Toen hebt Gij ons gezien nog voor wij waren. Gij dacht ons, mensen, en daar stonden wij, voor uw Aangezicht, ontelbaar velen.

Transcriptie

1

2

3 1 Toen hebt Gij ons gezien nog voor wij waren. Gij dacht ons, mensen, en daar stonden wij, voor uw Aangezicht, ontelbaar velen. Toen hebt Gij ons gezegend, één voor één, Gij weet het nog? Of kent Gij ons niet meer? Gij huivert van de wereld die wij maakten. Zijt Gij gaan slapen om het niet te zien? Vaagt Gij ons uit als dromen s morgens vroeg? Zijt Gij ver weg een nieuw heelal begonnen? Gedenk uw trouw aan Abraham gezworen. Gedenk uw kind uit Nazaret, de schoot die hem gedragen heeft, uw eerste liefde. Gedenk de kinderen uit ons geboren. Roep over hen uw Naam. Verberg U niet. Trek niet uw handen af van deze aarde. (Huub Oosterhuis)

4 2 De vergaderingen van de kerkenraad staan de laatste tijd veel in het teken van hoe moet het met onze gemeente en ons kerkgebouw gaan in de toekomst. Het maken van een beleidsplan is in zijn laatste fase. De opmerkingen, gemaakt tijdens de gemeentevergadering in mei worden hierin verwerkt. Het uiteindelijke plan zal aan de gemeenteleden worden toegestuurd. Onderzoek wordt verricht naar mogelijkheden voor herbestemming van ons gebouw daarmee dus ook naar en de haalbaarheid van behoud van het kerkgebouw voor onze gemeente. Zodra daar concrete voorstellen voor kunnen worden gedaan, zal er een gemeentevergadering worden gehouden Een programma is opgesteld voor activiteiten in dit nieuwe seizoen. Enige tijd geleden al had ons kerkenraadslid met bijzondere opdracht, Ernest Stender, die namens ons deelnam aan de vergaderingen van de Classis Zutphen, meegedeeld dat hij het niet zinnig meer vond om namens de AZAgemeenten (Apeldoorn, Zutphen, Arnhem) drie afvaardigingen te sturen naar die classis. Daarbij was deze driehoekgemeente ingedeeld. Voor Apeldoorn en Arnhem was het een grote afstand die op een avond moest worden afgelegd en de meeste onderwerpen hadden betrekking op de regio Zutphen. De kerkenraad was het met hem eens dat we beter iemand uit Zutphen namens ons konden laten optreden en dat we dan de vergaderingen van de classis Arnhem als toehoorder konden bijwonen, zodat we de informatie uit onze eigen regio blijven ontvangen. Didi de Mildt werd bereid gevonden de vergaderingen van de classis Arnhem bij te wonen. De kerkenraad heeft Ernest Stender toen al hartelijk bedankt voor zijn werk, maar verzuimd daar melding van te maken in de gemeente. Vandaar dat we op deze plek alsnog hiervan mededeling doen en Ernest nog eens heel hartelijk willen bedanken. Hij is nu dus ook geen lid meer van de kerkenraad.

5 3 Werken van Barmhartigheid Deze tentoonstelling van werken van Gerard Ursem, die voor de komende tijd in ons kerkgebouw was gepland, gaat wegens persoonlijke omstandigheden niet door. Ons is toegezegd dat deze tentoonstelling zeker op een later tijdstip plaats zal vinden. DEINING vrijdag 31 oktober, uur in onze kerk We herinneren graag aan de voorstelling Deining op de avond van Hervormingsdag! Luther vond muziek en zang heel belangrijk. Hoe kunnen we Hervormingsdag beter vieren dan al zingend?! Deining is te zien als een hilarische scheepstocht langs diverse stromen en havens waar liederen worden opgehaald. Muziektheater rond de verschillende geluiden en windrichtingen van het in 2013 verschenen Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk. Dé manier om speels en creatief kennis te maken met de verschillende facetten van het Liedboek. Deining daagt de bezoekers uit om nieuw repertoire te ontdekken. De liederen worden soms op onorthodoxe wijze begeleid. Deining werd geschreven en wordt gespeeld door Andries Govaart, Johan Klein Nibbelink en Wim Ruessink. Bij HERVORMINGSDAG Uw stem, Heer, hebben wij gehoord, het wonder van uw heilig woord, van Jezus die uw beeltenis en die het hart der schriften is. Zegen ons met verwondering dat Hij het is, de vreemdeling, die met ons door de eeuwen ging - blijf bij ons met uw zegening.

6 4 Heilige Geest, ontsteek het vuur, de liefde van het eerste uur, maak uw genade in ons groot, een vreugde sterker dan de dood. (tekst Jaap Zijlstra, vrij naar Maarten Luther. Melodie Wittenberg 1543) (LIED 722 uit het Liedboek) Workshop: In dulci Jubilo 16 november, uur Kerst in het nieuwe liedboek In 2013 verscheen een nieuw liedboek, Zingen en bidden in huis en kerk. Ruim duizend liederen, hoe raak je daar in thuis? In deze workshop bladeren we zingend de liederen voor kerst door. Een verrassende ontdekkingstocht, evengoed voor wie alleen zingt met kerst als voor ervaren koorleden. Goed zingbare arrangementen en een inspiratiebron voor volkskerstzang en festivals of lessons and carols. Organisatie: Klaas Spijker Startzondag Op zondag 21 september werd de startzondag gevierd. Na de eredienst, waarin in het kader van de Vredesweek een studente uit Oekraïne - die drie maanden in Amsterdam studeert - iets vertelde over de huidige situatie in Oekraïne en over haar eigen studieprogramma (met Klaas Touwen als tolk), konden gemeenteleden deelnemen aan een gezamenlijke lunch. Daarna was er de mogelijkheid om met een (lutherse) gids een wandeling te maken door de wijk ( Wijken voor Kunst ) of deel te nemen aan een workshop van de cantorij. Na die workshop kon men ook nog mee door de wijk. Er waren zoveel gegadigden voor de workshop zingen, dat de eerste wandeling gecanceld werd. Enthousiast werd er door een grote groep geproefd van een aantal zeer verschillende soorten muziek uit het liedboek en daarbuiten, onder de bezielende leiding van onze cantrix Thea Endedijk. Eén extra cantorij lid hebben we daar al aan overgehouden. Hopelijk volgen er meer. Patty Besseling

