OPEN DAG DEN HELDER AIRPORT EN MARINEVLIEGKAMP DE KOOY 15 SEPTEMBER 2007

Transcriptie

1 Magazine HSM indeling :39 Pagina 1 OPEN DAG DEN HELDER AIRPORT EN MARINEVLIEGKAMP DE KOOY 15 SEPTEMBER 2007! G AA een P R n wivnlucht V JS e e ter RI oe melikop D he pa zie gin a7

2 :55:24 Magazine HSM indeling :30 Pagina 3 Voorwoord Welkom op Heldair Show Maritiem Z owel commandant Carl van Haastert van marinevliegkamp De Kooy als directeur Roel Hijmans van Den Helder Airport heten u van harte welkom op de gezamenlijk georganiseerde Heldair Show Maritiem. Hierbij wordt het houden van de tweejaarlijkse Open Dag van Den Helder Airport gecombineerd met de viering van het 90-jarig bestaan van de Marine Luchtvaartdienst (MLD). De manifestatie heeft dit keer dan ook een maritiem karakter, wat met het afbeelden van de propeller van een vliegtuig en een stuurrad van een schip in het logo van Heldair Show Maritiem tot uitdrukking is gebracht. Ook de Static Show op de platformen en de Airshow hebben een maritiem tintje. Tijdens Heldair Show Maritiem stellen wij u in de gelegenheid om uitgebreid op zowel de civiele als militaire luchthaven rond te kijken en hierbij kennis te nemen van alle technische specialismen die nodig zijn om de offshore-industrie en de marinevloot van specialistische helikopterdiensten te voorzien. Maar ook van wat er allemaal bij komt kijken om snel en efficiënt Search And Rescue (SAR) operaties te kunnen uitvoeren. Tal van deskundigen zullen klaarstaan om uw vragen te beantwoorden. Dit magazine bevat een schat aan informatie over Heldair Show Maritiem, alsmede over alle activiteiten die door marinevliegkamp De Kooy en Den Helder Airport worden ontplooid en over de goede samenwerking die al jaren tussen hen bestaat. Verder doen helikopterbemanningen zelf hun verhaal over de SAR-operaties die door de MLD en Bristow worden uitgevoerd en vertelt Oscar de Vogel, één van de leden van het Nederlandse testteam, meer over de ontwikkeling van de nieuwe NH90-helikopter. Overigens hopen we deze heli ook tijdens de Airshow te kunnen demonstreren. Een aantal vrijwilligers vertelt op hun beurt over hoe de restauratie van onze nieuwe poortwachter, een Agusta Bell helikopter, is verlopen en display director Freek Bouwhuis legt uit welke inspanningen het organiseren van een Airshow kost. Maar ook wordt aandacht besteed aan de activiteiten van Skyline Aviation en van het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, alsmede aan de restauratie van de Traditiekamer, waar heel veel te leren valt over de geschiedenis van de Marine Luchtvaartdienst. Tijdens Heldair Show Maritiem kunt u via de Airmarkt van het ene naar het andere luchthaventerrein lopen. Wij hopen u op beide locaties te mogen verwelkomen en wensen u een leerzame en bovenal prettige dag. Carl van Haastert Commandant MVK De Kooy H E L D A I R S H O W M A R I T I E M Roel Hijmans Directeur Den Helder Airport 3

3 Heldair Show Maritiem wordt uniek evenement Al vanaf december 2005 wordt gewerkt aan de voorbereidingen voor de gezamenlijke Open Dag van Den Helder Airport en marinevliegkamp De Kooy, waarbij laatst genoemde ook gelijk van de gelegenheid gebruik maakt om het 90-jarig bestaan van de Marine Luchtvaartdienst (MLD) te vieren. Volgens adjunct-directeur Conny van den Hoff van Den Helder Airport wordt het een uniek evenement, dat naar verwachting ongeveer bezoekers zal trekken. O m zo'n groot evenement goed te kunnen organiseren, is een speciale projectgroep opgericht. Hierin is Conny van den Hoff namens Den Helder Airport vertegenwoordigd. Conny: De projectgroep bestaat verder uit voorzitter Frans van Scherrenburg, Freek Bouwhuis, Jan Verest en de secretaresse van de commandant van marinevliegkamp De Kooy, Marry Westerhout. Hiervan neemt Frans de taak van hoofd verkeersleiding op zich, houdt Freek zich bezig met het opzetten van de Airshow en regelt Jan het gehele infrastructurele gebeuren. Jan heeft verder ook het calamiteitenplan gemaakt. Andere deelnemers aan de projectgroep zijn een financieel deskundige, iemand van Bureau Voorlichting van de marine en twee stagiaires. Alle deelnemers zitten afzonderlijk ook weer in werkgroepen, die elk een deel van het voorbereidend werk voor hun rekening nemen. Al met al een flinke organisatie die ervoor moet zorgen dat de Heldair Show Maritiem voor de bezoekers een onvergetelijke dag wordt, vervolgt Conny, die eraan toevoegt dat op de site van Den Helder Airport ( het programma en andere relevante informatie over de gezamenlijke Open Dag te vinden zijn. Verder kan worden doorgelinkt naar de sites van de deelnemers aan zowel de Airshow als de Static Show. Airmarkt slaat brug Op 15 september is het evenement te bereiken via de entree en de geopende hekken naast het terminalgebouw van Den Helder Airport en de hoofdingang van marinevliegkamp De Kooy. Om van het ene naar het andere terrein te komen, is iets bijzonders bedacht. Conny: Speciaal voor die dag wordt via de zogeheten bufferzone een doorgang gecreëerd tussen ons terrein en dat van de buren. Om dit te accentueren wordt heel bewust op deze bufferzone de Airmarkt gehouden. Deze bestaat uit stands met presentaties van luchtvaartgeoriënteerde bedrijven en organisaties en kramen waar luchtvaartgerelateerde items worden Conny van den Hoff: Al vanaf december 2005 zijn we met de voorbereidingen voor Heldair Show Maritiem bezig. verkocht. Om van het ene naar het andere terrein te komen, hoeven de bezoekers alleen maar de lijn van de markt op de bufferzone te volgen. Nieuw is ook dat het gebied net voorbij de hangar van Bristow, de zogeheten Area Alpha, bij het evenement wordt betrokken. Hier worden voor de middag door de Helderse Modelvliegclub demonstraties gegeven. Dit gebied is via een brug voor het publiek te bereiken. Wat de bereikbaarheid van het evenement betreft pendelen er tussen het parkeerterrein op industrieterrein Kooypunt en Den Helder Airport bussen. Persoonlijk vind ik het heel uniek dat op één dag een kijkje kan worden genomen in de keuken van zowel Den Helder Airport als marinevliegkamp de Kooy. Er valt die dag dan ook veel te zien en te genieten. Wij hebben er in ieder geval hoge verwachtingen van. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 5

4 Eerste Nederlandse NH90 van productielijn Berichten over het NH90-project gingen de afgelopen tijd zonder uitzondering over de oplopende vertragingen in de productie. Nu beter nieuws. De ontwikkeling van de nieuwe NH90-helikopters is nu zover dat in augustus het eerste exemplaar voor Nederland van de productielijn afkomt en vervolgens aan een intensief testprogramma wordt onderworpen. Als alles volgens plan verloopt, wordt deze heli volgens Oscar de Vogel één van de hoogtepunten van Heldair Show Maritiem. Het Nederlandse testteam van de NH90. V.l.n.r.: Bart Hoogendoorn (tactisch coördinator), Gerrie Jongeneelen (vlieger) en Oscar de Vogel (sensoroperator). Adjudant Oscar de Vogel is al bijna zeven jaar nauw betrokken bij de ontwikkeling en het testen van de NH90-helikopter en de apparatuur die in dit toestel zit. Hiervoor heeft hij al heel veel tijd doorgebracht op de fabriek van helikopterfabrikant AgustaWestland in het Italiaanse Cascina Costa, vlakbij Milaan. Ik ben al vanaf 2000 als projectsensoroperator bij het NH90-project betrokken. Ondertussen heb ik zo'n 150 vlieguren met de prototypes op mijn naam staan. Dit aantal neemt binnenkort verder toe als de eerste voor Nederland bestemde NH90 de productielijn heeft verlaten, aldus Oscar de Vogel, die deel uitmaakt van het Nederlandse testteam, dat verder bestaat uit vlieger Gerrie Jongeneelen en tactisch coördinator Bart Hoogendoorn. Het ontwerp en de bouw van de NH90- helikopter is een project dat gezamenlijk door Frankrijk, Duitsland, Italië, Portugal en Nederland wordt uitgevoerd. Ons team heeft hierbij een belangrijke inbreng. Wij assisteren de ontwikkelaars bij het uitvoeren van testvluchten en het opstellen van testrapporten. Hiervoor hebben we alle drie gedegen opleidingen gevolgd, onder andere bij de Empire Test Pilot School voor het 6 H E L D A I R S H O W M A R I T I E M

