Respondent 1. Werkomgeving:

Transcriptie

1 Respondent 1 Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Akzo Chemicals fabrieken, laboratoria allemaal op een terrein werkplaats A-Noord omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste analiste, laboratoriummedewerkster ionenwisselaars nieuwe produkten ontwikkelen, oude verbeteren zelfstandig (wel een chef boven me) contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) vooral intern ook met werknemers werkvloer proeffabriek en met collega's van andere AKZO-fabrieken werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) Je bent chef geworden, was dat logisch. "Ze konden niemand anders meer vinden, ik bedoel eigenlijk, dat de mannen op waren. Ja, zo gaat het nou eenmaal al die mannelijke collega's hadden promotie gemaakt. Ik had in het begin paar keer aangegeven dat ik ook wel wat leukers wilde doen. Die mannen gingen voor, die hadden gezinnen, weet je wel. Dat werd ook zo gezegd. Ik had op een gegeven moment veel meer ervaring en ook meer diploma's. Toen waren de heren op, althans met voldoende kwalificaties, en toen kwamen ze bij mij, leuk. In 1976, toen werkte ik er ongeveer 30 jaar." Dat laatste diploma vonden ze eigenlijk niet nodig, behalve chef. Opleiding zelf betaald. Mijn toenmalige chef vond het heel belangrijk. Als maar uitstellen om ook eens iets leidinggevends te mogen doen wel--> met vrouw zijn te maken. Eerst bij Duyvis (4 jr), telkens lab Dan bij Shell (4 jr) Vervolgens bij Ketje (opgegaan in/is geworden AKZO 44 jaar gewerkt in totaal functieniveau HBO-Bniveau. Proefschriften zitten maken. omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) laboratorium is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Alles was er. Zelf was ze secretaris van de blg, tot eind toe. eind jaren 60. AKZO heeft er toen het opkwam wel meteen 25 % organisatiegraad. Later iets minder 20% Vakbond (toen ABC) marx. BLG zat ik in, vrij laat lid (op haar 40-ste). grootte van de afdeling telkens ongeveer 10 mensen verhouding mannen/vrouwen

2 Afwisselend ongeveer 3 a 4 vrouwen op het laatst In de fabriek alleen mannen, nu werkt er eentje. Vrouwen is geprobeerd, maar was geen succes. verhouding allochtonen/autochtonen werkte er niet. Een in de proeffabriek hiërarchie/opbouw bedrijf Echt top-down, nu gaan ze het spreiden, business-units (per produkt afdeling verantwoordelijk), meer samenwerking intern en klantgerichtheid. Academicus stond aan het hoofd, dat moest. En er was een zaalchef. Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') macho/hetero-sfeer. "Het ging over auto's en voetballen, in koffietijd,. Er hingen prenten aan de wandniet dat ik mij er aan stoorde. Dames voor vrachtwagens, al dan niet in bikini. Dat joviale hè, pats-boem, zoals mannen met elkaar omgaan. Ook richting mij, dan hoorde je erbij, het was per slot mijn werk.ik moest veel de fabriek in. Dan ging ik graag op gelijke voet met ze om.heb ik me aangepast?" Ik ging vrij normaal om met jongens en mannen. Veel gericht op studie tijdens middelbare school (teruggeworpen op gezin) Nagefloten ja, de canadezen in 45. Linea recta fluiten,daar hoeden ze zich een beetje voor. wel oei oei." Wat ik altijd heel pijnlijk vond, was die roostertrappen, he. Vroeger mocht je nog geen broeken dragen. Rokje (broeken mochten niet tot begin jaren 60) en witte jas erover, dan moest je die trap op, dan stonden ze allemaal te kijken. Dan heb ik ook heel meewarig naar beneden gekeken. En ook als dat soort types daarna ontmoette kijk ik ze strak aan en zei niets. (eind jaren 40) concurrentie/samenwerking tussen werknemers Samenwerking op lab. Collegiaal. Als ik dan op kantoor kwam, als ik dan die concurrentiestrijd van die vrouwen zag en die jaloezie en het ook absoluut niet geëmancipeerd willen worden want dan gingen ze door voor dolle mina of rode feministe en dat wilden ze niet voor hun mannelijke collega's of chefs, met name. Er ging een heel ander wereld voor me open, bezopen vond ik dat. Ik ben in een periode gaan werken dat de chemie nog erg jong was en deden de eerste vrouwen hun intreden. Ik heb altijd ervaren dat mijn mannelijke collega's dat heel leuk vonden om mij te coachen, om je het vak te leren. ik heb het idee dat beta's meer acceptatiebereid zijn. Enerzijds hebben ze die oogkleppen op, heel erg gericht op die materie waar ze mee bezig zijn. Ze graven niet zo heel erg diep in een andermans emoties, psyche. Nadeel als je die emoties toont weten ze daar geen raad mee. Dan had je wat "kun je (altijd met vrouwen: je zonderde je af) effe met me mee naar het toilet". Die mannen kropten het heel erg op. Later zelf,ook mannen ingewerkt op kantoor wel een concurrentiesfeer. Daar was het ook moeilijker. " Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondents homoseksualiteit Na mijn scheiding (1975/1976) uitgekeken op mannenwereld, andere kant eens uit gaan vogelen. In die jaren reuze makkelijk: vrouwencafés. Er waren leuke dingen in de Melkweg. Een paar weken lang vrouwenfestival, ik lag geen nacht meer op mijn bed. 's Morgens op het werk was ik net een vaatdoek en ze hebben zich daar werkelijk een bult om gelachen 'leuk was dat Rosa King, al die verhalen' ze lachten ze inderdaad wezenloos daarom, maar echt leuk lachen hoor. Ze hadden natuurlijk ook dat drama meegemaakt met mijn echtgenoot, dat het niet mee ging. Ik had ook gezegd dat het een verschrikking was. Iedereen was in die tijd eigenlijk reuzeblij dat ik van hem af was, mijn ouders incluis.

