Democratische controle op verbonden partijen Hoe hou je zicht en grip?

Transcriptie

1 Democratische controle op verbonden partijen Hoe hou je zicht en grip? dr. John Smits

2 Verbonden partijen wat zijn het? Vennootschap economie Openbaar vervoer Vereniging veiligheid Stichting landschap Gemeenschappelijke regeling nutsvoorzieningen VTH (jeugd)zorg Bestuursovereenkomst Werk en inkomen Hybride rechtsvormen energie Gesubsidieerde instellingen

3 Waarom zijn zij op aard? Redenen oprichten verbonden partijen Samenhang opgaven binnen groter gebied Bedrijfsmatige overwegingen: kwaliteit en kosten Good Governance (transparantie, scheiden rollen) Strategische afweging: invloed, lobby, erger voorkomen Moetje (of in elk geval dat wordt gesuggereerd) Wat doen ze.. Belangenbehartiging Kennisontwikkeling Financieel beheer Uitvoering (medebewinds)taken Gebieds- en beleidsontwikkeling Publieke dienstverlening Beheer nutsvoorzieningen (water, CAI) Promotie

4 Gedonder en onbehagen

5 Gedonder en onbehagen BLACKBOX

6 Dus.? 1. Getrapte democratie werkt niet. Beter om gemeenten op te schalen! 2. Democratisch tekort niet overdrijven; heeft bovendien ook voordelen! 3. Niks mis met getrapte democratie maar inrichting is helaas soms broddelwerk

7 Tip 1: focus op juiste bouwstenen Met aandacht voor minder, zie je beter en bereik je meer Missie, opdracht, taken Besturingsmodel Verdienmodel Juridische verankering Werkstructuur Capaciteit en expertise Managementmodel Huisvesting, werkplekken Kwaliteitsmodel Informatiemodel HRM Hulpmiddelen en instrumenten

8 Tip 1: focus op juiste bouwstenen Met aandacht voor minder, zie je beter en bereik je meer Bijdrage aan doelstellingen Waarover zeggenschap? Besturings- en informatiepositie Governance Begroting en rekening Essenties verdienmodel en risico s /voordelen Formalisering besturingsmodel Mandaat Rechtsvorm Missie, opdracht, taken Besturingsmodel Verdienmodel Juridische verankering AB en deelnemers Voor kaderstelling belangrijkste bouwstenen Werkstructuur Capaciteit en expertise Managementmodel Huisvesting, werkplekken DB en directie Kwaliteitsmodel Informatiemodel HRM Hulpmiddelen en instrumenten

9 Tip 1: focus op juiste bouwstenen Met aandacht voor minder, zie je beter en bereik je meer Bijdrage aan doelstellingen Waarover zeggenschap? Besturings- en informatiepositie Governance Begroting en rekening Essenties verdienmodel en risico s /voordelen Formalisering besturingsmodel Mandaat Rechtsvorm Missie, opdracht, taken Besturingsmodel Verdienmodel Juridische verankering Voor kaderstelling belangrijkste bouwstenen inhoudelijk presteren Financieel presteren balans

10 Les 2: stuur bewust Maak van besturing (g)een pirouette Gemeenteraad B & W Opdrachtgever mede-eigenaar Lid AB, ledenvergadering, aandeelhouders Oprichter, garantsteller, subsidiegever (dagelijks) bestuur VP directie Raad van toezicht of commissarissen

11 Tip 2: stuur bewust Voorbeeld 1: meer zicht en grip als eigenaar of als opdrachtgever?

12 Gemeenten als opdrachtgever Gemeenten als opdrachtgever Tip 2: stuur bewust Voorbeeld 2: Sociaal Werkbedrijf gemeenteraad gemeenteraad B&W B&W Algemeen bestuur GR Algemeen bestuur GR Dagelijks bestuur Dagelijks bestuur NV SW-bedrijf ( onderneming ) directie Bestuur Raad van toezicht/com. directie

13 Tip 3: Weet wat je moet weten waar je naar moet kijken is niet altijd wat de ander je laat zien Herijking eigen beleidskaders? Informatiebehoefte raad of PS Eigen financiële risico s en baten Good Governance Bijdrage aan eigen doelstellingen vertaling Bijsturen verbonden partij? Financiën, inzet VP werkwijze prestaties Jaarverslag verbonden partij

14 Tip 4: momentum Weet wanneer je moet en kunt pieken Initiatief en ontwerp Realisatie en uitlijning Exploitatie Herijking Beëindiging Aanpassing / transformatie verzelfstandiging begroting verkoop Positionpaper bedrijfsplan besluit Haalbaarheid studie rechtsvorm Inrichtingsdocumenten Programma en begroting Verslag en rekening evaluatie Herijkingsbesluit fusie liquidatie uittreding monitor Vertaling naar gemeentelijke kaders kaderstellling controle Eigen onderzoek?

15 Tip 4: momentum Weet wanneer je moet en kunt pieken Initiatief en ontwerp Realisatie en uitlijning Exploitatie Herijking Beëindiging Aanpassing / transformatie verzelfstandiging begroting verkoop Positionpaper bedrijfsplan besluit Haalbaarheid studie rechtsvorm Inrichtingsdocumenten Programma en begroting Verslag en rekening evaluatie Herijkingsbesluit fusie liquidatie uittreding monitor Vertaling naar gemeentelijke kaders kaderstellling controle Eigen onderzoek?

16 Tip 5: Doen! Niets is zo theoretisch als een goede praktijk Organiseer kennis en scholing gemeenteraad: Bedrijfsmatig/financieel bij fracties, griffie, ambtelijke organisatie of extern en handboek soldaat Zorg dat je ook maatschappelijk verbonden bent Respecteer rollen: Laat (als raad) het bestuur besturen en laat (als bestuur) de onderneming ondernemen. Waak voor rolvervaging. Overstijg politieke verschillen: Democratische controle en zicht en grip houden op verbonden partijen is iets anders dan ideologie en belangen Toon lef!

17 Vragen en verdere discussie?