havana #10 Het nieuwe lezen Zumba Wees een beetje exhibitionistisch Museumnacht Trouw-gebouw uitgelicht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "havana #10 Het nieuwe lezen Zumba Wees een beetje exhibitionistisch Museumnacht Trouw-gebouw uitgelicht"

Transcriptie

1 havana Weekblad #10 voor de Hogeschool van Amsterdam 4 november 2009 Museumnacht Trouw-gebouw uitgelicht Zumba Wees een beetje exhibitionistisch Verenigingen Storten allochtonen zich nog in het studentenleven? Het nieuwe lezen

2 -advertentie- De Nederlandse Carrièredagen 09 Dé carrièrebeurs in het najaar voor studenten en starters 13 &14 november Amsterdam RAI Maak kennis met een groot aantal topwerkgevers Bezoek de speciale Traineestraat Volg gratis interessante carrièregerichte en vakinhoudelijke workshops. De Nederlandse Carrièredagen is een activiteit van onderdeel van de

3 Ebook buzz Een leven zonder boeken kan ik mij niet voorstellen. Ik vind het zelfs lekker om een boek te ruiken, vast te houden en door te bladeren. Mijn passie voor het fysieke boek is geen beletsel om ook de ontwikkelingen in het digitale boekendomein actief te volgen. In dit nummer van Havana besteden we daarom aandacht aan de ebook reader, kortweg ereader. Er is het nodige te doen om dat apparaatje en u zult er de komende tijd vast nog veel over horen. Zo betoogt Steve Ballmer hoog in de hiërarchie van Microsoft dat de buzz rond de ereader allemaal onzin is. Volgens Ballmer bestaat de ereader immers al een jaar of twintig, namelijk de pc met Windows en andere Microsoft-programma s. Heeft u het al geprobeerd om in bad, bed of in fel zonlicht een digitaal boek vanaf een pc te lezen? Dat lukt echt niet. Wat de hoofdman van Microsoft zegt is grote onzin. Dat zijn we wel gewend van Microsoft, want Microsoft kwalificeerde mp3-spelers een paar jaar gelden nog als quatsch. Gaan we nog verder terug in de tijd, dan hoor ik een van de ceo s van Microsoft luidkeels roepen dat het world wide web een hype is waar we niet te veel aandacht aan moeten besteden. Hun primitieve opvatting over ereaders getuigt dus wel van consistentie. Microsoft staat niet alleen in de ontkenning van het belang van de ereader. In ochtendblad Trouw stond een paar dagen terug een lui en pseudo-grappig artikel waarin betoogd wordt dat de ereader net zo veel kans van slagen heeft als de herintroductie van de zwart-wit televisie. Natuurlijk, leuk bedacht, maar de uitspraak ligt nog onder het niveau van onzin. Het is vliegende waanzin. De schrijver van het Trouw-artikel benadrukt dat de ereader pas een succes kan worden als het ook online conversatie mogelijk maakt, liefst tijdens het lezen. Daarmee ontkent hij het wezen van lezen. Dat is an sich namelijk een solitaire activiteit en pas na het lezen komt de sociale dimensie naar voren. Het is leuk en goed om te praten over boeken en artikelen, maar echt niet tijdens het lezen. Leest u vanaf papier vooral het artikel in Havana, dan weet u in ieder geval waar we het over hebben. Overigens ben ik wel benieuwd of er al HvA ers zijn met ebookervaringen. Schroom niet om ons daarvan op de hoogte te stellen. Paul van de Water Hoofdredacteur inhoud Redactieadres Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, havana@hva.nl. Hoofdredactie/management Paul van de Water p.l.van.de.water@hva.nl Eindredactie Wim de Jong w.de.jong@hva.nl Redactie Sanne van Baar (stagiair), Jobien Groen j.groen@ hva.nl, Selina van Loon (redactie-assistent) s.van.loon2@hva.nl, Thijs den Otter m.d.den. otter@hva.nl, Annemarie Vissers a.m.w.t.vissers@hva.nl Medewerkers Kim Bos, Martien Bos (correctie), Kirsten Dorrestijn, Gijs Hardeman, Anouk Kemper, Jolanda te Roller, Hans van Vinkeveen Fotografen Bram Belloni, Fred van Diem, Marc Deurloo, Jan-Maarten Hupkes, Christel Wolters Coverbeeld Pascal Tieman Illustratoren Pepijn Barnard, Martien Bos, Aimée Groen, Bas Kocken, Magda Rinkema, Pascal Tieman Vormgeving Pascal Tieman Ontwerp Lay-out Death Valley Advertenties Bureau Van Vliet, Postbus 20, 2040AA, Zandvoort, telefoon fax of zandvoort@bureauvanvliet.com Abonnementen 18,15 per jaar, opgave via de redactie-assistent of per Drukkerij Dijkman Offset Diemen. Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder toestemming van de hoofdredacteur artikelen of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen. ISSN Havana heeft een samenwerkingsverband met Folia. (Floor Boon, Mirna van Dijk, Jim Jansen, Anne Koeleman, Harmen van der Meulen, Dirk Wolthekker). De volgende Havana verschijnt woensdag 11 november Havana is het weekblad voor studenten en medewerkers van de Hogeschool van Amsterdam 4 november 2009 jaargang 15 / #10 04 nieuws 09 ingezonden 09 vraag van de week 09 column jolanda 18 ondertussen in 18 amfi angels 19 dubbelop 20 recensies 21 eten 21 zwartwit 22 gekeurd 22 havana 15 jaar 23 weekgast 24 afstuderen Is daar iemand? Leven Khmisa en de andere allochtone studentenverenigingen nog? Lezen 2.0 Zet je boekenkast maar aan de straat: straks staat je hele collectie op één ebook reader. Marmara Een vleugje Turks Voorzitter Hülya Kurt is de derde voorzitter van Marmara. Haar voorganger studeert nu Rechten aan de VU en de eerste voorzitter runt zijn eigen horecabedrijf aan de Sloterplas. Vooral onder de eerste voorzitter timmerde Marmara stevig aan de weg door allerlei activiteiten te organiseren. Hülya is vooral bij het bestuur gegaan omdat het haar leuk leek om op die manier meer mensen te leren kennen. Ik kom uit een boerendorp: Mijdrecht. Daar wonen nauwelijks leeftijdsgenoten met Turkse ouders. Bij Marmara heb ik allemaal vrienden gemaakt die uit eenzelfde soort nest komen. We zijn Nederlands, met een vleugje Turks. Khmisa Lachen, gieren, brullen HSFN Chips en bara s Binnen het Hindoe Studenten Forum Nederland is het geloof, het hindoeïsme, een veelbesproken onderwerp. Bestuurslid Naini Sharma: Het is soms lastig om daarmee om te gaan als student in Nederland. We wonen in een omgeving die niet op het hindoeïsme is ingericht. Je past je aan, maar je wilt dat niet ten koste van je religie doen. Snacks bij activiteiten zijn altijd vegetarisch en meestal ook een mix van de twee culturen: chips en koekjes gecombineerd met bara s en ghoegrie. Alcohol wordt binnen de vereniging niet gedronken. Dat hoort niet bij onze cultuur. ASN Schaatsen en sushi maken Bestuurslid Devlin Tiao is vanaf de oprichting in 2003 actief bij de Aziatische Studentenvereniging Nederland. Devlins ouders hebben Chinees bloed. Toen ik wat ouder werd moest ik niks hebben van Aziaten, maar toen ik nog ouder werd, vond ik het toch wel zonde dat ik niks met mijn roots deed. Toen ben ik bij de vereniging gegaan. ASN organiseert bijvoorbeeld lezingen over handel drijven met Azië, workshops sushi maken en de vereniging neemt deel aan het Aziatische Filmfestival. Maar niet alle activiteiten zijn op Azië gericht hoor. We gaan ook schaatsen, bowlen of lasergamen. n multiculturele verenigingen Vissen in dezelfde studentenvijver De bestuurskamer in de kelder van de Leeuwenburg h a v a n a technologie Een eindeloze boekenrij Je kunt er met gemak honderden boeken in kwijt, toch weegt het niet meer dan tien plakjes dun gesneden kaas: de ebook reader. Hoe werkt het en wat kun je ermee? En wat betekent het voor het onderwijs? Paul van de Water De combinatie van internet, mp3 en ipod heeft een aardverschuiving veroorzaakt in de wijze waarop mensen muziek consumeren. In de wereld van het boek lijkt hetzelfde te gaan gebeuren dankzij de introductie van de ebook reader. Een ebook reader is een plat apparaatje met de afmetingen van een Donald Duck-pocket, maar de helft zo dik. Het biedt ruimte voor honderden of zelfs duizenden boeken. Op het display kan een pagina van een boek of andersoortige publicatie worden afgebeeld. De ebook reader maakt gebruik van een techniek die ervoor zorgt dat het lezen niet belastend is voor de ogen. De nieuwe generatie ebook readers biedt draadloos internet. Je kun de krant of boeken op je ebook binnenhalen, of het lesrooster dan wel andere onderwijsmaterialen. Op dit moment zijn er al honderdduizenden titels beschikbaar en dat aantal neemt per week enorm toe. Voor een eenvoudige ebook reader met een klein display, weinig geheugen (512 Mb) en geen draadloos internet betaal je ongeveer 200 euro. Voor minimaal 100 euro meer krijg je meer geheugen (1 Gb), wifi en een groter scherm. Oliebollen Vrijwel alle ebook readers maken gebruik van dezelfde technologie. Het gaat om elektronisch papier op basis van het electronic ink (e-ink) principe. Het elektronisch papier is een uiterst dun laagje geleidende kunststof met miljoenen minuscule capsules. Die zijn allemaal gevuld met olie waarin pigmentdeeltjes zweven. Door middel van een elektrische lading kunnen de capsules zwart of wit gemaakt worden. Grijstinten ontstaan door de spanning te variëren. Net als een boek of krant heeft elektronisch papier een externe lichtbron nodig om gelezen te kunnen worden. Het scherm van een ebook reader geeft in tegenstelling tot een ipod of notebook zelf geen licht af. Daardoor is het lezen van een ebook reader minder inspannend dan het lezen van een traditioneel beeldscherm. We hebben twee ebook readers de Kindle 2 en de Sony PRS600 onder allerlei omstandigheden uitgeprobeerd. Het ding houdt prima vast en de tekst is ook vanuit allerlei liggende posities op de bank uitstekend leesbaar. De krant lezen op een ebook? Vooralsnog alleen Engelstalige kranten en NRC, maar de andere kranten zullen binnenkort allemaal hun ebookversie presenteren. Lezen in bad gaat goed, maar het apparaat mag niet nat worden. Buiten? Zelfs als de zon op de display schijnt, blijft de tekst uitstekend leesbaar. Voor degenen met minder goede ogen is het een uitkomst dat de lettergrootte instelbaar is. Sommige readers bevatten ook een mp3-speler. Overigens stuit je tijdens het dagelijks gebruik wel op verschillende beperkingen. Zo kun je op de Kindle wel allerlei Engelstalige kranten en tijdschriften binnenhalen, maar illustraties en foto s worden niet meegezonden. Dat probleem zal binnen een jaar wel opgelost zijn, maar het is nu heel erg onhandig. Verder valt bij de Kindle de draadloze verbinding wel erg vaak weg. Jungle Helaas is er niet zoiets als één bestandsformaat voor alle elektronische boeken. Welke boeken je kunt lezen is afhankelijk van het merk reader dat je gebruikt. Er zijn op dit moment twee courante bestandsformaten, namelijk mobipocket en epub. Vooralsnog bestaan er geen readers waarop beide formaten bruibaar zijn. In Nederland wordt vooral het epub-formaat gebruikt en Amerika heeft voor mobipocket gekozen. Koop je elektronische boeken bij Bol.com, dan krijg je altijd epub en die zijn niet bruikbaar op de Kindle van Amazon, maar weer wel op de Sonyreaders. De digitale boeken die je bij Amazon koopt zijn prima geschikt voor de Kindle, maar onbruikbaar op bijvoorbeeld de Sony. Sommige readers kunnen goed overweg met pdf en Word-bestanden, maar er zijn er ook die daar volstrekt van in de war raken. Heel bijzonder is Calibre, een applicatie waarmee je bestanden kunt converteren, ook van epub naar mobipocket. Zeer bruikbaar en waarschijnlijk ook een beetje illegaal. h a v a n a technologie Een eindeloze boekenrij zweven. Door middel van een elektrische lading kunnen de capsules zwart of wit gemaakt worden. Grijstinten ontstaan door de spanning te variëren. Net als een boek of krant heeft elektronisch papier een externe lichtbron nodig om gelezen te kunnen worden. Het scherm van een ebook reader geeft in tegenstelling tot een ipod of notebook zelf geen licht af. Daardoor is het lezen van een ebook reader minder inspannend dan het lezen van een traditioneel beeldscherm. We hebben twee ebook readers de Kindle 2 en de Sony PRS600 onder allerlei omstandigheden uitgeprobeerd. Het ding houdt prima vast en de tekst is ook vanuit allerlei liggende posities op de bank uitstekend leesbaar. De krant lezen op een ebook? Vooralsnog alleen Engelstalige kranten en NRC, maar de andere kranten zullen binnenkort allemaal hun ebookversie presenteren. Lezen in bad gaat goed, maar het apparaat mag niet nat worden. Buiten? Zelfs als de zon op de display schijnt, blijft de tekst uitstekend leesbaar. Voor degenen met minder goede ogen is het een uitkomst dat de lettergrootte instelbaar is. Sommige readers bevatten ook een mp3-speler. Overigens stuit je tijdens het dagelijks gebruik wel op verschillende beperkingen. Zo kun je op de Kindle wel allerlei Engelstalige kranten en tijdschriften binnenhalen, maar illustraties en foto s worden niet meegezonden. Dat probleem zal binnen een jaar wel opgelost zijn, maar het is nu heel erg onhandig. Verder valt bij de Kindle de draadloze verbinding wel erg vaak weg. Jungle Helaas is er niet zoiets als één bestandsformaat voor alle elektronische boeken. Welke boeken je kunt lezen is afhankelijk van het merk reader dat je gebruikt. Er zijn op dit moment twee courante bestandsformaten, namelijk mobipocket en epub. Vooralsnog bestaan er geen readers waarop beide formaten bruibaar zijn. In Nederland wordt vooral het epub-formaat gebruikt en Amerika heeft voor mobipocket gekozen. Koop je elektronische boeken bij Bol.com, dan krijg je altijd epub en die zijn niet bruikbaar op de Kindle van Amazon, maar weer wel op de Sonyreaders. De digitale boeken die je bij Amazon koopt zijn prima geschikt voor de Kindle, maar onbruikbaar op bijvoorbeeld de Sony. Sommige readers kunnen goed overweg met pdf en Word-bestanden, maar er zijn er ook die daar volstrekt van in de war raken. Heel bijzonder is Calibre, een applicatie waarmee je bestanden kunt converteren, ook van epub naar mobipocket. Zeer bruikbaar en waarschijnlijk ook een beetje illegaal. Beperkt Steeds meer online boekenwinkels verkopen ebooks. Bij Amazon kun je een keuze maken uit honderdduizenden verschillende titels, maar wel allemaal Engelstalig. Google is bezig honderdduizenden boeken beschikbaar te stellen en wel in verschillende bestandsformaten. Bij Bol en Selexyz kun je Nederlandstalige boeken kopen, maar de keuze is met enkele honderden titels tamelijk beperkt. De prijs van een elektronisch boek ligt lager dan die van een papieren boek: tussen de tien en twintig euro. Er zijn ook tal van boeken gratis te downloaden. Zoals gebruikelijk in de digitale wereld zijn er altijd methoden beschikbaar om bestanden zonder betaling in bezit te krijgen. Dat geldt voor muziek en films en dus ook voor elektronische boeken en tijdschriften. Op de meeste torrentsites kun je illegaal maar wel gratis allerlei boeken downloaden. Sneller en goedkoper Over vijf jaar wordt deze tijd ongetwijfeld beschouwd als het stenen tijdperk van de ebooks. Je hoeft geen profeet te zijn om te voorspellen dat er binnen afzienbare tijd kleurenschermen zullen zijn en dat de apparaten lichter, sneller en goedkoper zullen worden. Laten we hopen dat het gezeur rond de formaten over vijf jaar voorgoed voorbij zal zijn. In het onderwijs zou het niet moeten gaan om de vraag of ebooks leiden tot kostenbesparing of efficiencyverhoging. Vanuit onderwijskundig perspectief is het van veel meer belang of het apparaatje meerwaarde heeft voor het leerproces. Het is nog te vroeg om de vraag naar meerwaarde met een deugdelijke onderbouwing te beantwoorden. Het is wel duidelijk dat het apparaat nu al potentie heeft om op allerlei niveaus verbeteringen te bewerkstelligen. Voor studenten geldt dat de tijden van zeulen met te zware boekentassen of rugzakken voorbijgaat. Studieboeken zullen goedkoper worden en misschien wel leuker. Een ebook kan immers meer en beter aansluiten op de multimediale wereld waarin studenten dagelijks actief zijn. Docenten kunnen simpel hun lessen en het lesmateriaal beschikbaar stellen aan leerlingen en collega s. Voor uitgevers is het fenomeen ebook een godsgeschenk. Het traditionele (en dure) distributienetwerk kunnen zij in één keer uitschakelen. Rechtstreeks leveren aan de klant. Tel uit je winst. Voordelen n Veel boeken altijd binnen handbereik n Geen papier en dat scheelt een groot aantal bomen n Goedkoper dan een papieren boek n Je kunt zelf lettertype en lettergrootte instellen n Op de meeste readers kun je mp3 tjes afspelen Nadelen n Je mist het plezier van het zien, ruiken en vasthouden van een echt boek n Reader stuk? Boeken weg n Een ebook kun je niet uitlenen n n Nog geen kleuren n Gezeur met verschillende formaten h a v a n a h a v a n a sporten met... Zumba is booming, een rage. Tel Sell promoot het, de media praten het na, dus is het zo. Even schrik ik: alweer een hype gemist. Wat zoals de oudere medemens weet een duidelijk symptoom van aftakeling is. Maar een opluchting: navraag leert dat geen mens het woord zumba kent. Is dat niet het nieuwe staatshoofd van Zuid-Afrika? Nee, dat is Zuma, die verkondigt dat je hiv kwijtraakt door te douchen. Dan is het misschien de pas gescheiden deelrepubliek van Namibië. Zumba? Dat is het broertje van de vrolijke clown Bumba, roept een allesweter binnen Havana-kringen roekeloos zonder rekening te houden met reputatieschade. Wie anders dan juf Miriam Sanders weet het antwoord: zumba is een nieuwe naam voor het al langer bestaande latin aerobics. Het is een combinatie van danspassen uit Latijns-Amerikaanse dansen (salsa, mambo, merengue) in fitness. Zumba, dat is fun, jubelt Sanders. Denk aan Rio de Janeiro, een zwoele avond op het strand, dat werk. Daarbij muziek die je uitnodigt je tussen aanhalingstekens helemaal te laten gaan. Het is niet overdreven. Een YouTube-film geeft een voorproefje waarvan je inderdaad vrolijk, zo niet opgewonden, wordt. Lenige meisjes in opkruipende truitjes schudden met borsten en maken, het is niet anders, droogneukbewegingen. Zonder enig oog voor het verkeer spoed ik me naar het USC voor een kennismaking. Bil- en borstgezwieber De eerste kennismaking voldoet aan alle verwachtingen. De zaal is gevuld met minstens dertig meisjes van divers postuur. Maar wat doe die ene man op gevorderde leeftijd ertussen? Uit de luidsprekers schalt stevige latin op pak m beet 120 bpm. Juf Irene, stand-in van de revaliderende Sanders, roept via een headset instructies. Eerst passen op de plaats, net als dressuurpaard Salinero. Daar ben ik heel goed in: passen op de plaats maken. Meer denkwerk vergt de zogenaamde grapevine: twee stappen achter het standbeen langs. Zo worden de dansvormen steeds ingewikkelder. Twee stappen opzij, klap in de handen, een draaisprong waarvan ik dermate tol dat de bodyroll er niet uitkomt. Intussen vliegen er technische termen om de oren: links mambo, quickstep, cha-cha en kicken. Hier wreekt zich het feit dat ik vroeger alleen maar wilde schuifelen. Shake it, dames en heer, roept de juf. Maar bij mij schudt het vooral in het hoofd. Ik haak af en vrees dat er een paar draadjes zijn losgeraakt. Pittige cursus, is mijn eerste indruk, waardoor je vooral naar ik hoop tijdelijk de kluts kwijtraakt. Maar de erotiek komt er bekaaid af. Daarvoor moeten we bij juf Miriam zijn, vertelt Frans Boom (60). Hij is econoom bij de gemeente Amsterdam en de heer in het gezelschap. Zij zit meer op het bil- en borstgezwieber. Boom vertelt dat hij in het begin van een cursus nogal eens een blik ontmoet van: die vent komt vooral zijn oogspieren trainen. Maar het duurt meestal niet lang of hij is geaccepteerd als oude man. Een meisje fluisterde net: U doet het goed, meneer. Garnalenhouding Het toeval treft dat Boom een groot kenner van de geschiedenis van de fitness blijkt. Hij heeft sinds zijn studietijd, toen het woord fitness niet eens bestond, aan vrijwel alle rages meegedaan. Eerst bommen, dat is bewegen op muziek, wat gebeurde in een zaal met wel tweehonderd meisjes. Later tai-bo, callanetics, gogo en streetdance. Lachend: Het zijn vaak dezelfde bewegingen maar dan in een andere volgorde. Boom is hierdoor allesbehalve stijf en stram en kan goed meekomen. Zijn geheim? Ik ben net een pavlofhondje dat aan de juf hangt. Zijn ritmegevoel onderhoudt hij door in een carnavalsband op bekkens en trom te slaan. Niet dat het er allemaal zo gracieus uitziet. Kijk ik in de spiegel, dan zie ik een springende postzak. Of ik weet waarom er zo weinig mannen fitnessen? Ze durven niet. Dat is genetisch bepaald. Ze hebben twee armen en twee benen maar weten niet hoe ze werken. Exact dus het gevoel dat ik zojuist heb ondervonden. De revaliderende juf Sanders stelt me gerust. Zumba moet je een keer of vijf doen, dan gaat het een stuk beter. Haar doel is vooral dat de deelnemers uit hun schulp kruipen. Durf te laten zien zoals je bent. Vrouwen nemen volgens haar vaak een garnalenhouding aan, waardoor de vrouwelijke vormen borsten en billen worden gecamoufleerd. Ik zeg: Wees een beetje exhibitionistisch, durf te flaunten. Waarom je schamen voor schuddende tietjes? Het is je anatomie. Ze wil kortom vrouwen hun sexiness laten ontdekken. Dat kan ook bij mannen beter. Sanders: Mannen hebben in onze maatschappij verleerd zich stoer en macho te bewegen. Dat doe je door je voeten steviger neer te zetten en brede schouders te maken. Kin en borst omhoog, zo maak je het statement: hier sta ik. Met zumba meer macho! Nog wat motorisch in de war stap ik op de fiets naar huis en raak verdwaald in Buitenveldert. n Shake it, dames en heer Havana gaat op cursus: deze keer zumba. Waarin we de eigen seksualiteit ontdekken en kennismaken met een eeuwige fi tnesser. Kijk ik in de spiegel, dan zie ik een springende postzak. Hans van Vinkeveen Waarom je schamen voor schuddende tietjes? h a v a n a urban projection Hoe wek je een gebouw tot leven? 