Van Zorgen voor naar Zorgen dat

Transcriptie

1 Van Zorgen voor naar Zorgen dat jaarverslag 2013

2 Inhoud Voorwoord 1 Organisatieprofiel 2 Van Zorgen voor naar Zorgen dat Belangrijkste ontwikkelingen naar de nieuwe tijd Organisatieontwikkeling Samenwerking 3 Kwaliteit van Zorg Kwaliteit en veiligheid Integraal risicomanagement Kennis, expertise en wetenschappelijk onderzoek (Mede)zeggenschap van de cliënt 4 Bedrijfsvoering en Resultaten Dienstverlening HRM Informatietechnologie Vastgoed & Facilitair Financieel 5 Corporate Governance Verslag van de raad van toezicht Normen van goed bestuur en toepassing Raad van toezicht en raad van bestuur 6 Verkorte jaarrekening Toelichting op de jaarrekening terug naar inhoud 2

3 Voorwoord

4 Voorwoord Er staan ons grote veranderingen te wachten. Een ervan is een fundamentele verandering in de benadering van onze cliënten, waar we als sector - en zeker als Ipse de Bruggen - al jaren naar streven. We zetten onze cliënten daadwerkelijk centraal: in ons denken, in ons handelen en in onze manier van (samen)werken. Ons nieuwe servicekantoor en de manier waarop we erin samenwerken is een uiting van onze nieuwe visie. Die is als een bijenkorf, van waaruit we in- en uitvliegen om ons ondersteunende werk in de regio te kunnen doen; voor de cliënt, zijn begeleiders en vertegenwoordigers. Er ligt in de zorg te veel nadruk op bezuinigen in plaats van veranderingen. Want hoe gaat bijvoorbeeld de gemeente om met de kwetsbaarheid van onze cliënten. Maar ook: wat doe je als zorgaanbieder? Wij voelen ons verantwoorde lijk voor onze bestaande cliëntrelaties en verplichten ons continuïteit voor hen te bieden. Dat past bij ons en onze nieuwe visie op de nieuwe tijd. Dat waren onze woorden aan het begin van een relatiebijeenkomst in januari 2014 bij de opening van ons nieuwe servicekantoor. Een markering tussen de oude en nieuwe tijd. Het jaar 2013 was het jaar waarin we gestart zijn met bouwen aan een vernieuwende organisatie die nodig is om in de toekomst onze klanten goed te kunnen helpen. Dat doen we op een andere manier, maar wel met het zelfde streven naar kwaliteit en veiligheid. Die nieuwe manier vraagt om het gesprek, niet alleen met onze cliënten en hun omgeving, maar ook met onze medewerkers. Dat hebben we gedaan voordat de vernieuwing werd ingezet. In 36 toekomstsessies met gemiddeld tussen de 100 en 270 deelnemers bestaande uit cliënten, (wettelijk) vertegenwoordigers en medewerkers hebben we gezamenlijk gekeken naar wat we belangrijk vinden. Met daarbij wat het fundament moet zijn voor duurzame zorg, waarmee daadwerkelijke ondersteuning kan worden geboden aan kwetsbare mensen als burgers van onze samenleving. Die dialoog heeft veel opgeleverd, zoals het manifest waarin onze nieuwe zorgvisie wordt weergegeven en van daaruit maken we ons in 2014 op voor alle veranderingen waar we mee te maken krijgen. Als raad van bestuur kijken we met veel plezier terug op al die ontmoetingen en gesprekken. Kijkend naar de resultaten in het jaar 2013 kunnen we tevreden zijn. Zorginhoudelijk is het een goed jaar geweest met veel vernieuwing. Financieel is de spanning zichtbaar die de wetswijzigingen gaan oproepen. Nu al is het rendement duidelijk negatief beïnvloed door de naderende Wmo en Jeugdwet. Dat het resultaat uiteindelijk toch nog licht positief is, is te danken aan de inzet van alle betrokkenen. Dank aan de cliënten, hun vertegenwoordigers en medewerkers die het afgelopen jaar ieder op hun eigen wijze een steentje hebben bijgedragen op weg naar de nieuwe tijd. Jan van Hoek voorzitter raad van bestuur Eric Zwennis lid raad van bestuur terug naar inhoud 4

5 1 Organisatieprofiel

6 Organisatieprofiel Ipse de Bruggen biedt zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke handicap in alle leeftijden. Het gaat daarbij om tijdelijk en langdurig verblijf, dagbehandeling en dagbesteding. Belangrijke voorzieningen daarvoor zijn de dagactiviteitencentra, de orthopedagogische behandelcentra, de kinderdienstencentra, de behandelklinieken voor volwassenen (SGLVG) en jongeren (LVG met gedragsproblematiek) en voor mensen met een verstandelijke beperking en psychiatrische problematiek en klinische forensische zorg. Tevens heeft Ipse de Bruggen een centrum voor (academische) specialismen op gedragskundig, medisch en tandheelkundig gebied. Juridische structuur Ipse de Bruggen is een stichting op levensbeschouwelijke grondslag. Bestuurlijk model Ipse de Bruggen heeft een tweehoofdige raad van bestuur met een van de leden als voorzitter. De raad van toezicht ziet toe op de gang van zaken in de stichting Organogram Raad van toezicht Raad van bestuur OR/CCR Bestuursbureau (incl. Kwaliteit & IRM) Directie Langdurige Zorg Directie Specialistische Behandeling Directie Vastgoed & Facilitair Directie Financiën & ICT Directie Organisatieontwikkeling & Communicaite Dagbesteding Behandelcentra jeugd Facilitair bedrijf Administratieve dienst HRM Wonen Behandelcentra volwassenen Vastgoed ICT Marketing & Communicatie REC s KDC s Planning & control Concern control Werkgebieden Ipse de Bruggen biedt op zo n 390 locaties in Zuid-Holland zorg, begeleiding en behandeling aan ongeveer mensen met een verstandelijke of meervoudige (complexe) handicap. Voorburg Langeraar Ter Aar Leiden Noorden Alphen a/d Rijn Zwammerdam Den Haag Nootdorp Zoetermeer Monster Delft Waddinxveen Pijnacker s-gravenzande Naaldwijk Schipluiden De Lier Maassluis Schiedam Oostvoorne Rozenburg Vlaardingen Nieuwveen Brielle Spijkenisse Hellevoetsluis terug naar inhoud 6