3 Ze wisten veel van mijn privéleven. Op een gegeven moment kreeg ik een vaste vriendin, en dat heb ik toen ook gezegd. Ik was er ook hevig blij mee. Niet dat ik daar bij de portiersloge twee dagen heb lopen kraaien van dat ik een vriendin had, dat het niet alleen maar een vriendin was, maar gewoon de mensen die het aanging en die er ook mee te maken zouden krijgen, nou mijn collega's. Vrouwelijke personeelschef: daar besprak ik het ook mee, we wisselden gegevens uit. Dat was echt leuk. Ook in DAC en op het laatst toch ook wel met de blg, ja ik ging dat natuurlijk niet allemaal aan de grote klok hangen, dat had geen zin, helemaal niet relevant. Je ging naar een demo, dan nam ik mijn vriendin mee. Dit is mijn vriendin, oh wat leuk. Er waren heel erg mensen die mij ineens anders gingen bekijken. Ze kenden mij natuurlijk eerst als getrouwd, collega en resp. bondgenoot. En dat andere dat werd mede geaccepteerd. En mijn chef was er ook heel erg fijn. Hij was heel erg begaan met je privéleven. Ook wel met de kwaliteit van je werk. Hij was ook al lang blij als je lekker ging, dat je goed kon werken. Hoewel ik in principe het werk er nooit onder heb laten leiden. Je was weleens niet zo erg geconcentreerd, als het privé niet zo lekker gaat... Ik kwam ook wel bij hem thuis. De meesten kenden ook wel mijn echtgenoot van personeelsfeestjes. D'r veranderde eigenlijk vrij weinig. Het kantoor daar wel, daar waren ze veel kloteriger daarover. Dat merk je. Ze zeggen het niet, het is de manier van kijken. Ja ik heb een hele brede rug. Denk je dat het te maken heeft met je biseksuele voorkeur? Misschien ook wel, ik kom nogal drammerig..., kan ook, maar ik denk toch zoiets dat ze mee een raar mens vonden. Dat zijn gevoelsmatige dingen, dat is niet exact, maar als je het gaat vragen, krijg je natuurlijk ook... positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: waarop wordt gediscrimineerd? dubbele discriminatie) zie cultuur bedrijf * reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, geweld, complimenten (ook positieve dingen noemen) * gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen zie boven. * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie bij alle sollicitaties gevraagd naar trouw- en kinderplannen en de 'gevolgen' waren duidelijk. * oorzaken discriminatie volgens respondent * sero-positief/aids ('homoziekte') en (voor)oordelen nooit over gesproken * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoorde- lijk/wie moet wat doen. Waar kunt u met uw problemen terecht? Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?" * mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaar- dag/nieuwjaar, dus ook fysiek) zoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?)

4 "als de homo's die d'r zijn en die ik ken en misschien zijn er nog meer, er niet voor uitkomen, dan is dat ingebouwd homo-onvriendelijk. Dus niet zo homo-vriendelijk. Nee ik denk het niet, zeker niet in de fabriek." "bepaalde vrouwen kwamen er niet vooruit omdat ze bang zouden dat het op de plek (kantoor) waar ze werkten niet geaccepteerd zou worden. Vrouwen werkten of op kantoor of op lab. De sfeer op het lab is heel gelijkwaardig en collegiaal en op zo'n kantoor is er een zekere competitie, de chefs onderling en ook de secretaressen. Daar zit veel meer intrige bij. Daar zeiden ze het niet om twee redenen, naar de vrouwelijke collega's toe en naar de chefs toe. Het is daar een wat professionelere sfeer. Je zit dichter bij het vuur, dichter bij de directie en PZ. Ik heb altijd een aversie gehad tegen kantoor. Gewoon oncollegiaal, stuk voor stuk bij de directie proberen te komen. Ik heb dat ervaren als een meer streberachtige omgeving dan op een lab.. Natuurlijk wilde iedereen daar ook promotie maken, maar dat ging collegiaal. Weinig mensen hadden er behoefte aan om op het hoofdkantoor terecht te komen als marketingmanager." "kussen was niet te doen gebruikelijk' "je kon vertellen over je weekend" voor Mannelijke homoseksuelen in de fabriek: ze hadden het wel uit hun lijf gelaten, neem ik aan, hadden ze nog in een team kunnen willen passen. Dat is niet goed voorstelbaar (idee). * heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) met partner, nooit schriftelijke uitnodiging. aanwezigheid naaktfoto's (m/v) ja hoe worden vakantieperiodes bepaald? wilde zelf in november. hoe worden ploegendiensten samengesteld? niet relevant Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): Calamiteitenverlof * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festi- viteiten? Nee, nooit. * hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) nu staat er in de CAO partnerpensioen. Niet met terugwerkende kracht. je moet wel een samenlevingscontract af dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? CAO nog niet gevonden omdat

5 is er een (actief) anti-discriminatiebeleid? emancipatiecie (vrouwencie mocht niet) bij OR een regel in de CAO was mooi. Wel enige actie in de richting van ongewenste intimiteiten. Toen kwam er een vertrouwenspersoon "ongewenst gedrag", algemener geformuleerd, "discriminatie tegen...". Preventieve werking van deze vertrouwenspersonen. "klachten over homoseksualiteit???" houding management directe chef positief. Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? In het bedrijf zelf was het gewoon heel onderhuids. Je leest 10 %. Je denkt: hoeveel zouden er in het bedrijf zitten? Ik wist het dus al van een vrouw. Die wilde haar hele privéleven... Wist ik eerst niet. het was eigenlijk toch heel stil. Wat dat betreft was ik wat luidruchtiger daarover, niet expres, maar gewoon, babbel de babbel. Je had zo je vermoedens over bepaalde vrouwen, en juist die wilden geen bal van emancipatie afweten, puur bang. Ik had de indruk dat die mij het meest op een afstand hielden. Ik denk toch dat ze bang waren dat er meer los zou komen ook in hun zelf, als zelfbescherming. Prima. Privésfeer buiten het bedrijf houden. Ze hadden ook geen vriendin. Een had er een gehad, de ander deed extra overdreven met mannen, moet ieder voor zich weten. En mannen dacht ik dat kan helemaal niet in zo'n bedrijf, dat zal wel niet, die worden weggepest. En verdomd was er toch weer een collega, DIE WAS HEEL LANG VRIJGEZEL, dat kon. Buurman/collega: eetafspraken--> toen kwamen hele verhalen los. Een andere collega (HTS-er, leidde de onderzoeken, proefproduktie) werkte in de proeffabriek (nooit mee samengewerkt) Daar wist ik het wel van, want daar werden wel nare opmerkingen over gemaakt door de fabrieksmensen (operators). Ik denk niet dat ie het leuk heeft gehad, ik denk dat ie gepest werd. Niet direct, maar gezellig indirect, wel als ie er niet bij was. Kontwiebelen, nichterig gedrag. Ik kon ook geen contact met hem krijgen. Geen privé. (1990) Hij wilde het wel weten: Bij pont over het IJ omhelsde hij vriend voor heel AKZO. Vriendin was bij afscheid aanwezig. Was heel leuk. Verder was ze er nooit bij. Alleen de topdirecteur vond het niet zo,dacht ik. Hekel aan hem, al eerder. "vrouwen gedroegen zich niet extra mannelijk, mannen niet extra vrouwelijk" aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. niet Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur Ik ben dus eigenlijk biseksueel, maar, een te gelijk alsjeblieft, anders wordt het met teveel. In die tijd ging het daar niet over wat je was. Als kind merkte je al dat je op vrouwen viel. Daar speelde je dan een beetje mee." "ik moet een jaar of 4/5 zijn geweest" "het bestond gewoon niet." "ik snapte het gewoon niet" "mijn vader had het altijd over mietjes" en over vrouwen werd al helemaal niet gesproken. Iets tussen de seksen mag eigenlijk niet. O jeetje wat is dit. O, dus ik mag vrouwen eigenlijk niet aardig vinden. Voor vrouwen iets gemakkelijker (gearmd lopen). Geboren in Zaanstreek. coming-out bij/naar wie?

