COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Brussel, SG-Greffe(2008)D/

Transcriptie

1 COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN SECRETARIAAT-GENERAAL Brussel, SG-Greffe(2008)D/ PERMANENTE VERTEGENWOORDIGING VAN NEDERLAND BIJ DE EUROPESE UNIE Herrmann-Debrouxlaan, BRUSSEL Betreft: Ingebrekestelling Inbreuk nr. 2006/4687 Het Secretariaat-generaal doet U hierbij, voor doorzending aan zijne Excellentie de Minister van Buitenlandse Zaken een brief van de Commissie toekomen waarvan het onderwerp hierboven is aangegeven. Voor de Secretaris-generaal, Karl VON KEMPIS Bij. C(2008) 4808 NL Europese Commissie, B-1049 Brussel - België. Tel.: (32-2) Kamer: BERL 05/25. Doorkiesnr. (32-2) Fax: (32-2)

2 COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 18/09/ /4687 C(2008) 4808 Excellentie, Hierbij vestig ik Uw aandacht op een door de Commissie ontvangen, onder nr. 2006/4687 geregistreerde klacht, die schendingen van het Europees aanbestedingsrecht en in het bijzonder richtlijn 92/50/EEG betreft. De hierboven bedoelde schending is begaan in het kader van de gunning van een overheidsopdracht voor dienstverlening door de gemeente Leeuwarden aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. Op 20 oktober 2006 werd een administratieve brief gestuurd aan de Nederlandse autoriteiten. De Nederlandse autoriteiten hebben daarop bij brief van 2 februari 2007 geantwoord. Feiten Volgens de informatie die de Commissie ter beschikking staat, heeft de gemeenteraad van de gemeente Leeuwarden op 15 december 1997 de Algemene Plaatselijke verordening gewijzigd en in artikel van deze verordening aan Fryslân Miljeu N.V. het alleenrecht verleend om huishoudelijk afval op te halen in de gemeente Leeuwarden. Op 16 oktober 2000 heeft de gemeenteraad van deze gemeente deze verordening gewijzigd en het alleenrecht om huishoudelijk afval op te halen toegekend aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. Deze beslissing van de gemeenteraad is op 25 oktober 2000 bekendgemaakt en acht dagen later van kracht geworden. Op basis van dit alleenrecht is Fryslân Miljeu Noord-West B.V. de enige dienstverlener die huishoudelijk afval mag ophalen in de gemeente Leeuwarden. Op 12 december 2000 heeft de gemeente Leeuwarden, op basis van het alleenrecht dat op 16 oktober 2000 aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. was toegekend, een overeenkomst met Fryslân Miljeu Noord-West B.V. gesloten inzake het ophalen van huishoudelijk afval en daarmee verband houdende diensten in de gemeente Leeuwarden. Deze overeenkomst heeft terugwerkende kracht tot 1 januari 1999 en heeft een looptijd van Zijne Excellentie de Heer Maxime VERHAGEN Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 NL EB Den Haag Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefoon: (32-2)

3 vier jaar. De overeenkomst wordt echter elk jaar stilzwijgend met een jaar verlengd, voor zover deze niet wordt opgezegd. De overeenkomst kan door de gemeente Leeuwarden worden opgezegd met inachtneming van een opzegtermijn van vier jaar. Op 19 juli 2005 hebben de gemeente Leeuwarden en Fryslân Miljeu Noord-West B.V. de overeenkomst van 12 december 2000 beëindigd, omdat deze overeenkomst in werking was getreden voordat het alleenrecht in de gemeentelijke verordening aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. was toegekend. Tevens werd op deze datum een nieuwe overeenkomst gesloten. Volgens het antwoord van de Nederlandse autoriteiten op de brief van de diensten van de Commissie van 20 oktober 2006 verzekert de nieuwe overeenkomst voor dienstverlening van 19 juli 2005 als gesloten tussen de gemeente Leeuwarden en Fryslân Miljeu Noord- West B.V. dat deze overheidsopdracht voor diensten pas gegund werd, nadat het alleenrecht was toegekend, zodat de gunning ervan verenigbaar is met artikel 6 van richtlijn 92/50/EEG. De nieuwe overeenkomst voor dienstverlening van 19 juli 2005 zet de overeenkomst van 12 december 2000 ongewijzigd voort. Volgens de informatie waarover de Commissie beschikt heeft de gemeente Leeuwarden de overeenkomsten