwacht van alle medewerkers algemeen lezen digitaal ontmoeting Aantal vrijwilligers per categorie in de bibliotheken Beleidsplan vastgesteld door Bestuur Bibliotheek Brummen/Voorst november

11 Marketing De gebruikscijfers van Bibliotheek Brummen/Voorst laten zien dat de inwoners de bibliotheek gebruiken. De ledenaantallen blijven op peil, maar het aantal betalende contribuanten neemt al jaren af. Met gebruik van marketingmiddelen en prijsdifferentiatie wordt getracht deze daling te stoppen. Direct Marketing krijgt nog meer aandacht en met behulp van de gezamenlijke landelijke positionering wordt het oerbeeld van de bibliotheek bijgesteld. Bibliotheek Brummen/Voorst haakt aan bij landelijk en provinciaal marketingbeleid. Een goede positionering is daarbij voorwaarde: positioneren als partner in informeel leren en brede positionering van bibliotheken als ondersteuner van lokaal gemeentelijk beleid. Financiën Bibliotheek Brummen/Voorst heeft diverse inkomstenbronnen. Naast de reguliere budgetsubsidie worden inkomsten verkregen van gebruikers (contributie, telaatgelden, entreegelden) en voor projecten. De budgetsubsidie is de grootste component, die bij Bibliotheek Brummen/Voorst overigens kleiner is dan bij veel andere bibliotheken, met andere woorden: Bibliotheek Brummen/Voorst heeft relatief veel eigen inkomsten. Echter, door de focus op participatie ontstaat spanning tussen er voor iedereen zijn en dienstverlening voor mensen die een achterstand hebben opgelopen. Die spanning wordt simpelweg veroorzaakt door kleine budgetten waar veel mee moet worden gedaan. De grootste uitdaging voor Bibliotheek Brummen/Voorst is het in standhouden van de huidige dienstverlening en opbouwen van specifieke dienstverlening. Voor sommige onderdelen verkrijgt Bibliotheek Brummen/Voorst extra financiering, maar ook wordt gekeken naar verschuiving van middelen binnen de huidige exploitatie. Verdere daling van de gebruikersinkomsten (contributies volwassenen) betekent een behoorlijk risico voor de bedrijfsvoering van de bibliotheek. Voor het inrichten van Taalhuizen wordt, samen met bibliotheken uit dezelfde Arbeidsmarktregio, aanspraak gemaakt op een gedeelte van de WEB-gelden ( ). Uitvoeren van Digisterker kan alleen met projectsubsidie. Daartoe zijn aanvragen bij de gemeenten Brummen en Voorst ingediend ( ). Bibliotheek op School kan niet onbeperkt uitgebreid worden zonder extra gelden. Op de plaatsen waar in het verleden een bibliobus stond, wordt Bibliotheek op School betaald uit de uitgaven voor de bus. Scholen zonder bibliobus worden ondersteund vanuit de reguliere exploitatie. Bibliotheek Brummen/Voorst treedt in overleg met de gemeenten waar het kantelpunt wordt bereikt. Voor het opzetten van een Mediabar vraagt Bibliotheek Brummen/Voorst aanvullende provinciale subsidie aan. Bibliotheek Brummen/Voorst draait mee met een pilot Walk & Talk, dat wordt nu betaald uit innovatiegelden. Bij gebleken succes treedt Bibliotheek Brummen/Voorst in overleg met de overheden en/of uitkerende instellingen over mogelijke tegemoetkomingen. Bibliotheek Brummen/Voorst voert de Voorleesexpress in de gemeente Voorst uit met middelen van diverse fondsen t/m Momenteel lijkt borging niet vanuit de reguliere middelen plaats te kunnen vinden. Met de gemeente wordt terzijnertijd overleg gestart over voortzetting. In de gemeente Brummen wordt beoogd om het bestaande Voorleeshuis over te laten gaan naar de Voorleesexpress ( ). Het Voorleeshuis maakt t/m 2015 gebruik van fondsen. Over overgang en borging van het Voorleeshuis treedt Bibliotheek Brummen/Voorst in contact met de gemeente Brummen. Bibliotheek Brummen/Voorst ontvangt voor de dienstverlening Sociale Kaart (G!ds) projectsubsidie. Uitbreiding van de dienstverlening kan tegen kostendekkende tarieven. 11

12 8. Jaarplanning Herinrichten Twello, Eerbeek, Brummen X Taalhuizen X Digisterker X Dienstverlening kleine kernen uitbreiden X X X Bibliotheek op school uitbreiden X X X Tabletcafe Twello X Mediabar X Voorleesexpress X X X Walk & Talk X 12