6 niet aan ouders verteld (autoritaire en onzekere mensen), super gefrustreerd. Moeder was 'blij' met vaste vriendin, want dan kon ik beter voor haar zorgen (dus eigenbelang). Mensen in het hofje weten het wel. ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) wat doe je met je homoseksualiteit? Vroeger lid Groep 7251 (samen eten, dansen bij het COC, in utrecht, ook bij regionale groep in Amsterdam, praatgroep met thema's) COC-praatgroep (mislukking) Ik wilde graag lid worden van het COC, is me gewoon niet gelukt, ik wilde met telkens opgeven en ik..puinhoop daar af en toe, en toen maar opgegeven. De Brug, oudere vrouwen dansen. meelopen op Roze Zaterdag kan met mijn heup niet meer lopen. participatie in de homobeweging verder niet lezen homobladen nee, vriendin wel: chr. homo's. Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? AKZO:blg, werkgroep Arbeidsvoorwaarden, Emancipatiecie OR IB: DAC en LAC heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch)) nee Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? Psycho-therapie op initiatief toenmalige echtgenoot. Kan de bond iets voor u betekenen? Nee Tja "Wat wel opvalt is dat bij de vrouwelijke bestuurders geloof ik aardig wat lesbiennes zitten. Dat komt niet naar voren. Het is de IB. Ook zelfs in de vrouwensectoren... (?) onder tafel. Omdat men het niet relevant vindt. Kaderleden in de IB zitten vaak in eenzame posities, op werkplek en kaderwerk. weerbaarheid, over het verliezen van mensen. Het ging over wie je opgevangen had. Het liep eigenlijk uit de hand, het ging niet meer over het bondswerk, het werd een hele gevoelige toestand, uitstekend want het werd een hele hechte groep, ook daarna. Maar toen bleken opeens een heleboel vrouwen opgevangen te worden door hun vriendin. En dat was niet een vriendin, naast mijn man. Meestal waren ze net als ik eerst getrouwd geweest. Het gaat erom hoe weerbaar je bent, wie je bent, hoe je het doet in je werk, in de bond en of je nou daar een meerwaarde/minwaarde hebt omdat je per ongeluk ook nog homoseksueel bent, kan ik niet overzien. En ik zie ook niet zo gauw wat de bond daar... Je moet wel vooral werven onder homoseksuele vrouwen, want die zijn zeer gemotiveerd. Ja maar dat is natuurlijk wel onzin om

7 advertenties te zetten: homoseksuele kaderleden gezocht. Er is toch een homogroep in het algemeen van de industriebond, of vergis ik me?" " Ja weet je daar heb je het weer, als je bij de IB naar de leden kijkt en het type mensen en bij de Houten Bouwbond, moet je eens proberen. Die hebben toch een heel andere cultuur. Bedrijfsleven, de bouw, de metaal is gewoon een heel andere wereld. Daar kom je weer op een ouderwetse conventionele cultuurpatroon (macho-cultuur), huisje-boompje-beestje- Jantje-Pietje-Keesje, mannetje, vrouwtje, kindjes, en de man naar buiten en de vrouw mag natuurlijk ook wel werken (meewarige toon). IB: mensen die op dingen betrokken zijn, ABVAKABO: mensen die met mensen werken. Meer beredeneerd. Aanpakkers - denkers, voelers. Minst prettige plek om te werken? In fabrieken. Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? In algemene zin natuurlijk altijd. Geen positieve actie beleid voor homo's in advertentie. Je komt toch terecht bij anti-discriminatie. De bond zou er gespitst op kunnen zijn of er behoefte is bij homoseksuele leden. Ik denk niet dat er behoefte aan is "a) een heel klein % van de leden zich homoseksueel noemt of is en b) de meeste hun eigen boontjes kunnen doppen en een modus vivendi hebben gecreëerd op hun werk met hun collega's. " Dit onderzoek is zeer nuttig. "dat nog steeds aanwezige cultuurpatroon van doe nou maar gewoon, gewoon trouwen, gewoon kinderen en handhaven van de rolpatronen. Alles wat anders is is eng. Geldt binnen industrie en IB. Het gros is dus gewoon oudere ballen (bondsraad). Industrie is een conservatieve sector: inherent aan de sector. Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Geen behoefte??! Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. Individueel geval: ledenservice: discriminatie of ongewenst gedrag. Ik denk dat het belangrijk dat een ledenservice daar ook op gespitst is. Met seksuele intimidatie en ongewenst gedrag kunnen zij daar aardig mee overweg. Als algemeen medewerker van de bond moet je weten naar wie ze verwezen moet worden. Extra moeilijkheden.? Individueel geval moet naar bestuurder. Voorlichting: vertrouwenspersoon: landelijk nummer: Een centraal punt op FNV-niveau. Als je dat doet dan wil je ook iemand hebben die daarin ingevoerd is. Het moet iemand aan de andere kant van de lijn wel aanspreken. Financieel is dat haalbaarder. Scholing: cursussen voor ledenservice, misschien ook iets voor de kaderschool. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossing)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV? "Ik doe er niets meer bij" Denk ongeveer Tien twintig jaar geleden: "denk het wel" Activiteiten: "Je kunt dat een beetje spiegelen aan wat je deed in de DAC Vrouwenzaken: eigen situatie onder de loep nemen, wat je allemaal meegemaakt hebt, wat voor misstanden er zijn, knelpunten, wat er verbeterd moet worden, wat er dan in de CAO moet. Alleen of er dan ook weer een landelijke adviescommissie moet komen (lachen)." Diverse mogelijke uitkomsten: regeltje in CAO, ledenservice, of themadag in Nunspeet. Veel verschillen tussen benadering van homo's en vrouwen: nee, in die tijd vrouwen een aparte groep. Het zijn groeperingen met een eigen problematiek. Verschillende problemen. Met name in het werk:

8 het niet geaccepteerd zijn van je eigen cultuur. In de industrie moesten vrouwen in het verleden meedoen en aanpassen aan de cultuur die daar is, een cultuur die is duidelijk doorgekomen tot in districtsraad en bondsraad aan toe. Alleen dat wordt nu weer geïnfiltreerd door wat moderne ideeën van mannelijk en vrouwelijk kader, dwz nu zijn ook in die instituten vrouwen doorgedrongen, of geworven eigenlijk echt. Want daar moeten eens wat vrouwen in, want daarin moet een hoop duidelijker naar voren komen dat de IB niet alleen maar uit witte mannen van boven de 50 bestaat. Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 11 juni 1926 man/vrouw vrouw leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? getrouwd (liefde, financieel voordelig) met collega (M) later vaste vriendin. afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) Liberaal gezin. Gefrustreerde ouders. Niet gelovig opgevoed, van huis uit Hervormd, maar men deed daar niets meer aan. geboorte/woonplaats Zaanstreek, Zaandam Later gewoond in de Bijlmer, nu in Haarlem. opleidingsniveau HBS-B analistenschool (avonduren) Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen? volgens U wel hadden nee wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg gedaan als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) mag,

9 wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? Eventueel wel. Maar er zijn markantere figuren. ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? Viel een beetje verkeerd bij vriendin die net was binnengekomen. Ja. Nel neemt met mij hierover contact op. wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc. " als je de duur niet erg vindt" beloofd om een exemplaar toe te sturen van mijn onderzoek.

10 respondent 2 Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Hoogovens, researchlab, onderzoek naar toepassingen van blik. Vooral dranken, soep, katten en hondevoer. Klachtenafhandeling. Proces op kleine schaal nabootsen. Heel veelzijdig. werkplaats Ijmuiden. op het lab: het visitekaartje van H. (nieuw centrum) omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste deel in teamverband. Soms ook dingen in je eentje. Basisgroep 12 mensen: toepassingsonderzoek: een groepsleider. Drie groepen vallen onder groter geheel. Twee van deze weer een groep. Projectmatig werken (ook met anderen buiten basisgroep). Basisgroep 1 maal per twee weken werkoverleg. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) Vrij vaak weg. Naar klanten (fabrieken die blik gebruiken dat Hoogovens levert): je bent bezoeker (leverancier), maar er zijn ook veel samenwerkingsprojecten.. met kwaliteitszorg mee. Ook contacten met fabrieken waar blik gemaakt wordt. Je werkt toch vooral samen met collega's. werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) 4,5 jaar bij Hoogovens. Daar begonnen met werken, in zelfde functie. Ik kan geen groepsleider worden (en hoger al helemaal): geen academische opleiding (HBO-werktuigbouwkunde). Er zijn wel andere doorgroeimogelijkheden: op kwaliteitsafdeling. Ik ben gevraagd: en dat is zeker een promotie. Aardig wat mensen zijn mij al voorgegaan. Ik denk wel dat ik dit wil. functieniveau zie boven. omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) research-lab. is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Per afdeling (ook lab) heb je overlegcommissies, omdat hoogovens zo'n groot bedrijf is. Ik ben daar nauw bij betrokken, maar zit daar niet in. Actief lid van kadergroepen van de IB. Wel vrij actief in afdelingskadergroep (voorzitter). Verder neemt vakbondswerk een vrij grote rol in. grootte van de afdeling Totaal: (lokatie Ijmuiden), sociale eenheid (zelfde CAO/arbeidsvoorwaardelijke afspraken) 350/400 mensen op het lab. verhouding mannen/vrouwen 5% vrouwen bij H. Binnen mijn groep: 2 En dat is eigenlijk heel veel voor H. Binnen het researchlab misschien zelfs nog wel ietsjes gunstiger dan voor de rest van H. Er wordt weleens wat afgesproken over 'bij gelijke geschiktheid". Diverse punten over emancipatiebeleid voor vrouwen binnen H. Aantal vrouwen gaat niet vooruit.

11 verhouding allochtonen/autochtonen Geen harde cijfers over durven geven. Veel Spanjaarden bij H. %:20? Binnen het lab heel weinig.: minder dan tien % hiërarchie/opbouw bedrijf Iedere groep heeft een groepsleider. Aan het hoofd van die drie groepen staat een afdelingschefs. Twee van die afd.chefs valt onder een afdelingshoofd (70/80 mensen). Daarboven hoofd van het lab. Afd. hoofd is de hoogste die je in je dagelijkse werk tegenkomt. Het is je en jij. Ze staan toch boven je in de hiërarchie. Dat blijkt uit alles. Zij stellen de prioriteiten. Dat is weleens frustrerend, vooral als je projectleider bent. "dan heb je het maar te doen, zo simpel ligt dat." Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') Scheelt heel erg van waar je bent. Op mijn eigen werkplek: tussen de directe collega's, vind ik een heel prettige werksfeer, heel collegiaal, heel open, d'r is wel een hele hoge werkdruk. Dat is weleens vervelend. Maar als je kijkt hoe de mensen met elkaar omgaan, dan denk het een gouden plek is: Qua sfeer om te werken. Ik heb gewoon prettige collega's, dat ligt ten dele aan de collega's zelf, maar ook wat er mogelijk is op zo'n werkplek. Een lab. is een werkplek waarin veel mogelijk is: je kunt je eigen werk indelen. "er zijn op dit moment veel mensen ziek, dat is niet alleen maar omdat ze toevallig een been gebroken hebben, dat komt gewoon omdat het verschrikkelijk druk is. "d'r zijn gewoon gevallen bekend van dat die meiden dan een stageplek moesten hebben, na een jaar op school en dat er dan afdelingen zijn die nog steeds zeggen wij willen helemaal geen meiden, of dat ze dan morrend maar toestaan dat een meisje van de vapro daar stage komt lopen,maar dat ze haar het leven zuur maken. Spreekuur van ledenservice, vanuit de blg. concurrentie/samenwerking tussen werknemers Op mijn eigen afdeling zijn we geen concurrenten. Het zal ongetwijfeld wel ergens gebeuren. Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondent homoseksualiteit Ik ben absoluut niet verstopt. Ik denk iedereen die mij kent op het werk, het ook wel weet. Met directe collega's weet je dat, bij ons althans vrij snel van elkaar, wij gaan best heel collegiaal, met elkaar om en weten ook best wel veel van elkaars privé-leven. Terloops, ik ga ze dat nu eens even vertellen, nou dat komt zo terloops een beetje. positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: waarop wordt gediscrimineerd? dubbele discriminatie) vrouw-zijn: dat je niet sterk bent. Dat zit er toch wel erg in bij veel mensen. Deur-opendoen verhaal (beleefdheidsverhaal). Het verschilt per afdeling. Als je toch al verhalen hoort, van de manier waarop vrouwen behandeld worden, dan kan ik me voorstellen dat het voor flikkers nog veel moeilijker is. Vanwege de macho-sfeer, en dat ze elkaar willen vernederen dan noemen ze mekaar mietje, dat is gewoon heel duidelijk. En dat zijn niet alleen mensen van de werkvloer die dat doen: achterpagina Vrouwenblad: kijk haar (of zoiets): artikel opzoeken (bas). Kennelijk zit het nog heel diep en is het ook