7 terug naar inhoud 7 Cliënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten

8 terug naar inhoud 8

9 2 Van Zorgen voor naar Zorgen dat Belangrijkste ontwikkelingen naar de nieuwe tijd Organisatieontwikkeling Samenwerking

10 Van Zorgen Voor naar Zorgen Dat Belangrijkste ontwikkelingen naar de nieuwe tijd In het Regeerakkoord werden de contouren van de nieuwe tijd al geschetst. In het eerste halfjaar 2013 gaven het Zorgakkoord en de brief van de staatssecretaris over de hervorming van de Langdurige Zorg meer duidelijkheid. In januari 2014 is het wetsvoorstel voor de nieuwe Wmo (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) naar de Tweede Kamer gestuurd. De Participatiewet die een inclusieve arbeidsmarkt voor mensen met en zonder beperking en één regeling voor bijstand, beschut werken en jonggehandicapten beoogt heeft instemming gekregen van de Tweede kamer in februari De Jeugdwet, die eveneens van invloed is op het beleid en de organisatie van Ipse de Bruggen, was eind 2013 de Tweede Kamer gepasseerd en in februari dit jaar heeft de Eerste Kamer ermee ingestemd. Onduidelijkheid bleef er nog over de overgang van kinderen van de KDC s (kinderdienstencentra), de positie van de LVB-cliënten in de leeftijd van 18 tot 23 jaar en de bovenregionale inkoop van gespecialiseerde besloten jeugdzorg. Wijzigingen in aanspraken en financiering De transities Wmo en Jeugd per 1 januari 2015 hebben als consequentie dat vanaf die datum de volgende dienstverlening onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten valt: Ambulante begeleiding Extramurale dagbesteding inclusief vervoer Vrijwel alle zorg voor kinderen met een verstandelijke beperking tot 18 jaar In algemene zin wordt gestreefd naar ontschotting (tussen wetten en typen van zorg) met als uitgangspunt: wat heeft de cliënt nodig. Daarom gaat de nieuwe Wmo-wetgeving uit van het compensatiebeginsel: in plaats van de beperking of zorgvraag staan de individuele behoeften en mogelijkheden centraal. Bij de Wmo-transitie krijgen gemeenten slechts de beschikking over 75% van het huidige budget voor ambulante begeleiding en extramurale dagbesteding. Inclusief overheadkosten van de gemeenten is het mogelijk dat de korting op het budget substantieel hoger uitvalt. Gestreefd wordt naar zorgcontinuïteit voor de huidige cliënten. Overigens hebben we al met ingang van 2014 te maken met een algemene tariefskorting wat voor Ipse de Bruggen inclusief de taakstelling op vervoer en rekening houdend met de inhaalindex 2013 voor de begroting van 2014 een taakstelling van 10 miljoen betekende. Voor de langdurige zorg volgt in 2017 nog eens een korting van 5%. Doel van de nieuwe Jeugdwet is de zorg zo dicht mogelijk bij de leefomgeving van het kind/de jongere te organiseren met een integrale benadering van de problematiek. De inzet richt zich daarom meer op preventie en vermindering van het medicaliseren van problemen. Bij de Jeugdwet gaat het om een korting op het totale budget van tenminste 15% in drie jaar vanaf Veranderend risicoprofiel De aanspraken op de langdurige zorg veranderen en daarmee ook de financiering. Dat vraagt om fundamenteel andere keuzes die Ipse de Bruggen vanuit klantperspectief wil realiseren. Tevens is duidelijk dat de productie- en omzetontwikkeling in de toekomst in belangrijke mate afhankelijk zijn van het beleid van de gemeenten. Kortom, het risicoprofiel in de strategie en bedrijfsvoering neemt de komende jaren aanzienlijk toe. Zorgvisie: het Manifest Het jaarthema was focus op de klant met de zeggenschap van de cliënt als speerpunt op de agenda. Op de leiderschapsdag voor managers in mei 2013 werd de start voor de vernieuwing gegeven. Deze werd opgevolgd door een lange reeks succesvolle toekomstsessies. Cliënten, hun vertegenwoordigers en medewerkers gingen met elkaar in gesprek en legden de basis voor een inhoudelijke visie op goede zorg. terug naar inhoud 10

