Afwezig zijn de heren Van Meenen (D66), Van Dam (SP), Bouras (PvdA), mevrouw Pieterse (GL), mevrouw Van Gruting (VVD) en de heer De Lange (VVD).

Transcriptie

1 109 (5 september 2002) GEMEENTERAAD VAN LEIDEN Verslag van de vergadering van donderdag 5 september 2002 Aanvang uur VOORZITTER: W. Lemstra, waarnemend burgemeester SECRETARIS: P.I.M. van den Wijngaart, gemeentesecretaris Aanwezig zijn 32 leden en 5 wethouders, te weten de heer Van As (CU), mevrouw Van den Berg (PvdA), de heren Bootsma (D66), Van den Bosch (GL), Bleijie (CDA), mevrouw Broeijer (PvdA), de heren De Coo (LWG/De Groenen), Day (SP), mevrouw Van Delft (GL), mevrouw Dewkalie (GL), mevrouw Van Dobben de Bruijn (VVD), mevrouw Dolfing (SP), de heren Flippo (CDA), Geertsema (VVD) (wethouder), De Haan (CDA), Van Hees (GL), mevrouw Hesselink (PvdA), de heer Hillebrand (PvdA) (wethouder), mevrouw Jansen (PvdA), de heren Kieft (CDA), Laudy (VVD), Laurier (GL), mevrouw Lieverse (CDA), de heren Pechtold (D66) (wethouder), Peper (Leefbaar Leiden), Rabbae (GL) (wethouder), De Rooij (VVD), Van der Sande (VVD) (wethouder), Van Schoonderwoerd den Bezemer (Leefbaar Leiden), mevrouw Schreuder (PvdA), de heren Sleijster (VVD), Sloos (Leefbaar Leiden), Tchiche (PvdA), mevrouw Verschoor (D66), mevrouw Wassenaar (D66), de heren Welling (D66), Wijfje (PvdA) en Zevenbergen (VVD). Afwezig zijn de heren Van Meenen (D66), Van Dam (SP), Bouras (PvdA), mevrouw Pieterse (GL), mevrouw Van Gruting (VVD) en de heer De Lange (VVD). De VOORZITTER opent de vergadering. 01. Vaststelling van de agenda - De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. 02. Actualiteit - Er zijn geen punten voor de actualiteit gemeld. 03. Mededelingen - Bericht van verhindering is ontvangen van de heren De Lange, Buijing, mevrouw Van Gruting en mevrouw Pieterse. 04. Ingekomen stukken - Er zijn geen ingekomen stukken. 05. Benoeming leden vertrouwenscommissie in verband met de vervulling van de vacature van burgemeester ( ) - Het voorstel wordt zonder beraadslaging en zonder stemming aangenomen. De voorzitter stelt vast dat alle in het voorstel genoemden hun benoeming aanvaarden. 06. Definitieve vaststelling profielschets burgemeester ( ) - Het voorstel wordt zonder beraadslaging en zonder stemming aangenomen. - De vergadering wordt enige tijd geschorst.

2 (5 september 2002) Gesprek met de Commissaris van de Koningin over de profielschets burgemeester De voorzitter heet de heer Franssen, Commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland, en diens kabinetschef, de heer De Jaeger, en mevrouw Westra hartelijk welkom. Mevrouw Broeijer zegt dat het haar een groot genoegen is om namens de hele raad de profielschets aan de commissaris te mogen overhandigen. De tekst ervan is in deze raadsvergadering definitief vastgesteld. Spreekster geeft de volgende toelichting. De fractievoorzitters hebben zorgvuldig en in grote harmonie aan de opstelling van de profielschets gewerkt. Zij hebben veel hulp gehad van de griffier a.i. en de loco-secretaris, die binnenkort officieel griffier van de raad wordt. Zij hebben ook advies gevraagd aan de burgers en een aantal belangrijke organisaties, die per en per fax hebben kunnen reageren. Ook is er een bijeenkomst geweest in de Burgerzaal van het Stadhuis, waar men er met de raadsleden over kon praten. Men heeft ook kunnen reageren op een concept-profiel. Daar zijn 18 reacties op binnengekomen. Spreekster ziet dat de commissaris ze voor zich heeft liggen. De fractievoorzitters hebben er goed gebruik van kunnen maken bij het verder werken aan de tekst. De fractievoorzitters menen dat er een mooi profiel tot stand is gekomen. Geprobeerd is om in het profiel aan te geven, dat Leiden een hele leuke stad is om er burgemeester te zijn. Naast de belangrijke eisen op bestuurlijk gebied die aan een burgemeester moeten worden gesteld, zijn ook kenmerken in het profiel opgenomen toegespitst op de stad Leiden. De fractievoorzitters vinden het vooral belangrijk, dat de nieuwe burgemeester een aansprekende figuur is. Het kan een man of een vrouw zijn. In de definitieve versie is nog aan de tekst toegevoegd, dat vrouwen, leden van etnische minderheidsgroepen en gehandicapten speciaal worden opgeroepen om te solliciteren. Het moet iemand zijn, die hart voor de stad heeft, die sociaal bewogen en sociaal vaardig is, die heel toegankelijk is, graag met mensen in gesprek gaat en midden tussen de mensen staat. Het moet kortom een echte Leidenaar zijn, in wie de burgers zich goed kunnen herkennen en die veel belangstelling heeft voor wat er in de stad speelt. Heel belangrijk vinden de fractievoorzitters het ook, dat de nieuwe burgemeester sterk is in het leggen van verbindingen. In Leiden wonen uiteenlopende groepen van mensen. Daartussen moet de burgemeester verbindingen kunnen leggen. De burgemeester moet ook zorgen voor een goede samenwerking binnen het college van BenW en voor een goede relatie tussen het college en de raad. De commissaris heeft daar zelf in mei jl. al op gewezen. Het moet ook iemand zijn die in staat is om de samenwerking met de omliggende gemeenten verder te brengen. Verder moet de burgemeester iemand zijn die als ambassadeur voor de stad grote netwerken weet te benutten, die deuren weet open te krijgen en zo doende op een aansprekende manier de stad weet te promoten. Daarnaast moet het iemand zijn met gezag en besluitvaardigheid, omdat de burgemeester ook leiding geeft aan de politie en de brandweer in de regio. De raad zal graag met de commissaris spreken over de manier waarop de vertrouwenscommissie wil werken aan de voorbereiding van de gesprekken en over het referendum, waartoe besloten is en dat op 11 december a.s. zal worden gehouden. Spreekster overhandigt vervolgens de profielschets aan de commissaris en zegt daarbij, dat het toeval is dat er een rood lintje om zit, aangezien de fractievoorzitters hebben besloten geen politieke voorkeur uit te spreken. Vervolgens overhandigt zij hem ook twee mappen met informatie. De voorzitter dankt mevrouw Broeijer voor het aanbieden van de profielschets en geeft het woord aan de Commissaris van de Koningin. De heer Franssen heeft veel waardering voor de manier waarop de stad betrokken is bij het opstellen van de profielschets. Hij heeft gezien dat er 18 schriftelijke reacties zijn binnengekomen. Dat aantal vindt hij wat teleurstellend. Hij had er meer verwacht, omdat uit de peiling van raadsfracties was gebleken dat de bevolking graag betrokken wilde zijn bij de keuze van de burgemeester, wat geleid heeft tot de keuze voor een referendum.

