Het beeld van de kunstenaar in Duitse en Nederlandse novellen van de 19de eeuw - Een vergelijking

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het beeld van de kunstenaar in Duitse en Nederlandse novellen van de 19de eeuw - Een vergelijking"

Transcriptie

1 Languages Het beeld van de kunstenaar in Duitse en Nederlandse novellen van de 19de eeuw - Een vergelijking Seminar paper

2

3 Universität Oldenburg Het beeld van de kunstenaar in de 19e-eeuwse Nederlandse literatuur WS 2007/08 Het beeld van de kunstenaar in Duitse en Nederlandse novellen van de 19 de eeuw Een vergelijking HF Kulturwissenschaft, 9. Semester (HB) NF Niederländische Philologie, 9. Semester (OL) NF Politikwissenschaft, 9. Semester (OL) Leistungsnachweis

4 Het beeld van de kunstenaar in Duitse Universität Oldenburg en Nederlands novellen van het 19 de eeuw Een vergelijking. Inhoud 1 Inleiding 2 2 Christine Antons verschillende kunstenaarfiguren Die Figur des romantischen Künstlers Die Figur des naturalistische Künstlers Die Figur des Bürger-Künstlers 5 3 Analyse van de kunstenaarsnovellen Eduard Mörike s Mozart auf der Reise nach Prag Alberdingk Thijms De organist van den Dom Theodor Storms Eine Malerarbeit A.L.G. Bosboom-Touissants Eeen arme die rijk maakt 18 4 Vergelijking en samenvatting 21 5 Bibliografie 24 2

5 Het beeld van de kunstenaar in Duitse Universität Oldenburg en Nederlands novellen van het 19 de eeuw Een vergelijking. 1 Inleiding In de 19 de eeuw werden in Europa een aantal belangrijke kunstenaarsnovellen geschreven en gepubliceerd. Deze novellen reflecteren niet alleen de maatschappelijke rangen en het publieke beeld van kunstenaars, maar ook de eigen visie van de auteurs op het leven als kunstenaar. Door verstrekkende gebeurtenissen zoals de industrialisering of de Franse revolutie veranderde de structuur van de maatschappijen in Europa: oude verbindingen werden verbroken, nieuwe geschept en daarmee veranderden ook de rangen en het publieke beeld van kunstenaars. De novellen illustreren niet alleen de veranderingen in de samenleving, maar vooral wat deze voor artistieke concepten, haar leven en schepping betekende. Maar hoe zagen de beelden en zelfbeelden van kunstenaars er eigenlijk uit, hoe worden ze gethematiseerd en in hoeverre waren er verschillen tussen de culturele kringen? Zijn er overeenkomsten te vinden of waren de visies helemaal verschillend? Gemeten aan de omvang en aantal van Europese landen en novellen van dit tijdperk blijkt dit onderzoek bijna onmogelijk. Om deze vragen alsnog te kunnen beantwoorden en een klein inzicht te geven, zal dit onderzoek beperkt worden tot Nederland en Duitsland (of het Duitstalige gebied) in de jaren tussen 1849 en Omdat het begrip kunstenaar heel breed is, heb ik telkens van beide taalkringen een novelle over een musicus en een over een schilder gekozen. Daardoor kan er onmiddellijk vergeleken worden, en valt er dus gelijk te zien of er ook verschillen of overeenkomsten in dezelfde taal zijn terug te vinden. De onderwerpen van dit onderzoek zijn A.L.G. Bosboom-Touissants Een arme die rijk maakt (verschenen in 1858) en Theodor Storms Eine Malerarbeit (1867), en eveneens J.A. Alberdingk Thijms De organist van den Dom (1849) en Eduard Mörike s Mozart auf der Reise nach Prag (1856). Ter hulp bij de vergelijking zullen Christine Antons definities van verschillende kunstenaarfiguren gebruikt worden. 1 Deze beschrijven verschillende concepten van kunstenaars uit het tijdperk van het realisme, dat in het midden van de 19 de eeuw tot bloei kwam. 2 Dit is dus ten tijde van de publicatie van de hiervoor genoemde novellen. Voor het onderzoek is het dus eerst noodzakelijk de definities te verklaren, voordat deze op de novellen aangewend kunnen worden. Daarna zal iedere novelle 1 Vgl.: Anton, Christine: Selbstreflexivität der Kunsttheorie in den Künstlernovellen des Realismus, New York; Peter Lang Publishing, 1998, blz. 27 vgl. 2 Vgl.: dtv-lexikon, Ein Konversationslexikon in 20 Bänden, Band 15; Realismus, München; Deutscher Taschenbuch Verlag, 1976, blz. 75 vgl. 3

Boekverslag Duits Die Leiden des jungen Werthers

Boekverslag Duits Die Leiden des jungen Werthers Boekverslag Duits Die Leiden des jungen Werthers door Johann Wolfgang von Goethe Boekverslag door een scholier 2694 woorden 9 mei 2000 6,9 161 keer beoordeeld Auteur Johann Wolfgang von Goethe Eerste uitgave