12 binnen de vakbondscultuur niet bepaald een prae als je onder de noemer mietje gekenschetst kunt worden. Er is nu een vrouwelijke walser: dat is uniek. Dat is een beroep met een heel veel standing, en dan in de zin van mannelijkheid. Binnen afdelingen waar dat heel zwaar telt, dat je het daar als flikker niet makkelijk hebt. Misschien heb je het als pot wel makkelijker dan als flikker. Als ik hoor van manieren waarop men elkaar dan kennelijk vernederd, dat heeft gewoon associaties met flikkers. Ik kan me voorstellen dat dat moeilijker is. Ik ken er ook geeneen op de produktie-afdeling. Misschien zijn ze er ook niet, maar misschien zijn ze ook heel erg verstopt? Als ze er zijn, zijn ze behoorlijk verstopt, want anders zou ik er wel eentje kennen. Volgens mij moeten ze er gewoon wel zijn :het kan niet anders. Het is heel moeilijk om over heel hoogovens te praten. Ik weet wel dat er afdelingen zijn waar vrouwen het moeilijk hebben en je\het is misschien te simpel om dan te denken dat potten en flikkers het daar ook niet gemakkelijk hebben, maar ik denk toch wel dat daar parallellen aanwezig zijn. Er zijn ook afdelingen waarin allochtonen het soms moeilijk hebben. Ik zit zelf in een riante positie, ik zit in een afdeling met heel veel tolerantie. * reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, geweld, complimenten (ook positieve dingen noemen) Wisselend: Als je dat dan voor het eerst vertelt dat ze verbaasd zijn omdat zo sterk nog het idee hebben dat alle mensen hetero zijn. Belangstelling. je merkt dan dat dat zo rond gaat o die is lesbisch. daar hebben ze nog nooit over nagedacht. Maar op een gegeven moment weten mensen het van je en dan wennen ze er ook wel aan. Soms verbaast het me, dat is toch jezus van een kilometer afstand al duidelijk. Als de mensen niet willen weten (?) hoe het zit dan duurt het heel erg lang voordat ze tot hun door laten dringen hoe het zit. Stage: Ook als je het hebt over je vriendin, dat vatten ze gewoon niet zo op. Stel als ze aan je vragen heb je een vriend?, nee een vriendin! O je hebt dus nog geen verkering. Verbazing is soms wel komisch. Vaak hebben mensen überhaupt geen reacties: o ben je getrouwd. O leuk. Er worden weleens geintjes gemaakt, maar dat gebeurt over iedereen indirect negatieve ervaringen: nee. nooit een uitgesproken negatieve reactie gehad. Er zijn weleens mensen, die dan defensief reageren. Die aangeven dat het toch zo fantastisch is dat ze zo'n leuk gezinnetje hebben. En dan weet ik niet eens of het expres is dat ze dat doen, misschien is het wel gewoon. * gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen Alle hoofden van mij zijn man. Afdelingschef is op de hoogte. Soms denk ik weleens dat het feit dat ze mijn achtergrond kennen, soms weleens juist positief werkt, qua beoordelingen of hoe ze me in moeten schatten. Er zijn een hoop chefs die parttime werken niet zien zitten, dat koppelen ze meestal aan kinderen en ook bijna altijd aan vrouwen. Zo gaat die logica nou eenmaal voor hun. Ik verdenk ze daar wel een beetje van. Van mij denken ze: die is lesbisch en heeft een vriendin, die krijgt dus geen kinderen en gaat dus niet parttime werken. Dan is het plaatje wel rond. * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie nee, ook geen vragen naar kids (het enige is van of je van jezelf een soort perspectief hebt, binnen baan. Wel problemen bij sollicitatie bij NS (via CAdH en cie Gelijke behandeling): afgewezen op psychologische test (combinatie van lesbisch en vrouwzijn en radicale politieke voorkeur). Bij H. is dat helemaal niet aan de orde geweest. Misschien denken ze daar bij H. ook wel anders over. De spoorwegen hebben het idee dat als je goed wil functioneren binnen zo'n bedrijf dan moet je toch wel een beetje net zo zijn zoals die andere mensen. Als je daarvan teveel afwijkt dan functioneert het niet. Bij H. helemaal niet gemerkt, en dat merk ik in de praktijk ook dat dat helemaal niet zo is. En als ik me

13 vergelijk met mijn collega's, nou die hebben ook allemaal andere dingen waar ze mee bezig zijn: voorbeelden. Wat dat aangaat loopt het allemaal zo door mekaar heen en dat is helemaal geen reden om het niet met elkaar te kunnen vinden op het werk. Ik vertel ook over mijn eigen privé-leven. Je loopt niet altijd te koop met wat je bent en wat je doet. Als dingen aan de orde komen dan ga ik mezelf niet zitten te verstoppen, helemaal niet. Proces: ook Vervoersbond FNV erbij betrokken. * oorzaken discriminatie volgens respondent zie gedrag chefs. * sero-positief/aids ('homoziekte') en (voor)oordelen komt nauwelijks aan de orde: het is niet een item. * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoorde- lijk/wie moet wat doen. Waar kunt u met uw problemen terecht? Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?" * mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven ja * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaar- dag/nieuwjaar, dus ook fysiek) zoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?) ja, ik kan mijn vriendin gewoon kussen op werk, zeker op eigen werkplek. * heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) Heel normaal. Vaak gaat vriendin mee (als ze het leuk vindt, en tijd heeft) Bij uitnodigingen gaat het over u en uw huisgenoten. aanwezigheid naaktfoto's (m/v) Er zijn legio plekken waar ze hangen. Ik heb alleen maar vrouwen gezien.je ziet het vooral op plekken waar mannen een eigen plekkie hebben.... Daar zie je veel hangen: daar heb ik me wel erg over verbaasd. "Als je wil dat ik hier nog kom vergaderen, moet je die platen weghalen". Op het lab hangt zelden iets. hoe worden vakantieperiodes bepaald? vrij in het zelf bepalen van de vakanties. Produktiewerk is niet echt aan het laboratoriumwerk verbonden. Ik ben zelf ook vrij flexibel. Mensen met kinderen of met partner in het onderwijs claimen altijd als eerste een bepaalde periode. hoe worden ploegendiensten samengesteld? nvt Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): Er is een partnerpensioen, en dat staat gelijk aan het wed. en wed. pensioen, maar er moet dus wel