3 111 (5 september 2002) Uit de reacties komt in het algemeen naar voren, dat de bevolking een gezaghebbende burgemeester wil. Dat is net waar Leiden grote behoefte aan heeft, aldus spreker. Wat hij graag wil vernemen is niet alleen wat de raad verlangt van de burgemeester, maar ook wat de burgemeester van de raad mag verwachten. Leiden is een fantastische stad, krachtig in de historie van Nederland, met prachtige kenmerken en met een profiel waar heel veel van te maken is. In de twee jaar dat hij nu Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland is, had hij graag gezien dat naast Rotterdam en Den Haag Dordrecht en Leiden evenwichtige counterparts zouden zijn met een gelijkwaardige inbreng in het provinciale beleid ten aanzien van de Zuidvleugel. Tot zijn teleurstelling heeft hij moeten constateren, dat dit niet het geval is. Hij heeft zelf ervaring als burgemeester en hij weet hoe moeilijk het was het meerjarenplan van Leiden voor het grote-stedenbeleid aanvaard te krijgen. Dat is op het allerlaatste moment gelukt. Daarin kwam ook van alles naar voren. Er is voor Leiden ontzettend veel te doen om de plek te verwerven die het verdient. Spreker wil nuchter vaststellen, dat Leiden in bestuurlijk Nederland de naam heeft, een moeilijk te besturen stad te zijn. Hij wil graag met de raad zoeken naar een burgemeester die leiding geeft aan het bestuur van de stad en die daar de ruimte voor moet krijgen. Dat laatste had hij graag in de profielschets weerspiegeld willen zien. Als de raad nu zegt, dat dit juist is wat met de profielschets bedoeld wordt, zou hij dat prachtig vinden, want hij zoekt naar een bestuurder met kwaliteit en met gezag. Al die andere kwaliteiten zijn ook mooi, maar Leiden moet een burgemeester krijgen die Leiden in de stad, in de regio, in de Zuidvleugel en in de provincie de plaats kan geven die Leiden moet hebben: een stad van formaat. Graag hoort hij hierop de reactie van de raad. De heer Van As zegt dat wat de commissaris heeft gezegd hem uit het hart gegrepen is. Naar de mening van zijn fractie houdt de profielschets de oproep in dat Leiden een krachtige bestuurder krijgt. Hij hoopt dat de andere fracties dat met hem eens zijn, want zijn fractie speelt maar een kleine rol in de bestuurscultuur van de stad. Wel vindt hij, dat een krachtige bestuurder ook in staat moet zijn om de eenheid niet alleen verder vorm te geven maar ook te helpen uitdragen. Die wens blijkt duidelijk uit de profielschets. Er is een krachtige bestuurder nodig om die eenheid te krijgen, maar het moet wel een twee-eenheid zijn. De heer Van den Bosch ziet geen tegenstelling tussen de profielschets en hetgeen de heer Franssen heeft gezegd. Leiden heeft inderdaad een krachtige bestuurder nodig die Leiden op de kaart kan zetten, die Leiden bij de provincie en bij de regiogemeenten goed kan representeren en die in staat is om met de provincie en de buurgemeenten te werken aan alles wat Leiden en de Leidse regio raakt. Daarnaast vindt hij, dat leiden een bestuurder nodig heeft die meegaat in de raad van Leiden. Hij gelooft graag dat men in bestuurlijk Nederland vindt dat Leiden een moeilijk te besturen stad is, maar daar staat volgens hem tegenover dat Leiden ook een hele leuke stad is om politiek te bedrijven. Dat bleek eergisteravond weer bij het afscheid van de heer Hermans. Hij kan zich voorstellen dat men het in bestuurlijk Nederland vreemd vindt, dat er in Leiden zoveel raadsleden en wethouders tussentijds zijn afgetreden. Hij kan echter zeggen, dat die raadsleden en wethouders terugkijkend hebben gezegd, dat de sfeer hier over het algemeen goed is, dat er veel contact is met de burgers en dat de discussies op het scherp van de snede zijn gevoerd waardoor de politiek helder overkomt bij de burger. Dat is een belangrijke kwaliteit van de Leidse raad. De nieuwe burgemeester moet daar oog voor hebben, maar dat staat niet in contrast tot een sterk bestuurder. De heer De Rooij vindt dat de nieuwe burgemeester zich thuis moet kunnen voelen in het dualistische stelsel en dat degenen die sinds maart de gemeenteraad vormen de burgemeester daarin moeten ondersteunen. Daarbij zijn er drie aspecten die anders zijn dan tot nu toe. In de eerste plaats betekent het dat de burgemeester niet meer zijn kaders bepaalt voor de politieregio en de brandweerregio zonder echte feed back vanuit de raad, maar dat de raad zelf die kaders bepaalt. Natuurlijk voegt de burgemeester zijn kennis daaraan toe, maar de burgemeester dient ook te weten hoe in de Leidse raad wordt gedacht over het beleid inzake de politie en de brandweer. Dat is een taak die de raad tegenover de nieuwe burgemeester moet vervullen. Een andere taak van de raad is om signalen uit de stad door te geven aan de burgemeester als het om zaken gaat die de openbare orde betreffen. In het verleden verrichtte de burgemeester die taak