7 5 Hier sta ik Op de zaterdag (20 september) van het Wijken voor Kunst-weekend was onze kerk omgebouwd tot schouwburg en speelde theatermaker Kees van der Zwaard Hier sta ik. De titel is ontleend aan Maarten Luthers Hier sta ik, ik kan niet anders op de Rijksdag te Worms (1521), toen hij zich moest verantwoorden voor zijn overtuigingen over de hervorming van de kerk. Sindsdien geldt deze legendarische uitspraak als een voorbeeld van standvastigheid en moed. Kees van der Zwaard maakt deze voorstelling ter gelegenheid van het 400-jarig jubileum van de Evangelisch-Lutherse Gemeente in Utrecht. In Hier sta ik duikt hoofdpersoon Maarten in de spannende, wonderlijke en soms grimmige gedachtewereld van Luther. Die confronteert hij met onze eigentijdse cultuur en zijn eigen persoonlijke geschiedenis. Zo ontstaat een monoloog over vriendschap en verraad, God en het geweten, de duivel en de vrije wil en het verlangen naar genade, rechtvaardiging, rechte verhoudingen. Indrukwekkend, prachtig, ontroerend hoe het grote verhaal van lang geleden met de desbetreffende theologie in een klein namelijk persoonlijk verhaal vlees en bloed kreeg. Kees van der Zwaard is niet alleen een vermaard toneelschrijver maar ook een begenadigd acteur en zanger. Hij begeleidde zichzelf deels met een draaiorgel, dat Bach en blues liet horen. Dank aan Klaas Spijker die deze productie naar onze kerk wist te halen. Wie er niet bij was, heeft iets heel moois gemist. De volgende theaterproductie in onze kerk is op 31 oktober, Hervormingsdag, als Deining (zie pag.3) wordt gespeeld. Ook zeer de moeite waard. zondag 9 november Het einde van het kerkelijke jaar is in zicht en ook in de natuur om ons heen zijn de tekenen van de komende herfst zichtbaar. De vruchten en gewassen van het land zijn geoogst en er kunnen weer vele monden gevoed worden.

8 Om onze dankbaarheid voor de rijke oogst, geschonken door de Schepper van al wat leeft, groeit en bloeit, te uiten vieren we op zondag 9 november de Oogstdienst. Ons dagelijks brood op de altaartafel wordt gesymboliseerd door de mand met brood en vruchten. Daarnaast delen we de overvloed aan voedsel door het kopen van etensbonnen om dak- en thuislozen van warme maaltijden te kunnen voorzien. Nieuw dit jaar in de dienst : er zullen fruitmandjes klaar staan bestemd voor gemeenteleden die in instellingen verblijven en daardoor niet meer in staat zijn naar de kerk te komen. Hun namen zullen in de voorbeden worden genoemd opdat zij niet vergeten worden. De diakenen doen hierbij een oproep aan gemeenteleden zich te melden als zij een fruitmandje naar één van deze mensen willen gaan brengen na afloop van de dienst. Graag een telefoontje naar één van de diakenen. Of per . Diaconale collectes in de komende periode: 9 november: Stoelenproject, een project van De Duif voor de nachtopvang van dak- en thuislozen vanaf medio oktober tot half april. 16 november: Kerkinactie Binnenlands Diaconaat 23 november: Ons eigen project Klamboes voor kinderen Gambia. Klamboes helpen malaria te voorkomen en daardoor is er minder sterfte aan malaria. Namens de diakenen, Irene van Dijk- van Krevelen Oproep om een brood te bakken Op 9 november is de oogstdienst en de St.Maartens maaltijd voor de kinderen. In het altaarstuk worden broden verwerkt, die later bij die maaltijd gegeten worden. Wie bakt een brood? Graag melden bij Anneke van den Berg. 6

9 7 Betaling Concordia Een tijdje terug heeft het college van kerkrentmeesters besloten om voor de betalingen en bijdragen voor ons fijne blad Concordia niet langer een aparte bankrekening aan te houden. De reden hiervoor was om de financiële huishouding iets te vereenvoudigen en ook om de kosten die gemoeid zijn met het aanhouden van een apart rekeningnummer uit te sparen. Uw bijdrage voor Concordia kunt u dus gewoon op het 'algemene' nummer van onze gemeente storten IBAN : NL79 FVLB zie ook de binnenkaft van ons blad. De administratie houdt uiteraard wél de kosten en opbrengsten apart zichtbaar. Overzicht collecten 2014 van 1 januari 2014 t/m 14 september 2014 Collecten Kerkelijke middelen 3.611,81 Diaconie 729,59 Onderhoudsfonds 372,78 Orgelfonds 228,41 Cantatediensten 735,70 Restauratiefonds 327,88 Totaal 6.006,17 Collecten voor doelen buiten de gemeente Oecumene 122,57 Kerkinactie: Werelddiaconaat 209,61 Missionair werk & Kerkgroei 244,63 Catechese en Educatie 70,57 Kerkinactie: Zending 415,18 Kerkinactie: Binnenlands diaconaat 67,20 Lutherse vrouwencontactdagen 64,80 SODBA 139,08 JOP 158,21 St. Lutherse werkgroep voor kerkmuziek 69,36