11 Centraal stond de wens van de cliënt om meer regie over eigen leven en meer zeggenschap over de zorg te krijgen. Dat betekent voor de medewerker een andere manier van kijken, werken en organiseren: van zorgen voor naar zorgen dat. Beknopt luidt onze visie als volgt: Ieder mens is bijzonder en heeft het recht op een goed leven. Dat betekent zelf keuzes kunnen maken en bepalen wat belangrijk voor je is. En ook: andere mensen om je heen hebben en volwaardig mee kunnen doen in de samenleving. Wij ondersteunen mensen met een handicap. Alles wat we doen is gericht op het bevorderen van de kwaliteit van hun leven. We gaan uit van de eigen kracht en mogelijkheden van onze cliënten en hun netwerk. Dat betekent dat we cliënten ondersteunen om de regie over hun eigen leven te voeren. We weten dat leven en leren gepaard gaan met risico s. Met de cliënt, zijn (wettelijk) vertegenwoordiger en zijn familie bekijken we hoe we met die risico s omgaan. We gaan in gesprek met de cliënt, zijn (wettelijk) vertegenwoordiger en anderen die voor hem belangrijk zijn, om erachter te komen wat zijn vragen, wensen en behoeften zijn. Soms schieten middelen of mogelijkheden tekort, dan zoeken we samen naar wat wél kan. We staan voor deskundige en betrouwbare zorgprofessionals. Beperkingen leiden soms tot complexe vragen. Daarvoor zetten we specialistische kennis in en die blijven we ook steeds ontwikkelen. De duurzame relatie tussen cliënt, zijn netwerk en de zorgprofessional is ons vertrekpunt. Daarom organiseren we de zorg dichtbij de cliënt. We werken op basis van visie en vertrouwen en de waarden die daarin besloten liggen. Onze opvattingen over goede zorg en de beleving van de cliënt zijn leidraad voor ons handelen en dat is voor ons de toets van kwaliteit. Daarover leggen we op een betekenisvolle manier verantwoording af aan elkaar en aan de buitenwereld. We bevragen elkaar kritisch of het lukt onze visie in de dagelijkse praktijk te realiseren en of we daadwerkelijk alles doen om bij te dragen aan de tevredenheid van onze cliënten. Veranderagenda De komende jaren werken we aan het verder concretiseren van de visie en de organiseerprincipes zodat die invulling krijgen in onze dagelijkse praktijk. Cliënten willen meer regie en tegelijkertijd ook samen met hun netwerk, meer eigen verantwoordelijkheid, Ipse de Bruggen wil dit mogelijk maken. De voorgenomen wijzigingen in de AWBZ hebben grote impact. De middelen voor zorg en ondersteuning waarop tot nu toe aanspraak kon worden gemaakt lopen terug. De decentralisaties - waarbij extramurale begeleiding, dagbesteding en jeugdzorg in 2015 overgaan naar de gemeenten - gaan gepaard met bezuinigingen. De AWBZ die overblijft zal zich richten op cliënten met complexe vragen die zwaardere zorg en ondersteuning nodig hebben. Dat alles heeft forse consequenties voor onze cliënten, medewerkers, onze werkwijzen en ons vastgoed. Concreet hebben wij voor 2014/2015 de volgende samenhangende opgaven: Ontwikkeling van de organisatie vanuit onze inhoudelijke zorgvisie en de in het manifest geformuleerde organiseerprincipes. Anticiperen op de veranderingen die voortkomen uit de verschuiving van extramurale begeleiding en dagbesteding naar de Wmo en verschuivingen in de dienstverlening aan derden. Anticiperen op de veranderingen die voortkomen uit de transitie van de jeugdzorg. Doorontwikkeling Langdurige Zorg en Specialistische Behandeling. Heroriëntatie op de taken en werkwijze van de staf en ondersteunende diensten. terug naar inhoud 11

12 In het programma voor de komende twee jaar wordt prioriteit gegeven aan klantbeleving/bejegening, de transities en de acties die daarmee samenhangen zoals het sociaal beleid, de inhoudelijke aanpassing van de opleidingen en methodiekontwikkeling. Daarnaast vragen de implementatie van e-hrm met technische veranderingen eveneens om een nieuwe manier van werken. Om de zorg aan de cliënt te versterken hebben gedurende het veranderproces vijf ontwikkelpunten in het veranderingsproces de aandacht: de ondersteuning van de medewerkers het experimenteren en ontwikkelen in de dagelijkse praktijk kansen benutten door te delen een betekenisvolle planning en verantwoording en reflectie op sturing het verminderen van de interne bureaucratie. Organisatieontwikkeling De ingrijpende wijzigingen in het overheidsbeleid kunnen niet anders dan tot fundamentele veranderingen in de interne organisatie en bedrijfsvoering leiden. Dat vraagt om een inrichting van de zorg(organisatie) naar andere organiseerprincipes. Wijziging in de organisatiestructuur Momenteel opereert Ipse de Bruggen nog vrijwel uitsluitend onder de AWBZ. In de toekomst zal dat veranderen. Op basis van een driemarktenstrategie hebben we het afgelopen jaar al voorgesorteerd op het wijzigende overheidsbeleid. Vanaf 1 juli 2013 kent de organisatie twee onderdelen: Langdurige Zorg (LZ) en Specialistische Behandeling (SB: kind/jeugd/klinieken). Met het oog op de transities en de voortschrijdende extramuralisering (scheiden wonen/zorg) werd de ambulante begeleiding geherpositioneerd. Tevens wordt beleid gemaakt voor de welzijnsmarkt. Vanaf 2015 komt een deel van de cliënten onder de Wmo te vallen. De komende jaren zal Ipse de Bruggen deze hoofdsegmenten - langdurige zorg, behandeling en welzijn - verder ontwikkelen, wat zal leiden tot differentiatie in zorgconcept, in inrichting en in cultuur. Die profilering draagt zeker ook bij aan meer inhoudelijke ontwikkeling. Waar er noodzaak is of mogelijkheden liggen, wordt daarin samenwerking met derden gezocht. Langdurige zorg In de langdurige zorg staat de klantbeleving centraal. Met onze ondersteuning sluiten we aan bij de vraag van de cliënt als het gaat om: onafhankelijkheid, de sociale participatie en het welbevinden. Wijziging van de interne samenwerking tussen de zorg en de ondersteunende diensten geeft de garantie dat die ondersteuning optimaal kan zijn. Inhoudelijk worden de interne en externe ketensamenwerking benut. Ipse de Bruggen is specialist in de ondersteuning op het gebied van mensen met ernstig meervoudig beperkingen, mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag en oudere mensen met een verstandelijke beperking (EMB, MVG, ouderen VG) en wil daarin innoveren. Jeugdzorg Voor Jeugdzorg zijn in de vier regio s de onderhandelingen over de transitiearrangementen gevoerd. Eind van 2013 was de ontwikkeling van een innovatieagenda in volle gang. Bij de vernieuwing staan het behoud van de eigen regie van de cliënt en de rol van het eigen netwerk voorop. De keuzemogelijkheden in het behandelaanbod worden vergroot met verbreding van het ambulante aanbod. Naast doorontwikkeling van professionele methoden en technieken en hun effectiviteit komt er meer aandacht voor de maatschappelijke context en het toekomstperspectief van de cliënt. De cliënt- en verwijzer tevredenheid zijn hierin leidend. We verwachten een verschuiving van residentieel naar meer ambulant en/of poliklinisch. Daarin is samenwerking met derden een belangrijke schakel. Wmo-bedrijf Ongeacht de financiering wil Ipse de Bruggen zich in blijven zetten voor mensen met een verstandelijke handicap. Deze strategische keuze heeft tot een onderzoek geleid hoe deze maatschappelijke doelgroep terug naar inhoud 12

