Dus gebruik oordoppen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dus gebruik oordoppen"

Transcriptie

1 Dus gebruik oordoppen AFSTUDEERVERSLAG LUUK SIMONSE

2 Auteur Luuk Simonse Studentnummer Academisch jaar Periode van afstuderen Periode A Opleiding Communicatie en Media Design Naam schoolbegeleider Rob van den Idsert Namen bedrijfsbegeleiders Sander Hermsen, Judith Meinetten

3 The best way to predict the future is to design it Richard Buckminster Fuller uitvinder, architect, ontwerper en dichter

4 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 6 SAMENVATTing 7 Hoofdstuk 1 9 INTRODUCTIE 1.1 Inleiding Publab nationale hoorstichting de opdrachtgevers Persoonlijke motivatie Het probleem Doelgroep onderzoeksvraag 11 Hoofdstuk 2 13 Theoretisch kader Onderzoeken en begrijpen Hoofdstuk 3 14 ONDERZOEKSMETHODEN 3.1 Literatuuronderzoek Cultural probe diepte-interviews gedragsanalyse persona s 15 Hoofdstuk 4 GEwenst gedrag Inleiding gehoorschade gevolgen VAN gehoorschade preventieve maatregelen huidig gedrag gewenst gedrag conclusie 19 Hoofdstuk 5 20 GEDRAGSVERANDering 5.1 inleiding gedrag determinanten gedragsbeïnvloeding methoden conclusie 23 Hoofdstuk 6 24 DETERMINANTEN HUIDIG GEDRAG 6.1 inleiding gedragsanalyse resultaten conclusie 25 Hoofdstuk 7 26 INTERVENTIE 7.1 inleiding resultaten conclusie 26 Hoofdstuk 8 27 DOELGROEPOMSCHRIJVING 8.1 inleiding omschrijving 27 hoofdstuk 9 28 GUIDING PRINCIPLES

5 INHOUDSOPGAVE (vervolg) conceptualiseren Hoofdstuk VERGELIJKBARE INTERVENTIES 10.1 inleiding analyse resultaten 29 Hoofdstuk CONCEPTGENERATIE 11.1 inleiding het proces conclusie 30 verantwoording en aanbevelingen Hoofdstuk VERANTWOORDing Inleiding 39 terugblik 39 aanbevelingen 39 REFERENTIELIJST 40 BIJLAgen 42 Hoofdstuk HET CONCEPT 12.1 inleiding communicatieconcept interactieve website radio en spotify facebookadvertenties banners muziekwebsites context trigger 34 Verbeelden & realiseren Hoofdstuk VERBEELDEN & REALISEREN 13.1 inleiding interactieve website radio en spotify facebookadvertenties banners muziekwebsites context trigger 38

6 Voorwoord De afstudeeropdracht die ik heb uitgevoerd had betrekking op het thema gehoorschade. Het was de bedoeling dat ik een interventie zou ontwikkelen die jongeren aan zou zetten om hun gehoor te beschermen van schade door harde muziek. De opdracht is uitgevoerd bij het Lectoraat crossmediale communicatie in het publieke domein (PubLab) aan de Hogeschool Utrecht en de Nationale Hoorstichting. Gehoorschade bij jongeren is een groeiend probleem. Al ruim jongeren hebben al een permanente gehoorschade opgelopen en daar komen jaarlijks nog eens jongeren bij. Ondanks dat er zoveel jongeren last ondervinden van gehoorschade, zijn er relatief weinig jongeren die hun gehoor bewust beschermen tegen schade. Bij deze wil ik graag iedereen bedanken die een bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van dit eindresultaat. Mijn begeleiders, de Nationale Hoorstichting, het PubLab, de respondenten van de interviews, de deelnemers aan de cultural probe, de testpersonen in de focusgroepen en iedereen die op wat voor manier dan ook een bijdrage heeft geleverd. Ik wil tenslotte Renee de Jong bedanken voor alle tips, hulp en kritische noten. Zonder haar steun was het niet gelukt. Ik wens alle lezers veel plezier met het doornemen van dit document. Ik heb mijn uiterste best gedaan om alles zo goed mogelijk te verhelderen. - Luuk Simonse (auteur) 6

7 Samenvatting In deze samenvatting wordt het onderzoek dat centraal staat in dit document kort beschreven. De Nationale Hoorstichting en het lectoraat crossmediale communicatie in het publieke domein zijn de opdrachtgevers van dit project. Het doel van dit onderzoek is het ontwerpen van een interventie om gehoorschade bij jongeren te voorkomen of het risico daarop te verkleinen. Hierbij is het de bedoeling dat er theorie over gedragsverandering wordt verwerkt in het uiteindelijke concept. Studenten tussen de 20 en 26 jaar zijn in het beginstadium als de doelgroep voor de nieuwe interventie bepaald. De interventie moet ervoor zorgen dat deze groep wordt aangezet om hun gedrag te veranderen, om zo minder risicovol gedrag te vertonen met betrekking tot gehoorschade. Het gewenste gedrag dat uiteindelijk bereikt dient te worden door middel van gedragsverandering is het consequent gebruik van oordoppen. Dit is de meest veilige en effectieve manier gebleken om het gehoor te beschermen tegen harde muziek. Daarnaast is bepaald dat de interventie zich richt op festivalbezoekers. Aangezien festivals en grote muziek gerelateerde evenementen de situaties zijn waardoor de grootste last aan het gehoor wordt veroorzaakt bij de doelgroep. Door dieper in te gaan op gedrag en gedragsbeïnvloeding-methoden, is er een aantal persuasieve technieken vastgesteld die geschikt worden geacht om de interventie op te baseren. Vervolgens is er onderzocht welke bepalende factoren de grootste invloed hebben op het feit dat het gewenste gedrag nog niet wordt uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat de toegankelijkheid van gehoorbescherming verbeterd kan worden, dat de sociale norm nog te wensen overlaat, dat er een gebrek aan kennis bestaat over gehoorschade, dat de houding tegenover gehoorbescherming kan worden verbeterd en dat het schort aan de intentie om het gewenste gedrag uit te voeren bij de doelgroep. De verschillende factoren die bepalend zijn voor het niet uitvoeren van het gewenste gedrag blijken sterk uiteen te lopen per individu. Daarom is er een specifiekere doelgroep vastgesteld, die al een positieve houding heeft ten aanzien van gehoorschade, maar waarbij met name op het vlak van risicoperceptie en/of sociale norm er veel valt te verbeteren. In de conceptfase zijn er verschillende concepten voorgelegd aan de Nationale Hoorstichting en de beoogde doelgroep. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in de keuze voor één concept: Dus gebruik gehoorbescherming. Een crossmediale campagne die de doelgroep dient aan te zetten tot het gebruik van oordoppen door in te spelen op de gebrekkige risicoperceptie. In dit concept worden (als zodanig herkenbare) festivalbezoekers gebruikt om de boodschap uit te dragen. Zij communiceren enkele relatief onbekende indirecte gevolgen van gehoorschade in relatie tot het bezoeken van festivals. De ongenuanceerde uitspraken zorgen ervoor dat de aandacht van de doelgroep wordt getrokken en hun nieuwsgierigheid wordt gewekt. De campagne maakt gebruik van diverse communicatiemiddelen: Radiocommercials, Spotifyadvertenties, Facebookadvertenties en banners op muziekwebsites. Deze uitingen verwijzen allen naar een interactieve website, waarmee de risicoperceptie van de doelgroep wordt beïnvloed. Daarnaast wordt er ook ingespeeld op de context van het risicovolle gedrag. Een flessendopje wordt gebruikt om de bezoekers van festivals te verleiden tot het aankopen van oordoppen. Uiteindelijk is er een interventie ontstaan, in de vorm van een crossmediale campagne. Deze campagne toont aan hoe een interventie 7

8 kan bijdragen om de doelgroep aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen. Gedurende de mogelijke realisatie is het kansrijk om een samenwerking met grote evenementenorganisaties aan te gaan. Deze zouden kunnen fungeren als afzender van de communicatiemiddelen. In het vervolg van dit document zal verder uitgeweid worden over het onderzoek, de inzichten, de conclusies en het gehele ontwerpproces. 8