16 september De opdracht Om te beginnen zijn we naar Trouw Amsterdam geweest om kennis te maken met de opdrachtgevers. Ook wilden we zien wat het gebouw aan mogelijkheden te bieden heeft voor onze interactieve installatie. De opdrachtgevers lieten ons in de briefing behoorlijk vrij. Wat hun leuk leek, is dat wij iets met de wachtrij zouden doen. Verder wilden ze dat we de stad oneigenlijk zouden gebruiken. Normaal wordt Trouw als nachtclub gebruikt; het is de bedoeling dat wij het gebouw manipuleren tot iets anders. Ook vroegen ze ons de straat aan te kleden en de Wibautstraat erbij betrekken september Twintig concepten Tijdens het bezoek aan Trouw en de brainstormsessie de daaropvolgende dag zijn er ongeveer twintig ideeën boven komen drijven. Deze hebben we teruggekoppeld aan Trouw. We hebben ook feedback gekregen van Meeus van Dis, de kunstenaar die de lichteffecten in de club verzorgt. Hij weet alles op technisch gebied over het Trouwgebouw. Met hem hebben we ook besproken of de concepten wel bij de doelgroep passen. Van Dis heeft ons goed op weg geholpen. De projectmedewerkers bij Trouw waren ook tevreden over de concepten. Tijd om keuzes te maken. 25 september Twee definitieve ideeën Bij het kiezen hebben we vooral gekeken naar wat ons het leukst leek om te doen. En het minst naar of het uitvoerbaar of financieel haalbaar was. Dit zijn de twee ideeën geworden: n Projectie op buitenkant Tijdens de Museumnacht vindt er op de voorgevel van TrouwAmsterdam een urban screens-installatie plaats. Met behulp van projecties wordt de illusie gewekt dat het gebouw tot leven komt. Bezoekers kunnen het Trouw-gebouw middels een touchscreen veranderen. Zo kan er persoonlijk kleur gegeven worden aan het Trouw-gebouw. n Rookbellen De rookruimte van Trouw- Amsterdam wordt tijdens de Museumnacht omgetoverd tot bellenspektakel. De gehele avond zweven er zeepsopbellen gevuld met rook door de ruimte. Rook in de bellen zorgt ervoor dat het witte ballen worden. Die ballen worden getraceerd met een webcam zodat er met een beamer op geprojecteerd kan worden. De projecties zorgen voor een kleurenspectrum van bellen. 9 oktober Ontwikkeling techniek Vandaag zijn we druk in de weer geweest met het testen van hoe onze projectie eruit komt te zien op het gebouw. We hebben het getest door met kleine beamertjes te projecteren op een schaalmodel van het Trouwgebouw. Omdat we zelf geen beamerervaring hebben heeft Phanta Vision ons geholpen met de resolutie van de projecties en de afstand van de beamers. Phanta Vision verhuurt en verkoopt audio visuele producten en is de hoofdleverancier van de HvA. We hebben een paar kleine afwijkingen met de afmetingen van de vlakken gemerkt. Dat moeten we nog even aanpassen. Het rookbellenconcept zijn we ook aan het testen. Het traceren van bellen om te projecteren heeft kleine hapering. Het lukt ons net niet om op de hele bel te projecteren. We krijgen maar de helft te pakken. De software moet worden aangepast. We zijn op internet aan het zoeken naar mensen die hier ervaring mee hebben. We zien intussen groen en geel van het tracken van de bellen. 12 oktober 3D visuals De ontwerpen die op het Trouw-gebouw geprojecteerd zijn af. Ze zijn ontworpen door onze 3D-expert. Samen met hem hebben we gebrainstormd wat we wilden maken. Er komen tien à vijftien animaties die op gebouw geprojecteerd zullen worden. 14 oktober Sponsor We hebben geen budget, dus we moeten sponsoring organiseren. We merken dat het lastig is in deze periode. Mensen staan niet erg positief tegenover sponsoring. We krijgen veel nee als antwoord. Uiteindelijk is Phanta Vision een van onze hoofdsponsors geworden. Ze zagen wel wat in het project en willen ons steunen met advies en apparatuur die we nodig hebben zoals beamers. Voor het rookbellen concept moeten we bellenblaasmachines aankopen. Daar hebben we dus wel geld voor nodig. Hartog s Volkoren, de bakkerij op de Wibautstraat, is ook een van onze sponsors geworden. Ook is er een budget beschikbaar gesteld vanuit het MediaLAB. 20 oktober Bellenmachine bij de douane Goed nieuws is dat onze rookbellenmachines eindelijk in Nederland zijn gearriveerd. Iets minder leuk nieuws is dat de douane er ondertussen nog mee aan het spelen is, totdat wij de invoerrechten betaald hebben. Wij wachten in spanning af. 27 oktober Draaiboek 3 november hebben we een testavond op het echte gebouw. Ik ben nu bezig daar een draaiboek voor te maken zodat iedereen weet wat ze moeten doen. Ook productioneel moet er nog wel het een en ander geregeld worden. We kunnen bijvoorbeeld steigers huren, maar het liefst krijgen we ze gratis. Ook zijn we nog aan het werk met de animaties. Ze zijn in principe af, maar moeten nog gerenderd worden, uitvergroot worden naar groot formaat. Dat duurt ongeveer een nacht per animatie. We hebben nog anderhalve week n Op zaterdag 7 november vindt voor de tiende keer de Museumnacht Amsterdam plaats. Van tot uur presenteren 42 Amsterdamse musea zich met een speciale programmering. Ook het Trouw-gebouw opent zijn deuren. Kijk op trouw.medialab.hva.nl voor een uitgebreider verslag van de voorbereidingen, inclusief foto s en filmpjes. Zes studenten van het MediaLAB kregen anderhalve maand de tijd om zonder budget een urban projection op het Trouw-gebouw tijdens de Museumnacht voor te bereiden. Lees mee in een verkorte versie van hun weblog. Jobien Groen h a v a n a minor Huilen tijdens de les Stel, je loopt in een donker steegje en een schimmig figuur valt je lastig. Wat doe je? Michael Tijsterman (22), onlangs afgestudeerd aan de ALO, zou het wel weten. Vorig semester volgde hij de minor The Art of Aggression Management. Bij de minor leer je hoe je je veilig kunt voelen in bedreigende situaties. Dat heeft vooral te maken met stressbeheersing. Agressieve mensen geven jou stress en daardoor kun je moeilijker rationeel denken en handelen. De minor leert simpele technieken. Hoe vang je een klap op? Hoe deel je een tik uit of zet je iemand in een klem? Wat is wettelijk toegestaan? Daarnaast komen gesprekstechnieken en lichaamstaal aan de orde. Michael werkt twee dagen per week als gymdocent en geeft daarnaast weerbaarheidstrainingen aan groep 7 en 8 van een basisschool. Dat laatste is mogelijk dankzij de minor. Tijdens de minor leer je niet alleen beter omgaan met agressie binnen de eigen beroepsgroep, maar ook trainingen geven aan anderen. Studenten die al een opleiding tot leraar volgen, krijgen de bevoegdheid zelfverdediginglessen te geven. Agressieve ouders Behalve ALO-studenten volgden afgelopen jaar studenten Fysiotherapie, SPW en Pabo de minor. Bij Pabo-studenten kunnen de vaardigheden van pas komen als kinderen in de klas elkaar in de haren vliegen, maar ook bijvoorbeeld als ouders verbaal agressief worden tijdens een ouderavond. Pabostudent Astrid Schoenmakers (20) volgde de minor om wat steviger in haar schoenen te staan voor de klas. Ik ben best een onzeker type. Een studiegenoot raadde me deze minor aan. Ik merk dat ik nu meer zelfvertrouwen heb, me beter kan uiten en dat ik harder kan zijn. Bovendien vinden scholen het een pluspunt als je ook weerbaarheidslessen kunt geven. Niet iedereen wordt toegelaten tot de minor. Coördinator Sandy Spil, tevens docent Zelfverdediging en Lichaamstaal op de ALO, selecteert tijdens zijn lessen enthousiaste studenten voor de minor. Als studenten al een zelfverdedigingsachtergrond hebben, bijvoorbeeld in judo of kickboksen, vraag ik of ze willen deelnemen aan de minor. Studenten van andere opleidingen dan de ALO moeten affiniteit hebben met zelfverdediging. Omdat de groep klein is en er veel gevraagd wordt van de studenten, is het van belang dat iedereen gemotiveerd is. Blootgeven Het programma van Aggression Management bestaat uit drie lesdagen per week. Astrid vond de minor fysiek vrij pittig: Ik sport zelf veel, dus ik had daar niet zo veel moeite mee, maar als je niet van sporten houdt, is het echt zwaar. Om in conditie te blijven moet je ook buiten de lessen trainen. Daarnaast moet je jezelf best blootgeven. Je komt erachter hoe jij reageert op benauwde situaties. Dat kan ook betekenen dat je moet huilen tijdens de les. Je wordt erg geconfronteerd met jezelf. Dat had ik van tevoren niet verwacht. Voor Aggression Management lopen studenten twee stages: één binnen hun eigen vakgebied, en één daarbuiten. Aankomende gymnastiekdocenten doen hun stage bijvoorbeeld bij de politie, justitie, de veiligheidsdienst, de landmacht of de douane. Michael heeft bij justitie stage gelopen. Ik heb een trainingsweek meegemaakt voor mensen die in de gevangenis werken. Omdat ik niet aan de kant wilde zitten, heb ik alles meegedaan. Daarvoor moest ik een soort ME-pak aan, inclusief helm, schild, kisten, wapenstok en bodyprotector. Zwaard van Damocles Voor het volgende semester heeft Sandy acht studenten van de ALO geselecteerd, waarvan zes zich al hebben ingeschreven. Van buitenaf zijn er nog helemaal geen inschrijvingen. Michael en Astrid denken dat de minor niet goed gepromoot wordt buiten de ALO. Astrid: Op de Pabo is het niet bekend dat je deze minor kunt volgen. Je moet er zelf naar op zoek gaan. Op internet is weinig informatie te vinden over de minor. Wel heeft Sandy via andere kanalen promotie gemaakt. We hebben op een minormarkt gestaan, maar dat was al in april, terwijl de inschrijvingen nu zijn. Ook hebben we in Havana een advertentie gezet. Sandy denkt dat de hoeveelheid contacturen studenten afschrikt. De structuur moet volgend jaar in ieder geval anders worden. Misschien kunnen we de minor uitsmeren over het hele jaar of de lessen als extra vak in de avonduren aanbieden. Nu hangt de vraag of we wel genoeg inschrijvingen krijgen steeds als het zwaard van Damocles boven mijn hoofd. n Je kunt je nog inschrijven voor The Art of Aggression Management. Zie hva.nl Studenten die in het onderwijs of in de hulpverlening terechtkomen, zijn na het volgen van de minor The Art of Aggression Management beter voorbereid op intimidatie. Ik moest een soort ME-pak aan, inclusief helm, schild, kisten en wapenstokken. Kirsten Dorrestijn Je komt erachter hoe jij reageert op benauwde situaties h a v a n a h a v a n a Weekblad voor de Hogeschool van Amsterdam 4 november 2009 # 1 0 Het nieuwe lezen Museumnacht Trouw-gebouw uitgelicht Zumba Wees een beetje exhibitionistisch Verenigingen Storten allochtonen zich nog in het studentenleven? En verder Fitnesshype Zumba helpt je vrouwelijke vormen borsten en billen te tonen Durf te flaunten. Licht in de duisternis Tijdens de Museumnacht is het Trouw-gebouw het decor van een urban projection. Ben je boos Hoe vang je een klap op? Hoe zet je iemand klem? Je leert het bij de minor Aggression Management. coverbeeld: Pascal Tieman model: Marjolein van der Wal vrijwilligerswerk. ASN en het Hindoe Forum lijken dus bloeiende verenigingen, terwijl Khmisa en Marmara een flinke inhaalslag moeten maken om de schade van vorig jaar te herstellen. Wat is het geheim van de smid? Het geheim Devlin Tiao (30), student Bedrijfseconomie, is bestuurslid van ASN: We hebben er hard aan gewerkt onze doelgroep binnen te halen. Een paar grote evenementen hebben voor veel mond-tot-mondreclame gezorgd. Daarnaast zijn de artikelen in de Chinese krant een mooie vorm van promotie. Bestuurslid van het Hindoe Forum Naini Sharma (19, Voeding en Diëtetiek), denkt dat de vereniging zo gesmeerd loopt doordat het centrale bestuur duidelijke richtlijnen aangeeft. Daarnaast heeft het vorige bestuur hen goed ingewerkt. Om een breed publiek te vangen, richten de verenigingen zich niet alleen op HvA-studenten, maar is iedereen welkom. Bij Marmara studeert slechts één van de vier bestuursleden aan de HvA en bij Khmisa niemand. ASN en het Hindoe Forum hebben het grote voordeel dat zij een monopolie in Nederland hebben: verder bestaan er geen verenigingen die zich richten op deze doelgroepen. Marmara vist daarentegen in dezelfde Turksestudentenvijver als SV Anatolia, die ook in Amsterdam is gevestigd en met tweehonderd leden veel groter is. Khmisa hoeft juist weer niet te vrezen voor concurrentie. Het blijft de vraag of de problemen vooral in de organisatie liggen of dat Marokkaanse en Turkse studenten simpelweg weinig behoefte hebben aan een vereniging. Als Khmisa en Marmara komend jaar flink hun best doen, zal de toekomst dat snel genoeg uitwijzen. multiculturele verenigingen Van de multiculturele studentenverenigingen die aan de HvA zijn verbonden wordt soms gezegd dat ze op sterven na dood zijn. Is dat echt zo? Havana zocht het uit. Kirsten Dorrestijn studiejaar raakte de vereniging steeds meer naar de achtergrond. Na verloop van tijd kwamen we helemaal niet meer bij elkaar. Dat kwam door studie en werk, maar ook door ontwikkelingen op persoonlijk gebied. Er verschijnt plotseling een brede glimlach op Hülya s gezicht: Ik en de voorzitter hebben ons namelijk verloofd, giechelt ze. In april gaan we trouwen. Dat vergt veel voorbereidingen. Het blijft lastig om tijd vrij te maken voor de vereniging, maar ik wil er niet mee stoppen. Op dit moment telt Marmara zo n veertig leden, waarvan ongeveer de helft van de HvA. Afgelopen jaar zijn er tien nieuwe leden geworven. Niet alleen door ontwikkelingen in privé-sfeer kwam Marmara in de knel, ook organisatorisch gezien waren er gebreken. Hülya: Toen ik twee jaar geleden in het bestuur kwam, was de verenging helemaal ingezakt. We moesten alles van onderaf opbouwen, en dat terwijl we allemaal geen ervaring met besturen hadden. We werden echt in het diepe gegooid. Tot nu toe ontbrak elke vorm van structuur. Dat proberen we dit jaar anders te doen. We vergaderen nu bijvoorbeeld op een vaste dag in de week. Voor het komende jaar hebben we allerlei plannen: een stedentripje, een filmavond, een sportevenement en een lezing. Op 12 november geven we een workshop traditionele Turkse dans leden De Aziatische studentenvereniging lijkt geen last te hebben van de problemen waarmee Marmara en Khmisa kampen. ASN is de enige Aziatische studentenvereniging in Nederland en telt maar liefst 8500 leden, waarvan ongeveer 20 procent van de HvA en de UvA. In een jaar tijd kwamen er 1000 leden bij. Het bestuur bestaat uit acht actievelingen en twee stagiairs. Elke maand organiseren zij voor zo n 900 man een Asian-party in de Hollywood Music Hall in Rotterdam. En een paar keer per jaar wordt er een modeshow gehouden in een uitverkochte Escape. Daarnaast organiseert ASN lezingen en workshops. Bovendien maken leden verslagen van activiteiten, columns, interviews en foto s voor de website van ASN en voor de Chinese krant die in Nederland verschijnt. Ook het Hindoe Studenten Forum loopt goed. In Amsterdam zijn 120 leden, waarvan 48 van de HvA. De andere afdelingen zijn in Den Haag en Rotterdam gevestigd. Landelijk heeft het Forum 700 leden. Het HSFN organiseert onder andere karaokeavonden, salsaworkshops en een Sewa-week vol Op de site van de Marokkaanse studentenvereniging Khmisa staat dat men op zoek is naar een voorzitter, een vice-voorzitter, een penningmeester, een activiteitencoördinator en een mediacoördinator. Op het prikbord van de Hyve werd 2,5 jaar geleden voor het laatst een bericht geplaatst. Dat klinkt alsof de klad erin zit Toch is Khmisa nog in leven. De huidige vice-voorzitter Brahim Ballafkih (23), student Accountancy aan InHolland, vertelt dat het vorig jaar niet zo goed ging met de vereniging. Midden in het jaar studeerden er een aantal bestuursleden af. Op een gegeven moment was ik nog maar met één ander bestuurslid over. Het was te zwaar om de vereniging met z n tweeën te leiden. We hebben toen besloten rustig na te denken over hoe we verder zouden gaan. Intussen zijn er twee bestuursleden bij gekomen en vergaderen we weer elke week. Khmisa heeft negentig leden. In één jaar zijn er vijftien nieuwe leden geworven. Het bestuur is bezig met de voorbereidingen van een reis, een voetbaltoernooi en een feest. Behalve Khmisa worden er nog drie andere multiculturele verenigingen door de HvA erkend: de Turkse vereniging Marmara, de Aziatische Studentenvereniging Nederland (ASN) en het Hindoe Studenten Forum Nederland (HSFN). De HvA faciliteert in de vorm van een werkplek en bestuursbeurzen. Maar van dat laatste maakt geen van de verenigingen gebruik. Khmisa wil onafhankelijk zijn, en de andere organisaties waren niet op de hoogte van die mogelijkheid. De besturen werken dus vrijwillig. Wel maken Khmisa, Marmara en ASN gebruik van een werkplek van de HvA, een benauwde ruimte in de kelder van de Leeuwenburg. Het Hindoe Forum heeft een kantoor op de VU. De HvA financiert geen activiteiten, daarvoor zoeken de verenigingen sponsoren. Het is niet zo gek dat de besturen niks wisten over de beurzen die zij kunnen krijgen. Lange tijd had namelijk niemand vanuit de HvA verantwoordelijkheid over de verenigingen. Onlangs heeft Luuk van Dée, hoofd afdeling Instroom-Doorstroom, deze functie op zich genomen. Hij is zich nog aan het inlezen en kan nog niet veel vertellen over de gang van zaken. Trouwerij Niet alleen bij Khmisa, ook bij Marmara ging het pad vorig jaar niet over rozen. Vice-voorzitter Hülya Kurt (20) kan zich wel voorstellen dat mensen denken dat de vereniging niet meer bestaat. Vorig jaar hebben we nog wel een aantal geslaagde activiteiten georganiseerd, maar tegen het eind van het Vissen in dezelfde studentenvijver De bestuurskamer in de kelder van de Leeuwenburg h a v a n a havana 3