13 het best in de toekomstige Wmo-markt kan worden ondersteund. De integrale aanpak van de gemeenten impliceert samenwerking aan de aanbiederszijde. Daarom wordt beoogd met Fundis (ouderenzorg Gouda) en Assist (expertise op het gebied van logistieke processen, Vebego) een Wmo-bedrijf op te richten. Een voorgenomen besluit daarvoor lag eind 2013 ter advisering bij de ondernemingsraad en centrale cliëntenraad. Er werd een positief advies gegeven op het principe. Een aantal zaken op vooral het bestuurlijkjuridische en personele terrein vraagt nog om nadere uitwerking. Gevolgen transities Op basis van impactanalyses voor cliënten, medewerkers en vastgoed werden toekomstplannen ontwikkeld. Om de gevolgen voor de medewerkers zo soepel mogelijk op te vangen werd ingezet op flexibilisering en interne mobiliteit. Op 1 juli liep het Sociaal Plan af. Al in het vroege voorjaar werd het gesprek met de bonden gestart om tot een nieuw plan te komen. Na stagnatie werden aan het eind van het jaar de onderhandelingen weer opgepakt. Streven is om zo spoedig mogelijk tot overeenstemming te komen. In een periode van krimp zijn bij reorganisaties afspraken in de vorm van een sociaal plan van groot belang. Medewerkerstevredenheid Ipse de Bruggen heeft de ambitie om zich te ontwikkelen naar een hoog presterende organisatie (HPO). Rond vijf thema s werden aan medewerkers en managers stellingen voorgelegd die zij konden beoordelen met een rapportcijfer. Uit deze nulmeting kwam een totaalscore van 6,6 licht boven het gemiddelde in de gezondheidszorg. De uitkomsten van deze medewerkerswaardering zijn richtinggevend voor de ontwikkeling van de organisatie en bepalen dus de veranderagenda van de komende jaren met als basis de nieuwe zorgvisie. Samenwerking Schakenbosch In samenwerking met Jeugdformaat is vanaf 1 januari de stichting Behandelcentrum Jeugdzorgplus voor jongeren met een lichtverstandelijke beperking te Leidschendam Voorburg in exploitatie (98 plaatsen). Dit behandelcentrum heeft een bovenregionale functie. Extra maatregelen bleken nodig om deze specifieke verblijfsdoelgroep te kunnen behandelen. Helaas bleef de instroom van cliënten nog achter bij de verwachtingen. Voor een toekomstbestendige exploitatie blijkt een bredere verkenning noodzakelijk. Klinisch Centrum Kristal Ipse de Bruggen exploiteert met Rivierduinen (GGZ) een centrum voor behandeling van VG met psychiatrische problematiek. Per 1 maart werd de nieuwe kliniek op Buurtschap Craeyenburch in Nootdorp betrokken. Het aantal bedden werd van 18 naar 40 gebracht. De samenwerking is op 1 januari 2014 in een stichting voortgezet. De Banjaard De samenwerking met De Jutters en Middin in maatschap De Banjaard werd beëindigd. De activiteiten zorg voor jongeren met psychiatrische problematiek werden door De Jutters overgenomen. terug naar inhoud 13

14 3 Kwaliteit van Zorg Kwaliteit en veiligheid Integraal risicomanagement Kennis, expertise en wetenschappelijk onderzoek (Mede)zeggenschap van de cliënt

