BOYHOOD B I N N E N K O R T PLAN BART

Transcriptie

1 BOYHOOD B I N N E N K O R T PLAN BART di 21 okt, 20.30u ikv Wijde Wereld Week NO ma 27 okt, 20.30u familiefilm (6+) MINUSCULE di 28 okt, 15u WINTER SLEEP di 28 okt, 20.30u THE DROP di 4 nov, 20.30u ontbijtfilm (7+) DE VERENKONING zo 9 nov, 10.30u GETT THE DIVORCE TRIAL OF VIVIANE AMSALEM ma 10 nov, 20.30u A MOST WANTED MAN di 18 nov, 20.30u Een uniek project dat geen weerga kent in de filmgeschiedenis. Linklater vertelt met zijn Boyhood het fictieve verhaal van de zesjarige jongen Mason (Ellar Coltrane) en zijn familie. In dit ontroerend verhaal zien we Mason voor onze ogen opgroeien van jongen tot man. We volgen ook zijn zus Samantha (Lorelei Linklater) en hun gescheiden ouders (Patricia Arquette en Ethan Hawke). Terwijl de jaren voorbij glijden, zien we hoe elk van hen omgaat met nieuwe fases in hun leven en hoe hun banden onderling veranderen. Opmerkelijk is dat de acteurs gedurende een periode van 12 jaar hun rol vertolkten om de film te realiseren. Het is onmogelijk om je eigen reis niet te herkennen in deze prachtige en hartverwarmende ode aan het opgroeien, het familieleven en het verstrijken van de tijd. Regie & scenario: Richard Linklater met: Patricia Arquette, Ellar Coltrane, Ethan Hawke, Lorelei Linklater, Marco Perella, e.a. VS, u44' MOMMY di 25 nov, 20.30u GONE GIRL di 2 dec, 20.30u LOCKE di 9 dec, 20.30u IMAGE di 16 dec, 20.30u ontbijtfilm (6+) DE SNEEUWKONINGIN zo 12 dec, 10.30u THE LOFT di 23 dec, 15u & 20.30u Schrijf je in op de filmnieuwsbrief via

2 Over een periode van twaalf jaar registreert Richard Linklater de jeugd, van lagere school tot universiteit, van een Amerikaanse jongen. Boyhood is een ongelofelijk aangrijpend unicum in de filmgeschiedenis: een epos over niet-epische mensen. De feiten: in 2002 begon Richard Linklater aan een uitzonderlijk ambitieuze filmonderneming. Hij wilde de hele jeugd van een fictieve Amerikaanse jongen registreren. Het personage Mason diende te verouderen van 6 jaar tot het moment dat hij op z n 18de het ouderlijk nest verlaat. Tot in 2013 kwamen acteurs en filmploeg elk jaar een paar weken samen, om een nieuw stukje leven van Mason vast te leggen. Het resultaat is een uniek experiment, wat op zich al fantastisch is: dat er iemand na meer dan 100 jaar filmgeschiedenis iets volwaardigs nieuws creëert. Maar daarnaast is het ook een ongelofelijk ontroerende bioscoopervaring, deze Boyhood. Wanneer Hollywood zich aan gewone mensen waagt, personages die geen tragische liefdes beleven of spannende achtervolgingen overleven, is het resultaat meestal dubieus. In de droomfabriek zijn die gewone mensen per definitie dramatisch niet interessant genoeg. Linklater bewijst hier dat het anders kan. Zoals hij het zelf zegt in een interview met de VRT: Dit is een volwaardig epos omdat we heel lang en met heel veel mensen aan deze film hebben gewerkt. Maar het is geen epos over epische personages of situaties. Het is een epos over de kleine dingen des levens. Mason beleeft vriendschappen en ontroeringen. Hij moet vaak afscheid nemen, omdat zijn moeder de onhebbelijke gewoonte heeft om steeds opnieuw foute partners te kiezen. Vanuit rijdende auto s, wanneer hij terugkijkt naar de voordeuren die hij nooit meer zal doorstappen, moet Mason aanvaarden dat alles weer anders wordt. Vaderfiguren stellen hem meermaals teleur. De constanten zijn z n zus en moeder. Die laatste wordt heel aandoenlijk, met een verfrissend gebrek aan ijdelheid, vertolkt door de onvolprezen Patricia Arquette. Van ons mag zij nu al haar Oscarspeech beginnen schrijven. Wat Boyhood zo bijzonder en onvergetelijk maakt, is de waarachtigheid van Linklaters werkwijze, wat ook zorgt voor een zeldzame emotionaliteit. Als toeschouwer hecht je je zo fel aan die familieleden op dat scherm dat je volwaardige liefde voor hen gaat voelen. (Wanneer de aftiteling begon, deed het afscheid van hen letterlijk pijn bij ondergetekende. Boyhood is het soort van film dat je tientallen keren opnieuw wil zien en nooit gaat vervelen.) Linklater had geen grote budgetten ter beschikking, alleen een oprechte motivatie en het talent om in zijn scenario en regie, alsook in de heel doordacht samengestelde soundtrack, pure magie te vatten. Zijn film gaat over Mason en laat zien hoe de kleine gebeurtenissen in zijn leven zijn karakter vormen op het eind verraadt hij in zijn schuchtere dialogen wat voor man hij gaat worden. Daardoor kun je niet anders dan zelf beginnen terugblikken op je formatieve jaren, je eigen kleine en grote vreugdes, de mensen die van kapitaal belang waren. Boyhood wordt zo een heel nostalgische, heel intieme filmervaring. Ward Verrijcken, Cobra.be, 14/07/2014

3 Richard Linklaters 'Boyhood': een jongen groeit op voor de camera 'Boyhood', een levensechte fictiefilm met hoog documentair gehalte, volgt twaalf zomers lang een opgroeiende Texaanse jongen. De Amerikaanse onafhankelijke filmmaker Richard Linklater kreeg er de Zilveren Beer voor op het filmfestival van Berlijn. 'Boyhood' is een eenvoudig maar toch bijzonder coming-of-age-verhaal. Films spelen met tijd, proberen vluchtige dagelijkse momenten te vatten, om ze in perspectief te plaatsen. Zelden of nooit volgen filmopnames de reële tijd. Boyhood is uniek omdat het een over twaalf jaar gefilmde jeugd toont. Regisseur Richard Linklater zit zo de reële tijd op de hielen. Growing Up in Public is de tiende plaat van Lou Reed ( ) uit Het was het eerste puur persoonlijk en extreem emotionele album van dit rock 'n' roll icoon. Dat is ook wat de jonge hoofdrolspeler Ellar Coltrane ('Mason junior') in deze film doet: opgroeien voor het oog van iedereen. Het resultaat is een uniek epos, een mannelijk overgangsritueel dat Mason, een Texaanse jongen, volgt van zes tot achttien jaar. Niet, zoals gebruikelijk, via verschillende acteurs, maar via de jonge acteur Ellar Coltrane, die twaalf zomers na elkaar in de huid van zijn personage kroop. Spelen met de tijd De aanpak van Linklater is vernieuwend, maar zijn film is geenszins een experiment om het experiment. Dit project begon toen hij in 2002 een film wilde maken over een opgroeiende jongen, van kind tot jonge volwassene, maar absoluut de klassieke Hollywood-aanpak wilde vermijden. Het idee om de emoties en ervaringen van een opgroeiend kind te vatten met verschillende acteurs voor de opeenvolgende levensfases beviel Linklater niet. De regisseur houdt van naturalistische verhalen, die zoveel mogelijk in real time lopen. Getuige daarvan is zijn trilogie Before Sunrise (1995), Before Sunset (2004) en Before Midnight (2014), maar ook zijn tot één dag beperkte verhalen Slacker (1991), Dazed and Confused (1993) en suburbia (1997) en zijn filmdrama's met een rechtlijnig tijdsverloop Tape (2001), Fast Food Nation (2006), Me and Orson Welles (2008) en Bernie (2011). Tegelijk is Linklater niet vies van vormexperimenten, zoals de hallucinante animatiefilms Waking Life (2001) en A Scanner Darkly (2006). Een experiment van 12 jaar Authenticiteit primeert voor Linklater. Sommige regisseurs zullen zeggen 'draai je neus wat naar links zodat het licht perfect valt' maar Linklater moet daar van kotsen, stelt hoodrolspeler Ethan Hawke ('Mason senior), we maken geen commercial, we spelen echte mensen hier. Dat is zijn stelling. Met zijn veelzijdigheid en openheid van geest schrikt Linklater niet terug van uitdagingen, zoals met Boyhood. 12 jaar lang terugkeren naar hetzelfde verhaal met dezelfde acteurs en crew is verre van evident, ook al lijkt het een geniaal idee om de transformaties van de personages parallel te laten lopen met de evolutie van met de veranderende acteurs en actrices. Dat besefte Linklater goed. Er was vooreerst een gigantisch praktisch probleem: acteurs, crewleden en productiebedrijven kunnen zich niet zomaar engageren voor een langdurig en onzeker project. Wat doe je de volgende 12 jaar? vroeg Linklater al grappend aan actrice Patricia Arquette, de moeder van 'Mason junior'. Bovendien zijn er tijdens zo'n lange tijdspanne heel wat dingen waar niemand vat op heeft. Wat als een hoofdacteur verhuist naar Australië? Wat als iemand sterft? Dat gebeurt, terwijl een regisseur streeft naar zo veel mogelijk controle. Het filmproces primeert Linklater zag het echter wel zitten om die controle los te laten én te schrijven en monteren terwijl het project bleef lopen. Hij vond vooral ook Jonathan Sehring, voorzitter van IFC Films, een New Yorkse verdeler van onafhankelijke films, bereid om op lange termijn te investeren - zonder directe return jaarlijks geld vrijmaken is not done in de filmwereld. Hij wist ook acteurs te overtuigen om jaar na jaar korte opnameperiodes van 3 à 4 dagen in hun werkschema te schuiven. Er waren geen precedenten voor dit project. Voor acteurs Hawke en Arquette betekende de mogelijkheid hun personage over een langere periode uit te diepen een uitdaging. Er was geen scenario en de film paste niet netjes in een vakje, aldus Arquette, maar het idee was zo wonderlijk en dit was nog nooit gedaan. Dus ik dacht 'ik vind wel een manier om dit de volgende 12 jaar in mijn schema te passen'. Me engageren voor dit project ging heel makkelijk. Dit is echt uniek, zegt ook Hawke, mensen vergelijken het met Michael Apted's televisiereeks Seven Up! (Sinds 1964 keert deze Britse documentairemaker in zijn reeks documentaires terug naar dezelfde mensen, om te kijken hoe hun leven en hun visies, hun ideeën, hun dromen veranderd zijn). Boyhood is echter geen documentaire, het is een vertellende film, die in de loop van twaalf jaar gemaakt is, iets helemaal anders. Het gebeurt niet vaak dat iemand het filmmedium op een dergelijk

4 nieuwe manier probeert te gebruiken en tijd op een andere manier tracht te dissecteren, zoals Rick wou. Zelf vond Linklater het een kans om te onderzoeken hoe tijd langzaam en gradueel op ons inwerkt. Hij was echter niet de eerste regisseur die onderzocht hoe acteurs en hun personages ouder worden, veranderen en omgaan met de littekens van het leven. De Franse regisseur François Truffaut deed het met zijn cyclus Antoine Doinel (de Jean-Pierre Léaud films Les Quatre Cents Coups, Antoine et Colette, Baisers Volés, Domicile Conjugal en L'Amour en Fuite). De Maleisische regisseur Tsai Ming-liang volgde zijn muze Lee Kang-sheng (The River, The Hole, What Time is it There, Goodbye Dragon Inn, The Wayward Cloud, I don't want to sleep alone). De Filipijnse cineast Lav Diaz trachtte het gewicht met de tijd voelbaar te maken via 10 uur durende epossen (Evolution of a Filipino Family, Dead in the land of encantos) terwijl de Brit Michael Winterbottom vijf jaar het leven van een gevangene en zijn familie volgde in Everyday uit 2012, die bedacht werd toen Linklater al een tijd met zijn project bezig was. Linklater werkte al die jaren onder de radar, haast niemand was op de hoogte. Scènes uit een jong leven Ongemerkt werkte Linklater parallel aan twee filmals-tijdscapsule-projecten, enerzijds, de in 1995 gestarte Before-cyclus die elke negen jaar een nieuwe film over een dag afleverde, anderzijds de meer radicale benadering om in één film twaalf jaar te bestrijken. Dat laatste werd Boyhood. Twaalf jaar filmde hij elke zomer met een vast team acteurs scènes uit het leven van de jonge Mason (acteur Ellar Coltrane). Boyhood opent wanneer de zesjarige Mason in het gras ligt te dromen van zijn toekomst. Zijn ouders Mason senior (Ethan Hawke) en Olivia (Patricia Arquette) hebben net een scheiding achter de rug (in tegenstelling tot wat andere regisseurs zouden doen, weert Linklater deze crisis uit beeld) en samen met zijn zus Samantha (de eigen dochter Lorelei Linklater van de regisseur) moet hij lijdzaam toezien hoe zijn moeder nieuwe relaties start en beëindigt. Vooral de relatie van Mason met zijn stiefvader Bill (Marco Perella), een aanvankelijk charismatische professor die über-macho en alcoholist blijkt te zijn, is pijnlijk maar het dreigend geweld blijft vooral psychologisch. Het vernederend kortwieken van Masons lange haren ( Now you won't look like a girl ) wordt door Linklater niet uitvergroot tot een typisch Hollywooddrama. Het moment grijpt je De afrekening met machismo en bekrompenheid lokt bij Mason een levenslange afkeer voor holle praatjes uit over hoe je een man moet zijn of worden. Zo reageert hij selectief wanneer religieuze familieleden hem voor zijn zestiende verjaardag een bijbel én een vuurwapenopleiding schenken. Mason denkt het zijne van dit God-and-gunsfanatisme, maar geraakt ook opgewonden van het vuren. Een nieuwe wereld gaat voor hem open, ook al zal het nooit de zijne zijn. Je ziet hem denken: "Wat ik hier van overneem bepaal ik zelf wel". Niet dat Mason egoïsme of narcisme kan verweten worden, of dat hij een heroïsch individu is, of iemand die gelooft in de maakbare wereld en zelf geschiedenis gaat schrijven. Mason is iemand die de wereld waar hij in op groeit intuïtief leert begrijpen. Wanneer hij als achttienjarige in de woestijn van Texas naar de magnifieke lucht staart met een vriendin, valt de slotconclusie: You know how everyone always says 'seize the moment'? But I think it is kind of the other way around: the moment seizes us. Yeah, it's constant. It's, like, always right now. Kijk uit het raam Heel on-amerikaanse film eigenlijk. Niet: grijp je kans, maak je droom waar, ga voor succes. Maar: proef het moment, sta open voor ervaringen en mensen, laat je overweldigen door het leven. Volwassenen willen Mason bij de les houden, maar hij bekent dat hij wel eens uit het raam staart, afdwaalt en droomt. Die bekentenis is een van de vele 'kleine' momentjes van de film die zo voorbijvliegen. Het typeert Linklater die altijd al meer geïnteresseerd was in het volgen van zijn personages dan in dramatische scharniermomenten. Laat staan dat hij een plot ontwikkelt. Er zit in Boyhood immers niet echt een verhaal. Wat de personages overkomt, verloopt niet via voorspelbare lijnen, er is geen vooruitgang. Moeder Olivia maakt steeds weer dezelfde fouten. Telkens wanneer ze het gemaakt lijkt te hebben komt er een terugval. Er is amper een dramatische explosie, op enkele alcohol-doordrenkte spanningen na. Dit is een rustige film vol tedere momenten, gevoelige scènes en grappige interventies. Volgens Linklater wordt het leven bepaald door een aaneenschakeling van details, niet door 'Grote Dramatische

5 Gebeurtenissen'. Weg met het vals sentiment en de louterende life changing events! Linklater weert trouwfeesten en ontmaagdingen. Hij gaat voor uitstapjes naar de bowling en ritjes met de auto. Die sportwagen, symbool van vrijheid en onorthodox gedrag, wordt even een splijtzwam wanneer hij reeds verkocht blijkt vader zou hem nochans aan zoonlief beloofd hebben maar ook dat gaat voorbij. Linklater is niet geïnteresseerd in wie gelijk heeft - vader betwist de belofte, hij laat 'the promise' niet zien maar focust op de emotionele impact, de teleurstelling, het onbegrip. Het leven is een reeks misverstanden. De dromer als held De jonge Mason is aanvankelijk een leeg blad. Hij staart dromend naar de lucht en absorbeert langzaam ervaringen en gebeurtenissen. Hij observeert zijn zus Samantha, zijn moeder, zijn vader, zijn stiefvaders, met open ogen en open geest. En hij ondergaat de school. Na zijn stem breekt ook zijn hart en hij wordt langzaam de non-conformistische dromer die zijn vader was (voor een nieuwe vrouw, baby en gezinswagen in zijn leven kwamen) en die Linklater al eerder opvoerde in vorige films. Hij wordt iemand die gedreven fulmineert tegen smartphones, afgeeft op president Bush en gelooft in Obama, lang nadat Harry Potter is gepasseerd. Zo verlaat Boyhood een universele studie van jeugd en belanden we bij een specifiek coming-of-ageverhaal in hedendaags Amerika, waar spanning ontstaat tussen het karakter van het personage en de eigenheid van het land. Deze evenwichtsoefening sluit aan bij een andere krachttoer: de risicovolle poging van Linklater om de tijd te vatten met een experiment dat niet zonder gevaar is. Elk moment beseffen we dat dit project had kunnen mislopen, door gebrek aan geld, door afhakende acteurs of andere onvoorziene omstandigheden. Linklater begon aan dit project met 35 mm opnamen en rondde af met digitale film. Een bewijs dat alles snel kan gaan en zekerheden relatief zijn, maar ook dat mirakels zoals het afronden van dit 12-jaar project eigenlijk mogelijk zijn. Buitengewone gewone levens Linklater situeert Boyhood in de Texaanse middenklasse, maar de film is geen afrekening met dit milieu. Daarvoor heeft de cineast te veel respect voor gewone mensen, die boodschappen doen, gaan bowlen, studeren om hogerop te geraken, hamburgers eten en niet neerkijken op doorsneejobs. Mensen die wonen in saaie buitenwijken, tijd doorbrengen in vervreemdende shopping-centra en dol zijn op hun auto. Hij toont de Amerikaanse droom sport, sportwagen, opwaartse mobiliteit, wapens en trouw aan God en zijn ontluistering (de kredietcrisis, de wurgende studieleningen hangen dreigend over Mason & co) maar zonder cynisme, wreedheid of haat. Crisissen zijn kleine momenten, zoals wanneer Mason het huis verlaat om naar een college te gaan en zijn moeder flipt omdat hij niet al zijn spullen (lees: herinneringen) meeneemt. Olivia's I just thought there would be more gaat door merg en been. Haar het volgende scharniermoment is mijn begrafenis werkt dan weer op de lachspieren. Ook dat is typisch Linklater. Zijn film bevat grappige, gevatte dialogen maar achter die humor gaan zingeving en emotie schuil, getuige het bowling/ opvoedingsadvies Kids, life doesn't have bumpers, maar ook de smeekbede om communicatie: Ik ga niet die vader zijn tegen wie je 'mhh' en 'pretty cool' kunt zeggen. Talk to me!. Op zoek naar familie Dit gaat ook over een ander verlangen naar het overeind houden van een familie. Niet het traditionele gezinnetje, dat is allang geïmplodeerd, maar de gemeenschap waar je bij hoort. Er is heel veel veranderd maar de nood om ergens bij te horen, je plaats te vinden in de wereld blijft. Daarvoor heb je families nodig, suggereert Boyhood. Het nucleaire gezin bestond al niet meer bij het begin van de film maar Mason verlaat uiteindelijk ook mama en papa om elders een nieuwe familie te vormen, met de studievrienden waarmee hij naar de woestijn trekt. Als voorbode voor een nieuw overgangsritueel, dat buiten beeld blijft maar in onze verbeelding wel vorm neemt. Boyhood is zowel een geheugenmachine we zien hoe tijd ervaren wordt en het leven herinnerd wordt als een droommachine. We fantaseren over hoe het leven verder kan vloeien, verbeelden ons hoe mensen emotioneel en spiritueel kunnen groeien. In het achterhoofd speelt een les die we samen met Mason leren: "life just happens". Ivo De Kock, dewereldmorgen.be, 16/07/2014