9 hoofdstuk 1 Introductie 1.1 Inleiding Maar liefst 40 procent van de jongeren heeft last van gehoorbeschadigingen, aldus de Nationale Hoorstichting, een percentage dat ook nog eens flink stijgt. Persoonlijk vind ik dit nieuwsfeit zo ernstig dat het voorpaginanieuws had mogen zijn. Een 15-jarige, die bijna de gehele dag oordopjes in heeft, maakt zich net als veel generatiegenoten niet druk over gehoorschade. Jongeren liggen er bij wijze van spreken niet wakker van, tenzij piepende oren hen het slapen onmogelijk maken. Navraag bij mijn leerlinwavond stappen de gewoonste zaak van de wereld zijn. Dat hiermee reeds schade is ontstaan, is bij hen niet bekend. 1 Dit bovenstaande citaat is afkomstig van een docent natuurkunde, die zijn onvrede uit in het dagblad Trouw, naar aanleiding van een eerder gepubliceerd artikel. In de toon van zijn bericht is een zekere schrikreactie waarneembaar. En geef hem eens ongelijk. Dat veertig procent van de jongeren gehoorschade heeft opgelopen en hier last van ondervindt, is niet niks. Een groeiend maatschappelijk probleem, waar tot op de dag van vandaag nog geen effectieve oplossing voor is gevonden. De aandacht voor dit onderwerp laat nogal te wensen over. Er is weinig aandacht voor het probleem op de politieke agenda en het is ook nog niet voldoende verwerkt in het onderwijs van jongeren. De afgelopen weken ben ik bezig geweest om mijn steentje bij te dragen aan een oplossing voor dit probleem. Gedurende het proces ben ik ook in steeds grotere mate in gaan zien dat het oplossen van deze complexe kwestie van groot belang is voor toekomstige generaties. Het gehoor is essentieel in het communiceren met elkaar en gehoorschade kan ook in allerlei andere vervelende symptomen resulteren die een zeer grote stempel kunnen drukken op het dagelijks leven van een individu. In opdracht van de Nationale Hoorstichting ben ik met dit probleem aan de slag gegaan. 1.2 Publab Het lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein, ook wel PubLab genoemd is de directe opdrachtgever van mijn afstudeeropdracht. Het PubLab onderzoekt hoe (crossmediale) communicatie strategisch kan worden gebruikt om een leefbare en duurzamere samenleving te bevorderen. Met name op het gebied van gezondheid, veiligheid, welvaart, duurzaamheid en mobiliteit wordt er door middel van diverse projecten gepoogd om gedrag van burgers, werknemers of werkgevers positief te beïnvloeden. Het PubLab is een lectoraat en onderdeel van de Hogeschool Utrecht. In totaal zijn er 11 verschillende onderzoekers betrokken binnen de organisatie, met aan het hoofd lector Reint Jan Renes. De diverse onderzoekers werken over het algemeen op parttime basis aan projecten en onderzoeken die worden uitgevoerd onder de vlag van het PubLab. Het unieke aan dit lectoraat is dat het een samenkomst is van kennis en expertise op het gebied van communicatiewetenschap, beroepspraktijk en onderwijs. 1.3 Nationale hoorstichting De Nationale Hoorstichting is een door de overheid erkende Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) 2, die in het kort gezegd gehoorschade bij mensen in Nederland als gevolg van harde muziek en lawaai wil terugdringen. De Nationale Hoorstichting is een relatief kleine organisatie, met een platte organisatiestructuur, wat wil zeggen dat er geen tussenliggende management lagen bestaan binnen de stichting. In totaal zijn er zes vaste medewerkers actief voor de Hoorstichting, daarnaast worden er ook soms zzp ers ingehuurd voor specifieke expertise. 1 Ten strijde voor behoud van gehoor. Trouw. (5 december, 2013) 2 9

10 De Nationale Hoorstichting ziet het als hun taak om het persoonlijk gehoor te beschermen en het risico op gehoorschade te verkleinen. Hier ligt met name de focus op het gebied van preventie, aangezien genezing onmogelijk is. De voornaamste werkzaamheden van de Nationale Hoorstichting bestaan uit: Informeren van kinderen, jongeren en jongvolwassenen over gehoorschade, de wijze waarop deze groep handelend op kan treden en door hen aan te zetten het gehoor ook daadwerkelijk te beschermen. De Nationale Hoorstichting werkt samen met andere organisaties zoals scholen, gemeenten en GGD-en, om hun impact te vergroten. Ook met uitgaansgelegenheden en organisatoren van evenementen wordt in contact getreden om hen te overtuigen van hun taak in het voorkomen van gehoorschade. Tenslotte is de organisatie ook leidend in het doen van onderzoek op het gebied van gehoorschade, door diverse partijen in de Nederlandse hoorsector samen te brengen. Het Nationaal Programma Hooronderzoek is hier het beste voorbeeld van De opdrachtgevers Sander Hermsen Hermsen heeft na zijn studie sociale psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, de opleiding Grafisch Ontwerp in Arnhem afgerond. Sinds november 2012 is Hermsen aan de slag gegaan voor het PubLab met het project Touchpoints. Binnen dit project werkt hij aan de ontwikkeling van een toolkit waarmee communicatieprofessionals producten en diensten kunnen ontwerpen die aanzetten tot duurzaam en gezond gedrag. Deze toolkit wordt gebaseerd op basis van theorieën uit de wetenschap en mijn onderzoek is in principe ook een onderdeel van dit project. In mijn onderzoek heb ik ook gebruik gemaakt van de voorlopige versie van dit model, waardoor Hermsen nieuwe inzichten heeft kunnen verkrijgen in de praktische toepassing van de toolkit. Lisanne de Regt De Regt werkt sinds 2011 als projectmanager bij de Nationale Hoorstichting. Haar werkzaamheden vallen voornamelijk binnen de programma s Onderwijs en Vrije Tijd. De projecten in deze programma s bestaan uit het ontwikkelen en onderzoeken van lesmaterialen en interventies en het borgen van het thema gehoorschade binnen bestaande onderwijsprogramma s, zoals Gezonde School en Testjeleefstijl. Daarnaast begeleidt zij diverse afstudeer en studieopdrachten, omdat de Hoorstichting het belangrijk vindt dat jongeren zelf met het thema aan de slag gaan. Lisanne de Regt heeft Gezondheidspsychologie gestudeerd aan de Universiteit Leiden. Deze masterspecialisatie is er op gericht om gezondheidsgedrag onder mensen te promoten, door gebruik te maken van de meest recente inzichten in menselijk gedrag. 1.5 Persoonlijke motivatie De directe aanleiding voor het kiezen van dit project, was een afstudeervacature die bij toeval onder mijn aandacht werd gebracht tijdens mijn zoektocht naar een geschikte afstudeeropdracht. Ik had meerdere opties tot mijn beschikking, maar de opdracht bij het PubLab voor de Nationale Hoorstichting bleef mij het meest boeien. Het leek het mij een zeer uitdagende opdracht om mee aan de slag te gaan. Ten eerste omdat er nog veel winst te behalen valt op het gebied van verantwoordelijk van muziek genieten (er zijn nog veel te weinig mensen die bewust hun gehoor beschermen), ten tweede leek het mij interessant om in de theorie over gedragsverandering te duiken en deze theorie te gebruiken bij het ontwikkelen van een nieuw concept. Dit heb ik nog niet eerder gedaan en dat maakt het een interessant experiment voor mijzelf, waar ik later in de beroepspraktijk ook nog veel aan zal kunnen hebben. Hetgeen wat ik met mijn afstudeeropdracht kan toevoegen aan bestaande onderzoeken, is een nieuwe frisse blik op de problematiek, het verwerken van inzichten over het gedrag van de doelgroep in een nieuw concept en de realisatie hiervan in de vorm van visualisaties. 1.6 het probleem Eerder onderzoek op het gebied van gehoorschade heeft voornamelijk gebruik gemaakt van kwantitatieve onderzoeksmethoden. Het onderzoek genaamd: Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek is hier