van 12 december 2000 en 19 juli 2005 onderhands gegund aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V., zonder de bepalingen van Richtlijn 92/50/EEG in acht te nemen en zonder enige verdere transparantie. Juridische beoordeling De datum waarop de overheidsopdracht voor dienstverlening door de gemeente Leeuwarden is gegund is 15 juli Volgens artikel 80 van Richtlijn 2004/18/EG moest deze richtlijn zijn omgezet vóór 1 februari De Commissie is dan ook van mening dat Richtlijn 92/50/EEG (hierna "de richtlijn" genoemd) en niet Richtlijn 2004/18/EG van toepassing is. De relevante bepalingen van de richtlijn luiden als volgt. Artikel 1, onder a), van Richtlijn 92/50/EEG definieert een overheidsopdracht voor dienstverlening als volgt: "In de zin van deze richtlijn: a) wordt onder "overheidsopdrachten voor dienstverlening" verstaan: schriftelijke overeenkomsten onder bezwarende titel, die zijn gesloten tussen een dienstverlener enerzijds en een aanbestedende dienst anderzijds, met uitsluiting van: i) overheidsopdrachten voor leveringen in de zin van artikel 1, onder a), van Richtlijn 77/62/EEG en overheidsopdrachten voor de uitvoering van werken in de zin van artikel 1, onder a), van Richtlijn 71/305/EEG; ii) opdrachten die worden geplaatst op de gebieden die zijn genoemd in de artikelen 2, 7, 8 en 9 van Richtlijn 90/531/EEG en opdrachten die voldoen aan de voorwaarden van artikel 6, lid 2, van dezelfde richtlijn; iii) opdrachten betreffende de verwerving of huur, ongeacht de financiële modaliteiten ervan, van grond, bestaande gebouwen of andere onroerende 2

4 zaken of betreffende de rechten hierop; de overeenkomsten betreffende financiële diensten die voorafgaand aan, gelijktijdig met of als vervolg op het koop- of huurcontract worden afgesloten, zijn echter, ongeacht hun vorm, onderworpen aan deze richtlijn; iv) opdrachten betreffende de aankoop, de ontwikkeling, de productie of de coproductie van programmamateriaal door televisieomroeporganisaties en overeenkomsten betreffende zendtijd; v) opdrachten betreffende spraaktelefonie-, telex-, mobiele radiotelefonie-, oproep- en satellietdiensten; vi) opdrachten betreffende diensten van arbitrage en bemiddeling; vii) opdrachten inzake financiële diensten betreffende de uitgifte, de aankoop, de verkoop en de overdracht van effecten of andere financiële instrumenten, en door de centrale banken verleende diensten; viii) opdrachten inzake tewerkstelling; ix) opdrachten betreffende diensten voor onderzoek en ontwikkeling, met uitzondering van die waarvan de resultaten in hun geheel toekomen aan de aanbestedende dienst voor gebruik ervan in de uitoefening van zijn eigen werkzaamheden, voor zover de dienstverlening volledig beloond wordt door de aanbestedende dienst;" Artikel 1, onder b), van Richtlijn 92/50/EEG bepaalt: "b) worden als "aanbestedende diensten" beschouwd: de Staat, de territoriale lichamen, publiekrechtelijke instellingen en verenigingen gevormd door een of meer van deze lichamen of instellingen. Onder publiekrechtelijke instelling wordt verstaan, iedere instelling die: - is opgericht met het specifieke doel te voorzien in behoeften van algemeen belang andere dan die van industriële of commerciële aard, en - rechtspersoonlijkheid heeft en - waarvan of wel de activiteiten in hoofdzaak door de Staat of de territoriale of andere publiekrechtelijke instellingen worden gefinancierd, of wel het beheer is onderworpen aan toezicht door deze laatste, of wel de leden van de directie, de raad van bestuur of de raad van toezicht voor meer dan de helft door de Staat, de territoriale lichamen of andere publiekrechtelijke instellingen zijn aangewezen. De lijsten van de instellingen en van de categorieën van publiekrechtelijke instellingen die voldoen aan de in de tweede alinea van dit punt genoemde criteria, staan in bijlage I van Richtlijn 71/305/EEG. Deze lijsten zijn zo volledig mogelijk en kunnen worden herzien volgens de procedure van artikel 30 ter van deze laatste richtlijn;" 3