4 (5 september 2002) 112 vooral zelf en hielden de raadsleden zich afzijdig. Het is volgens spreker goed als de raad in dezen wat meer initiatief gaat nemen.

5 113 (5 september 2002) De bestuurscultuur in Leiden moet veranderen. Het hele bestuur heeft ook de intentie uitgesproken om die te verbeteren. Het is ook de taak van de burgemeester om afspraken die in dat kader zijn gemaakt, te handhaven. Maar dan moeten de raadsleden de afspraken die zij hebben gemaakt en die de burgemeester moet handhaven, ook zelf naleven. Naar sprekers mening moet ook dat aspect in de sollicitatiegesprekken naar voren komen. De heer Welling herinnert aan het gesprek dat de fractievoorzitters hebben gehad met de heer Franssen over het profiel van de waarnemend burgemeester. Toen bleek dat het profiel waar de fractievoorzitters aan dachten voor 95% spoorde met het profiel dat de heer Franssen naar voren bracht. De fractievoorzitters zijn van mening, dat de heer Lemstra voor 100% voldoet aan het profiel dat zij voorstonden. De raad is erg tevreden met deze waarnemend burgemeester. Het stelt spreker teleur, dat de commissaris nog steeds zo somber is over het beeld dat van Leiden bestaat. Leiden heeft inderdaad een slechte periode achter de rug, maar op een aantal punten is er duidelijk vooruitgang. Dat blijkt uit de wijze waarop de fractievoorzitters de profielschets hebben opgesteld en uit de wijze waarop de raad over de invoering van het dualisme heeft gesproken. Hij moet toegeven, dat er gisteren weer twee raadsleden zijn vertrokken, maar daarvoor waren goede redenen. Het ene raadslid werd na 16 jaar raadslid te zijn geweest wethouder om een wethouder op te volgen die staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat is geworden. Het andere raadslid gaat op verzoek van de regering Suriname helpen om zijn begrotingstekort op te lossen. Het laat zien dat de Leidse raad kwaliteit heeft en dat dit kennelijk elders in het land ook wordt gezien. De commissaris gaf te kennen, dat naar zijn mening de profielschets niet voldoende aangeeft dat Leiden een burgemeester nodig heeft die gezag heeft en leiding kan geven. Spreker vindt dat gezag en leiding geven verschillende aspecten hebben en dat die aspecten in deze profielschets steeds terugkomen. De woorden zelf komen er trouwens ook in voor. Gezag kan men op verschillende manieren verwerven. Wat de fractievoorzitters in de profielschets hebben aangegeven, is dat zij het belangrijk vinden dat de burgemeester gezag heeft door zijn contacten in de stad en door als ambassadeur voor Leiden op te treden. Naar sprekers mening zitten de verschillende elementen van een gezaghebbende burgemeester en een burgemeester die leiding moet geven aan de stad in de profielschets. De vraag die de heer Franssen stelde, kan dan ook met 'ja' beantwoord worden. De heer Sloos haakt in op de vraag van de commissaris wat de nieuwe burgemeester van de raad mag verwachten. Dat is een terechte vraag. Wat de raad de burgemeester moet bieden, is een takenpakket. De raad moet proberen om de wethouderscultuur van de afgelopen decennia te doorbreken en de burgemeester taken te geven. Dat kan de toekomstige burgemeester het gevoel geven, dat hij of zij nuttig in deze stads bezig kan zijn. Spreker dankt de commissaris voor diens daadkracht bij het aanwijzen van een waarnemend burgemeester. Degene die hij naar Leiden gestuurd heeft, had eigenlijk vijftien jaar jonger moeten zijn, want Leiden had graag nog vijftien jaar deze burgemeester willen hebben! De commissaris heeft terecht gezegd dat Leiden een mooie stad is. Hij was wat bang voor het referendum. Er zijn inderdaad maar 18 schriftelijke reacties binnengekomen, maar op de websites van de fracties zijn veel meer reacties binnengekomen. Daardoor weet spreker dat de stad een referendum wil. De burgers willen iets te kiezen hebben. Hij hoopt dat de commissaris voldoende geschikte kandidaten kan selecteren voor het ambt van burgemeester van Leiden. Spreker heeft het idee, dat de media er de afgelopen tijd toe hebben bijgedragen, dat Leiden een slecht imago heeft. Leiden heeft geen slechte bestuurders. Degenen die zijn afgetreden, hebben dat gedaan omdat zij een betere plek konden krijgen. Eén wethouder is zelfs staatssecretaris geworden. Er is geen reden voor de sombere visie van de commissaris. De afgelopen tijd hebben de fractievoorzitters laten blijken dat zij het wél kunnen. Hij hoopt dat de commissaris daar nu ook vertrouwen in krijgt. De heer Bleijie zegt dat hem twee opmerkingen van de commissaris zijn opgevallen: Leiden moet een gezaghebbende burgemeester krijgen en Leiden is een moeilijk te besturen stad. Dat is niet de perceptie van waaruit de fractievoorzitters het profiel hebben opgesteld.