15 Kwaliteit van Zorg Kwaliteit en veiligheid De toets van de kwaliteit We streven naar een verantwoording naar buiten en aan elkaar die vooral betekenisvol is. Daarom zijn onze opvattingen over goede zorg en de beleving van de cliënt - zoals verwoord in de zorgvisie (het Manifest) de leidraad voor ons handelen en dat is voor ons de toets van de kwaliteit. We staan voor deskundige en betrouwbare zorgprofessionals. Die hebben uiteraard vakinhoudelijke kennis en expertise maar het zijn vooral ook mensen die echt in gesprek gaan, persoonlijk initiatief nemen, hun gezond verstand gebruiken en verantwoorde risico s durven te nemen in relatie tot de vraag van de cliënt. Mensen die kansen creëren, kunnen reflecteren en leren van fouten. De beperkingen van onze cliënten leiden soms tot complexe vragen. Daarvoor zetten we specialistische kennis in en die blijven we ontwikkelen. Ipse de Bruggen kent voor haar processen het kwaliteitssysteem HKZ-iso (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector) van de Gehandicaptenzorg. De certificering hiervan is weer voor drie jaar tot 2017 verlengd. Deze externe audit is een finale check of de interne audits goed zijn uitgevoerd en opgevolgd. Ook doen we kwaliteitsmetingen binnen het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg (KKGZ) op organisatie- en cliëntniveau en - voor het eerst in een cliëntervaringsonderzoek. De cliënten worden nu jaarlijks geïnterviewd om zich over hun klantervaring uit te spreken. De uitkomsten van de eerste jaarronde zijn medio 2014 bekend. De KKGZ-uitkomsten worden in digimv op gepubliceerd en maken de verbeteringen ten opzichte van voorgaande jaren zichtbaar. Hieronder volgt apart de meting van pijler 2A KKGZ die gedurende het jaar op 17 kwaliteitsdimensies werd uitgevoerd. Deze meting betreft zorginhoudelijke thema s die op cliëntniveau verbeterinformatie opleveren en op geaggregeerd niveau verbeter- en verantwoordingsinformatie. Voor alle cliënten werd bij hun jaarlijkse ZBP-bespreking via een vragenlijst informatie verzameld over vaste thema s: zorgafspraken en ondersteuningsplan als eerste thema en als tweede thema cliëntveiligheid (medicatie, vrijheidsbeperking en incidenten). Daarnaast werd bevraagd op het jaarthema risico op (vermoeden van) seksueel misbruik. In relatie tot de benchmark scoorde Ipse de Bruggen als volgt: terug naar inhoud 15

16 Op dit moment worden nadere analyses verricht naar de oorzaken voor het lager scoren op de onderdelen fixatie en afzondering. Vanwege het belang van het onderwerp wordt ook in 2014 weer extra aandacht besteed aan seksualiteit en seksueel misbruik. Ook waar we beter scoren dan gemiddeld, wordt geanalyseerd of bepaalde locaties opvallend lager scoren en indien nodig worden verbeterplannen opgesteld. Voor de bewaking van de uitvoering is het verbeterplan in de auditplanning en periodieke rapportages meegenomen. Medio 2013 is gestart met de meting van pijler 2B van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg waarmee de ervaringen van de cliënt met de dienstverlening en kwaliteit van zorg in het licht van zijn kwaliteit van bestaan wordt gemeten. Het is de bedoeling dat de persoonlijk begeleider elk jaar voorafgaand aan de ZBP-bespreking een deel van de vragenlijst afneemt. In drie jaar zijn dan alle vragen van de lijst beantwoord. Zo wordt cliëntervaring onderdeel van de zorgcyclus en kunnen de verbeterpunten direct worden gebruikt in de ZBP-bespreking en eventuele bijstelling van het ZBP. Resultaten op organisatieniveau zijn medio 2014 voor het eerst beschikbaar. Op alle OBC locaties is zowel onder de ouders/(wettelijk) vertegenwoordigers als de jeugdigen de C-toets als tevredenheidsonderzoek afgenomen. De landelijke benchmark was einde jaar nog niet beschikbaar. Uitkomst is dat de ouders/vertegenwoordigers tevreden zijn over de communicatie en hulp; zij vinden dat het doel van de hulp ook duidelijk wordt gemaakt. Minder tevreden wordt, eveneens, gescoord op communicatie en betrokkenheid en op het nakomen van afspraken. De jeugdigen geven vooral aan minder tevreden te zijn over de regels, over de netheid van de locaties en of de hulp wel helpt. Positief zijn zij over de groepsleiding, de sfeer en het helpen bij problemen. Overal zijn plannen voor verbetering gemaakt. Klachtenafhandeling De nadruk in de benadering van de klachten ligt bij het zelf oplossen en de dialoog kiezen, al dan niet met ondersteuning van een vertrouwenspersoon. In de nieuwe klachtenregeling medewerkers werd de hele klachtenlijn opgenomen: van het lijnmanagement die allereerst behandelt, tot en met de klokkenluidersregeling. Een ander nieuw element is de mogelijkheid die wordt geboden voor externe mediation. De klachtenregeling gaat uit van onafhankelijke leden van de klachtencommissie en onafhankelijke vertrouwenspersonen. Deze zullen in 2014 worden benoemd. De klachtenlijn voor cliënten vraagt eveneens om ontwikkeling, dit met het oog op de nog in te voeren nieuwe wet Zorg en Dwang. De behandeling van deze wet in de Eerste Kamer is uitgesteld, Het beeld ontstaat dat er meer klachten op de locatie zelf worden opgelost. In het kader van nazorg is gestart met het nabellen van klagers nadat de klachtencommissie een uitspraak heeft gedaan. Dit levert waardevolle informatie op en lijkt positief te worden ontvangen door de klager. De huidige klachtencommissie functioneert deels al met onafhankelijke leden. Bovendien werd voor haar functie voor Schakenbosch specifieke expertise op basis van de Wet BOPZ aangetrokken. Beleid voor cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag Gewerkt wordt aan een gemeenschappelijke visie op zorg voor mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag (MVG). De gehanteerde zorg- en begeleidingsmethodieken worden getoetst op resultaat, om te komen tot de beste methodieken voor gebruik door de professional. Daarbij wordt in kaart gebracht welke competenties de medewerkers voor die doelgroep nodig hebben en hoe ze die ook kunnen verkrijgen. Ook wordt afgesproken welke risico s aanvaardbaar zijn als een goede kwaliteit van leven uitgangspunt is. Dit moet leiden tot meer eenheid in het zorgbeleid en het is de bedoeling daarmee de begeleiding en bejegening van deze cliënten op een hoger plan te brengen. Drie zaken hebben hierin specifieke aandacht: Doelstelling is het terugdringen van afzonderingen. In 2013 is het aantal cliënten dat afgezonderd wordt met 16% afgenomen. De afzonderingsruimtes worden daarbij met 25% per jaar afgebouwd tot 100% in Anti-agressiebeleid voor medewerkers Hiervoor is integraal beleid ontwikkeld. Doel is om agressie en geweld door cliënten, (wettelijk) vertegenwoordigers, bezoekers en/of collega s te minimaliseren en de handelingsbekwaamheid van de medewerkers te vergroten. De medewerkers hebben een veilige werkplek nodig. Een protocol voor opvang van medewerkers bij traumatische/schokkende gebeurtenissen werd vastgesteld. terug naar inhoud 16