4 nieuws Sanne van Baar / Jobien Groen / Jim Jansen / Anne Koeleman / Thijs den Otter (coördinator) / Annemarie Vissers / Paul van de Water Sorbon wil minder verdienen Het assortiment van Sorbon wordt waarschijnlijk flink goedkoper, zo blijkt uit een wijzigingsvoorstel dat de cateraar aan de medezeggenschapsraden heeft voorgelegd. Brood, kaas en vleeswaren zouden in het voorstel van Sorbon flink goedkoper worden: zo zakt een Italiaanse bol in het plan in prijs van 1,04 euro naar zeventig cent. Ossenworst kost nu nog 1,02 euro in de HvA-kantines en zou naar vijfenzeventig cent gaan. Zoet beleg wordt echter een fractie duurder. Ook wordt het prijziger om een vette bek te scoren: een goulashkroket gaat 1,50 euro kosten. Nu betalen HvA ers nog iets meer dan een euro. Ook snoepgoed stijgt in prijs. In het overzicht dat op de bureaus van Havana terecht is gekomen, staan ook prijsvoorstellen van studenten uit de medezeggenschapsraad. Die willen vooral dat Sorbon iets doet aan de warme maaltijd: Sorbon wil acht euro vragen, de studenten vinden vijf euro meer dan genoeg. Verder valt op dat de studenten voor frikandellen een hogere prijs voorstellen dan Sorbon: de cateraar wil de frituurworsten voor een euro verkopen, de studenten voor 1,25 euro om de vetzucht een beetje te beteugelen. Volgens het begeleidende mailtje heeft Sorbon van bijna zestig procent van alle producten de prijzen verlaagd. Dat kost de cateraar volgens de schrijver operationeel directeur Jørgen Vestjens zeker honderdduizend euro. Vestjens zegt in een eerste reactie onaangenaam te zijn verrast door het feit dat de prijslijst van Sorbon bij Havana is terechtgekomen. Hij wil niet reageren op de vraag of Sorbon zich dergelijke prijswijzigingen kan permitteren. Die lijst is inzet in onderhandelingen van Sorbon met de Hogeschool en de Universiteit van Amsterdam. Het is dus nog helemaal niet te zeggen wat ervan overblijft. Op de vraag of de prijsherziening is ingegeven door het feit dat het contract van de UvA en de HvA met Sorbon bijna ten einde is, wil Vestjens evenmin ingaan. Dit heeft er niets mee te maken. (TdO) AOb: Pabo HvA slechtste In een onderzoek van de AOb naar de kwaliteit van de 32 pabo s komt die van de HvA als slechtste uit de bus. De Algemene Onderwijsbond deed onderzoek naar de volgende kwaliteitspunten: accreditatiescore (keurmerk), studentenoordeel, studierendement, het aantal studie-uren per week en de verhouding student/ docent in aantallen. Smulders vindt het vervelend dat de HvA zo laag geëindigd is. In november krijgt de opleiding namelijk het accreditatierapport van het Nvao, de keurmeester van het hoger onderwijs. Die zal bevestigen dat de kwaliteit van onze opleiding goed is, zegt ze. Ze ziet de gevolgen van de uitslag wel in: Dit zorgt natuurlijk voor imagoschade rond onze Pabo. Ook is het jammer dat onze Pabo in Almere in één adem wordt genoemd. Die opleiding heeft onlangs juist een heel goed beoordelingsrapport gekregen. Francis Meester, directeur van Pabo Almere, vindt de uitslag niet alleen jammer, maar ook zeer onterecht. Wij hebben als Pabo Almere een eigen opleiding, met een eigen curriculum en een eigen team. Afgelopen jaar zijn we bijzonder goed door de visitatie heen gekomen. Maar onze uiteindelijke accreditatie is afhankelijk is van de beoordeling van de Pabo Amsterdam en de Ipabo, die onder hetzelfde bestuur vallen. Zij zijn nog niet goed bevonden, en alleen daardoor hebben wij het keurmerk nog niet gekregen. Onze beoordeling hangt dus af van die van anderen. Als wij apart zouden worden beoordeeld, behoren we tot de top. In ons beoordelingsrapport kregen we namelijk zeventien keer goed en drie keer voldoende. Meester heeft alle basisscholen in Almere middels een brief laten weten dat de Pabo Almere ten onrechte onderaan in de ranking staat. Smulders zwakt de betekenis van de uitslag een beetje af. Het is het zoveelste lijstje. We bungelen nu onderaan, maar in andere lijstjes behoren we tot de middenmoot. De afdelingsmanager doelt hiermee op de lijst van beste hogescholen Elsevier waar Havana vorige week over berichtte. Ook de lerarenopleidingen van het basisonderwijs werden daarin gerankt. Onze Pabo is daar een middenmoter: we staan op plaats 18 van de 30. (SvB) In de prijzen Naima El Yakoubi heeft de Bert Douwes Award gewonnen voor de beste paper van de minor beleggen. De 27-jarige student Bedrijfskunde & Logistiek ontvangt een cheque van 1500 euro van NYS Euronext voor haar paper de winst per aandeel als prestatie-indicator. Daarnaast mag ze binnenkort op het beursplein een handelsdag openen met een gongslag. De jury roemde Yakoubi s heldere taalgebruik, haar onderwerpskeuze en heldere schrijfstijl en de goede verzorging van de paper. Jos Nijenhuis (docent Fundamentele Analyse) en Ton Ruitenburg (Senior Officer Retail Relations van NYSE/ Euronext) vormden samen de jury. Dit is de derde keer dat de prijs wordt uitgereikt. Het is de tweede keer dat er een vrouwelijke winnaar is. (JG) Van Gorsel blijft Alle geruchten ten spijt is Peter van Gorsel niet van plan om per 1 januari te stoppen als voorzitter van het domein Media, Creatie en Informatie. Uit verschillende hoeken van de HvA werd afgelopen week gesuggereerd dat het vertrek van de 61-jarige domeinvoorzitter aanstaande is. De verwarring die daarover is ontstaan zit hem in het volgende: ik ben herstellende van een hartinfarct en het is voor velen nog niet helemaal duidelijk in hoeverre ik per januari er weer bij ben, aldus Van Gorsel. Mensen denken dan al snel: die zal wel niet meer terugkomen. Maar ik fiets weer op volle vaart door de stad. Ik ben straks weer helemaal terug. (TdO) Geen maanlandschap Maar wel een droomlandschap dat in elkaar werd gezet voor het Oerolfestival op Terschelling. Het beeld is onderdeel van een expositie van fotograaf Auke Post, die momenteel is te zien in het gebouw van het domein Gezondheid van de Tafelbergweg. Overigens bestaat de tentoonstelling uit meer dan Oerol-foto s alleen: zo is ook het stadsleven door Post vastgelegd. Tegelijkertijd exposeert schilder Jessie Schouten in het HvA-pand. (TdO) Beeld Fred van Diem Het EVC Centrum, ORO, de CMR en Huisvesting zetelen al een tijdje in Rivierstaete, een van binnen fraai kantoorgebouw aan de Amstel. Afgelopen donderdag werd deze HvA-locatie officieel geopend. Ruim zeventig HvA ers luisterden naar de lezing van trendwatcher (en HvA-docent) Vincent Albers. Vervolgens werd onder luid applaus een lint doorgeknipt. Daarna drank, fingerfood en al of niet goede gesprekken. (PvdW) Vervoorn gaat iets anders doen Het domein Bewegen, Sport & Voeding lijkt op zoek te kunnen naar een nieuwe voorzitter. Cees Vervoorn gaat namens de HvA en de UvA proberen de Olympische Spelen van 2028 naar Amsterdam te halen. De komende maanden wordt duidelijk wat Vervoorn exact gaat doen. Twee jaar geleden hebben de instellingen voor hoger onderwijs en de gemeente de ambitie uitgesproken om de Spelen in 2028 naar Amsterdam te halen. Door mij vrij te maken voor deze taak, geven we het nu een gezicht, hoewel ik niet precies weet wat me te wachten staat. Het is een nieuwe functie en ik ben blij dat ik de ruimte en het vertrouwen krijg om daar invulling aan te geven, zegt hij. Voor collegevoorzitter Karel van der Toorn is het helder waarom de UvA en de HvA zich willen opwerpen als een van de trekkers van dit majeure sportproject. Het is zeker van nut dat de UvA en de HvA zich actief met de Olympische Spelen gaan bemoeien. Ik hoor veel enthousiasme om mij heen als het gaat om de Spelen van 28. Het spreekt aan, brengt positieve processen in gang en als de Spelen naar onze stad komen, dan moet het hoger onderwijs daar nauw bij betrokken worden. De keus voor Vervoorn lag volgens Van der Toorn voor de hand, maar hij houdt een slag om de arm wat betreft de huidige functie van Vervoorn. Ik weet niet of het met zijn huidige rol als domeinvoorzitter te combineren is. Wellicht niet en dan moeten we gaan kijken wat dat voor gevolgen heeft voor zijn tijdsindeling. Dat Vervoorn deze kar moet gaan trekken staat buiten kijf. Hij is gepromoveerd, is charismatisch, heeft veel onderwijservaring en was ooit topsporter. Vervoorn zou de eerste domeinvoorzitter zijn die vertrekt sinds de functie twee jaar geleden in het leven is geroepen. De eerste reacties zijn hartverwarmend. Binnen het domein is iedereen blij voor me, maar ik hoor ook: wat moeten we nu? Maar daar hoeft niemand zich zorgen om te maken: als ik helemaal vertrek, zal ik zorgen voor een prima overdracht. (JJ/TdO) 4 havana