10 8 Studentenpastoraat 63,27 SLOA 70,22 NBG 55,79 Totaal 1.750,49 Kinderkerk 4,90 Een ouder echtpaar spreekt me aan in de gang van de kerk. Ze zijn voor het eerst bij ons te gast. Of er hier elke zondag kinderkerk is. Ik bevestig dat. Dus als wij onze kleinzoon van vier meenemen is er altijd opvang? Jazeker, en of! De kinderkerk is weer enthousiast van start gegaan in het nieuwe seizoen. Op 7 september gingen we met zes kinderen naar het openluchtmuseum. Een heerlijke middag. Verder hebben de kinderen weer veertig kilo Pannerdense kwetsen verwerkt tot een flink aantal potten jam. Die potten verkopen ze na de dienst in de koffieruimte. Van de opbrengst kunnen we weer leuke dingen doen met de kinderkerk. De leiding van de kinderkerk heeft ook gesproken met de kerkenraad. We hebben uitgelegd wat we elke zondag doen en wat de plannen voor de toekomst zijn. De kerkenraad was blij verrast dat we in de kinderkerk veel meer doen, dan de kinderen rustig houden tijdens de dienst. In de kinderkerk komt telkens een van de lezingen van de zondag aan de orde. Voor de komende tijd zijn dat de verhalen van Abraham. We praten daar met de kinderen over en daarna verwerken de kinderen het verhaal met een knutsel of een spel. Soms gebruiken we een bijzondere manier van verhalen vertellen: godly play. Irma en Jantien hebben hiervoor een speciale cursus gevolgd. Bij godly play wordt het verhaal op zo n manier verteld dat het kind op zijn eigen manier in het verhaal kan kruipen. Daarna is er geen vooraf vastgestelde knutsel maar allerlei spel- en knutselmateriaal om het verhaal op je eigen manier te verwerken.

11 Genoeg te doen dus in de kinderkerk. De prangende vraag van dit moment is: wie gaat dat doen, wie komt ons helpen? Er is dringend hulp nodig om het rooster gevuld te krijgen. We kunnen natuurlijk gaten in het rooster laten vallen maar dan durft de gast die ik hier boven noemde zijn kleinzoon niet mee te nemen naar de kerk. Dan komt hij zelf ook maar niet deze keer. Daarom vinden we het belangrijk om elke week kinderkerk te hebben. Komt u ons helpen? Nelleke van Eijsden 9 Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit -Actus Tragicus, BWV 106 Op Eeuwigheidszondag wordt door ons Bachensemble deze cantate van Bach uitgevoerd. Ik ervaar het als de meest ontroerende van zijn cantates. Prachtig zoals de blokfluiten beginnen. De intensiteit van de tekst en de muziek. De warme samenklanken. Aan de gelezen informatie ontleen ik het navolgende : De oudste bron voor deze cantate is een lang na de dood van Bach vervaardigde kopie, waarop reeds de benaming Actus Tragicus voorkomt. Het is waarschijnlijk de vroegste cantate die van Bach bekend is. En -op stilistische gronden- toch als ouder te beschouwen dan cantates 4 en 131 (die we in oktober jl. hoorden). Bach was pas 22 jaar toen hij deze intense muziek componeerde. Cantate 106 is onmiskenbaar geschreven voor een rouwplechtigheid, maar niet bekend is voor wie. Men denkt voor een oom van Bach, die op 10 augustus 1707 overleed. De tekst van de cantate bestaat voornamelijk uit bijbel- en koraalteksten. Bach heeft ze waarschijnlijk zelf gecompileerd. De titel (en eerste regel) Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit is nergens elders terug te vinden; die zou kunnen berusten op een aanwijzing van de overleden oom zelf, bij wiens leven Bach zeker al aan zijn compositie begonnen moet zijn. De bezetting van de cantate is sober. Twee blokfluiten, twee viola s da gamba en een continuo groep (orgel, basviool), vier solisten en (een klein) koor zorgen in prachtige combinaties - voor een

12 gedekte klankkleur, passend bij een intieme rouwplechtigheid. Er gaat troost vanuit. Heel waardevol op Eeuwigheidszondag. Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit. In ihm leben, weben und sind wir, solange er will. In ihm sterben wir zur rechten Zeit, wenn er will. Mit Fried und Freud ich fahr dahin In Gottes Willen, Getrost ist mir mein Herz und Sinn, Sanft und Stille. Wie Gott mir verheißen hat: Der Tod ist mein Schlaf worden. 10 Glorie, Lob, Ehr und Herrlichkeit! Sei dir Gott, Vater und Sohn bereit, Dem heilgen Geist mit Namen! Die göttlich Kraft macht uns sieghaft Durch Jesum Christum, Amen. E.E.M. In de Lutherse Kerk Arnhem hebben we het afgelopen jaar veel ervaring opgedaan met het nieuwe Liedboek. Om ook andere gemeenten in het land op weg te helpen met de nieuwe mogelijkheden, hebben we regelmatig opnames uit kerkdiensten op internet gepubliceerd. We hebben daarvoor een eigen kanaal op Youtube (te vinden als Elga Admin). Met die filmpjes hebben nu een hoofdprijs gewonnen in de Liedboek Challenge ( De Liedboek Challenge daagt mensen uit om de nieuwe liederen uit het liedboek te oefenen te zingen en met elkaar uit te wisselen.