17 Evaluatie van de zorg van cliënten met een VG ZZP6 en ZZP7. In samenwerking met de Rijksuniversiteit Leiden, afdeling Orthopedagogiek wordt een evaluatiesystematiek ontwikkeld. Deze systematiek moet leiden tot een profiel voor dit type cliënten, een begeleidings-, ondersteunings- en behandelaanbod. Met als uiteindelijk effect een beter beleid voor cliënten met gedragsstoornissen. Het beleid voor het hanteren van vrijheid beperkende maatregelen bij cliënten is herzien. Onze visie op dit onderwerp is vast onderdeel van de standaard scholing voor de medewerkers. Er zijn tevens twee werkboeken verschenen met richtlijnen hoe te handelen als een medewerker daarmee te maken krijgt. Als onderdeel van het programma Onvrijwillige Zorg vindt onderzoek plaats naar de kwetsbaarheid bij cliënten met meerdere dwangbehandelingen en het ontbreken van behandelperspectief, waarbij ook het interne Preventie- en Crisisteam wordt ingeschakeld. De vormgeving van de zeggenschap van de cliënt in de besluitvorming bij het al dan niet toepassen van de maatregelen heeft ook de aandacht gehad. De zorgprofielen zijn verder ontwikkeld waarin voor elke leeftijdsas (ouderen volwassenen kind/jeugd) doelgroepbeschrijvingen, risicoprofielen, competenties en methodieken zijn beschreven en op elkaar zijn afgestemd. Doorontwikkeling van de cliëntprofielen richting zorgprogramma s/kennismanagement is ingezet. SGLVG Na jarenlang naar mogelijkheden te hebben gezocht, kon medio maart door de intrek in De Kijvelanden te Poortugaal gestart worden met de opbouw van een forensische psychiatrisch centrum: 24 forensische behandelplaatsen SGLVG. Ipse de Bruggen werkt met betrekking tot haar twee SGLVG-klinieken samen in De Borg-verband. De binnen die samenwerking ontwikkelde module voor verslavingszorg wordt inmiddels ook aan andere instellingen aangeboden. CVO In 2013 is toegewerkt naar een nieuwe manier van volgen en ondersteunen van de cliënt. Het Cliënt Volgen Ondersteuningssysteem (CVO). Het herontwerp van de werkprocessen rond de cliënt en de uitwerking van de structuur en inhoud van het ZBP (zorg- en begeleidingsplan) waren daarvoor de basis. Het wettelijk verplichte deel van het ZBP wordt ingericht volgens de Schalock domeinen voor kwaliteit van leven. Bij de vormgeving zullen criteria als eenvoud en werkbaarheid (zorgvisie) leidend zijn. Het systeem wordt zo ingericht dat het de medewerkers meer faciliteert dan nu het geval is. Dat zal uiteindelijk de cliënt ten goede komen. De implementatie is voor 2014 voorzien. Hiermee worden de huidige systemen voor de cliëntenadministratie en het elektronische cliëntendossier vervangen. Palliatieve zorg Het palliatief zorgproces bij onze cliënten is in meerdere opzichten bijzonder. Daarom vraagt dat om een aparte systematische aanpak. De cliënt, zijn netwerk, en de begeleider spelen een belangrijke rol aan het begin van dat proces en het verloop ervan. Een speciaal team kan op afroep ondersteuning bieden bij een of meerdere fasen van dit zorgpad. Binnen de organisatie is dit beleid nu op elke plaats hetzelfde. Verpleegkundig handelen Bij een groot deel van de cliënten worden dagelijks verpleegkundige handelingen uitgevoerd. Om ook hierin verantwoorde zorg te bieden werd eenduidig beleid vastgesteld binnen de kaders van de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG). Programma Zichtbaar Beter en Medicatietraject In Zichtbaar Beter zijn vier zorgprogramma s ontwikkeld waarin systematische aandacht is voor de chronische aandoeningen diabetes, Cardio Vasculair Risicomanagement (CVRM, gericht op hart- en vaatziekten), psychofarmagebruik en epilepsie. Voor elk aandachtsgebied wordt thans een pilot uitgevoerd. Zorgverbetertraject slikproblematiek (Ver)slikken is een veel voorkomend probleem bij onze cliënten. Meerdere slikincidenten van ernstige aard waren de directe aanleiding om een zorgverbetertraject in te zetten. Incidentenonderzoek leverde informatie terug naar inhoud 17

