Standscorrectie onderbeen Tibiakoposteotomie

Transcriptie

1 Standscorrectie onderbeen Tibiakoposteotomie In overleg met uw arts hebt u besloten dat u een operatie aan uw scheenbeen (tibia), de zogenaamde tibiakoposteotomie zult ondergaan waarbij de stand van het onderbeen wordt gecorrigeerd. om uw knieklachten te verminderen. Deze folder geeft u een globaal overzicht van de gang van zaken rond zo n operatie. Ziekenhuis Rijnstate Kliniek Velp Ziekenhuis Zevenaar

2 2 Het kniegewricht Een gewricht is een beweeglijke verbinding tussen botstukken. Deze botstukken zijn bekleed met kraakbeen. Dit kraakbeen is veerkrachtig weefsel en zorgt ervoor - samen met het gewrichtsvocht - dat de botstukken gemakkelijk over elkaar glijden. In de knie zitten twee meniscussen. Zij hebben ook een belangrijke rol bij het bewegen van het gewricht. Het kniegewricht is omgeven door het gewrichtskapsel dat aan de binnenzijde bekleed is met gewrichtsslijmvlies. Dit slijmvlies maakt voedingsstoffen voor het kraakbeen en dient tevens als smeermiddel voor het gewricht. Banden, pezen en spieren zorgen voor stabiliteit van het gewricht. Arthrose in de knie Bij arthrose in de knie is het kraakbeen in het kniegewricht beschadigd. Het gewricht kan daardoor minder goed de schokken van een beweging opvangen. Uiteindelijk kan het kraakbeen geheel verdwijnen en bewegen de ruwe botuiteinden tegen elkaar. De gewrichtsvlakken kunnen daardoor niet meer soepel langs elkaar glijden. Bewegen doet dan pijn en gaat gepaard met kraken en bewegingsbeperking. Het bot wordt anders belast en het gewricht wordt breder. Aan de rand van het bot kunnen benige uitsteeksels ontstaan. Zie figuur 1

3 Tibiakoposteotomie 3 Oorzaak arthroseklachten in de knie Arthrose komt voornamelijk op oudere leeftijd voor. Het kan ontstaan als gevolg van een oud letsel, bijvoorbeeld beschadiging na breuken of ontstekingen in de knie, aangeboren afwijkingen of langdurige overbelasting (bijvoorbeeld door zwaar werk of overgewicht). Ook door ziekte van het gewrichtsslijmvlies kan het kraakbeen slijten. gezond gewricht gewricht met arthrose 1 = bot 3 = beschadigd kraakbeen 2 = kraakbeen 4 = ruwe botuiteinden Figuur 1 Gevolgen van arthrose in de knie Als het kraakbeen verdwijnt, kunnen uw benen scheef gaan staan. Zo ontstaat een O-been als het kraakbeen aan de binnenkant van de knie is verdwenen en een X-been als het kraakbeen aan de buitenkant van de knie is verdwenen. Dat gaat samen met pijn en stijfheid aan de binnenkant van de knie, vooral bij het lopen, staan en traplopen. Verdwijnt het kraakbeen eenmaal, dan wordt ook het kapsel aangetast dat de botdelen bij elkaar moet houden. De knie wordt slapper en gaat zwikken. Het is steeds moeilijker om in evenwicht te blijven lopen en uiteindelijk is het nauwelijks meer mogelijk om te lopen. Diagnose en onderzoek De arts stelt de diagnose aan de hand van de aard van de klachten, het lichamelijk onderzoek en röntgenfoto s van de knie en beide benen.