Nadere informatie

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane

Nadere informatie

Realisme het leven zoals het is

Realisme het leven zoals het is Realisme 1850 1920 het leven zoals het is Classicisme Barok 1640 1720 Realisme 1850 1920 Wat was Classicisme ook al weer? De thema's zijn vaak ontleend aan de antieke geschiedenis en de mythologie en zijn

Nadere informatie

Published by arrangement with Workman Publishing Company, New York

Published by arrangement with Workman Publishing Company, New York Oorspronkelijke titel The Crossroads of Should and Must Copyright 2015 Elle Luna Published by arrangement with Workman Publishing Company, New York Vertaling Switch Translations, Marijke van der Horst

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis vwo, tweede tijdvak (2018). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende

Nadere informatie

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners

Nadere informatie

technisch verslag literatuur

technisch verslag literatuur technisch verslag literatuur naam klas naam auteur pseudoniem? biografische gegevens boek geschreven in welk jaar? eerste uitgave: uitgever, jaar deze publicatie: uitgever, jaar aantal pagina's Heeft het

Nadere informatie

Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon Les 5 Over Duitse ridders en Alden Biesen

Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon Les 5 Over Duitse ridders en Alden Biesen Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon Les 5 Over Duitse ridders en Alden Biesen de eindtermen mens en maatschappij - Historische tijd: de leerlingen 3.7 kennen de grote periodes uit de

Nadere informatie

Take Home Examen. Het stijlbegrip volgens Nelson Goodman. i Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag II

Take Home Examen. Het stijlbegrip volgens Nelson Goodman. i Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag II Take Home Examen Het stijlbegrip volgens Nelson Goodman i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag II De Amerikaanse filosoof Nelson Goodman heeft een boek geschreven, genaamd Ways of Worldmaking.

Nadere informatie

STEDELIJKE DYNAMIEK IN DE LAGE LANDEN ( ) Nascholingsconferentie geschiedenis 2019

STEDELIJKE DYNAMIEK IN DE LAGE LANDEN ( ) Nascholingsconferentie geschiedenis 2019 STEDELIJKE DYNAMIEK IN DE LAGE LANDEN (1050-1700) Nascholingsconferentie geschiedenis 2019 VANDAAG Programma: - Welkom - Kennismaking Historische Context Oriëntatiespellen (30 minuten) Pauze (10 minuten)

Nadere informatie

ART HISTORY. de negentiende eeuw. H5 Hoofdstuk 3 Het Realisme Tweede helft 19de eeuw

ART HISTORY. de negentiende eeuw. H5 Hoofdstuk 3 Het Realisme Tweede helft 19de eeuw ART HISTORY de negentiende eeuw H5 Hoofdstuk 3 Het Realisme Tweede helft 19de eeuw Thema s uit het Realisme Hardwerkende fabrieksarbeiders. Eenvoudige plattelandsmensen. Kleine en alledaagse gebeurtenissen.

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo II

Eindexamen geschiedenis vwo II Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire

Nadere informatie

Bloei van de Republiek hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Bloei van de Republiek hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61308 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

De onderstaande boeken moeten door iedereen worden ingeleverd op 13 juni 2014, volgens onderstaand rooster in lokaal

De onderstaande boeken moeten door iedereen worden ingeleverd op 13 juni 2014, volgens onderstaand rooster in lokaal IN TE LEVEREN BOEKEN HAVO-5 NATUUR EN TECHNIEK op 13 JUNI 2014 BLAD 1 =============================================================== ====== De onderstaande boeken moeten door iedereen worden ingeleverd

Nadere informatie

Hoe Monsanto een rol speelde bij intrekking geruchtmakende studie...

Hoe Monsanto een rol speelde bij intrekking geruchtmakende studie... 1 van 7 10-08-17 17:05 mo.be Hoe Monsanto een rol speelde bij intrekking geruchtmakende studie Roundup 6-8 minuten Monsanto lokt al jaren protest uit. OccupyReno MediaCommittee (CC BY-ND 2.0) Het dreigde

Nadere informatie

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis havo, tweede tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de

Nadere informatie

Planning in het Bosbeheer Omgang met Tijd en Onzekerheid

Planning in het Bosbeheer Omgang met Tijd en Onzekerheid Planning in het Bosbeheer Omgang met Tijd en Onzekerheid Marjanke Hoogstra Wageningen Universiteit/Leerstoelgroep Bos- en natuurbeleid Inhoud van de presentatie: het probleem de theorie en de praktijk

Nadere informatie

SWEEK VOOR BIBLIOTHEKEN SOCIAL & MOBILE SCHRIJFWEDSTRIJDEN: BETREK LEZERS EN SCHRIJVERS

SWEEK VOOR BIBLIOTHEKEN SOCIAL & MOBILE SCHRIJFWEDSTRIJDEN: BETREK LEZERS EN SCHRIJVERS SWEEK VOOR BIBLIOTHEKEN SOCIAL & MOBILE SCHRIJFWEDSTRIJDEN: BETREK LEZERS EN SCHRIJVERS INHOUD Sweek in het kort Samenwerking Bibliotheek Rotterdam, Boekhandel Donner en Sweek: Rotterdam Schrijft Sweek

Nadere informatie

Waar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol?