5 PRIJSVRAAG Een NFH-prototype tijdens een testvlucht boven Frankrijk. testen van apparatuur en het schrijven van testrapporten. Twee versies Nederland heeft in totaal twintig NH90- helikopters besteld. Oscar de Vogel: Twaalf ervan zijn zogeheten NATO Frigate Helicopters (NFH). Dit zijn helikopters met een volledig missiesysteem voor verkenning en bestrijding van oppervlakteschepen en onderzeeboten. De overige acht worden ingezet voor transporttaken ter ondersteuning van operaties boven land en vanaf zee. Volgens mij heeft Nederland straks op helikoptergebied het neusje van de zalm in huis. De NH90 is een zogeheten full fly by wire helikopter. Dit houdt in dat overbrenging van de besturingsstick naar de rotor niet meer mechanisch gebeurt, maar dat alles elektronisch met behulp van een computer wordt aangestuurd. De marineversie heeft verder een groot aantal sensoren, zoals radar, FLIR (Forward Looking Infra Red) en sonar, die worden aangestuurd door een centrale computer. De hierdoor verzamelde gegevens kunnen hierna snel via een Een testlanding op het helidek van het Duitse fregat Hessen. datalink aan de marineschepen worden doorgegeven. Wij zijn dat computersysteem nu intensief aan het testen. Voordelen NH90 Verwacht wordt dat de fabrikant de eerste NH90-helikopter in 2009 oplevert. Aansluitend zal iedere twee à drie maanden voor ons land een volgend exemplaar van de band rollen. Voordat ze naar Nederland worden overgevlogen, worden alle toestellen eerst uitvoerig getest. Toch hoopt het testteam op Heldair Show Maritiem de nieuwe heli aan het publiek te kunnen tonen. Plan is om deze heli, als alle testen goed zijn verlopen, zelf naar Nederland over te vliegen. In de periode daarna tot aan de oplevering zal AgustaWestland deze helikopter gebruiken voor allerlei beproevingen die moeten aantonen dat het toestel volledig aan de contractuele eisen voldoet. De helikopter zal ook als Search And Rescue (SAR) helikopter worden ingezet. Oscar de Vogel: De NH90 is voor dit soort werk zeer geschikt, omdat het toestel zeker vier uur in de lucht kan blijven en hierdoor het gehele Nederlandse continentale plat kan bestrijken. Een ander voordeel is dat de NH90 veel meer drenkelingen tegelijk kan meenemen dan de Lynxhelikopter. In totaal zo'n veertien. De nieuwe heli wordt voortgestuwd door twee Rolls Royce RTM322 geluidsarme motoren, waarmee een snelheid van 140 tot 150 knopen kan worden gehaald. Kortom, we krijgen straks de beschikking over supermoderne kisten waar we heel lang plezier van zullen hebben. Doe mee aan de Prijsvraag en maak kans op een helikopterrondvlucht voor twee personen tijdens Heldair Show Maritiem! De Prijsvraag kunt u vinden op de homepage van Geef de juiste antwoorden, vul uw naam en telefoonnummer in en wie weet bent u één van de gelukkigen. Om u op weg te helpen hebben wij de antwoorden verwerkt in het magazine. De Prijsvraag sluit op 7 september De winnaar wordt persoonlijk op de hoogte gesteld. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd. Medewerkers van Den Helder Airport en marinevliegkamp De Kooy zijn uitgesloten van deelname. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 7

6 A D V E R T O R I A L Skyline's charterwerk neemt vlucht Met de aanschaf van een eigen vliegtuig om chartervluchten te gaan uitvoeren, blijkt Skyline Aviation een goede zet te hebben gedaan. Vrijwel dagelijks worden vluchten door heel Noordwest-Europa gemaakt. Directeur en oprichter Sander van Hoevell vertelt hoe een en ander tot stand is gekomen. Stationering Hoewel de Beechcraft King Air 200 regelmatig op Den Helder wordt gesignaleerd, is op Rotterdam Airport hangarruimte gehuurd om het toestel te kunnen stallen. Onze eerste klanten waren Britse voetbalfans die vorig jaar naar Duitsland moesten worden vervoerd. Dat we het nu zo druk hebben, heeft te maken met het feit dat we gebruik maken van het slimme, internationale websitesysteem Avionode. Hierin stoppen we alle gegevens van ons vliegtuig. Het systeem wordt intensief gebruikt door makelaars (brokers) die voor hun klanten vliegreizen organiseren. Met behulp hiervan kunnen zij snel zien welk vliegtuig waar en wanneer en tegen de scherpste prijs beschikbaar is. Negentig procent van onze opdrachten komen hieruit voort. De laatste tijd worden vooral vanuit Engeland veel vluchten met zakenmensen naar Frankrijk gemaakt. Verder is onlangs nog het gemeentebestuur van Texel voor een bijeenkomst naar het Duitse waddeneiland Sylt gevlogen. Met de Beechcraft King Air 200 worden door Skyline Aviation door heel Europa chartervluchten gemaakt. Nadat eerdere pogingen om met een gehuurd vliegtuig chartervluchten uit te voeren niet het gewenste resultaat hadden opgeleverd, besloot Skyline Aviation in 2006 een eigen toestel aan te schaffen. Die kans deed zich voor toen een Beechcraft King Air 200 uit een bedrijfsliquidatie kon worden verworven. Sander van Hoevell: Het vliegtuig is afkomstig van Tulip Air, een bedrijf uit Rotterdam. Het is een tweemotorig turbopropvliegtuig voor maximaal negen passagiers, waarmee we in een stukje markt zijn gaan opereren, waar maar weinig andere charterbedrijven actief zijn. Dit laatste zijn we gaan doen omdat we hadden gemerkt dat bedrijven of organisaties die in Noordwest- Europa met kleine groepen mensen willen vliegen, meestal al bij ons terechtkwamen. Na de aanschaf van het vliegtuig kon er niet gelijk mee worden gevlogen. Beide motoren moesten eerst compleet worden gereviseerd. Al met al heeft het ons bijna een jaar gekost om het toestel weer tiptop in orde te krijgen. Skyline Aviation beschikte al enige jaren over een zogeheten Air Operating Certificate, waarmee het bedrijf door heel Europa met dit type vliegtuig passagiers en vracht mag vervoeren. Offshorewerk De laatste tijd doet de Britse charterfirma Skydrift uit Norwich steeds vaker een beroep op Skyline Aviation. Skydrift pendelt wekelijks een paar keer met offshorepersoneel tussen Norwich en Den Helder Airport. Zij hebben het echter zo druk dat wij regelmatig vluchten van hen overnemen. Sander van Hoevell vindt het opmerkelijk dat er vanuit de offshoresector in de Kop van Noord-Holland nauwelijks aanvragen binnenkomen voor vluchten van Den Helder naar andere offshoresteden rond de Noordzee, zoals Aberdeen en Stavanger. Voor een reis met één of twee personen is ons vliegtuig al snel te duur, maar met meerdere personen wordt het best interessant. Daarbij kent Den Helder Airport geen fileprobleem en is er altijd voldoende parkeerruimte voorhanden. Ook kan men hier veel sneller inchecken, aldus Sander van Hoevell, die hier nog aan toevoegt dat Skyline Aviation van plan is om haar activiteiten nog nadrukkelijker onder de aandacht van de offshore-industrie te brengen. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 9