4 4 Verminderen van knieklachten Er zijn verschillende mogelijkheden om knieklachten te verminderen: - Medicijnen: er zijn medicijnen die de pijn onderdrukken, maar zij stoppen het slijtageproces niet. - Fysiotherapie: dit kan het achteruitgaan van uw knie vertragen, waardoor de pijn mogelijk vermindert. - Een operatie: wanneer medicijnen en fysiotherapie geen verlichting brengen en de beweeglijkheid afneemt, is een operatie vaak de enige oplossing. Als uw knie er slecht aan toe is, zal een eenvoudige kijkoperatie niet genoeg zijn. In sommige gevallen - zoals bij u - is het beter om het onderbeen operatief van stand te veranderen. Zo vermindert de druk op de versleten kraakbeenplek. Dit heet een tibiakoposteotomie. Met deze operatie hopen wij het inbrengen van een kunstknie 10 tot 15 jaar uit te kunnen stellen. - Een knieprothese: soms is een operatieve standverandering van het been niet mogelijk. De orthopedisch chirurg kan dan voorstellen om een knieprothese (uniknieprothese of totale knieprothese) te plaatsen. Preoperatief onderzoek en verdoving Vóór de operatie gaat u naar de preoperatieve screening (POS). Een anesthesist zal hier met u uw algehele gezondheidstoestand bespreken. Als daar aanleiding voor is kunnen dan voor de operatie maatregelen worden genomen om uw narcose zo veilig mogelijk te laten verlopen. Een goede verdoving bij een operatie is belangrijk. Deze verdoving vindt bij een knieoperatie plaats via algehele narcose of een ruggenprik. De anesthesist bespreekt met u welke verdoving u tijdens de operatie krijgt. U hoort ook welke medicijnen u op de dag van de operatie nog mag innemen en welke medicijnen van tevoren gestopt moeten worden, zoals bijvoorbeeld bloedverdunners.

5 Tibiakoposteotomie 5 De opname Op de dag van de operatie wordt u s morgens opgenomen. U komt nuchter naar het ziekenhuis. In de folder Algehele anesthesie staat te lezen wat dit inhoudt. Neem ook uw ponsplaatje mee. Als u medicijnen gebruikt, wilt u die dan in de originele verpakking meenemen? Draag zo min mogelijk sieraden en geen nagellak of make-up. Laat geld en andere kostbaarheden thuis. Op de verpleegafdeling informeert de verpleegkundige u over de gang van zaken op de afdeling en de gebeurtenissen rondom de operatie. De verpleegkundige stelt u ook vragen over uw gezondheid, medicijngebruik en persoonlijke omstandigheden. Voorbereiding op de operatie U mag tijdens de operatie geen horloge of sieraden dragen. Als u algehele narcose krijgt, moet u uw eventuele gebitsprothese en contactlenzen uitdoen. Vlak voordat u naar de operatieafdeling gaat, wordt u gevraagd een operatiehemd aan te trekken. Het kan zijn dat u medicijnen krijgt ter voorbereiding op de operatie. In de voorbereidingsruimte van de operatiekamer krijgt u een infuus ingebracht. Via dit infuus worden narcosemiddelen of andere medicijnen toegediend. De operatie U wordt geopereerd door de orthopedisch chirurg of de orthopedisch chirurg in opleiding. Tijdens de operatie bent u onder voortdurende controle van de anesthesist. Deze bewaakt onder meer uw ademhaling, hartslag en bloeddruk en wordt hierbij geassisteerd door de anesthesieassistent.

6 6 Om de druk op de versleten kraakbeenplek in het kniegewricht te verminderen (zie figuur 2) wordt bij een tibiakoposteotomie de stand van het been veranderd. Figuur 2 knie met slijtage aan de binnenzijde. De pijl geeft de belastingslijn aan die over de binnenzijde loopt. Om de stand van het been te veranderen wordt de kop van het scheenbeen (de tibiakop) vlak onder het kniegewricht doorgezaagd (doorgenomen). Men noemt dit osteotomie. Er zijn verschillende operatietechnieken mogelijk: een gesloten wig correctie of een open wig correctie. De arts bespreekt voor de operatie met u welke operatietechniek bij u wordt uitgevoerd. Open wig correctie Bij deze operatietechniek maakt de orthopedisch chirurg een inkeping in het bot van het scheenbeen. De gecorrigeerde stand wordt met een plaat en schroeven vastgezet. Na drie tot vier maanden vult de ontstane ruimte zich op met bot en groeit dicht. Soms wordt er kunstbot (tricalciumfosfaat) gebruikt om de ontstane ruimte op te vullen Dit kunstbot wordt binnen enkele maanden volledig omgezet in eigen bot. Zie figuur 3. Figuur 3: open wig correctie. De belastingslijn verschuift naar de buitenzijde.