Waar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol? Hoe word ik beter in geschiedenis? Als je beter wilt worden in geschiedenis moet je weten wat er bij het vak geschiedenis van je wordt gevraagd, wat je bij een onderwerp precies moet kennen en kunnen.

Nadere informatie

Hardell: mobiel bellen en hersentumoren aan de belzijde

Hardell: mobiel bellen en hersentumoren aan de belzijde Hardell: mobiel bellen en hersentumoren aan de belzijde Kennisbericht over een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift: Hardell L, Carlberg M, Söderqvist F, Hansson Mild K, Meta-analysis of long-term

Nadere informatie

De Prijs Frans Vromman

De Prijs Frans Vromman De Prijs Frans Vromman Reglement Prijs Frans Vromman - West-Vlaamse Gidsenkring blz 1 / 5 De West-Vlaamse Gidsenkring vzw roept een prijs in het leven voor een niet-gepubliceerde monografie over een cultureel,

Nadere informatie

Thema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw

Thema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw beeldende vorming Naam:... Thema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw. 1900-1945 inleiding De twintigste eeuw is een tijd waarin stijlen en stromingen elkaar snel opvolgen om plaats te

Nadere informatie

Straelener Übersetzerpreis 2015 van de Kunststiftung Nordrhein-Westfalen

Straelener Übersetzerpreis 2015 van de Kunststiftung Nordrhein-Westfalen Straelener Übersetzerpreis 2015 van de Kunststiftung Persbericht De Straelener Übersetzerpreis 2015 van de Kunststiftung is toegekend aan de Nederlandse literair vertaler Gerrit Bussink. Anne Folkertsma

Nadere informatie

Inleiding In mijn praktijk als orthopedagoog/gz-psycholoog komen natuurlijk ook ouders met een enig kind. Eerlijk gezegd zag ik hen tot nu toe niet als een aparte categorie. Voor mij is ieder mens uniek,

Nadere informatie

INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT ERFGOED VAN DE INDUSTRIALISERING

INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT ERFGOED VAN DE INDUSTRIALISERING INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT ERFGOED VAN DE INDUSTRIALISERING Leerlijn Erfgoed Thema Utopie Groep 7 en 8 10 oktober 2017 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Erfgoed Thema Utopie Groep 7 en 8 10 oktober

Nadere informatie

WALTER VAN STEENBRUGGE SCHULD EN BOETE. Graag zonder blinddoek

WALTER VAN STEENBRUGGE SCHULD EN BOETE. Graag zonder blinddoek WALTER VAN STEENBRUGGE SCHULD EN BOETE Graag zonder blinddoek D/2018/45/11 ISBN 978 94 014 4782 9 NUR 740 Vormgeving cover: Studio Lannoo Vormgeving binnenwerk: Studio Lannoo Zetwerk binnenwerk: Studio

Nadere informatie

MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING HAVO 5

MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING HAVO 5 MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING HAVO 5 Nederlandse taal en literatuur Samenvatten en argumenteren (blz. 419 t/m 435) T S 1 Periode 1 45 minuten Debat (blz. 126 t/m 131, 153 t/m 157

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is

Nadere informatie

A-tekst. De aquarel. Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan

A-tekst. De aquarel. Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan A-tekst De aquarel Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan In de 19de eeuw maakte de Nederlandse aquarel een ongekende bloeiperiode door. De artistieke idealen van die tijd vonden in dit medium een perfecte

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen VWO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Pierre Boulez Vertalingen Etty Mulder Op de grens met het vruchtbare land 1955/1966 Het vruchtbare land 1989/1995

Pierre Boulez Vertalingen Etty Mulder Op de grens met het vruchtbare land 1955/1966 Het vruchtbare land 1989/1995 Pierre Boulez Vertalingen Etty Mulder Op de grens met het vruchtbare land 1955/1966 Het vruchtbare land 1989/1995 CONCEPT/inventaris ; het Grensgebied Het vruchtbare land van Pierre Boulez en Paul Klee

Nadere informatie

PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING LYCEUM ELST 5 HAVO ONDERDEEL B VAKSPECIFIEKE DEEL

PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING LYCEUM ELST 5 HAVO ONDERDEEL B VAKSPECIFIEKE DEEL PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING LYCEUM ELST 5 HAVO 2018-2019 ONDERDEEL B VAKSPECIFIEKE DEEL Op de volgende pagina s staan de vak pta s. De gebruikte afkortingen en codes staan hieronder uitgelegd.

Nadere informatie

Evaluatieformulier Erasmus

Evaluatieformulier Erasmus Evaluatieformulier Erasmus Erasmusbestemming: Trier Academiejaar: 2014-2015 Semester(s): 1e Deel 1: informatie voor toekomstige kandidaten Gastinstelling Hoe is de opvang van de Erasmusstudenten georganiseerd?