6 (5 september 2002) 114 Zij hebben niet willen zoeken naar een bestuurlijke reorganisator, maar veel meer naar een teamspeler, wetend dat zowel het college als de raad teams zijn waarin de burgemeester de verbindende schakel moet zijn, maar niet de man of de vrouw die het bestuur van Leiden gaat reorganiseren. Daarom vraagt spreker wat de commissaris precies bedoelt met 'een gezaghebbende burgemeester' en waarom hij stelde dat dit in de profielschets niet is terug te vinden. Voor de fractievoorzitters hebben meer kenmerken dan uitstraling en sociale vaardigheden een rol gespeeld. Het is misschien een verouderd idee om de burgemeester te zien als de burgervader of de burgermoeder, maar zo voelt de gemiddelde Leidenaar dat wel. Dat is belangrijk. Wat betreft de politieke en de bestuurlijke kant van de burgemeestersfunctie hebben de fractievoorzitters naar sprekers mening niet gezocht naar een hervormer. Daarom is hij benieuwd wat de commissaris met 'gezaghebbend' bedoelt. De heer Day merkt op, dat er weliswaar maar 18 schriftelijke reacties op de ontwerp-profielschets zijn binnengekomen, maar dat de politieke partijen en het Leidsch Dagblad ook de mening van de bevolking hebben gepeild. In Leiden wordt de politiek door de burgers breed gedragen. In Leiden gebeurt veel waar de burgers op reageren. De inhoud van de 18 reacties was zeer goed, maar het aantal is niet maatgevend voor de belangstelling van de burgerij voor de toekomstige burgemeester. Dat een groot deel van de burgerij een referendum wenst, is daar ook een duidelijk blijk van. De gemiddelde Leidenaar wil een burgemeester met gezag, een burgemeester die ambassadeur is voor de stad, die de stad goed kent en die samen met het college en de raad aangeeft welke kant het op moet met Leiden. De fractievoorzitters hebben geprobeerd, al deze aspecten in de profielschets tot uitdrukking te brengen. Spreker is het met de commissaris eens, dat de burgemeester ook de ruimte moet krijgen, niet voor een eigen politiek beleid maar wel voor een eigen manier van omgaan in het dualistische bestel met de raad, het college, het ambtelijk apparaat en de burgerij. Uit de manier waarop de fractievoorzitters bij het opstellen van de profielschets hebben samengewerkt, blijkt dat zij bereid zijn om de burgemeester die ruimte te geven. Er moet dus een burgemeester komen, die de ruimte krijgt om leiding te geven aan de stad. Mevrouw Broeijer antwoordt op de vraag of de profielschets inhoudt dat de burgemeester iemand met gezag moet zijn die leiding kan geven, dat de heer Welling dat goed verwoordt heeft. Zij vraagt de commissaris om aan te geven wat hij bedoelde met zijn opmerking dat de andere kwaliteiten ook mooi zijn. Zij leidde daaruit af, dat dit volgens de commissaris eigenlijk bijzaken zijn. Die andere kwaliteiten zijn niet voor niets in de profielschets opgenomen, omdat de fractievoorzitters die juist in relatie tot iemand die gezaghebbend is erg belangrijk vinden. Wat betreft het geringe aantal schriftelijke reacties zegt spreekster, dat de raadsleden ook met veel burgers hebben gesproken. Haar indruk van die gesprekken was, dat veel mensen er niet zoveel voor voelden om een schriftelijke reactie in te dienen, maar het wel op prijs zouden stellen om in een referendum te kunnen aangeven, welke van twee kandidaten volgens hen de beste uitstraling heeft, dus welke kandidaat zij de beste burgemeester voor Leiden vinden. De heer De Coo vindt dat het probleem met een profielschets is, dat men daarin al gauw zoveel kwaliteiten opsomt dat een schaap met vijf poten wordt gezocht. Daarom heeft zijn fractie in het overleg opgemerkt, dat er eigenlijk een burgemeester en een duo-burgemeester zouden moeten komen. Dan zou de keuze ook gemakkelijker worden. Bij wethouders kan dat wel, maar voor burgemeesters staat de wet het niet toe. Als het iemand wordt zoals de heer Franssen kennelijk voor ogen staat, wordt de burgemeester van Leiden een echte baas. Op zichzelf is spreker daar niet tegen, maar de burgemeester moet meer een teamleider zijn dan een baas. Dat hoeft niets af te doen aan het gezag dat hij of zij uitstraalt. De heer Franssen is blij met hetgeen naar voren is gebracht. Sollicitanten zullen dat in het verslag van deze vergadering kunnen lezen en zij zullen daardoor een duidelijker beeld krijgen van wat de Leidse raad voor ogen staat.