7 Tibiakoposteotomie 7 Gesloten wig correctie Om de stand van het been te kunnen corrigeren is het soms noodzakelijk eerst het kuitbeen door te zagen. Over het algemeen wordt hiervoor de snede gebruikt die al is gemaakt om bij het scheenbeen te komen. Het is ook mogelijk dat er wat lager een tweede snede wordt gemaakt. Uit het bot van het scheenbeen haalt men vervolgens een wig. De stand van het onderbeen kan nu gecorrigeerd worden. De gecorrigeerde stand wordt met een plaat en schroeven vastgezet. Zie figuur 4. Figuur 4: gesloten wig correctie. De belastingslijn verschuift naar de buitenzijde. Na de operatie Voordat u teruggaat naar de afdeling ligt u nog een poosje op de uitslaapkamer totdat de verdoving is uitgewerkt. Als u terug bent op de afdeling wordt uw contactpersoon gebeld. Via een infuus krijgt u extra vocht toegediend. Het is mogelijk dat u een drain hebt. Dit is een dun slangetje dat bij het wondgebied naar buiten komt en het bloed en wondvocht afvoert. Het been kan in het begin nog gezwollen en pijnlijk zijn. Gebruik bij pijnklachten de voorgeschreven pijnmedicatie. In het ziekenhuis kunt u hier de verpleegkundige naar vragen. Als u naar huis gaat, mag u thuis Paracetamol innemen (maximaal 4x daags twee tabletten van 500 mg).

8 8 8 Op de dag van operatie wordt gestart met prikjes bloedverdunners (heparine) onder de huid. Dit moet u zes weken blijven doen om een trombosebeen te voorkomen. De verpleegkundige leert u de injectie zelf uit te voeren. - Na de operatie zal uw arts u vertellen hoe de operatie is verlopen. - Hechtingen (die niet oplosbaar zijn) moeten na ongeveer twee weken door de huisarts worden verwijderd. - U mag weer naar huis als er geen complicaties zijn en als de fysiotherapeut tevreden is over uw vorderingen. Meestal is dat na twee dagen. Revalidatie De eerste dag na de operatie mag u naast het bed zitten, waarbij de geopereerde knie ondersteund wordt met een kussen op een stoel. De fysiotherapeut start deze dag met de revalidatie. U oefent om uw knie tot zeventig graden te buigen en volledig te strekken. Daarnaast start u ook met passief bewegen op een Continuous Passive Motion apparaat. Dit maakt het buigen en strekken nog gemakkelijker. Op dag twee wordt het buigen uitgebreid tot negentig graden. Verder krijgt u van de fysiotherapeut actieve oefeningen om uw beenspieren te versterken. U leert lopen en traplopen met twee krukken waarbij u het been gedeeltelijk mag belasten (tot zes weken na de operatie mag u de knie maximaal 10% belasten ). Wij adviseren u om al bij opname krukken mee te nemen. Deze kunt u lenen bij een thuiszorgwinkel bij u in de buurt. Als u naar huis gaat, moet u zelfstandig met krukken kunnen lopen en uw knie voldoende kunnen buigen. Voer thuis dagelijks de oefeningen volgens de aanwijzingen van de fysiotherapeut uit. Alleen als het nodig is krijgt u thuis fysiotherapie. Na zes weken hebt u een controle afspraak bij de orthopedisch chirurg. Hij bepaalt of u uw knie verder mag gaan belasten.

9 Tibiakoposteotomie 9 Weer thuis Afhankelijk van de operatie en individuele factoren hebt u na de operatie nog enige tijd last van het operatiegebied. De eerste tijd zal uw onderbeen en het gebied rondom de wond wat opgezet zijn en warm aanvoelen. Dit wordt geleidelijk minder. Ook is het mogelijk dat u bloeduitstortingen (blauwe plekken) bij de wond hebt, die wat naar beneden kunnen zakken, maar deze verdwijnen vanzelf. Adviezen voor thuis - Zolang er nog wondvocht of bloed uit de wond komt, moet de wond met een steriel gaasverband beschermd worden. Meestal is dit maar even nodig. Lekt de wond niet meer, dan bevordert het droog houden van de wond een goede wondgenezing. Gebruik daarom geen afsluitende pleister. De wond mag de eerste zeven dagen niet doorweekt raken. U mag daarom de eerste week niet baden of zwemmen. Wel mag u vanaf de tweede dag na de operatie kort douchen. Na zeven dagen mag u weer gewoon douchen. Gebruik bij het douchen, zolang de wond niet helemaal dicht is, geen zeep rondom het wondgebied en dep de wond na het douchen goed droog. Gebruik geen bodylotion, tenzij de huid geheel gesloten is. Meestal is dit na ongeveer drie weken. U kunt beter de eerste weken niet in bad gaan, omdat de hoge instap van het bad belastend is voor uw knie. - Wanneer u pijn hebt, kunt u deze bestrijden met Paracetamol (maximaal 4x daags twee tabletten van 500 mg). Wanneer de pijn minder wordt, kunt u dit langzaam afbouwen. - Mocht de knie wat opgezet en pijnlijk zijn, leg het been in rust dan wat hoger. Gebruik een ijspakking, gewikkeld in een handdoek Controle afspraak bij uw arts Zes weken na de operatie hebt u een afspraak bij de orthopedisch chirurg op de polikliniek. Aan de hand van de röntgenfoto die voor de afspraak is gemaakt, en de bevindingen van de orthopedisch chirurg beoordeelt deze of het bot weer voldoende hersteld is en of u het been weer volledig mag belasten.