7 De SAR-activiteiten van Bristow Naast de Koninklijke Marine verricht ook Bristow Helicopters boven de Noordzee en overige wateren in en rond Nederland allerlei Search And Rescue (SAR) activiteiten. Op dit moment gebeurt dit met een grote Super Puma L1 helikopter. De SAR-operaties worden onder supervisie van de Kustwacht uitgevoerd vanaf Den Helder Airport, waar Bristow een eigen vestiging heeft. Het bedrijf kan acht vliegers en tien bemanningsleden voor dit specialistische werk inzetten. schappij ook al op Den Helder Airport gevestigd, maar vervoerde toen alleen personeel van de NAM van en naar productieplatformen en booreilanden op de Noordzee. Over de reden dat het bedrijf ook SARoperaties ging uitvoeren, zegt Marjolijn: De oliemaatschappijen vonden dat de Lynxhelikopters van de marine te weinig capaciteit hadden om bij een ditch in zee van een grote Sikorsky-helikopter alle inzittenden voldoende snel te kunnen oppikken. Men wilde graag een SAR-helikopter met een grotere vervoerscapaciteit. Omdat de marine hier niet over beschikte, werd Bristow Helicopters ingehuurd. Vlieger Marjolijn de Greef en winchman Rob Sanches voor de Super Puma L1 SAR-helikopter op Den Helder Airport. Voor dit artikel sprak de redactie van dit magazine in het kantoor van Bristow Helicopters op Den Helder Airport met helikoptervlieger Marjolijn de Greef en winchman Rob Sanches, terwijl beiden op post zaten om bij een SAR-alarm direct te kunnen uitrukken met de gereedstaande Super Puma L1. Marjolijn: De Super Puma L1 is een vrij grote helikopter waarmee tegelijkertijd zo'n 21 drenkelingen kunnen worden vervoerd. Omdat deze helikopter bijna vier uur onafgebroken in de lucht kan blijven, kunnen we er het hele Nederlandse continentale plat mee bestrijken. Dit betekent dat we de passagiers en bemanningsleden van een S61N helikopter binnen twee uur uit het water kunnen vissen en meenemen. Dit is het grootste type heli dat op het Nederlandse plat wordt gebruikt voor het transport van offshorewerkers. De SAR-afdeling van Bristow Helicopters is in 2003 opgericht. Voor die tijd was de maat- Voorgeschiedenis Marjolijn de Greef heeft ondertussen al veel ervaring opgedaan met het vliegen met diverse typen helikopters. Daarbij is zij de eerste vrouwelijke vlieger die in Nederland voor civiele SAR-taken wordt ingezet. Na het behalen van mijn vliegbrevet heb ik eerst voor Schreiner met Dauphin-helikopters gevlogen om loodsen vanaf de Maasvlakte of Rotterdam Airport op schepen over te zetten. Toen Bristow zich in 1998 op Den Helder Airport vestigde, besloot ik over te stappen. Hierna heb ik jarenlang met een S76 helikopter personeel naar booreilanden en productieplatformen gevlogen. Na de oprichting van onze SAR-afdeling ben ik hiervoor gaan werken. Eerst als vlieger op de Super Puma L2 en nu op de iets kleinere Super Puma L1. Rob Sanches zit pas een paar jaar bij de SARafdeling van Bristow. Hiervoor was ik eerst elf jaar lang marinier, waar ik onder meer werd opgeleid tot kikvorsman. Aansluitend werkte ik als brandweerman/duiker bij de brandweer en als chauffeur/hulpverlener bij de ambulancedienst. Na een studie tot veiligheidskundige kwam ik op het grote kraanschip Thialf van Heerema te werken. Daar hoorde ik van de SAR-activiteiten van Bristow Helicopters en via een oud-collega bood dit bedrijf mij een baan aan. (vervolg op pag. 13 ) H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 11

8 Wist u dat: Er in landingen geteld zijn op het civiele gedeelte van de luchthaven. Medische hulp Rob Sanches wordt als winchman altijd als eerste door de winchoperator (lierbediende) op een schip neergelaten om een patiënt medische hulp te bieden, te stabiliseren en mee van boord te nemen. Bij dit werk heb ik veel profijt van de ervaringen die ik heb opgedaan bij de ambulancedienst. Verder heb ik in Engeland de opleiding Advanced Trauma Life Support (ATLS) for crewman gevolgd. Een cursus die speciaal voor dit werk is ontwikkeld en die is gebaseerd op de ervaring die men er de afgelopen 25 jaar in Engeland mee heeft opgedaan. Mede hierdoor hebben we een vrijstelling gekregen en mogen nu bepaalde medische handelingen zelf uitvoeren, zoals het aanbrengen van een infuus, het intuberen en het intraveneus toedienen van adrenaline bij reanimatie. De meeste opdrachten waarvoor de Super Puma met de roepnaam Lima Charly wordt ingezet, zijn volgens Rob medische evacuaties van booreilanden, productieplatformen en schepen. Daarnaast wordt de Lima Charly ook regelmatig ingezet bij zoekacties naar surfers en zwemmers. Acties die vaak tevergeefs blijken, omdat de verdwenen surfer of zwemmer elders aan land is gekomen, maar dit niet heeft gemeld. Bijzondere voorvallen De medische evacuaties van booreilanden en productieplatformen zijn meestal geen probleem, omdat daar voor het oppikken van een patiënt gewoon op het helidek kan worden geland. Bij schepen of bij drenkelingen die in zee liggen, worden de sling of stretcher (brancard) gebruikt. Om onderkoelde mensen uit zee te halen, kunnen we zelfs twee slings gebruiken, zodat de persoon in kwestie horizontaal omhoog wordt gehesen, vervolgt Marjolijn. Een bijzonder voorval op dit gebied deed zich vorig jaar voor toen twee catamaranzeilers werden vermist. Die mensen hadden al 24 uur in het water gelegen voordat ze door ons werden opgemerkt. Bij deze reddingsactie waren ook de Koninklijke Marine en de KNRM betrokken. Nadat een marinearts beide zeilers had gestabiliseerd, konden we ze op stretchers van de KNRM in de helikopter hijsen en naar de vaste wal overbrengen. Een ander voorval waarbij helikopterbemanningen van de KM en Bristow nauw samenwerkten, betrof drie personen die bij het verhalen van een booreiland gewond waren geraakt. De gewonde die de meeste acute zorg nodig had werd met de Lynx-heli naar het Dijkzigt ziekenhuis in Rotterdam overgebracht, terwijl wij de andere twee gewonden daar afleverden. Infrarood camera Winchman Rob kan zich ook nog een bijzondere reddingsactie herinneren. Al diverse keren hebben we zeer zwaar gewonde mensen van schepen gehaald, waaronder iemand met ernstig hersenletsel die helaas op weg naar het ziekenhuis in de helikopter overleed. Maar ook zijn we al een paar keer bij een ongeval op de vaste wal ingeschakeld. Een keer betrof het iemand die 's nachts op een eilandje bij Leiden uit een boom was gevallen. Een voor de ambulancedienst onbereikbare locatie. Samen met een verpleegkundige van de ambulance werd het slachtoffer door ons opgepikt en naar het VU ziekenhuis in Amsterdam overgebracht. Voor het werken in slecht weer en onder nachtelijke omstandigheden beschikt de SARheli over diverse sensoren, waaronder een infrarood camera. Objecten die warmte uitstralen, zoals een drenkeling in zee, kunnen hiermee worden opgespoord. We kunnen mensen soms op een afstand van 3 mijl al spotten, vervolgt Rob. Met zo'n camera kun je zelfs meeuwen op het water zien zitten. Verder kunnen er ook brandhaarden op schepen en platformen mee worden gedetecteerd. Dat apparaat heeft ons al een keer een grote dienst bewezen toen we in dichte mist een aantal mensen van drie verschillende platformen moesten evacueren. Intensief trainen Elke dag wordt door de dienstdoende SARbemanning anderhalf tot twee uur intensief getraind. Rob: We hebben een trainingsschema waarin we binnen een bepaalde tijd een hele reeks handelingen en procedures moeten oefenen. Dit gebeurt zowel overdag als 's nachts, waarbij we met schepen oefenen die in de scheepvaartroute voor de kust varen. Binnenkort moeten de helikopterbemanningen, ter voorbereiding op de komst van een nieuwe SAR-helikopter van het type S61, nog een extra training gaan volgen. Marjolijn: De huidige Super Puma die we tijdelijk in bruikleen hebben van Norsk Helicopters, wordt op 1 oktober van dit jaar vervangen door een volledige voor SAR-doeleinden uitgeruste Sikorsky S61. Dit uit Engeland afkomstige toestel heeft zelfs een dubbele hoist (hijsinstallatie) en er kunnen in totaal dertig mensen mee uit het water worden gehaald. De SAR-bemanningen van Bristow draaien diensten van 24 uur. Deze beginnen om uur en eindigen de volgende dag om dezelfde tijd. Van half acht 's morgens tot negen uur 's avonds is de heli bij een SARalarm binnen een kwartier in de lucht. Gedurende de verdere avond en nacht bedraagt dit een uur. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 13