18 op, evenals een expertmeeting. Op basis daarvan is een groot aantal acties op verschillende terreinen uitgezet. Er wordt begin 2014 gestart met de implementatie van nieuwe NVAVG-richtlijnen voor diagnostiek en behandeling van slikproblemen en tevens wordt een wetenschappelijke evaluatie uitgevoerd. Daarnaast wordt scholing voor begeleiders ontwikkeld en geïmplementeerd. Vrijwilligers Binnen Ipse de Bruggen zijn in totaal ruim 2500 vrijwilligers werkzaam. Vrijwilligers voegen veel toe aan het leven van onze cliënten. Door hun inzet kunnen we de cliënten een breder en gevarieerder pakket aan activiteiten bieden. Bovendien vergroten vrijwilligers het sociale netwerk van de cliënten. De verwachting is dat het vrijwilligerswerk in de toekomst nog belangrijker wordt. Als professionele hulpverleners zullen we in de beweging van van zorgen voor, naar zorgen dat stimuleren dat cliënten maximale ondersteuning krijgen vanuit hun sociale netwerk. Integraal risicomanagement De kern van het integraal risicomanagement is het streven naar hoogwaardige zorg binnen een veilige omgeving voor cliënten en medewerkers. De risico s worden zo laag mogelijk in de organisatie beheerst en er is een continu leer- en verbetercyclus waarvoor de lijn primair verantwoordelijk is. Ipse de Bruggen hanteert daarbij het zogenaamde 3-lijnsmodel. In het programma Integraal Risicomanagement (IRM) zijn in het risicomanagement van de organisatie belangrijke verbeteringen geïmplementeerd. Resultaten worden geborgd in opleidings- en trainingsmodules. Ter ondersteuning wordt een handboek IRM op zowel intranet als internet gepubliceerd. Prospectieve risico-inventarisatie We weten dat leven en leren gepaard gaan met risico s. Met de cliënt, zijn (wettelijk) vertegenwoordiger en zijn familie bekijken we hoe we met die risico s omgaan. Op basis van een uniform instrument werd de PRI (prospectieve risico-inventarisatie) op de woonlocaties en bij de ambulante en behandelafdelingen ingevoerd. Voor de veiligheid worden vooruitkijkend, afhankelijk van de beperking en inschatting naar oorzaak en gevolg, risico s in kaart gebracht en afspraken daarover in het zorg- en begeleidingsplan vastgelegd. Het kan bijvoorbeeld gaan over vallen, zintuiglijke beperkingen, eten en drinken, maar ook over stemming en eenzaamheid. De PRI zal worden geïntegreerd in het toekomstige CVO. Risicotaxatie per domein Op procesniveau is voor de domeinen zorg, vastgoed & facilitair en financiën & ICT een risicotaxatie uitgevoerd. De belangrijkste risico s zijn geïdentificeerd en vastgelegd, mogelijke beheersmaatregelen zijn aangegeven. Governancestructuur Een analyse van de noodzakelijke wijzigingen in taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden met betrekking tot risicomanagement is uitgevoerd voor de raad van toezicht, raad van bestuur en directie. Dit heeft tot aanpassing van de reglementen raad van toezicht en raad van bestuur geleid. Crisismanagement In het kader van het crisismanagement is een plan vastgesteld en geïmplementeerd. In vervolg op de aansluiting bij de Veiligheidsregio Hollands Midden is ook een zorgcontinuïteitsplan opgesteld, van toepassing bij eventuele calamiteiten en bijvoorbeeld ontruimingen. Regionale Veiligheidsverbeterteams (RVV s) Ipse de Bruggen richt zich op het bieden van verantwoorde, passende en veilige zorg. Onze cliënten krijgen de zorg en begeleiding die zij nodig hebben in een zo prettig mogelijke, stimulerende en veilige omgeving. We kunnen deze veilige omgeving alleen realiseren als we goed begrijpen welke risico s er zijn en als we weten hoe we deze risico s kunnen managen. Ook willen we als professionals de kwaliteit van zorg en de gemaakte keuzes kunnen verantwoorden. terug naar inhoud 18 Daarom zijn in de regio veiligheidsverbeterteams opgezet. Zij hebben onder meer als taak incidenten uit