10 10 Dagelijks leven en werk Indien u na ontslag thuiszorg nodig hebt, geef dit dan aan tijdens het opnamegesprek met de verpleegkundige. De verpleegkundige schakelt hiervoor het transferbureau van het ziekenhuis in. U kunt gemiddeld na twaalf weken weer beginnen met werken. Dit is afhankelijk van de inhoud en de activiteiten die gekoppeld zijn aan uw werk en van het herstel van het bot. Als u het been weer volledig mag belasten en u voldoende spierkracht hebt, is fietsen en autorijden weer toegestaan. Dit zal ongeveer zes tot twaalf weken na de operatie zijn. Op de hometrainer mag u al eerder fietsen. (Beperkt) sporten kan en mag weer drie tot vier maanden na de operatie. Mogelijke complicaties Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Ook bij deze operatie zijn er de normale risico s op complicaties, zoals trombose, longontsteking, nabloeding en wondinfectie. Gelukkig treden deze na een tibiakoposteotomie zeer zelden op. - Een infectie is een vervelende complicatie, dit kan weefselbeschadiging geven, waarvoor weer een operatie nodig is. De kans op een infectie na een tibiakoposteotomie is erg klein. Mocht er echter toenemende pijn, zwelling, roodheid en koorts optreden of mocht er vocht of pus uit de wond komen, neemt u dan altijd contact met ons op. - Omdat u tijdens en vlak na de operatie veel stil ligt in bed en na de operatie wat beperkt mobiel bent, kan er een verstopping van een bloedvat in het been (trombose) ontstaan. Wanneer dit niet behandeld wordt, kan er een stolsel naar de longvaten of hersenvaten schieten. Dit kan zeer ernstige gevolgen hebben. Om trombose te voorkomen, start u in het ziekenhuis met dagelijkse injecties. Deze injecties moeten tot zes weken na de operatie toegediend worden. U of uw partner krijgen instructies hierover tijdens het verblijf in het ziekenhuis.

11 Tibiakoposteotomie 11 - Bij een tibiakoposteotomie worden sneden in de huid gemaakt. Daardoor is het mogelijk dat er een huidzenuw wordt beschadigd. De huid eromheen kan daarna wat doof aanvoelen of juist extra gevoelig. Meestal verdwijnen deze klachten in de loop van de tijd of geven geen last meer. - De bloeddrukband, die vaak gebruikt wordt om de operatie onder bloedleegte te kunnen uitvoeren, geeft soms klachten na de operatie, bijvoorbeeld een gevoel van kneuzing van de weefsels onder deze strakke band. Er kan een huidzenuw bekneld geraakt zijn, waardoor de huid eromheen wat doof aanvoelt of juist extra gevoelig is. Ook deze klachten verdwijnen meestal in de loop van de tijd. Vragen Wanneer u na het lezen van deze folder nog vragen hebt, zal uw arts deze graag beantwoorden. Telefoonnummers Polikliniek Orthopedie Ziekenhuis Rijnstate:

12 12 Bij Alysis kunt u telefonisch en via uw afspraak maken. Ziekenhuis Rijnstate Postbus ta Arnhem Kliniek Velp Postbus aa Velp Ziekenhuis Zevenaar Postbus ga Zevenaar / Uitgave: Afdeling Communicatie Alysis Zorggroep,2010