9 Den Helder Airport kan economie verder versterken Volgens Bjorn Borgers van het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord (NHN) heeft Den Helder Airport de potentie in zich om de economie in de Noordkop verder te versterken. Die rol wordt volgens hem nog te veel ondergewaardeerd en zal derhalve moeten worden gestimuleerd. Dit laatste sluit overigens goed aan bij de doelstellingen van het ontwikkelingsbedrijf, dat de bestaande bedrijvigheid in de regio wil verhogen, nieuwe activiteiten wil ontwikkelen en nieuwe bedrijven wil aantrekken. Bjorn Borgers vindt wel dat het economisch belang van Den Helder Airport wordt ondergewaardeerd. Zelf ziet hij nog volop mogelijkheden voor het opzetten van nieuwe activiteiten. Een lijndienst, twee tot drie keer per week naar Aberdeen, moet mogelijk zijn. Hiermee zouden de offshore-activiteiten van beide steden aan elkaar gekoppeld kunnen worden. We hebben hierover al contact gehad met onze collega's van een soortgelijk ontwikkelingsbedrijf in deze Schotse offshorestad. Maar de lijndienstactiviteiten mogen nooit ten koste gaan van het aantal helikopterbewegingen ten behoeve van de offshoresector. Bjorn Borgers ziet kansen voor Den Helder Airport om de economie verder te versterken. Bjorn Borgers houdt zich samen met John Spee en Monique de Leeuw binnen NHN bezig met promotie en acquisitie. Ons werkgebied omvat de gehele regio boven de lijn Castricum-Alkmaar- Hoorn. Mijn belangrijkste taak is het binnenhalen van nieuwe bedrijven en het vasthouden van bestaande bedrijven. Dit met het oog op het creëren van nieuwe en het behouden van bestaande werkgelegenheid. We richten ons hierbij op vier clusters. Dit zijn agribusiness, duurzame energie, watergebonden bedrijvigheid en recreatie & toerisme. De kerntaken van NHN zijn, naast promotie & acquisitie, (her)ontwikkeling van regionale bedrijfslocaties, uitvoering van structuurversterkende projecten in voornoemde sectoren en participatie door het verstrekken van risicodragend kapitaal aan veelbelovende ondernemingen die zich in onze regio willen vestigen, aldus een zeer gedreven Bjorn Borgers, die tal van kansen ziet om de economie in de Noordkop te versterken. Logistieke draaischijf De NHN-vertegenwoordiger is onder de indruk van de dynamiek die de offshoreindustrie in de regio Den Helder aan den dag legt. Je kunt Den Helder met haar zeehaven en luchthaven als de logistieke draaischijf van de olie- en gassector beschouwen. Beide havens zijn hiervoor ideaal gepositioneerd ten opzichte van de belangrijkste offshorevelden op de Noordzee, waar het dankzij de hoge energieprijzen weer bruist van de activiteiten. We verwachten dat dit nog wel enige tijd zo doorgaat of dat de drukte zelfs zal toenemen. Een trend is wel dat de grotere oliemaatschappijen zich langzaam maar zeker van de Noordzee terugtrekken, maar dat hun plek gelijk weer wordt ingenomen door kleine onafhankelijke maatschappijen. In Den Helder is de wederzijdse afhankelijkheid tussen de luchthaven en de offshoremarkt groot. De een kan niet zonder de ander. Dit kan gevaarlijk zijn, maar voorlopig zit er nog steeds groei in deze sector. Goed gevoel Opmerkelijk is dat de NHN-vertegenwoordiger veel verstand van luchtvaartactiviteiten blijkt te hebben. Een sector, zoals hij zelf zegt, die hem na aan het hart ligt. Ik ben zes jaar werkzaam geweest op Eindhoven Airport en ik heb deze luchthaven van heel klein zien uitgroeien tot de op één na grootste van Nederland. Op Eindhoven Airport ben ik begonnen als manager commerciële zaken en de laatste drie jaar heb ik mij als hoofd vastgoed en ontwikkeling beziggehouden met de infrastructuur van de luchthaven, waaronder de realisatie van een nieuwe terminal. NHN wil Den Helder Airport graag helpen om lijndienstactiviteiten op te zetten en te promoten. Daarnaast wil hij bekijken wat de kansen zijn op het gebied van windenergie en de opleidings- en kennisactiviteiten in de regio verhogen. Zelf ben ik van mening dat er mogelijkheden zijn om op zowel MBO- als HBO-niveau opleidingen op te zetten die zijn gericht op de offshorelogistiek. Want als je jonge mensen zo vroeg mogelijk een goed gevoel geeft over deze activiteiten, dan blijven ze ook in de regio werken en wonen. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 15

10 Rimpelloze samenwerking tussen MLD en Den Helder Airport Al vanaf 1981 is sprake van civiel medegebruik van de faciliteiten en diensten van marinevliegkamp De Kooy. Volgens commandant Carl van Haastert gaat het hierbij om één van de oudste publiek-private samenwerkingsovereenkomsten van Nederland. Een samenwerking die goed verloopt, wat nog eens wordt onderstreept door de gezamenlijk georganiseerde Heldair Show Maritiem. Commandant Carl van Haastert: Als bedrijf zijn we op De Kooy in feite 24 uur per dag, 365 dagen per jaar paraat. Luchthavendirecteur Roel Hijmans: We hebben met een professionele verkeersleiding te maken. Zowel commandant Carl van Haastert van marinevliegkamp De Kooy als directeur Roel Hijmans van Den Helder Airport laten zich lovend uit over de samenwerking die nu al 26 jaar duurt. Roel Hijmans zegt hierover: Onze samenwerking bestaat uit het medegebruik van de start- en landingsbaan, de infrastructuur zoals het Instrument Landing System (ILS), de luchtverkeersleiding en -beveiliging en de calamitei- tenorganisatie waaronder ook de brandweer valt. We hebben te maken met een heel professionele verkeersleiding en een brandweer die is uitgerust met modern materieel. Dankzij het Instrument Landing System kan ons offshorehelikopterverkeer ook bij slecht weer gewoon doorgang vinden. Uitwijken naar een ander vliegveld is hierdoor niet nodig. Kortom, het is heel fijn dat we van dit alles mogen profiteren. Carl van Haastert voegt toe: Op marinevliegkamp De Kooy hebben we alles in huis. We zijn als bedrijf in feite 24 uur per dag, 365 dagen per jaar paraat. In verband met onze Search and Rescue (SAR) activiteiten zijn zowel de brandweer als de luchtverkeersleiding continu bemand. Hierdoor kunnen we altijd snel in actie komen. 16 H E L D A I R S H O W M A R I T I E M