Nadere informatie

MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN

MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN VERKORTE VERSIE BELEIDSPLAN 2018 MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN VERKORTE VERSIE BELEIDSPLAN 2018 INHOUD: 1 Oorsprong 2 Uitgangspunten 3 Huidige Situatie 4 Aandachtspunten

Nadere informatie

I n l e i d i n g. 1 He t b e g r i p a r m o e d e

I n l e i d i n g. 1 He t b e g r i p a r m o e d e DEEL C ARMOEDE 1 Het b e g r i p a r m o e d e I n l e i d i n g Dit deel is enigszins afwijkend van de voorgaande twee, in die zin dat het intellectuele debat over armoede en de oorzaken daarvan niet

Nadere informatie

Kunstfilosofisch Kwartet

Kunstfilosofisch Kwartet Kunstfilosofisch Kwartet dr. Rob van Gerwen Departement Wijsbegeerte Universiteit Utrecht Chassé Breda, februari-maart 2016 Inhoudsopgave Website http://www.phil.uu.nl/~rob/ 1 Kunst 1 1.1 Vooraf.................................................

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis vwo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de landen die Napoleon veroverde, voerde hij een beleid dat: enerzijds paste binnen het gelijkheidsideaal van de Franse Revolutie

Nadere informatie

Samenvatting. Clay Shirky Iedereen Hoofdstuk 4 Eerst publiceren, dan filteren. Esther Wieringa - 0817367 Kelly van de Sande 0817383 CMD2B

Samenvatting. Clay Shirky Iedereen Hoofdstuk 4 Eerst publiceren, dan filteren. Esther Wieringa - 0817367 Kelly van de Sande 0817383 CMD2B Samenvatting Clay Shirky Iedereen Hoofdstuk 4 Eerst publiceren, dan filteren Esther Wieringa - 0817367 Kelly van de Sande 0817383 CMD2B Deze samenvatting gaat over hoofdstuk 4; eerst publiceren dan filteren,

Nadere informatie

Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd

Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel Rond de toren Afdrukken pagina 2-19 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte in leerdagboek

Nadere informatie

Thema 1 Onderweg. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Vakantie en vervoer. Recreatie en toerisme. Onder de loep. Frankrijk en België

Thema 1 Onderweg. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Vakantie en vervoer. Recreatie en toerisme. Onder de loep. Frankrijk en België Meander Samenvatting groep 7 Thema 1 Onderweg Samenvatting Vakantie en vervoer Reizen kun je met verschillende vervoermiddelen: de fiets, de auto, de bus, de trein, de boot of het vliegtuig. Als je op

Nadere informatie

Carla du Pree. Johan Huizinga en de bezeten wereld. De rol van publieke intellectueel tussen twee wereldoorlogen ISVW UITGEVERS

Carla du Pree. Johan Huizinga en de bezeten wereld. De rol van publieke intellectueel tussen twee wereldoorlogen ISVW UITGEVERS Carla du Pree Johan Huizinga en de bezeten wereld De rol van publieke intellectueel tussen twee wereldoorlogen ISVW UITGEVERS 4 Ik ben ik en mijn omstandigheden. Als ik die omstandigheden niet red, red

Nadere informatie

De brieven van Van Gogh

De brieven van Van Gogh De brieven van Van Gogh Tijdens een rondwandeling door het dorp, vertelt ieder gids wel iets over de vele brieven die Vincent schreef in zijn leven. Hoe belangrijk waren de brieven voor Vincent, aan wie

Nadere informatie

- Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum:

- Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum: - Literatuur - Naam: Klas: Nr: Datum: Het realisme WALT: We herhaalden eerder al dat je de meeste stromingen of bewegingen in de geschiedenis kan (..) zien als een reactie op een voorgaande denkwijze.

Nadere informatie

Master Geschiedenis van de Oudheid. Faculteit Letteren, OG Geschiedenis van de Oudheid

Master Geschiedenis van de Oudheid. Faculteit Letteren, OG Geschiedenis van de Oudheid Master Geschiedenis van de Oudheid Bachelor Geschiedenis Oudheid Oudheid tot heden Masterniveau Master Geschiedenis van de Oudheid Master Geschiedenis Specifieke eis: talenkennis Lange traditie (sinds

Nadere informatie

De Cirkel van Zorg voor leerkrachten

De Cirkel van Zorg voor leerkrachten De Cirkel van Zorg voor leerkrachten 2015, Eleonoor van Gerven, Almere Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse

Nadere informatie

Inhoudstafel. WOORD VOORAF... i LICENTIAATSVERHANDELINGEN

Inhoudstafel. WOORD VOORAF... i LICENTIAATSVERHANDELINGEN Inhoudstafel WOORD VOORAF....................................................... i LICENTIAATSVERHANDELINGEN 1. Hulpwetenschappen................................................ 1 1.1. Chronologie...................................................