11 het beste en meest recente voorbeeld van. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van vragenlijsten, die zijn ingevuld door diverse soorten bezoekers van uitgaansgelegenheden in Nederland. Hier is met name in naar voren gekomen dat er nog weinig kennis is over gehoorschade, dat men zich nauwelijks zorgen maakt over de gevolgen en vaak niet weet wie er verantwoordelijk is voor het beschermen van het gehoor van uitgaanspubliek. Door zelf gebruik te maken van kwalitatieve onderzoeksmethoden hoop ik aanvullende inzichten te vergaren, die een toevoeging bieden op al het onderzoek dat in het verleden is uitgevoerd. Naast gehoorschade door harde muziek in het uitgaansleven, is het luisteren naar muziek door middel van mp3-spelers en mobiele telefoons een andere oorzaak van dit groeiende probleem. De probleemstelling die ten grondslag ligt aan mijn afstudeeropdracht heeft enkel betrekking op harde muziek tijdens het uitgaan, omdat het twee verschillende oorzaken zijn van het probleem. Het is doeltreffender om een gerichte en effectieve oplossing te ontwikkelen die zich focust op slechts één bepaalde oorzaak. De probleemstelling luidt als volgt: Steeds meer jongeren lopen gehoorschade op door harde muziek in het uitgaansleven. Dit is naast een probleem voor het individu die de schade oploopt, ook een maatschappelijk probleem. Slechthorendheid is op dit moment de vijfde meest voorkomende chronische aandoening in Nederland. 4 De grote hoeveelheid aan mensen die door de gevolgen van gehoorschade worden belemmerd in hun dagelijks functioneren, resulteert in aanzienlijke sociale consequenties, maar ook financiële gevolgen voor de gehele samenleving. Gehoorproblemen kunnen mensen beperken in hun communicatie, maar kunnen daarnaast ook leiden tot depressie, sociale isolatie en arbeidsuitval doelgroep De doelgroep op wie het onderzoek zich in eerste instantie richt, zijn studenten (HBO of WO niveau) van 20 tot 26 jaar oud. Het lijkt mij interessant om te onderzoeken waarom deze relatief intelligente groep zich niet beschermd tegen de risico s op gehoorschade. Er is een vergelijkbaar onderzoek verricht naar een jongere en lager opgeleide doelgroep. 6 Het onderzoek in dit document kan een interessante aanvulling bieden, met betrekking tot de verschillen tussen bepaalde doelgroepen op het gebied van risicogedrag en de bijbehorende determinanten. Tenslotte speelt ook de bereikbaarheid van de doelgroep een rol, wat praktisch gezien een voordeel biedt, in relatie tot de beperkte tijd die beschikbaar is voor de uitvoering van dit project. 1.8 onderzoeksvraag De onderzoeksvraag die in dit document centraal staat, luid als volgt: Hoe kan een interventie op basis van theorie over gedragsverandering, studenten (HBO/ WO) tussen de 20 en 26 jaar aanzetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Daarnaast zijn er ook een aantal deelvragen opgesteld, die gezamenlijk zullen resulteren in het antwoord op de hoofdvraag. Deze deelvragen luiden als volgt: Wat is het gewenste gedrag voor studenten (HBO/WO) tussen de 20 en 26 jaar om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Het is belangrijk om inzicht te krijgen in wat gehoorschade is, hoe het ontstaat, wat de gevolgen zijn en hoe de doelgroep zichzelf in het uitgaansleven kan beschermen tegen gehoorschade. Uit deze informatie zal vastgesteld worden wat het doelgedrag is van de nieuwe interventie. Hoe kunnen gedragsveranderingsmethoden bijdragen om studenten tussen de 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Gedragsveranderingsmethodes en de theorie 4 Perenboom, R.J.M. (2003). Slechthorendheid door lawaai: stand van zaken. Leiden: TNO Preventie en Gezondheid. 5 Danermark B. (2005). A review of the psychosocial effects of hearing impairment in the working-age population. 6 Welsing J. (2014). Hoe het heurt: Een concept ter preventie van gehoorschade onder jongeren. 11

12 waar deze op gebaseerd zijn, is relatief nieuwe stof voor mij. Het is zaak deze informatie goed te bestuderen en te onderzoeken welke methodes het meest geschikt zijn om te gebruiken bij het ontwikkelen van mijn concept. Welke determinanten van gedrags- en omgevingsfactoren vormen de grootste drempel voor studenten tussen de 20 en 26 jaar om het gewenste gedrag uit te voeren? Het is relevant om te onderzoeken welke determinanten de grootste belemmering vormen voor de doelgroep, in het uitvoeren van het gewenste gedrag. Als duidelijk wordt welke oorzaken bepalend zijn voor het risicogedrag wat de doelgroep vertoont, is het mogelijk een concept te ontwikkelen dat specifiek gericht is op het positief beïnvloeden van deze oorzaken. Wat voor soort interventie is het meest geschikt om studenten tussen de 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Uiteindelijk dienen de inzichten uit het onderzoek verwerkt te worden tot een interventie die de doelgroep aanzet tot het gewenste gedrag. De factoren waar rekening mee gehouden moet worden in de ontwikkeling van de interventie, komen in dit hoofdstuk aan bod. 12

13 hoofdstuk 2 Theoretisch kader Hieronder worden enkele termen uit de hoofden deelvragen nader toegelicht, met als doel het verhelderen van deze begrippen voor het vervolg van het onderzoeksdocument. Interventie interven tie v [-vensie] (-ties) tussenkomst, bemiddeling 7 Een interventie is een bemiddeling is de breedste zin van het woord. In het geval van deze casus is het de bedoeling om middels een interventie het gedrag van de doelgroep te veranderen. Een interventie kan op allerlei manieren pogen hieraan een bijdrage te leveren, door bijvoorbeeld een nieuw product, een lesprogramma of een campagne in te zetten. Determinanten determinant m [-dee] (-en) 1 bepalende factor 8 Determinanten zijn bepalende factoren, zo ook in gedrag. Ze geven richting aan het persoonlijk handelen van mensen. Door te onderzoeken welke determinanten het grootste aandeel leveren in het huidige gedrag, kan er door middel van een interventie op de desbetreffende determinant worden ingespeeld in een poging het gewenste gedrag te bereiken. t Koenders, H., & Demeersseman, H. (2002). Kramers Nederlands woordenboek. Utrecht, Nederland: Spectrum. 8 Koenders, H., & Demeersseman, H. (2002). Kramers Nederlands woordenboek. Utrecht, Nederland: Spectrum. 13

14 hoofdstuk 3 onderzoeksmethoden In dit hoofdstuk volgt een overzicht van de onderzoeksmethoden die zijn gebruikt in de eerste fase van dit onderzoek: Onderzoeken en begrijpen. 3.1 Literatuuronderzoek Onderwerpen als sociale psychologie, gedragsverandering, persuasieve technieken, gehoorschade, gezondheidsgedrag, onderzoeksmethoden en reclameconcepten hebben voor veel informatie en inspiratie gezorgd die van pas is gekomen in het ontwerpproces. Bestaande onderzoeken, wetenschappelijke artikelen en allerlei soorten informatie van internet hebben ook een belangrijke bijdrage geleverd in het onderzoek en de onderbouwing van de concepten. 3.2 Cultural probe De cultural probe in dit onderzoek bestond uit een setje oordopjes, twee verschillende soorten vragenlijsten in tweevoud, een pen en enkele versnaperingen voor de deelnemer. Het doel van deze onderzoeksmethode was het verkrijgen van nieuwe inzichten voor het vervolg van het ontwerpproces, door de deelnemers te prikkelen. De probe is door drie deelnemers gebruikt, waarvan twee deelnemers gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om de probe voor een tweede maal te doorlopen. De resultaten van de cultural probe zijn in een analyse verwerkt tot concrete inzichten. De totale inhoud van de cultural probe en de analyse van de informatie, zijn te raadplegen in bijlage II. De titel die het pakket heeft gekregen luidde: The Day After, wat betrekking had op het moment dat het pakket geopend diende te worden. Het was de bedoeling dat de deelnemer aan dit deel van het onderzoek, het pakket de dag nadat hij of zij een uitgaansgelegenheid had bezocht opende om zijn of haar bijdrage te leveren. Naast twee setjes oordoppen, bevatte het pakket een vragenlijst die met name betrekking had op de avond/nacht die hij of zij had beleeft en hoe hij of zij zich op het moment van invullen voelde. De tweede vragenlijst had betrekking op het gebruik van de oordopjes die het pakket bevatte. Deze oordopjes hebben de deelnemers getest, met het doel om inzichten te verkrijgen over de verschillende voor- en nadelen die het gebruik van gehoorbescherming met zich mee kan brengen. De tweede lijst is onderverdeeld in verschillende categorieën vragen, over de momenten dat men de gehoorbescherming heeft gebruikt, de zichtbaarheid van de gehoorbescherming voor anderen, het comfort, bijwerkingen, effectiviteit, mening ten aanzien van zichtbaarheid, hun totale ervaring en bevat daarnaast ruimte voor eventuele opmerkingen. De probes heb ik na gebruik bij alle drie de deelnemers thuis opgehaald en de antwoorden gezamenlijk doorgesproken, waardoor enkele onduidelijkheden ter plekke verhelderd konden worden. Bij het grootste gedeelte van de vragen, bestaat uit verschillende stellingen waarbij er gebruik is gemaakt van een zogenaamde Likert-schaal. Dit is een beproefde methode om attitudes van mensen in kaart te brengen. 9 Er is gekozen voor een 5-puntsschaal, wat doelt op het aantal opties dat de deelnemer tot zijn beschikking heeft ten aanzien van een bepaalde stelling. De stellingen zijn willekeurig positief en negatief afwisselend opgesteld, zodat er geen volledig positieve of negatieve vragenlijst zal ontstaan, die de antwoorden van de deelnemers in totaal zullen beïnvloeden. Het is daarentegen wel mogelijk dat de positieve, dan wel negatieve aard van de vraag, het antwoord op deze vraag op zichzelf zou kunnen beïnvloeden. Door gebruik te maken van meerdere vragen, wordt dit effect echter verkleind. Door de vijf opties die de deelnemer wordt geboden, geven zij gewogen antwoord en 9 Vonk, R. (2007). Sociale Psychologie. Groningen, Nederland: Noordhoff Uitgeverijen. 14