5 nieuws Huizen voor topsporters Topsportende studenten kunnen eind volgend jaar terecht op de Laan van Spartaan, waar speciale sportgelegenheid en huisvesting voor ze wordt gebouwd. In het gebouw De Tribune komt een sportlocatie voor klim- en bergsporters, gecombineerd met huisvesting voor topsportende studenten. Ymere Student & Wonen realiseert daar 102 zelfstandige studentenwoningen, en een centrum met voorzieningen als een krachtsportruimte, klimwanden, behandelruimte voor medische begeleiding, een bergsportshop en een eetcafé. Cees Vervoorn, voorzitter van het domein Bewegen, Sport en Voeding, heeft meegewerkt met de plannen voor de huisvesting. Het centrum Topsport Amsterdam draagt de topsporters voor deze de studentenwoningen aan. Dit centrum heeft alle topsportende studenten van Amsterdam in zijn portefeuille en een groot gedeelte daarvan wordt uitgemaakt door studenten van de HvA, zegt Vervoorn. De klimhallen zullen ook beheerd worden door HvA-studenten en daarbij komen stageplekken voor onze studenten beschikbaar. De toekomstige bewoners krijgen naast een woning een serviceabonnement waarmee ze voor een laag bedrag de sportfaciliteiten van Moutain Network kunnen gebruiken en vier keer per week een maaltijd te gebruiken. De nieuwe woningen worden eind 2010 of begin 2011 opgeleverd. (AK) Miljoenenclaim Trimp & Van Tartwijk Het besluit om de Amstelcampus te voltooien zonder projectontwikkelaar Trimp & Van Tartwijk, komt de HvA wellicht duur te staan. Het bureau diende vorige week een claim in: ze eist een schadevergoeding van 13,5 miljoen euro. Ook wil het twee miljoen euro voor de opzegging van het contract. Dat heeft de woordvoerder van het College van Bestuur laten weten. Het College van Bestuur wil verder inhoudelijk niet op de kwestie ingaan, maar laat in een verklaring weten de procedure bij de rechtbank met vertrouwen tegemoet te zien. Trimp & Van Tartwijk heeft de zaak in handen gegeven bij Sylvia Dominguez, advocaat bij Slangen Advocaten. Zij bevestigt dat ze de projectontwikkelaar vertegenwoordigt, maar weigert voorlopig commentaar. Saillant detail is wel dat Slangen Advocaten in het verleden veel zaken deed voor de HvA en de organisatie dus van haver tot gort kent. De HvA ging ooit in zee met Trimp & Van Tartwijk vanwege de goede contacten die de bouwer had in de gemeente. Daar kwam de afgelopen jaren echter de klad in: Rabo Bouwfonds, Joop van den Ende en de gemeente Amsterdam besloten geen zaken meer met de projectontwikkelaar te doen, onder meer omdat topman Hans van Tartwijk een prominente verdachte is in een fraudezaak waarbij topmensen van diverse institutionele beleggers enorme bedragen in hun eigen zak zouden hebben gestoken. Dat onderzoek breidde zich begin dit jaar uit naar het bedrijf Trimp & Van Tartwijk, waarna het College van Bestuur besloot de samenwerking te staken. Het bedrijf zelf vindt de eenzijdige opzegging van het contract onterecht en diende daarom bijna acht maanden na dato een claim in. Dat het bedrijf naar de rechter stapt voor het contract baart overigens weinig opzien; nadat de gemeente Amsterdam de samenwerking opschortte, werd honderd miljoen euro geclaimd. Alle zaken lopen overigens nog. De bouw van de Amstelcampus de grootste hbo-campus van Nederland die in 2014 lesruimte biedt aan 25 duizend studenten is voortgezet door het Bureau Nieuwbouw van de HvA. Vice-collegevoorzitter Paul Doop liet eerder dit jaar in een interview weten dat de beëindiging van de samenwerking met de projectontwikkelaar niet voor enorme vertraging heeft gezorgd. Bovendien konden de meeste opdrachten die uitstonden bij onderaannemers door de HvA worden overgenomen. (TdO) Cadeautje van Knigge Bewoners en medewerkers van het Parelhuis in Suriname zijn bijzonder blij met de cheque van euro die Jeroen Knigge persoonlijk kwam overhandigen in Paramaribo. Men wist dat ik langs zou komen, maar men was overdonderd door de omvang van het bedrag, aldus de voormalig algemeen directeur, sinds vorige week weer in het land. Het Parelhuis is een tehuis voor (half)wezen die met het hiv-virus zijn besmet. Het geld vorige maand ingezameld ter gelegenheid van het afscheid van Knigge wordt onder meer ingezet om de verzorgsters van de kinderen de tantes verder op te leiden voor het werk dat ze doen. Daarnaast wordt geïnvesteerd in het welzijn van de kinderen. Mede namens hen wil ik alle HvA-medewerkers danken voor de bijdrage aan mijn afscheidscadeau, aldus Knigge. Het was werkelijk ontroerend. (TdO) Geen Treets in popfinale Helaas: de finale van de Amsterdamse popprijs krijgt dit jaar geen HvA-smaakje: The Treets liepen vorige week de laatste ronde mis. The Treets met deeltijdstudent Michiel Seignette (Commerciële Economie) als frontman plaatste zich eind september voor de halve finale in de Sugar Factory. Vorige week was het geweld van de concurrenten echter te groot. De finale vindt op 28 november plaats in de Melkweg. Wie wil horen wat de bezoekers van dat feestje missen, kunnen hun hart ophalen op myspace.com/thetreets. (TdO) Aansluitprogramma s starten De HvA en de UvA ontvingen vorige week belangrijk bezoek: een klein legertje decanen uit het voortgezet onderwijs kwam de agenda s trekken voor de aansluitprogramma s. Het is alweer het vijftiende jaar van het aansluitprogramma waarmee de HvA met scholen uit het voortgezet en beroepsonderwijs programma s samenstelt waarbij scholieren op de HvA komen rondneuzen en studenten en docenten op de koffie komen bij bijvoorbeeld leerlingen van 4-havo. Victoire Toepoel, die het programma al sinds jaar en dag voor Technische Bedrijfskunde begeleidt, is goed te spreken over het programma. Ik zal niet beweren dat er enorme resultaten worden geboekt voor mijn opleiding. Maar als wij met studenten SPORTFLITSen n VOLLEYBAL HvA-Volleybal kent een uitstekende competitiestart. Afgelopen zaterdag won het in de provincie met 3-1 van het Barneveldse BMC- SSS. De volleyballers van coach Ron Zwerver moesten alles uit de kast halen voor de winst. De sets werden steeds met minimale verschillen gewonnen: 30-28, 20-25, en Dankzij het goede resultaat staat zijn langs geweest bij een school, dan laat het toch een belangrijke indruk achter. Het gaat er vooral om dat je scholieren een idee geeft van wat er op een hogeschool gebeurt. Als die zich vervolgens oriënteren op een hbo-opleiding, komen ze toch sneller bij de HvA terecht. Tijdens de borrel werd duidelijk dat HvA en UvA waakzaam moeten zijn voor reclamepraat. De presentatie van het UvA-programma zorgde voor wat gemor, omdat wordt overwogen scholen waarvan de uiteindelijke instroom laag is meer te laten betalen voor de activiteiten. UvA en HvA maken immers best kosten op dit soort dagen. Het zorgde op de borrel voor een paar felle opmerkingen. Decaan Mieke Wolterink van het Amsterdamse Fons Vitae Lyceum: Als de UvA dit doet, stop ik met de HvA Volleybal na drie wedstrijden op de tweede plaats van de A-league. De eerstvolgende wedstrijd van de volleyballers is op zaterdagavond in Amsterdam tegen Webton Twente, dat laatste staat in de A-league. n VOETBAL Het Nederlands dameselftal heeft vorige week met maar liefst 13-1 gewonnen van Macedonië. Een record: nooit eerder won het samenwerking met UvA en HvA. Opmerkelijk, want voor de voorlichting van het wo werkt ze samen met de VU, en de HvA heeft vooralsnog geen plannen voor hogere prijzen. Natuurlijk heeft de HvA er voordeel van dat zij worden uitgenodigd om iets te vertellen over het hbo. Eerlijke voorlichting is belangrijker dan reclame. Daar prikken onze leerlingen trouwens ook zo doorheen. Hoofd instroommanagement Jet Benjamins (HvA) laat echter weten dat de hogeschool geen plannen heeft de prijs voor scholen te verhogen. Als een school door plannen van de UvA niet meer wil meedoen bij de HvA, dan is dat jammer. Er staan overigens een stuk of tien scholen op de wachtlijst waarvoor we geen capaciteit hebben. (TdO) team van bondscoach Vera Pauw met zoveel machtsvertoon. Een record uit 1977 werd aangescherpt. Toen eindigde een wedstrijd tegen Israël in Het nieuwe record kwam overigens tot stand zonder Chantal de Ridder (Sport, Management & Ondernemen). Zij maakt wel deel uit van de selectie, maar kwam tegen Macedonië niet in actie. (TdO) havana 5

6 nieuws HES-studenten in actie voor Foster Parents Koningshuismodeontwerper Ronald Kolk, dj Marcella en zangeres Karima: het zijn klinkende namen die het charity event van vijf HES-studenten Trade Management Azië zullen bijwonen. De opbrengsten van de avond op 27 november in het Amsterdam Fashion Hotel schenkt het vijftal aan het project Because I m a girl, van Plan Nederland voorheen Foster Parents. De vijf HES-studenten volgen het vak Sales, waarbij ieder team een evenement op poten moet zetten. Eis daarbij is dat het om een goed doel gaat en er minimaal duizend euro ingezameld wordt. Even bellen met Sanne Huijbregts Wat heb je precies onderzocht? In mijn proefschrift heb ik gekeken naar de diversiteit in opvoedingssystemen van kinderopvangleidsters met verschillende culturele achtergronden. In de opvang zijn veel vrouwen met een niet-westerse achtergrond werkzaam, bijvoorbeeld Turkse of Marokkaanse leidsters. Die hebben vanuit hun culturele achtergrond ook andere ideeën over opvoeding dan leidsters met een westerse achtergrond. Beleidsplannen zijn ook op de westerse opvoedingssystemen gestoeld. Ik heb dus ook gekeken naar hoe de nietwesterse leidsters daarmee omgaan. Wat is een typisch westers opvoedingsidee? Een voorbeeld van zo n westers opvoedingsideaal is bijvoorbeeld het ontwikkelen van zelfstandigheid. We vinden het hier belangrijk dat kinderen al zeer vroeg leren zeggen wat ze willen en denken. Er is veel aandacht voor het kind als individu, Teamlid Audrey van Weerdenburg (20, derdejaars): Het is een beetje uit de hand gelopen. Het event is nu avondvullend geworden. We hopen door kaartverkoop en sponsorgeld in ieder geval drieduizend euro binnen te halen. De studenten hebben eerst een inventarisatie gemaakt van goede doelen en kozen uiteindelijk voor het vrouwenproject van Plan Nederland: Dat sprak ons het meest aan. We hopen dat het geld bijdraagt aan het versterken van de positie van vrouwen wereldwijd op het gebied van rechten, onderwijs en opvang. HvA ers krijgen vijf euro korting op de toegangsprijs op vertoon van hun HvA-pas. (AV) Autochtone kinderopvangleidsters kunnen leren van allochtone leidsters als het gaat om het bevorderen van groepssamenwerking. Die conclusie trekt docente pedagogiek Sanne Huijbregts (DOO) in haar proefschrift Cultural Diversity in Center Based Child Care. en het wordt veelal benaderd als jij. In de Marokkaanse of Turkse cultuur is er meer aandacht voor het kind als onderdeel van een groep, meer het wij. Dat heeft ook vaak met de manier van de eigen opvoeding te maken: in grote gezinnen, met veel neefjes en nichtjes. Zelfstandigheid wordt pas later in de ontwikkeling belangrijker gevonden. Wat kunnen autochtone leidsters dan concreet leren van hun allochtone collega s? Landelijk gezien wordt er niet heel erg goed gescoord op die sociale interactie in de groep. Een groep bestaat al snel uit veertien individuutjes in plaats van een groep van veertien kinderen. Het stimuleren van sociaal gedrag in de groep, daar scoren de allochtone leidsters goed op. Zeker bij onderlinge conflicten is dat werkzaam. Ruzietjes worden bijvoorbeeld samen opgelost, in plaats van kinderen apart te zetten. (AV) Kleiner studentenfestival Het Amsterdams Studentenfestival is dit jaar ingekort van vier dagen naar twee dagen. Volgens het bestuur heeft die beslissing niets met geldtekort te maken. We wilden ons concentreren op één locatie, zodat het meer een festival wordt. Vroeger had je elke avond één of twee verschillende disciplines, verspreid over locaties door heel Amsterdam. Dit jaar hebben we besloten om het idee festival uit te buiten en terug te gaan naar één locatie, rondom de Oudemanhuispoort. Dat zorgt ervoor dat de disciplines in twee dagen kunnen worden samengevat, zegt Pamela Cuparo, voorzitter en festivalcoördinator. De beslissing heeft niets te maken met geldtekort. We hebben daar nog geen last van, maar we zijn ook Petitie tegen avondcolleges IAM Studenten en medewerkers die niet kunnen leven met de avondopenstelling van het Singelgrachtgebouw, kunnen hun gal spuwen op een webpetitie. Eind september liet bedrijfsvoerder Hohmann op Havanaweb.nl weten dat het Singelgrachtgebouw vol is. Avondopenstelling zou de enige overgebleven optie zijn. Dat zorgde voor ergernis. De domeinraad liet weten niet alleen geïnformeerd te willen worden: de club claimde instemmingsrecht. Hohmann zegde toe de raad in het proces te betrekken. Het lijkt er steeds meer op dat pabostudenten in de toekomst zullen moeten kiezen voor het jonge kind óf het oudere kind. De pabo s van de HvA zien dat niet zitten. De klachten over de pabo s zijn al jaren hetzelfde. Afgestudeerden hebben een zee aan kennis, maar die zou gemiddelt twee centimeter diep zijn. De maatschappelijke vraag om de kwaliteit van de leraar te verbeteren, zal in praktijk neerkomen hogere eisen en meer les, en dus een zwaardere studielast. De Nvao, keurmeester van het hoger onderwijs, vreest dat de diepgang daarmee alsnog ver te zoeken zal zijn. Deze angst deelt staatssecretaris Marja van Bijsterveldt. In een brief aan de Tweede Kamer verwijst ze Wat doet Karel? nog niet zo actief bezig geweest, zegt Cuparo. Het Amsterdams Studenten Festival is een jaarlijks terugkerend festival dat een podium biedt aan studenten met culturele ambities en wordt georganiseerd door studenten van de UvA, de HvA en de VU. Het festival vindt dit jaar plaats op vrijdag 4 en zaterdag 5 juni. Hiphop zal terugkeren als discipline en kleinkunst wordt samengevoegd onder Komedie. De locaties zijn Perdu, Crea en het Universiteitstheater. Verder komt er waarschijnlijk op het plein zelf nog een tent te staan. Maar daar moeten we nog vergunningen voor aanvragen. (AK) Vanuit de opleiding Interactieve Media (IAM) is inmiddels een petitie opgesteld op het web. De teller stond toen Havana maandag naar de drukker ging op ongeveer 350 stemmen. De site is echter zo opgebouwd dat mensen zo vaak kunnen stemmen als ze willen. Domeinvoorzitter Peter van Gorsel (Media, Creatie en Informatie) zegt in een eerste reactie dat hij de petitie van weinig realiteitszin vindt getuigen. Het gebouw zit vol en we moeten wat. Maar te zijner tijd zal ik de petitie bespreken met het College van Bestuur. Voor 4 november staat een bijeenkomst over de avondopenstelling gepland in het Singelgrachtgebouw. (TdO) Kiezen voor jong of oud Collegevoorzitter Karel van der Toorn laat wekelijks op Havanaweb.nl weten wat hij doet voor de HvA. Deze week praat hij onder meer over de HvA-variant van de docent van het jaar. Het College van Bestuur hecht veel belang aan de verkiezing van de HvA-docent van het jaar. We willen dat het liefst verbinden aan een groot HvA-event. Je kunt dan denken aan de onderwijsconferentie of aan het Amstelcampusfestival. Op de onderwijsconferentie komen nauwelijks studenten en daardoor is dat naar het advies van de Onderwijsraad om de opleiding na een gemeenschappelijk jaar te splitsen. Je kiest voor het jonge kind van 4 tot 8 jaar, óf voor het oudere kind van 8 tot 12 jaar. Deze specialisatie zal de diepgang en de kwaliteit van de jonge leraren moeten bevorderen, maar de lesbevoegdheid zal hierdoor smaller worden. Petra Smulders, afdelingsmanager Pabo & Pedagogiek, ziet het plan van de staatssecretaris niet zitten. Studenten moeten zich niet te veel specialiseren; wij zijn voor een brede opleiding. Ook Francis Meester, directeur van de Pabo Almere, is geen voorstander. Ik ben bang dat het jonge deel van de opleiding er kwalitatief op achteruit zal gaan. Beiden pleiten voor een breed vierjarig bachelorprogramma die jonge leraren startbekwaam maakt. (SvB/HOP) een minder geschikt moment. Het lijkt ons mooi om het te verbinden aan het Amstelcampusfestival. Dat gaan we dit studiejaar grootser dan vorig jaar organiseren. Daar past zo n verkiezing prima bij. (PvdW) Lees de volledige tekst op Havanaweb.nl 6 havana

7 nieuws Beeld Jan-Maarten Hupkes Studerende zieke Een patiënt met een eigentijdse versie van een opblaaspop? Nee, het is een gelegenheidspatiënt met keelklachten die medisch ingrijpen noodzakelijk maken. Het gaat hier om de praktijktoets voor verpleegkundigen, vandaar de dummy. Die ondergaat de handelingen van de verpleegkundige in opleiding. Rechtsboven een spiekbord of in ieder geval een goedbedoeld advies. (PvdW) havana 7

8 -advertenties NOV 2009 INTERNATIONAL SYMPOSIUM SOCIAL HOUSING IN BRAZIL AND IN THE NETHERLANDS Design & Build Brazil Design & Build Brazil is an educational project of the department of architecture at the HvA University of Applied Sciences. D&BB aims to intensify the international and multidisciplinary debate about improvement of living conditions in fast growing informal settlements, challenging students to develop innovative sustainable technical solutions in Social Housing. [Organisation] Friso ten Holt M.Sc. Menno Trautwein LL.M. B.BE. Bert van de Wiel M.A. B.Ed. B.BE. Isabela Ledo architect Elsbeth van Battum M.Sc. For more information about D&BB: [RESERVATIONS & CONTACT] Bert van de Wiel [ ] PROGRAM WED 11 NOV D&BB EXPOSITION OPENING Location: entrance hall HvA Leeuwenburg THU 12 NOV GUIDED WALKING EXCURSION AMSTERDAM PLAN ZUID & BIJLMERMEER Location / meeting point: to be announced * Reservation required MOVIE SESSION Location: HvA Leeuwenburg [Room B4.48] Documentary about Affonso Reidy [English subtitles] Documentary about Oscar Niemeyer [Dutch subtitles] Documentary about Lina Bo Bardi with Aldo van Eyck [Dutch] LECTURES: SOCIAL HOUSING IN RIO DE JANEIRO Location: HvA Leeuwenburg [Room C Blauwe Zaal] Favela Bairro program; concepts related to Social Housing. Prof. Arch. Sérgio Magalhães [FAU UFRJ] Urban planning of Rio suburbs; experiences in Nova Iguaçu. Arch. André Pinto [FAU UFRJ] Building up a National Social Housing Policy. Arch. Ricardo Corrêa [Fundação Bento Rubião] Building Techniques for Social Housing; 2006 winning design for the urbanization of favela da Rocinha. Arch. Zeca Corrêa [Imbetiba Arquitetura] FRI 13 NOV GUIDED BOAT EXCURSION BORNEO SPORENBURG & VINEX IJBURG Location / meeting point: Zuiderkerk, Amsterdam Lecture Public Urbanism Urbanist Ton Schaap [DRO Amsterdam] Boat Trip * Reservation required LECTURES: SOCIAL HOUSING IN THE NETHERLANDS Location: HvA Leeuwenburg [Room C Groene Zaal] Learning from the Brazilian approach. Prof. Paul Meurs [Built Heritage TU Delft and Urban Fabric] Social Housing policy, instruments and organization in the NL Drs. Dick Schuiling [Urban & Regional Planning at UvA] The relation between public and private space. Arch. Northon Flores Troche [Urhahn Urban Design] Technical innovation, sustainability and social housing. Arch. Menno Kooistra [Architectenbureau Paul de Ruiter] SAT 14 NOV DESIGN WORKSHOP ON SOCIAL HOUSING Location: ARCAM Amsterdam Architecture of abandonment: informality as strategy? Kick-off lecture by Arch. Thais Meireles [Chiq da Silva] Statements & Debate Designing based on the debate results * Reservation required JURY of the student design competition D&BB 2009 Location: ARCAM Amsterdam Presentation of student designs D&BB Jury and announcement of the winner [Addresses] HvA Leeuwenburg Zuiderkerk ARCAM Weesperzijde Amsterdam [Amstel Station] Zuiderkerkhof 72 - Amsterdam Prins Hendrikkade Amsterdam