5 Artikel 6 van Richtlijn 92/50/EEG bepaalt: "De bepalingen van deze richtlijn zijn niet van toepassing op overheidsopdrachten voor dienstverlening die worden gegund aan een instantie, die zelf een aanbestedende dienst is in de zin van artikel 1, onder b), op basis van een alleenrecht dat zij uit hoofde van bekendgemaakte wettelijke of bestuursrechtelijke bepalingen geniet, op voorwaarde dat deze bepalingen verenigbaar zijn met het Verdrag." De Commissie is van mening dat de overeenkomst voor dienstverlening die de gemeente Leeuwarden en Fryslân Miljeu Noord-West B.V. op 15 juli 2005 hebben gesloten, een overheidsopdracht voor dienstverlening is in de zin van artikel 1, onder a), van de richtlijn. De overeenkomst heeft betrekking op het verlenen van diensten in de zin van bijlage IA, categorie 16, van de richtlijn (Riolering en vuilophaaldiensten; afvalverwerking en aanverwante diensten). In hun antwoord op de brief van de diensten van de Commissie van 2 februari 2007 erkennen de Nederlandse autoriteiten dat er sprake is van een overheidsopdracht voor dienstverlening in de zin van de richtlijn. Richtlijn 92/50/EEG is van toepassing als de geraamde waarde van de overheidsopdracht voor dienstverlening tenminste gelijk is aan de in die richtlijn vastgestelde drempelwaarde. De drempelwaarde die bedoeld wordt in artikel 7 van de Richtlijn, is in 2005 vastgesteld op STR, wat overeenkomt met euro. Volgens de informatie die de Commissie heeft ontvangen, is de geraamde waarde van de overheidsopdracht voor dienstverlening in kwestie hoger dan dit bedrag. Richtlijn 92/50/EEG is dan ook van toepassing op de gunning van de overheidsopdracht voor dienstverlening aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. Gezien het bovenstaande, is de Commissie van oordeel dat de overeenkomst in kwestie een overheidsopdracht voor dienstverlening in de zin van Richtlijn 92/50/EEG is. De gunning van deze overheidsopdracht diende dan ook in overeenstemming met deze richtlijn plaats te vinden. Volgens de Nederlandse autoriteiten hoefde de overheidsopdracht voor dienstverlening niet in overeenstemming met de in richtlijn 92/50/EEG voorziene procedures te worden gegund, omdat de gemeente Leeuwarden deze opdracht op basis van een alleenrecht in de zin van artikel 6 van richtlijn 92/50/EEG en artikel 18 van richtlijn 2004/18/EG heeft gegund. Deze opvatting kan niet geaccepteerd worden door de Commissie. Deze uitzondering is slechts van toepassing, indien aan een aantal voorwaarden is voldaan. Ten eerste moet de opdracht in kwestie een overheidsopdracht voor dienstverlening zijn. Ten tweede moet de aanbestedende dienst de overheidsopdracht op basis van een alleenrecht gunnen aan een instantie die zelf een aanbestedende dienst is in de zin van de richtlijn. Ten derde moet die instantie het alleenrecht genieten op basis van bekendgemaakte wettelijke of bestuursrechtelijke bepalingen. Ten slotte moeten die bepalingen verenigbaar zijn met het Verdrag. Alleen als deze vier voorwaarden zijn vervuld, is de richtlijn niet van toepassing op de gunning van de overheidsopdracht voor dienstverlening. Wanneer deze voorwaarden niet zijn vervuld, kan artikel 6 niet worden ingeroepen en is de richtlijn van toepassing op de gunning van de desbetreffende overheidsopdracht voor dienstverlening. 4

6 Uit het voorgaande kan worden geconcludeerd dat de eerste drie voorwaarden voor de toepassing van artikel 6 van de richtlijn in dit geval zijn vervuld. De door de gemeente Leeuwarden aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. gegunde opdracht is een overheidsopdracht voor dienstverlening. Bovendien is de overheidsopdracht op basis van een alleenrecht gegund door een aanbestedende instantie in de zin van artikel 1, onder b), van de richtlijn (de gemeente Leeuwarden) aan een andere aanbestedende instantie in de zin van artikel 1, onder b), van de Richtlijn (Fryslân Miljeu Noord-West B.V.). Uit het antwoord van de Nederlandse autoriteiten op de brief van de diensten van de Commissie van 20 oktober 2006 blijkt dat zij deze beoordeling delen. Ook de derde voorwaarde is vervuld: het alleenrecht is gebaseerd