11 IMEKO-overleg Het overleg tussen marinevliegkamp De Kooy en Den Helder Airport vindt plaats in IMEKOverband. IMEKO staat voor intensivering medegebruik vliegkamp De Kooy. Roel Hijmans: Dit overleg verloopt naar wens. Er komen allerlei zaken aan de orde, zoals verbetering van de infrastructuur, verandering van de vliegroutes, vermindering van de geluidsoverlast, etc. Op dit moment overleggen we onder meer over de opzet van een gezamenlijk brandstofdepot, de beste locatie voor een proefdraaispot en de mogelijke verplaatsing van het dummydeck. De twee laatstgenoemde onderwerpen zijn bedoeld om de overlast die onze activiteiten de omwonenden bezorgen, te verminderen. Jammer is wel, vervolgt Carl van Haastert, dat we nu de plannen omtrent het Defensie Helikopter Commando moeten afwachten voor we met voornoemde processen verder kunnen. Want wensen hebben beide partijen nog volop. Naast het gezamenlijke brandstofdepot en de nieuwe proefdraaispot Wat we hier samen in Den Helder hebben, is best uniek te noemen. zou een taxibaan, parallel aan de start- en landingsbaan, een welkome verbetering van de infrastructuur zijn. Dit laatste is nog altijd een grote wens van mij en onze buren, zegt Carl van Haastert, die verder net als Roel Hijmans ook graag een langere start- en landingsbaan zou willen hebben om zo grotere vliegtuigen te kunnen accommoderen. Maar beiden zijn het er over eens dat dit laatste wel een utopie zal blijven. SAR-activiteiten Over het vele oefenen met de Lynx-helikopter en het nachtvliegen, wat door omwonenden nogal eens als storend wordt ervaren, zegt de commandant van De Kooy: Wij hebben daar begrip voor, maar het is onze taak om onze helikopterbemanningen zodanig te trainen dat zij onder de meest extreme weersomstandigheden toch veilig kunnen vliegen. Dat dit intensief oefenen vruchten afwerpt, is onlangs nog aangetoond toen één van onze SAR-heli's in zwaar weer kans zag om twee gewonde opvarenden van een vrachtschip te halen en naar een ziekenhuis over te brengen. Overigens zal vanaf 2009 met de introductie van de nieuwe NH90- helikopters de geluidsoverlast afnemen. Deze toestellen produceren namelijk veel minder geluid dan de Lynx-heli's die nu voor SARactiviteiten worden ingezet. Op de planning staat verder nog het wijzigen van de gemeenschappelijke aanvoerroute naar beide luchthavens. Dit houdt in dat de huidige hoofdpoort van De Kooy wordt verplaatst naar de zuidzijde van het vliegveld. Mogelijk zullen hier op termijn ook nog extra parkeerfaciliteiten worden gerealiseerd. Zowel Carl van Haastert als Roel Hijmans zijn overtuigd van het economisch belang dat het vliegveld voor de Kop van Noord-Holland heeft. Het biedt een belangrijk stuk hoogwaardige werkgelegenheid en daarnaast is de civiele luchthaven een belangrijke aanvulling op de logistieke functies van de zeehaven in relatie tot de olie- en gasactiviteiten offshore. Carl van Haastert: Wij zijn er beiden bij gebaat dat dit vliegveld open blijft. Zowel uit militair als civiel oogpunt. Wat we hier samen in Den Helder hebben, is best uniek te noemen. Verder is het ook bijzonder dat we, door onze krachten te bundelen, het publiek op 15 september een veel aantrekkelijkere airshow kunnen voorschotelen dan dat we dit ieder afzonderlijk hadden georganiseerd. Dit onderstreept nogmaals onze goede samenwerking, die al heel lang rimpelloos verloopt. En dat moeten we zo zien te houden. Luchtfoto van Den Helder Airport. Links op de foto is nog net de verkeerstoren van marinevliegkamp De Kooy te zien. Vanuit deze toren wordt al het vliegverkeer geregeld. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 17

12 Open dag DISPLAY LINE NLR 7 6 ROC Amsterdam C 4 Entree MVK De Kooy Bezichtiging Catalina of Citation Vliegtuig 8 EHBO Post + 5 Lynx Helikopter met Hoist Static F16 Werving Luchtmacht Natuur beheer/ Vogelwacht 9 MEDIA C EHBO Post Roadshow + Klimtoren Koninklijke Marine Traditiekamer/ Tentoonstelling C 13 C 1 Kinderdorp EHBO Post C 13 + Marechaussee 14 Entree Den Helder Airport Sneeuw en ijs bestrijdingswerktuigen 10 C Brandweerwagen E-one Helderse model/ zweefvliegclub 18 H E L D A I R S H O W M A R I T I E M

13 Heldair Show Maritiem Kinderdorp Roadshow + klimtoren Koninklijke Marine Traditiekamer MLD / Tentoonstelling Lynx Helikopter met Hoist Static F16 Werving Luchtmacht ROC Amsterdam Flightsimulator NLR Bezichtiging Catalina of Citation vliegtuig Natuurbeheer / Vogelwacht Sneeuw en ijs bestrijdingswerktuigen Brandweerwagen E-one Helderse model / zweefvliegclub Flightsimulators Marechaussee Naast bovenstaande activiteiten staan er nog vele helikopters en vliegtuigen static C + DISPLAY LINE AFZETTING PUBLIEK TOILETTEN AIRMARKT PARKEREN BEZOEKERS PARKEREN VIP S en INVALIDEN PARKEREN PERSONEEL CATERING EHBO POST B&K autocentrum Feel the difference H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 19

14 SAR-operaties goede leerschool Het zijn vaak kleine berichtjes in de krant. Een SAR-helikopter van marinevliegkamp De Kooy heeft een medische evacuatie uitgevoerd van een ziek of gewond bemanningslid van een tanker, vrachtschip, vissersvaartuig, booreiland of productieplatform. Maar eigenlijk doen zulke berichtjes niet echt recht aan de inzet van de marinemensen die deze helikopter bemannen en alles in het werk stellen om levensreddend op te treden. Daarom in dit magazine een uitgebreid interview met de bemanning van één van de SAR-helikopters van Vliegtuigsquadron 7 (VSQ7) op marinevliegkamp De Kooy in Den Helder. De bemanning van een Westland Lynx helikopter die voor Search And Rescue (SAR) operaties wordt ingezet, bestaat uit vijf personen. Dit zijn een eerste vlieger, een tweede vlieger, een arts, een boordwerktuigkundige en een heliredder. Voor dit artikel zijn geïnterviewd: luitenantter-zee Jenneke Mebius (1e vlieger), luitenant-ter-zee Yvonne Niersman (2e vlieger), marinearts Maurice Hagenbeek, boordwerktuigkundige sergeant-majoor Chris Geijtenbeek en matroos Dennis Kradolfer, die als heliredder optreedt. VSQ7 is het opleidingssquadron van de Marine Luchtvaartdienst (MLD). Jenneke legt uit: De vliegersopleiding duurt ruim een jaar en je begint als tweede vlieger op de Lynxhelikopter. Yvonne voegt hieraan toe: Naast de opleiding tot eerste vlieger word je gedurende dat jaar ook ingezet voor kustwachttaken, het zogeheten SAR-werk. Jenneke vult aan: Ik ben al eerste vlieger SAR en word nu verder opgeleid in het uitvoeren van allerlei operationele taken die vanaf marineschepen worden uitgevoerd. Beide vliegers gaan straks na deze opleiding naar VSQ860, het andere helikoptersquadron op De Kooy dat ook wel het operationele squadron wordt genoemd. Onder de vlag van dit squadron worden helikopteroperaties uitgevoerd vanaf de fregatten, bevoorraders en amfibische transportschepen van de Koninklijke Marine. Beide dames vinden het SAR-werk een goede leerschool. Zoek- en reddingsoperaties worden bij nacht en ontij, en soms onder zeer slechte weersomstandigheden, uitgevoerd. Het is en blijft bijzonder werk dat niet geheel zonder risico's is, maar ook leuke kanten heeft. Medische evacuatie Maurice Hagenbeek is één van de twee artsen die vast op marinevliegkamp De Kooy De bemanning voor de SAR-helikopter op het platform van marinevliegkamp De Kooy. Achter v.l.n.r.: Jenneke Mebius, Yvonne Niersman en Chris Geijtenbeek en voor: Dennis Kradolfer en Maurice Hagenbeek. zijn gestationeerd. Hierdoor zijn zij snel beschikbaar om aan een SAR-actie deel te nemen. Samen met mijn collega Bas Belder kom ik wat SAR-acties betreft regelmatig aan mijn trekken. Maar elke marinearts kan voor dit werk worden ingezet. Na zijn geneeskundige opleiding koos Maurice voor een loopbaan bij de marine. Kom je tegenwoordig als arts in dienst, dan krijg je eerst een aanvullende opleiding van twee jaar met onder andere eerste hulp stages en traumaopvang. Hierna dien je nog een SAR-cursus te volgen, waarbij je het hijsen vanuit een helikopter wordt geleerd. 20 H E L D A I R S H O W M A R I T I E M