7 115 (5 september 2002) Wat is opgemerkt over het aantal schriftelijke reacties vindt spreker ook waardevol. Er blijkt namelijk uit, dat er vanuit verschillende lagen van de bevolking veel meer is meegedacht dan alleen uit het aantal blijkt. Hij vertrouwt erop dat de vertrouwenscommissie daarmee rekening zal houden. De heer Sloos zei: was de heer Lemstra maar vijftien jaar jonger geweest, want dan was de keuze snel gemaakt.

8 (5 september 2002) 116 De heer Sloos zegt dat de heer Lemstra nog best vijftien jaar mee kan. De heer Franssen gunt het hem van harte als Onze Lieve Heer hem dat geven wil. Hij is echter gebonden aan de wet en die schrijft voor, dat een burgemeester niet ouder mag zijn dan 65 jaar. Als die beperking er niet was, wist hij het ook wel. Hij is blij, dat de raad tot de conclusie is gekomen dat de gezamenlijke beslissing die is genomen over de waarneming van het burgemeesterschap van Leiden een goede beslissing is geweest. Vervolgens gaat spreker in op de vraag, wat hij precies met 'gezaghebbend' bedoelt. Hij is niet uit op een sterke man of vrouw in de zin van iemand, die hier even schoon schip komt maken. Hij vraagt wel de ruimte om te zoeken naar iemand die echt burgemeester kan zijn. Dat is natuurlijk iemand die een ambassadeur is en die alles is wat in de profielschets staat, maar het is ook een burgemeester die ruimte krijgt in het bestuurlijke discours in deze stad. Het is een burgemeester die coördinator is, die de eenheid van het collegebeleid kan dienen en bewaken en die ook de wethouderscultuur, waar Leiden om bekend is, kan doorbreken. Het is een verbinder, maar ook iemand die in staat is om het bestuur te wijzen op dingen die buiten de stad gaande zijn en waar binnen de stad rekening mee moet worden gehouden. Ongetwijfeld zal er iemand in Leiden komen die een brede achtergrond heeft op verschillende fronten in het maatschappelijk leven en die een breed netwerk heeft, om van daaruit zijn of haar input te leveren en daardoor ook de beste ambassadeur voor de stad te zijn. Daarom moet de burgemeester ruimte hebben om burgemeester te zijn in het stadhuis, om de bijzondere rol te vervullen in de interactie tussen college en raad, maar die ook in de stad gezaghebbend kan spreken over wat er voor de stad te doen staat zonder dat dit dan nog vastgesteld beleid van het gemeentebestuur is. Dat is niet een burgemeester die er een eigen politieke agenda op nahoudt, maar een burgemeester die in de veelheid van activiteiten en representaties het stadsbelang in den brede kan dienen. Dat is wat spreker bedoelt met 'een gezaghebbend bestuurder'. Spreker bedoelt dus de twee-eenheid waar de heer Van As over sprak. Als die er niet is, komt het beeld van de macho naar voren, die het wel even allemaal gaat doen. Dat beeld mag niet bestaan en het is ook niet in overeenstemming met de wet en met de wijze waarop burgemeesters in Nederland dienen te functioneren. Het moet dus iemand zijn zoals de heer Bleijie bedoelde. Deze zei dat de fractievoorzitters niet uit zijn op een bestuurlijke reorganisator. De persoon die spreker voor ogen staat, zou echter toch wel een reorganisator kunnen zijn, maar dan in de culturele zin van het woord. De heer Van den Bosch vond dat Leiden een leuke stad is om politiek te bedrijven. Misschien is dat zo voor degenen die politiek bedrijven op zichzelf een leuke bezigheid vinden. Spreker bedrijft echter politiek om der wille van het resultaat dat moet worden bereikt. Wat dat betreft weet hij niet of hij het in alle opzichten met de heer Van den Bosch eens kan zijn. Spreker is het geheel eens met hetgeen de heer De Rooij over de politie en de brandweer zei. Hij roept de raad op om diens kaderstellende taak ten aanzien van de politie stevig uit te oefenen. Toen hij onlangs een burgemeester op bezoek kreeg die het moeilijk had met de kritische rol van de raad ten opzichte van de politie, heeft hij gezegd: gefeliciteerd met zo'n raad. De raden zijn over het algemeen veel te mak als het gaat om de aansturing van de politie. Tegelijkertijd ligt ook daar een spanningsveld. De raad mag eisen stellen als het gaat om het ontwikkelen van een veiligheidsbeleid voor de stad, maar de burgemeester is deel van een regionaal college, dat schaarse politiecapaciteit moet inzetten. Een raad moet dus reëel en nuchter kunnen beoordelen, of in wat er uiteindelijk wordt besloten een goed evenwicht is bereikt. De raad stelt vooraf kaders en beoordeelt achteraf. In die zin past het politiebeleid prima in de nieuwe dualistische verhoudingen. Het is goed dat de raad hiervoor aandacht vraagt, zeker in dit geval waar de burgemeester tevens korpsbeheerder is. Als echter de wet die nu in ontwerp bij de Tweede Kamer ligt wordt aanvaard, zal de burgemeester van de centrumgemeente niet meer automatisch ook korpsbeheerder zijn. Dan zal de korpsbeheerder apart worden benoemd. De raad moet zich er echter van bewust zijn, dat er dat spanningsveld is tussen raad, burgemeester, korpsbeheerder en regionaal college. De heer Welling zei dat spreker somber was. Eén zwaluw maakt nog geen zomer, maar spreker is wel een liefhebber van de zomer. Daarom hoopt hij op medewerking van de raad. Er is langere tijd voor nodig om die somberheid af te leggen, maar van zijn kant wil hij al het mogelijke doen om die somberheid te doen verdwijnen.