Nadere informatie

Het Congres van Wenen hertekent Europa (1815) (les 03 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich

Het Congres van Wenen hertekent Europa (1815) (les 03 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich (les 03 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Voor het Congres van Wenen a. Rond 1750: het Ancien Regime komt ten einde => Enkele kenmerken van het Ancien

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Klassieke Talen (2de en 3de graad ASO) Leerlingprofiel Je leest graag, je wil je taalvaardigheid versterken, en je hebt interesse in cultuur en maatschappij? Een

Nadere informatie

CKV Festival 2012. CKV festival 2012

CKV Festival 2012. CKV festival 2012 C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van

Nadere informatie

Welke opties hebt u in een gesprek? Meer dan u denkt! Erica Huls Gespreksadvies voor wethouders en raadsleden

Welke opties hebt u in een gesprek? Meer dan u denkt! Erica Huls Gespreksadvies voor wethouders en raadsleden Welke opties hebt u in een gesprek? Meer dan u denkt! Erica Huls Gespreksadvies voor wethouders en raadsleden Actueel en fundamenteel De tijd dat politici kiezers wonnen met redevoeringen in achterzaaltjes

Nadere informatie

COLLEGEDAG VRIJDAG 17 MEI 2019 KOUDE OORLOG NATIONAAL MILITAIR MUSEUM SOEST

COLLEGEDAG VRIJDAG 17 MEI 2019 KOUDE OORLOG NATIONAAL MILITAIR MUSEUM SOEST COLLEGEDAG VRIJDAG 17 MEI 2019 KOUDE OORLOG NATIONAAL MILITAIR MUSEUM SOEST PROGRAMMA Ochtend 10.00 10.30 uur: Inloop met koffie/thee 10.30 10.40 uur: Welkomstwoord en inleiding door Bas Kromhout, redacteur

Nadere informatie

Friese taal en cultuur VWO. Syllabus centraal examen 2010

Friese taal en cultuur VWO. Syllabus centraal examen 2010 Friese taal en cultuur VWO Syllabus centraal examen 2010 oktober 2008 2008 Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven vwo, havo, vmbo, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Inventaris van het archief van de familie KOOT-ANDRIESSEN. Lidy Visser

Inventaris van het archief van de familie KOOT-ANDRIESSEN. Lidy Visser Archiefnummer 0597 Inventaris van het archief van de familie KOOT-ANDRIESSEN Lidy Visser Den Haag 2006/2013 INHOUD 1. Inleiding 4 2. Inventaris 2.1 Correspondentie familie Vester en familie Andriessen

Nadere informatie

Internationalisering in ons curriculum Studeren in het buitenland informatie schijf 1 18 februari 2016 en 9 maart 2016

Internationalisering in ons curriculum Studeren in het buitenland informatie schijf 1 18 februari 2016 en 9 maart 2016 Internationalisering in ons curriculum Studeren in het buitenland informatie schijf 1 18 februari 2016 en 9 maart 2016 Welkom Waar gaan we op in? Visie en uitgangspunt internationalisering Internationalisering

Nadere informatie

MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN

MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN VERKORTE VERSIE BELEIDSPLAN 2013 MOZART(K)RING GELRE - NIEDERRHEIN VERKORTE VERSIE BELEIDSPLAN 2013 INHOUD: 1 Oorsprong 2 Uitgangspunten 3 Huidige Situatie 4 Aandachtspunten

Nadere informatie

Geschiedenis en Staatsinrichting TL Bohemen, Houtrust, Kijkduin 2015-2016-2017

Geschiedenis en Staatsinrichting TL Bohemen, Houtrust, Kijkduin 2015-2016-2017 Exameneenheden geschiedenis GS/K/1 Oriëntatie op leren en werken GT GS/K/2 Basisvaardigheden GT GS/K/3 Leervaardigheden in het vak geschiedenis en staatsinrichting GT GT GS/K/4 De koloniale relatie Indonesië

Nadere informatie

Beleidsplan Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten

Beleidsplan Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten Beleidsplan Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten Pagina 1 van 9 Inhoud Inleiding... 4 Aanleiding... 4 Betrokkenen... 4 Geldigheidsduur... 4 Publicatie... 4 Organisatie... 4 Rechtspersoonlijkheid....

Nadere informatie

Protest in de jaren 60 vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Protest in de jaren 60 vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 September 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62193 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

beste boek 0C6BB13BCC564C91828F938DD3D23BA7 Beste Boek 1 / 6

beste boek 0C6BB13BCC564C91828F938DD3D23BA7 Beste Boek 1 / 6 Beste Boek 1 / 6 2 / 6 3 / 6 Beste Boek Beste Boek voor Jongeren 2018. De winnende boeken van 2018 zijn: Wij zeggen hier niet halfbroer (Nijgh & Van Ditmar) geschreven door Henk van Straten en het boek

Nadere informatie

Opgave 1 Gentrification in Williamsburg (New York)

Opgave 1 Gentrification in Williamsburg (New York) Wereld Opgave 1 Gentrification in Williamsburg (New York) Bestudeer de bronnen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. De wijk Williamsburg ligt in New York. New York is net als

Nadere informatie

Ontdek Europa! - een boekje en educatief onlinespel voor kinderen van 9-12 jaar. Docentenhandleiding

Ontdek Europa! - een boekje en educatief onlinespel voor kinderen van 9-12 jaar. Docentenhandleiding Ontdek Europa! - een boekje en educatief onlinespel voor kinderen van 9-12 jaar Docentenhandleiding I. DOELSTELLINGEN de belangstelling voor Europa en de Europese Unie bevorderen bij kinderen in de leeftijdsgroep

Nadere informatie

OPENBAAR EIND RAPPORT

OPENBAAR EIND RAPPORT Project titel WiFi II JIP (wave impacts on fixed wind turbines II joint industry project) Project nummer : TEW0314003 (MARIN ref 28845) Versie : Versie 1 31032017 Project coördinator : Project partners

Nadere informatie

Vier aanvullende notities aangeboden m.b.t. beeldgeletterdheid

Vier aanvullende notities aangeboden m.b.t. beeldgeletterdheid Vier aanvullende notities aangeboden m.b.t. beeldgeletterdheid...... Op 5 juli 2018 stuurden EYE Filmmuseum, Beeld en Geluid en Mediawijzer.net een extra feedbackbrief naar het ontwikkelteam Digitale geletterdheid.