14 sprake zijn van een samenlevingscontract. Er zijn nog steeds een bepaald aantal dingen die het wed en wed pensioen wel kent en het partnerpensioen niet. Als iemand gaat scheiden, en die hertrouwt. Die man overlijdt. Dan is een gedeelte van het nabestaanden pensioen voor die eerste vrouw. Zoiets heeft het partnerpensioen niet. Daar is het pensioenreglement niet in voorzien. Dat hebben ze niet opgenomen, omdat ze naar mijn idee omdat ze dat te veel administratieve rompslomp vonden. Eigenlijk is dat vreemd. Als je zo'n regeling hebt in het weduwe- en weduwnaarspensioen, moet je die ook hebben in het partnerpensioen. Andere regeling over pensioengerechtigde leeftijd voor vrouwen. Je moet een samenlevingscontract hebben en aan kunnen tonen dat je een jaar samen leeft. Dat hoeft niet als je gaat trouwen: dan hoef je wettelijk niet op hetzelfde adres te wonen (hoeft bij huwelijk niet). We zijn nu bezig met - en in het bedrijfspensioenfonds voor de metaalindustrie wordt dat per 1 jan geregeld - en dat gaan wij waarschijnlijk overnemen: is dat als je met pensioen gaat dat je eenmalig een keuze kan maken of dat je recht wil hebben op een nabestaandenpensioen of dat je zelf een hoger ouderdomspensioen wil. Dat maakt de verdeling tussen alleenstaanden en de mensen die hun partner mee willen laten delen wel wat eerlijker. Als alleenstaande lever je steeds net zo veel premie in voor je pensioen, alleen er hoeft voor jou nooit wat gereserveerd te worden voor je nabestaanden want die heb je niet en daar heb je ook niemand voor bestemd.... Je komt als alleenstaande niet op 70% van je laatst verdiende loon. Wet Louise Groenman geeft pensioenfondsen tot 1 jan 2000 de tijd om dat te regelen, daarna is het verplicht. Resp zit zelf (namens de vakbond) in raad van beheer van het bedrijfspensioenfonds. Bij besproken wijziging dan merk je ontzettend veel weerstand, vooral van waar komt dat geld vandaan. Ze schatten een huwelijksfrequentie in voor bij H: 90%. Allemaal berekeningen: nieuwe regeling wordt iets duurder. Waar gaat dat vandaan komen. Ook zo'n vakbond, mijn mede FNVlid maakt er zich heel erg hard voor dat er niets af mag van het % van het nabestaandenpensioen. Dan moet iedereen meebetalen: premieverhoging. Maar dat wil H. niet. Dan pensioen voor iedereen omlaag. De bond is voor zo'n keuze. * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festi- viteiten? Ik werkte er twee weken. De ouders van Mieke - we woonden helemaal niet samen en hebben helemaal geen samenlevingscontract - waren 40 jaar getrouwd. Ik heb toch een bv-dag gehad. Ik heb tegen mijn baas gezegd goh mijn schoonouders zijn 40 jaar getrouwd: o wat leuk dan heb je een bv. (zonder samenlevingscontract te laten zien) Als er bepaalde dingen zijn waarop je recht zou hebben als je officieel getrouwd was, dan pak ik dat gewoon ook, ook al ben ik helemaal niet off. getrouwd. In de CAO gaat het heel duidelijk over schoonouders (ook bij samenlevingscontract). Ik heb daar nooit problemen mee gehad. Als je niet verteld hebt dat je een vriendin hebt dan kun je dat eigenlijk ook niet claimen. Dan is een beetje vreemd als je een bv wil omdat je schoonouders 40 jr zijn getrouwd. Je zou eigenlijk iemand per jaar een bepaald aantal bv's (bijzonder-verlofdagen) moeten geven, die zouden mensen vrij moeten kunnen besteden zonder dat ze op moeten geven waar ze heen gaan. Het is heel raar wat voor familiedingen er in de CAO geregeld worden: ik vind het belangrijker om naar de begrafenis te gaan van een buurvrouw dan van je opa. De omschrijving waar een BV voor geldt is ontzettend gebaseerd op het gezin. Dit zijn marginale dingen- het is nooit een echt hot item- : als er nog iets binnengehaald moet worden zet de bond hier pas op in. Bij ons wordt er niet echt gerommeld met bv's maar het gebeurt niet altijd volgens de regels: als je een chef hebt die de pik op je heeft dan kun je het wel schudden als het niet helemaal volgens de regels is. * hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? is er een (actief) anti-discriminatiebeleid?

15 Het staat wel op papier: maar je moet wel de middelen hebben om iets af te dwingen. Er is een meldpunt (toegankelijk, vrouw bij PZ) seksuele intimidatie. H profileert ze daar niet op. Wat is discrimineren? "dat doen wij toch niet" Idee van positieve actie. Hoogovens verschuilt zich hier (wij doen er toch wat aan --> slechte resultaten) vaak achter. Er is een anti-discriminatie paragraaf op papier. Passief. Het is precies andersom, we zouden een bedrijf moeten zijn met een cultuur waarin iedereen zich thuis voelt. Het is nog heel ver weg van een ideale situatie, waarin iedereen zich happy kan voelen op zijn werkplek, het is nog lang niet zover. In het beleid is niets opgenomen over homoseksualiteit. Voorbeeld: bedrijfsfonds (2,50 iedere maand van alle werknemers): je vrouw wordt ziek, dan krijg jij als werkende man hulp in de huishouding. Bedrijfsverzekering ging er helemaal vanuit dat de man bij H werkte en de vrouw zat thuis, andersom kon een vrouw niet een man meeverzekeren (want man zou werken met meer risico), van dat soort voordeeltjes gaan heel erg uit van het gezin en in dat soort kleine dingen zie je dat zo'n bedrijf nog uit gaat van het gezin. Mensen in topfuncties hebben bijna allemaal een gezin achter zich staan en dat telt. Ik vraag me af waar op een gegeven moment je doorgroeimogelijkheden stoppen als je geen gezin achter je hebt. Bijv bij Shell: na scheiding iemand verplaatst (hij kon geen vrouw meer mee nemen). houding management???? (zie hierboven) Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? biseksuele collega (op het lab): heeft een vrouw. een collega die doet altijd zo spastisch over vrouwen: volgens mij ben jij een ontzettend verstopte nicht. aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. Mij niet bekend. Ik denk niet dat ik er oogkleppen voor hebt. Ze moeten er ongetwijfeld wel zijn. Daarom baal ik ook dat ik ze niet ken. Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur na Middelbare school (Alphen a/d/ Rijn) verteld. Ik wist het al wel toen. coming-out bij/naar wie? ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) vrijwel nooit meer. Sta heel vroeg op: half zes (half acht beginnen). wat doe je met je homoseksualiteit? ik sport bij Tijgertje en daarmee komen we geregeld in de publiciteit. meelopen op Roze Zaterdag meer dan 10 keer (eerste keer in Amersfoort) participatie in de homobeweging meegedaan aan Gay Games in NY. lezen homobladen