19 het incidenten-registratiesysteem VMS te analyseren en verbetervoorstellen op te stellen met als doel soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen en/of de kans op herhaling te verkleinen. Doordat de teams dicht bij de werkvloer staan hopen we de verbetercapaciteit verder te kunnen vergroten. Dit bevindt zich nog in een beginstadium. Kennis, expertise en wetenschappelijk onderzoek Leeftijdsassen en zorgprofielen Om onze kennis en kunde ten aanzien van de verschillende doelgroepen nog verder te ontwikkelen is een indeling op leeftijdsassen gemaakt: jeugd volwassenen ouderen. De bedoeling is om voor elke leeftijdsas/doelgroep tot een selectie van bewezen methodieken te komen. Innovatief aan dit project is de integrale aanpak. Voor een wetenschappelijke onderbouwing van de keuze is er samenwerking met een aantal universiteiten gezocht. De zorgprofielen zijn beschreven volgens de Schalock-domeinen van kwaliteit van leven. Kenmerken voor die groep worden beschreven, inclusief de risicofactoren waar specifieke aandacht voor nodig is voor de kwaliteit van bestaan van deze cliëntgroep. De cliëntprofielen van ouderen, EVMB en die voor mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag zijn inmiddels gereed. De ontwikkelde competentieprofielen voor medewerkers van VGN sluiten hierbij aan. De zorginhoudelijke projecten tonen een waarneembare verbetering in zorg en effect op cliënten met ernstige handicaps. De invoering van de methodiek LACS (Lijf, Alertheid, Contact & Communicatie en Stimulans) laat bij cliënten met zeer ernstige meervoudige beperkingen aantoonbare verbeteringen zien in hun kwaliteit van bestaan. Wetenschappelijk onderzoek GOUD Het wetenschappelijk onderzoek GOUD 1 onder ouderen, dat werd uitgevoerd met de collega-organisaties Abrona en Amarant in samenwerking met Erasmus MC Rotterdam, is afgerond. De resultaten van de onderzoeken naar fysieke activiteit en fitheid, voeding en voedingstoestand, stemming, angst en cognitie, en dagprogramma s vinden nu hun weg naar de zorgpraktijk. Als eerste is op de locatie Nieuwveen het beweeg- en educatieprogramma ingevoerd. Het hele onderzoek heeft veel waardevolle data opgeleverd, ook voor vervolgonderzoek. Als afsluiting zullen twee boekjes, een voor de zorgprofessionals en een voor de cliëntvertegenwoordigers, worden uitgegeven. Maart 2014 zijn de resultaten van het GOUD-1 op een symposium gepresenteerd. In GOUD-2 wordt vanaf 2014 een aantal zorg voor beter - trajecten uitgevoerd, waaronder een traject rond (ver)slikproblematiek. De onderzoeken uit dit programma worden door de deelnemende organisaties uitgevoerd en zullen vervolgens bij de implementatie van de resultaten met elkaar worden gedeeld. Nieuwe interventies op het gebied van depressie en (on)gezonde voeding zijn in voorbereiding. Parallel loopt nog een kwetsbaarheidsonderzoek dat nu al een concrete opbrengst heeft. Een ervan is dat de kwetsbaarheid toeneemt naarmate de verstandelijke beperking ernstiger is. Thans wordt nog onderzoek verricht naar de specifieke factoren die snelle toename van kwetsbaarheid voorspellen, opdat waar mogelijk preventief hierop kan worden ingespeeld. Met de Universiteit Leiden is een onderzoek gestart naar het in kaart brengen van de effectiviteit van het begeleidings-, ondersteunings- en behandelaanbod bij mensen met een ZZP 6 of ZZP 7. Wetenschappelijk onderzoek naar mensen met een ernstige verstandelijke meervoudige beperking Er vindt verkenning plaats om in samenwerking met de Universiteit van Leuven een onderzoek te starten naar de interactie van EV(M)B -kinderen met hun broertjes/zusjes onderling en met begeleiders. Een instrument is ontwikkeld en gevalideerd om de motorische ontwikkeling van kinderen met een ernstige verstandelijke en/of motorische beperking te meten en te evalueren. terug naar inhoud 19

20 (Mede)zeggenschap van de cliënt We gaan uit van de eigen kracht en mogelijkheden van onze cliënten samen met familie en zijn/haar sociaal netwerk. Een voorbeeld daarvan is de Eigen Kracht Centrale die zorgt voor discussie over de verantwoordelijkheid van de cliënt en die van de organisatie. Binnen de zorg voor licht verstandelijk beperkte jeugd wordt de kwaliteitsstandaard Q4c gebruikt met als uitgangspunt wat kinderen en jongeren belangrijk vinden als ze niet thuis wonen. De standaarden zijn op basis van echte ervaringsverhalen gericht op het borgen en verbeteren van ontwikkelingsmogelijkheden van uit huis geplaatste jeugdigen in Europa. Voorbeelden daarvan zijn de eigen-kracht-bijeenkomsten die gehouden zijn, en de start van de implementatie voor de jongere cliënten van de standaard Quality for Children (Q4C). De inspraak van cliënten bij vastgoed krijgt steeds meer vorm. Voorbeelden daarvan zijn leef wensenonderzoeken op de locaties Waddinxveen en Bodegraven. Voor de vitalisering van het landgoed Hooge Burch te Zwammerdam is met cliënten gesproken over hun woonwensen. De aanwezigheid van diensten en levendigheid op het terrein waren vooral onderwerpen van gesprek. Het OBC (orthopedagogisch behandelcentrum) Leiden heeft cliënten(vertegenwoordigers) betrokken bij het restylen van het pand. Met als uitgangspunt dat onze cliënten volwaardige burgers in onze samenleving zijn is voor hen belangrijk dat hun omgeving (vertegenwoordigers/begeleiders) goed bekend is met de rechten die zij hebben, zodat die ook op de juiste wijze worden ingevuld. Het Manifest stelt de zeggenschap van de cliënt centraal. Daar hoort ook een goed vertegenwoordiger schap bij. Hier wordt het komende jaar extra aandacht voor gevraagd en daarover wordt het gesprek met de cliënten en hun verwanten gevoerd. De evaluatie van het reglement cliëntenraden was aan het eind van het jaar nog niet geheel afgerond. Afgesproken is wel dat de CCR (centrale cliëntenraad) voor de komende twee jaar zijn externe voorzitter houdt. Er is een inventarisatie van de lokale cliëntenraden en andere inspraakvormen geweest. Op basis daarvan werd de verdere ontwikkeling ingezet. Een aantal nieuwe lokale cliëntenraden is geïnstalleerd. Gestreefd wordt naar een volledig dekkend netwerk van lokale medezeggenschap. Waar nodig zijn verbindingen tussen de deelnemers- en bewonersraden gerealiseerd. Door veranderende regelgeving en financiering zijn veel lokale cliëntenraden actief geweest, zoals de LCR-en van de dagbesteding volwassenen en KDC s (kinderdienstencentra) die te maken kregen met maatregelen om de vervoerskosten terug te dringen. terug naar inhoud 20