Nadere informatie

N I E U W S B R I E F A P R I L 2016

N I E U W S B R I E F A P R I L 2016 A P R I L 2016 Terugblik Kloosterconcert 6 maart 2016 Terugblik Afrikaanse avond Kunstuitje Agenda 2016 Samen met Podium Oudewater hebben we op zondag 6 maart 2016 voor de 10 e keer het Kloosterconcert

Nadere informatie

De algemene ticketverkoop start op 6 februari. Tickets zijn te bestellen via de website

De algemene ticketverkoop start op 6 februari. Tickets zijn te bestellen via de website AMALUNA komt naar België! Brussel is derde halte op de Europese première tour 05 FEBRUARI 2015, BRUSSEL, BELGIË SAMENVATTING Na het enorme succes van Kooza in Knokke-Heist in 2013, komt Cirque du Soleil

Nadere informatie

PTA Havo 5 Lichting: HAVO 2014 2016. aardrijkskunde

PTA Havo 5 Lichting: HAVO 2014 2016. aardrijkskunde aardrijkskunde ak 51t0 Wonen in Nederland 2 Schoolexamen Ja ak 52t0 Systeem Aarde 2 Schoolexamen ak 41t02 hoofdstuk 1 2 4 arm en rijk 2 Schoolexamen Ja ak 42t02 hoofdstuk 1 2 3 middellandse zee 2 Schoolexamen

Nadere informatie

Programma van toetsing en afsluiting R HAVO 4. O.S.G. Willem Blaeu

Programma van toetsing en afsluiting R HAVO 4. O.S.G. Willem Blaeu Programma van toetsing en afsluiting 2017-2018 R HAVO 4 O.S.G. Willem Blaeu Cohort 2017-2020 In de bovenbouw mavo, havo en vwo komt het cijfer van het schoolexamen geleidelijk tot stand. In het PTA wordt

Nadere informatie

Literatuur: zoeken en verwijzen

Literatuur: zoeken en verwijzen Literatuur: zoeken en verwijzen Steven Wepster Departement Wiskunde Universiteit Utrecht 5 maart 2019 Soorten literatuur primair: originele werken, evt in vertaling secundair: artikelen etc over originele

Nadere informatie

Bengkok, die in armoede leeft maar met de rijkdom van de natuur, de vrijheid en de muziek. De een leeft in dienst van een idee, een plan, iets dat

Bengkok, die in armoede leeft maar met de rijkdom van de natuur, de vrijheid en de muziek. De een leeft in dienst van een idee, een plan, iets dat Voorwoord Orpheus in de dessa was in onze schooltijd een geliefd boek voor de literatuurlijst. 'De omvang valt reuze mee,' was onder scholieren ook toen al hoge lof. Inderdaad hoort het tot de dunste boekjes

Nadere informatie

BETROUWBAARHEID VAN BRONNEN. Workshop ter voorbereiding op het maken van het PWS.

BETROUWBAARHEID VAN BRONNEN. Workshop ter voorbereiding op het maken van het PWS. BETROUWBAARHEID VAN BRONNEN Workshop ter voorbereiding op het maken van het PWS. Waar gaat het om? De praktijk is vaak: 1. Google 2. Type het onderwerp van je PWS 3. Knip en plak erop los Maar: - Zijn

Nadere informatie

HAVO 5. Nr. P Vak Kolomkop Omschrijving Weegfactor Weegfactor Weegfactor Schoolexamen. Herkansbaar

HAVO 5. Nr. P Vak Kolomkop Omschrijving Weegfactor Weegfactor Weegfactor Schoolexamen. Herkansbaar aardrijkskunde 4102 1 ak 41t02 hoofdstuk 1-2-4 arm en rijk 2 2 SE ja 4202 2 ak 42t02 hoofdstuk 1-2-3 middellandse zee 2 2 SE ja 4302 3 ak 43t02 hoofdstuk 1-2-3 Indonesië 2 2 SE ja 5101 1 ak 51t01 Schoolexamen

Nadere informatie

De Christelijke wortels van de moderne natuurwetenschap

De Christelijke wortels van de moderne natuurwetenschap De Christelijke wortels van de moderne natuurwetenschap volgens Harry van den Bouwhuijsen F.H. van Lunteren Ontstaan natuurwetenschap Openbaringsmonotheïsme levert noodzakelijke voorwaarden voor dit proces

Nadere informatie

Mijn land van veel en vol

Mijn land van veel en vol opm mijn land van veel en vol 26-02-2003 16:12 Pagina 3 Mijn land van veel en vol méér mens met minder mensen Struisvogelpolitiek Overbevolking Multicultuur Vergrijzing Immigratie Ecologie Paul Gerbrands