15 tonen zij daarmee de kracht van hun instemming of afwijzing. Evaluatie Dit was een compleet nieuwe onderzoeksmethode voor mij, wat ook redelijk wat tijd kostte om het goed op te zetten. Het was vooral interessant om te zien dat de respondenten een bepaald product voor de eerste keer echt gebruiken en hoe ze daar mee om zijn gegaan. Juist het gegeven dat het de eerste keer is, geeft informatie over de barrières die de doelgroep zou kunnen ervaren als de interventie hen voor het eerste keer tot het gebruik van gehoorbescherming aanzet. 3.3 Diepte interviews Aangezien er voornamelijk kwantitatief onderzoek is gedaan naar gehoorschade bij jongeren, is ervoor gekozen om diepte-interviews af te nemen met de doelgroep. Naast zes interviews met personen die hun gehoor niet of nauwelijks beschermen, zijn er ook diepteinterviews afgenomen met respondenten die (bijna) altijd gehoorbescherming gebruiken. Zij zijn al bewust bezig met het beschermen van hun gehoor en het is daarom interessant om te onderzoeken waarom zij dat doen en hoe dat gedrag is ontstaan. De respondenten zijn verdeeld in zes mannen en zes vrouwen, in de leeftijd van 19 tot en met 28 jaar. Op de personen met deze twee leeftijden na, bevinden alle respondenten zich in de leeftijdscategorie die aan het begin van het onderzoek is bepaald. De interviews een tot en met zes zijn afgenomen met respondenten die al bewust bezig zijn hun gehoor te beschermen, de interviews zeven tot en met twaalf zijn afgenomen met mensen die hun gehoor niet of nauwelijks beschermen. De verhouding van mannen en vrouwen is over deze twee groepen exact gelijk verdeeld. De interviewvragen zijn van tevoren opgesteld in een gestructureerde lijst, maar er is tijdens het afnemen ook doorgevraagd naar aanleiding van de antwoorden die door de respondenten zijn gegeven. De interviews zijn overwegend in persoon afgenomen, maar er is voor een gedeelte ook gebruik gemaakt van een videoverbinding via Skype. De vragen beginnen met algemene persoonlijke vragen, gevolgd door kennisvragen, opinies en tenslotte vragen over gedrag. Dit is een opbouw die ervoor zorgt dat mensen minder snel gefrustreerd raken of dichtklappen. 10 De informatie uit de interviews met betrekking tot gedrag is verwerkt door middel van een gedragsanalyse, zie hoofdstuk 7. Overige inzichten die relevant zijn voor het ontwikkelen van de interventie zijn verwerkt in hoofdstuk 7. Een toelichting op de uitvoering van de methode en de vragenlijst die als leidraad diende voor elk interview is te raadplegen in bijlage III. Evaluatie Het afnemen van diepte interviews met de doelgroep bleek een zeer effectieve manier om nieuwe inzichten te verwerven. Door de hoeveelheid en de verschillende soorten respondenten, viel al snel op dat er veel verschillen bestaan tussen individuen. Op het gebied van houding, intentie, maar ook bijvoorbeeld kennis, waren er grote verschillen te herkennen. Dit heeft er ook toe geleid dat uiteindelijk de doelgroep zeer gedetailleerd is beschreven, zodat het concept zich op een specifieke groep jongeren zal richten die bepaalde overeenkomsten met elkaar delen. Resumerend kan gesteld worden dat deze onderzoeksmethode de meest waardevolle en grootste hoeveelheid informatie heeft gegenereerd. Dit is essentieel gebleken in het verdere verloop van het ontwerpproces. 3.4 gedragsanalyse De gedragsanalyse is te raadplegen in bijlage IV. Een toelichting op de methode en de resultaten zijn te vinden in hoofdstuk 6 van dit document. 3.5 Persona s Door het opstellen van persona s krijgt de doelgroep, die in een later stadium van het onderzoek specifieker wordt bepaald, een persoonlijk karakter. Er wordt een beeld geschapen van de doelgroep waarvoor de interventie ontworpen dient te worden. In de persona s wordt er ingegaan op het persoonlijk leven van de (fictieve) gebruikers, deze is uitgewerkt in de vorm van een bondige 10 vragen 15

16 beschrijving. Daarnaast wordt er verder ingegaan op het uitgaansgedrag van de gebruiker en hoe hij of zij tegen gehoorschade en gehoorbescherming aankijkt. Het is een effectieve manier gebleken om de doelgroep te visualiseren, dit zorgde voor houvast in het proces van conceptualiseren. De persona s zijn inzichtelijk in bijlage V. 16

17 hoofdstuk 4 gehoorschade Wat is het gewenste gedrag om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Om de bovenstaande deelvraag te beantwoorden in dit hoofdstuk, heb ik gebruik gemaakt van de onderstaande onderzoeksmethoden: Literatuuronderzoek Diepte-interviews Cultural probe 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk zal verder ingegaan worden op gehoorschade, de gevolgen die gehoorschade met zich mee kan brengen en de wijze waarop men zichzelf kan beschermen tegen harde muziek. Vervolgens zal er worden bepaald welk gedrag het doelgedrag zal vormen in het vervolg van deze opdracht. 4.2 gehoorschade Er zijn simpel gezegd twee factoren die bepalen in hoeverre muziek of hard geluid schade aanricht aan het menselijk gehoor. Ten eerste is dat het volume van de muziek in decibellen en ten tweede de periode in tijd dat het gehoor aan een bepaald volume wordt blootgesteld. Muziek kan schadelijk worden als het een volume heeft rond de 80 tot 85 db of hoger. Ter vergelijking: Bij een geluidsniveau van 80 db of hoger moet een werkgever verplicht individuele gehoorbescherming ter beschikking stellen volgens de Arbowetgeving. 11 De Nationale Hoorstichting adviseert organisatoren van uitgaansgelegenheden op hun website een maximaal gemiddeld geluidsniveau van 103 db aan te houden. In de praktijk blijkt het geluidsniveau hier vaak boven te zitten. 12 Het uitgaanspubliek loopt dus een groot risico op een gehoorbeschadiging. 4.3 gevolgen gehoorschade Gehoorschade kan een enorme impact hebben op het dagelijks leven van een individu. De schade die men oploopt aan het gehoor is niet of nauwelijks te herstellen en daarom kan er in veel gevallen gesproken worden van een chronische aandoening. Er is in de diverse soorten gevolgen onderscheid te maken tussen directe en indirecte gevolgen. De directe gevolgen hebben betrekking op het gehoor en het vermogen om al dan niet normaal te kunnen horen. Gehoorverlies of doofheid is de meest bekende vorm. Tinnitus is een andere aandoening, die wordt gekenmerkt door chronische oorsuizen of een blijvende pieptoon. De indirecte gevolgen zijn problemen die optreden op lange termijn, vaak naar aanleiding van de klachten die de directe gevolgen veroorzaken. Overzicht van problemen Directe problemen Indirecte problemen Gehoorverlies Doofheid Tinnitius Hyperacusis Diplacusis Distortie Slaapproblemen Vermoeidheid Concentratieverlies Verminderde (leer)prestaties Sociaal isolement Depressie Arbeidsongeschiktheid 4.4 Preventie maatregelen Lager geluidsniveau Het uitgaanspubliek heeft zelf niet of nauwelijks invloed op het volume van muziek als ze een bezoek brengen aan een uitgaansgelegenheid of evenement. De organisatoren, dj s en geluidstechnici hebben hier de controle over, maar de wetgeving met betrekking tot het geluidsniveau die op dit moment van kracht is, is weinig effectief met betrekking tot het voorkomen van gehoorschade. Deze wetgeving is namelijk met name gericht op het voorkomen van gehoorschade bij werknemers 11 en de naaste omgeving van uitgaanssituaties te beschermen tegen geluidsoverlast. 13 Deze wetgeving bevat geen intentie om het persoonlijk gehoor van de 11 persoonlijke-beschermingsmiddelen/gehoorbescherming.html