13 11 Uit het juryrapport: De Lutherse gemeente in Arnhem verdient een compliment, niet alleen vanwege het grote aantal inzendingen, maar ook omdat ze een mooi en doordacht beeld geven van hoe je liederen liturgisch kunt inzetten. De filmpjes zullen een plek krijgen op de Kerkliedwiki bij de betreffende liederen (zie als luistervoorbeeld. Op deze website vindt u trouwens nog veel meer uit onze gemeente, zoals hymnologische informatie van Pieter Endedijk over de liederen en begeleidingsmateriaal geschreven door onze organist Klaas Spijker. HULP GEVRAAGD op maandagavond 24 november vanaf uur bij het binden van de adventskransen o.l.v. Bernard v.d.lugt. En op maandagavond 15 december vanaf uur bij het zetten en optuigen van de kerstboom. Graag opgeven bij Anneke van den Berg HET RELATIONELE IN DE LUTHERSE THEOLOGIE Voor deze titel is gekozen, omdat in de lutherse theologie God en mens alleen in relatie kunnen worden gedacht. Niet op zichzelf, God niet en de mens ook niet. Spreken over de mens is ook weer te abstract. Dat bent u zelf en uw medemens, en beiden in Christus gedacht. Er komt een nieuwe en zeer interessante serie van vijf cursusavonden, als vervolg op Leren van Luther. De theologie nà Luther komt nu aan de orde. Hoe hebben Kierkegaard, Kai Munk, Bonhoeffer en Sölle deze theologie op hoofdlijnen doorgetrokken? De cursus wordt gegeven door vier lutherse predikanten. U kunt zich op de avonden voorbereiden door de desbetreffende teksten uit de bundel te lezen.

14 Gezangen uit het oude- en liederen uit het nieuw 12 Datum Eredienst Zo Zondag 19 okt. Achttiende zondag na Trinitatis Ge u. Vicaris Maren Mielke Lie Zondag 26 okt. Negentiende zondag na Trinitatis Ge u. Pastor Barbara Elenbaas Lie Zondag 2 nov.. Twintigste zondag na Trinitatis Ge u. Ds. Klaas Touwen. Heilig Avondmaal, Allerzielen gedachtenis Lie Zondag 9 nov. Op twee na laatste zondag van het kerkelijk jaar Ge u. Ds. Harry Pals Lie Zondag 16 nov.. Voorlaatste zondag van het kerkelijk jaar Ge uur Ds. Klaas Touwen Lie Zondag 23 nov. Laatste zondag van het kerkelijk jaar Ge uur Ds. Frans Wiersma Cantate BWV 106 Lie Zondag 30 nov. Eerste zondag van de Advent Ge u. Ds. Hans Uytenboogaardt Heilig Avondmaal. Cantorij Lie Zondag 7 dec. Tweede zondag van de Advent Ge u. Ds. Klaas Touwen Lie Zondag 14 dec. Derde zondag van de Advent (Gaudete) Ge uur Ds. Klaas Touwen Lie

15 13 ndagslied Collecte Koffiedienst z. 62 1e: Kerkelijke middelen Hilbrand en Irene d 320 2e: Onderhoudsfonds van Dijk z e: Kerkelijke middelen Wil van Nieuwkerk d 863 2e: Restauratiefonds Alex Ruys z e: Kerkelijke middelen Jan en Brigitte d 747 2e: KIA Zending Gundelach z e: Kerkelijke middelen Martien Happel d 748 2e: Diaconie stoelenproject Paul Bramme z e: Kerkelijke middelen Jacques en Gerda d e: KIA Binnenlands diaconaat Weber z e: Diaconaal project Gambia Karin v/d Ende d 749 2e: Kosten Cantatediensten Jeanette Uittenboogaard z e: Kerkelijke middelen Hanneke van Witzenburg d 433 2e: Onderhoudsfonds Patty Besseling z e: Kerkelijke middelen Hilbrand en Irene d 439 2e: Restauratiefonds van Dijk z e: Kerkelijke middelen Wil van Nieuwkerk d 466 2e: Pastoraat landelijk werk Alex Ruys e liedboek

16 De opbouw van de cursus, op woensdagavonden om uur, is: 5 november De mens voor Gods aangezicht ds Erwin de Fouw 10 december Navolging van Christus (Bonhoeffer) ds Louisa Vos 11 februari De kerk daar waar Christus is (Dorothee Sölle) ds Klaas Touwen 25 maart De enkeling voor God (Kierkegaard) ds Susanne Freytag Na vier cursusavonden wordt de Ordet (Het Woord) vertoond, de verfilming (1955) van het gelijknamige toneelstuk van Kai Munk, waarin veel van de thema s uit de cursus aan bod komen. De datum hiervan zal nog bekendgemaakt worden. Alle avonden beginnen om uur in onze kerk. U bent van harte uitgenodigd aan deze avonden mee te doen. Geeft u zich dan op bij ds Klaas Touwen, uiterlijk 25 oktober (klaastouwen@tiscali.nl). Na aanmelding krijgt u het cursusmateriaal toegezonden. Het cursusgeld bedraagt euro. Daarvoor ontvangt u de tekstbundel, koffie of thee. 14 Ingeschreven Dhr. G. Dreiling, mevr. A.B. Dreiling-Wasilewska en Nina Dreiling Gedoopt Charlotte Antonia Sinikka van Helden Afgelopen periode heeft onze gemeente twee trouwe leden verloren: Nora Blees en Sophie Oudkerk. Nora Blees overleed op 9 september in de leeftijd van 86 jaar. Tot ver in dit voorjaar zat ze trouw iedere zondag in de voorste rijen van onze kerk en zong ze nog mee in de cantorij. Toen ging haar gezondheid ineens hard achteruit en moest ze de erediensten en de cantorijrepetities aan zich voorbij laten gaan. Op de laatste cantorijrepetitie voor