9 actueel ingezonden brieven Ich brauche das T-shirt Als bijna-ras-rotterdammer (opgegroeid onder de rook van, middelbare school, studie in Rotterdam, eerste huis) woon ik nu al zo n tien jaar in Amsterdam. Als voetballiefhebber kwam ik voor een groot dilemma te staan. Als je naar een wedstrijd wilt, is het toch erg handig om naar de Arena te gaan. Maar daar wil je als oud-vak-s-bezoeker nog niet dood gevonden worden. Ik heb het een tijdje voor mezelf kunnen verantwoorden door alleen naar wedstrijden van het Nederlands Elftal in de Arena te gaan. Sinds twee jaar is mijn dochter (dertien jaar) ook geïnteresseerd in voetbal. Ze speelt het zelf en wil graag met mij naar wedstrijden. Om kaarten te krijgen heb je een clubcard nodig. Na lang twijfelen heb ik stiekem s avonds de aanvraag voor een Ajax-clubcard op de bus gedaan. Niemand mocht het weten. Afgelopen week ontving ik een blanco envelop geadresseerd aan de heer P. Rotteveel. Het was alsof ik een klap voor mijn bek kreeg toen ik daar een rode kaart uithaalde met daarop Ik ben Ajacied. Zondag 22 november ga ik met mijn dochter naar Ajax-Heerenveen. Een Feyenoord-shirt aantrekken naar de Arena gaat wat ver. Ik zou graag het Ich liebe Rotterdam -shirt aandoen als compensatie voor deze Judas-actie. Pieter Rotteveel implementatiemanager SIS (inzending prijsvraag Havana #9) Hongeronderwijs Gefeliciteerd met uw nieuwe neologisme hongeronderwijs (Havana #09, blz. 16, 2e kolom, onderaan). Waar de bekostiging per hbo-student sinds 1981 systematisch 3,5 procent per jaar afneemt (de Volkskrant, januari 2001) en waar die bekostiging nog maar voor 31 procent bij het primaire proces terechtkomt (De Ingenieur, nov. 1998) is deze term wel gepast. Hongeronderwijs is een gevolg van het niet-kiezen waar wij als Nederland goed in willen zijn in, pak weg, Er ís wel een soort keuze: die voor bestaande belangen en posities. Hieruit volgt dat er ook geen keuze gemaakt kan worden voor goed onderwijs en voor speerpunten binnen dat onderwijs. Duurzaamheid bijvoorbeeld. 30 procent van de CO2 betreft gebouwen (krijgt langzamerhand aandacht bij Bouwkunde), 20 procent de mobiliteit (krijgt weinig of geen UvA/ HvA-aandacht). Hongeronderwijs zal steeds meer getalenteerde jongeren de grens over jagen. Voor de internationale positie van Nederland blijft dan www over: Wallen, Wiet en Wilders. Vrij naar Boudewijn de Groot 1965: minister-president, slaap zacht. Ger JM Nijman, docent Logistiek Vraag van de week De website vaagtaal.nl riep je ding doen uit tot de vaagste uitdrukking van Wat versta jij onder je ding doen? Ellis Thomas (19) tweedejaars MIC, Redactie & Mediaproductie Mijn moeder las mij vorige week een stukje voor uit een tijdschrift, en daarin zei iemand: Mode is echt mijn ding. Dat vind ik altijd een beetje vaag en dromerig. Je kunt je jouw ding niet toe-eigenen. Er zijn wel meer mensen die mode leuk vinden, je bent niet de enige. Jouw ding is gewoon iets wat bij je past. In die bewoording is uitgaan wel mijn ding. Dat vind ik leuk. Najat Elalouli (29) medewerker kantine Dat is een goede vraag. Ik ga wel effe m n ding doen, tja. Als je erbij gaat nadenken is het inderdaad wel heel vaag. Het kan voor mij van alles betekenen. Met vriendinnen afspreken, fietsen, zwemmen, mijn zaakjes regelen. Ik heb er niet één bepaalde betekenis voor. Wij gebruiken het wel in de vriendengroep, maar het is meer een soort automatisme. Saman Waterval (22) tweedejaars MIC, Nieuws & Media Mijn ding is entertainen, en dan vooral presenteren. Dat is mijn hobby. Ik doe ook het ook als bijbaan op evenementen en feesten. Ik heb vorig jaar auditie gedaan voor acteeropleidingen in Maastricht, Amsterdam en Utrecht, maar die zeiden allemaal dat ik te veel van mezelf liet zien. Toen ben ik het gaan zoeken in de presentatierichting. Het liefst zou ik later op televisie presenteren. Daniëlle van Dongen (20) derdejaars MIC, Redactie & Mediaproductie Ik denk dat iemand die zijn ding doet iemand is die doe wat hij wil, die zich niet te veel aantrekt van wat anderen denken. Iemand die schijt heeft en doet waar hij zich goed bij voelt. Ik probeer mezelf niet al te veel van anderen aan te trekken, maar ik denk dat iedereen dat onbewust wel een beetje doet. Bijvoorbeeld wat betreft kleding en zo. Maar het blijft eigenlijk een vage opmerking. Verno Romney (26) eerstejaars Interactieve Media Voor mij is je ding doen hetgeen doen waar jij je lekker bij voelt. Een manier waarop je jezelf kan uiten. Het heeft iets te maken met creativiteit. Ik kan mezelf verliezen in dansen of tekenen. Dan laat ik alles achter me. En bij je ding doen mag je even zelf bepalen wát je doet, en hoé je dat wilt doen. Het is dus de vrijheid van doen. (SvB) Jolanda De competenties van Gordon Ik doe mijn best om vandaag een originele competentie te bedenken voor mijn verslag, maar na twintig minuten knippert het balkje in mijn typescherm nog steeds. Samenwerken is mijn favoriete competentie. Ik gebruik hem graag in competentieverslagen voor Studieloopbaanbegeleiding. Meestal reikt mijn fantasie niet verder dan dat samenwerken toch wel erg belangrijk is. Ja, erg belangrijk voor projectgroepjes en voor later op de werkvloer. Dat laatste schrijf ik altijd, omdat het aansprekend werkt bij leraren; studenten die serieus bezig zijn met hun toekomst. Mijn oog wordt getrokken door de televisie. Gordon is in zijn nieuwe programma bezig zijn nieuwe competentie glamour te ontwikkelen. Met zijn harde, naar adem zoekende lach, struint hij feestjes af. Een of andere hoge pief van RTL heeft verzonnen dat Gordon wel kan doen alsof hij de competentie glamour bezit. Ze halen een glitterjasje uit de kast van Geer, geven hem een dure auto met chauffeur in bruikleen, smeken om een uitnodiging van een BN er-feestje en stoppen een glas champagne in zijn hand. Maar toen Gordon zijn microfoon aanzag voor vibrator, concludeerde ik dat het hem niet zou gaan lukken. Gordons echte competentie blijft toch echt gordinair. Zo gaat het ongeveer ook bij de HvA op competentiegebied. Het bedrijfsleven vindt competenties belangrijk en de Hogeschool van Amsterdam stelt voor elke studierichting competenties vast. Ze verzinnen hoe studenten competenties kunnen ontwikkelen: door lessen, projecten en competentieverslagen te schrijven. Overal voegen ze een competentie aan toe. Het bedrijfsleven en de HvA blijven vooral volhouden dat competenties heel belangrijk zijn later. Het gaat bedrijf ervan uit dat je na je studie bepaalde competenties hebt ontwikkeld die bij hun bedrijf passen. Maar ga even bij jezelf na. Heb je ooit bij jezelf afgevraagd: welke competentie ontwikkel ik in deze les? Competenties hebben één voordeel: ze zijn moeilijk meetbaar. Hoe kan mijn Studieloopbaanbegeleider bewijzen dat ik wel of niet vooruit ben gegaan op de competentie samenwerken? Ze ziet me vier keer per jaar! Net als Gordon doe ik lekker alsof ik een bepaalde competentie bezit. En dus schrijf ik toch maar voor de vijfde keer een verhaaltje over de competentie samenwerken. n Jolanda te Roller (20) is de nieuwe columniste voor Havana. Ze studeert Nieuws en Media. Zeg maar Journalistiek. havana 9

10 multiculturele verenigingen Van de multiculturele studentenverenigingen die aan de HvA zijn verbonden wordt soms gezegd dat ze op sterven na dood zijn. Is dat echt zo? Havana zocht het uit. Kirsten Dorrestijn Op de site van de Marokkaanse studentenvereniging Khmisa staat dat men op zoek is naar een voorzitter, een vice-voorzitter, een penningmeester, een activiteitencoördinator en een mediacoördinator. Op het prikbord van de Hyve werd 2,5 jaar geleden voor het laatst een bericht geplaatst. Dat klinkt alsof de klad erin zit Toch is Khmisa nog in leven. De huidige vice-voorzitter Brahim Ballafkih (23), student Accountancy aan InHolland, vertelt dat het vorig jaar niet zo goed ging met de vereniging. Midden in het jaar studeerden er een aantal bestuursleden af. Op een gegeven moment was ik nog maar met één ander bestuurslid over. Het was te zwaar om de vereniging met z n tweeën te leiden. We hebben toen besloten rustig na te denken over hoe we verder zouden gaan. Intussen zijn er twee bestuursleden bij gekomen en vergaderen we weer elke week. Khmisa heeft negentig leden. In één jaar zijn er vijftien nieuwe leden geworven. Het bestuur is bezig met de voorbereidingen van een reis, een voetbaltoernooi en een feest. Behalve Khmisa worden er nog drie andere multiculturele verenigingen door de HvA erkend: de Turkse vereniging Marmara, de Aziatische Studentenvereniging Nederland (ASN) en het Hindoe Studenten Forum Nederland (HSFN). De HvA faciliteert in de vorm van een werkplek en bestuursbeurzen. Maar van dat laatste maakt geen van de verenigingen gebruik. Khmisa wil onafhankelijk zijn, en de andere organisaties waren niet op de hoogte van die mogelijkheid. De besturen werken dus vrijwillig. Wel maken Khmisa, Marmara en ASN gebruik van een werkplek van de HvA, een benauwde ruimte in de kelder van de Leeuwenburg. Het Hindoe Forum heeft een kantoor op de VU. De HvA financiert geen activiteiten, daarvoor zoeken de verenigingen sponsoren. Het is niet zo gek dat de besturen niks wisten over de beurzen die zij kunnen krijgen. Lange tijd had namelijk niemand vanuit de HvA verantwoordelijkheid over de verenigingen. Onlangs heeft Luuk van Dée, hoofd afdeling Instroom-Doorstroom, deze functie op zich genomen. Hij is zich nog aan het inlezen en kan nog niet veel vertellen over de gang van zaken. Trouwerij Niet alleen bij Khmisa, ook bij Marmara ging het pad vorig jaar niet over rozen. Vice-voorzitter Hülya Kurt (20) kan zich wel voorstellen dat mensen denken dat de vereniging niet meer bestaat. Vorig jaar hebben we nog wel een aantal geslaagde activiteiten georganiseerd, maar tegen het eind van het studiejaar raakte de vereniging steeds meer naar de achtergrond. Na verloop van tijd kwamen we helemaal niet meer bij elkaar. Dat kwam door studie en werk, maar ook door ontwikkelingen op persoonlijk gebied. Er verschijnt plotseling een brede glimlach op Hülya s gezicht: Ik en de voorzitter hebben ons namelijk verloofd, giechelt ze. In april gaan we trouwen. Dat vergt veel voorbereidingen. Het blijft lastig om tijd vrij te maken voor de vereniging, maar ik wil er niet mee stoppen. Op dit moment telt Marmara zo n veertig leden, waarvan ongeveer de helft van de HvA. Afgelopen jaar zijn er tien nieuwe leden geworven. Niet alleen door ontwikkelingen in privé-sfeer kwam Marmara in de knel, ook organisatorisch gezien waren er gebreken. Hülya: Toen ik twee jaar geleden in het bestuur kwam, was de verenging helemaal ingezakt. We moesten alles van onderaf opbouwen, en dat terwijl we allemaal geen ervaring met besturen hadden. We werden echt in het diepe gegooid. Tot nu toe ontbrak elke vorm van structuur. Dat proberen we dit jaar anders te doen. We vergaderen nu bijvoorbeeld op een vaste dag in de week. Voor het komende jaar hebben we allerlei plannen: een stedentripje, een filmavond, een sportevenement en een lezing. Op 12 november geven we een workshop traditionele Turkse dans leden De Aziatische studentenvereniging lijkt geen last te hebben van de problemen waarmee Marmara en Khmisa kampen. ASN is de enige Aziatische studentenvereniging in Nederland en telt maar liefst 8500 leden, waarvan ongeveer 20 procent van de HvA en de UvA. In een jaar tijd kwamen er 1000 leden bij. Het bestuur bestaat uit acht actievelingen en twee stagiairs. Elke maand organiseren zij voor zo n 900 man een Asian-party in de Hollywood Music Hall in Rotterdam. En een paar keer per jaar wordt er een modeshow gehouden in een uitverkochte Escape. Daarnaast organiseert ASN lezingen en workshops. Bovendien maken leden verslagen van activiteiten, columns, interviews en foto s voor de website van ASN en voor de Chinese krant die in Nederland verschijnt. Ook het Hindoe Studenten Forum loopt goed. In Amsterdam zijn 120 leden, waarvan 48 van de HvA. De andere afdelingen zijn in Den Haag en Rotterdam gevestigd. Landelijk heeft het Forum 700 leden. Het HSFN organiseert onder andere karaokeavonden, salsaworkshops en een Sewa-week vol Vissen studen De bestuurskamer in de kelder van de Leeuwenburg vrijwilligerswerk. ASN en het Hindoe Forum lijken dus bloeiende verenigingen, terwijl Khmisa en Marmara een flinke inhaalslag moeten maken om de schade van vorig jaar te herstellen. Wat is het geheim van de smid? Het geheim Devlin Tiao (30), student Bedrijfseconomie, is bestuurslid van ASN: We hebben er hard aan gewerkt onze doelgroep binnen te halen. Een paar grote evenementen hebben voor veel mond-tot-mondreclame gezorgd. Daarnaast zijn de artikelen in de Chinese krant een mooie vorm van promotie. Bestuurslid van het Hindoe Forum Naini Sharma (19, Voeding en Diëtetiek), denkt dat de vereniging zo gesmeerd loopt doordat het centrale bestuur duidelijke richtlijnen aangeeft. Daarnaast heeft het vorige bestuur hen goed ingewerkt. Om een breed publiek te vangen, richten de verenigingen zich niet alleen op HvA-studenten, maar is iedereen welkom. Bij Marmara studeert slechts één van de vier bestuursleden aan de HvA en bij Khmisa niemand. ASN en het Hindoe Forum hebben het grote voordeel dat zij een monopolie in Nederland hebben: verder bestaan er geen verenigingen die zich richten op deze doelgroepen. Marmara vist daarentegen in dezelfde Turksestudentenvijver als SV Anatolia, die ook in Amsterdam is gevestigd en met tweehonderd leden veel groter is. Khmisa hoeft juist weer niet te vrezen voor concurrentie. Het blijft de vraag of de problemen vooral in de organisatie liggen of dat Marokkaanse en Turkse studenten simpelweg weinig behoefte hebben aan een vereniging. Als Khmisa en Marmara komend jaar flink hun best doen, zal de toekomst dat snel genoeg uitwijzen. 10 havana

11 multiculturele verenigingen in dezelfde tenvijver Beeld Christel Wolters Marmara Een vleugje Turks Khmisa Lachen, gieren, brullen HSFN Chips en bara s ASN Schaatsen en sushi maken Voorzitter Hülya Kurt is de derde voorzitter van Marmara. Haar voorganger studeert nu Rechten aan de VU en de eerste voorzitter runt zijn eigen horecabedrijf aan de Sloterplas. Vooral onder de eerste voorzitter timmerde Marmara stevig aan de weg door allerlei activiteiten te organiseren. Hülya is vooral bij het bestuur gegaan omdat het haar leuk leek om op die manier meer mensen te leren kennen. Ik kom uit een boerendorp: Mijdrecht. Daar wonen nauwelijks leeftijdsgenoten met Turkse ouders. Bij Marmara heb ik allemaal vrienden gemaakt die uit eenzelfde soort nest komen. We zijn Nederlands, met een vleugje Turks. Khmisa richt zich op Nederlandse studenten met Marokkaanse roots. Voorzitter Brahim Ballafkih: De meeste leden zijn in Nederland geboren, maar dragen ook de Marokkaanse cultuur met zich mee. Dat wil niet zeggen dat we ons alleen focussen op Marokkanen, hoor! Iedereen is welkom. Wat de sfeer soms typisch maakt, is bijvoorbeeld onze humor. Misschien zal niet iedereen die snappen. Ook wordt er over Marokko gepraat, bijvoorbeeld nadat leden op familiebezoek zijn geweest. Onze activiteiten zijn in het Nederlands, maar tijdens vergaderingen komt daar wel eens een woordje of zinnetje Marokkaans doorheen. Het is altijd lachen, gieren, brullen als we elkaar zien. Binnen het Hindoe Studenten Forum Nederland is het geloof, het hindoeïsme, een veelbesproken onderwerp. Bestuurslid Naini Sharma: Het is soms lastig om daarmee om te gaan als student in Nederland. We wonen in een omgeving die niet op het hindoeïsme is ingericht. Je past je aan, maar je wilt dat niet ten koste van je religie doen. Snacks bij activiteiten zijn altijd vegetarisch en meestal ook een mix van de twee culturen: chips en koekjes gecombineerd met bara s en ghoegrie. Alcohol wordt binnen de vereniging niet gedronken. Dat hoort niet bij onze cultuur. Bestuurslid Devlin Tiao is vanaf de oprichting in 2003 actief bij de Aziatische Studentenvereniging Nederland. Devlins ouders hebben Chinees bloed. Toen ik wat ouder werd moest ik niks hebben van Aziaten, maar toen ik nog ouder werd, vond ik het toch wel zonde dat ik niks met mijn roots deed. Toen ben ik bij de vereniging gegaan. ASN organiseert bijvoorbeeld lezingen over handel drijven met Azië, workshops sushi maken en de vereniging neemt deel aan het Aziatische Filmfestival. Maar niet alle activiteiten zijn op Azië gericht hoor. We gaan ook schaatsen, bowlen of lasergamen. n havana 11