15 Over de inzet van een Lynx-helikopter om een zogeheten medische evacuatie uit te voeren, zegt de marinearts: Schepen die in Nederlandse wateren varen en waar aan boord medische hulp nodig is, consulteren eerst de Radio Medische Dienst. Deze dienst heeft altijd een aantal artsen achter de hand die advies kunnen geven c.q. kunnen beoordelen of iemand van boord moet worden gehaald. Afhankelijk van de weersomstandigheden, de algehele toestand van de patiënt en de positie van het betrokken schip wordt besloten of dit met een reddingboot van de KNRM of met onze SARheli dient te gebeuren. Bij een SAR-operatie met de Lynx-helikopter wordt altijd als eerste de heliredder op een schip overgezet. Hierna volgt pas de arts. Voor het overzetten is de heli uitgerust met een lier met staalkabel. Op medisch gebied moet ik alles aan boord van het schip doen. Bijvoorbeeld een been spalken, pijnstillers geven en een infuus aanleggen. In de helikopter kan dit niet vanwege de beperkte ruimte, het trillen en het lawaai. Vliegende techneut Boordwerktuigkundige Chris Geijtenbeek is de man die de lier bedient om de heliredder en de arts veilig op een schip neer te laten en vervolgens de patiënt en de twee hulpverleners weer op te hijsen. Eigenlijk ben ik een vliegende techneut. Naast het bedienen van de lier zorg ik voor de veiligheid achter in het toestel en probeer ik overzicht te houden als we de heliredder, arts en patiënt aan boord hebben getakeld. Verder assisteer ik tijdens de vlucht de cockpitbemanning en als bijvoorbeeld op zee bij een zoekactie naar een drenkeling door de vliegers veel naar buiten wordt gekeken, houd ik voor hen de instrumenten op het dashboard in de gaten. Nadat heliredder Dennis op het schip is overgezet, is het zijn primaire taak om de bemanning, die vaak in paniek is, gerust te stellen. Verder assisteer ik de arts bij zijn werk. Indien nodig kan ik zelf ook bepaalde medische handelingen uitvoeren. Hiervoor heb ik op De Kooy een opleiding gevolgd. Verder ben ik gespecialiseerd in het van boord hijsen van mensen. Dit gebeurt met een brancard of met een zogeheten sling. Als we de sling gebruiken, ga ik gelijk met de patiënt omhoog. Tevens ben ik getraind in reddend zwemmen om drenkelingen uit het water te kunnen halen. Dit laatste valt lang niet altijd mee, omdat zij vaak in paniek raken als vlak boven hun hoofd ineens een heli opduikt. De kunst is dan om hen gerust te stellen voordat ze uit het water worden opgepikt. Wist u dat: Marinevliegkamp de Kooy binnenkort de NH-90 zal introduceren. De Kooy wordt de thuisbasis van de helikopter. Paraatheid Over de paraatheid vertelt Yvonne: Overdag zijn we van acht uur 's morgens tot half vijf 's middags bij een SAR-alarm binnen twintig minuten vertrokken. Na half vijf tot het donker wordt, bedraagt deze tijd drie kwartier en in de nachtelijke uren zijn we binnen een uur paraat. Over het bijhouden van de vaardigheden zegt Jenneke: We hanteren een kwalificatieprogramma van veertien weken. Hierin worden alle handelingen, waaronder ook het hijsen overdag en 's nachts, geoefend. Iedereen blijft zo optimaal inzetbaar. De meeste operaties waarvoor de SAR-heli wordt ingezet, zijn medische evacuaties. Maurice: Het betreft meestal letsel aan het bewegingsapparaat, zoals gebroken benen en polsen, en snijwonden. Maar ook betreft het dikwijls mensen met pijn op de borst of een hartinfarct. Vanmorgen ben ik nog naar een schip geweest waar iemand ernstige brandwonden had opgelopen. Deze man hebben we naar het Brandwondencentrum in Beverwijk overgebracht. SAR-operaties Een opmerkelijke operatie voor het SAR-team was vorig jaar zomer de redding van een sportduiker. Dennis: Toen we bij de man aankwamen, had hij al vier uur in het water gelegen en was flink onderkoeld geraakt. Omdat in zo'n geval bij verticaal ophijsen de kans op een hartstilstand erg groot is, hebben we voor het eerst een nieuwe methode toegepast, waarbij de drenkeling horizontaal uit het water de helikopter in wordt gehesen. Chris vult aan: Als we aan een zoekactie op zee beginnen, weten we dat de kans om iemand te vinden niet groot is. Maar soms zijn de wonderen de wereld nog niet uit. Zo werden we bijvoorbeeld op een dag bij een zoekactie ingeschakeld, waarbij ook al meerdere KNRM-boten en Kustwachtvaartuigen waren betrokken. Dennis: Deze schepen waren al een tijdje tevergeefs aan het zoeken en toen wij aankwamen zagen we de drenkeling meteen in het water liggen. Dan gaat er wel even een luid gejuich op in de heli. Jenneke: Een paar maanden later zagen we kans om een geheel ontklede man uit zee te vissen. Die dacht wel even de Noordzee over te kunnen zwemmen. Maurice: En nadat we begin juni een visserman met een beenblessure van een kotter hadden gehaald, ontvingen we als dank een maaltje tong. Als vluchtig een blik wordt geworpen in het overzicht van de SAR-operaties die de diverse teams de afgelopen tijd hebben uitgevoerd, blijkt het in bijna alle gevallen te gaan om medische evacuaties van schepen die zich op dat moment op de Noordzee bevonden. Bijvoorbeeld twee gewonde bemanningsleden van de tanker Iran Susangird die naar het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam zijn overgebracht en een gewond bemanningslid van het vrachtschip Xin Hua Me dat naar een ziekenhuis in Groningen werd overgevlogen. Maar ook werden gewonde offshorewerkers van het booreiland Noble Piet van Ede, het gasproductieplatform L7Q en het hotelplatform Seafox 2 gehaald. De offshorewerkers werden allemaal, na aankomst op marinevliegkamp De Kooy, per ambulance naar het Gemini Ziekenhuis in Den Helder vervoerd. Chris zegt tot besluit: Wij vinden medische evacuaties van grote cruiseschepen mooi en dankbaar werk, omdat onze inspanningen dan rechtstreeks een groot publiek bereiken. Colofon Dit magazine is een uitgave van de projectgroep Heldair Show Maritiem en wordt huis aan huis verspreid in Den Helder, Julianadorp en Breezand. Het magazine heeft als doel inwoners in de regio optimaal te informeren over de activiteiten op en rond Den Helder Airport en Marinevliegkamp De Kooy en in het bijzonder over de Open Dag en Airshow op 15 september Met bronvermelding is overname van delen van de inhoud van dit magazine toegestaan. De inhoud is samengesteld ter informatie. Aan de feitelijke inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Projectgroep Heldair Show Maritiem Voor deze Den Helder Airport Luchthavenweg 10A 1786 PP Den Helder Telefoon: (0223) Fax: (0223) Internet: info@denhelderairport.nl Oplage exemplaren Uitgever Holland Airports Peter van den Berg / Bijenvlucht JJ Hoevelaken info@holland-airports.nl Redactieadres PAS Publicaties Postbus AA Anna Paulowna Medewerkers Marry Westhout, Lisa Tatti, Alcinia Morales Redactie Paul Schaap, Conny van den Hoff Productie PAS Publicaties, Anna Paulowna Ontwerp NeverSeen, art&design Druk Van Ketel Schagen H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 21

16 Wist je dat: Leonardo Da Vinci als eerste bezig was om te vliegen. Hij heeft ongeveer 400 schetsen gemaakt van toestellen waarmee hij wilde vliegen ontwerp Leonardo Da Vinci De eerste bemande vlucht, uitgevoerd door de gebroeders Wright, 20 seconden duurde waarbij een afstand van 40 meter werd afgelegd en een hoogte van 10 meter werd bereikt. De Marine Luchtvaartdienst in 90 jaar tijd, gebruik heeft gemaakt van bijna100 verschillende type s luchtvaartuigen. Marinevliegkamp De Kooy tegenwoordig één van de drukste militaire vliegvelden van Nederland is. Vind je parachutes ook cool? Maak dan je eigen parachute! Wat heb je nodig: - Schaar - Servetje - Closetrol - Draad Van een servetje maak je een parachute, die je van een muurtje of van een balkon of uit het raam, naar beneden kunt laten zweven. Een klein stukje closetrol vormt het gondeltje. Aan elk van de vier hoeken van het servetje bindt je een draad en bevestig die met het andere uiteinde aan de rand van het gondeltje. Pannenkoeken Ingrediënten - 1 pak eierpannenkoekmix (400 g) - 2 zakjes vanillesuiker - 50 g boter of margarine - 2 appels g aardbeien - 1 blikje ananasstukjes op eigen sap (227 g) - 1 doosje MonChou zacht en luchtig (200 g) - 50 g rozijnen Bereiden Pannenkoekmix, vanillesuiker en 7 dl water tot glad beslag mixen. In koekenpan klontje boter verhitten en pannenkoeken bakken. Intussen appels schillen, klokhuis verwijderen en in stukjes snijden. Aardbeien wassen, kroontjes verwijderen en in plakjes snijden. Ananasstukjes laten uitlekken en 3 eetlepels sap opvangen. MonChou in blokjes snijden. Fruit, MonChou, ananassap en rozijnen mengen. Pannenkoeken serveren met fruitmengsel. Lekker met suiker of stroop. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 23