9 117 (5 september 2002) Spreker meent hiermee alle gestelde vragen te hebben beantwoord, inclusief die over het schaap met zes poten, want vijf wordt al niet meer genoeg gevonden. Vervolgens wil hij ingaan op de procedure. In de regeling inzake de rol van de adviseurs van de vertrouwenscommissie staat, dat de adviseurs de vertrouwenscommissie vergezellen bij het gesprek met de CdK en dat zij de commissie adviseren ten aanzien van de keuze van de uit te nodigen kandidaten. Tot nu toe was sprekers uitgangspunt, dat de adviseurs het werk van de vertrouwenscommissie begeleiden vanaf het moment dat de selectie heeft plaatsgehad. Dit is een verruiming. Hij zegt daar niet per definitie nee tegen maar wil daarover nadenken en zich met anderen over verstaan, omdat de vertrouwenscommissie zelf voor hem het absolute primaat heeft. Aanstaande maandag komt de oproep in de Nederlandse Staatscourant. De termijn sluit op 30 september. Hij ontvangt de vertrouwenscommissie op 17 oktober. Op 8 november koppelt de vertrouwenscommissie naar hem terug alvorens de raad wordt geïnformeerd. Vervolgens wijst de raad in een besloten vergadering twee kandidaten aan die aan het referendum zullen worden onderworpen. Spreker zal vooraf met de vertrouwenscommissie bespreken hoe dit zich precies gaat voltrekken. Hij weet hoe belangrijk het is dat de raad bij het aanwijzen van de twee kandidaten geen enkele voorkeur uitspreekt. Slechts op die manier kan de raad zich hierbij gezag verwerven. Hij weet ook dat het moeilijk is, want hij kan zich goed voorstellen dat er een voorkeur bestaat. Nu echter besloten is tot een referendum kan men dat tegenover de bevolking alleen het volle pond geven, als de raad zijn eigen voorkeur voor zich houdt, zowel in de raadsvergadering als tijdens de campagne leidend naar het referendum. Of dat ook voor de politieke partijen moet gelden, is geen uitgemaakte zaak. Er is veel over gediscussieerd bij de totstandkoming van de wet. Het lijkt hem verstandig, dat de partijen zich daarover in eigen kring beraden en er duidelijke afspraken over maken. Spreker hoopt dat de oproep in de Nederlandse Staatscourant een flink aantal sollicitanten zal opleveren. Dan gaat hij selecteren wie van de kandidaten hij wel en wie hij niet zal ontvangen. Er worden dan ook allerlei inlichtingen gevraagd om een goed beeld van de sollicitanten te kunnen krijgen. Uiteindelijk maakt hij dan een selectievoorstel. Het is niet de taak van de CdK om op politieke kleur te sturen maar om te selecteren op basis van kwaliteit. Daarin moet het gedifferentieerde politieke landschap van Nederland zo enigszins mogelijk tot uitdrukking komen. Kwaliteit staat echter voorop in het licht van de profielschets en de nu daarover gevoerde discussie. Gezien hetgeen hij aan het begin van zijn uiteenzetting heeft gezegd, moet de raad ervan uitgaan dat hij buitengewoon streng zal zijn bij de selectie. Dat betekent niet dat zijn selectievoorstel niet voor discussie vatbaar is. Het is altijd bespreekbaar, maar niet van elastiek. Als de CdK en de minister van BZK niet tot overeenstemming komen, is er een probleem. Met alle vertrouwenscommissies waarmee hij heeft mogen werken, is de procedure altijd geweest dat hij alle kandidaten die hebben gesolliciteerd met de vertrouwenscommissie bespreekt en dat hij omstandig beargumenteert op grond waarvan hij zijn selectie voorstelt. Vervolgens beraadt de vertrouwenscommissie zich in het Provinciehuis buiten zijn aanwezigheid over zijn voorstel. Na afloop daarvan wordt samen met hem de selectie vastgesteld. Dat is voor hem ook de garantie dat mensen die achteraf contact zoeken met de vertrouwenscommissie, niet alsnog worden ontvangen, anders heeft de selectie geen zin. Als die selectie door de raad wordt aanvaard, betreft het dus alleen kandidaten die benoembaar zijn. Het kan best zo zijn dat spreker de ene geschikter vindt dan de andere, want tussen benoembaar en geschikt is verschil. Hij hoopt dat de vertrouwenscommissie en hij het erover eens kunnen worden, dat de selectie niet al te omvangrijk moet zijn, want dat maakt het werk van de commissie overzichtelijk, zeker nu het zo'n brede commissie is geworden. Vervolgens gaat de raad aan de slag. Dat dient in vertrouwelijkheid te gebeuren. De media zijn altijd op zoek, maar de media zijn niet de schuld van het lekken, want de media schrijven wat een ander lekt en de kring van mensen die uiteindelijk weten wie er in de selectie zitten, is heel beperkt. Dat moet de raad zich goed realiseren, want het gaat nog altijd om een benoeming door de Kroon en ondanks een aanbeveling kan de Kroon dan iemand anders benoemen dan Leiden heeft gewild. Dat hangt dus mede van de raad af. De voorzitter geeft gelegenheid tot het stellen van vragen over de procedure.