18 bezoekers te beschermen. Beperken van afstand tot de geluidsinstallatie Het behouden van afstand tot de geluidsinstallatie is voor de doelgroep een maatregel om het risico op gehoorschade te verkleinen. Een minimale afstand van twee meter tot de boxen, verkleind het risico op gehoorschade al aanzienlijk. Daarnaast is het ook een optie om niet in de directe geluidsbaan van de geluidsinstallatie te gaan staan. Oorpauze Een andere mogelijke maatregel bestaat uit het beperken van de blootstelling aan harde muziek, door een zogenaamde oorpauze. 14 Door regelmatig de blootstelling aan harde muziek op een uitgaanslocatie of evenement, af te wisselen met een periode van rust, krijgt het gehoor de kans om weer tot rust te komen. Gehoorbescherming Oordoppen zijn de meest gangbare vorm van gehoorbescherming en er zijn enkele soorten te onderscheiden: Schuimdoppen, universele oordoppen zonder filter (pluggen), universele oordoppen met filter en otoplastieken. Meer informatie over de verschillende soorten is te raadplegen in bijlage VI. Oordoppen worden in de gehoorgang ingebracht en zorgen ervoor dat het geluid van buitenaf gedempt het gehoor bereikt is. Zodoende is de kans vrijwel uitgesloten, mits de bescherming goed is ingebracht, dat de gebruiker gehoorschade oploopt. 4.5 huidig gedrag In oktober 2012 verscheen het onderzoek Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek (Gorter, 2012). In dit onderzoek, door de Nationale Hoorstichting, werd onder andere onderzocht in hoeverre mensen risico lopen op gehoorschade in het uitgaansleven, het gebruik van gehoorbescherming en de verantwoordelijkheid met betrekking tot gehoorschade van bezoekers van uitgaanslocaties. Hierin viel als eerste op dat het aantal mensen wat risico loopt op permanente gehoorbescherming enorm hoog is (93%). Ook het gebruik van oordoppen is zeer minimaal (4%), waarbij het ook nog eens opvallend is dat er in verhouding minder vrouwen gehoorbescherming gebruiken in vergelijking met mannen. Het nemen van een oorpauze blijkt een maatregel die vaker wordt gebruikt. Het huidige gedrag vindt plaats op diverse locaties en gelegenheden. Van grote dance festivals tot kleinschalige jazzfestivals en van rockconcerten tot kroegen. In feite overal waar men wordt blootgesteld aan te harde muziek, wordt het gedrag vertoond. Zodra het volume van de muziek risico op permanente gehoorbeschadiging met zich meebrengt, kan er gesproken worden van te harde muziek. Dat is praktisch gezien bijna in elke uitgaansgelegenheid waar muziek ten gehore wordt gebracht het geval. 4.6 gewenst gedrag Uit de interviews die in het kader van dit onderzoek zijn afgenomen, is gebleken dat er weinig mensen zogenaamde oorpauzes nemen. Er worden wel pauzes genomen, maar slechts 2 van de 12 respondenten gaf aan wel eens pauzes te nemen als preventieve maatregel. Afstand nemen tot de boxen wordt lang niet door iedereen echt als een oplossing gezien. Als het volume van de muziek echt als ondragelijk wordt ervaren, is in veel gevallen afstand nemen van de geluidsinstallatie een optie voor de respondenten. Daarnaast mogen er ook vraagtekens geplaatst worden bij de effectiviteit van dergelijke maatregelen. Als men een meerdaags festival bezoekt wordt men ondanks het nemen van oorpauzes, alsnog diverse periodes aan harde muziek blootgesteld. Het afstand nemen tot de geluidsinstallatie kan in de praktijk vaak ook niet altijd voorkomen worden, bijvoorbeeld als men bepaalde optredens graag van dichtbij wil beleven of als men in groepsverband optredens bezoekt. Het gebruik van gehoorbescherming is uiteindelijk (mits goed gebruikt) de meest effectieve en veilige wijze waarop de doelgroep zelf het gehoor kan beschermen tegen harde muziek. Dat zal daarom ook gezien worden als het gewenste gedrag in dit vraagstuk. Daarnaast is het ook nog de meest bekende wijze om het

19 gehoor te beschermen bij het uitgaanspubliek tussen zestien en dertig jaar. 15 Deze methode behoeft daarom ook niet voor iedereen een uitgebreide introductie. Er mag in het geval van dit vraagstuk gesproken worden van een gedragsverandering die blijvend dient op te treden in de situaties dat de doelgroep wordt blootgesteld aan te harde muziek. Uit onderzoek is gebleken dat het niet dragen van gehoorbescherming over het algemeen geen bewuste keuze is van de bezoekers. Ze zijn niet op de hoogte van de risico s op gehoorschade door harde muziek of hebben een vals gevoel van veiligheid, omdat ze erop vertrouwen dat de organisatie (56%) of de overheid (26%) 16 het publiek beschermt tegen gehoorschade. Het is belangrijk dat de doelgroep oordoppen bezit en meeneemt naar de risicovolle situatie of deze ter plekke aanschaft. Dit zal uiteindelijk ook moeten resulteren in het daadwerkelijk gebruiken van de gehoorbescherming. Resumerend is het doel van de nieuwe interventie om de doelgroep aan te zetten tot het consequent gebruik van gehoorbescherming. 4.7 conclusie Wat is het gewenste gedrag voor studenten (HBO/WO) tussen de 20 en 26 jaar om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Deze deelvraag is al min of meer beantwoord in de rationale van het doelgedrag dat in de nieuwe interventie als het zogenaamde gewenste gedrag zal worden gezien. Kort gezegd is het gewenste gedrag voor de doelgroep om gehoorschade te voorkomen, het gebruiken van gehoorbescherming. Dit is de enige manier die (bijna) altijd complete bescherming biedt en dit is dan ook het uiteindelijke doel in het veranderen van het gedrag van de doelgroep. Deze gedragsverandering dient van blijvende aard te zijn. Het gewenste gedrag draait om het consequent gebruik van gehoorbescherming op festivals en andere grote muziek gerelateerde evenementen, aangezien dit als de meest risicovolle situaties mogen worden gezien. Uit de diepte-interviews die in het kader van dit onderzoek zijn afgenomen is gebleken dat een overgroot deel van de respondenten van mening is dat met name bij grote festivals en indoor feesten men aan de hardste muziek wordt blootgesteld. Dit komt overeen met een de resultaten uit onderzoek van Passchier-Vermeer & Steenbekkers uit Daarnaast geeft een meerderheid van de respondenten aan na afloop van een groot festival of indoorevenement de meeste last aan het gehoor te ervaren. Daarom zal in het vervolg van het onderzoek de focus liggen op het ontwikkelen van een interventie voor festivals en andere grote muziek gerelateerde evenementen. 15 Rijs, K., Meeuwse, J., Jurg, M., & Bouman, M. (2007, 3 mei). Sound effects: Formatief onderzoek, deelrapport Gorter, A. F. (2012, 3 oktober). Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek. 17 Passchier Vermeer, W., & Steenbekkers, J. H. M. (2001, 19 september). Gehoorschade door popmuziek. 19

20 hoofdstuk 5 Gedragsverandering Hoe kunnen gedragsveranderingsmethoden bijdragen om studenten tussen 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? De onderstaande onderzoeksmethoden zijn gebruikt bij het beantwoorden van de bovenstaande deelvraag: Literatuur onderzoek 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk zal er dieper ingegaan worden op gedrag en hoe dit beïnvloed kan worden. Aan het einde van dit hoofdstuk wordt er geconcludeerd op welke wijze het gedrag van de doelgroep 5.2 gedrag Het menselijk gedrag is op diverse manieren te definiëren. De definitie die in dit document gehanteerd dient te worden is als volgt: Gedrag bestaat uit waarneembare handelingen (direct waarneembaar voor anderen en jezelf), niet-waarneembare handelingen (innerlijk gedrag) of onbewuste (reflexmatige) handelingen. 18 Automatisch en reflectief gedrag Bij het ontwerpen van interventies en campagnes, met als doelstelling om het gedrag van een bepaalde doelgroep te veranderen, kan er onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten gedrag: Automatisch gedrag en reflectief gedrag. Automatismen in ons dagelijks leven zijn noodzakelijk om te kunnen functioneren. Ze stellen ons namelijk in staat om acties uit te voeren zonder daar bewust aandacht aan te besteden. Schrijven, lezen, fietsen of lopen zouden bijvoorbeeld enorm ingewikkelde taken worden als alles constant met bewuste aandacht en planning uitgevoerd zou worden. 19 Reflectief gedrag, is al het menselijk gedrag wat niet of nauwelijks automatisch wordt uitgevoerd en dus min of meer gecontroleerd tot stand komt Determinanten Determinanten die gezondheidsgedrag en gedragsverandering bepalen zijn te categoriseren in twee soorten: omgevingsdeterminanten (gelegen buiten het individu) en persoonlijke determinanten (gelegen binnen het individu). Hieronder volgt een lijst van de verschillende determinanten van gedrag. Omgevingsdeterminanten De fysieke omgeving, draait om de mogelijkheden en beschikbaarheid van tools om een bepaald gezond of ongezond gedrag te vertonen in de omgeving. De sociale omgeving, doelt op de sociale en culturele context waarin een bepaald gedrag wordt uitgevoerd. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de hechtheid van een vriendengroep of iemands opvoeding Persoonlijke determinanten Kennis en bewustzijn Kennis kan gekoppeld zijn aan de uitkomstverwachting, zoals van harde muziek krijg je gehoorschade, maar kan ook te maken hebben met kennis over eigen vaardigheden. Als mensen kennis en inzicht hebben in hun eigen ongezonde gedrag, wordt dat bewustzijn genoemd. Risicoperceptie Het besluit van mensen om een bepaald gedrag uit te voeren wordt mede bepaald door de ervaren gezondheidsdreiging en de inschatting die mensen maken van hun eigen kans op de mogelijke gevolgen. Mensen willen in veel gevallen zoveel mogelijk ernstige risico s vermijden, hoe ernstiger men de consequenties van bepaald gedrag inziet, hoe groter de kans dat men het risico wil vermijden. 18 Wiekens, C. (2012). Beïnvloeden en veranderen van gedrag. Amsterdam, Nederland: Peason Benelux. 19 Tiemeijer, W. A., Thomas, C. A., & Prast, H. M. (2009). De menselijke beïnvloeder: Over de psychologie van keuze en gedrag. Amsterdam, Nederland: Amsterdam University Press. 20 Hermsen, S., & Renes, R. (2014). Ontwerpen voor gedragsverandering. Utrecht, Nederland: Hogeschool Utrecht. 20

Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai)

Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Gretha Leever Beleidsmedewerker Wim Niessen Sociaal-Geneeskundige Epidemiologie 20.000 jongeren met gehoorschade per jaar erbij (TNO) 10% van de jongeren

Nadere informatie

Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai)

Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Gretha Leever Beleidsmedewerker Wim Niessen Sociaal-Geneeskundige Versie 19-12-2014 Epidemiologie Ieder jaar 20.000 jongeren met gehoorschade erbij (TNO)

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 1 maatschappijleer 2 CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0323-a-15-1-b Analyse maatschappelijk vraagstuk: gehoorschade bij jongeren tekst 1 Gehoor Nederlandse jongeren verslechterd

Nadere informatie

Ontwerpen voor gedragsverandering

Ontwerpen voor gedragsverandering Ontwerpen voor gedragsverandering Een campagne ter preventie van gehoorbeschadiging bij jongeren door harde muziek in het uitgaansleven Afstudeerverslag 1 Afstudeerverslag Afstudeerverslag Document Afstudeerverslag

Nadere informatie

Samen sta je sterk. Adviesrapport. Project: Communicatieplan

Samen sta je sterk. Adviesrapport. Project: Communicatieplan Project: Communicatieplan Smokeless Nathalie Kooiman, 0863131 Charlotte Voorn, 0847183 Wendy Lanser, 0862815 Rowan Lens, 0857190 CDM1A Hogeschool Rotterdam Rowan Lens - CDM1A - Hogeschool Rotterdam 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

doordat er op dat moment geen leeftijdsgenootjes aanwezig zijn. Als ze iets mochten veranderen gaven ze aan dat de meeste kinderen iets aan de

doordat er op dat moment geen leeftijdsgenootjes aanwezig zijn. Als ze iets mochten veranderen gaven ze aan dat de meeste kinderen iets aan de SAMENVATTING Er is onderzoek gedaan naar de manier waarop kinderen van 6 8 jaar het best kunnen worden geïnterviewd over hun mening van de buitenschoolse opvang (BSO). Om hier antwoord op te kunnen geven,

Nadere informatie

Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek

Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek Resultaten vragenlijstonderzoek onder 130.000 bezoekers van muzieklocaties en -evenementen Gehoorschade als

Nadere informatie

ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING

ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING VOORWOORD Content marketing is uitgegroeid tot één van de meest populaire

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering Motiverende gespreksvoering Naam Saskia Glorie Student nr. 500643719 SLB-er Yvonne Wijdeven Stageplaats Brijder verslavingszorg Den Helder Stagebegeleider Karin Vos Periode 04 september 2013 01 februari

Nadere informatie

ALCOHOLKENNIS OVERGEDRAGEN

ALCOHOLKENNIS OVERGEDRAGEN Al cohol kenni s over gedr agen Eval uat i eal cohol voor l i cht i ng doorpeer si ndehor eca ALCOHOLKENNIS OVERGEDRAGEN Evaluatie alcoholvoorlichting door peers in de horeca Juli 2005 INTRAVAL Groningen-Rotterdam

Nadere informatie

Schade aan het gehoor

Schade aan het gehoor Bescherm je oren! Als werknemer in de podiumsector kun je in deze folder lezen waarop je moet letten als je werkt bij de hoge geluidsniveaus die in podiumsector voorkomen. Bescherm in ieder geval je oren,

Nadere informatie

Figuur 1 Precede/Proceed Model

Figuur 1 Precede/Proceed Model Nederlandse samenvatting Benzodiazepinen zijn geneesmiddelen die vooral bij angstklachten en slaapstoornissen worden voorgeschreven. Ze vormen de op één na meest voorgeschreven middelen in Nederland. Tien

Nadere informatie

Onderzoek: Gehoorbescherming

Onderzoek: Gehoorbescherming Onderzoek: Gehoorbescherming Juli 2018 Over dit onderzoek Aan het onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, deden 2348 jonge mensen mee in de leeftijd van 16 tot en met 34 jaar.

Nadere informatie

DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN

DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN STUDIELOOPBAANBEGELEIDING DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN BUSINESS BENCHMARK COMMUNICATIEMIDDELEN INLEIDING COMMUNICATIE PROJECTMATIG WERKEN PRESENTEREN

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Visual Storytelling Analyse van een Infographic. Het Frisia-Nederland conflict

Visual Storytelling Analyse van een Infographic. Het Frisia-Nederland conflict Visual Storytelling Analyse van een Infographic Het Frisia-Nederland conflict Student: Yannick van Hierden Id-code : 1609791 E-mail : Yannickvanhierden@student.hu.nl Docent: Gerard Smit Minor: Editorial

Nadere informatie

Plan van Aanpak. Campagneproject. Slow Food Rijnzoet. Lili Ujvari 488236 Sean Nauta 472323

Plan van Aanpak. Campagneproject. Slow Food Rijnzoet. Lili Ujvari 488236 Sean Nauta 472323 Campagneproject 2014 Slow Food Rijnzoet Lili Ujvari 488236 Sean Nauta 472323 Inhoudsopgave Inleiding 3 Probleemstelling 4 Probleemoriëntatie 4 Probleemdefinitie 4 Doelstelling 5 Hoofdvraag 5 Deelvragen

Nadere informatie

Spaanse verpleegkundigen in Nederland.

Spaanse verpleegkundigen in Nederland. Spaanse verpleegkundigen in Nederland. Een casestudy naar de integratie van twaalf verpleegkundigen bij zorginstelling Archipel Zorggroep. Onderzoeksrapportage Naam: Arjen Klinkert Datum: 28-6-2013 Studentnummer:

Nadere informatie

Onderzoeksopzet. Marktonderzoek Klantbeleving

Onderzoeksopzet. Marktonderzoek Klantbeleving Onderzoeksopzet Marktonderzoek Klantbeleving Utrecht, september 2009 1. Inleiding De beleving van de klant ten opzichte van dienstverlening wordt een steeds belangrijker onderwerp in het ontwikkelen van

Nadere informatie

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch summary)

Samenvatting (Dutch summary) Samenvatting (Dutch summary) Deze studie onderzocht seksueel risicogedrag van homoseksuele mannen in vaste relaties, voornamelijk onder mannen die deelnemen aan de Amsterdamse Cohort Studies onder Homoseksuele

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

Hoeveel db? Wanneer gehoorschade? Waar?

Hoeveel db? Wanneer gehoorschade? Waar? Bescherm je gehoor! Bescherm je gehoor! Als werknemer in de Sector Drankverstrekkende bedrijven (o.a. cafés, discotheken) willen we je graag informeren waar je op moet letten als je werkt bij hoge geluidsniveaus

Nadere informatie

Tinnitus en arbeid. Een onderzoek naar de invloed van stressoren op tinnitus en de mogelijkheid tot werken

Tinnitus en arbeid. Een onderzoek naar de invloed van stressoren op tinnitus en de mogelijkheid tot werken Rijksuniversiteit Groningen Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid Universitair Medisch Centrum Groningen Tinnitus en arbeid Een onderzoek naar de invloed van stressoren op tinnitus en de mogelijkheid

Nadere informatie

Rapport evaluatie speeddaten met uitzendbureaus op de vestigingen van het WERKbedrijf

Rapport evaluatie speeddaten met uitzendbureaus op de vestigingen van het WERKbedrijf Rapport evaluatie speeddaten met uitzendbureaus op de vestigingen van het WERKbedrijf December 2011 Auteurs: Leonie Oosterwaal, beleidsmedewerker ABU Judith Huitenga en Marit Hoffer, medewerkers Servicepunt

Nadere informatie

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het

Nadere informatie

Opleidingsprogramma DoenDenken

Opleidingsprogramma DoenDenken 15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor

Nadere informatie

Verandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf!

Verandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf! Verandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf! Peter Dona Er is en er wordt steeds meer geschreven, onderzocht en nieuwe methoden bedacht om de leefstijl van werknemers positief te veranderen.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als

Nadere informatie

Beveiligingsaspecten van webapplicatie ontwikkeling met PHP

Beveiligingsaspecten van webapplicatie ontwikkeling met PHP RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN Beveiligingsaspecten van webapplicatie ontwikkeling met PHP Versie 1.0 Wouter van Kuipers 7 7 2008 1 Inhoud 1 Inhoud... 2 2 Inleiding... 2 3 Probleemgebied... 3 3.1 Doelstelling...

Nadere informatie

STABLE LOVE, STABLE LIFE?

STABLE LOVE, STABLE LIFE? STABLE LOVE, STABLE LIFE? De rol van sociale steun en acceptatie in de relatie van paren die leven met de ziekte van Ménière Oktober 2011 Auteur: Drs. Marise Kaper Master Sociale Psychologie, Rijksuniversiteit

Nadere informatie

E-resultaat aanpak. Meer aanvragen en verkopen door uw online klant centraal te stellen

E-resultaat aanpak. Meer aanvragen en verkopen door uw online klant centraal te stellen E-resultaat aanpak Meer aanvragen en verkopen door uw online klant centraal te stellen 2010 ContentForces Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

Beinvloeding van glossylezers door middel van persuasive design.

Beinvloeding van glossylezers door middel van persuasive design. Beinvloeding van glossylezers door middel van persuasive design. Fleur Bukman User Experience Design - Seminar CMD - jaar 3 Studentnummer: 1618817 Docent: Hans Kemp Mei 2015 1 Inhoudsopgave Inleiding 3

Nadere informatie

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012 Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk april 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De tijdlijn 3. De verschillende fasen 4. Onderwerp zoeken 5. Informatie zoeken 6. Nog 10 tips 7. De beoordeling

Nadere informatie

Het gebruik en nut van gehoorbescherming

Het gebruik en nut van gehoorbescherming Het gebruik en nut van gehoorbescherming -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Gehoorbescherming

Nadere informatie

Social Media Marketing strategie

Social Media Marketing strategie Social Media Marketing strategie --= werkboek =-- 1. Bepaal je doelstelling Vaak zal SMM een onderdeel zijn van bestaande marketingcommunicatieplannen. Een extra kanaal om je doelgroep te bereiken. Soms

Nadere informatie

Essay. Hoe maken jongeren van 18 tot 25 jaar keuzes met betrekking tot hun gedrag?

Essay. Hoe maken jongeren van 18 tot 25 jaar keuzes met betrekking tot hun gedrag? Essay Hoe maken jongeren van 18 tot 25 jaar keuzes met betrekking tot hun gedrag? Myrthe Koops 1604860 Periode D 27-05-2015 Content Design Madris Duric Bij de Faculteit Communicatie en Journalistiek wordt

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen te veel lawaai?

Kernvraag: Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen te veel lawaai? Kernvraag: Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen te veel lawaai? Naam: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Gevaarlijke decibellen 1. Geef voorbeelden van harde geluiden waar je zelf mee te maken

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Sporthuis/GoSport Roy Schungel 1570046

Sporthuis/GoSport Roy Schungel 1570046 Sporthuis/GoSport 1570046 Document Informatie Versie Datum Status Aanpassingen Getroffen pagina s 1.0 20-06-2013 Definitief Colofon Soort document: Versie: 1.0 Afstudeerscriptie Opdrachtgever: Opdrachtgever:

Nadere informatie

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend

Nadere informatie

Kinderen met slaapproblemen

Kinderen met slaapproblemen Kinderen met slaapproblemen Een werkboek voor ouders Ruttien Schregardus BOOM Inhoud Voorwoord 7 1 Inleiding 11 Hoe kan dit werkboek gebruikt worden? 12 Tellen 1 14 2 Adviezen voor de eerste week overdag

Nadere informatie

NVAB-richtlijn blijkt effectief

NVAB-richtlijn blijkt effectief NVAB-richtlijn blijkt effectief Nieuwenhuijsen onderzocht de kwaliteit van de sociaal-medische begeleiding door bedrijfsartsen van werknemers die verzuimen vanwege overspannenheid, burn-out, depressies

Nadere informatie

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER

Nadere informatie

Major Design This! Me and My. Guillaume May Studentnummer: 0751863 Klas: 4A

Major Design This! Me and My. Guillaume May Studentnummer: 0751863 Klas: 4A Major Design This! Me and My Guillaume May Studentnummer: 0751863 Klas: 4A Inhoudsopgave OPDRACHT OMSCHRIJVING: 3 ME AND MY 3 LEERDOELEN, COMPETENTIES EN GEDRAGSINDICATOREN. 3 LEERDOELEN 3 COMPETENTIES

Nadere informatie

Docent Kunsteducatie in de schijnwerpers

Docent Kunsteducatie in de schijnwerpers Docent Kunsteducatie in de schijnwerpers Master-thesis over de werkwijze van de docent kunsteducatie in het VMBO en VWO Tirza Sibelo Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen Richting: Sociologie

Nadere informatie

Onderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze. oktober 2011

Onderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze. oktober 2011 Onderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze oktober 2011 Hoog percentage studie uitvallers Uit cijfers van de HBO-raad blijkt dat gemiddeld 15,8% van de HBO studenten afvalt

Nadere informatie

Modelleren en visualiseren

Modelleren en visualiseren Modelleren en visualiseren Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Dr. W. Weymiens (Wolf) Natuurkunde Modelleren en visualiseren Modelleren en voorkennis Interfacultaire

Nadere informatie

Waar winkelen de inwoners van de gemeente Ede? Een onderzoek op basis van 304 winkelmomenten

Waar winkelen de inwoners van de gemeente Ede? Een onderzoek op basis van 304 winkelmomenten Waar winkelen de inwoners van de gemeente? Een onderzoek op basis van 304 winkelmomenten In opdracht van de SGP Door Studentenpool Bestuurlijke Bedrijfskunde Academie Mens & Organisatie Christelijke Hogeschool

Nadere informatie

Editorial Media Design Guido Hildebrand - 1582968 Talisa van Dreven - 1582766 Alexander Ringnalda - 1547759. 24 september 2013 Versie 1

Editorial Media Design Guido Hildebrand - 1582968 Talisa van Dreven - 1582766 Alexander Ringnalda - 1547759. 24 september 2013 Versie 1 Editorial Media Design Guido Hildebrand - 1582968 Talisa van Dreven - 1582766 Alexander Ringnalda - 1547759 24 september 2013 Versie 1 Aanleiding en probleemomschrijving: Het project wordt uitgevoerd omdat

Nadere informatie

5. Het ASE-model. Het ASE-model: attitude sociale invloeden eigen effectiviteit externe variabelen gedragsintentie barrières

5. Het ASE-model. Het ASE-model: attitude sociale invloeden eigen effectiviteit externe variabelen gedragsintentie barrières 5. Het ASE-model Inleiding Het ASE-model is een model waarmee gedrag verklaard en geanalyseerd kan worden. Het model geeft tevens een antwoord op de vraag hoe je gedrag kunt beïnvloeden. Vergelijk het

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties De afgelopen decennia zijn er veel nieuwe technologische producten en diensten geïntroduceerd op de

Nadere informatie

Management Summary. Auteur Tessa Puijk. Organisatie Van Diemen Communicatiemakelaars

Management Summary. Auteur Tessa Puijk. Organisatie Van Diemen Communicatiemakelaars Management Summary Wat voor een effect heeft de vorm van een bericht op de waardering van de lezer en is de interesse in nieuws een moderator voor dit effect? Auteur Tessa Puijk Organisatie Van Diemen

Nadere informatie

Meerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer

Meerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer Sport werkt! Meerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer Leer optimaal samenwerken, omgaan met stress en effectief communiceren Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij

Nadere informatie

ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT?

ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT? ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT? Wim Biemans Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Economie & Bedrijfswetenschappen 4 juni, 2014 2 Het doen van wetenschappelijk onderzoek Verschillende

Nadere informatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie April 2012 Concrete tips voor effectieve interne communicatie Amsterdam, augustus 2012 Geloofwaardige interne communicatie Deze white

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Voorwoord. Uitkomsten enquête 19-06-2011

Voorwoord. Uitkomsten enquête 19-06-2011 Voorwoord In mijn scriptie De oorlog om ICT-talent heb ik onderzoek gedaan of Het Nieuwe Werken als (gedeeltelijke) oplossing kon dienen voor de aankomende vergrijzing. Hiervoor werd de volgende onderzoeksvraag

Nadere informatie

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste Samenvatting Mensen zijn in het algemeen geneigd om consensus voor hun eigen gedrag waar te nemen. Met andere woorden, mensen denken dat hun eigen gedrag relatief vaak voorkomt. Dit verschijnsel staat

Nadere informatie

Duurzame bedrijventerreinen door gedragsbeïnvloeding. 3 november 2016 Anjo Travaille

Duurzame bedrijventerreinen door gedragsbeïnvloeding. 3 november 2016 Anjo Travaille Duurzame bedrijventerreinen door gedragsbeïnvloeding 3 november 2016 Anjo Travaille Waar of niet waar? Duurzaamheid is belangrijk Bewustwording is vaak de belangrijkste stap voor duurzaam gedrag Bedrijfsmatige

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

- 172 - Prevention of cognitive decline

- 172 - Prevention of cognitive decline Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing

Nadere informatie

Beoordelingscriteria scriptie CBC: instructie en uitwerking

Beoordelingscriteria scriptie CBC: instructie en uitwerking Nederlandse Associatie voor Examinering 1 Beoordelingscriteria scriptie CBC: instructie en uitwerking Met de scriptie voor Compensation & Benefits Consultant (CBC) toont de kandidaat een onderbouwd advies

Nadere informatie

Inventarisatie enquête over het gebruik van videofragmenten bij het onderwijs van Inleiding Staats- en Bestuursrecht

Inventarisatie enquête over het gebruik van videofragmenten bij het onderwijs van Inleiding Staats- en Bestuursrecht Inventarisatie enquête over het gebruik van videofragmenten bij het onderwijs van Inleiding Staats- en Bestuursrecht Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden Afdeling ICT&O, Cleveringa Instituut,