17 90 jaar Marine Luchtvaartdienst Onderkomen Traditiekamer weer als nieuw Het complex waarin de Traditiekamer van de Marine Luchtvaartdienst (MLD) op marinevliegkamp De Kooy is gehuisvest, is gerenoveerd en uitgebreid. Een mooi verjaardagscadeau voor de MLD, die dit jaar 90 jaar bestaat. Een bezoek aan dit kleine museum, dat is gericht op de ontwikkeling van de maritieme luchtvaart in Nederland, is de moeite van een bezoek zeker waard. De Kooy is tegenwoordig nog het enige vliegveld in Nederland waar vandaan maritieme luchtvaart wordt bedreven. De Traditiekamer is voortgekomen uit expositiemateriaal dat door de oudmarinevlieger René Blom en anderen vanaf de zeventiger jaren van de vorige eeuw is verzameld. Omdat deze collectie in de loop der jaren dankzij schenkingen uit privé-bezit steeds meer uitbreidde, werd hiervoor een Traditiekamer in het leven geroepen. Deze werd in 1994 officieel door ZKH Prins Bernhard geopend. Tevens werd de Stichting Vrienden van de Traditiekamer opgericht. Binnen zijn enkele voormalige boordvliegtuigen, waaronder een Seahawk en een Wasp helikopter, te bewonderen, terwijl buiten een Grumman Tracker en een Neptune staan opgesteld. Verder wordt met scheeps- en vliegtuigmodellen, tal van herinneringsvoorwerpen en uniek foto- en filmmateriaal de geschiedenis van de MLD in de afgelopen eeuw beknopt weergegeven. Exposities worden grotendeels bekostigd door de donateurs en gerealiseerd door een aantal enthousiaste vrijwilligers. Na de sluiting van marinevliegkamp Valkenburg (bij Katwijk) moesten het afgelopen jaar veel herinneringsvoorwerpen worden ondergebracht op De Kooy, waardoor daar de beschikbare ruimte te klein werd. De Westland Wasp helikopter is één van de blikvangers van de Traditiekamer. De onlangs uitgevoerde renovatie en uitbreiding van het complex is een mooi verjaardagscadeau voor de 90-jarige MLD. Met een filmzaal, auditorium, bibliotheek, fotoen filmarchief en vergrote expositieruimte kan de recreatieve, educatieve en representatieve taak nog beter dan voorheen worden uitgevoerd. De oplevering heeft helaas te laat plaatsgevonden om onze vrijwilligers in staat te stellen om ook de nieuwe hal op 15 september opnieuw te hebben ingericht, maar de oude museumruimte geeft ook een goed overzicht van de roemrijke historie van de MLD. Het meest in het oog springend is misschien wel de Agusta Bell helikopter die bij de ingang van het vliegkamp staat opgesteld. Maar ook de Neptune, die jarenlang eenzelfde rol als poortwachter heeft vervuld op voormalig marinevliegkamp Valkenburg, kan niet over het hoofd worden gezien. Belangstellenden kunnen zich desgewenst voor een bescheiden bedrag opgeven als donateur van de Stichting Vrienden van de Traditiekamer MLD en zo een bijdrage leveren aan de doelstelling: het aanschouwelijk maken van de vaak veelbewogen geschiedenis van de MLD. Voor meer informatie: Anne van Dijk Voorzitter Wist u dat: Den Helder Airport al sinds 1981 bestaat en samenwerkt met marinevliegkamp De Kooy. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 25

18 Opvallende poortwachter bij ingang De Kooy Vanaf medio september 2007 komt bij de ingang van marinevliegkamp De Kooy een heel bijzondere 'poortwachter' te staan. Ondersteund door een speciaal daarvoor gemaakte sokkel wordt hier de prachtig gerestaureerde romp van de Agusta Bell AB 204B met serienummer 220 opgesteld. Jarenlang hebben medewerkers van De Kooy een groot deel van hun vrije tijd gestoken in de restauratie van deze beroemde reddings- en transporthelikopter. Het interview met sergeant Arjan de Rover en de korporaals Feike de Vries en Ferdi Boudier vindt plaats in loods 7 op marinevliegkamp De Kooy. Hier wordt de laatste hand gelegd aan de restauratie van de Agusta Bell AB 204B, in de wandelgangen de 220 genoemd. Volgens Feike de Vries was dit toestel één van de negen helikopters die in de jaren zestig en zeventig voor de Marine Luchtvaartdienst vlogen. De eerste acht heli's van dit type, gebouwd bij de Agusta-fabrieken in Italië, kwamen in 1962 in dienst. Zij hadden 220 t/m 227 als serienummer. In 1969 kwam daar nog nummer 228 bij, nadat de nummers 223 en 224 waren verongelukt. Volgens Arjan de Rover was het oorspronkelijk de bedoeling dat de heli's in Nederlands Nieuw-Guinea dienst zouden gaan doen. Maar zover kwam het niet, want ze werden uiteindelijk in Nederland bij Squadron 7 als reddings- en transporthelikopter ingedeeld. Alleen de 220 zou zelfs nog een tijdje dienst doen op de Nederlandse Antillen, met Hato als uitvalsbasis. Met voornoemde heli's werden diverse spectaculaire reddingsacties en tal van medische evacuaties uitgevoerd. Zo haalde bijvoorbeeld de 221 in maart 1967 de voorpagina van alle kranten door 's nachts in een zware storm de bemanning van de sleper Vikingbank te redden. Deze sleper was bij Hoek van Holland op de Zuidpier gestrand tijdens een poging om het Griekse stoomschip Alkyone vlot te slepen. De Agusta Bells zouden tot 1978 dienst blijven doen. Hierna werden ze afgestoten en De Agusta Bell AB 204B met serienummer 220 vol in actie. Drie van de vrijwilligers die veel tijd hebben gestoken in de restauratie van de 220. V.l.n.r.: Arjan de Rover, Ferdi Boudier en Feike de Vries. verkocht aan de Verenigde Staten. Hun verhaal was hiermee echter nog niet ten einde. Terug in Nederland Omdat de heli's Italiaanse motoren hadden, mocht er in de Verenigde Staten niet mee worden gevlogen, vervolgt Ferdi Boudier. Toen op een dag een Zweeds museum aan de Amerikanen vroeg of zij een aantal onderdelen konden leverden, kreeg men er een aantal van deze oude helikopters bij cadeau. Nadat deze toestellen enkele jaren later in Zweden werden ontdekt, lukte het om de nummer 220 en 225 terug naar Nederland te halen. Doel was de 225 te restaureren met onderdelen van de 220, zodat deze deel kon gaan uitmaken van de collectie van het Luchtvaartmuseum in Soesterberg. Arjan de Rover: De 225 werd in Den Helder opgeknapt en vertrok in 2003 richting Soesterberg. De 220 bleef hier achter. Op een gegeven moment besloten Marco Schenk en ik om samen met een groep enthousiaste vrijwilligers te gaan bekijken of we nog iets van die 220 konden maken. Het idee ontstond om in ieder geval de romp van deze heli in de avonduren zo volledig mogelijk te restaureren. De groep werd al snel versterkt met Gerben Brouwer, die een iets hogere rang had en hierdoor wat makkelijker deuren kon openen als er iets moest worden geregeld. De restauratie zelf viel overigens niet mee. Lang niet iedereen op De Kooy zag het project zitten. Maar wel meldden zich steeds weer enthousiaste medewerkers die het stokje wilden overnemen. Zoals Feike de Vries, die op zijn beurt weer Ferdi Boudier enthousiast wist te maken. Het eindresultaat Grote klussen waren het uitboren van alle klinknagels in de romp, het afbijten van de oude verflagen en het vinden of maken van bepaalde onderdelen. Wat dit laatste betreft, is Ferdi volgens zijn collega's met recht een gouden kracht. Zelf voegt hij hieraan toe: Met name de mensen van de draaierij hebben ons op het gebied van metaalbewerking heel goed geholpen. En verder hebben de jongens van de spuiterij met het mooi strak spuiten van de 220 een prima stuk werk geleverd. Hierna noemt hij nog tal van andere namen van mensen die een bijdrage hebben geleverd aan het restauratieproject. Het eindresultaat mag er zijn. De 220 staat weer te pronken en te stralen en zal straks bij de ingang van het marinevliegkamp als poortwachter zeker de nodige aandacht trekken. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 27