17 15 de zomervakantie, bij de cantrix thuis tijdens een gezellig samenzijn, was ze nog aanwezig en zong ze mee in de tuin. Haar afscheidsdienst vond plaats in de Aula van Moscowa, geleid door ds. Klaas Touwen met medewerking van de cantorij die o.a. het Onze Vader van Maurice Duruflé voor haar zong. Sophie Oudkerk overleed op 21 september na een lang ziekbed in de leeftijd van 84 jaar. In het najaar van 2013 bleek dat de ziekte die zij 10 jaar geleden had bedwongen toch weer terug was. Door de behandeling daarvoor had zij niet meer de energie om ter kerke te gaan en de repetities van de cantorij, waar zij lang lid van is geweest, bij te wonen. Wel zong ze nog tot de zomer van dit jaar mee in het Bachensemble. Sophie schreef ook heel wat jaren namens de werkgroep Kerk en Israël interessante stukjes in Concordia over het Jodendom, zelfs nog tot in de vorige editie. Wij zijn haar daar heel dankbaar voor! Ook was zij jarenlang lector in onze gemeente. Haar herdenkingsdienst vond in onze kerk plaats o.l.v. ds. Hans Günther en met medewerking van de cantorij die o.a. haar lievelingslied Lobe, Lobe den Herrn van een onbekende componist en Psalm 23 van Sweelinck zong. Sophie werd aansluitend ter aarde besteld op de gemeentelijke begraafplaats in Bennekom. Beide dames zullen erg gemist worden, zeker door de cantorij. Deze periode vieren de volgende gemeenteleden hun verjaardag boven de 80 jaar. Wij wensen hun een hele fijne dag toe. We hopen dat u deze dag nog vele malen in een zo goed mogelijke gezondheid vieren mag. 11 november Mw. J.H. Wildenbeest-Verweij 12 november Mw. M.C.J. Keyzer 16 november Mw. H. de Bruijn-van Velthoven Een fijne dag gewenst!! Hartelijke groet, Patty Besseling

18 16 De bloemen gingen de afgelopen weken naar: 10 augustus Mevr. Den Ouden-Melde 17 augustus Rob en Patty Besseling 24 augustus Suze de Zwart 31 augustus Ton en Tineke van Achthoven 7 september De doopouders van Charlotte van Helden 14 september Klaas Touwen 21 september Hanneke en Harold Beem 28 september Maarten van der Wouden Ter gelegenheid van mijn verjaardag mocht ik heel veel mooie kaarten ontvangen. Sommige ervan zijn zelfgemaakt en dat zijn ware kunstwerkjes! Ik ben er erg blij mee. Heel hartelijk dank! Thea Burghoorn. Bedankt! Zeer verrast en ingenomen was ik met de altaarbloemen en de kaart met vele namen van zondag 28 september, toen ik in het ziekenhuis was opgenomen. Ik ben inmiddels weer thuis, het herstel loopt voorspoedig en ik hoop U snel allen weer te zien in onze kerk. Met hartelijke groet en nogmaals bedankt, Maarten van der Wouden Niet alle paulinische brieven in het Nieuwe Testament zijn door Paulus geschreven. Een zestal is van later datum. Ze staan wel op zijn naam, maar zijn geschreven door leerlingen, een of twee generaties later. Van zeven brieven echter wordt algemeen aangenomen dat ze inderdaad door Paulus geschreven of - waarschijnlijker - gedicteerd zijn. Deze zomer heeft ds. Klaas Touwen (eindredacteur) met enkele collega s uit de kring van Tijdschrift voor Verkondiging een boek geschreven dat toegang biedt tot deze zeven echte brieven. De huidige stand van het nieuwtestamentisch onderzoek wordt erin samengevat.

19 17 Inleiding prof. dr. Adelbert Denaux 1 Tessalonicenzen drs. Theo van Adrichem en prof. dr. Maarten den Dulk Galaten dr. Hans Lammers en drs. Victor Bulthuis 1 Korintiërs deken Henk Janssen en dr. Leon Lemmens, bisschop van Mechelen 2 Korintiërs prof. dr. Peter Tomson en prof. dr. Rinse Reeling Brouwer Romeinen dr. Sylvester Lamberigts en drs. Dries van den Akker Filippenzen prof. dr. Bert Jan Lietaert Peerbolte en dr. Piet van Veldhuizen Filemon dr. Yvonne van den Akker en drs. Klaas Touwen Paulus zelf is een uitgave van Skandalon en verschijnt op 1 oktober. Ontmoetingsdag Oecumenisch Forum voor Katholiciteit op zaterdag 15 november 2014, uur in De Driehoek, Willemsplantsoen 2, Utrecht. Jaarlijkse ontmoetingsdag voor de ondertekenaars van het Katholiek Appel en voor ieder die ermee sympathiseert, met als thema: liturgische spiritualiteit. Het verlangen naar liturgische spiritualiteit verbindt christenen van alle kerken en tradities. Denk alleen maar aan de vele spirituele centra (zoals kloosters), waar mensen een intens liturgisch leven met elkaar delen en waar voorbijgangers (peregrini) een plek kunnen vinden. Zou daaruit een model zijn af te leiden voor hedendaagse gelovigen en kerkgemeenschappen die op zoek zijn naar liturgische spiritualiteit? Wat betekent het dat er liturgisch spirituele centra zijn? Welke mogelijkheden liggen hier, en wat zijn aandachtspunten voor het onderhouden ervan? Er zal vanuit de kloosterlijke traditie worden ingegaan op de rol van de getijden voor het persoonlijke en kerkelijke leven van vandaag. Verder zal de vraag gesteld worden hoe andere activiteiten van individuele gelovigen, groepen of kerkelijke organisaties op spirituele wijze met liturgie verbonden kunnen worden. Spreker: prof. dr Thomas Quartier, docent Rituele en Liturgische Studies in Nijmegen en hoogleraar Monastieke Spiritualiteit in Leuven en