op een bekendgemaakte bestuursrechtelijke bepaling, namelijk artikel van de Algemene Plaatselijke Verordening. De Commissie is echter van mening dat de vierde voorwaarde niet is vervuld: de bovengenoemde verordening is niet verenigbaar met het Verdrag. De in artikel 6 neergelegde uitzondering is alleen van toepassing als het alleenrecht gebaseerd is op een bekendgemaakte wettelijke of bestuursrechtelijke bepaling die verenigbaar is met het Verdrag. Volgens de Commissie impliceert verenigbaarheid met het Verdrag dat de gepubliceerde verordening, onder andere, verenigbaar moet zijn met de artikelen 43 en 49 van het EG-Verdrag en met de regels en beginselen die uit deze artikelen voortvloeien, zoals gelijke behandeling, transparantie, evenredigheid, wederzijdse erkenning en de bescherming van de rechten van individuen. Een mogelijkheid om verenigbaarheid met deze regels en beginselen te verzekeren zou zijn geweest om vóór de toekenning van het alleenrecht aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. een voldoende toegankelijke aankondiging te publiceren en een transparante en non-discriminatoire aanbestedingsprocedure te voorzien voor de toekenning van het alleenrecht. Dit is echter niet gebeurd. De toekenning van het alleenrecht aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. werd niet voorafgegaan door een transparante en non-discriminatoire aanbestedingsprocedure, noch is er enige andere omstandigheid die de verenigbaarheid met het Verdrag zou impliceren. Aangezien een van de voorwaarden voor toepassing van artikel 6 niet is vervuld, is deze uitzondering niet van toepassing. Hoewel Richtlijn 92/50/EEG in dit geval van toepassing is, verwijzen de Nederlandse autoriteiten ook naar artikel 18 van Richtlijn 2004/18/EG. De Commissie wijst erop dat de beoordeling van de toekenning van het alleenrecht aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. dezelfde zou zijn geweest, indien Richtlijn 2004/18/EG van toepassing was geweest. Artikel 6 van Richtlijn 92/50/EEG is immers in vrijwel ongewijzigde vorm overgenomen in artikel 18 van Richtlijn 2004/18/EG. De Nederlandse autoriteiten hebben aangegeven dat de verwijzing in artikel 6 van de richtlijn naar de verenigbaarheid met het Verdrag, betrekking heeft op artikel 81 en volgende van het EG-Verdrag. De Nederlandse autoriteiten betogen dat Fryslân Miljeu Noord-West B.V. niet actief is op een markt met sterke concurrentie, en dus geen misbruik kan maken van zijn machtspositie. Wat de verwijzing naar de verenigbaarheid met het Verdrag betreft, is de Commissie van oordeel dat artikel 6 van de richtlijn niet alleen naar artikel 81 en volgende van het EG- Verdrag verwijst, maar ook naar andere Verdragsbepalingen, zoals de artikelen 43 en 49. In zaak C-220/06, Correos, [2007] Jurispr. I 0000, heeft het Europees Hof van Justitie geoordeeld dat de nationale bepaling in kwestie waarbij het alleenrecht was toegekend, onverenigbaar was met het Verdrag, omdat deze onverenigbaar was met het doel van Richtlijn 97/67/EG. Deze richtlijn is gebaseerd op artikel 47, lid 2, artikel 55 en artikel 95 van het EG-Verdrag. De Commissie deelt aldus niet het standpunt van de Nederlandse 5

7 autoriteiten dat de door artikel 6 van Richtlijn 92/50/EEG vereiste verenigbaarheid met het Verdrag alleen betrekking zou hebben op artikel 81 en volgende van het EG-Verdrag. De Nederlandse autoriteiten stellen ook dat de beginselen van het Verdrag niet van toepassing zijn met betrekking tot artikel 6 van de richtlijn, omdat een alleenrecht enkel kan worden toegekend aan aanbestedende diensten. Volgens de Nederlandse autoriteiten heeft de richtlijn niet tot doel de mededinging tussen aanbestedende diensten te garanderen. De Commissie deelt het standpunt oordeel van de Nederlandse autoriteiten niet dat de regels en beginselen die voortvloeien uit het EG-Verdrag niet van toepassing zijn op aanbestedende diensten wanneer deze een alleenrecht toekennen, omdat deze fundamentele regels en beginselen zowel op private als op publieke instellingen van toepassing zijn. Daar er geen aanbestedingsprocedure heeft plaatsgevonden, noch een passende aankondiging is gedaan alvorens het alleenrecht werd toegekend en er geen andere omstandigheden zijn die de verenigbaarheid van de gepubliceerde verordening met het Verdrag zou hebben kunnen verzekeren, is de Commissie van oordeel dat, aangezien een van de voorwaarden van artikel 6 van de richtlijn niet is vervuld, de uitzondering van artikel 6 van de richtlijn niet van toepassing is. De gemeente Leeuwarden had de overheidsopdracht voor dienstverlening moeten gunnen op basis van een open en transparante aanbestedingsprocedure in overeenstemming met Richtlijn 92/50/EEG, en met name de artikelen 8 en 11 daarvan. Het feit dat een dergelijke aanbesteding niet heeft plaatsgevonden, betekent dat de richtlijn is geschonden. De Nederlandse autoriteiten voeren ook aan dat er een "in house"-relatie bestaat tussen de gemeente Leeuwarden en Fryslân Miljeu Noord-West B.V. In zijn arrest in zaak C- 107/98, Teckal, [1999] Jurispr. I-8121, heeft het Europese Hof van Justitie uitgesproken dat er een "in house"-relatie is wanneer het territoriale lichaam op de betrokken persoon toezicht uitoefent zoals op zijn eigen diensten en deze persoon tegelijkertijd het merendeel van zijn werkzaamheden verricht ten behoeve van het lichaam of de lichamen die hem beheersen. In zijn arrest in zaak C-458/03, Parking Brixen, [2005] Jurispr. I- 8585, sprak het Europees Hof van Justitie uit dat deze twee voorwaarden een uitzondering zijn op de algemene regels van Gemeenschapsrecht. Zij moeten derhalve eng worden uitgelegd en wie zich erop wil beroepen, dient te bewijzen dat de uitzonderlijke omstandigheden die de afwijking rechtvaardigen, daadwerkelijk bestaan. Bij de beoordeling moet rekening worden gehouden met alle relevante wetsbepalingen en omstandigheden. Uit het onderzoek moet volgen dat de interne entiteit in kwestie onder een zodanig toezicht staat dat de aanbestedende dienst zijn beslissingen kan beïnvloeden. Het moet gaan om een doorslaggevende invloed zowel op de strategische doelstellingen en belangrijke beslissingen van de interne entiteit. Volgens de informatie die de Commissie heeft ontvangen is 100% van de aandelen van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. in handen van Fryslân Miljeu N.V. Fryslân Miljeu N.V is eigendom is van 17 gemeenten in de provincie Fryslân, waaronder ook de gemeente Leeuwarden. Alleen Nederlandse publiekrechtelijke lichamen, naamloze en besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid, waarvan de statuten bepalen dat de aandelen uitsluitend kunnen toebehoren aan Nederlandse publiekrechtelijke lichamen kunnen houder zijn van aandelen in Fryslân Miljeu Noord-West B.V. Volgens artikel 2, lid 4, van zijn statuten verleent Fryslân Miljeu Noord-West B.V. slechts diensten aan 10 van de 17 gemeenten die aandeelhouder zijn van Fryslân Miljeu 6

8 N.V. De algemene aandeelhoudersvergadering van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. benoemt het bestuur van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. met volstrekte meerderheid van stemmen. De algemene vergadering van aandeelhouders van Fryslân Miljeu Noord- West B.V. heeft Fryslân Miljeu N.V. als enig lid van het bestuur van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. benoemd. De N.V. Afvalsturing Friesland, een overheidsbedrijf dat volledig eigendom is van de 31 gemeenten van de provincie Fryslân, is het enig lid van het bestuur van Fryslân Miljeu N.V. De Commissie is van oordeel dat de Nederlandse autoriteiten niet hebben aangetoond dat er een "in house"-relatie bestaat tussen de gemeente Leeuwarden en Fryslân Miljeu Noord-West B.V. Uit de informatie waarover de Commissie beschikt, blijkt duidelijk dat de gemeente Leeuwarden geen rechtstreeks stemrecht heeft met betrekking tot Fryslân Miljeu Noord-West B.V., aangezien ze geen aandelen houdt in dit bedrijf. In hun antwoord op de brief van de diensten van de Commissie van 20 oktober 2006 stellen de Nederlandse autoriteiten echter dat veel beslissingen van het bestuur