12 technologie Een eindeloze Je kunt er met gemak honderden boeken in kwijt, toch weegt het niet meer dan tien plakjes dun gesneden kaas: de ebook reader. Hoe werkt het en wat kun je ermee? En wat betekent het voor het onderwijs? Paul van de Water De combinatie van internet, mp3 en ipod heeft een aardverschuiving veroorzaakt in de wijze waarop mensen muziek consumeren. In de wereld van het boek lijkt hetzelfde te gaan gebeuren dankzij de introductie van de ebook reader. Een ebook reader is een plat apparaatje met de afmetingen van een Donald Duck-pocket, maar de helft zo dik. Het biedt ruimte voor honderden of zelfs duizenden boeken. Op het display kan een pagina van een boek of andersoortige publicatie worden afgebeeld. De ebook reader maakt gebruik van een techniek die ervoor zorgt dat het lezen niet belastend is voor de ogen. De nieuwe generatie ebook readers biedt draadloos internet. Je kun de krant of boeken op je ebook binnenhalen, of het lesrooster dan wel andere onderwijsmaterialen. Op dit moment zijn er al honderdduizenden titels beschikbaar en dat aantal neemt per week enorm toe. Voor een eenvoudige ebook reader met een klein display, weinig geheugen (512 Mb) en geen draadloos internet betaal je ongeveer 200 euro. Voor minimaal 100 euro meer krijg je meer geheugen (1 Gb), wifi en een groter scherm. Oliebollen Vrijwel alle ebook readers maken gebruik van dezelfde technologie. Het gaat om elektronisch papier op basis van het electronic ink (e-ink) principe. Het elektronisch papier is een uiterst dun laagje geleidende kunststof met miljoenen minuscule capsules. Die zijn allemaal gevuld met olie waarin pigmentdeeltjes zweven. Door middel van een elektrische la gemaakt worden. Grijstinten ontstaan door Net als een boek of krant heeft elektronisch gelezen te kunnen worden. Het scherm van tot een ipod of notebook zelf geen licht a reader minder inspannend dan het lezen va We hebben twee ebook readers de Kindle omstandigheden uitgeprobeerd. Het ding h uit allerlei liggende posities op de bank u ebook? Vooralsnog alleen Engelstalige kran zullen binnenkort allemaal hun ebookversi maar het apparaat mag niet nat worden. Bu schijnt, blijft de tekst uitstekend leesbaar. V het een uitkomst dat de lettergrootte instelb een mp3-speler. Overigens stuit je tijdens het dagelijks gebr kun je op de Kindle wel allerlei Engelstalig maar illustraties en foto s worden niet mee jaar wel opgelost zijn, maar het is nu heel e draadloze verbinding wel erg vaak weg. Jungle Helaas is er niet zoiets als één bestandsform Welke boeken je kunt lezen is afhankelijk v Er zijn op dit moment twee courante besta epub. Vooralsnog bestaan er geen readers w Nederland wordt vooral het epub-formaat pocket gekozen. Koop je elektronische boe en die zijn niet bruikbaar op de Kindle van readers. De digitale boeken die je bij Amaz Kindle, maar onbruikbaar op bijvoorbeeld overweg met pdf en Word-bestanden, maar de war raken. Heel bijzonder is Calibre, ee converteren, ook van epub naar mobipocke een beetje illegaal. 12 havana

13 technologie boekenrij ding kunnen de capsules zwart of wit de spanning te variëren. papier een externe lichtbron nodig om een ebook reader geeft in tegenstelling f. Daardoor is het lezen van een ebook n een traditioneel beeldscherm. 2 en de Sony PRS600 onder allerlei oudt prima vast en de tekst is ook vanitstekend leesbaar. De krant lezen op een ten en NRC, maar de andere kranten e presenteren. Lezen in bad gaat goed, iten? Zelfs als de zon op de display oor degenen met minder goede ogen is aar is. Sommige readers bevatten ook uik wel op verschillende beperkingen. Zo e kranten en tijdschriften binnenhalen, gezonden. Dat probleem zal binnen een rg onhandig. Verder valt bij de Kindle de aat voor alle elektronische boeken. an het merk reader dat je gebruikt. ndsformaten, namelijk mobipocket en aarop beide formaten bruibaar zijn. In gebruikt en Amerika heeft voor mobiken bij Bol.com, dan krijg je altijd epub Amazon, maar weer wel op de Sonyon koopt zijn prima geschikt voor de de Sony. Sommige readers kunnen goed er zijn er ook die daar volstrekt van in n applicatie waarmee je bestanden kunt t. Zeer bruikbaar en waarschijnlijk ook Beperkt Steeds meer online boekenwinkels verkopen ebooks. Bij Amazon kun je een keuze maken uit honderdduizenden verschillende titels, maar wel allemaal Engelstalig. Google is bezig honderdduizenden boeken beschikbaar te stellen en wel in verschillende bestandsformaten. Bij Bol en Selexyz kun je Nederlandstalige boeken kopen, maar de keuze is met enkele honderden titels tamelijk beperkt. De prijs van een elektronisch boek ligt lager dan die van een papieren boek: tussen de tien en twintig euro. Er zijn ook tal van boeken gratis te downloaden. Zoals gebruikelijk in de digitale wereld zijn er altijd methoden beschikbaar om bestanden zonder betaling in bezit te krijgen. Dat geldt voor muziek en films en dus ook voor elektronische boeken en tijdschriften. Op de meeste torrentsites kun je illegaal maar wel gratis allerlei boeken downloaden. Sneller en goedkoper Over vijf jaar wordt deze tijd ongetwijfeld beschouwd als het stenen tijdperk van de ebooks. Je hoeft geen profeet te zijn om te voorspellen dat er binnen afzienbare tijd kleurenschermen zullen zijn en dat de apparaten lichter, sneller en goedkoper zullen worden. Laten we hopen dat het gezeur rond de formaten over vijf jaar voorgoed voorbij zal zijn. In het onderwijs zou het niet moeten gaan om de vraag of ebooks leiden tot kostenbesparing of efficiencyverhoging. Vanuit onderwijskundig perspectief is het van veel meer belang of het apparaatje meerwaarde heeft voor het leerproces. Het is nog te vroeg om de vraag naar meerwaarde met een deugdelijke onderbouwing te beantwoorden. Het is wel duidelijk dat het apparaat nu al potentie heeft om op allerlei niveaus verbeteringen te bewerkstelligen. Voor studenten geldt dat de tijden van zeulen met te zware boekentassen of rugzakken voorbijgaat. Studieboeken zullen goedkoper worden en misschien wel leuker. Een ebook kan immers meer en beter aansluiten op de multimediale wereld waarin studenten dagelijks actief zijn. Docenten kunnen simpel hun lessen en het lesmateriaal beschikbaar stellen aan leerlingen en collega s. Voor uitgevers is het fenomeen ebook een godsgeschenk. Het traditionele (en dure) distributienetwerk kunnen zij in één keer uitschakelen. Rechtstreeks leveren aan de klant. Tel uit je winst. Voordelen n Veel boeken altijd binnen handbereik n Geen papier en dat scheelt een groot aantal bomen n Goedkoper dan een papieren boek n Je kunt zelf lettertype en lettergrootte instellen n Op de meeste readers kun je mp3 tjes afspelen Nadelen n Je mist het plezier van het zien, ruiken en vasthouden van een echt boek n Reader stuk? Boeken weg n Een ebook kun je niet uitlenen n Je kunt je smaak en eruditie niet meer laten zien aan mensen die op bezoek komen n Nog geen kleuren n Gezeur met verschillende formaten havana 13

14 sporten met... Shake it, dames en heer Beeld Christel Wolters Havana gaat op cursus: deze keer zumba. Waarin we de eigen seksualiteit ontdekken en kennismaken met een eeuwige fitnesser. Kijk ik in de spiegel, dan zie ik een springende postzak. Hans van Vinkeveen Zumba is booming, een rage. Tel Sell promoot het, de media praten het na, dus is het zo. Even schrik ik: alweer een hype gemist. Wat zoals de oudere medemens weet een duidelijk symptoom van aftakeling is. Maar een opluchting: navraag leert dat geen mens het woord zumba kent. Is dat niet het nieuwe staatshoofd van Zuid-Afrika? Nee, dat is Zuma, die verkondigt dat je hiv kwijtraakt door te douchen. Dan is het misschien de pas gescheiden deelrepubliek van Namibië. Zumba? Dat is het broertje van de vrolijke clown Bumba, roept een allesweter binnen Havana-kringen roekeloos zonder rekening te houden met reputatieschade. Wie anders dan juf Miriam Sanders weet het antwoord: zumba is een nieuwe naam voor het al langer bestaande latin aerobics. Het is een combinatie van danspassen uit Latijns-Amerikaanse dansen (salsa, mambo, merengue) in fitness. Zumba, dat is fun, jubelt Sanders. Denk aan Rio de Janeiro, een zwoele avond op het strand, dat werk. Daarbij muziek die je uitnodigt je tussen aanhalingstekens helemaal te laten gaan. Het is niet overdreven. Een YouTube-film geeft een voorproefje waarvan je inderdaad vrolijk, zo niet opgewonden, wordt. Lenige meisjes in opkruipende truitjes schudden met borsten en maken, het is niet anders, droogneukbewegingen. Zonder enig oog voor het verkeer spoed ik me naar het USC voor een kennismaking. Bil- en borstgezwieber De eerste kennismaking voldoet aan alle verwachtingen. De zaal is gevuld met minstens dertig meisjes van divers postuur. Maar wat doe die ene man op gevorderde leeftijd ertussen? Uit de luidsprekers schalt stevige latin op pak m beet 120 bpm. Juf Irene, stand-in van de revaliderende Sanders, roept via een headset instructies. Eerst passen op de plaats, net als dressuurpaard Salinero. Daar ben ik heel goed in: passen op de plaats maken. Meer denkwerk vergt de zogenaamde grapevine: twee stappen achter het standbeen langs. Zo worden de dansvormen steeds ingewikkelder. Twee stappen opzij, klap in de handen, een draaisprong waarvan ik dermate tol dat de bodyroll er niet uitkomt. Intussen vliegen er technische termen om de oren: links mambo, quickstep, cha-cha en kicken. Hier wreekt zich het feit dat ik vroeger alleen maar wilde schuifelen. Shake it, dames en heer, roept de juf. Maar bij mij schudt het vooral in het hoofd. Ik haak af en vrees dat er een paar draadjes zijn losgeraakt. Pittige cursus, is mijn eerste indruk, waardoor je vooral naar ik hoop tijdelijk de kluts kwijtraakt. Maar de erotiek komt er bekaaid af. Daarvoor moeten we bij juf Miriam zijn, vertelt Frans Boom (60). Hij is econoom bij de gemeente Amsterdam en de heer in het gezelschap. Zij zit meer op het bil- en borstgezwieber. Boom vertelt dat hij in het begin van een cursus nogal eens een blik ontmoet van: die vent komt vooral zijn oogspieren trainen. Maar het duurt meestal niet lang of hij is geaccepteerd als oude man. Een meisje fluisterde net: U doet het goed, meneer. Garnalenhouding Het toeval treft dat Boom een groot kenner van de geschiedenis van de fitness blijkt. Hij heeft sinds zijn studietijd, toen het woord fitness niet eens bestond, aan vrijwel alle rages meegedaan. Eerst bommen, dat is bewegen op muziek, wat gebeurde in een zaal met wel tweehonderd meisjes. Later tai-bo, callanetics, gogo en streetdance. Lachend: Het zijn vaak dezelfde bewegingen maar dan in een andere volgorde. Boom is hierdoor allesbehalve stijf en stram en kan goed meekomen. Zijn geheim? Ik ben net een pavlofhondje dat aan de juf hangt. Zijn ritmegevoel onderhoudt hij door in een carnavalsband op bekkens en trom te slaan. Niet dat het er allemaal zo gracieus uitziet. Kijk ik in de spiegel, dan zie ik een springende postzak. Of ik weet waarom er zo weinig mannen fitnessen? Ze durven niet. Dat is genetisch bepaald. Ze hebben twee armen en twee benen maar weten niet hoe ze werken. Exact dus het gevoel dat ik zojuist heb ondervonden. De revaliderende juf Sanders stelt me gerust. Zumba moet je een keer of vijf doen, dan gaat het een stuk beter. Haar doel is vooral dat de deelnemers uit hun schulp kruipen. Durf te laten zien zoals je bent. Vrouwen nemen volgens haar vaak een garnalenhouding aan, waardoor de vrouwelijke vormen borsten en billen worden gecamoufleerd. Ik zeg: Wees een beetje exhibitionistisch, durf te flaunten. Waarom je schamen voor schuddende tietjes? Het is je anatomie. Ze Waarom je schamen voor schuddende tietjes? wil kortom vrouwen hun sexiness laten ontdekken. Dat kan ook bij mannen beter. Sanders: Mannen hebben in onze maatschappij verleerd zich stoer en macho te bewegen. Dat doe je door je voeten steviger neer te zetten en brede schouders te maken. Kin en borst omhoog, zo maak je het statement: hier sta ik. Met zumba meer macho! Nog wat motorisch in de war stap ik op de fiets naar huis en raak verdwaald in Buitenveldert. n 14 havana

15 urban projection Hoe wek je een gebouw tot leven? Zes studenten van het MediaLAB kregen anderhalve maand de tijd om zonder budget een urban projection op het Trouw-gebouw tijdens de Museumnacht voor te bereiden. Lees mee in een verkorte versie van hun weblog. Jobien Groen 16 september De opdracht Om te beginnen zijn we naar Trouw Amsterdam geweest om kennis te maken met de opdrachtgevers. Ook wilden we zien wat het gebouw aan mogelijkheden te bieden heeft voor onze interactieve installatie. De opdrachtgevers lieten ons in de briefing behoorlijk vrij. Wat hun leuk leek, is dat wij iets met de wachtrij zouden doen. Verder wilden ze dat we de stad oneigenlijk zouden gebruiken. Normaal wordt Trouw als nachtclub gebruikt; het is de bedoeling dat wij het gebouw manipuleren tot iets anders. Ook vroegen ze ons de straat aan te kleden en de Wibautstraat erbij betrekken september Twintig concepten Tijdens het bezoek aan Trouw en de brainstormsessie de daaropvolgende dag zijn er ongeveer twintig ideeën boven komen drijven. Deze hebben we teruggekoppeld aan Trouw. We hebben ook feedback gekregen van Meeus van Dis, de kunstenaar die de lichteffecten in de club verzorgt. Hij weet alles op technisch gebied over het Trouwgebouw. Met hem hebben we ook besproken of de concepten wel bij de doelgroep passen. Van Dis heeft ons goed op weg geholpen. De projectmedewerkers bij Trouw waren ook tevreden over de concepten. Tijd om keuzes te maken. 25 september Twee definitieve ideeën Bij het kiezen hebben we vooral gekeken naar wat ons het leukst leek om te doen. En het minst naar of het uitvoerbaar of financieel haalbaar was. Dit zijn de twee ideeën geworden: n Projectie op buitenkant Tijdens de Museumnacht vindt er op de voorgevel van TrouwAmsterdam een urban screens-installatie plaats. Met behulp van projecties wordt de illusie gewekt dat het gebouw tot leven komt. Bezoekers kunnen het Trouw-gebouw middels een touchscreen veranderen. Zo kan er persoonlijk kleur gegeven worden aan het Trouw-gebouw. n Rookbellen De rookruimte van Trouw- Amsterdam wordt tijdens de Museumnacht omgetoverd tot bellenspektakel. De gehele avond zweven er zeepsopbellen gevuld met rook door de ruimte. Rook in de bellen zorgt ervoor dat het witte ballen worden. Die ballen worden getraceerd met een webcam zodat er met een beamer op geprojecteerd kan worden. De projecties zorgen voor een kleurenspectrum van bellen. 9 oktober Ontwikkeling techniek Vandaag zijn we druk in de weer geweest met het testen van hoe onze projectie eruit komt te zien op het gebouw. We hebben het getest door met kleine beamertjes te projecteren op een schaalmodel van het Trouwgebouw. Omdat we zelf geen beamerervaring hebben heeft Phanta Vision ons geholpen met de resolutie van de projecties en de afstand van de beamers. Phanta Vision verhuurt en verkoopt audio visuele producten en is de hoofdleverancier van de HvA. We hebben een paar kleine afwijkingen met de afmetingen van de vlakken gemerkt. Dat moeten we nog even aanpassen. Het rookbellenconcept zijn we ook aan het testen. Het traceren van bellen om te projecteren heeft kleine hapering. Het lukt ons net niet om op de hele bel te projecteren. We krijgen maar de helft te pakken. De software moet worden aangepast. We zijn op internet aan het zoeken naar mensen die hier ervaring mee hebben. We zien intussen groen en geel van het tracken van de bellen. 12 oktober 3D visuals De ontwerpen die op het Trouw-gebouw geprojecteerd zijn af. Ze zijn ontworpen door onze 3D-expert. Samen met hem hebben we gebrainstormd wat we wilden maken. Er komen tien à vijftien animaties die op gebouw geprojecteerd zullen worden. 14 oktober Sponsor We hebben geen budget, dus we moeten sponsoring organiseren. We merken dat het lastig is in deze periode. Mensen staan niet erg positief tegenover sponsoring. We krijgen veel nee als antwoord. Uiteindelijk is Phanta Vision een van onze hoofdsponsors geworden. Ze zagen wel wat in het project en willen ons steunen met advies en apparatuur die we nodig hebben zoals beamers. Voor het rookbellen concept moeten we bellenblaasmachines aankopen. Daar hebben we dus wel geld voor nodig. Hartog s Volkoren, de bakkerij op de Wibautstraat, is ook een van onze sponsors geworden. Ook is er een budget beschikbaar gesteld vanuit het MediaLAB. 20 oktober Bellenmachine bij de douane Goed nieuws is dat onze rookbellenmachines eindelijk in Nederland zijn gearriveerd. Iets minder leuk nieuws is dat de douane er ondertussen nog mee aan het spelen is, totdat wij de invoerrechten betaald hebben. Wij wachten in spanning af. 27 oktober Draaiboek 3 november hebben we een testavond op het echte gebouw. Ik ben nu bezig daar een draaiboek voor te maken zodat iedereen weet wat ze moeten doen. Ook productioneel moet er nog wel het een en ander geregeld worden. We kunnen bijvoorbeeld steigers huren, maar het liefst krijgen we ze gratis. Ook zijn we nog aan het werk met de animaties. Ze zijn in principe af, maar moeten nog gerenderd worden, uitvergroot worden naar groot formaat. Dat duurt ongeveer een nacht per animatie. We hebben nog anderhalve week n Op zaterdag 7 november vindt voor de tiende keer de Museumnacht Amsterdam plaats. Van tot uur presenteren 42 Amsterdamse musea zich met een speciale programmering. Ook het Trouw-gebouw opent zijn deuren. Kijk op trouw.medialab.hva.nl voor een uitgebreider verslag van de voorbereidingen, inclusief foto s en filmpjes. havana 15