Nadere informatie

Studeren in het buitenland. Daniëlle Lovink FSW, Leiden 14 oktober 2016

Studeren in het buitenland. Daniëlle Lovink FSW, Leiden 14 oktober 2016 Studeren in het buitenland Daniëlle Lovink FSW, Leiden 14 oktober 2016 Inhoud 1. Wanneer? 2. Waarheen? 3. Oriënteren 4. Aanmelden 5. Nominatie 6. Vakken 7. Terug in Leiden 8. Vragen? Wanneer kan ik op

Nadere informatie

Inventaris van de Dienstreglementen van Nederlandse en Internationale Spoorwegmaatschappijen, 19e-20e eeuw

Inventaris van de Dienstreglementen van Nederlandse en Internationale Spoorwegmaatschappijen, 19e-20e eeuw Nummer archiefinventaris: 2.19.042.88 Inventaris van de Dienstreglementen van Nederlandse en Internationale Spoorwegmaatschappijen, 19e-20e eeuw Auteur: A.D. de Pater Nationaal Archief, Den Haag 1994 Copyright:

Nadere informatie

BC Broekhin PTA HAVO 2014-2016 V 17-06

BC Broekhin PTA HAVO 2014-2016 V 17-06 BC Broekhin PTA HAVO V 17-06 Inhoudsopgave Nederlands 2 Frans 3 Duits 4 Engels 5 Geschiedenis 6 Aardrijkskunde 7 Maatschappijleer 8 Economie 9 Management en Organisatie 10 Levensbeschouwing 11 Wiskunde

Nadere informatie

ART HISTORY de twintigste eeuw. H4-cp3 H4 Expressionisme

ART HISTORY de twintigste eeuw. H4-cp3 H4 Expressionisme ART HISTORY de twintigste eeuw H4-cp3 H4 Expressionisme Sigmund Freud (1856-1939) blz.34 De ideeën van de psychoanalyticus Sigmund Freud hadden veel invloed op de kunstenaars uit het begin van de twintigste

Nadere informatie

Kader Abdolah: motief Bernlef F. Bordewijk ideeën roman

Kader Abdolah: motief Bernlef F. Bordewijk ideeën roman Kader Abdolah: Abdolah is een van de meest succesvolle allochtone schrijvers in Nederland. Hij verwerkt zijn achtergrond in elk boek. Geef aan in jullie presentatie op welke manier hij dat heeft gedaan.

Nadere informatie

Overdracht van cijfers van 2013-2014 naar 2014-2015. Faculteit Letteren. Concordantietabel (versie juni 2014) Modeltraject 3 Toegepaste Taalkunde

Overdracht van cijfers van 2013-2014 naar 2014-2015. Faculteit Letteren. Concordantietabel (versie juni 2014) Modeltraject 3 Toegepaste Taalkunde Overdracht van cijfers van 01-01 naar 01-015 Faculteit Letteren Concordantietabel (versie juni 01) Modeltraject Toegepaste Taalkunde Y-code Opleidingsonderdelen MT 01-01 Studiepunten Y-code Opleidingsonderdelen

Nadere informatie

JADRANKA NJEGOVAN OPLEIDINGEN TENTOONSTELLINGEN HAAGSE KUNSTENAARS. haagsekunstenaars.nl is een initiatief van Stroom Den Haag

JADRANKA NJEGOVAN OPLEIDINGEN TENTOONSTELLINGEN HAAGSE KUNSTENAARS. haagsekunstenaars.nl is een initiatief van Stroom Den Haag haagsekunstenaars.nl is een initiatief van Stroom Den Haag JADRANKA NJEGOVAN HAAGSE KUNSTENAARS Jadranka Njegovan: "Het is een uitdaging voor mij als kunstenaar om te blijven balanceren op een smal gebied

Nadere informatie

Brzo-inspecties 2014 in Zuid- Holland en Zeeland

Brzo-inspecties 2014 in Zuid- Holland en Zeeland Brzo-inspecties 2014 in Zuid- Holland en Zeeland Brzo-bedrijven in Zuid-Holland en Zeeland Bedrijfstak Aantal bedrijven Percentage bedrijven Bulkchemie 37 28% Petrochemie 6 4% Rubber en Kunststof 4 3%

Nadere informatie

TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES

TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang

Nadere informatie

MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING ATHENEUM 6

MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING ATHENEUM 6 MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING ATHENEUM 6 Nederlandse taal en literatuur Samenvatten en argumenteren (blz. 378 t/m 395) T S 1 Periode 1 45 minuten Debat (blz. 126 t/m 135) þ T M 2

Nadere informatie

Samenvatting Anders laagland hoofdstuk 1 t/m 6

Samenvatting Anders laagland hoofdstuk 1 t/m 6 Samenvatting Anders laagland hoofdstuk 1 t/m Samenvatting door S. 1847 woorden 22 maart 2013 5,5 5 keer beoordeeld Vak Anders H. 1 1 Persoonlijke smaak Je ontwikkeld je persoonlijke smaak met behulp ban

Nadere informatie

2. Duitsland is onze belangrijkste handelspartner. 1. Duits is de meest gesproken moedertaal in de EU

2. Duitsland is onze belangrijkste handelspartner. 1. Duits is de meest gesproken moedertaal in de EU FEST! M O R A DA S T I DU 1. Duits is de meest gesproken moedertaal in de EU 2. Duitsland is onze belangrijkste handelspartner Ongeveer twintig procent van de EU-burgers heeft Duits als moedertaal. Dat

Nadere informatie

Tijdsband 1: algemene geschiedenis. Napoleon bouwt Antwerpen uit. Wereldoorlog I.