10 (5 september 2002) 118 De heer Van As gaat in op de laatste opmerking van de CdK. Spreker vraagt hoe groot de CdK de ruimte voor de Kroon acht om, wanneer de bevolking zich in het referendum heel duidelijk voor een van de twee kandidaten heeft uitgesproken, toch de andere kandidaat te benoemen.

11 119 (5 september 2002) De heer Franssen antwoordt dat zijn opmerking daar geen betrekking op had. Wat hij tot uitdrukking heeft willen brengen, is dat de Kroon zich vrij voelt als de procedure niet loopt zoals die moet lopen. Aangezien Leiden tot de grote gemeenten behoort, mag de raad erop rekenen dat er in brede kring belangstelling is voor het burgemeesterschap. Er kunnen ook mensen solliciteren die een naam hebben op te houden. Als die de dupe kunnen worden van het feit dat de procedure niet zuiver wordt doorlopen, brengt de raad zichzelf en de kandidaat in diskrediet en de Kroon in verlegenheid. Daarom heeft hij zijn opmerking gemaakt. Hij wil er graag samen met de raad aan werken, dat de procedure volgens het boekje verloopt. De heer Bleijie vraagt of het feit dat de benoeming de bevoegdheid is van de Kroon kan betekenen, dat de Kroon niet een van de twee kandidaten benoemt die aan het referendum zijn onderworpen, maar iemand anders van het lijstje. De heer Franssen zegt dat dit volgens de staatsrechtelijke theorie zou kunnen, maar dat de kans daarop zo goed als uitgesloten is wanneer de procedure zuiver is doorlopen. Als de procedure zuiver is doorlopen en Leiden een keuze heeft gemaakt, zal spreker zich daarop in zijn eindrapport aan de minister concentreren en dan mag de raad er ook van uitgaan dat hij de raad ten volle zal steunen als er andere elementen in het spel zouden komen. Er is nu juist een transparantere procedure afgesproken, omdat het in het verleden te vaak is voorgekomen dat Den Haag op grond van andere argumenten tot een beslissing kwam die afweek van die welke eerder in de procedure als de meest reële naar voren kwam. De heer Bleijie vraagt vervolgens of het wat zou uitmaken als de opkomst bij het referendum minder dan 30% van de kiesgerechtigden zou zijn. De heer Franssen antwoordt dat de raad de twee beste kandidaten aanwijst om op te gaan voor het referendum. Als de opkomst minder is dan 30% is de raad zijn inziens wel vrijer om te kiezen, maar zou de raad zichzelf een brevet van onvermogen geven als hij tot een andere keuze kwam dan een keuze uit die twee. Hij vindt wel dat de bevolking van Leiden ermee gediend is als de raad tevoren laat weten, of hij de uitslag van het referendum zal respecteren. Dat is de keerzijde van de medaille. Hij adviseert de raad dus dringend om zich vóór het referendum niet uit te spreken over een van de twee kandidaten en om kenbaar te maken dat hij de uitslag zal respecteren. Dan weet de bevolking waar zij aan toe is. Nu is besloten tot een referendum, moet dat referendum ook serieus worden genomen. De heer Welling zegt dat in de profielschets is opgenomen dat vrouwen, allochtonen en gehandicapten nadrukkelijk wordt verzocht om te solliciteren. Op welke wijze kan de CdK vorm geven aan dit verzoek van de raad? Zal die formulering bijvoorbeeld worden opgenomen in de advertentie in de Staatscourant? De heer Sloos zegt dat de commissaris een onderscheid maakte tussen benoembaarheid en geschiktheid. Gaat het daarbij om de zwaarte van de functie in dit geval? Voorts wijst hij erop dat burgemeestersbenoemingen in Nederland altijd politieke benoemingen zijn geweest: zoveel burgemeesters van het CDA, zoveel van de VVD, zoveel van de PvdA enz. Hoe zal dat nu gaan? Wat gebeurt er nu als er een heel goede onafhankelijke kandidaat is? Wordt dan toch een kandidaat met een politieke kleur geselecteerd? De heer De Rooij begrijpt dat de raad tevoren geen voorkeur moet uitspreken. Hoe is het echter met de politieke partijen? De CdK heeft gezegd, dat het goed zou zijn om daarover tevoren afspraken te maken. Als een kandidaat van de PvdA en een van de VVD door de raad zijn aangewezen om aan het referendum te worden onderworpen, ligt het toch voor de hand dat beide fracties hun voorkeur laten blijken. Het zou gekunsteld zijn als beide fracties daarover dan niets zouden mogen zeggen. Wat zijn naar de mening van de heer Franssen de marges voor de fracties in dezen? De commissaris zei dat hij zich nog wilde beraden op de vraag, of de adviseurs van de vertrouwenscommissie er van het begin af aan bij mogen zijn. Spreker vraagt of hieromtrent een regeling bestaat dan wel of het gaat om de persoonlijke opvatting van de CdK over het verloop van het proces.