20 18 Rome. Hij is oblaat van de Sint Willibrordsabdij te Doetinchem en auteur van het boek Liturgische spiritualiteit (Berne Media 2013). s Middags zal het werk van de Estlandse componist Arvo Pärt centraal staan, met name de samenhang tussen de structuur van zijn muziek en zijn spiritualiteit. Met medewerking van dr. Martin Hoondert, universitair docent, Muziek, Religie en Ritueel in Tilburg en het Vocaal Theologen Ensemble onder leiding van Hanna Rijken. De dag wordt afgesloten met een gezongen vesper. Kosten (inclusief lunch): 20 euro, bij vooruitbetaling op rekening NL58INGB t.n.v. Oecumenisch Forum voor Katholiciteit, Eemnes. Aanmelding (voor 10 november): buro@okk.nl Meer informatie: Ds. Sietse Visser, justitiepastor van Arnhem, zowel van de Koepelgevangenis (Noord) als van de Blue Band (Zuid), moet helaas vaststellen: we hebben hier in het gevang de laatste tijd een schreeuwend tekort aan passende kleding voor arme boeven. Nu niet dadelijk roepen: net goed! Want veel gedetineerden zijn niet rijk en hebben ook niet allemaal een betrokken achterban thuis en zitten soms na hun arrestatie zonder elementaire zaken als lijfgoed, sokken een extra broek of T-shirts straks komt de winter en dan zullen er weer een hoop jongens in te dunne kloffies over de luchtplaats scharrelen. Het Leger des Heils zorgt vaak voor een doos kleren hier of daar, maar ik krijg van de bewakers een soort noodoproep dat er momenteel structureel tekort is. Officieel moet de overheid zorgen voor lijfgoed, maar daar komt vaak niet veel van terecht. Het gaat niet om mooie kostuums, maar om basic zaken als broeken, sokken, evt. ondergoed, shirts en evt. schoenen, en jassen. De meeste maten hier zijn zeer gemiddeld,

21 19 mannen van 20 40, dus kunt u nagaan. Als u kleding beschikbaar hebt, kunt u die kwijt bij ds. Klaas Touwen Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg in Oosterbeek is op zoek naar o.a. keukenvrijwilligers voor een doordeweekse dag of een weekend. Je bereidt de maaltijd voor gemiddeld 25 personen. Vind je het een uitdaging om voor een groep te koken? Meld je dan individueel of als duo aan! Voor de weekendvrijwilligers is een kamer in het Koetshuis beschikbaar. Ook zijn er andere functies voor en achter de schermen uit te voeren. Voor meer informatie zie onze website: of bel , of mail naar vrijwilligerswerk@pdcdeherberg.nl. Najaarsconcert-arrangement op zaterdag 8 november Koffie, waarna een wandeling en bezoek aan Kasteel Doorwerth Concert door André van Vliet aan de vleugel, samen met andere musici met een programma van muziek uit verschillende tijden. Volledig arrangement: 30,00 (inclusief lunchpakket en de toegangsprijs voor het kasteel- en museumbezoek). Concert: 15,00 (inclusief een kop koffie of thee bij aankomst en een consumptie in de pauze van het concert). Aanmelden bij voorkeur via naar: concerten@pdcdeherberg.nl of telefonisch (op werkdagen uur). Vanaf 2 oktober is er een nieuwe vertaling van de Bijbel: de Bijbel in Gewone Taal. Nog nooit klonk de Bijbel zo begrijpelijk. Nog nooit kwam de tekst zo dichtbij. De Bijbel in Gewone Taal biedt iets dat er tot nu toe niet was: de Bijbel in taal die we zelf ook dagelijks gebruiken, de Bijbel duidelijk van begin tot eind. Door de gewone, directe, herkenbare taal wordt de tekst bij de lezer gebracht. Dat kan voor veel mensen een bijzondere ervaring opleveren.