Tijdsband 1: algemene geschiedenis. Napoleon bouwt Antwerpen uit. Wereldoorlog I. Tijdsband 1: algemene geschiedenis Knip de vakjes uit langs de lichtgrijze lijntjes en kleef ze op de juiste plaats op de bijhorende blanco tijdsbalk. 1568 1585 1638 1648 1784 1808-1812 1815 1830 1914-1918

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie.

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie. Onderzoeksvraag: Waardoor ontstonden het liberalisme en het socialisme, en hoe dachten liberalen en socialisten over de sociale kwestie? Kenmerkende aspect: De opkomst van de politiek maatschappelijke

Nadere informatie

Take Home Examen. De decadente en naturalistische kijk op de natuur. i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag III

Take Home Examen. De decadente en naturalistische kijk op de natuur. i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag III Take Home Examen De decadente en naturalistische kijk op de natuur i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag III De roman A Rebours uit 1884 van Joris-Karl Huysmans gaat over het leven van hertog

Nadere informatie

Beste leerling, Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Beste leerling, Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak Geschiedenis havo, eerste tijdvak (2018). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag:

Nadere informatie

Russische papiergeld in WW-I (1914 1917) Door John Laureijsen

Russische papiergeld in WW-I (1914 1917) Door John Laureijsen Russische papiergeld in WW-I (1914 1917) Door Inleiding Op 1 augustus 1914 vielen Russische troepen Oost Pruisen binnen en was de eerste wereldoorlog niet meer tegen te houden. De tsaren hadden de kosten

Nadere informatie

deeultûrele grens de natuurlijke grens onafhankelijk de open grens de $~aatkundi "" ~...de 't-aalg(ens Kijkles Hoofdstuk 8 Les 1

deeultûrele grens de natuurlijke grens onafhankelijk de open grens de $~aatkundi  ~...de 't-aalg(ens Kijkles Hoofdstuk 8 Les 1 Kijkles Hoofdstuk 8 Les 1 Grenzen verdwijnen De schutting in jouw tuin is de grens tussen jouw tuin en die van de buren. Tussen woonwijken, gemeenten, provincies en landen zijn ook grenzen. Die grenzen

Nadere informatie

Arbeid en samenleving (19 de - 21 ste eeuw) (les 04 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich

Arbeid en samenleving (19 de - 21 ste eeuw) (les 04 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich Arbeid en samenleving (19 de - 21 ste eeuw) (les 04 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich => De laatste 250 jaar veranderde de samenleving grondig => Vooral

Nadere informatie

ART HISTORY de twintigste eeuw. H5 H3 De modernen en volkskunst

ART HISTORY de twintigste eeuw. H5 H3 De modernen en volkskunst ART HISTORY de twintigste eeuw H5 H3 De modernen en volkskunst Toenemende belangstelling voor exotische en volkskunst. blz.28 Wereldtentoonstellingen vanaf 1851. Reizen naar verre bestemmingen raakten

Nadere informatie

BIJLAGE 1: LIJST VAN CULTUURGOEDEREN DIE IN AANMERKING KOMEN VOOR EEN PREMIE

BIJLAGE 1: LIJST VAN CULTUURGOEDEREN DIE IN AANMERKING KOMEN VOOR EEN PREMIE BEHEERSPLAN SINT-JAN-BAPTIST en EVANGELISTKERK Sint-Janskerkhof 2800 Mechelen BIJLAGE 1: LIJST VAN CULTUURGOEDEREN DIE IN AANMERKING KOMEN VOOR EEN PREMIE Opdrachtgever: Stad Mechelen Dienst Monumentenzorg

Nadere informatie

INLEIDING FOTOGRAFIE EN GESCHIEDENIS

INLEIDING FOTOGRAFIE EN GESCHIEDENIS INLEIDING FOTOGRAFIE EN GESCHIEDENIS Volgens Alfred Issendorf, de hoofdpersoon van Hermans' Nooit meer slapen, is de geschiedenis in te delen in drie tijdperken. In het eerste tijdvak kende de mens zijn

Nadere informatie

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom. Naam:

Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom. Naam: Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom Naam: Het jodendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden op www.geloofik.nl.

Nadere informatie

Bruto nationaal geluk: een proef op de som 19

Bruto nationaal geluk: een proef op de som 19 Bruto nationaal geluk: een proef op de som Crétien van Campen De laatste jaren hebben verscheidene auteurs gepleit voor geluk als een nieuw richtsnoer voor beleid (Kahneman 1999, Veenhoven 2002, Layard

Nadere informatie