van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. moeten worden goedgekeurd door de algemene vergadering van aandeelhouders van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. Volgens artikel 14 van de statuten van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. moeten bepaalde beslissingen van het bestuur van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. inderdaad door de algemene vergadering van aandeelhouders worden goedgekeurd. In dat artikel is ook bepaald dat andere beslissingen van het bestuur van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. moeten worden goedgekeurd door de 10 aandeelhouders van Fryslân Miljeu N.V. aan wie Fryslân Miljeu Noord-West B.V. diensten verleent. Met betrekking tot de verplichting van het bestuur van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. om bepaalde beslissingen te laten goedkeuren door de algemene vergadering van aandeelhouders, merkt de Commissie op dat de gemeente Leeuwarden slechts als één van de 17 aandeelhouders van Fryslân Miljeu N.V. invloed kan uitoefenen op de beslissingen van de algemene vergadering van aandeelhouders van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. De verplichting voor het bestuur van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. om bepaalde beslissingen te laten goedkeuren door de 10 aandeelhouders van Fryslân Miljeu N.V. aan wie Fryslân Miljeu Noord-West B.V. diensten verleent, geeft de gemeente Leeuwarden alleen een negatieve bevoegdheid. Dit recht geeft de gemeente enkel de mogelijkheid een beslissing te blokkeren, maar zij kan haar eigen bedoelingen niet opleggen aan Fryslân Miljeu Noord-West B.V. en heeft dus geen doorslaggevende invloed op de strategische doelstellingen en belangrijke beslissingen van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. De Commissie merkt op dat zij niet op de hoogte is van enig juridisch kader dat de deelnemende gemeenten verplicht hun bevoegdheden ten aanzien van Fryslân Miljeu N.V. en Fryslân Miljeu Noord-West B.V. op gecoördineerde wijze uit te oefenen. Om de hierboven vermelde redenen zijn er aanzienlijke beperkingen aan de mogelijkheden van de gemeente Leeuwarden om invloed uit te oefenen op de beslissingen van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. De mogelijkheid van de gemeente Leeuwarden om toezicht uit te oefenen is aldus verzwakt (zie het Europees Hof van Justitie, zaak C-340/04, Carbotermo SpA, jurispr. 2006, blz. I-4137). De Commissie is dan ook van oordeel dat de gemeente Leeuwarden geen doorslaggevende invloed kan uitoefenen op de strategische doelstellingen en op de belangrijke beslissingen van Fryslân Miljeu Noord-West B.V. Om deze reden is er geen "in house"-relatie tussen de gemeente Leeuwarden en Fryslân Miljeu Noord-West B.V., en kan er in dit geval dus 7

9 ook geen sprake zijn van een uitzondering op de toepasselijkheid van Richtlijn 92/50/EEG. De Commissie van de Europese Gemeenschappen is bijgevolg van oordeel dat het Koninkrijk der Nederlanden de verplichtingen die op hem rusten krachtens de artikelen 8 en 11 van Richtlijn 92/50/EEG van 18 juni 1992 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor dienstverlening, niet is nagekomen. De Commissie verzoekt uw regering krachtens artikel 226 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap haar binnen twee maanden na ontvangst van dit schrijven haar opmerkingen over het hierboven uiteengezette standpunt te doen toekomen. De Commissie verzoekt de Nederlandse autoriteiten informatie te verstrekken over het stemrecht van de gemeente Leeuwarden in Fryslân Miljeu N.V. en een kopie van de statuten van Fryslân Miljeu N.V. De Commissie behoudt zich het recht voor, na kennisneming van deze opmerkingen of indien deze opmerkingen haar niet binnen de vastgestelde termijn mochten bereiken, een met redenen omkleed advies als bedoeld in genoemd artikel uit te brengen. Met bijzondere hoogachting, Voor de Commissie Charlie McCREEVY Lid van de Commissie VOOR GELIJKLUIDEND AFSCHRIFT Voor de Secretaris generaal, Jordi AYET PUIGARNAU Directeur van de Griffie 8