19 Spetterende Airshow met maritiem karakter Volgens display director Freek Bouwhuis, wordt Heldair Show Maritiem een groot spektakel, waarbij zowel in de lucht als bij de static show op de platformen heel veel te zien zal zijn. Ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van de Marine Luchtvaartdienst (MLD) ligt het accent van de Airshow op het tonen van vliegtuigen en helikopters die voor maritieme doeleinden werden of nog steeds worden ingezet. Spectaculaire acties worden verwacht van het Team 2 Excel. Al ruim een jaar houdt luitenant ter zee der tweede klasse Freek Bouwhuis zich, naast zijn werk als supervisor luchtverkeersbeveiliging op marinevliegkamp De Kooy, bezig met de voorbereidingen van de luchtshow. De deelnemers zijn inmiddels geselecteerd, maar er is nog ruimte om enkele deelnemers in het programma op te nemen. Het is voor mij deze keer een echte uitdaging en dan met name om militaire vliegtuigen en helikopters aan te trekken. Dit heeft alles te maken met de deelname aan vredesmissies. Men is 'Fighting for the Peace', zoals dit heet. Engeland is bijvoorbeeld al bijna helemaal gestopt met de deelname aan luchtshows in het buitenland. Alleen de Red Arrows kom je af en toe nog tegen. Voor ons land speelt hetzelfde. Vanwege onze missie in Afghanistan, is het Apache Team dit jaar gestopt en wordt het aantrekken van luchtmachthelikopters steeds moeilijker. Ondanks al deze problemen is het toch gelukt een programma vol verrassingen samen te stellen. De bezoekers van onze Airshow zullen absoluut aan hun trekken komen, aldus de display director. Spectaculaire demonstratie De Airshow begint omstreeks 1 uur in de middag, nadat in de ochtend de Helderse Modelvliegclub al demonstraties heeft gegeven. Wat de smaakmakers betreft, is Freek Bouwhuis bereid een klein tipje van de sluier op te lichten. In ieder geval zijn de Royal Jordanian Falcons en het Team 2 Excel van de partij. Beide teams vliegen met vier Extra 300's en geven spectaculaire, niet met elkaar te vergelijken shows. Verder is onze eigen luchtmacht met een displayteam vertegenwoordigd en hebben we alle gebruikers van Lynx-helikopters uitgenodigd mee te doen. De Deense en Nederlandse Lynxen hebben inmiddels hun deelname toegezegd. Uit Engeland komt verder de Royal Navy Historical Flight naar Den Helder. Zij sturen een aantal mooie, voormalige marinevliegtuigen, waaronder de dubbeldekker Swordfish, de Hawker Seafury en de Hawker Seahawk die alle drie vanaf vliegdekschepen hebben geopereerd. Daarnaast komen ook een Spitfire en een Beech 18 naar Den Helder. Op het platform zelf komt een Catalina te staan, die ook intern te bezichtigen is. Verwacht worden nog een Duitse Agusta Bell en een Belgische Seaking helikopter. De grote blikvangers worden ongetwijfeld de nieuwe Display director Freek Bouwhuis: Het was voor mij een echte uitdaging om een aantrekkelijk programma voor de show samen te stellen. NH90 helikopters. Als alles meezit, kunnen we de eerste Nederlandse maritieme versie, de NATO Frigate Helicopter, laten zien alsmede de Duitse versie die voor troepentransport wordt gebruikt, de zogeheten Tactical Transport Helicopter (TTH). Offshoreverkeer De twee aan de show voorafgaande dagen worden door de diverse teams gebruikt om te oefenen. Hierdoor zal dan ook al op en rond marinevliegkamp De Kooy het nodige te zien zijn. Verder wordt op de vrijdag voor de Lynx-helikopters van de diverse deelnemende landen een navigatiecompetitie gehouden. Verwacht wordt dat hieraan acht tot tien heli's deelnemen. Naast de strenge veiligheids- en milieuregels dient Freek Bouwhuis ook rekening te houden met het reguliere offshore-helikopterverkeer. Dit moet ongestoord doorgang kunnen vinden en dat betekent dat er af en toe een pauze van twintig minuten wordt ingelast om een offshorehelikopter de kans te geven te landen of op te stijgen. Op zich geen probleem, want dat is voor het publiek ook leuk om te zien. Wist u dat: Den Helder Airport dit jaar voor de 10e keer een Open Dag organiseert. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 29

20 Heldair Airshow Maritiem Je gaat naar een airshow om vliegtuigen te zien. Vliegtuigen op de grond en vliegtuigen in de lucht. Vliegtuigen die rustig langs komen vliegen of duizelingwekkende capriolen laten zien. Maar als je de vliegtuigjes alleen maar kan bekijken, dan wordt het al snel een saaie boel. Bovendien blijft het merendeel van de toeschouwers met een hoop onbeantwoorde vragen zitten: Wat is dat voor een vliegtuig? Of: Is het normaal dat ie zo op zijn kop voorbij komt scheuren? En: Waar gebruiken ze zo'n helikopter eigenlijk voor? Vandaag worden al uw vragen vakkundig en met veel enthousiasme door onze twee commentatoren Leo van der Goot en Jan Cocheret beantwoord. Commentatoren Leo van der Goot en Jan Cocheret in actie tijdens de Inproject Texel Airshow Als we alleen maar onbeantwoorde vragen zouden beantwoorden, dan zou het nog steeds een saaie boel worden! Deze tak van sport heeft zoveel moois te bieden.wat ons betreft proberen we iedereen mee te krijgen in ons enthousiasme voor de luchtvaart. Natuurlijk kun je met een vliegtuig op reis, binnen korte tijd kom je een eind en daar hebben heel veel mensen een hoop plezier van. Het is veilig, maar het is ook mooi en bijzonder, aldus Jan Cocheret, in het dagelijks leven captain op de Boeing B777's van Emirates Airline uit Dubai. Het blijft mooi, vooral de historische vliegtuigen,, vult collega-commentator Leo van der Goot aan, in de oude vliegtuigen zie je nog vaak de hand van de ontwerper en tegenwoordig is het allemaal computerwerk. Ook mooi, maar toch anders! Vliegtuigjes kijken Ze zijn inmiddels goede vrienden, maar lang voordat ze elkaar kenden gingen ze als jongetjes in de jaren zestig van de vorige eeuw al op de fiets naar Schiphol om vliegtuigen te kijken. Leo werd een echte 'vliegtuigspotter' en Jan droomde van een carrière als piloot. Maar ja, hoe gaat dat in een leven? Leo ging als programmamaker via radio Noordzee naar de publieke omroep en werd uiteindelijk directeur bij RTL. Inmiddels adviseert hij omroepen in binnen- en buitenland. Jan ging naar de toneelacademie en werkte als acteur en regisseur bij diverse gezelschappen. Leo maakte een paar hele mooie programma's over luchtvaart. De bekendste zijn Superwings en Skybound, een prachtige serie, die dit jaar op DVD wordt uitgebracht. Bovendien haalde hij zijn vliegbrevet en is regelmatig achter de knuppel te vinden van zijn eigen historische Piper Cub. Jan haalde ook zijn vliegbrevet en verruilde in de jaren tachtig het theater definitief voor de vliegtuigcockpit. Naast zijn werk als gezagvoerder bij Air Holland en later DHL begon hij ook te schrijven over luchtvaart. Na ruim tien jaar ontelbare kranten en tijdschriften te hebben volgepend, presenteerde hij vorig jaar zijn eerste boek: 'Gewoon Vliegen...' Enthousiasme In de jaren tachtig bracht de liefde voor de luchtvaart beide mannen bij elkaar en al snel waren ze het er over eens, dat het commentaar bij airshows heel anders zou moeten. Geen saaie opsommingen van spanwijdtes en PK's, maar enthousiaste verhalen en het overbrengen van de liefde voor de luchtvaart. Niet gehinderd door valse bescheidenheid, boden ze zich aan als airshowcommentator en gelukkig konden ze direct aan de slag. Inmiddels hoort u op bijna iedere Nederlandse vliegshow, naast het geluid van de vliegtuigmotoren, de karakteristieke stemmen van luchtvaartliefhebbers Jan Cocheret en Leo van der Goot. Ook in Den Helder staan ze weer achter de microfoon om u het verhaal van de piloten en de vliegtuigen te vertellen. We weten zeker dat zij daar zelf veel plezier in hebben, maar we hopen vooral, dat de Heldair Show Maritiem mede dankzij onze commentatoren ook voor u een geweldig evenement wordt! Wist u dat: Marinevliegkamp De Kooy dit jaar het 90-jarig bestaan van de Marineluchtvaartdienst viert. H E L D A I R S H O W M A R I T I E M 31