22 De Bijbel in Gewone Taal gebruikt bekende woorden en korte, heldere zinnen. De teksten zijn altijd begrijpelijk. Alles is ingedeeld in korte stukken, met een duidelijk kopje erboven. Zo zie je meteen waar het over gaat. Dat maakt deze bijbel prettig om te lezen en geschikt om voor te lezen. Thuis, op school of in de kerk. 20 In de dagen rond Kerst is de Zwanenhof voor senioren een gezellig en sfeervol huis om samen het Geboortefeest te vieren. In de Kapel zijn samenkomsten waarin het kerstthema met koorzang, muziek en teksten meegezongen en meebeleefd kan worden. Daarnaast is er een gevarieerd programma, met onder meer film, een concert, kerstvertellingen en een heerlijk kerstdiner op Eerste Kerstdag. Voor wie: Deze dagen zijn bedoeld voor mensen die niet alleen thuis willen zijn, of die de kerstdagen liever met leeftijdsgenoten doorbrengen. Samen eten, elkaar ontmoeten bij een spelletje of puzzel en de gastvrijheid van de begeleiders en de medewerkers zorgen er voor dat u met een warm gevoel weer naar huis gaat. Zelfredzaamheid: Van onze gasten verwachten wij dat zij zelfredzaam zijn. Verpleegkundige hulp kunnen wij niet bieden. Als u afhankelijk bent van thuiszorg, wordt van u verwacht dat u zelf via de eigen Thuiszorg de benodigde hulp regelt. Voor mensen die zijn aangewezen op een rolstoel is De Zwanenhof goed toegankelijk. Waar De Zwanenhof, Retraitehuisweg SL Zenderen Wanneer Di 23 december za 27 december uur Voor informatie of Op 11 september jl. is er een nieuwe website de lucht in gegaan: Geloofinjeproject is een platform voor zinvolle projecten. Het idee is om via crowdfunding genoeg geld bij elkaar te krijgen om jouw project te kunnen uitvoeren. Het Stadspas-

23 toraat Arnhem heeft ook een project op deze site geplaatst. Wij willen als SpA namelijk graag een engelenbakfiets. Aanleiding en omschrijving Op 21 maart overleed ds. Han Hoekstra, missionair-predikant in Arnhem. Hij en Ad Boogaard (pastor/ coördinator van het Stadspastoraat Arnhem) hadden al een tijd het idee dat het leuk en vooral handig zou zijn om een eigen bakfiets te hebben (ze hadden die al engelenbakfiets gedoopt) waarmee je de straat op en de wijk in zou kunnen, om zo zichtbaar aanwezig te zijn in de stad en zo allerlei mensen te ontmoeten om met hen in gesprek te gaan over alle grote vragen des levens, dan wel over de vraag wat hen zoal bezighoudt, inspireert of bezielt. Het leek Ad Boogaard mooi om dit project alsnog te realiseren, in de geest van en ter herinnering aan Han Hoekstra én om als Stadspastoraat actief naar de mensen toe te gaan. We willen dus een bakfiets, nieuw of 2 de hands, maar met hulpmotor, die we dan ombouwen tot en herinrichten als engelenbakfiets, een fiets die bij mensen een glimlach op het gezicht tovert én die nieuwsgierig maakt: wat heeft hij nou aan zijn fiets hangen? Nou, allerlei zaken die van pas kunnen komen: paraplu, klaptafeltje en stoeltjes, kan koffie of thee, icoon, bijbel, meditatiekussen, levensvragenspel, waxinelichtjes, enz. Kortom, een bakfiets waarmee je de boer op kunt als pastor of zielzorger. Het idee is, om met deze engelenbakfiets als een klein mobiel bezinningscentrum regelmatig de stad in te gaan een stadspastoraat op locatie dus, tijdens festivals en grote evenementen, maar ook wekelijks bij een winkelcentrum of op een plein of de hoek van een straat in een wijk. Uitvoering Het succes van dit project staat of valt met een goede, professionele uitvoering, te beginnen met de vormgeving van de bakfiets. Wij willen daarom een professionele vormgever vragen: Marieke van Doorn (zie: Zij heeft o.a. voor De Efteling gewerkt. 21

24 Bakfietsen zijn er in allerlei soorten en maten (nieuw en 2 de hands, mét en zonder motor) en dus ook in allerlei prijsklassen. In totaal, voor bakfiets, vormgeving, uitvoering en materiaal, denken we nodig te hebben. We hopen het geld in de loop van het najaar via crowdfunding binnen te halen en het project dan in het voorjaar van 2015 uit te voeren, zodat we de Engelenbakfiets vanaf de zomer 2015 kunnen gebruiken. Op 1 januari 2015 besluiten we op basis van het bedrag dat dan binnen is of het project door kan gaan. Als er op die datum onvoldoende geld binnen is wordt het project geannuleerd en zal het reeds opgehaalde geld worden teruggestort. Beloning Ieder die aan het project heeft bijgedragen is van harte welkom voor een gratis kop koffie of thee mét taart bij de Engelenbakfiets (mits er voldoende geld binnenkomt om het project te realiseren, natuurlijk!). - Wie 25 of meer bijdraagt, mag gratis naar een lezing in het Stadspastoraat. -Wie 100 of meer bijdraagt, krijgt 50% korting op één van onze cursussen of workshops. -Wie 250 of meer bijdraagt, kan de Engelenbakfiets (inclusief stadspastor ) reserveren voor een verjaardag of jubileum, startzondag, bedrijfsuitje of andere feestelijke en/of bezinnende gelegenheid. Oproep Ik roep iedereen op om een kleine of grotere bijdrage te leveren, om deze engelenbakfiets mede mogelijk te maken. Als u wilt bijdragen, ga dan naar klik op het project en volg de instructies. Bij voorbaat dank! Voor meer informatie: Ad Boogaard, Stadspastoraat Arnhem, Driekoningendwarsstraat 30, 6828 EH Arnhem, Website: stadspastoraat@planet.nl. 22 De Lutherse Gemeente Woerden is de oudste lutherse gemeente van Nederland. Dit jaar bestaat de gemeente 450 jaar. Een heugelijk feit, dat zij graag samen met anderen willen vieren.

25 In de periode 28 september t/m 16 november wordt er daarom een gevarieerd aanbod van activiteiten georganiseerd. Het aanbod bestaat uit lezingen, concerten, een theatervoorstelling, een speurtocht voor de kinderen en een maaltijd voor jong en oud. Op 31 oktober wordt er een appelboom geplant en worden de 95 stellingen van Maarten Luther aan de deur gespijkerd. Het jubileumprogramma wordt afgesloten met een jubileumdienst op zondag 16 november, uur. Meer informatie op 23 Dit leesrooster wijst dagelijks een lezing aan, bedoeld om thuis te lezen. Het houdt gelijke tred met de roosters van kerk en kinderkerk. Het zijn dezelfde lezingen als die in radio- en televisiediensten klinken. Kortom: dit rooster is een stimulans om thuis te lezen wat in brede kring aan de orde is. OKTOBER NOVEMBER vervolg Zo. 19 Efeziërs 4:1-6 Zo. 9 Efeziërs 6:18-24 Ma. 20 Efeziërs 4:7-16 Ma. 10 Daniël 8:1-14 Di. 21 Efeziërs 4:17-24 Di. 11 Daniël 8:15-27 Wo. 22 Efeziërs 4:25-5:2 Wo. 12 Daniël 9:1-8 Do. 23 Efeziërs 5:3-20 Do. 13 Daniël 9:10-19 Vr. 24 Deuteronomium 4:44 5:5a Vr. 14 Daniël 9:20-27 Za. 25 Deuteronomium 5:5b-21 Za. 15 Psalm 90 Zo. 26 Deuteronomium 5:22 6:3 Zo. 16 Daniël 10:1-11 Ma. 27 Deuteronomium 6:4-25 Ma. 17 Daniël 10:12-21 Di. 28 Deuteronomium 7:1-11 Di. 18 Daniël 11:1-9 Wo. 29 Deuteronomium 7:12-26 Wo. 19 Daniël 11:10-20 Do. 30 Deuteronomium 8:1-6 Do. 20 Daniël 11:21-28 Vr. 31 Deuteronomium 8:7-20 Vr. 21 Daniël 11:29-35 Za. 22 Daniël 11:36-45 NOVEMBER Zo. 23 Daniël 12:1-4 Za. 1 Deuteronomium 9:1-24 Ma. 24 Daniël 12:5-13 Zo. 2 Psalm 131 Di. 25 Psalm 44:1-17 Ma. 3 Deuteronomium 9:25 10:11 Wo. 26 Psalm 44:18-27 Di. 4 Deuteronomium 10:12 11:9 Do. 27 Jesaja 40:1-11 Wo. 5 Deuteronomium 11:10-32 Vr. 28 Jesaja 40:12-20 Do. 6 Efeziërs 5:21-33 Za. 29 Jesaja 40:21-31 Vr. 7 Efeziërs 6:1-9 Zo. 30 Psalm 85 Za. 8 Efeziërs 6:10-17

26 24 DECEMBER Ma. 1 2 Petrus 1:1-11 Ma. 8 Jesaja 41:1-7 Di. 2 2 Petrus 1:12-21 Di. 9 Jesaja 41:8-13 Wo. 3 2 Petrus 2:1-10a Wo. 10 Jesaja 41:14-20 Do. 4 2 Petrus 2:1-10a Do. 11 Jesaja 41:21-29 Vr. 5 2 Petrus 3:1-9 Vr. 12 Jesaja 42:1-13 Za. 6 2 Petrus 3:10-18 Za. 13 Jesaja 42:14-25 Zo. 7 Psalm 80 Zo. 14 Jesaja 43:1-7 di. 21 okt Zaal repetitie cantorij ma. 27 okt Zaal kookploeg gemeentemaaltijd Zaal gezamenlijke gemeentemaaltijd di. 28 okt Zaal repetitie cantorij vr. 31 okt Kerk Voorstelling Deining di. 4 nov Zaal repetitie cantorij wo. 5 nov Consistorie Cursus: Het rationele in de Lutherse theologie vr. 7 nov Kerk repetitie Bachensemble ma. 10 nov Consistorie kerkenraadsvergadering di. 11 nov Zaal repetitie cantorij vr. 14 nov Kerk repetitie Bachensemble di. 18 nov Zaal repetitie cantorij vr. 21 nov Kerk repetitie Bachensemble zo. 23 nov Kerk repetitie Bachensemble ma. 24 nov Zaal kookploeg gemeentemaaltijd Zaal gezamenlijke gemeentemaaltijd di. 25 nov Zaal repetitie cantorij di. 2 dec Zaal repetitie cantorij ma. 8 dec Consistorie kerkenraadsvergadering di. 9 dec Zaal repetitie cantorij Kopij voor het volgende nummer uiterlijk 16 november bij: - Patty Besseling (pattybesseling@chello.nl) of - Elly Muurling, (ellymuurling@gmail.com) Deze uitgave bestrijkt de periode 14 december tot 2 februari 2015.

27 Frits Teunissen Restauratie antieke uurwerken Reparatie klokken en horloges Christiaan de Wetstraat 4a 6861 DL Oosterbeek Tel Antiek restauratie & meubelstoffering Bergerhof 12ª 6871 ZJ Renkum Tel Postbus AA Renkum BUSJES HEBBEN * tot 2.70 m hoogte VAN DR. C. LELYWEG 31 VAN OLDEBARNE- Drogisterij Parfumerie Glas- en Verfhandel Al meer dan 110 jaar een begrip in Oosterbeek Weverstraat Tel Wij maken uw leven aangenamer Scootmobielen Rollators Sta-op-stoelen - ADL Hulpmiddelen Toilet&Douche Bedden&toebehoren Matrassen/ dekbedovertrekken Telefonie Welness Rolstoelen Service, Kwaliteit, Ophaaldienst, Bezorgen, Monteren. Voor alle leeftijden! Utrechtseweg 84, Oosterbeek Weverstraat 15 Oosterbeek