12 (5 september 2002) 120 Het lijkt de heer Van den Bosch moeilijk om af te spreken dat partijen niets mogen zeggen over de kandidaten. Als een partij wel pleit voor de kandidaat van haar eigen kleur, kan dat ook nadelig zijn als de raad hem of haar op de tweede plaats heeft gezet. Hoe vindt de CdK dat partijen hiermee om moeten gaan? Valt er lering te trekken uit de burgemeestersreferenda die al hebben plaatsgevonden? Is het bijvoorbeeld mogelijk dat partijen kandidaten aanprijzen op grond van hun kwaliteiten? De heer Day heeft de commissaris horen zeggen, dat hij zal selecteren op kwaliteit en niet op politieke kleur. In de profielschets zijn een aantal aspecten verwoord die volgens de raad mede bepalend zijn voor de kwaliteit van de kandidaten. Als de CdK selecteert op kwaliteit, let hij dan op het geheel van die aspecten, of besteedt hij dan speciale aandacht aan bepaalde aspecten? De heer Franssen antwoordt dat overleg mogelijk is over de tekst van de advertentie in verband met de wens van de raad om vrouwen, allochtonen en gehandicapten nadrukkelijk uit te nodigen te solliciteren. Hij gaat ervan uit dat zijn kabinetschef dat overleg zal plegen met de gemeentesecretaris, die ook de secretaris van de vertrouwenscommissie is, en het zal afstemmen met het ministerie van BZK, dat ook zijn opvattingen heeft over de inhoud van dot soort advertenties. Op de vraag van de heer Sloos over het verschil tussen benoembaarheid en geschiktheid antwoordt hij, dat hij bij zijn selectie let op kwaliteit, inclusief de aspecten die de heer Day heeft genoemd. Hij gaat dus uit van de profielschets en de kwaliteit in de brede zin van het woord. Hij voegt eraan toe, dat deze profielschets voor het deel van het werk dat niet zozeer te maken heeft met de bestuurlijke competenties niet sterk afwijkt van andere profielschetsen. Hij kan daarom uitgaan van een generieke benadering. Hij let daarbij niet op de politieke kleur van de kandidaten. Dat wil zeggen dat ook kandidaten zonder een politieke kleur in aanmerking kunnen komen. Het gaat immers om de inhoudelijke kwaliteiten die de raad van een burgemeester verlangt. Het is niet aan spreker om mensen uit te nodigen te solliciteren. Hij wacht af wat er tot hem komt, maar hij weet dat er in dit soort processen altijd gewerkt wordt aan hogere inkomsten voor KPN Telecom. Wat betreft de rol van de adviseurs van de vertrouwenscommissie heeft hij niet een persoonlijke opvatting te kennen gegeven, maar alleen een vraag geformuleerd. De regeling daarover is niet volkomen duidelijk. In de wet heeft de raad de belangrijkste rol. De rol van wethouders als adviseur is pas aan de orde gekomen, nadat de nieuwe procedure al enige tijd werkte. Men heeft het als een gemis ervaren dat dit niet was geregeld, omdat de burgemeester zowel op het niveau van het college als op het niveau van de raad moet acteren. Daarom wil hij zich daarover met het ministerie van BZK verstaan. Wat hij zelf vindt van de vraag of politieke partijen al dan niet een voorkeur voor een kandidaat van de eigen kleur mogen laten blijken, is volgens hem niet relevant. Hij heeft de politieke partijen die de raad vormen alleen in overweging gegeven, over een aantal zaken goed na te denken. De burgemeester moet de burgemeester voor alle Leidenaren en voor de hele raad zijn. Als politieke partijen in de periode die aan het referendum voorafgaat in het openbaar hun voorkeur uitspreken over een van de twee kandidaten, wordt een hypotheek gelegd op de gewenste situatie na het referendum, ook zonder dat men dat wenst. Gezien de recente politieke geschiedenis in Leiden zou het naar sprekers mening getuigen van de wil om de burgemeester een gezaghebbende positie te geven, als partijen durven te zwijgen. Bij de evaluatie van het referendum in Vlaardingen is dat ook gebleken. De kandidaten vonden het lastig dat hun in de campagne voor het referendum van alles en nog wat werd gevraagd, maar dat zij moesten praten met het slot op de mond omdat zij zich bewust waren van de marges waarbinnen de burgemeester zijn ambt gaat uitoefenen, maar achteraf werd het als buitengewoon waardevol voor het referendum ervaren dat de raad en de politieke partijen zich tevoren niet hadden uitgesproken over de vraag aan wie men de voorkeur gaf. Misschien heeft spreker nu toch iets laten blijken van wat hij er zelf van vindt; een goed verstaander heeft in de stad met de sleutels aan een half woord genoeg. Mevrouw Broeijer zegt dat de fractievoorzitters als voorloper van de vertrouwenscommissie al hebben gesproken over het uiten van een voorkeur voor een van beide kandidaten. Toen is de voorlopige conclusie getrokken, dat het verstandig is dat de raad daarin heel terughoudend moet zijn, maar dat

13 121 (5 september 2002) het lastig is om daarover als politieke partijen afspraken te maken. Dat moet nog met de achterbannen worden besproken. Het probleem van niets zeggen is dat dit afbreuk kan doen aan de campagne. Het moet een leuke en spannende campagne worden. De heer Franssen vindt dat de campagne spannend kan worden door wat de kandidaten doen. Hij wenst de vertrouwenscommissie veel wijsheid en arbeidsvreugde toe. De voorzitter wenst dat ook de heer Franssen toe. Hij dankt de heer Franssen, diens kabinetschef en mevrouw Westra voor hun komst en de commissaris voor diens heldere uiteenzetting. Hij dankt de raad voor de constructieve manier waarop dit onderwerp is besproken. Het verslag van deze vergadering zal begin volgende week aan de provincie worden toegestuurd. Vervolgens sluit hij om uur de vergadering.

14 (5 september 2002) 122 Inhoud blz. 01. Vaststelling van de agenda Actualiteit Mededelingen Ingekomen stukken Benoeming leden vertrouwenscommissie in verband met de vervulling van de vacature van burgemeester ( ) Definitieve vaststelling profielschets burgemeester ( ) Gesprek met de Commissaris van de Koningin over de profielschets burgemeester...366