16 Homologie, Madam, XL soms buitenlandse bladen Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? Ik ga weer naar het congres, dit jaar ook in de CAO-werkgroep. Ik heb weer een heleboel dingen opgepakt, omdat Jan Schalkx (districtsbestuurder) weg is. Ruzie. Het is gewoon ontzettend log die IB, wil je echt iets voor mekaar krijgen moet je allerlei mensen mee hebben en ik denk dat binnen de IB ontzettend veel al voorgekookt is en dat het beleid in grote lijnen al vaststaat en dat je dat vrij weinig zelf kan beïnvloeden als lid zijnde. Veel werk- en eigen tijd: een halve dag (werk), plus de rest. Actief zijn in de bond kan positief (in functioneringsgesprek!) of negatief (te actievoerderig, krappe bezetting en je gaat dan weg) uitpakken: meestal positief. heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch)) Vervoersbond (op laatste moment bij sollicitatiekwestie NS) Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? CAdH: Ellen Visser (luisterend oor en doorverwijsfunctie) Kan de bond iets voor u betekenen? Algemeen: rol van de bond bij psychologische test. congrespunt: Ledenservice uitbreiden tot adviesdiensten ook gericht op baan, studie en pensioen. Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? Jazeker. Je moet daar je nek voor uitsteken. Ik denk dat dat tot nu toe vrij weinig gebeurd, dat toch vrij vaak gezegd wordt van we willen niet ingaan tegen de traditionele leden, vaak gebruikt als vertragingsargument. Verhaal van Bé over positieve actie ("kan eigenlijk niet meer"): als LAK zijn we toen met hem daarover in discussie gegaan. Hij zegt dat ie voor positieve actie is, maar als je goed luistert dan hoor je 'hij is er helemaal niet voor'. ik vind dat heel moeilijk om op homoseksualiteit toe te spitsen, vaak is het van mensen helemaal niet bekend dat ze homoseksueel zijn, als ze ergens aangenomen worden. Dat is op zich ook helemaal niet ter zake doende. Het belangrijkste van wat je moet proberen te bereiken is een cultuur binnen een bedrijf en ook de bond waarin het heel vanzelfsprekend is dat mensen homoseksueel zijn, of dat mensen zwart zijn, of uit Turkije komen, of hetero zijn, en dat is er natuurlijk nog lang niet. Ik denk ook dat binnen zo'n organisatie als de IB : Ik ben ook geen mietjeuitspraak tekent de sfeer van de IB. Een aantal vrouwen werkt niet meer als districtsbestuurder in een district werken, ivm cultuur. Ook hier heeft de bond nog veel werk te verrichten. De Bond is al wel bezig: aantal vrouwen dat aangenomen is als bestuurder. Het is nog niet genoeg. Ze willen er gewoon niet aan dat oude garde minder invloed krijgt (zittende mannen niet voor het oog stoten). 'Terughoudende vernieuwing' Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Wetgeving en arbeidsvoorwaardelijke afspraken worden gemaakt vanuit het gezinsdenken: kan heel nadelig uitpakken voor diverse groepen. Woon je samen met een partner van het andere geslacht dan kun je altijd nog trouwen. Verdergaande op de weg van individualisering mag er van de sociale wetgeving meer werk te maken. En daarbij niet bang zijn om traditionele kostwinner voor het oog te

17 stoten. Je hebt deze groep altijd (verleden) ontzettend bevoordeeld (dus minder loon mag, bvdm) Bedrijfscultuur veranderen. Campagne "alles is heel gewoon", hele positieve insteek. Multiculturele samenleving. Iets gaan doen tegen seksuele intimidatie (meldpunten, 1 het hoort niet 2 als je ermee te maken krijgt kun je ergens naar toe). Het discrimineren op basis van seksuele voorkeur is ook seksuele intimidatie. Kijken of het onder de ARBO-wet valt. Verbreden van het begrip seksuele intimidatie. Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. Voorlichting (aids): nvt, evt wel bij EHBO-cursus. Vertrouwenspersoon: goed, zeker ter inventarisatie binnen de industrie. Scholing: goed, staat iets over in scholingsmap voor ledenservice (tav seksuele intimidatie). Ook mbt pensioenen 70% gaat alleen op voor kostwinners. Bedrijfshomogroep: leuk, maar onrealiseerbaar en wat wil je ermee. Ik vind wel dat het een duidelijke plek binnen de bond zou moeten krijgen. Net zoals er een aparte vrouwengroep en die is ook nodig ook, binnen de bond bij H. Als jezelf niet organiseert en je gaat op bepaalde punten zitten, mannen doen het niet voor je gewoon. Je hebt heel duidelijk wel een functie. Of je die parallel ook zou kunnen trekken naar homoseksualiteit, er zijn wel een aantal specifieke belangen. Als je bedenkt dat er binnen de IB geen homogroep is, dan komt er bij H zeker geen. Binnen IB: Nuttig, zoals de LAK, die zit er toch wel bovenop. Bijv om kritisch te kijken naar hoe beleid bond in elkaar zit. Om concreet gestalte te geven van wat er achter het begrip individualisering zit. Hoe wetgeving en CAO's kunnen veranderen. Soort studiegroepje met een hoog homo-gehalte. En als je een hoger homoseksueel gehalte geeft aan seksuele intimidatie. Ik ben er een beetje dubbel in: je hebt een heleboel parallellen met andere mensen die buiten het doorsnee-gezin vallen en zou je ook best daarin kunnen organiseren (bijv het LAK) en aansluiten. Je kan voor iedere groep wel een clubje oprichten: wanneer is het clubje te klein geworden om een aparte groep voor te maken. Je hebt wel specifieke belangen. Ik weet niet of het de tijd is of er genoeg animo is om een pressiegroep op te richten. Verantwoordelijk: ja bij iemand in takenpakket stoppen: dan komt er veel sneller iets van de grond. Denk bijv. aan migrantenbeleid: helemaal ondergeschoven kindje bij de bond. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossingen)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV? Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 2 febr 1962 man/vrouw vrouw leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? In Haarlem geboren, daarna naar Amsterdam tot mijn tiende, toen naar Amersfoort (daarna nog 1,5 jaar sociaal-pedagogische academie), vervolgens naar Amsterdam. samenwonen met Mieke in Amsterdam. afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) katholiek (niet echt streng), vader werkte bij Fokker, moeder op diverse scholen