16 Problemen met studeren in verband met een functiebeperking? CREA CREA is is de de culturele culturele organisatie organisatie van van de de UvA UvA en en HvA. HvA. Turfdraagsterpad 17, Turfdraagsterpad 17, 1012 XT Amsterdam, Plug & Play do 5 nov Deze maand spelen Noblesse, Starring Lisa en Goodwin Sands. Plug & Play is het CREA poppodium, waar je iedere eerste donderdag van de maand kunt genieten van nieuw talent. Zie ook creapoppodium. Film en plaats (2) The Story of the Weeping Camel ma 9 nov Ton Dietz, hoogleraar sociale geografie (UvA), geeft een inleiding bij de vertoning van de film The Story of the Weeping Camel (Byambasuren Davaa en Luigi Falorni, 2004). Woestijnen worden vaker in films verbeeld, en niet altijd overtuigend. The Weeping Camel geeft een krachtig en correct beeld van landschap en leven in de Gobiwoestijn. CREA Muziekzaal, toegang gratis CREA Theater, toegang gratis voor studenten Voor informatie over studeren met een functiebeperking kun je terecht bij: De UvA studentendecanen: of De HvA studentendecanen: of twenty years after the wall fell: Coming out Tue 10th Nov On November 9th 1989, the movie Coming Out (Heiner Carow, 113 min) premiered in cinema Kino International in East-Berlin. It was the first (and only) DDR-movie that explicitly dealt with homosexuality as a theme. That same night the Berlin Wall fell. Introduction by Jaap Kooijman, ass. Professor Media and Culture (UvA). I.s.m. UvApride. CREA Theater, toegang gratis voor studenten Docurama Syrië di 10 nov Discussie en de documentaire We will live to see these things (Julia Meltzer, 2006). Wat gebeurt er als mensen leven tussen de concurrerende krachten van een repressief regime, een groeiende conservatieve islamitische beweging, en de intense druk van de Verenigde Staten? I.s.m. Machiavelli. CREA Muziekzaal, gratis voor studenten Kom ook! VLOEBES wintersportborrel 13 okt a.s. essay PRiJs De toekomst VAn AmsteRDAm De taxi-oorlog HonDenPoeP studentenhuisvesting multiculturele samenleving eendjes VoeRen noord-zuidlijn Amsterdam kent veel grote en nog meer kleine vraagstukken. Bemoei je ermee! Verdiep je in één van de vele grootsteedse problemen en draag een oplossing aan. Zoek een onderwerp en schrijf een essay van maximaal 1200 woorden en ding mee naar de hoofdprijs van euro, een jaarabonnement op Het Parool, publicatie van je stuk in de krant en een stage van drie maanden op de redactie. Je verhaal moet voor 1 januari 2010 binnen zijn. Raadpleeg het reglement op of -advertenties- Wintersport 5 t/m 14 FEB 2010 Met v LOEBES naar Frankrijk voor slechts 395, voor alle info en inschrijven 16 havana

17 minor Huilen tijdens de les Beeld Bas Kocken Studenten die in het onderwijs of in de hulpverlening terechtkomen, zijn na het volgen van de minor The Art of Aggression Management beter voorbereid op intimidatie. Ik moest een soort ME-pak aan, inclusief helm, schild, kisten en wapenstokken. Kirsten Dorrestijn Stel, je loopt in een donker steegje en een schimmig figuur valt je lastig. Wat doe je? Michael Tijsterman (22), onlangs afgestudeerd aan de ALO, zou het wel weten. Vorig semester volgde hij de minor The Art of Aggression Management. Bij de minor leer je hoe je je veilig kunt voelen in bedreigende situaties. Dat heeft vooral te maken met stressbeheersing. Agressieve mensen geven jou stress en daardoor kun je moeilijker rationeel denken en handelen. De minor leert simpele technieken. Hoe vang je een klap op? Hoe deel je een tik uit of zet je iemand in een klem? Wat is wettelijk toegestaan? Daarnaast komen gesprekstechnieken en lichaamstaal aan de orde. Michael werkt twee dagen per week als gymdocent en geeft daarnaast weerbaarheidstrainingen aan groep 7 en 8 van een basisschool. Dat laatste is mogelijk dankzij de minor. Tijdens de minor leer je niet alleen beter omgaan met agressie binnen de eigen beroepsgroep, maar ook trainingen geven aan anderen. Studenten die al een opleiding tot leraar volgen, krijgen de bevoegdheid zelfverdediginglessen te geven. Agressieve ouders Behalve ALO-studenten volgden afgelopen jaar studenten Fysiotherapie, SPW en Pabo de minor. Bij Pabo-studenten kunnen de vaardigheden van pas komen als kinderen in de klas elkaar in de haren vliegen, maar ook bijvoorbeeld als ouders verbaal agressief worden tijdens een ouderavond. Pabostudent Astrid Schoenmakers (20) volgde de minor om wat steviger in haar schoenen te staan voor de klas. Ik ben best een onzeker type. Een studiegenoot raadde me deze minor aan. Ik merk dat ik nu meer zelfvertrouwen heb, me beter kan uiten en dat ik harder kan zijn. Bovendien vinden scholen het een pluspunt als je ook weerbaarheidslessen kunt geven. Niet iedereen wordt toegelaten tot de minor. Coördinator Sandy Spil, tevens docent Zelfverdediging en Lichaamstaal op de ALO, selecteert tijdens zijn lessen enthousiaste studenten voor de minor. Als studenten al een zelfverdedigingsachtergrond hebben, bijvoorbeeld in judo of kickboksen, vraag ik of ze willen deelnemen aan de minor. Studenten van andere opleidingen dan de ALO moeten affiniteit hebben met zelfverdediging. Omdat de groep klein is en er veel gevraagd wordt van de studenten, is het van belang dat iedereen gemotiveerd is. Blootgeven Het programma van Aggression Management bestaat uit drie lesdagen per week. Astrid vond de minor fysiek vrij pittig: Ik sport zelf veel, dus ik had daar niet zo veel moeite mee, maar als je niet van sporten houdt, is het echt zwaar. Om in conditie te blijven moet je ook buiten de lessen trainen. Daarnaast moet je jezelf best blootgeven. Je komt erachter hoe jij reageert op benauwde situaties. Dat kan ook betekenen dat je moet huilen tijdens de les. Je wordt erg geconfronteerd met jezelf. Dat had ik van tevoren niet verwacht. Voor Aggression Management lopen studenten twee stages: één binnen hun eigen vakgebied, en één daarbuiten. Aankomende gymnastiekdocenten doen hun stage bijvoorbeeld bij de politie, justitie, de veiligheidsdienst, de landmacht of de douane. Michael heeft bij justitie stage gelopen. Ik heb een trainingsweek meegemaakt voor mensen die in de gevangenis werken. Omdat ik niet aan de kant wilde zitten, heb ik alles meegedaan. Daarvoor moest ik een soort ME-pak aan, inclusief helm, schild, kisten, wapenstok en bodyprotector. Zwaard van Damocles Voor het volgende semester heeft Sandy acht studenten van de ALO geselecteerd, waarvan zes zich al hebben ingeschreven. Van buitenaf zijn er nog helemaal geen inschrijvingen. Michael en Astrid denken dat de minor niet goed gepromoot wordt buiten de ALO. Astrid: Op de Pabo is het niet bekend dat je deze minor kunt volgen. Je moet er zelf naar op zoek gaan. Op internet is weinig informatie te vinden over de minor. Wel heeft Je komt erachter hoe jij reageert op benauwde situaties Sandy via andere kanalen promotie gemaakt. We hebben op een minormarkt gestaan, maar dat was al in april, terwijl de inschrijvingen nu zijn. Ook hebben we in Havana een advertentie gezet. Sandy denkt dat de hoeveelheid contacturen studenten afschrikt. De structuur moet volgend jaar in ieder geval anders worden. Misschien kunnen we de minor uitsmeren over het hele jaar of de lessen als extra vak in de avonduren aanbieden. Nu hangt de vraag of we wel genoeg inschrijvingen krijgen steeds als het zwaard van Damocles boven mijn hoofd. n Je kunt je nog inschrijven voor The Art of Aggression Management. Zie hva.nl havana 17

18 ondertussen in... amfi angels Oslo Joris Vermeij (22, derdejaars Fysiotherapie) volgt de minor International Public Health in Oslo. Hij wordt uitgedaagd zijn beste verkooptechnieken uit de kast te halen. Gladde praatjes Na de eerste weken is het wat rustiger geworden in het anders zo tumultueuze Oslo. Op partygebied dan, want de opdrachten volgen elkaar genadeloos snel op. Elke twee weken een andere opdracht, variërend van PowerPoint-presentaties, digital stories en als laatste zelfs een innovation camp. Twee dagen lang heeft deze opdracht geduurd, waarin we een businessplan moesten schrijven voor een nieuw product. Uiteindelijk moesten we de jury overtuigen waarom juist ons product het beste was van allemaal. En dat is best lastig is voor een student Fysiotherapie die nog nooit een echt businessplan heeft gemaakt en nul verstand heeft van verkooptechnieken of gladde praatjes. Kijk, als het nou de bedoeling was geweest om de jury uit te leggen waarom de Noorse overheid de prijzen van alcoholische versnaperingen moet verlagen, à la, maar dit was toch wel andere koek. Uit de uitslag bleek dan ook dat de groep waar ik deel van uitmaakte niet tot de finalisten behoorde. Maar niet getreurd: wij hoefden nu tenminste niet voor de halve school onze presentatie te houden. Dat zou ongetwijfeld tot bulderend gelach geleid hebben. Wat me is opgevallen hier, is dat de samenwerking binnen de groep anders verloopt dan op de HvA. Op de HvA word je geacht van elke vergadering notulen te maken en deze te posten op Bscw. Hier zijn ze veel minder streng. Na een rondvraag ben ik erachter gekomen hoe dit komt. Deze minor is voor de Noren verplicht. De meesten zijn dan ook niet erg gemotiveerd. Het maakt zowel de studenten als tutoren niet uit dat er minder aan gedaan wordt dan aan de andere delen van de opleiding. Fascinerend zou ik zeggen, aangezien Scandinavië toch bekendstaat om het hoge niveau van het onderwijs. Vrijdag is het examentijd! Ons oral exam staat voor de deur en dat betekent de afsluiting van het deel van de minor met de Noorse én internationale studenten. Wij, de internationals, gaan nog drie weken stevig door, terwijl de Noren na vrijdag allemaal klaar zijn. De komende weken krijgen we workshops en rollenspellen. Met elkaar gaan we situaties uit de praktijk simuleren om de interprofessionele samenwerking te oefenen. Erg interessant, aangezien er fysiotherapeuten, ergotherapeuten en verpleegkundigen uit Ghana, Kenya, Ethiopië en Nederland zullen zijn. Celine Kelly Joris Laura Milou Joran Jade Schoelink Sporty stylo Amfi Angels geven wekelijks gevraagd en ongevraagd fashionadvies. Voor al uw modemissers, misaankopen en matchende setjes: Fashion is a war, and we love the battle. Aflevering 9. Annemarie Vissers Jade Schoelink (18, tweedejaars Johan Cruyff University) Ik ben op weg naar mijn tennistraining, en heb net college gehad. Vaak heb ik geen tijd om me thuis om te kleden, dus dan loop ik er zo bij. Ik probeer er ondanks mijn sportkleding toch wel een beetje leuk bij te lopen. Vandaar mijn tasje en make-up. Angel Martine: Lekker in je joggingpak door school huppelen, dat wil stiekem toch eigenlijk iedereen wel. Deze outfit zit vast en zeker delicious. Angel Fleur: Op het Amfi is het echt een no no om in je sportkleding rond te lopen. Studenten kijken je soms al raar aan als je een capuchontrui aanhebt. Jammer, soms heeft een mens nu eenmaal een brakke dag. Dat kan. Volgens mij doen studenten aan andere HvA-opleidingen daar veel minder hysterisch over. Dat lijkt mij een prima iets. Angel Martine: Dit meisje heeft helemaal een goed excuus: ze studeert aan de Johan Cruyff University. Volgens mij loopt iedereen er daar zo bij. Maar anders was dit de ultieme chill-outfit. Angel Fleur: Ik snap dat, als je enkele uren per dag sport, je dan no way zin heb in Paris Hilton-toestanden, die zich moeiteloos vijf keer per dag in een andere outfit laat zien. Ondanks de sportkleding ziet dit meisje er toch sophisticated uit. Dat heeft zeker te maken met het jasje, dat mooi getailleerd is, het stoere sporthorloge en de tas die nonchie aan haar pols hangt. Maar daar aangekomen moet het me toch van het Angelhart: dit is wel een behoorlijk fake-exemplaar. En wat hadden we daar al eerder over gemeld? Juist: we willen geen nepperds zien. Je ziet het aan de kleur van het leer, maar het meest herkenbare nep-teken is het feit dat het leer niet doorloopt. Kortom: als je een écht Louistje De Angels: Martine, Lieke en Fleur Beeld Marc Deurloo hebt, dan staan de LV-tekens aan de andere kant van je tas altijd ondersteboven. Angel Martine: Het shirtje en het vestje vind ik inderdaad goed. Mooie stof ook. Dat ze er zo n LV-tasje erbij heeft gekozen is op zich funny. Ze past zo easy tussen de Parissen en Nicoles van deze wereld. Lekker workouten met een designer aan je arm. Toch vind ik LV een beetje fout. Het zijn geweldige tassen en de gemiddelde fashionista is dying for a bag like that, maar ik krijg er altijd zo n op de markt in Turkije -gevoel bij. Vooral dit model is zo n imitator. Dan heb ik liever een merkloze tas. Angel Fleur: Overigens vond ik het wel moedig dat ze ook gewoon toegaf dat het een nepperd was. Angel Martine: De shoes vind ik dan weer wat minder fab maar die zijn in haar genre denk ik wel upperclass. Ze zijn vast heel functioneel voor haar tennistrainingen. n Tips & Tricks van Angel Lieke * Natuurlijk ga je je in het zweet werken in de sportschool, maar dat kan ook stijlvol: neem een lipglossje mee, verf wat waterproof! mascara op je wimpers en bind je haar in een strakke staart. * Draag áltijd een sportbeha. Voorkomt ook sneue verzakkingen op latere leeftijd. * Think functional. Als je weinig tijd hebt en direct na college doorjakkert naar de sportschool draag dan alvast je workout outfit; denk aan een jumpsuit. Die kun je overdag dragen met een vest erover. 18 havana