Nadere informatie

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op

Nadere informatie

Email Marketing CHECKLIST

Email Marketing CHECKLIST Email Marketing CHECKLIST Auteur: Copyright 2011, Alle rechten voorbehouden www.emailmarketingexpert.nl 1 Inhoudsopgave Voorwoord...3 Mogelijkheden van Email marketing...4 Dé Checklist...5 Klaar?!...7

Nadere informatie

Hiv op de werkvloer 2011

Hiv op de werkvloer 2011 Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Political & Social Samenvatting Hiv op de werkvloer 20 Natascha

Nadere informatie

Peter Konings (Belastingdienst), Rutger Heerdink (UWV), Rene Backer (SVB), Sjoerd Weiland (RDW)

Peter Konings (Belastingdienst), Rutger Heerdink (UWV), Rene Backer (SVB), Sjoerd Weiland (RDW) Werkgroep Borging: Peter Konings (Belastingdienst), Rutger Heerdink (UWV), Rene Backer (SVB), Sjoerd Weiland (RDW) November 2013 Deze sheets bevatten achtergrondinformatie bij het plan Borging awareness

Nadere informatie

ONDERZOEK. Heterogene en homogene klassen 3 H/V

ONDERZOEK. Heterogene en homogene klassen 3 H/V ONDERZOEK Heterogene en homogene klassen 3 H/V In opdracht van: Montessori Lyceum Amsterdam Joram Levison Jeroen Röttgering Lisanne Steemers Wendelin van Overmeir Esther Lap Inhoudsopgave Inhoudsopgave

Nadere informatie

ehealth binnen de thuiszorg van Noorderbreedte

ehealth binnen de thuiszorg van Noorderbreedte ehealth binnen de thuiszorg van Noorderbreedte De ontwikkeling van de ehealth-koffer Naam : Seline Kok en Marijke Kuipers School : Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Opleiding : HBO-Verpleegkunde voltijd

Nadere informatie

Minor Toegepaste Psychologie

Minor Toegepaste Psychologie Minor Toegepaste Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?

Nadere informatie

EERLIJKE MENING: ANONIMITEIT: ONDERDELEN

EERLIJKE MENING: ANONIMITEIT: ONDERDELEN Deze vragenlijst sluit aan op de vragenlijst die je eerder hebt ingevuld over wetenschap en techniek in het basisonderwijs. Door de eerste en de tweede vragenlijst van een groep leerkrachten te vergelijken

Nadere informatie

Bedrijfsarchitectuur sterker door opleiding

Bedrijfsarchitectuur sterker door opleiding Onderzoek naar het effect van de Novius Architectuur Academy Bedrijfsarchitectuur sterker door opleiding Door met meerdere collega s deel te nemen aan een opleiding voor bedrijfsarchitecten, werden mooie

Nadere informatie

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld

Nadere informatie

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs

Nadere informatie

Vergrijzing binnen Careander Regio Zuid 30 juli 2010

Vergrijzing binnen Careander Regio Zuid 30 juli 2010 Titel: Vergrijzing binnen Careander Regio Zuid Wat is er nodig voor Regio Zuid om passende zorg te kunnen bieden aan de ouder wordende cliënten? Periode: Januari 2010 Augustus 2010 Auteurs: Aafke-Marie

Nadere informatie

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk?

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk? Waarom is e-mail marketing belangrijk als zorg-professional? Als therapeut of coach werk je graag met mensen. Ook wil je graag genoeg verdienen om van te kunnen leven. Dat betekent dat het belangrijk voor

Nadere informatie

Organiseren van samenwerking in het jeugddomein

Organiseren van samenwerking in het jeugddomein Organiseren van samenwerking in het jeugddomein De overkoepelende resultaten van vier afstudeeronderzoeken Publiek Management In opdracht van Integraal Toezicht Jeugdzaken (ITJ) hebben vier studenten Bestuurs-

Nadere informatie

Leerplanschema Minor Psychologie

Leerplanschema Minor Psychologie Minor Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?

Nadere informatie

Examen VWO. Nederlands. tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. Nederlands. tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Examen VWO 2007 tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 20 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten

Nadere informatie

Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie

Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie Laurens Ekkel Tweede druk Boom Lemma uitgevers Amsterdam 2015 Voorwoord

Nadere informatie

Rapport nieuwe drank- en horecawet

Rapport nieuwe drank- en horecawet Rapport nieuwe drank- en horecawet Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 4 Enquête 5 Bevindingen 5 Aanbevelingen 7 Vragenlijst enquête 8 1 Colofon Jongerenraad JONG Roosendaal Bloemenmarkt 12 4701 JB Roosendaal

Nadere informatie

STARTVERSLAG STUDENT - LOTTE VAN DER SCHOOT 1623303 // COÖRDINATOR - INGE SCHAREMAN // STAGEBEGELEIDING - CYNTHIA BOOM & KEVIN KARS

STARTVERSLAG STUDENT - LOTTE VAN DER SCHOOT 1623303 // COÖRDINATOR - INGE SCHAREMAN // STAGEBEGELEIDING - CYNTHIA BOOM & KEVIN KARS STARTVERSLAG STUDENT - LOTTE VAN DER SCHOOT 1623303 // COÖRDINATOR - INGE SCHAREMAN // STAGEBEGELEIDING - CYNTHIA BOOM & KEVIN KARS INHOUD // INLEIDING 4 ORIENTATIEDOCUMENT 5 FACTSHEET 6 LEERDOELEN 7 STARTVERSLAG

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

Meer Merkbeleving door Merkextensies Een onderzoek naar de invloed van merkextensies op de merkbeleving van de consument

Meer Merkbeleving door Merkextensies Een onderzoek naar de invloed van merkextensies op de merkbeleving van de consument Meer Merkbeleving door Merkextensies Een onderzoek naar de invloed van merkextensies op de merkbeleving van de consument - Marieke van Westerlaak 2007 - 1. Inleiding Libelle Idee, Libelle Balans, Libelle

Nadere informatie

Training Resultaatgericht Coachen

Training Resultaatgericht Coachen Training Resultaatgericht Coachen met aandacht voor zingeving Herken je dit? Je bent verantwoordelijk voor de gang van zaken op je werk. Je hebt alle verantwoordelijkheid, maar niet de bijbehorende bevoegdheden.

Nadere informatie

Experience Tracker is de eerste praktische tool op dit vlak in Vlaanderen en vermoedelijk ook in Europa. Deze tool zal zorgen dat:

Experience Tracker is de eerste praktische tool op dit vlak in Vlaanderen en vermoedelijk ook in Europa. Deze tool zal zorgen dat: De opportuniteit In de huidige productmaatschappij hebben consumenten doorgaans de keuze uit een ruim assortiment producten om een bepaalde behoefte te bevredigen. Bijgevolg is het product op zich niet

Nadere informatie

Taal en communicatie - profielwerkstuk

Taal en communicatie - profielwerkstuk Taal en communicatie profielwerkstuk Op weg naar een onderzoek Op weg naar een onderzoeksverslag Als voorbeeld: een experimenteel onderzoek: de kracht van Twitter je kunt me volgen op Twitter: @roblepair

Nadere informatie

Nederlandse werkgevers en duurzame inzetbaarheid

Nederlandse werkgevers en duurzame inzetbaarheid 1 Nederlandse werkgevers en duurzame inzetbaarheid Inleiding Het streven naar gezonde werknemers die zo weinig mogelijk ziek zijn is een streven van iedere werkgever. Het werken aan duurzame inzetbaarheid

Nadere informatie

Service Design. Denise van der Burg (0840384)

Service Design. Denise van der Burg (0840384) Service Design Denise van der Burg (0840384) 1 Inhoud 3 Inleiding 4 Huidige costumer journey 5 Toelichting 6 Doelgroep 6 persona 7 Brainstorm 8 Nieuwe service 8 Conceptbeschrijving 11 Verantwoording 13

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Leerlingbegeleiding ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf?

Leerlingbegeleiding ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf? PROFIELPRODUCT 2 - ABSTRACT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Profiel Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Studentnummer Begeleider(s) Beoordelaar(s) indien bekend

Nadere informatie

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken

Het Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor

Nadere informatie

MASTER ORTHOPEDAGOGIEK SCRIPTIE

MASTER ORTHOPEDAGOGIEK SCRIPTIE FACULTEIT DER MAATSCHAPPIJ- EN GEDRAGSWETENSCHAPPEN Graduate School of Childhood Development and Education MASTER ORTHOPEDAGOGIEK SCRIPTIE 2016-2017 De beïnvloeding van tijdoriëntatie, timemanagement en

Nadere informatie

How to present online information to older cancer patients N. Bol

How to present online information to older cancer patients N. Bol How to present online information to older cancer patients N. Bol Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Goede informatievoorziening is essentieel voor effectieve

Nadere informatie

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale

Nadere informatie

TRAINING WERKBEGELEIDING

TRAINING WERKBEGELEIDING TRAINING WERKBEGELEIDING Door Martje Kuijlenburg Student no: 500618854 Jaar 3 Hogere Beroepsopleiding Verpleegkunde In opdracht van: de Hogeschool van Amsterdam Docent: Yvonne van Marle INHOUDSOPGAVE Inleiding...

Nadere informatie