18 geboorte/woonplaats opleidingsniveau zie hierboven Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen. volgens U wel hadden wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) goed wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? ja ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? Resp benadert ze. Ik stuur nog een vragenlijst na. Wil je die nog invullen? Ja wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc. Rapport toesturen

19 Respondent 3 Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Duyvis BV, onderdeel van DE Nederland (utrecht) 1988 Akzo heeft Duyvis verkocht aan DE, volledige dochter Amerikaanse Sarah Lee werkplaats Alles in Zaandam (scheiding alleen de Zaan) omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste onderhoudsmonteur: gangbaar houden van alle machinerieen aangaande het draaiende gedeelte, zolang er geen draadjes uitkomen (anders werk elektricien). Zelf loop ik storingsdienst (twee ploegendienst: en ): buiten dagdienst om. Je bent op de werkbank bezig en dat kun je zo laten vallen en naar een klus toe. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn. intern: binnen het bedrijf. werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) mavo, havo, mts, hts (niet af). Drie stages, waarvan een als onderhoudsmonteur. Maart 1985 gereageerd op advertentie voor om in de Zaanstreek: in juni kon ik aan de slag bij Duyvis. Daarvoor van alles en nog wat aan vakantiewerk gedaan (St Pancras: tulpen en kool) als er evt een promotie is binnen het bedrijf dan wil ik dat gewoon bekijken. Ik heb ook tegen collega's, omdat ook nou functies zijn verschoven. Mannen in overalls, ik heb zwarte armen tot bij wijze van spreken mijn ellebogen toe. Moet het er wezen, moet het je aanstaan om nou te zeggen ik ga de dag in kantoor doorbrengen dat zie ik niet zitten. Vervangend/Meewerkend voorman wel leuk. Doet dat zich niet voor, niet getreurd: dan hou ik gewoon mijn overall aan. functieniveau omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) werkplaats is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Er is een gewone OR en een centrale or. Je zit met een landelijk concern, dus niet per bedrijf een aparte CAO, maar : Oude (Akzo, ACP) cao gecombineerd met DE koffie en grocery CAO. zelf actief in BLG (vroeger als secr, nu vz) grootte van de afdeling vier collega's als mechanische dienst (2 ochtend en 2 middag) + elektricien. 240 mensen in totaal, in vaste dienst. Voor febr 29 man in hele technische dienst, incl staf en administratie. Aantal mensen gaan weg (deels ww, deels aanvulling werkgever: totaal 92,5% van laatst verdiende loon: het is niet helemaal volgens de regels). Nu nog 25, en dat worden er straks nog minder. Mechanische werkplaats bestaat uit 12/13 mensen (echte collega's), 7/8 electriciëns (ook mee te maken), chef magazijn, inkoper. Je kent een hoop mensen van gezicht, omdat je als TD over het hele bedrijf heen komt. Het kantoor

20 wordt niet zo vaak betreden. Je kent bij naam ze van vroeger, maar d'r is daar zoveel verloop. Je weet ongeveer die zit daar en die daar en dat huist zich ergens boven de kantine. De rest zijn operators, machinebediendes, chefs van de afdelingen: daar heb je contact mee. verhouding mannen/vrouwen zestig. Rond de tachtig: het maggen er ook 100 wezen. Meestal (60) werken die vrouwen in de inpakafdeling (vroeger handmatig, nu met machines). Verder op kantoor, kwaliteitsdienst en bereiding (leesbanden: produkt wordt nagezien) Op TD werkte er 1 vrouw: heeft besloten om per 1 juni weg te gaan. Deels wordt haar taak vervangen (computer). Zelf had ze niet zoveel zin meer, de collega's om haar heen waren ook al vertrokken. Ze wil eigenlijk niks meer te maken hebben, zegt ze, zoals dat hier gaat bij Duyvis, nou dat is binnen de wandelgangen gewoon bekend, er wordt een hoop beslist, maar er wordt weinig gesproken met medemensen, maar dat is twee maanden achteraf. Voorbeeld over reorganisatieplan volgt: late presentatie. Eerst middenkader ingelicht, daarna OR en rest personeel. Ook voor TD plannen: nadere informatie komt niet van de bedrijfsleiding (hoe vangen we vertrek collega's op). Toezeggingen over tijdstip uitleg worden niet nagekomen: baantjes bleken vergeven. De tekst en uitleg moeten we nog krijgen. Eerst wordt gezegd het beleid is dat en dat, en als je er naar gaat vragen, mag je er eigenlijk niet naar vragen, want dat hebben ze nog niet uitgespit. Dat uitgespitte werk verschuiven ze gewoon. En dan gaan ze ondertussen kijken dat en dat moet toch wel ingevuld worden want die man gaat weg en moet toch een vervanger hebben. Veertien dagen van tevoren: we hebben er al weer eentje. Ga jij 's op die stoel zitten, leer jij 'm effe hoe ie moet werken en klaar. Een stukkie samenspraak met de persoon is er wel en dan is het een kwestie van mag ik nog even denken: we hebben liever vandaag het antwoord dan volgende week. Je kan het als dwingend ervaren. Je kunt wel een goed gesprek hebben met argumenten, maar als jij het niet doet, dan doet een ander het misschien: dan ligt aan jou de keuze. Ze zijn niet open naar de rest van je collega's. Vanuit directie uitleg naar collega's hoe het voor de rest wordt: weinig gezien. verhouding allochtonen/autochtonen heel mengelmoes. Op TD loopt een Marokkaanse jongen: elektricien. Die is eigenlijk gewoon volledig opgenomen. In eerst instantie kijken we van weerskanten de kat uit de boom. Op een gegeven moment vraagt een collega recht voor zijn raap: ga je nog op vakantie naar die zandbak van je vader toe? Toen zei die "dat zit wel goed hoor". Dan weet je ook gelijk waar je aan toe bent, en verder niks geen problemen. In de produktie moet je proberen met elkaar het werk vol te maken in een zo'n goed mogelijke sfeer, er zal wel eens wat onenigheid zijn tussen karakters, maar dat heb je met hollanders ook. Je hoort soms wel "die rot Surinamers die zijn te lui om wat te doen" ik zeg: je ken wel gelijk hebben, maar als jij je dag niet hebt, ben je ook niet vooruit te slaan. hiërarchie/opbouw bedrijf M.b.t. nieuwe functie bij reorganisatie: je moet nieuwe baantje bijna wel nemen. Chef verdeelt werk: die doet dit, die dat. En als je hulp nodig hebt dan hoor ik het wel. Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') ja (?) concurrentie/samenwerking tussen werknemers We houden wel van een lolletje en een grapje. Voorbeeld over collega die afscheid neemt. Oude chef kon dat niet zo waarderen. Je helpt elkaar. Gezellig, hulpvaardig en collegiaal.