19 dubbelop Beeld Bram Belloni Samen dingen doen zit er steeds minder in voor moeder Christine Spelten (56, interne communicatie domein Onderwijs & Opvoeding) en zoon Ferdi (23, vierdejaars Fysiotherapie). Gelukkig zien ze elkaar nog regelmatig in de sportschool. Christine Ferdi is een enthousiaste fitnessganger. Hij gaat vijf of zes keer per week. Ik moest een enorme drempel over voordat ik ernaartoe ging, maar ik ben nu ook om. Hij heeft mij het belang van voldoende beweging in doen zien. Maar dan wel alleen op de apparaten. Hardlopen vinden we allebei niks. We sporten ook wel eens samen; dan doen we ieder ons eigen circuitje, maar hij geeft me aanwijzingen. Hij is veel met gezond eten bezig. Daar trekt hij ons ook mee de goede kant op. We eten nu meer magere producten, voldoende eiwitten en vitamine. En geen ovenfriet, hamburgers of pannenkoeken meer. Hij heeft ook ingevoerd dat we één keer per week vis eten. Ferdi woont nog thuis. Ik vind het absoluut niet erg dat hij er is. Vind het wel gezellig. Hij helpt ook met alles. Het is niet zo dat hij mij in de weg zit. Hij moet zelf maar zeggen wanneer hij op kamers wil gaan. Vorig jaar ben ik met hem en zijn broer naar New York gegaan. Dat was heel erg leuk. Zaten we met z n drieën op een hotelkamer. Ik ben misschien wat gestructureerder, dus ik zoek van tevoren in boekjes en op internet op wat leuk is om te doen. Winkeltjes opsnorren en kijken in welke wijk ze zitten. Het is niet zo dat ik het hele programma uitstippel en dat zij daar dan achteraan lopen. Je probeert het natuurlijk wel voor iedereen interessant te maken. We zijn gelukkig alle drie dol op winkelen. En ik moet zeggen dat ze heel veel geduld hebben als ik loop te shoppen. Dat ze niet bij de derde jurk al zuchten van kom op mam. Dat ze daar ook rustig een middag voor uittrekken. Vroeger deden we meer samen. Vooral tijdens de vakantie, naar Nemo of andere musea. Nu zijn het eigenlijk alleen nog de grote reizen die we samen doen. Hij doet natuurlijk ook veel met zijn eigen vriendengroep. Is natuurlijk ook wel logisch als je 23 bent. Ferdi Vroeger had ik het niet zo door, maar ik merk de laatste jaren steeds meer hoeveel m n moeder voor ons over heeft. Hoeveel ze zich voor ons opoffert, eigenlijk. Door de weeks is ze aan het werk en dan is ze thuis bijna alleen maar bezig met het huishouden. Mijn vader doet wel dingen in het huishouden, maar minder met opvoeden. Dat is wel een beetje de Surinaamse mentaliteit: opvoeding laat je aan de vrouw over. Ik denk dat mijn moeder een hoop geleerd heeft door mijn studie, informatief gezien. Ik leer een hoop over het menselijk lichaam. Ik hou me bijvoorbeeld veel bezig met gezonde voeding. Dat heeft denk ik wel invloed gehad thuis. Ook ben ik bezig met gezonde houding en veel bewegen. Ik sport zelf veel. Mijn moeder is op een gegeven moment ook gaan fitnessen. Ik denk dat ze daarin mijn voorbeeld gevolgd heeft. Mijn broer is toen ook gaan fitnessen, maar mijn vader houdt zich er verre van. Die heb ik nog nooit zien sporten en hij is het denk ik niet van plan. Qua voeding zal hij ook niet snel iets veranderen. En als iemand ongezond eet, is hij het. Hij eet dan wel met het avondeten mee, maar s avonds pakt hij gewoon een zak pinda s. Dat maakt hem niet zo veel uit. Thuis wonen bevalt me nog goed. Maar ik ben van plan iets voor mezelf te zoeken. Binnen nu en een jaar, dan ben ik klaar met mijn studie. Ik ben natuurlijk ook op een leeftijd dat ik dingen moet leren. Zoals zelfstandig te zijn. n Jobien Groen havana 19

20 recensies Film This Is It HHHHH Wat De docufilm This Is It over Michael Jackson. Een portret samengesteld uit filmmateriaal dat geschoten werd tijdens de voorbereidingen voor zijn reeks afscheidsconcerten. Wat bedoeld was als een kerstdvd die een leuk extraatje moest opbrengen, bleek uiteindelijk het enige wat we nog van MJ te zien zouden krijgen. Wie De op twee na best verdienende dode persoon van de wereld. Na designer Yves Saint Laurent en componisten Rodgers & Hammerstein, stond de overleden King of Pop met negentig miljoen op de derde plaats in de lijst van zakenblad Forbes. Alleen al dit jaar. Waarom wel Wie van Wacko Jacko houdt, gaat toch wel, moet het marketingteam hebben gedacht. Maar daar krijg je wat voor terug: veel, heel veel muziek en weinig gelul. Alle hits komen voorbij, voorzien van stukjes overleg, lolletjes en serieuze training. Wie dacht dat hij slechts nog een kasplantje was, zal zich verbazen. Zijn stem is nog retegoed en hij voert het team van dansers al moonwalkend aan, alsof het niks is. Of dat nou door de pepmiddelen komt wat beweerd wordt doet er even niet toe. Jackson is een muzikaal genie die elke noot net zolang omdraait tot die perfect is en die het uiterste van zichzelf en anderen vraagt. Maar dan wel op een dankbare manier. God bless all of you. Het zou een megaconcert zijn geworden. Waarom niet De concertenreeks was bedoeld als pensioen voor Michael, die zijn fortuin erdoorheen heeft moeten jagen wegens de aanklacht voor pedofilie. Of je dat nou gelooft of niet, hij is er een stuk armer door geworden en zijn bankrekening was toe aan verse flappen. De oplossing werd gezocht in een reeks afscheidsconcerten met bijkomende extra s, zoals deze film. Deze draait maar twee weken in de bioscoop, in plaats van de gebruikelijke zes weken. Combineer dat met wanneer de dvd uitkomt vlak voor kerst en je hebt een kaskraker. Slimme marketingtruc. n Sanne van Baar Boek Engel Wanda Bommer Nijgh & Van Ditmar HHHHH Wie Wanda Bommer (1969) werkt als boeker bij de Nederlandstalige band De Dijk. Daarnaast is ze schrijfster, moeder en partner van gitarist JB Meijers. Bommer kan snel schrijven. In 2008 verscheen haar seksueel getinte debuut Boom; Engel is haar twee roman. Onlangs presenteerde ze haar boek in de bovenzaal van Paradiso gelijktijdig met de debuut-cd van JB Meijers. Wat De titel is ontleend aan de bijnaam van een van de hoofdpersonen Angélica Rijkers, die zichzelf Engel noemt. Daarnaast is Angel de grootste hit van Ace, een Amsterdamse band die gevolgd wordt tussen oprichting en opheffing. Hoofdpersoon Engel is uiteindelijk debet aan de ondergang van de groep. Waarom wel De verhaallijn is vernuftig gekozen. Het boek begint bij het eind in 2001, als de drie leden van de ooit succesvolle groep Ace elkaar ontmoeten in New York om te praten om weer samen te gaan spelen. Vervolgens wordt er een stap gemaakt naar de late jaren tachtig. Enerzijds wordt Engel gevolgd die opgroeit in een saai Noord-Hollands dorp en daarnaast wordt het perspectief van David, een van de drie leden van Ace, beschreven. Bommer neemt je mee naar Lowlands en de Melkweg, gunt je een kijkje backstage in de platenbusiness en laat de jaren tachtig op een aangename manier herleven. En dat het niet altijd lollig is om als zeventienjarige in pakweg Hoorn of Heerhugowaard op te groeien, wordt ook snel duidelijk. Engel en haar vrienden doden de tijd met drinken, flipperen, stelen en vechten. Het is dus niet vreemd dat de hoofdrolspeelster eieren voor haar geld kiest, en vertrekt naar het grote Amsterdam om danseres te worden in The Escape. Of Ace daadwerkelijk weer bij elkaar komt, laat de schrijfster in het midden. Waarom niet Eigenlijk is er op Engel weinig aan te merken. Ik begon eraan op vrijdagmiddag en zondag had ik hem uit. Lekker lezen dus met muziek erbij van JB Meijers of eventueel andere in het boek beschreven nummers als Sam Browns Stop of You Get What You Give van The New Radicals. n Jim Jansen Nightlife Girls Love Dj s 6 november, Jimmy Woo Wel gaan Na een week hard werken heb jij het verdiend om uit je plaat te gaan. Voor het eerst is Girls Love DJ s in de Jimmy Woo en ze zullen ervoor zorgen dat het dak eraf gaat. Jij kan hierbij zijn want Havana mag 3x2 gastenlijstplekken weggeven! Hoe? Mail voor vrijdag 6 november naar havana@hva.nl. Niet gaan Eigenlijk is er geen reden om thuis op de bank te blijven zitten. Dus trek je mooiste outfit aan en gaan! Film New York, I Love You Vanaf 29 oktober, o.a. Pathé Wel gaan Je bent idolaat van New York. Dan is dit een leuke korte film die een visie geeft over jouw favoriete bruisende stad. Je wilt graag de liefde voelen in the city that never sleeps. Dan moet je absoluut gaan! Niet gaan Je hebt vol afschuw naar de film Paris, je t aime gekeken. New York, I Love You is namelijk de opvolger van de Parijse versie. Festival North Sea Film Festival 6 t/m 8 november, Studio K Wel gaan Met diverse thema s dit jaar zoals natuur en milieu, animatie en korte thriller wordt het dit jaar een bijzonder festival. Films zijn afkomstig uit vijftien verschillende landen, verspreid over vier continenten. De professionele jury heeft speciaal voor jou een verrassend programma samengesteld! Niet gaan Omdat je niet zo van verantwoorde films houdt. Fotografie Beyond the final fantasy t/m 22 november, De Brakke Grond Wel gaan Vlaamse fotografe Charlotte Lybeer heeft twintig portretten gemaakt van live action role players, mensen die in de huid kruipen van fantasyfiguren. In character, in hun eigen huiselijke Vlaamse en Nederlandse interieurs. Toegang is gratis. Niet gaan Stiekem zullen we toch altijd een kleine afkeer behouden tegenover onze zuiderburen. Sorry Charlotte. Nightlife Lovetrain 6 november, Escape Deluxe Wel gaan Amsterdam is namelijk een nieuw discofeest rijker. Vanavond klinken de muziekhits uit de jaren 70, 80 én 90 uit de boxen. Dj Xavier Dozier Holland neemt je mee terug in de tijd waar we stiekem naar verlangen. Keep the soul alive baby! Niet gaan Dit is zooooooo ver voor jouw tijd. Chocoladefestival Salon du Chocolat 7 t/m 22 november, Amsterdam Wel gaan De wintermaanden zijn weer begonnen, kachel aan en dan is chocolade het enige wat nog ontbreekt! Maar niet voor lang, want vanaf 7 november is twee weken lang genoeg aan chocolade te zien, te ruiken en uiteraard te proeven in Amsterdam. Denk aan tentoonstellingen over chocolade, maar ook prachtige chocoladejurken uit Parijs mag je niet missen! Niet gaan Bij alleen de gedachte aan chocolade vliegen de kilootjes er al aan. Dan hebben we het nog niet eens over de puistjes die onder je huid naar boven kruipen om de wereld gedag te zeggen. 20 havana

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Vogelgriep. Auteur: Chris Vegter Illustraties: Dirk van der Maat. Boekverslag van:... Klas:...

Vogelgriep. Auteur: Chris Vegter Illustraties: Dirk van der Maat. Boekverslag van:... Klas:... Vogelgriep Auteur: Chris Vegter Illustraties: Dirk van der Maat Boekverslag van:... Klas:... 2 Lees dit boek lekker rustig door. Beantwoord iedere keer als je een hoofdstuk uitgelezen hebt de vragen die

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het Werkbladen Uitdaging! Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het één ten koste van het ander? Waar word jij gelukkig van? De uitdaging van deze tool is dat je je eigen antwoorden bepaalt. We raden

Nadere informatie

Sugar Addiction Test

Sugar Addiction Test Sugar Addiction Test Hoe is het gesteld met jouw suikerverslaving? Ontdek het met deze test. SUGARCHALLENGE Is een initiatief van Food & Lifestylecoach Carola van Bemmelen Doe de Sugar Addiction test Ben

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

25 Ideeën voor (zakelijke) blogposts

25 Ideeën voor (zakelijke) blogposts 25 Ideeën voor (zakelijke) blogposts Als ondernemer heb je vanzelfsprekend al veel kennis en expertise op jouw vakgebied. En meer dan je wellicht zou denken. Waarschijnlijk kun je tot in de lengte der

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Cultuur is een eerste levensbehoefte

Cultuur is een eerste levensbehoefte 10 Cultuur is een eerste levensbehoefte Interview Tekst Kelly Bakker Foto s Tessa Wiegerinck Journalist, cultuurkenner en ondernemer in één Je stapt in die achtbaan en kan dan eigenlijk niet meer anders

Nadere informatie

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach

Nadere informatie

zomer Vakantie zomer

zomer Vakantie zomer NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken

Nadere informatie

Djoea van Zanten. linkedin.com/in/djoeavanzanten facebook.com/djoeavanzanten instagram.com/djoeavanzanten twitter.

Djoea van Zanten. linkedin.com/in/djoeavanzanten facebook.com/djoeavanzanten instagram.com/djoeavanzanten twitter. VOORWOORD Toen ik de vraag kreeg of ik een boek over social selling wilde schrijven, hoefde ik daar niet lang over na te denken. Het stond al een tijdje op mijn dingen die ik nog wel eens zou willen doen

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

User Centered Design. Personas ontwikkelen

User Centered Design. Personas ontwikkelen User Centered Design Personas ontwikkelen Persona: Wat is een persona? Een model gebaseerd op realistisch gedrag, motivatie, houding, vaardigheden en behoeften Gefilterd uit het observeren van echte mensen.

Nadere informatie

Schoolkrant. Juli 2015

Schoolkrant. Juli 2015 Schoolkrant Juli 2015 Inleiding Shakira Naar de middelbare school! Interview juf Sanne over het kamp van groep 7/8. Interview juf Femke over bruiloft 25 jaar jubileum Over ons Spelletjes Shakira Geschreven

Nadere informatie

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg!

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! leuk en zinvol werk passend bij wat jij kunt gezelligheid met collega s je eigen salaris verdienen Jo Arts, assistent-kok: Van thuis zitten word

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. Introductie

Hoofdstuk 1. Introductie Hoofdstuk 1 Introductie Wat kan dit boek voor jou betekenen? Als je dit boek leest, sta je op het punt een enorm succes te maken van je bedrijf. Dat vind ik geweldig cool. Welkom! Mijn naam is Marielle

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Het PENTA college in Hoogvliet is sinds augustus 2014 een gecertificeerde BUSINESS SCHOOL voor mavo en havo-top.

Het PENTA college in Hoogvliet is sinds augustus 2014 een gecertificeerde BUSINESS SCHOOL voor mavo en havo-top. Het PENTA college in Hoogvliet is sinds augustus 2014 een gecertificeerde BUSINESS SCHOOL voor mavo en havo-top. Heb je een mavo- of mavo/havo-advies en wil je het beste uit jezelf halen? Kom dan eens

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF--

OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF-- OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF-- Confrontatie scene Written by Loïs Vehof Genre: Avontuur Locatie: De oude tempel Protagonist: Wachter Antagonist: Dief Conflict:

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

DIT PROGRAMMA EN EEN ADOBE ID DIENT TE GEBEUREN VOORDAT U BOEKEN KOOPT!

DIT PROGRAMMA EN EEN ADOBE ID DIENT TE GEBEUREN VOORDAT U BOEKEN KOOPT! BELANGRIJKE NOOT OVER e-books: e-books in epub formaat, zijn beveiligd met DRM (Digital Rights Management) Om digitale E-Books te kopen, downloaden en lezen op uw ereader, epub formaat, heeft u het programma

Nadere informatie

Project Alcohol 2014

Project Alcohol 2014 Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

De olifant die woord hield

De olifant die woord hield De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte

Nadere informatie

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes?

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? December 2007 / Januari 2008 Door: Marco Bouman, Impulse, Strategie & Marketing Februari 2008 2008 Marco Bouman, alle rechten voorbehouden Het is niet

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

Communiceren met de achterban

Communiceren met de achterban 1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

Onderzoek Geweldsfilmpjes

Onderzoek Geweldsfilmpjes Onderzoek Geweldsfilmpjes 21 april 2015 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 14 april tot en met 20 april 2015, deden 1.165 jongeren mee. De uitslag is na weging representatief voor

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

1 Ben of word jij weleens gepest?

1 Ben of word jij weleens gepest? Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6

Nadere informatie

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 1. Doet u dit examen voor de eerste keer of gaat het om een herexamen? Eerste keer 279 70% Herexamen 104 26% Niet beantwoord 16 4% Totaal 399 2. Als de voorlopige

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

Oud wit Prins de Vos. Ik wil je.

Oud wit Prins de Vos. Ik wil je. Oud wit Prins de Vos Ik wil je. Het is het eerste berichtje dat ik vandaag van hem ontvang. De uren waarin het stil blijf zijn ondragelijk. Pas als ik de trilling in mijn broekzak voel begint mijn hart

Nadere informatie

Jij durft over jouw gevoelens praten. Complimenten geven is voor jou kinderspel. Jij ligt s nachts niet te piekeren. Jij hebt vat op de dingen.

Jij durft over jouw gevoelens praten. Complimenten geven is voor jou kinderspel. Jij ligt s nachts niet te piekeren. Jij hebt vat op de dingen. Jij bent echt een kanjer! Om op te eten! Jij durft over jouw gevoelens praten. Jij hebt een topconditie. Wat zit jouw haar oké! Complimenten geven is voor jou kinderspel. Ik ben jaloers op jouw spierballen.

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

www.implementatieacademy.nl

www.implementatieacademy.nl Implementatie Stappenplan naar Succes Ben jij trainer, coach, heb je een eigen praktijk, kortom, ben jij een kleine ondernemer? Als je je business wilt doen laten groeien in de nieuwe economie dan moet

Nadere informatie

Niet eerlijk. Kyara Blaak

Niet eerlijk. Kyara Blaak Kyara Blaak Niet eerlijk Kyara Blaak Kyara Blaak 248media uitgeverij, Steenwijk Grafische realisatie: MDS Grafische Vormgeving Illustraties binnenwerk: Kyara Blaak Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

Er vaart een boot op het grote meer

Er vaart een boot op het grote meer Er vaart een boot op het grote meer Er vaart een boot op het grote meer, met discipelen en de Heer. Maar bij storm en lelijk weer, roepen de vrienden: Help ons Heer! De Here zegt dan: Zwijg,wees stil.

Nadere informatie

IK BEN TROTS OP MIJN SNOR!

IK BEN TROTS OP MIJN SNOR! IK BEN TROTS OP MIJN SNOR! Op een ochtend was ik heerlijk op mijn gemak aan het werk op mijn kantoor... Ja, mijn kantoor. Jullie weten toch waar dat is, of niet? Wat? Dat weten jullie niet? Echt niet?

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie