Sectorcommentaar automobielsector Elektrisch rijden: lichtpunt voor de autosector

Transcriptie

1 ING Investment Office Publicatiedatum: 30 juni 2016 Sectorcommentaar automobielsector Elektrisch rijden: lichtpunt voor de autosector Sinds de sjoemelsoftware bij Volkswagen, de verboden meetmethoden bij Mitsubishi en de foutieve testen bij Suzuki is het vertrouwen in de autosector gedaald en de beurskoersen daalden mee. De eisen voor de uitstoot van CO2- emissies nemen toe. De elektrische auto biedt oplossingen en uitdagers van de zoals Tesla hebben grote plannen. Wat zijn de kansen en uitdagingen? Imago van Volkswagen ligt aan diggelen Volkswagen (VW) stond voor de lastige uitdaging om de concurrentie in Amerika aan te gaan met zijn dieselauto s. Vanwege de strengere eisen in de Verenigde Staten moest VW dure installaties inbouwen of de meetwaarden van de software aanpassen. Uiteindelijk pakte de keuze voor deze laatste optie desastreus uit. Het concern ligt van alle kanten onder vuur. Het imago van een oerdegelijk Duits automerk ligt aan diggelen. In plaats van uitbreiding is het een kwestie van overleven en vertrouwen terugwinnen. Ook Mitsubishi bezweek onder de druk van de concurrentie en heeft moedwillig de zuinigheidstesten gemanipuleerd. Sinds de bekendmaking hiervan in april dit jaar zakte de beurskoers in korte tijd met zo n 50%. Het mooier maken van testresultaten is niet ongebruikelijk in de sector. Volgens een studie van de International Council on Clean Transportation (ICCT) blijkt dat de auto s op de weg in 2014 gemiddeld 40% meer CO 2 uitstoten dan in de testsituaties het geval was. Eisen voor CO 2 -uitstoot nemen toe In het kader van klimaatverandering zijn er wereldwijd verschillende afspraken om de CO 2 -uitstoot te verlagen. Een van de maatregelen van de Europese Commissie is om vervuilende auto s te weren en strengere eisen voor CO 2 -uitstoot op te leggen aan autofabrikanten. Vanaf 2021 mogen auto s nog maar 95 gram CO 2 per afgelegde kilometer uitstoten. De autofabrikanten kunnen gigantische boetes tegemoet zien bij het niet halen van deze afspraken. Volgens een rapport van PA Consulting Group dreigen onder andere BMW en Volkswagen de gestelde eisen niet te halen. Op basis van de huidige Peter Tros is sinds 2015 analist duurzaam beleggen bij het Investment Office. Hij behaalde zijn BA Bedrijfseconomie aan de Ichthus Hogeschool Rotterdam en zijn MA Filosofie aan de Universiteit van Tilburg.

2 Miljoenenboetes hangen boven het hoofd verkoopprognoses kan BMW 100 miljoen en Volkswagen zelfs 1 miljard aan boetes tegemoet zien. De Europese Commissie heeft de ambitie uitgesproken de eisen na 2021 nog strenger te maken en in 2050 helemaal geen auto s met verbrandingsmotoren meer toe te laten in Europese steden. Wij verwachten dat verschillende Europese steden eerder al met dit verbod zullen komen. Fabrikanten gebruiken innovatieve materialen In 2015 zijn er elektrische auto s verkocht Voordeel halen uit gewicht Een van de redenen dat BMW in de gevarenzone zit is vanwege het relatief grote aantal verkochte zware auto s en SUV s. Deze zware auto s hebben gemiddeld genomen zwaardere motors met een hogere CO 2 uitstoot. Terwijl veel Europese autofabrikanten in staat zijn hun auto s lichter te maken werden de auto s van BMW in de periode van 2013 en 2014 gemiddeld 1,2% zwaarder. Een lichtere auto scheelt aanzienlijk in de CO 2 -uitstoot: elke 100kg minder verlaagt de CO 2 -uitstoot met zo n 6-7 gram per 100 km. Autofabrikanten zullen op zoek gaan naar mogelijkheden om hun auto s lichter te maken en gebruik maken innovatieve materialen zoals high tensile staal (staal dat een sterktebehandeling heeft ondergaan), aluminium, magnesium en carbonvezel. Verkoop elektrische auto s groeit relatief hard Niet alleen het maken van lichtere auto s, maar ook het verkopen van meer volledig elektrische auto s (electric vehicles: EV s), deels elektrische auto s (plugin hybrides: PHEV) en hybride auto s heeft een positieve werking op het verlagen van de CO 2 -uitstoot. De verkoop van elektrische auto s groeit relatief hard. In 2015 werden er wereldwijd elektrische auto s verkocht, een stijging van 70% vergeleken met Wereldwijde verkoop (deels) elektrische auto's per maand Bron: Met name de groei in Europa en China in 2015 was explosief. De verkopen in Europa verdubbelden en in China verdrievoudigden de verkopen. Ook het eerste kwartaal van dit jaar zet de stijgende lijn door. In de EU werden er ruim elektrische auto s verkocht, een stijging van 26,8%. Sectorcommentaar automobielsector - 30 juni

3 Subsidies belangrijke motor achter stijgend aantal verkopen Een belangrijke component van deze explosieve verkopen is subsidie. In 2016 zijn in Nederland en Zweden de subsidies voor elektrische auto s verlaagd, waardoor er in het vierde kwartaal van 2015 nog een enorme verkooprally van elektrische auto s plaatsvond. Door het wegvallen van de subsidie voor plugin-hybrids in Nederland werden er 75% minder van deze PHEV s verkocht. De verkopen van volledige elektrische auto s bleven op peil. Duitsland heeft onlangs aangekondigd om de verkoop van elektrische auto s te subsidiëren. De Duitse overheid stelt zo n 1miljard beschikbaar, bestemd voor kopers van elektrische auto s, die 4.000,- tegemoet kunnen zien. Kopers van hybride auto s kunnen zelfs 3.000,-subsidie krijgen. De Duitse overheid wil dat volgend jaar zelfs 20% van de auto s elektrisch is. Ondanks de explosieve verkopen van elektrische auto s is het aandeel van (hybride) elektrische auto s van de totale automarkt nog maar een schijntje. Slechts 0,6% van de wereldwijd verkochte auto s in 2015 was elektrisch. Grootse plannen om luchtvervuiling tegen te gaan Batterijen worden steeds goedkoper China heeft ambitieuze doelstellingen Het afgelopen jaar verdrievoudigde de verkoop van elektrische auto s in China. In 2015 werden er zo n elektrische voertuigen verkocht. Niet alleen in verkoopaantallen, maar ook in het totale aandeel elektrische auto s is China koploper. Ook in de komende jaren zien wij China als de belangrijkste afzetmarkt van elektrische auto s. In navolging van het 13e vijfjarenplan, neemt het land maatregelen om lucht-, water- en bodemvervuiling tegen te gaan. Volgens voormalig minister van Gezondheid Chen Zhu overlijden er jaarlijks tussen de en Chinezen als gevolg van de slechte luchtkwaliteit. Het verminderen van CO 2 -uitstoot heeft hoge prioriteit. Het land heeft grootse plannen voor elektrisch rijden, om luchtverontreiniging tegen te gaan. In 2020 wil het land 5 miljoen elektrische voertuigen op de weg hebben. Positieve vooruitzichten Bloomberg New Energy Finance, de duurzame-energieresearchtak van de financieel-nieuwsdienst Bloomberg, verwacht dat er in 2040 ongeveer 41 miljoen elektrische auto s verkocht zullen worden, 90 keer zoveel als het aantal in Daarnaast verwacht Bloomberg dat tegen 2025 de kosten voor de productie van elektrische auto s lager zullen zijn dan die van benzineauto s. Dit vanwege goedkopere batterijen. In elektrische auto s zitten vaak lithiumbatterijen. De kosten van deze batterijen zijn in de afgelopen vijf jaar met 65% gedaald en de verwachting is dat de kosten de komende jaren verder zullen afnemen. Niet alleen is de batterij een belangrijke kostenpost voor de auto, inclusief winning voor de grondstoffen is de productie van de batterij verantwoordelijk voor de grootste CO 2 -uitstoot. Door het productieproces te optimaliseren en gebruik te maken van gerecyclede materialen kan de CO 2 -uitstoot verlaagd worden en zuiniger met grondstoffen worden omgegaan. Sectorcommentaar automobielsector - 30 juni

4 Tesla is niet duurzaam Er zijn voldoende laadstations nodig Lage olieprijs houdt opmars tegen Tesla is de uitdager van de traditionele autofabrikanten Dé kanshebbers om te profiteren van de toenemende vraag naar elektrische auto s is Tesla. Het nog jonge bedrijf, opgericht in 2003, zorgt voor een revolutie in de auto branche. Het produceerde de eerste auto, de sportwagen Roadster, in Met het in 2012 geïntroduceerde Model S heeft Tesla een sportieve en luxe sedan. Sinds kort verkoopt het bedrijf ook een SUV, de Model X. Deze auto s zijn echter niet voor iedereen weggelegd, vanwege de instapprijzen van zo n tot Op 31 maart van dit jaar maakte CEO Elon Musk bekend ook een goedkopere elektrische auto te gaan produceren, de Model 3, met een verwachte verkoopprijs van $ Binnen een paar dagen waren al er pre-orders binnen. Dit was de meest succesvolle bekendmaking van een nieuw type auto in de geschiedenis van de auto, vergelijkbaar met het succes van de bekendmaking van de iphone. Momenteel zijn er al rond de pre-orders van de Model 3. Het bedrijf verwacht eind 2017 de eerste auto s te kunnen opleveren. Hoewel het bedrijf mooie, snelle en gewilde elektrische auto s produceert, betekent dit niet automatisch dat het een goede belegging is. Lees voor een financiële analyse ons bedrijfscommentaar over Tesla. Ook vanuit een duurzaamheidsperspectief zijn er voldoende aandachtspunten. Het bedrijfsbeleid gericht op mens, milieu en maatschappij schiet in onze ogen tekort. Daar staat tegenover dat Tesla zich alleen richt op elektrische auto s, waarvan de directe emissies nihil zijn. Lees voor een duurzame analyse het Bedrijfsprofiel Duurzaam over Tesla. Uitdagingen voor de elektrische auto Ondanks de positieve vooruitzichten voor de markt van elektrische auto s, is er wel een aantal uitdagingen dat een snelle groei in de weg kan staan: De afhankelijkheid van subsidies. Momenteel wordt er in veel landen de aankoop en het bezit van elektrische auto s gesubsidieerd. Op het moment dat deze subsidies wegvallen, wordt de financiële motivatie om elektrisch te rijden minder. Hoge aanvangskosten voor de productie van de elektrische auto, met name vanwege de dure batterijen. Schaalgrootte en technologische ontwikkelingen zijn nodig om deze kosten omlaag te brengen. De levensduur van de batterijen en de te verwachten onderhoudskosten zijn lastig in te schatten en vormen een onzekere factor. De beschikbaarheid van laadmogelijkheden. Om langere afstanden te kunnen afleggen moeten er voldoende laadstations zijn die bij voorkeur zo snel mogelijk kunnen laden. Nederland is een van de koplopers op het gebied van elektrische mobiliteit, maar in veel landen is er geen landelijke dekking. Daarnaast zijn niet alle laadcontacten van de auto s geschikt voor de laders en verschillen de voltages van laders en stopcontacten. De aanwezigheid van voldoende elektriciteit om de snelle groei in elektrische auto s aan te kunnen. Het netwerk moet de vraag naar elektrische auto s wel kunnen verwerken. Vooral tijdens piekuren als alle auto s thuis aan de oplader zitten, is het denkbaar dat het netwerk dit niet aan kan. Met als gevolg hogere elektriciteitsprijzen. Dit is mede afhankelijk van de vraag naar elektrische auto s en de hoeveelheid elektriciteit die benodigd is voor het laden. Zolang de olieprijs laag is, zijn benzineauto s een goedkoop alternatief. Een hogere olieprijs maakt juist elektrisch rijden financieel interessanter. Duurzame alternatieven zoals waterstofauto s en flow-cell auto s kunnen een belangrijke duurzame concurrent worden. Daarnaast zijn er nog andere uitdagingen voor de gehele autosector, zoals de steeds populairdere online taxidiensten zoals Uber en Lyft, het delen van auto s via bijvoorbeeld SnappCar en de opkomst van de zelfrijdende auto s, waar technologiebedrijven zoals Google flink in investeren. Duurzame uitdagingen Als we de CO 2 -uitstoot van een benzineauto en een dieselauto vergelijken met die van een elektrische auto is deze laatste veel milieuvriendelijker. De hybride elektrische auto stoot minder CO 2 uit, de volledige elektrische auto daarentegen stoot helemaal geen CO 2 uit. Als het gehele productieproces en de gehele levensduur in ogenschouw wordt genomen, zijn de verschillen kleiner. Uit onderzoek van TNO blijkt dat de elektrische auto ook dan een lagere CO 2 -uitstoot heeft 1. Wel zijn de verschillen tussen de volledige 1 TNO, april Energie- en milieu-aspecten van elektrische voertuigen Sectorcommentaar automobielsector - 30 juni

5 Het maakt uit of er grijze of groene stroom wordt gebruikt elektrische auto en de deels elektrische, hybride auto groot. Deze laatste stoot bijna net zoveel CO 2 uit als een dieselauto of de hybride benzine. Ook maakt het een groot verschil uit of er grijze dan wel groene stroom wordt gebruikt, waarbij een volledig elektrisch aangedreven auto met groene stroom veruit de minste hoeveelheid CO 2 uitstoot. Gemiddelde uitstoot CO 2 (g/km) per type auto en stroombron WTT: Well-to-Tank (emissie van productie van de brandstof) TTW: Tank-to-Wheel (emissie van gebruik van het voertuig) EV: electric vehicle PHEV: plug-in hybrid electric vehicle. Bron: TNO Ook gerelateerd aan andere schadelijke emissies, zoals NO x (stikstofoxides) en PM 10 (fijnstofoxides) scoort de elektrische auto beter dan conventionele auto s (benzine- en dieselauto s). Meer energieverbruik en bodemaantasting Milieuvervuiling door kobalt Impact op gebruik grondstoffen Niet alleen de uitstoot van schadelijke emissies is bepalend voor de duurzaamheid van de auto. Ook de verschillende grondstoffen die gebruikt worden en de manier waarop deze grondstoffen worden gewonnen is bepalend. Zowel de productie van elektrische als die van conventionele auto s leidt tot uitputting van grondstoffen, met name van schaarse materialen zoals koper, nikkel, kobalt en mangaan. Voor de productie van de katalysator in conventionele auto s worden de grondstoffen platina, palladium, rhodium en cerium gebruikt. In elektrische auto s wordt er gebruik gemaakt van lithium, dysprosium, neodymium, samarium en lanthaan. Uitputting van grondstoffen is vanuit sociaal oogpunt en om milieuredenen niet wenselijk. Daarnaast geldt dat hoe schaarser de grondstof wordt, des te meer moeite het kost om deze te winnen. Dit leidt tot meer energieverbruik en bodemaantasting. De impact van het type voertuig op het gebruik van grondstoffen verschilt, maar volgens studies varieert dit van ongeveer vergelijkbaar tot een factor drie hoger voor elektrische voertuigen. 2 Conflictmineralen Ook worden verschillende grondstoffen gewonnen in opkomende landen waar er een grotere kans is op milieuovertredingen en mensenrechtenschendingen zoals kinderarbeid, gevaarlijke werkomstandigheden en gezondheidsrisico s. Volgens onderzoek van het Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) is kobalt, dat voornamelijk in Congo wordt gewonnen, een voorbeeld van een grondstof waarbij ernstige mensenrechtenschendingen en milieuvervuiling voorkomen bij de winning ervan. 3 Ook het mogelijke gebruik van conflictmineralen zoals tin, tantaal, wolfraam en goud, waarvan de verkoop door strijdende partijen gebruikt wordt om hun gewapende strijd te financieren, behoeft extra aandacht van autofabrikanten. Het is van belang dat de fabrikanten beleid hebben om de toepassing van 2 TNO, april Energie- en milieu-aspecten van elektrische voertuigen 3 SOMO, april Cobalt blues. Environmental pollution and human rights violations in Katanga s copper and cobalt mines Sectorcommentaar automobielsector - 30 juni

6 conflictmineralen tegen te gaan en dat ze controle uitoefenen op de leveranciersketen om mensenrechtenschendingen te voorkomen. Een bedrijf als Tesla maakt gebruik van ongeveer 350 leveranciers, BMW zelfs van zo n Uitdaging genoeg om de gehelde aanvoerketen beter te beheren. Nog een wereld te winnen Genoeg uitdagingen, maar ook kansen voor elektrische autofabrikanten Sinds de bekendmaking van de sjoemelfraude bij Volkswagen staan de autofabrikanten onder druk. Ook toenemende emissie-eisen zorgen voor hoofdbrekens bij Europese autobouwers: zij kunnen mogelijk miljoenenboetes verwachten. Veel autofabrikanten hebben zich nog niet aangepast aan de veranderende eisen van de wetgever en de consument. Een mogelijke oplossing voor de autofabrikanten is om in te zetten op elektrisch rijden. Hoewel elektrisch rijden ook voor verschillende uitdagingen staat, zijn de elektrische auto s volgens ons het antwoord (in ieder geval de komende tijd) om te voldoen aan de emissie- eisen en in te spelen op de groeiende aandacht voor de aanpak van luchtverontreiniging. In 2015 was maar 0,6% van het wereldwijd verkochte aantal auto s elektrisch. Er valt dus nog een wereld te winnen voor de elektrische auto. Tesla is volgens ons in potentie het beste gepositioneerd om de slag om de elektrische auto te winnen, maar toch hebben we veel twijfels bij dit bedrijf en de stevige beurskoers. Daarnaast is het bedrijfsbeleid gericht op mens, milieu en maatschappij in onze ogen nog te beperkt. Meer weten? Kijk op ing.nl/beleggen Disclaimer Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in deze publicatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. De waarde van uw belegging kan fluctueren. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V.. Sectorcommentaar automobielsector - 30 juni